Les 15 Nieuwsberichten aantrekkelijk maken

les les Nieuwsberichten aantrekkelijk 15 maken

1

Je kent een aantal belangrijke taaltechnieken om vlotter en gevarieerder te schrijven en te spreken: verwijswoorden, synoniemen, concrete werkwoorden en treffende bijvoeglijke naamwoorden

ben je vlug te verleiden? Hieronder vind je enkele nieuwstitels en bijhorende beelden. 1 Geef aan of je de nieuwsberichten interessant vindt om verder te lezen. Valentijnswerk Banksy al na 48 uur vernield Meisjes lijken steeds jonger te puberen: ‘We zien al meisjes tussen 7 en 8 jaar die borsten krijgen’ Nederlands kampioenschap Tegenwindfietsen stopgezet wegens te harde wind

Sharenting: ouders posten foto’s van kind ongevraagd online Wolvin Noëlla laat zich voor het eerst bij daglicht zien

Je kunt deze taaltechnieken toepassen in geschreven en Je vat een nieuwsbericht gesproken communicatieve situaties mondeling samen Patiënt aarde maakt de mens ziek

2

1

3 © VAN IN

Jonge holebi’s in elkaar geslagen in Gent, politie zoekt daders via camerabeelden

Vandaag is een wereldwijde ‘palindroomdag’, en wellicht ook de laatste die jij zal meemaken Moeten alle dierproeven verboden worden?

2 Wat gaf de doorslag in je keuzes? ¡ de titel van het nieuwsbericht ¡ het beeld ¡ zowel de titel als het beeld

3 Vorm een groepje van drie leerlingen. Leg aan je groepsleden uit welk bericht je het minst en welk bericht je het meest interessant vindt. 4 Je leraar deelt de volledige artikels. Lees en bekijk nu het volledige bericht dat je het interessant vond. a Vat in je eigen woorden de hoofdgedachte van het artikel samen. b Vind je het nog steeds interessant? Geef een reden waarom je dit zegt. c Licht je mening mondeling toe aan je groepsleden. • Het artikel dat ik heb gelezen gaat over … • Geef kort een antwoord op een aantal W-vragen: wie – wat – waar – wanneer – waarom – hoe. • Ik vind het artikel nog steeds interessant of boeiend om te lezen. Ten eerste … Ten tweede … Tot slot … OF Na het lezen van het volledige artikel moet ik mijn mening herzien. Ik vind het artikel niet zo interessant meer omdat … Ook vind ik dat … Tot slot …

SPREkEN Kleine ingrepen, grOte effecten Bekijk aandachtig de woordwolk. 1 Welk teksttype kun je linken aan de woordwolk? 2 Maak met deze woorden een kort samenhangend verhaal. 2 © VAN IN 3 Lees de volgende vier stellingen over de tekst. Twee ervan zijn waar, twee zijn verzonnen. Probeer op basis van de woordwolk te achterhalen welke twee uitspraken waar zijn. ¡ Uitspraak 1: Bob Thissen is eigenaar van het cruiseschip Theofilos. ¡ Uitspraak 2: Bob Thissen is een urban explorer. ¡ Uitspraak 3: Bob Thissen heeft met een opblaasbare kajak een plezierreisje naar Griekenland gemaakt. ¡ Uitspraak 4: Bob Thissen is een waaghals die verlaten plekken fotografeert.

tip

De woordwolk die je daarnet bestudeerde, is een visuele weergave in kernwoorden van een nieuwsbericht uit een krant. Een woordwolk geeft de belangrijkste kernwoorden van een tekst visueel weer: hoe groter het woord, hoe vaker het woord in de tekst voorkomt.

Nieuwsberichten worden geschreven om zo veel mogelijk gelezen te worden. Journalisten denken dus steeds goed na op welke manier ze hun berichten verpakken. In dit deel onderzoek je stapsgewijs een aantal taaltechnieken om de lezer te boeien. Taaltechniek 1 BOB THISSEN EN VRIEND FILMEN HOE ZE AAN BOORD GAAN VAN VERLATEN SCHIP OP ZEE Bob Thissen en zijn vriend hebben in Griekenland een avontuur meegemaakt. Met een opblaasbare kajak gingen Bob Thissen en zijn vriend naar een verlaten schip voor de kust van Elefsina om beelden te maken van wat ooit een echt schip was. Het varen naar het schip met een opblaasbare kajak en het maken van beelden bleek een moeilijke opdracht! 1 Vind je de krantenkop en lead aangenaam om te lezen? Heeft de journalist de lezer voldoende verleid? Waarom wel/niet? 2 Welke woorden worden herhaald? a Duid ze met een kleur aan in de tekst. b Vind je die herhaling storend? 3 Herschrijf samen met een medeleerling de titel en lead zodat er meer afwisseling en variatie in woordkeuze ontstaat. © VAN IN

4 Vergelijk de versie van jullie duo met die van twee andere groepjes.

5 Ga klassikaal na welke taalkundige technieken de verschillende groepjes hebben gebruikt om de kop en lead gevarieerder en boeiender te maken.

Taaltechniek 2 De eerste taaltechniek om een tekst aantrekkelijker te maken, was herhaling vermijden. Je zag dat goede schrijvers verwijswoorden en synoniemen gebruiken om dat te doen. Je verkent nu samen met dezelfde medeleerling een tweede taaltechniek. Het vertrekpunt is de herschreven kop en lead uit de vorige opdracht. Lees het bericht nogmaals en beantwoord nadien samen de vragen. WAAGHALZEN FILMEN HOE ZE AAN BOORD GAAN VAN VERLATEN CRUISEFERRY OP ZEE De Nederlandse avonturier Bob Thissen en zijn vriend hebben in Griekenland een avontuur meegemaakt. Met een opblaasbare kajak gingen ze naar een verlaten cruise voor de kust van Elefsina om beelden te maken van wat ooit een echt vaartuig was. Dat werd geen plezierreisje! 6 Duid alle werkwoorden in de kop en lead aan met een kleur. 7 Wat hebben al die werkwoorden gemeenschappelijk? Weet je ook hoe dergelijke werkwoorden worden genoemd? 8 Hieronder vind je een aantal loperwerkwoorden die je zojuist hebt aangeduid. Ga op zoek naar zo veel mogelijk synoniemen voor die werkwoorden. Let op: ze moeten wel passen in de context van de oorspronkelijke tekst. gaan meemaken varen maken© VAN IN 152

9 Vul de herschreven kop en lead aan met de nieuwe werkwoorden.

WAAGHALZEN FILMEN HOE ZE AAN BOORD (GAAN)VAN VERLATEN CRUISEFERRY OP ZEE

De Nederlandse avonturier Bob Thissen en zijn vriend hebben in Griekenland een avontuur (meegemaakt). Met een opblaasbare kajak (gingen) ze naar een verlaten cruise voor de kust van Elefsina om beelden te (maken) van wat ooit een echt vaartuig was. Dat werd geen plezierreisje!

10 Welk effect heeft het gebruik van die werkwoorden? Taaltechniek 3 In de vorige opdrachten ging je aan de slag met de titel en de lead van het artikel. Voor de laatste taaltechniek ligt de focus op het volledige artikel. Je vormt een duo met een andere medeleerling en start het onderzoek. 11 Lees het volledige artikel.

WAAGHALZEN FILMEN HOE ZE AAN BOORD KLAUTEREN VAN VERLATEN CRUISEFERRY OP WOELIGE ZEE

De Nederlandse avonturier Bob Thissen heeft in Griekenland een (1) avontuur beleefd. Met een opblaasbare kajak peddelde hij samen met een vriend naar een verlaten cruiseferry voor de kust van Elefsina om beelden te schieten van wat eens een (2) schip was. Het werd geen plezierreisje!

Thissen en zijn kameraad zijn (3) urban explorers, avonturiers die verlaten gebouwen en niet openbaar toegankelijke locaties verkennen. Het plan in Griekenland was eigenlijk om een visser te

zoeken die hen tot bij een van de (4) schepen kon © VAN IN brengen in de baai van Elefsina, ten noordwesten van Athene. Daar liggen veel uit roulatie genomen vaartuigen, wachtend om ontmanteld te worden.

woord

uit roulatie: niet meer gebruikt ontmantelen: uit elkaar halen

Omdat ze er niet in slaagden om iemand te vinden die hen kon brengen, besloten ze om een opblaasbare kajak te kopen en zelf naar een van de schepen te peddelen: de Theofilos van rederij Nel Lines. Het schip deed 25 jaar dienst, maar ligt er nu verlaten bij. Op beelden is te zien hoe de twee avonturiers van de kust naar het schip peddelen en moeten opboksen tegen een (5) zee en sterke stroming. Ook aan boord raken blijkt geen sinecure te zijn. Hun bootje maakt water en in de verte doemt plots een (6) marineschip op. Eenmaal aan boord ontdekken ze dat ze niet alleen zijn. Een (7) bewaker met een hond blijkt er te patrouilleren. En die krijgt hen in de gaten. Intussen hebben ze gelukkig wel al (8) beelden kunnen maken van de binnenkant van het eens zo fraaie vaartuig. Bron: www.hln.be

12 In het artikel zijn acht woorden weggelaten. a Vul samen met je medeleerling de ontbrekende woorden in. Gebruik jullie creativiteit en taalgevoel, maar zorg er wel voor dat de inhoud van het artikel behouden blijft. 1 5 2 6 7 4 8 b Bestudeer aandachtig de woorden die je hebt ingevuld. Over welke soort woorden gaat het? c Wat voegen die woorden toe aan de inhoud van het artikel? Met andere woorden, welk effect hebben die woorden? d In het overvloedig gebruik van beeldende bijvoeglijke naamwoorden schuilt ook een risico. Kun je omschrijven welk gevaar? 13 De originele woorden die weggelaten zijn in het artikel vind je hieronder terug. Verbind de woorden met de juiste verklaring. Laat je ook leiden door de voorbeeldzinnen die met elk woord zijn gemaakt. 1 troosteloos ’s Nachts ziet onze straat er toch wel heel troosteloos uit. a wat gevaar oplevert 2 woelig Mijn broer had zich overslapen na een heel woelige nacht.

b waarvan je verbaasd of onder de indruk bent 3 © VAN IN 3 oogverblindend Gisteren beleefde ik in het Sportpaleis een oogverblindend concert. c zuiver, helemaal

4 robuust Onze robuuste buurman werkt als beveiligingsagent. d somber, grauw

5 gewaagd De bergtocht die we gisteren maakten, was een gewaagde onderneming. e heel erg groot

6 verbluffend Op Instagram waren verbluffende filmpjes van de aardbeving te zien. 7 gigantisch In onze stad wordt opnieuw een gigantisch gebouw gebouwd. f niet rustig, wild

g sterk, stevig

8 rasecht Onze leraar Nederlands is een rasechte toneelspeler.

h heel mooi 1 2 3 4 5 6 7 8 14 Ga nu terug naar het artikel en vul de acht gaten in. 1 5 6 3 7 4 8 3 bizar nieuwS

Je leerde een aantal taaltechnieken om een nieuwsbericht aantrekkelijk en boeiend te verpakken. In dit laatste deel ga je zelf aan de slag. Je kruipt samen met een medeleerling in de huid van een journalist en maakt een gesproken nieuwsbericht voor de videorubriek ‘bizar nieuws’. Lees de onderstaande bizarre koppen. Stier is zo geliefd dat honderden mensen lockdown schenden voor begrafenis

Vleugellamme privéjet waarmee je de weg op mag wordt geveild

2 100 keer heen en weer: koppel loopt marathon op balkon in Dubai 1 Hoe zou je de rubriek ‘bizar nieuws’ kunnen omschrijven? 2 Kun je een aantal synoniemen geven voor bizar?

2 Voorbereiden © VAN IN

3 Lees nu het volledige artikel bij de kop 2 100 keer heen en weer: koppel loopt marathon op balkon in Dubai.

2 100 KEER HEEN EN WEER: KOPPEL LOOPT MARATHON OP BALKON IN DUBAI Een Zuid-Afrikaans koppel heeft op het balkon van hun appartement in Dubai een marathon gelopen. Om de 42,2 kilometer af te leggen, moesten ze meer dan 2 100 keer heen en weer lopen op het balkon van een twintigtal meter. Hun bizarre uitdaging was te volgen via Facebook Live. Collin Allin en zijn vrouw Hilda legden de marathon af in 5 uur, 9 minuten en 39 seconden, blijkt uit de tijdsopname die ze online zetten. Het sportieve koppel kreeg voor dit krankzinnige project de hulp van hun 10-jarige dochter. Zij nam de rol van wedstrijdleidster op zich en bevoorraadde haar ouders van de nodige drank, voeding en muziek. ‘We dit it... #balconymarathon’, liet Collin weten via Instagram. Hij feliciteerde ook zijn vrouw voor haar allereerste marathon. Zelf zegt de Zuid-Afrikaan plannen te hebben om een ‘grotere, globale en meer inclusieve’ looptocht te organiseren. Mensen die wegens het coronavirus in lockdown vastzitten, zouden dan van bij hen thuis enkele kilometers mee kunnen huppelen. Bron: www.hln.be a Wat is het voornaamste tekstdoel van dit artikel? b Welk ander tekstdoel is bij dergelijke nieuwsberichten ook van toepassing? c Bekijk nog eens aandachtig het nieuwsbericht. Uit welke bouwstenen bestaat het bericht?© VAN IN 156

Plannen

In duo spreek je straks een nieuwsbericht in voor de videorubriek ‘bizar nieuws’ van een populaire website.

4 Je leraar bezorgt je een lijstje met een aantal bizarre nieuwskoppen. Overloop samen met je medeleerling het lijstje en kies een titel uit die jullie boeit.

5 In gesproken nieuwsberichten krijg je meestal op de verschillende W-vragen een antwoord. Laat je creativiteit de vrije loop en schrijf individueel bij elke W-vraag een aantal kernwoorden die je kunt linken aan de nieuwskop die jullie kozen. Zo bouw je de hoofdpunten van je bericht op. 6 Overloop de antwoorden die jullie gaven in duo en selecteer een aantal trefwoorden waarmee jullie het gesproken nieuwsbericht kunnen vormgeven. 7 Schrijf op basis van de geselecteerde trefwoorden het nieuwsbericht uit dat jullie zullen inspreken. Houd rekening met volgende elementen. • De tekst moet vlot en aantrekkelijk ingelezen kunnen worden. • Het nieuwsbericht bestaat uit een inleiding of lead en een uitwerking van de W-vragen. • Maak zeker gebruik van de taaltechnieken die je in deze lessen leerde: − verwijswoorden − synoniemen − treffende of concrete werkwoorden − beeldende bijvoeglijke naamwoorden • Het uitschrijven van het nieuwsbericht is een belangrijke tussenstap. Het eindproduct is uiteraard de ingesproken versie. Bekijk daarom zeker ook eens het schema bij stap 14 op de volgende pagina. 8 Je leraar geeft aan wat de deadline voor de opdracht is. 9 Wissel jullie nieuwsbericht uit met een ander duo. 10 Lees aandachtig het nieuwsbericht en volg de instructiefiche die je van je leraar krijgt. Vraag hulp of feedback aan je leraar als je vastzit of grote twijfels hebt. 11 Bezorg de opmerkingen die je gaf aan de schrijvers van het nieuwsbericht. Geef indien nodig mondeling toelichting. Schrijven Reflecteren © VAN IN

Spreken

12 Lees jullie nieuwsbericht hardop.

13 Kijk naar de feedback en suggesties die jullie kregen.

14 Spreek het nieuwsbericht samen in. Maak hiervoor gebruik van onderstaand stappenplan.

• Je spreekt een nieuwsbericht in voor de videorubriek ‘bizar nieuws’ van een populaire krantenwebsite • tekstdoel: informeren + raken/amuseren • publiek: luisteraars en kijkers krantenwebsite • taal: Standaardnederlands (geen tussentaal of dialectwoorden) • tijdsduur nieuwsbericht: 2 à 3 minuten (elke leerling spreekt minstens 1 minuut)

Waar let je zeker op? • Het ingesproken bericht bevat een inleiding en uitwerking (een uitgebreider antwoord op de W-vragen). • Je spreekt op een vlotte en boeiende manier het nieuwsbericht in. Houd zeker rekening met de volgende elementen: − Sommige lezers razen als een hogesnelheidstrein door een tekst. Pas je leestempo dus aan en las voldoende pauzes in. Articuleer ook duidelijk. − Lees het bericht niet monotoon voor. Je publiek gaat zich dan snel vervelen. Leg hier en daar klemtonen en varieer in je stemvolume. • Splits het nieuwsbericht op zodat elke leerling ongeveer een even groot deel voorleest. • Zorg voor een passende en creatieve vormgeving. Laat je creativiteit de vrije loop, maar zorg er ook voor dat je niet overdrijft. • Ondersteun je video met aantrekkelijk beeldmateriaal. • Tot slot: ook kernwoorden kunnen een meerwaarde hebben en de luisteraar of kijker doorheen het nieuwsbericht gidsen. 15 Je leraar vertelt je wanneer dit ingesproken nieuwsbericht klaar moet zijn. © VAN IN 158

Evaluatiematrix

Hoe heb je het gedaan? Markeer de gepaste beoordeling of laat dit door een medeleerling doen.

GOED VOLDOENDE ONVOLDOENDE volledigheid en duidelijkheid Je nieuwsbericht geeft een antwoord op alle relevante W-vragen. Je nieuwsbericht geeft niet op alle relevante W-vragen een antwoord. De volgende inhoudelijke elementen ontbreken of komen onvoldoende aan bod: Je nieuwsbericht is niet duidelijk genoeg. De volgende inhoudelijke elementen komen helemaal niet aan bod of zijn onvoldoende uitgewerkt: aantrekkelijkheid en gepastheid Je nieuwsbericht bevat: • voldoende verwijswoorden • synoniemen • concrete werkwoorden • treffende bijvoeglijke naamwoorden Je nieuwsbericht is niet altijd even aantrekkelijk opgesteld. De volgende taaltechnieken zijn onvoldoende aanwezig: • verwijswoorden • synoniemen • concrete werkwoorden • treffende bijvoeglijke naamwoorden Je nieuwsbericht is niet aantrekkelijk genoeg opgesteld. De volgende taaltechnieken ontbreken of zijn in heel beperkte mate aanwezig: • verwijswoorden • synoniemen • concrete werkwoorden • treffende bijvoeglijke naamwoorden Je nieuwsbericht is creatief uitgewerkt: bij video is er aantrekkelijk beeldmateriaal, bij audio zijn er passende jingles of soundscapes. Je ging aan de slag met audio en video om het geheel creatief op te bouwen. Die toevoegingen zijn echter te geforceerd of leiden de aandacht van de boodschap af. Er is geen creatieve uitwerking (aanvullende jingles of soundscapes, aantrekkelijk beeldmateriaal) of die uitwerking stoort de boodschap. Het nieuwsbericht wordt op een vlotte en boeiende manier gebracht. • Het leestempo zit goed. • Er zijn voldoende pauzes. • De spreker legt klemtonen. • De spreker varieert in intonatie. • Het stemvolume is gepast. Een van onderstaande items is niet volledig oké. • Het leestempo zit goed. • Er zijn voldoende pauzes. • De spreker legt klemtonen. • De spreker varieert in intonatie. • Het stemvolume is gepast. Twee of meer van onderstaande items is niet volledig oké. • Het leestempo zit goed. • Er zijn voldoende pauzes. • De spreker legt klemtonen. • De spreker varieert in intonatie. • Het stemvolume is gepast. correctheid Je nieuwsbericht bevat nauwelijks uitspraakfouten of opvallende taalfouten. Je nieuwsbericht bevat enkele fouten tegen het Standaardnederlands. Die zijn niet storend voor het geheel.

Je nieuwsbericht bevat © VAN IN opvallende fouten tegen het Standaardnederlands. Die zijn storend voor het geheel.

Aanvullende commentaar: