Grondig 7 -2021 by Vakblad Grondig

MACHINEPRIJZEN STIJGEN

CUMELABEDRIJVEN REDDER IN NOOD

VOLVO DOORGELICHT

VAKBLAD VOOR SPECIALISTEN IN GROEN, GROND EN INFRA NUMMER 7 2021

HET SUCCES VAN EEN VITALE WEIDE...

ZIT ONDER DE GROND

DE EERSTE WORTELSTIMULERENDE – voor gezond en weerbaar gras – nu standaard op alle LG Havera-weidemengsels www.lgseeds.nl/headstart-advance

07/21

GRASZAADCOATING VAN NEDERLAND

INHOUD

MACHINEPRIJZEN STIJGEN

CUMELABEDRIJVEN REDDER IN NOOD

VOLVO DOORGELICHT

VAKBLAD VOOR SPECIALISTEN IN GROEN, GROND EN INFRA NUMMER 7 2021

ONDERNEMEN MET MENSEN

18 5 REDACTIONEEL 6 IN ACTIE: Loonbedrijf Wisse 9 COMMENTAAR 10 Staal maakt machines duur 14 VENT & VISIE: Jeroen Ritzer-van Dinther, Electure 16 STERK WERK: Loonbedrijf Post, Eemnes

In dit nummer

GRONDIG 7 2021

De vraag naar trekkers en machines is groot, maar kan die ook worden ingevuld? In het hoofdverhaal lees je het antwoord. Waar het hoofdverhaal inhaakt op de effecten van de coronamaatregelen leveren de weersomstandigheden weer andere uitdagingen op. Ontdek hoe de sector omgaat met storm- en waterschade. We kijken in dit nummer terug op een pittige zomer.

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

40 20 PROFILEREN: Kemp Schalkwijk 24 TECHNISCH NIEUWS OP CUMELA.NL 28 Spannende uren tijdens watersnood in Limburg 32 Nieuwe Stage V-minigraafmachine van JCB 34 Ontleed: een Volvo EC250E na bijna 10.000 uur 38 Nieuwe DAF’s: tien procent minder brandstof 40 New Holland presenteert T7 Heavy Duty-trekker 42 RH3S-bodemscanner scant en past aan in één werkgang 44 Rauch komt terug met gedragen pneumatische strooier 47 ECONOMIE 47 IN KORT BESTEK

Grondig 8 ontvang je op vrijdag 8 oktober.

ONDERNEMEN MET CUMELA

50 48 CUMELARIA 49 GEKRUID 50 VROUWEN IN HET CUMELABEDRIJF: Ilse de Boer 52 CUMELA.NL 53 VOORZITTER 54 TOOLBOX: voorkomen van aanrijdingen op de bouwplaats 55 CAO & ZO 56 Nieuwe training: Xcelleren als projectleider 57 OMGEVINGSWET: het toepassen van grond 58 Werken met grond en bagger 61 Gesprekshandreiking bij geldproblemen 62 INNOVATIES UITGELICHT: machineleren en deep learning 64 Digitale archivering 66 BEDRIJVIG GRONDIG 7 2021

De beste technologie op de eenvoudigste en snelste manier.

LEASYGOING is de all-inclusive service waarmee u een DEUTZ-FAHR van de 6/7/8/9-reeks kunt kiezen en meteen aan de slag kunt. Wij verzorgen al het andere voor u.

Volg ons

DEUTZ-FAHR is een merk van

REDACTIONEEL

COLOFON Grondig is de bron voor vakinformatie voor de cumelasector, specialisten in groen, grond en infrastructuur. Je kunt je aanmelden voor de gratis nieuwsbrief door een e-mail te sturen naar grondig@cumela.nl.

Adres Cumela Postbus 1156, 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 00, fax (033) 247 49 01 www.cumela.nl

Dure biertjes Terug van vakantie was het bij ons een terugkerend thema. Natuurlijk het weer, dat maar zo zo was, maar vooral ook de prijzen van de biertjes op het terras. Dat was toch wel weer even wennen na een lange terrasloze periode. Ze smaakten erg lekker, maar de prijs was toch wel erg gestegen.

Cumela-ondernemerslijn (033) 247 49 99 / ondernemerslijn@cumela.nl

Grondig / Cumela Communicatie tel. (033) 247 49 50 / cumela.nl/grondig grondig@cumela.nl / @Grondig

Redactie Toon van der Stok (hoofdredacteur), Gert Vreemann, Marijke Dorresteijn, Herma van den Pol Ton Herbrink (eindredacteur)

Voorplaat Johannes Timmermans

Advertentiewerving Lisette Kerkhof, grondig@cumela.nl

Art Direction, Grafische vormgeving en druk Elma Media B.V. www.elma.nl Keizelbos 1, 1721 PJ Broek op Langedijk

Abonnementen Een abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Opzegging van het abonnement schriftelijk vóór 1 november.

Kosten abonnement Nederland € 99,- per jaar Buitenland € 154,- per jaar. Collectieve abonnementen: op aanvraag

Verrast waren we daarover ook weer niet echt. Daarvoor hadden de brouwers ons al gewaarschuwd toen ze hun sterk verbeterde winsten presenteerden. Ze hadden het al over de gestegen kosten van de grondstoffen. De horeca deed daar nog een schepje bovenop door niet alleen te klagen over de stijgende inkoopprijzen van bier, maar ook over het gebrek aan personeel. Met natuurlijk de bijbehorende waarschuwing: arbeid wordt duurder en dat moet worden doorberekend. Personeel is echter niet alleen in de horeca schaars. In het vorige nummer van Grondig bleek al dat we als cumelasector zeker duizend mensen kunnen gebruiken. Die binnenhalen en het huidige personeel behouden, zal een grote kunst zijn. En iedereen weet hoe het gaat bij schaarste: dan stijgen de prijzen. In dit nummer voegen we er een nieuwe kostenstijging aan toe. Niet leuk, maar wel de realiteit. Nu de economie zich veel harder dan verwacht herstelt, is er ook bij de machinefabrikanten schaarste. Aan metaal, maar ook aan soms onbenullige onderdelen als chips. Die schaarste maakt de machine niet duurder, maar wel het feit dat de productie stil ligt en er minder machines van de band lopen. Bij een stijgende vraag is het effect duidelijk: de prijs gaat omhoog.

Wie kan tellen, weet wat het effect is: ook de prijzen in onze sector zullen gaan stijgen. Daar zullen we onze klanten voor moeten waarschuwen, want als er een moment is dat dit te verkopen is, is het nu. Iedereen weet dat arbeid, machines en brandstof duurder worden. Gelukkig is dit in veel bestekken geregeld doordat er sprake is van een jaarlijkse indexering. Meer dan ooit is het belangrijk om daar gebruik van te maken om het rendement op peil te houden. De gewone opdrachtgevers, zoals boeren, overheden en aannemers, zullen moeten worden overtuigd dat de prijzen omhoog moeten, zeker nu het aanbod van werk vaak groter is dan het aantal beschikbare machines of personeel. Het zijn beperkingen waarmee feitelijk alle bedrijven in onze sector nu te maken hebben. Hogere prijzen zijn noodzakelijk om het rendement op peil te houden, maar vooral om het personeel te kunnen behouden en te blijven betalen voor het werken op soms bijna onmogelijke tijden. Anders dreigt voor deze klanten hetzelfde als voor sommige terrasliefhebbers: een bordje ‘Gesloten’, omdat er niemand meer is die het werk wil doen.

Team Grondig Gert, Marijke, Toon, Herma en Lisette

Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving.

ISSN: 2210-3260 Lidmaatschap Cumela Lid worden? Vraag het gratis infopakket op via info@cumela.nl. Wil je het lidmaatschap van Cumela beëindigen, dan dien je voor 1 oktober een schriftelijke opzegging te sturen naar het secretariaat van Cumela in Nijkerk. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van dat jaar. Bij opzegging na 1 oktober eindigt het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van dat jaar.

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET MENSEN - BEDRIJF IN ACTIE

Buien maken van 2021 een lastig seizoen

Tekst: Herma van den Pol Foto’s: Hans van Beers en Erica van Strien

LOONBEDRIJF WISSE, MELISKERKE

2 6

GRONDIG 7 2021

BEDRIJF IN ACTIE - ONDERNEMEN MET MENSEN

“Misschien dat we aan het einde van de middag nog uien kunnen laden”, zegt Wim Wisse, mede-eigenaar van het gelijknamige loonbedrijf in Meliskerke als we hem spreken. Hij kan niet anders dan opnieuw werk uitstellen, omdat het toch weer begint te motregenen. De buien maken van 2021 een lastig seizoen en hebben er ook voor gezorgd dat de tarweoogst pas in de vierde week van augustus kan worden afgerond. Iets wat we de laatste jaren niet meer gewend zijn.

In de derde week van augustus staat er voor zijn zeven combines nog voor twee tot drie dagen aan dorswerk op de akkers. “In het stro ligt nog veel meer werk op ons te wachten. Gelukkig hebben wij best wat machines om toch in korte tijd veel hectares aan te kunnen.”. De stilstand in het werk volgt op een periode waarin het oogsten redelijk vlot kon doorgaan (foto’s 1 en 2). “In week 31 en 32 hebben we veel dorswerk kunnen doen. Ik schat in dat we nu tachtig procent van de tarwe hebben gedaan. Eigenlijk moeten we nu vast weer hebben, want de tarwe is rijp genoeg. In het stro moet daarnaast nog heel veel worden geperst”, vertelt Wisse. Het liefst maakt hij balen van het hooi en stro(foto’s 3 en 4). “Dan is de boer tevreden en heeft hij een mooi product, maar helaas hebben we dit seizoen toch vaak het graszaadhooi alsnog met de maïshakselaar moeten verhakselen. Als het product al be-

gint te verkleuren zoals in het graszaad, dan willen de handelaren het niet meer hebben”, vertelt hij (foto 5). “Het laatste graszaadhooi van dit seizoen hebben we 14 augustus gehakseld. Het lag er dik op en de boer vertrouwde het weer niet. We hebben daardoo dit seizoen heel wat minder graszaadhooi geperst.” Het buiige weer heeft ook zijn weerslag op de ziektedruk en de dat betekent dat Wisse bijvoorbeeld ongeveer om de zes dagen op pad moet om phytophthora te bestrijden in de aardappelen (foto 6). Daar tegenover staan florerende gewassen. “Als ik kijk naar de maïs, dan komt er een heel goede oogst aan. Ook het gras blijft maar groeien, waardoor de krapte aan voer is verdwenen en veehouders weer genoeg voer hebben. Ik denk dat we hier alweer de vierde snede in balen hebben verpakt”, aldus Wisse. (foto 7). “Een lastig seizoen”, zo vat hij de situatie tot nu toe samen.

7 GRONDIG 7 2021

“Persoonlijk contact en afspraken nakomen staan bij ons centraal.” Tom Vermeulen verzekeringsadviseur Verzekeringsspecialist in de cumelasector Als brancheorganisatie weten we bij Cumela als geen ander waar je als ondernemer mee te maken hebt, met welk materieel je werkt en welke risico’s hierbij komen kijken. Onze polisvoorwaarden zijn hierop afgestemd, wij denken met je mee en geven altijd een persoonlijk advies op maat. Onze voordelen • Persoonlijk contact met specialisten • Gemak en uitgebreide service • Kennis van de cumelasector • Uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding • Soepele afwikkeling bij schade

Wij weten wat we verzekeren! www.cumela.nl (033) 247 49 60

COMMENTAAR DIRECTIE - ONDERNEMEN MET MENSEN

Waardevol dichtbij De afgelopen maand stond de cumelasector nadrukkelijk op de kaart. Keer op keer was in de journaals en nieuwsberichten zichtbaar wat de cumelasector voor Nederland doet. Onze leden waren ruimschoots in beeld door de gevolgen van een windhoos, een watersnoodramp en een dijkdoorbraak. Daarom horen ze ook in het buitengebied. Tientallen cumelabedrijven hebben zich bij de watersnoodramp in Limburg en Noord-Brabant van hun beste kant laten zien. Veel materieel werd ingezet om mens en dier te redden, de schade te beperken en ernstiger overstromingen tegen te gaan. Fantastisch dat er dan een beroep kan worden gedaan op onze machines met gemotiveerde en deskundige medewerkers. Medewerkers die niet eerst eigen huis en haard proberen te redden, maar in dienst van de gemeenschap de gezamenlijke belangen voorrang geven. Diverse cumelabedrijven hebben ook geassisteerd bij het opruimen van de chaos die ontstond door een felle windhoos in Leersum. Duizenden bomen waaiden om, wegen werden geblokkeerd en huizen en gebouwen liepen grote schade op. Ook hier stonden cumelabedrijven onmiddellijk klaar om de hulpdiensten te helpen bij het opruimen van het afgeknapte hout. Hoe dat ging belichten we in twee reportages in deze uitgave van Grondig. En dan is er nog de projectleider van het cumelabedrijf die in de vroege ochtend constateert dat er water een polder in stroomt dat daar niet hoort. Een polder waarin ook huizen en bedrijven staan. Hij slaat alarm, maar gaat ook zelf direct handelen en binnen een half uur ligt de eerste vracht klei al in de watergang om de vaart af te dammen, zodat erger wordt voorkomen. Snel en adequaat handelen zorgde ervoor dat er hier geen schade voor bewoners ontstond. Nog voor de autoriteiten aanwezig waren, was het gevaar al geweken. In Nijkerk zijn we ongelooflijk trots op al die cumelabedrijven die steeds weer laten zien dat ze het hart op de goede plaats hebben zitten. In het licht dat het aanbod aan bekwaam personeel steeds krapper wordt, is dit een extra knappe prestatie. Terecht kwam de wethouder van de gemeente waarin deze polder ligt, langs om te be-

danken. Daarbij zei hij iets wat heel erg de moeite waard is voor alle cumelabedrijven: “Er wordt wel eens gemopperd op het grote verkeer, maar het heeft veel waarde om dit soort bedrijven dichtbij in het gebied te hebben.” En zo is het maar net! Cumelabedrijven horen in het buitengebied, omdat ze gebiedskennis hebben, maar dat ook moeten houden. Kennis die nodig is om - als het erop aankomt - snel te kunnen handelen en het maatschappelijke belang voorop te zetten. Wethouders, denk hieraan bij het schrijven van uw visie op het buitengebied.

Hans Verkerk, Manager beleid GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET MENSEN - HOOFDARTIKEL

Productielijnen liggen soms stil door één ontbrekend onderdeel.

Staal maakt machines duur

Tekst: Martijn Knuivers Foto’s: Martijn Knuivers, Cumela Communicatie

PRIJZEN EN LEVERTIJDEN STIJGEN

De machinemarkt is verhit. Stijgende prijzen van staal, onderdelen die niet leverbaar zijn en een grote vraag vanuit de markt verstoren het evenwicht. Het gevolg zijn prijsstijgingen van twee tot wel vijftien procent en oplopende levertijden.

‘HOE HOGER HET AANDEEL STAAL EN HOE SIMPELER DE MACHINE, HOE HOGER DE PRIJSSTIJGING’

GRONDIG 7 2021

Het was een opvallend bericht in de media dit voorjaar. Fendt moest zijn productie tien dagen stilleggen door een stagnerende onderdelenvoorziening. Ongekend, midden in het drukste afleverseizoen. Ook elders waren er berichten van problemen met onderdelen en uitlevering van machines. De oorzaak is tweeledig, blijkt uit de cijfers van verschillende overkoepelende Europese brancheorganisaties. Het is niet alleen een tekort aan onderdelen, maar heeft ook te maken met een grote vraag. Zie de trekkerverkoopcijfers die CEMA, de Europese brancheorganisatie voor de landbouwmachine-industrie, onlangs bekend maakte. Normaal schommelen de trekkerverkopen tussen de 150.000 en 185.000 exemplaren. Dit jaar komt die zeker uit op 180.000, terwijl een jaar geleden bij de aanvang van de coronacrisis juist was gerekend op een sterk dalende markt. Hetzelfde beeld geeft de Business Change Index van CECE, de Europese brancheorganisatie voor de grondverzetmachinefabrikanten. Deze scoort

in juli 2021 het indexgetal 85. Dit getal is in vijf jaar niet zo hoog geweest en getuigt van een enorm vertrouwen in de markt. Een jaar eerder, tijdens de eerste lockdown, was het indexgetal in deze markt nog gekelderd naar minus 83. Net zo snel als de vraag en het vertrouwen toen inklapten, zijn deze na de eerste lockdown echter weer opgekrabbeld, naar zelfs een flink hoger niveau dan voor corona. De vraag naar machines ligt nu volgens CECE zelfs hoger dan de productie. De productie snel verder opschalen, kan echter niet, vanwege de stagnerende onderdelenvoorziening, aldus CECE.

DUURDER EN LANGER WACHTEN Machines worden door de verhitte markt niet alleen duurder, ook de levertijden lopen op, zo blijkt uit navraag door Grondig bij BMWT- en Fedecom-leden. De vraag naar grondverzetmachines is goed, merkt Gijs van Heertum,

HOOFDARTIKEL - ONDERNEMEN MET MENSEN

STAALPRIJS EXPLODEERT De staalprijs is afgelopen jaar explosief gestegen. Dat blijkt uit de spotprijsontwikkeling van warm gewalst staal die staalleverancier Noviostaal onlangs publiceerde in het Staaljournaal. In juli 2020, het begin van de coronacrises, kostte warm gewalste plaatstaal af fabriek rond de € 400,- per ton. Dat liep langzaam op naar € 500,per ton in november 2020. Daarna werd staal rap duurder in prijs. In februari 2021 bedroeg de verkoopprijs al € 700,- per ton. Vanaf maart 2021 ging de prijs ineens sky-high. In april 2021 verwisselde warmgewalst plaatstaal voor bijna € 900,- per ton van eigenaar en in juli 2021 lag de prijs zelfs al op bijna € 1100,- per ton. Ten opzichte van vorig jaar dus een prijsstijging van wel 175 procent. Naast staal stegen ook andere grondstoffen in prijs, zoals natuurrubber. De prijs van rubber was lange tijd erg laag, waardoor veel rubberboeren stopten of overstapten op palmolie. Voor de coronapandemie werd het tekort al geschat op 900.000 ton natuurrubber. Door corona viel de vraag aanvankelijk meteen terug, maar die overtrof daarna weer alle verwachtingen, onder meer doordat Chinezen massaal auto’s kochten uit schrik om het openbaar vervoer te gebruiken. Dit heeft geleid tot het huidige acute tekort aan natuurlijk rubber.

‘BIJ HITACHI IS DE PRIJSSTIJGING BEPERKT GEBLEVEN TOT TWEE PROCENT’

directeur van Hitachi Construction Machinery. “Hitachi heeft momenteel een volle orderintake en gelukkig hebben we bij alle getekende orders de verkoopprijs kunnen handhaven. Dit boekjaar is de prijs met slechts twee procent verhoogd. Dit is haast conform de inflatiestijging”, aldus Van Heertum. Of het bij deze twee procent blijft, kan hij nog niet zeggen. “De levertijden van machines lopen wel wat op, omdat het tijdens de montage steeds vaker wachten is op specifieke componenten, zoals semiconductors.” Het beeld is bij landbouwmachines iets anders. Grosso modo stijgen Claas-machines zo’n vier à vijf procent in prijs, zegt Bert Kuiper, verkoopleider Claas bij Kamps de Wild. “Wat opvalt is dat hoe hoger het aandeel staal, hoe meer de prijs stijgt. Zo stijgt een hakselaar duidelijk meer in prijs dan een trekker. Anderzijds: hoe geavanceerder een machine, hoe relatief kleiner de prijsstijging is. Een kale opraapwagen uit louter staal stijgt verhoudingsgewijs veel meer in prijs dan een trekker met complexe software en een geavanceerde motor”, legt Kuiper uit. De prijsstijging van trekkers blijft daarom volgens hem voorlopig beperkt tot zo’n drie procent “Bij trekkers zijn de levertijden wel enkele weken opgelopen. Wie nu een nieuwe trekker bestelt, krijgt hem pas in het nieuwe jaar.” Frank Bax, productmanager bij Agromec Fendt Farming, bevestigt dat de staalprijs minder zwaarwegend is bij hoogtechnische machines, zoals trekkers. “Fendt-trekkers stijgen zo’n 1,5 procent in prijs, terwijl minder geavanceerde producten

zoals hooibouwmachines wel vier tot acht procent in prijs stijgen”, geeft hij aan. Als voorbeeld noemt hij ook de Joskin-kippers en -mesttanks die Abemec importeert. “Door het grote aandeel staal daarin ligt de prijsverhoging hierbij boven de tien procent”, zegt Bax. De levertijd is bij Abemec de laatste tijd met enkele weken en voor sommige machines met enkele maanden opgelopen. New Holland heeft vroegtijdig geanticipeerd, zodat leveringsproblemen beperkt bleven, zegt Tomas Lekens, marketingmanager bij New Holland. Ook New Holland ondervond natuurlijk last, bijvoorbeeld met de toelevering van banden. Tijdens de eerste coronagolf, in het voorjaar van 2020, is het bedrijf enkele weken gesloten geweest. Daarna besloot New Holland onder andere extra onderdelenvoorraden op te bouwen, extra voorraadtrekkers te bouwen en de fabrieken beter coronaproof in te richten. De levertijden van trekkers zijn iets opgelopen, zegt Lekens, maar dankzij de aangelegde voorraad krijgt iedereen die nu een grote trekker bestelt hem in nog dit jaar geleverd. Voor kleinere trekkers is dat echter ook al het nieuwe jaar.

‘DE LEVERTIJDEN VOOR WIELASSEN LOPEN NU SOMS AL OP TOT MEER DAN EEN JAAR’

VOORRAAD OPGEBOUWD Duport kan voorlopig nog gewoon mesttanks uitleveren, vertelt Wilco Elkink, verkoopleider bij het bedrijf. “De levertijden van sommige onderdelen, zoals wielassen, loopt nu wel enorm op, tot soms meer dan een jaar. Gelukkig hebben we in januari al voor heel 2021 besteld en die onderdelen komen nu binnen. Voor de zekerheid hadden we al wat extra onderdelen besteld en extra voorraad aangehouden”, zegt Elkink. Hij merkt wel dat de leverbetrouwbaarheid van onderdelenleveranciers minder wordt. “Gelukkig kunnen we door ons ‘hamstergedrag’ nu nog alle machines afmonteren.”

Ondanks een uitbreiding van de productiecapaciteit is de levertijd van sommige banden bij Apollo Vredestein opgelopen naar enkele maanden.

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET MENSEN - HOOFDARTIKEL

De prijs van mesttanks is bij Duport met tien procent opgeslagen. “Dat is een best een grote prijsstijging, maar het aandeel staal in een mesttank is ook best groot”, zegt Elkink. Hij ziet hetzelfde beeld bij andere bedrijven, zoals Pöttinger, waarvan Duport importeur is. “Pöttinger heeft in augustus de verkoopprijzen met 7,9 procent verhoogd.”

MEER BANDEN DAN OOIT Bandenfabrikant Apollo Vredestein heeft het afgelopen jaar meer banden dan ooit geproduceerd. Er is flink geïnvesteerd in de vergroting van de productiecapaciteit. Toch steeg de vraag naar banden nog harder, vertelt Joost Kemna, Product Manager Agricultural & Industrial Tyres.

NIEUWE TREKKER KWAM TWEE MAANDEN LATER Ronald Bos (52) heeft een agrarisch loonbedrijf in het Friese Hoornsterzwaag. Eind 2020 was Bos op zoek naar een jonge gebruikte Fendt 720 met GPS en frontaftakas, met maximaal zo’n 3000 uur op de klok. Deze moest een Fendt zonder GPS en frontaftakas uit 2013 met 6000 bedrijfsuren gaan vervangen. Een nieuwe Fendt 720 met Fendt One-bediening in de lease bleek financieel ook aantrekkelijk, dus bestelde Bos uiteindelijk in december 2020 een nieuwe. Deze zou eind april worden gebouwd en begin mei worden geleverd. De trekker bleek ook eind april gebouwd, maar bleef vervolgens op de fabriek in Marktoberdorf staan, omdat een essentieel onderdeel ontbrak. “De fabrikant wilde niet zeggen op welk onderdeel het exact vast zat, maar ik vermoed een chip of zo, omdat rond dezelfde tijd de krant schreef dat ook veel autofabrikanten stil kwamen te liggen vanwege onderlevering van chips”, aldus Bos. Uiteindelijk werd de trekker pas 8 juli afgeleverd, twee maanden na de afgesproken datum. Omdat Bos tijdens de eerste en tweede snede wel een trekker met frontaftakas nodig had en de dealer de inruiler graag al wilde hebben, kreeg hij als service ter overbrugging van importeur Mechan Group een demo-724 te leen. Bos merkt wel dat de laatste tijd alles flink in prijs is gestegen. De nieuwe trekker kostte bijvoorbeeld bruto zo’n € 18.000,- meer dan de Fendt 724 die hij in 2018 nieuw kocht. Diesel is de laatste zo’n twintig cent per liter duurder geworden en ook wikkelfolie is flink in prijs gestegen. Zo kostte vorig jaar een rol folie € 72,- en is dit nu opgelopen naar € 82,- per rol. Die laatste prijsstijging rekent hij overigens wel door naar de klant. Per baal gaat het om een opslag van twee kwartjes.

GRONDIG 7 2021

Bij mesttanks, waarvan de kostprijs vooral uit staal en arbeid bestaat, is de prijsstijging al meer dan tien procent als gevolg van de geëxplodeerde staalprijzen.

“De levertijden verschillen op dit moment per productgroep en zelfs per maat. Populaire bandenmaten, zoals 650/65R42, liggen op voorraad of zijn binnen enkele weken leverbaar. Voor exotische bandenmaten kan de levertijd echter oplopen tot enkele maanden.” Als gevolg van de stijgende olie- en rubberprijs en de explosieve stijging van de kosten van het vervoer per container heeft Apollo Vredestein het afgelopen jaar tweemaal de verkoopprijs moeten verhogen. De verkoopprijs is daardoor ten opzichte van vorig jaar tien procent hoger. Daarmee is de prijspositionering van Apollo Vredestein ten opzichte van zijn concurrenten gelijk gebleven, constateert hij. Gezien de extreme marktomstandigheden sluit Kemna een derde prijsverhogingsronde echter niet uit.

PRODUCENTEN KRIJGEN VOORRANG Onderdelenleverancier Kramp uit het Gelderse Varsseveld kan heel duidelijk merken dat de beschikbaarheid van onderdelen krap is. En eigenlijk over de gehele supply-chain, zegt Albert Wolbrink, manager inkoop bij Kramp. Echte krapte zit hem in producten met lood en koper, zoals accu’s en producten met elektronica. “Vooral doordat vanwege corona een grote haven in China lang stil lag en containers gewoonweg niet kwamen. Iets soortgelijks zien we nu in Vietnam.” Nog een specifiek product dat er volgens Wolbrink uitspringt, zijn lagers. “De lagerproducenten kunnen de grote vraag niet bijbenen. Je ziet dan dat ze onder andere trekkerfabrikanten voorrang geven. De rest, zoals wij, moet dan wachten.” De beperkte beschikbaarheid heeft een prijsopdrijvend effect. Sommige leveranciers hebben al driemaal de prijs verhoogd, wat in totaliteit neerkomt op een prijsverhoging van circa vijftien procent Wolbrink verwacht dat de krappe beschikbaarheid van onderdelen zeker nog wel tot eind dit jaar duurt, misschien zelfs wel tot het eind van het eerste kwartaal van 2022. Tot die tijd kan het voor gebruikers grote effecten hebben, waarschuwt hij. “De kans is reëel dat machines stilvallen vanwege de langere wachttijd op reserveonderdelen.”

‘DE KANS IS REËEL DAT MACHINES STILVALLEN DOOR EEN GEBREK AAN ONDERDELEN’

kemp_12108_Adv_Grondig_Kobelco_Configurator_half_liggend_200x134_LC.indd 1

DELVANO veldspuiten

23-4-2021 14:47:46

Gemaakt vóór en door professionals

Zuidweg 13-15 Krabbendijke - Tel: 0113-502610 Verkoop: Ko Smalheer, tel: 06-53 24 90 27

delvano.nl

ONDERNEMEN MET MENSEN - VENT & VISIE

‘Binnen vijf jaar 200 oplaadhubs voor bouwmachine-accu’s’ Tekst en foto: Martijn Knuivers

JEROEN RITZER-VAN DINTHER VAN ELECTURE

Het nieuwe bedrijf Electure gaat lease-batterijpakketten voor elektrische bouwen grondverzetmachines aanbieden. “Ons doel is binnen vijf jaar in heel Nederland zo’n 200 tot 250 oplaadhubs te realiseren, waar aannemers snel accu’s kunnen wisselen, zodat de machines op de bouwplaats niet stil komen te staan”, zegt Jeroen Ritzer-van Dinther, head of innovation bij Electure. De komende jaren staat Nederland voor de uitdaging om de CO2-uitstoot fors omlaag te brengen. Ook de bouwen cumelasector zal daaraan een bijdrage moeten leveren. Voor CO2-reductie bij bouwmachines kom je dan al snel uit op elektrificatie van bouwmachines, al wordt er natuurlijk ook gewerkt aan machines die door waterstof worden aangedreven.

‘NEDERLAND BEPAALT NU DE TOEKOMSTIGE STANDAARD VAN ELEKTRISCHE MACHINES’

Elektrificatie van bouwmachines is gemakkelijk van achter een bureau bedacht, maar heeft in de praktijk best nog wel wat voeten in de aarde, vindt Ritzer-van Dinther. “Het technische deel, het ombouwen van bijvoorbeeld rupskranen en shovels van diesel naar elektrisch, vraagt de nodige expertise, maar is in de keten niet het moeilijkste aspect”, stelt hij vast. Een voorbeeld daarvan is Urban Mobility Systems (UMS), dat recent een Hyundai-graafmachine heeft omgebouwd naar elektrisch. De Hyundai kreeg drie lithium-ijzer-fosfaataccupakketten. Elk pakket is ongeveer een europallet groot en een meter hoog. Een pakket weegt 1250 kilo en is uitgerust met hijsogen.

NEDERLAND VOOROP Qua elektrificatie van bouwmachines staat de ontwikkeling nog in de kinderschoenen, maar loopt Nederland desondanks mondiaal gezien ver voorop. Er zijn er nu zo’n drie grote machines omgebouwd. Alle elektrische bouwmachines zijn vooralsnog maatwerk. Bouwmachinefabrikanten bouwen voor de mondiale markt, maar alleen in Nederland zijn elektrische machines vooralsnog een topic, weet Van Dinther. “Alleen voor Nederland gaan fabrikanten als Hyundai, Volvo, Liebherr en Hitachi geen elektrische ma-

GRONDIG 7 2021

chines bouwen. Wordt het hier echter een succes en komt er vanuit andere markten vraag, dan volgen de fabrikanten vanzelf. Ze zullen dan waarschijnlijk de omgebouwde Nederlandse machines als voorbeeld nemen. Nederland bepaalt nu dus de toekomstige standaard wat betreft elektrische machines.” In principe zijn alle bouwmachines elektrisch te maken, maar je moet je afvragen of je alle machines wel elektrisch wílt maken, stelt Van Dinther. “Voor grote machines met een verbruik boven de 500 kWh per dag is dat heel lastig. Dergelijke machines vergen meerdere accupakketten, wat de machine te zwaar kan maken. Voor dergelijke machines zijn hybride-oplossingen - diesel-elektrisch, waterstof-elektrisch of hydrozine-elektrisch - meer reëel.”

ACCU’S NIET TE FINANCIEREN De werkelijke uitdaging bij de elektrificatie van bouwmachines is niet alleen het ombouwen, maar ook de financiering en het opladen van de batterijpakketten, weet Ritzer-van Dinther. Punt één is de financiering. Eén batterijpakket kost zo’n € 75.000,-. Een kraan heeft soms wel drie pakketten nodig, dus is dat al een investering van € 225.000,-. Dit komt dan boven op de aanschaf. Een probleem daarbij is volgens hem dat aannemers de kraan wel kunnen leasen, maar de batterijpakketten niet. “Leasemaatschappijen zien accu’s namelijk niet als investering, waarbij je eigenlijk ook altijd een extra set accu’s nodig hebt - lege er uit, volle erin - zodat de kraan niet telkens vijf uur stil hoeft te staan tijdens het opladen. De totaalinvestering in accu’s loopt dan al op naar € 450.000,-. Dat bedrag ophoesten, is te veel

VENT & VISIE - ONDERNEMEN MET MENSEN

‘ELKE HUB MOET MEERDERE BOUWLOCATIES BEDIENEN, OP MAXIMAAL TWINTIG KILOMETER VAN EEN BOUWPLAATS’ voor de meeste bedrijven. Ook de accu’s moet je daarom kunnen leasen, stelt Ritzer-van Dinther. Om aan die behoefte tegemoet te komen, is Electure nu in dat gat gestapt. Het bedrijf houdt zich bezig met zero-emissie-bouwplaatsen (energiebehoefte en stroomvoorzieningen op bouwplaatsen) en dan is de verleasing van accupakketten voor bouwmachines een logische uitbreiding van het aanbod, vindt Ritzer-van Dinther. Een batterijpakket leasen kost bij Electure op basis van vijf dagen per week en een looptijd van acht jaar ongeveer € 40,- per dag. Dat is dus over acht jaar € 83.200. Hij erkent dat leasen voor de klant uiteindelijk duurder is dan kopen, maar vindt dat logisch. “Leasen is in feite een gespreide betaling met rente. Een auto kopen kost € 30.000,-, dezelfde auto leasen € 45.000,- en dezelfde auto huren € 60.000,-. Zo werkt het in dit businessmodel ook.

LANDELIJK NETWERK VAN HUBS

WIE IS JEROEN RITZER-VAN DINTHER? ‘HET LEASEN VAN EEN BATTERIJPAKKET ZAL BIJ ELECTURE ONGEVEER € 40,PER DAG GAAN KOSTEN’

Jeroen Ritzer-van Dinther is head of innovation bij Electure, een naam die staat voor Electric Future. Electure is een nieuw adviesbureau dat projecten ontzorgt over energie. Het bedrijf heeft drie focusgebieden: de zero-emissie-bouwplaats, elektrificatie en energy solutions.

Naast de aanschaf wil Electure ook een rol gaan spelen bij het opladen van de batterijpakketten. Volgens Ritzer-van Dinther is dat het meest complexe vraagstuk binnen de elektrificatie. “Je kunt een graafmachine nu eenmaal niet even naar een laadpaal rijden, zeker niet als het laden dan nog vijf uur duurt. We moeten dus accu’s wisselen om met de machine te kunnen doorwerken.” Voor het laden werkt het bedrijf nu aan een soort Fastned voor bouwmachine-accu’s. Bij deze zogenaamde hubs worden accu’s opgeladen en kun je snel lege accu’s voor volle inwisselen. Het idee is om dan een landelijk dekkend netwerk voor Nederland op te zetten. “Elke hub moet meerdere bouwlocaties bedienen, op een maximale afstand van twintig kilometer van een bouwplaats. Zo’n afstand is acceptabel qua reistijd, denken wij. Dan kun je aan het eind van de dag of aan het begin van de ochtend de pakketten wisselen, zodat er weinig kostbare werktijd verloren gaat. Zo’n hub hoeft geen mooi gebouw te zijn. Gewoon functioneel, bijvoorbeeld een hok in een hoekje op een bestaande bouwplaats of industrieterrein. Als dat lukt, kunnen we in vijf jaar verdeeld over Nederland zo’n 200 tot 250 hubs hebben. Daarmee komt elektrificatie voor iedereen binnen bereik.” GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET MENSEN - STERK WERK

LOONBEDRIJF POST, EEMNES Bert Post is met zijn bedrijf actief in agrarisch loonwerk, groenaanleg en onderhoud van omgevingswerken, watergangen en halfverhardingen. Naast het agrarische werk is Natuurmonumenten met 400 hectare in de regio een belangrijke opdrachtgever van Loonbedrijf Post. Dat geldt ook voor Staatsbosbeheer en de Stichting Goois

GRONDIG 7 2021

Natuurreservaat. Post draait daarom mee in diverse projecten en proeven rondom bijvoorbeeld kruidenrijk-graslandbeheer en het composteren van bodemverbeteraars als bokashi. Die focus op duurzame landbouw, ingegeven door de regio en de opdrachtgevers, is terug te zien in het machinepark.

STERK WERK - ONDERNEMEN MET MENSEN

Loonwerker in duurzaam bodembeheer Tekst: Frits Huiden Foto’s: Bert Post en Frits Huiden

LOONBEDRIJF POST, EEMNES

Loonbedrijf Post in Eemnes speelt in op de wensen van zijn omgeving. Met grote natuurorganisaties als opdrachtgever en veel agrarische klanten en particulieren met natuurland, kruidenrijk grasland, plas-dras of andersoortige duurzaam beheerde grond is het loonbedrijf jaarrond actief.

‘EERLIJKHEID IN ADVIES WORDT GEWAARDEERD EN DAT ZORGT ERVOOR DAT JE ER MEER WERK AAN OVERHOUDT’

Een blik in de open loodsen bij loonbedrijf Post in Eemnes toont in één oogopslag het huismerk: van de 200- tot de 700-serie, het zijn allemaal jonge Fendts, elf stuks op het moment. Het zijn er net zoveel als dat er mensen in vaste dienst werken bij het bedrijf. In het volle kantoor met stapels papierwerk en de vriendin van eigenaar Bert Post (54) aan de telefoon feliciteert een certificaat aan de muur de loonwerker nog eens met zijn tachtigste trekker uit Marktoberdorf. De vader en opa van Post gaven deze lange traditie in het loonbedrijf aan hem door. In de loods staan zelfs een Katana 65-hakselaar en twee groenrode Tigo-opraapwagens. “Die kon ik in één set jong gebruikt overnemen, maar heb ik nog wel even in de nieuwe kleur laten spuiten”, toont Post trots. “Een ander loonbedrijf kocht ze nieuw, maar bleek er te weinig werk voor te hebben.” Van te weinig werk in de grasoogst heeft Post geen last. Juist dat is één van de pijlers onder zijn bedrijf. “We hakselen zo’n 150 hectare maïs, maar juist ook steeds meer gras”, vertelt hij. Een opvallend gegeven, omdat gras hakselen in veel regio’s juist wordt verdrongen door het goedkopere werken met opraapwagens. Het heeft alles te maken met de regio. Rondom Eemnes is steeds meer natuurland ingericht. Boeren doen mee aan projecten met uitgestelde maaidatum, weidebeheer, vogeltjesland of plas-dras-beheer. “De tijd dat boeren het alleen van de melk en het vlees moesten hebben, is wel voorbij. Dat kan niet meer. Om wat te verdienen, moeten ze er iets bij doen of met subsidies werken”, ervaart Post. De hakselaar komt vaker in beeld omdat boeren het lange, laat gemaaide gras toch willen kunnen voeren en het dus niet té structuurrijk mag zijn.

PROEVEN EN PROJECTEN Daarnaast is Natuurmonumenten met 400 hectare in de regio een belangrijke opdrachtgever voor Post, net als Staatsbosbeheer en de Stichting Goois Natuurreservaat. Post speelt er enthousiast op in door mee te draaien in projecten en proeven

In de wintermaanden is er veel werk aan watergangen en het opknappen en aanleggen van halfverhardingen voor wandelpaden in de omgeving.

rondom bijvoorbeeld kruidenrijk-graslandbeheer of het composteren van bodemverbeteraars als bokashi. Die focus op duurzame landbouw, ingegeven door de regio en de opdrachtgevers, is terug te zien in de loods. Behalve alles op hooibouwgebied (maaien, schudden, harken et cetera) staan er twee Tebbe-breedstrooiers, brede doorzaaimachines en wiedeggen, maar ook twee jonge grootpakpersen. “De strooiers gebruiken we behalve voor stalmest ook voor compost in de natuurgebieden en ook landverbetering en herinrichting zijn veel aan de orde in dit gebied, juist door het doorzaaien van kruiden en vlinderbloemigen”, aldus Post. Stikstof binden, meer eiwit van eigen land en duurzaam, milieuvriendelijk bodembeheer zijn de sleutelwoorden. Post blijft daarin wel realistisch. “Het is op het moment zo dat de vergoedingen van het natuurbeheer de kosten en de arbeid meestal wel dekken. Nu wordt het echter tijd dat de sector er ook wat mee gaat verdienen, anders heeft het allemaal geen zin.”

‘DE VERGOEDINGEN VAN HET NATUURBEHEER DEKKEN DE KOSTEN. NU WORDT HET TIJD DAT DE SECTOR ER OOK WAT MEE GAAT VERDIENEN’

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET MENSEN - STERK WERK

KEUZE VOOR HOOIBOUW Voor Post dragen de grootpakpersen duidelijk bij aan de opbrengsten. “Wij persten al ronde balen voordat de wikkelaar bestond. Ze werden allemaal met één zeil ondergedekt, maar dat beviel niet. We hebben nog even een stationaire wikkelaar gehad die op het erf bleef, maar ook dat duurde veel te lang. In het buitenland zag ik alleen maar vierkante balen. In transport is dat ook veel efficiënter. De grootpakpersen worden dan ook veel ingezet in het structuurrijke gras en hooi van particulieren en de paardenhouderij. Onze eerste grootpakpers maakte gelijk al 16.000 balen per jaar.”

‘IN DE CYCLUS VAN FABRICAGE EN GEBRUIK TOT RECYCLING IS EEN HUMMER MILIEUVRIENDELIJKER DAN EEN PRIUS’

Voor het hooi heeft Post inmiddels een vrijwel nieuwe Kuhn, die balen maakt van 80 bij 70 centimeter. De Krone maakt balen van 120 bij 70 centimeter en wordt meer voor kuilgras gebruikt. Een duidelijke keuze is dat tegenover het hooibouwgeweld Post slechts met één twaalfkuubs drijfmesttank werkt. “Die is vrijwel altijd weg, maar we hebben bewust geen sleepslangsysteem. Dat is iets wat de jongens moeten willen doen, want het is niet altijd fijn werk. Daarbij draaien er in de buurt al genoeg sleepslangen.” Behalve het boerenwerk is Post de rest van het jaar veel aan het werk voor natuurorganisaties. Dat varieert van werk met de drie maaikorven tot het opknappen van honderd kilometer onverharde wandelpaden en andere cultuurtechnische

Post draait mee in allerlei projecten en proeven. Hier wordt de gecomposteerde bodemverbeteraar bokashi uitgereden.

werken. Tachtig tot negentig procent gaat op uurtarief. Grote klussen aannemen is er weinig bij. “Soms komt het voor, maar meestal werken we dan als onderaannemer. Ik heb een goede verstandhouding met de terreinbeheerders en kan gemakkelijk met hen werken.” Post is blij dat er in zijn werk en regio nog niet naar allerhande keurmerken en certificaten wordt gevraagd. Laat staan naar elektrische machines of milieuvriendelijke oliën, zoals bestekken en aannemers in de bouw in de Randstad steeds vaker voorschrijven. “Opdrachtgevers vragen er gelukkig niet naar. Het is ook het probleem verplaatsen. Accu’s worden het nieuwe asbest”, voorspelt Post nuchter. Ik las laatst een onderzoek dat in de cyclus van fabricage en gebruik tot recycling een Hummer milieuvriendelijker is dan een Prius.”

EERLIJK ADVIES GEEFT MEER WERK Eén van de belangrijkste zaken in de bedrijfsvoering vindt Post de communicatie. Hij gaat bijvoorbeeld vrijwel altijd even kijken voordat een klus begint. “Dan kun je een stukje advies geven. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een klant vraagt om iets in te zaaien en ik eerlijk moet vertellen dat er niets van zal opkomen en dat we het zaaien beter kunnen uitstellen. Ik ga dan niet zomaar het werk uitvoeren en het zaad verkopen, terwijl de klant er niets aan heeft. Uiteindelijk wordt die eerlijkheid in mijn advies gewaardeerd en houd je er meer werk aan over.”

GRONDIG 7 2021

ngst. meeropbre % 0 1 l e w t o T sultaten. ar de testre a n r e e rm Info

AZURIT 9 MET DELTAROW – ELK MAÏSZAADJE HAARSCHERP OP ZIJN PLAATS

Met de Azurit 9 zet LEMKEN een nieuwe maatstaf in de precisiezaai. Gun de mäïsplanten meer ruimte met LEMKEN DeltaRow. Het driehoeksverband geeft elke maïsplant maximaal toegang tot water, voedingstoffen en licht. lemken.com

■ ■ ■ ■

70 % meer ruimte per maïsplant Tot 10 % meer opbrengstpotentieel door LEMKEN DeltaRow De startmeststoffen liggen optimaal bereikbaar tussen de twee maïsrijen Centrale zaadtank van 600 l

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - PROFILEREN

Bijna onbegonnen werk Tekst: Toon van der Stok Foto’s: Toon van der Stok, Kemp

OPRUIMEN STORMSCHADE DOOR KEMP SCHALKWIJK

PROJECT: RUIMEN STORMSCHADE LEERSUM EN KAMPEN

GRONDIG 7 2021

OPDRACHTGEVER:

AANNEEMSOM:

Gemeente Leersum, gemeente Kampen, Staatsbosbeheer, provincie Utrecht

Nog onbekend, werk gaat grotendeels in regie of wordt achteraf afgerekend

PROFILEREN - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

In juni raasde er een bijzondere zomerstorm over het gebied rond Leersum. De schade was enorm, met overal ontwortelde en afgebroken bomen. Binnen enkele uren na de storm was Kemp Schalkwijk al met man en macht aan het werk. Dat gaat nog steeds door, want de verwachting is dat het opruimen nog maanden gaat duren.

WERKZAAMHEDEN:

THEO SNOEI, LOONBEDRIJF KEMP:

Opruimen stormschade, eerst voor de voet weg wegen schoonmaken, ontwortelde bomen opruimen en bospaden begaanbaar maken. Vervolgens alle omgewaaide bomen verwijderen en opruimen

“Twee uur nadat ik terug was van vakantie was ik aan het werk om de schade op te ruimen. Op tv en sociale media kreeg ik met mijn naam vaak de lachers op mijn hand.”

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - PROFILEREN

‘HET IS ONGELOOFLIJK DAT IEDEREEN GELIJK KLAAR STOND. DAT BEWIJST DAT WE EEN TOPTEAM HEBBEN’

‘EEN CALAMITEIT MAAKT OOK VEEL MOGELIJK, WANT DAN KAN GELUKKIG WEER BIJNA ALLES’

GRONDIG 7 2021

Het hoogtepunt van de storm die over de omgeving van Leersum trok, duurde maar enkele minuten, maar het werk om alles op te ruimen, duurt maanden, voorspelt Theo Snoei van Kemp Schalkwijk. Het bedrijf is gespecialiseerd in het verwerken van hout. Niet voor niets luidt de slogan van het bedrijf ‘Sterk in bomenwerk’. Zodra duidelijk werd hoe groot de schade was, hingen verschillende opdrachtgevers aan de telefoon en dus was Snoei twee uur na thuiskomst van vakantie al aan het werk. “Ik was om drie uur ‘s middags thuis en om vijf uur stond ik met een kettingzaag een paar kilometer verderop en was ik aan het ruimen wat je ruimen kunt. Tot twee uur ’s nachts zijn we bezig geweest. Heel bijzonder, want er waren wel twintig brandweerkorpsen, die overal bezig waren. Het was niet nadenken of kijken waar je moest beginnen, maar gewoon het dorp ingaan en proberen wegen vrij te maken en voor de voet uit gevaarlijke situaties wegwerken.” Eigenaar Bart Kemp kijkt met heel veel trots terug op die periode. “Het is ongelooflijk dat iedereen gelijk klaar stond toen het had gestormd en vrijdagnacht en zaterdag continu in touw is geweest. Het bewijst dat we een topteam hebben.” De storm die de verwoesting aanrichtte, trok op 19 juni over het land en veroorzaakte in een strook van de Utrechtse Heuvelrug tot in de buurt van Kampen grote schade. Met ontwortelde bomen, hele stroken omgewaaide bomen, maar ook gebieden waar juist alleen de toppen uit de bomen waren gebroken. De allergrootste schade was bij Leersum, waar een strook bos van veertig hectare helemaal plat ging. Daar is Kemp op het moment van deze reportage bezig met het vrij maken van de paden. “We moeten nu eerst in het hele gebied de paden en de directe omgeving vrij maken en zorgen dat er geen gevaarlijke situaties meer zijn.” Als je het gebied ingaat, zie je pas hoe groot de schade is en snap je ook de verzuchting van Snoei. “Als je hier net begint, lijkt het echt onbegonnen werk”, zegt hij. “Vooral als je ziet dat zo’n heel gebied straks moet worden leeggezaagd. Gelukkig hebben we nog even de tijd, want als de paden vrij zijn, gaat Staatsbosbeheer eerst alles inventariseren. Het is echter wel zeker dat we hier tot de winter werk hebben.” Kemp Schalkwijk is sinds de storm met een groot deel van het personeel bezig met het opruimen van de stormschade. Het betekent dat er dagelijks 24 medewerkers aan het werk zijn. De eerste drie weken was dat vooral calamiteitenwerk, dus het wegwerken van omgevallen bomen in de bebouwde kom en langs doorgaande wegen. Pas daarna kwam het opruimen van het bos, al komen er ook dan nog regelmatig spoedklussen tussendoor. Zo ook deze morgen, als er op landgoed Zuylenstein een dertig meter hoge beuk moet worden omgezaagd. Enkele

dagen daarvoor was bij een dag met wat meer wind gebleken dat ook deze boom ondergronds was losgetrokken. Je zag er op het oog niets aan, maar bij een inspectie van de grond rond de boom bleek dat er toch scheuren te zien waren. “Dan weet je dat het mis is, ook al zie van buitenaf niets. Omdat de boom vlak langs de stenen tuinmuur van het landgoed staat, wordt er geen risico genomen. Een klus waar Kemp de speciaal voor dit soort werk aangeschafte Sennebogen kan inzetten. Deze kan tot veertien meter hoog takken van de boom afzagen en daarna de boom bij het afzagen de juiste kant opduwen. De Sennebogen is bij dit werk sowieso een heel dankbaar instrument, want direct na het vellen van de beuk en omringende bomen gaat hij weer richting Kampen. Ook daar heeft de storm grote schade aangericht. Hier zijn het echter geen omgewaaide bomen, maar juist singels waar de toppen uit bomen zijn gewaaid. Vaak hangt die top nog aan de boom en kan de machinist deze eerst verwijderen voordat de boom helemaal wordt geveld. Omdat de singels op verschillende percelen staan, is de Sennebogen handig, omdat hij in de graspercelen weinig schade aanricht.

AFREKENEN Voor Kemp betekende de junistorm dat het bedrijf juist in de rustige periode - in het broedseizoen en dus weinig werk in het bos - plotseling een enorme impuls kreeg. Plotseling was iedereen overal aan het werk om calamiteiten op te lossen. “Dat ging in het begin zeker ten koste van het reguliere werk, maar daar was alle begrip voor”, benadrukt Snoei. Inmiddels is het calamiteitenwerk voorbij en wordt een deel van het reguliere werk weer opgepakt. Eigenaar Bart Kemp is nu in gesprek met gemeenten, de provincie en Staatsbosbeheer hoe de rest van de schade wordt opgepakt. “Daar maken we nu plannen voor, zodat het overal weer veilig wordt en ook in het bos en op de landgoederen alles weer netjes is. Kemp roemt de manier waarop de overheid omgaat met kosten voor calamiteiten als deze. “Alle partijen zijn blij dat je direct bijspringt en met man en macht aan het werk gaat. Dan maakt het ze ook niet uit of het voor een particulier is, voor de gemeente of voor een landgoedeigenaar. Als het maar opgeruimd wordt. Nu de rekening wordt opgemaakt, gaan ze daar ook wel zo mee om. We kunnen kijken wat we door particulieren betaald krijgen, maar de rest wordt door de gemeente, Staatsbosbeheer en de provincie wel opgelost. Samen kijken ze ook wel wat waar thuis hoort. Zo gaat het ook nu alle restanten worden opgeruimd. Het werk wordt verdeeld en dan gaan we in overleg weer verder. Daaraan merk je dat een calamiteit ook veel mogelijk maakt. Dan kan gelukkig weer bijna alles, als je je werk maar goed en eerlijk doet.”

PROFILEREN - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

1 TOCH OMZAGEN Deze ochtend wordt een beuk geveld die nog wel overeind staat, maar door de storm toch is losgetrokken. Om schade te voorkomen, gaat ook deze gigant van ruim 35 meter hoog plat.

2 GRANAATSCHERVEN Alle gevelde bomen worden direct in stukken gezaagd. De bomen op dit landgoed gaan allemaal naar de shredder, want omdat hier in de Tweede Wereldoorlog zwaar is gevochten, zitten er veel granaatscherven in. Dat maakt ze ongeschikt voor verdere verwerking.

3 BLIJVEN SLIJPEN Door het vele ijzer in de bomen is het ook regelmatig slijpen om de zagen scherp te houden. In de werkbus is daarvoor een speciale werkbank ingericht en er is een medewerker die specialist slijpen is.

4 ONDIEP WORTELEN Hele stroken met bomen zijn platgewaaid. Vooral beuken zijn kwetsbaar, omdat ze ondiep wortelen en dus in het zand relatief weinig grip hebben.

5 SENNEBOGEN VOOR SNOEIWERK De Sennebogen is speciaal voor het snoeiwerk aangeschaft. Hij kan tot veertien meter hoog takken beetpakken en afzagen. Daarnaast zorgt hij ervoor dat bomen gegarandeerd de goede kant opvallen.

6 PADEN VRIJ MAKEN In het bos begint het werk met het vrij maken van de paden om zo de schade te kunnen opnemen. Daarna bepaalt Staatsbosheer wat er met het gebied gaat gebeuren.

7 LANDGOEDMUUR Op landgoed Zuylenstein bleef de schade aan de gebouwen gelukkig beperkt tot een boom die over de landgoedmuur viel.

8 TOPPEN OMGEWAAID In de omgeving van Kampen waaiden vooral toppen uit de bomen. Daar moet alles wat is beschadigd worden gekapt of sterk worden ingekort.

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - HET BESTE VAN CUMELA.NL

Het beste van Cumela.nl/nieuws

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

KOMATSU TOONT RC-BESTUURDE MINIGRAVER Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan toonde Komatsu dit serieuze concept van een elektrische minigraafmachine met afstandsbediening. Deze minigraver heeft duidelijke kenmerken van de op de Bauma 2019 gepresenteerde elektrische PC30E-5-minigraver. De machine is uitgerust met de bekende aandrijving die ook wordt gebruikt bij de Komatsu FE-serie elektrische vorkheftrucks. Bijzonder is dat Komatsu ge-

Vredo Profi XL 15 en Profi XL 18

bruik maakt van elektrische cilinders voor de gieken bakbewegingen. Deze keuze maakt het gebruik van hydrauliekolie overbodig. De minigraver heeft een 31,5 kWh sterk lithium-ionaccupakket. Verder is de machine uitgerust met twee elektromotoren voor het rijden, één voor het zwenken en vier voor de giek. De machine wordt via een draadloze LAN-verbinding door de machinist op afstand aangestuurd.

Vredo in Dodewaard heeft onlangs de eerste Profi XL 15- en XL 18-bemesters, met werkbreedtes van respectievelijk vijftien en achttien meter, als prototype in bedrijf gesteld. De fabrikant speelt hiermee in om een toenemende wens van het bemesten met steeds lagere giften in combinatie met bemesten op rijpaden en spuitspoorteelten. Als basis is het frame van de Profi-series gebruikt. De vijfdelige XL 15- en de zevendelige XL 18-be-

mesters zijn uitgevoerd met een nieuwe in- en uitklapconstructie. De Profi XL-bemesters zijn standaard uitgevoerd met actieve bodemvolging. Desgewenst kan de bemester hydraulisch op voorspanning worden gezet, waarbij de bemester bol of hol wordt ingesteld. De eerste Profi XL-bemesters worden het komende jaar uitvoerig getest. Voor het aankomende mestseizoen zullen ze beschikbaar zijn.

DIGITAAL KENNIS OPDOEN

Hitachi ZX210-7 en ZX225US/USR-7 Hitachi breidt het aanbod generatie 7-graafmachines uit met de ZX210-7 en ZX225US/USR-7. Deze in een moderner jasje gestoken Zaxis-7-generatie graafmachines voldoen aan de Stage V-normen en verbruiken volgens Hitachi tot elf procent minder brandstof dan de vorige modellen. Dit is mede te danken aan het nieuwe Trias III-hydraulieksysteem. De ZX225US-7 heeft een draaicirkel van 1,68 meter. Hitachi claimt dat de machine daarmee de compactste in deze klasse is. Hulpstukken kunnen snel worden gewisseld dankzij het verbeterde steunsysteem voor hulpstukken op de monitor. Dankzij de nieuwe, ruimere cabine behoort de machine volgens Hitachi tot de stilste op de markt.

GRONDIG 7 2021

Volvo Trucks introduceert een online-bestuurdershandleiding. Chauffeurs kunnen daarmee altijd en overal kennis opdoen over hun truck. Doordat de handleiding online staat, kunnen chauffeurs voor aflevering al heel veel te weten komen over allerlei functionaliteiten. Na de aflevering en tijdens het gebruik dient de bestuurdershandleiding als naslagwerk. De online-bestuurdershandleiding is een aanvulling op het analoge chauffeurshandboek dat in elke truck is te vinden. De digitale bestuurdershandleiding is chassisspecifiek. De bestuurdershandleiding kan voor aflevering van de truck al worden geraadpleegd.

Kramer Smart Attach-snelwisselsysteem Kramer-Werke GmbH stelt het nieuwe hydraulische snelwisselsysteem Smart Attach voor. Het betreft een gepatenteerde eigen doorontwikkeling van de bekende Kramer-snelwisselplaat, waarbij de hydrauliek automatisch wordt gekoppeld. De afmetingen van beide snelwisselsystemen zijn identiek, zodat bestaande aanbouwdelen kunnen blijven worden gebruikt. In eerste instantie zal het systeem als optie worden aangeboden op de grote 5-serie, evenals op sommige machines van de Kramer 8-serie. Naast de al voor dit doel uitgeruste aanbouwdelen worden af-fabriek ook passende uitbreidingssets geleverd voor bestaande aanbouwdelen.

HET BESTE VAN CUMELA.NL - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

KOBELCO SK50SRX-7 EN SK58RX-7 Kobelco introduceert een nieuwe generatie minigraafmachines: de SK50SRX-7 en SK58SRX-7. Dankzij een nieuwe hydraulische uitrusting is de graafcapaciteit volgens Kobelco met elf procent vergroot en is de kracht aan de rupsen hoger. Hiervoor wordt extra olie van de derde pomp, die primair het zwenken en dozeren voedt, bijgeschakeld. Deze prestaties zijn mogelijk zonder de snelheid te verlagen en zelfs bij zware lasten of wanneer er een helling wordt opgereden. De giek, graafarm en zwenkbeugel zijn versterkt met bredere delen. De bak is voorzien van een gietijzeren koppeling en de dozersteunen in een doosconstructie zorgen voor meer stevigheid. De bediening is ook soepeler. Het Performance X Design-concept geeft bovendien een verbeterd design en meer comfort.

S-DEUTZ: INDIVIDUELE MOTORSERVICE Met S-Deutz biedt motorenfabrikant Deutz een nieuwe service voor gebruikers aan. Door het rechtstreeks bij Deutz registreren van de eigen motoren is er directe toegang tot alle motordata, motoronderdelen en servicemogelijkheden op maat. Hiermee wil Deutz de service naar een hoger plan tillen. Alle Deutz-motoren, ongeacht de leeftijd, zijn in S-Deutz opgenomen. Het nieuwe systeem begint

met het aanmelden van de motor op de aparte website S-Deutz. Daarna is er een breed scala van servicemogelijkheden: van klein, bijvoorbeeld welk filter je moet hebben, tot heel groot, bijvoorbeeld de keuze van revisiedelen. Ook kun je het dichtstbijzijnde servicepunt zoeken en handleidingen en data voor reparatiewerk bekijken. Deutz gaat uiteraard uit van fabrieksonderdelen.

DIKKE 32-TONS SANY

Hissink introduceert City Chipper Met de nieuwe, extra compacte HM 6-300 KL7 City Chipper-versnippercombinatie met kraaninvoer zet Hissink in op stedelijke gebieden, woonwijken en stadsparken. Deze machine is voorzien van een laagtoerige open drumchipperunit van Heizohack. De machine is daardoor volgens de fabrikant relatief stil, maar produceert wel uniforme snippers met een minimaal aandeel fijn. De chipper is geschikt voor het verwerken van hout tot een diameter van 35 centimeter. De kraan kan op afstand radiografisch worden bediend. De combinatie is verder uitgerust met een zevenkuubs achteroverkipbak en 550/65R22.5-banden.

DNL Machines & Import presenteert met enige trots de nieuwe Sany SY305C, een 32tons rupsgraafmachine. De Sany SY305C is uitgerust met de bekende 209 kW (284 pk) Cummins QSL9-C280-8,9 liter-Stage V-motor. De machine heeft standaard een 6,15 meter lange monogiek en een 3,20 meter lange steel met standaard een 1,7-kuubs bak. De machine is uitgerust met elektrisch aangestuurde dubbele axiaalverstelpompen met een opbrengst van 280 liter per minuut. Sany heeft met een luxe cabine duidelijk ook ingezet op de machinist. Net als de andere graafmachines van Sany wordt de SY305C standaard geleverd met vijf jaar of 10.000 uur garantie.

Tweede generatie Steyr Terrus CVT De nieuwe cabine met de nieuwe bediening is het grootste nieuws van de tweede generatie van de zware Steyr Terrus CVT-trekkers. De basis - motor, transmissie en assen - is hetzelfde gebleven. De nieuwe, ruimere vier-stijlencabine is uitgerust met grote ramen, verlaagde spatborden aan de achterkant, een high-visibility-dakluik en een voorruit uit één stuk met een aan de onderkant gemonteerde ruitenwisser. Het geluidsniveaus is volgens Steyr verlaagd tot 66 decibel. De nieuwe Multicontroller III-armleuning met de nieuwe Multicontroller-hendel heeft aanpasbare ledkleurindicatie voor de hydrauliekbediening. Verder is er de nieuwe Isobus-compatibele Infomat 1200-touchscreenmonitor met weergave en bediening van de trekkerfuncties. GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - HET BESTE VAN CUMELA.NL

Het beste van Cumela.nl/nieuws

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

ELEKTRISCHE HYUNDAI HX260AL Urban Mobility Systems (UMS) in Oss heeft de elektrificatie van de 28-tons Hyundai HX260AL nagenoeg klaar. Daarna gaat deze volledig elektrische graafmachine naar Vianen voor de laatste aanpassingen voor de klant. Na de bouwvak moet hij gaan draaien. Opvallend is dat Van der Spek de machine

desgewenst kan leveren zonder batterijpakketten, die in dat geval door een ‘verhuurder’ worden geregeld. Deze Hyundai krijgt drie lithium-ijzer-fosfaataccupakketten. Elk 650-volt-pakket (met een grootte van 90 bij 100 bij 100 centimeter) heeft een capaciteit van 130 kWh, klasse C3.

COMFORT-PAKKET VOOR ARION 460 EN ARION 470

Cat D4 opvolger van de D6K2 Cat heeft de populaire D6K2-bulldozer bij zijn update omgedoopt tot D4. De nieuwkomer heeft niet alleen een Stage V-motor gekregen, maar ook een flink aantal updates ondergaan, zoals een comfortabele bediening in combinatie met betere zichtlijnen en meer technologie voor betere prestaties. De dertien- (normaal) of veertientons (LGP) Cat D4 is uitgerust met een 97 kW (132 pk) sterke Cat C4.4-Stage V-krachtbron in combinatie met hydrostatische aandrijving. De motorkap loopt nu meer naar beneden af. Dat geef tot dertig procent meer zicht op het werk. Cat monteert in de D4 nu ook de bekende 10-inch-monitor met touchscreen. De fabrikant biedt de mogelijkheid 3D-Grade-systemen te installeren van Trimble, Topcon en Leica.

Claas stelt kopers van de Arion 460 en Arion 470 met een CIS- of CIS+-uitrusting nu in de gelegenheid om met het Premium Comfort-pakket hun trekker in één keer van een aantal extra’s te voorzien. Tot het Premium Comfort-pakket behoren, naast een geveerde cabine en de Proactiv-voorasvering, ook de Hexashift-transmissie met Hexactiv-schakelautomaat. Eveneens in het Premium Comfort-pakket opgenomen is de Smart Stop-functie. Ook wordt de chauffeur verder ondersteund door cruisecontrol, een programmeerbaar kopakkermanagement en een CIS-kleurenmonitor in de rechter A-stijl. Bovendien kunnen kopers hun Arion 460 of Arion 470 uitrusten met opties als een GPS-stuursysteem, Telematics en Isobus.

Eerste honderd procent elektrische asfaltspreidmachine Alweer een primeur in eigen land als teken dat de elektrificatie doorgaat. Dit keer betreft het ‘s werelds eerste honderd procent elektrische asfaltspreidmachine. Deze is ontwikkeld door KWS, in nauwe samenwerking met elektrificatiespecialist UMS in Oss, fabrikant Dynapac en

GRONDIG 7 2021

importeur Van der Spek in Vianen. Na testprojecten dit jaar is het de bedoeling dat deze spreidmachine in 2022 volop gaat draaien. Deze eerste versie is de blauwdruk voor het productiemodel dat Dynapac zal gaan fabriceren.

AVR Multiforce voor diepere bewerking AVR introduceert de MultiForce-frontfrees. Deze heeft met 750 millimeter een 150 millimeter grotere rotordiameter dan zijn voorganger, de Multivator. De grotere rotor zorgt voor een lagere vermogensbehoefte en er kan dieper mee worden gewerkt. Volgens AVR daalt de benodigde trekkracht met 33 procent. AVR speelt hiermee in op de vraag naar het combineren van pootbedbereiding, poten en aanaarden in één werkgang. De MultiForce is er met een vierof zeshaaksysteem. Met het zeshaaksysteem is er geen schakelkast nodig en is er volgens AVR tot vijftig procent meer verkruimeling. AVR gaat de nieuwkomer in het najaar officieel op beurzen (als die doorgaan) presenteren.

Exclusief TEBBE importeur voor Nederland

Ook uit te voeren met taakkaart strooien (Vamil/Mia)

LMC Gennep BV • Wolfdijk 18 • 5386 JC Geffen • T: 0485-511605

www.lmcgennep.nl

SAMEN VEILIG EN DUURZAAM WERKEN BEGINT BIJ BMWT BMWT is de brancheorganisatie van leveranciers van bouwmachines, magazijninrichtingen, wegenbouwmachines en transportmaterieel.

Benieuwd wat BMWT voor uw bedrijf kan betekenen? Scan de QR-code of ga naar www.bmwt.nl

ONDERNEMEN MET MENSEN - WATERSNOOD

Spannende uren tijdens watersnood

Tekst: Gert Vreemann Foto’s: Cerfontaine, G.M. Damsteegt, Loonbedrijf Vaessen, Grondverzetbedrijf Hendrickx-Horn BV, Loon- en grondverzetbedrijf Jakobs en Janssen Grondverzet en Transport BV

CUMELABEDRIJVEN HELPEN MASSAAL

BIJSCHAKELEN EN SAMENWERKEN “Zodra de ernst van de situatie duidelijk werd, hebben we meteen aan het waterschap aangeboden om te helpen”, zegt Nico Willemsen, beleidsmedewerker Grondverzet en Cultuurtechniek bij Cumela. “Samen met de bedrijvenadviseurs hebben we bedrijven die al overeenkomsten hadden met het waterschap ingeschakeld en andere cumelabedrijven ‘bijgeschakeld’ om het water voor te blijven.”

GRONDIG 7 2021

Afval in bomen, akkers met maïs die abrupt stoppen, suikerbieten die geel zien en veel rommel in de rivier en langs de boorden van de Maas. Het zijn de restanten van de watersnood in Limburg, die uiteraard voor de bewoners van het gebied voor spannende en heftige uren zorgde, maar ook voor de cumelabedrijven die te hulp schoten. Een terugblik. Een wiellader van cumelabedrijf Cerfontaine met een bak vol mensen werd het beeld van de watersnood in Limburg. Het veelzijdige cumelabedrijf uit Berg en Terblijt verleende in de spannende uren tijdens de overstromingen 30-uurs assistentie aan de brandweer. Bewoners van Valkenburg en hotelgasten werden tijdens die uren met behulp van de wiellader verplaatst naar een kipper en zo geëvacueerd. Vervolgens is het bedrijf in opdracht van de gemeente Valkenburg aan de Geul begonnen met het verzamelen en overladen van al het afval uit het getroffen gebied. Van de redding door Cerfontaine werd ook een filmpje gemaakt en gedeeld. Hierop is goed te zien hoe rustig en vaardig de machinist onder toeziend oog van de brandweer de werkzaamheden uitvoert en de gedupeerden in veiligheid brengt.

MASSAAL CUMELABEDRIJVEN INGESCHAKELD Donderdag 15 juli steeg het waterpeil in de Maas zo ver dat de rivier ver buiten zijn oevers trad en voor het eerst in lange tijd buitendijks gebied onder water verdween. “Wij hebben in 1993 en 1995 meegereden, maar dit is de eerste keer dat het water zo hoog stond”, zegt Marc Driessen van Driessen Grondwerken, één van de vele andere cumelabedrijven die net zoals Cerfontaine meteen paraat stonden om te helpen. “We hebben de hele hoogwaterloods - een loods speciaal met materiaal om bij hoog water in te kunnen grijpen - leeg moeten rijden. Alle pompen en alles voor hoog water hebben we ingezet.” Driessen werkte in onderaanneming van De Jong Zuurmond Infrabeheer, Onderhoud & Ser-

WATERSNOOD - ONDERNEMEN MET MENSEN

‘DOOR HET WEGVALLEN VAN WERK KAN DE SCHADE VOOR DEZE CUMELABEDRIJVEN NOG VERDER OPLOPEN’

Nadat het water was verdwenen, begon het opruimen van heel veel afval.

vice, die het gebied van Roermond tot aan Mook voor zijn rekening nam. “Waar nodig mochten wij dan weer andere cumelaondernemers bijschakelen om te kunnen doen wat nodig was”, zegt Driessen. “Het was een heftig weekend met veel werk, veel gemaakte uren en spannende momenten. Die spannende momenten waren er vooral toen moest blijken of de dijk het zou houden, maar we hebben het net gered”, zegt Driessen. Hij kijkt er vooral met een goed gevoel op terug.

SCHADE OPNEMEN

‘HET WAS EEN HEFTIG WEEKEND MET VEEL WERK, VEEL GEMAAKTE UREN EN SPANNENDE MOMENTEN’

Na het heftige weekend keerde de rust iets terug en kwam er tijd en ruimte om de balans op te maken. Het leverde een enkele schademelding op bij Cumela Verzekeringen. Bij Achmea (waar Interpolis deel van uitmaakt) kwamen enkele tientallen schademeldingen binnen van agrarische ondernemers. “Wij hebben vooral meldingen ontvangen van ondernemers die hun gewassen en kosten voor de evacuatie van het vee willen verhalen, maar dit soort zaken dekken wij niet”, zegt Annemarie van Dam, woordvoerder bij Interpolis. “Schade aan gebouwen nu wel als dat is veroorzaakt door het bezwijken van een secundaire waterkering of de overstroming van een kleine rivier.” Op 13 augustus maakte de overheid bekend dat de Wet tegemoetkoming schade bij rampen (Wts) open zou gaan voor degenen die zijn getroffen door de watersnoodramp. Via deze wet kun je een vergoeding aanvragen voor evacuatiekosten vanaf € 901,-, teeltplanschade, veehouderijschade en een vergoeding van 65 procent van de kosten die zijn gemaakt om maatregelen te treffen om ergere schade te voorkomen (bereddingskosten), bijvoorbeeld het maken van een waterkering. Het eigen risico bedraagt in deze regeling maximaal € 6014,-. Dinsdag 17 augustus maakte het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit bekend dat er ook een vergoeding komt voor de buitendijks geteelde gewassen. Het van toepassing verklaren van de wet betekent dat ondernemers die niet in opdracht van een

opdrachtgever aan de slag zijn gegaan, normaal een vereiste om een factuur te kunnen sturen, alsnog een vergoeding kunnen krijgen voor de gemaakte kosten. Degenen die in opdracht aan de slag gingen, verreweg de grootste groep cumelabedrijven, krijgen gewoon via de eerder gemaakte afspraken de facturen betaald.

HOE NU VERDER? De watersnoodramp leverde de ene ondernemer werk op, maar dit ging ten koste van een andere. Noem bijvoorbeeld de inzet van een combine met rupsen, die voor de één werk betekende en de ander werk kostte. Dat beeld blijft ook de komende periode bestaan. Zo zullen herstel- en opruimwerkzaamheden diverse ondernemers werk opleveren, terwijl andere ondernemers agrarisch werk mis zullen lopen. Het is nog te vroeg dag om harde cijfers te geven, maar dit weten we al wel. Cosun geeft aan dat naar schatting 870 hectare bieten (ongeveer tien procent van het areaal in Limburg) een dag of vijf of langer onder water heeft gestaan. Daarvan is waarschijnlijk een kwart aangetast door waterrot en daarmee verloren. “De bieten die niet rot zijn, halen we gewoon op”, zegt Arno Huijsmans, directeur agrarische zaken bij Cosun. Ook zijn er percelen maïs en aardappelen verloren gegaan. Zo kwamen er in elk geval al 200 meldingen van ondernemers met buitendijkse gronden bij LTO binnen. Een quickscan van RVO schat in dat er daarnaast nog 992 agrarische bedrijven schade hebben. Dit alles betekent dat ruim duizend bedrijven schade hebben, waarvan het grootste deel schade aan gewassen zal zijn. Andere schades worden immers veelal door de gewone verzekering gedekt. Daarmee ontstaat het beeld dat agrarische loonwerkers in dit gebied los van schade aan eventuele eigen gewassen ook nog te maken zullen krijgen met het wegvallen van werk, waardoor de schade door de watersnoodramp voor hen nog verder zal gaan oplopen.

Loonbedrijf Jakobs helpt ter hoogte van Well de dijk versterken.

G.M. Damsteegt werd ingehuurd om de haven van Ohé en Laak te reinigen.

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET MENSEN - WATERSNOOD

‘DAG EN NACHT STRIJDEN TEGEN HET WATER’

Eén van de specialiteiten van het grondverzetbedrijf Hendrickx-Horn is de eigen grondbank. “De omliggende gemeenten wisten ons snel te vinden toen het hoge water richting onze regio kwam”, vertelt Mandy Hendrickx. Ze geeft aan dat het bedrijf ‘het geluk’ had dat er nog nauwelijks medewerkers op vakantie waren. “We konden onze mensen en machines maximaal inzetten om aan de vraag naar grond en assisterende werkzaamheden voor dijkversterkingen, nooddijken en noodvoorzieningen te voldoen”, zegt ze. In totaal heeft Hendrickx zo’n 7000 kuub grond ingezet voor dijkversterkingen. Een groot winstpunt vindt de familie Hendrickx dat er gezamenlijk door cumelabedrijven is opgetrokken. In dit geval is er samengewerkt met de plaatselijke cumelabedrijven Derikx Infra en Theunissen Grondwerken. Voor deze werkzaamheden is er voor honderd procent gezamenlijk opgetrokken. “Het is fantastisch om te zien hoe bedrijven en particulieren vier dagen non-stop hebben gewerkt om het water tegen te houden.” Volgens de gedreven onderneemster is er geen reden of excuus om zaken niet goed te regelen. Dat begint volgens haar ondanks de noodsituatie-druk met het registreren van de grondstromen. “Wij hebben een grondbank en werken conform BRL 9335. Elke vracht wegen was niet mogelijk vanwege de tijdsdruk, maar we hebben op begeleidingsbrieven de depotlocatie, het partijnummer, het rapportnummer en de bestemming wel per vracht op kuubs geregistreerd”, vertelt ze. Zo weet het bedrijf ook wat het na afloop weer inneemt. Daarbij wordt de grond weer op dezelfde manier per vracht geregistreerd, bemonsterd en opgeslagen. “Hoe dat uitpakt, gaan we zien, aldus Mandy. Boeiend vond ze de race tegen de klok. “Het vroeg maximale inzet van al onze medewerkers, zegt ze. “We hebben het hele weekend non stop met afwisseling van manschappen en medewerking van onder andere gemeente en waterschap en de lokale bedrijven en burgers gewerkt. Omdat het is gelukt het water op bijna alle plekken tegen te houden, was de voldoening van ons allemaal enorm groot.” Ze ziet deze noodsituatie wel als een goed signaal om met alle betrokken overheden en instanties draaiboeken te ontwikkelen met een heldere regie en betere werkomschrijvingen en prioriteitsvolgorde. “Dan zullen we met elkaar de klus een volgende keer nog efficiënter, beter en veiliger kunnen klaren.”

“Het bleef regenen en regenen, waardoor we al voor de overstromingen telefoontjes kregen van ondernemers van wie we nog nooit hadden gehoord”, zegt Gert Vaessen van Loonbedrijf Vaessen in Landgraaf. “Die mensen hadden gehoord dat wij een maaidorser op rupsen hebben en riepen onze hulp in om gerst te oogsten. Later werden we ook ingeschakeld voor tarwe en koolzaad. Ik heb mijn best gedaan om zoveel mogelijk te redden. Uiteindelijk trad ook de Worm (een zijrivier van de Roer; red.) buiten zijn oevers. Je kon niet eens meer zien welke gewassen er op de percelen stonden.” Toen de velden weer enigszins waren opgedroogd, ging het dorsen met de rups weer verder. “In grote wolken stof, want het water uit de rivier heeft een klein laagje zand op de gewassen achtergelaten. Tijdens het dorsen stuift dat weer op en wel zo erg dat je niets meer ziet. Naar schatting hebben we honderd hectare extra gedorst op percelen waar we nooit komen. Objectief kijkend naar het gewas zijn ondanks de regen de kwaliteit en de opbrengst nog redelijk te noemen, ongeveer acht ton per hectare die de graanhandel inneemt”, aldus Vaessen. Schade ziet hij vooralsnog in aardappelen, waarvan een gedeelte van de opbrengst verloren is gegaan. Ook zijn er sterk verkleurde bietenpercelen ten gevolge van zuurstofgebrek.

Grondverzetbedrijf Hendrickx-Horn BV, Horn

Loonbedrijf Vaessen, Landgraaf

GRONDIG 7 2021

‘ZOVEEL MOGELIJK REDDEN’

WATERSNOOD - ONDERNEMEN MET MENSEN

‘FLINKE KATER VAN OOGSTVERLIES’ “We hebben liever dat deze net aangeschafte regenhaspels een jaar stilstaan dan dit”, is de veelzeggende opmerking van Michiel Jakobs van het gelijknamig loon- en grondverzetbedrijf in Geijsteren. Jakobs heeft ook een akkerbouwtak, waarin het in de uiterwaarden onder andere aardappelen, bieten en chicorei teelt. “Na het dalen van het water stelden we al snel vast dat de oogst van ongeveer 35 hectare geheel verloren is gegaan. We hebben nog enige hoop voor een deel van de bieten, maar het is afwachten of Cosun ze wil innemen. De aardappels stonken al. We hadden niet verwacht dat dit zo snel zou gaan”, aldus Michiel. Harde getallen durft hij nog niet te noemen, maar hij schat in dat zijn bedrijf zeker één ton aan schade heeft. “Dan heb je het alleen over de eigen teelt. Daar komt dan nog eens de omzetdaling op het agrarische loonwerk bij klanten bij. We schatten in dat we ongeveer twintig procent van deze omzet gaan missen”, zegt Michiel daarover. Dat is extra zuur omdat na een aantal droge jaren de gewassen er dit jaar extra goed bij stonden. “Je bent trots op die mooie gewassen en die zijn dan in één klap weg.” Een schril contrast vormen de gevoerde dijkversterkingsacties. “De donderdagavond ging de telefoon om de pomp in te zetten bij het nabijgelegen industrieterrein, omdat de nieuwe damwand lekte. Dat heb je altijd eerst met nieuwe damwanden. Het begon met één pomp en met het wassende water hadden we uiteindelijk vier pompen draaien en werd ook onze mesttank ingezet.” Aan de overkant bij Well moest de dijk wel worden versterkt. “Ook daarvoor is onze hulp gevraagd. We hebben alle medewerkers erop gezet en medewerkers die met vakantie waren of verlof hadden ook gevraagd mee te helpen. Dat hebben ze massaal gedaan. We hebben dat weekeinde met man en macht gewerkt om bij Well dijkversterkingen aan te brengen. Wij hebben zand en zandzakken aangevoerd en geassisteerd met wielladers en graafmachines”, aldus Michiel. Hij was onder de indruk van wat er gaande was. “Onvoorstelbaar om te zien wat mensen daar samen voor elkaar kregen. Ook de burgers hebben met man en macht hard gewerkt. Toegangswegen waren afgezet en er vloog tijdelijk zelfs een Apache-helikopter van het leger boven het gebied. We hebben het met z’n allen gered. Dat geeft een heel goed gevoel.”

Ook Janssen Grondverzet en Transport BV in Maastricht, dat ook een eigen recyclingtak met de naam BPS runt, heeft tijdens de spannende dagen in Maastricht, Valkenburg, Meerssen en Geulle geassisteerd met onder andere een wiellader, het leveren van zand en het leggen van rijplaten. Algemeen directeur Christian Janssen geeft aan dat het grote werk na de vloed is begonnen. Voor de BPS-recyclingtak heeft het bedrijf drie keer zoveel als normaal aan afval verwerkt. “Ik schat in dat we circa 3000 ton extra afval te verwerken hebben. Het was voor ons vooral een uitdaging om voldoende ruimte te vinden om al dat afval op te slaan. Dat is net aan gelukt en we hebben dus een enorme berg liggen om te verwerken”, aldus Janssen. Hij geeft aan dat het daarmee nog lang niet is gedaan. “In opdracht van PreZero (voorheen Suez; red.) zijn we begonnen met het sorteren van al het afval dat afkomstig is uit de getroffen woningen van Valkenburg en de gemeente Meerssen. Ook gaan we voor Waterschap Limburg nog drijfvuil en aangespoeld afval verwerken. Dat is nu lopend, maar nog niet in te schatten is hoeveel dit is”, zegt Janssen. Hij vult aan dat er dan nog allerlei herstelwerk voor het Waterschap Limburg aankomt. “Daar zitten echt flinke klussen bij, die we op termijn gaan uitvoeren. Hoeveel is nog niet aan te geven.”

Loon- en grondverzetbedrijf Jakobs, Geijsteren

Janssen Grondverzet en Transport BV, Maastricht

‘HET MEESTE WERK KOMT NOG’

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - JCB

Met Perkins-motor en zonder SCR

Tekst: Gert Vreemann Foto’s: JCB

NIEUWE STAGE V-MINIGRAAFMACHINES VAN JCB

JCB heeft zijn assortiment compacte graafmachines flinke geüpgraded met nieuwe modellen in de 3,5-tons klasse en in de klasse van 4,0 tot 6,0 ton. De machines zijn nu uitgerust met Perkinsmotoren, die zonder SCR-unit aan de Stage V-normen voldoen. JCB heeft de machines verder ook flink aangepakt. In feite staat er daarmee een compleet nieuwe generatie minigraafmachines.

‘AAN DE BUITENKANT VALT NAAST DE VERNIEUWDE VORMGEVING VOORAL DE NIEUWE CABINE OP’

JCB was langzamerhand ook toe aan een update bij de minigraafmachines. Met de introductie van vooral de 3,5-tonners en ook de vier- tot zestons minigraafmachines (zie kader) is goed te zien wat er op ons afkomt. Ga er maar van uit dat wat bij deze machines is vernieuwd een heldere voorzet is voor wat we bij de komende nieuwe 2,5-tons minigraafmachines ook zullen zien. Aan de buitenkant valt naast de vernieuwde vormgeving vooral de nieuwe cabine op. Die is vergelijkbaar met wat we al op de eerder geüpdatete zwaardere JCB-minigraafmachines in de achttons klasse vinden.

36C-1 TOEGEVOEGD De nieuwe 3,5-tons 35Z-1-binnendraaier vervangt de bekende 8035 ZTS. JCB voegt daar het conventionele model 36C-1 aan toe. Deze machines hebben dezelfde bovenwagen, waarbij deze bij de 36C-1 wat naar achteren is geplaatst voor meer stabiliteit en een groter hefvermogen. De 36C-1 heeft een 1,55 meter brede onderwagen en de 35Z-1 een

GRONDIG 7 2021

1,75 meter brede versie. De nieuwe 3,5-tons modellen zijn uitgerust met een 18,4 kW (24,6 pk) Perkins-1,7-liter-driecilindermotor met mechanische brandstofinjectie, die zonder uitlaatgasnabehandeling aan de Stage V-normen voldoet. Dat scheelt flink wat ruimte innemende uitlaatgasnabehandelingssystemen en bespaart ook de bijkomende onderhoudskosten. Deze mini’s worden nu geleverd met programmeerbare automatische stop-, automatische stationair- en one-touch-idlefuncties. De programmeerbare functie voor automatisch stationair draaien (twee tot dertig seconden) verlaagt het motortoerental tot 1400 toeren wanneer de hendels gedurende een vooraf ingestelde tijd niet zijn gebruikt. Bij het optillen van de rechter bedieningsconsole daalt het motortoerental automatisch naar 1100 toeren.

GROTERE CABINE Wat meteen opvalt, is de nieuwe, grotere cabine met nieuwe lay-out. Die cabine heeft vlakke be-

JCB - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

glazing om de kosten van eventuele vervanging te beperken. De voorruit heeft een 70/30-split, waarbij het onderste glasgedeelte kan worden opgeborgen in het linker achterraam. Opschroefbare handgrepen en een grote deuropening geven een ruimere instap. De mini’s hebben nieuwe geveerde stoelen met een hoge rugleuning. Een elektro-proportionele dozerbediening is standaard en de verwijderbare vloermat is gemakkelijk schoon te maken. De membraanschakelaars rechts zijn gemakkelijk af te lezen en er is een nieuw vier-inch-display. De machinist kan op het hoofdscherm met twee tuimelschakelaars functies personaliseren. Waar slangbreukkleppen worden geleverd, kan tijdens hijswerkzaamheden een lastmomentindicator in het scherm worden geactiveerd. Op de vloer zitten geen extra pedalen of offset-giekpedalen. Zowel de cabine als de canopy is standaard voorzien van led-werkverlichting met follow-me-home-functie.

dere vorm van giek en lepelsteel met herziene lengtes van de beide armen zijn de hef- en laadprestaties hoger. De lepelsteel is standaard voorbereid op een hydraulische ‘duim’. De met grafiet geïmpregneerde bronzen bussen hebben verlengde smeerintervallen tot 500 uur en een heavy-duty kingpost met vervangbare slijtbussen. De bakpen komt nu overeen met die van andere fabrikanten, zodat gemakkelijker uitrustingsstukken uit verschillende machinevloten kunnen worden gebruikt. Met een ombouwkoppeling kunnen ook bakken van de vorige generatie worden aangepikt. Er zijn af-fabriek ook een nieuwe hydraulische snelkoppeling met dubbele vergrendeling en een led-waarschuwingsindicator op de giek leverbaar.

‘DE PERKINSMOTOR VOLDOET ZONDER UITLAATGASNABEHANDELING AAN DE STAGE V-NORMEN’

NIEUWE HYDRAULIEK De 3,5-tonners zijn uitgerust met de nieuwste loadsensing-geregelde elektro-proportionele hydrauliekpomp van Bosch-Rexroth met anti-afslaanfunctie van de dieselmotor. Hierdoor kan gerust op vol vermogen worden gedraaid zonder dat de motor smoort. Het closed centre-hydrauliekblok heeft een verbeterde doorstroming en een nauwkeuriger werking, vooral bij het bedienen van meerdere functies. Elektro-proportionele, dubbelwerkende extra functies met een hoge opbrengst van 70 liter per minuut zijn nu standaard. Via het display is vooraf het debiet van tien werktuigen in te stellen. Overschakelen van enkele naar dubbelwerkende functie gaat nu elektronisch via een schakelaar in de cabine. De handmatige omschakelkraan is daarmee verleden tijd. De 3,5-tonners hebben ook een nieuw, stijver H-frame in de onderwagen met afgeschuinde randen. Er zijn twaalf transportbevestigingspunten op de machine, ook op het dozerblad, waardoor het niet nodig is om riemen of kettingen over de rupsbanden te spannen. Het dozerblad heeft een betere kromming gekregen. De pennen zijn voorzien van pin-end-smering en de slangen van de dozercilinder gaan nu door schotaansluitingen die op de onderwagen zijn gemonteerd. Als optie zijn nu ook een dozer-zweefstand en een vierweg-dozer leverbaar.

ANDERE GIEKEN Beide machines hebben een 2,45 meter lange monogiek in combinatie met een 1,30 meter lange lepelsteel of een 1,60 meter lange steel met een zwaarder contragewicht. Door een an-

VIER TOT ZES TON Bij de modellen van vier tot zes ton gaat het om de binnendraaiers 50Z-2, 56Z-2 en de conventionele 60C-2, die respectievelijk de 48Z-1, 51R-1, 55Z-1 en 57C-1 vervangen. Hiervoor gelden in grote lijnen dezelfde vernieuwingen als bij de 3,5-tonners. Ze zijn uitgerust met de 34 kW (45,6 pk) Perkins-Stage V-1,7-liter-driecilinderdiesel met dieseloxidatiekatalysator en dieselroetfilter, waarbij het roetfilter tijdens het werken automatisch periodiek wordt schoongebrand. Het nieuwe cabine-interieur heeft het staande zeven-inch-kleurenscherm dat we al kennen van de grotere acht- tot tientons modellen. Machinisten kunnen extra liters hydraulische olie programmeren voor maximaal tien uitrustingsstukken. Het beeld van de geïntegreerde achteruitkijkcamera kan op het hoofdscherm worden weergegeven. Het scherm wordt bediend met het membraanschakelaarpakket of met de draaischakelaar. Daar zit ook de draaiknop voor het gasgeven. Een andere wijziging is het volledig van slijtbussen voorziene zwenkstuk. De machines hebben een smeringinterval van 500 uur op alle pennen, inclusief de bakcilinder en dozer. De onderhoudsintervallen bedragen ook 500 uur.

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - MACHINE ONTLEED

Ontleed: Volvo EC250E na bijna 10.000 uur

Tekst en foto’s: Frits Huiden

PAS 5558 KEER GESTART EN 99.100 LITER DIESEL VERSTOOKT

De zeven jaar oude Volvo EC250E van de Schadenberg Groep heeft er inmiddels bijna 10.000 uur op zitten. De onderhoudskosten, het verbruik en zelfs het aantal bewegingen van bak, giek, draaikrans en rupsen zijn geregistreerd. Grondig maakt een analyse van de prestaties van deze kraan.

‘HET ONDERHOUDSCONTRACT IS GEÏNDEXEERD TOT € 3,06 PER DRAAIUUR’

GRONDIG 7 2021

Het onderhoud, gebruik en bezit van een kraan is steeds vaker in contracten gegoten. Niet gek, want verrassingen zijn duur. Wat gebeurt er werkelijk in het leven van een kraan? De boordcomputer, een uitdraai van alle onderhoudsbonnen en een schatting van de restwaarde geven veel inzicht, zeker bij een wat oudere machine met veel uren. Wat was het brandstofverbruik? Wat waren de grote reparaties en hoeveel invloed heeft dat op de totale onderhoudskosten? Ook zijn er veel andere interessante details uit te destilleren, zoals het aantal start-stops, de gemiddelde belasting, de uren van de airco en het percentage zwenken rupsbewegingen. Grondig hing de zeven jaar oude Volvo EC250E van de Schadenberg Groep uit Hem aan de laptop bij 9614 uur op de teller en spitte de onderhoudshistorie door.

RESTWAARDE € 45.000,De Schadenberg Groep in het Noord-Hollandse Hem is een middelgroot aannemersbedrijf in de grond-, wegen waterbouw, maar doet ook dakwerken, stedelijk groen en vastgoedontwikkeling. Het bedrijf heeft vier Volvo’s draaien. Naast deze EC250E behoren een ECR145E-binnendraaier, een ECR235E-binnendraaier en een mobiele EWR150E-short -radius tot de vloot. De Volvo uit 2014 heeft nu een door importeur SMT geschatte restwaarde van € 45.000,-. Pluspunt is de goede staat van onderhoud. Op de kraan heeft immers altijd één van de uitgebreidere onderhoudscontracten gezeten. Daarbij is hij relatief compleet uitgevoerd en staat hij er nog strak bij. De witte bedrijfskleur is dan weer een klein minpuntje in de waardeschatting. Wat een nieuwe EC250E nu ongeveer

MACHINE ONTLEED - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

diening via toetsen en het 8-inch-scherm bevalt ook. Het dagelijks onderhoud vindt Lont redelijk te doen en alles is goed bereikbaar. Heel veel klimwerk komt er niet aan te pas; de meeste zaken zijn te bereiken staand naast de machine. Opbergruimte voor gereedschap is er genoeg. Schadenberg liet aan de onderwagen een kist monteren voor de hijskettingen. Verdere opties zijn een vaste omlooptrede aan beide zijden en overdrukvoorbereiding met een universeel frame voor de overdrukkast. De rotatieleidingen zijn naar de buitenzijde van de knikarm verlegd en er zijn een hydraulische snelwissel (ES HCW.4.4) met 12,5-tons lasthaak en een ES-slotenbak van 1700 liter bij geleverd. Kachel en airco zijn comfortabel en voldoen voor de koude en warme dagen. De HMI-bediening via toetsen en het 8-inch-scherm bevalt ook.

zou kosten, wil de importeur niet kwijt. De bruto en netto prijzen verschillen in de markt te veel om te kunnen vergelijken, vindt SMT. Ook de opbrengstenkant is niet heel duidelijk in beeld te krijgen. Ervaring leert dat een gemiddelde rupskraan van 25 ton met machinist doorgaans te huren is tussen de € 75,- en € 80,- per uur. Niet heel veel meer dan een veertientons mobiele kraan, die met machinist al snel € 65,- per uur oplevert. Zonder machinist worden tarieven van grofweg € 1000,- per week of € 3500,- per maand gecalculeerd.

1373 UUR PER JAAR Machinist Mark Lont (56) draait nu een jaar op de EC250E en maakte er al zeker 1600 uur mee. Gemiddeld maakte de kraan 1373 uur per jaar. De Volvo was vooral bezig met het uitgraven van cunetten op 3D-GPS en deze weer uitvullen met zand of ander draagkrachtig materiaal. De kraan stond ook vaak op grote klussen om riolen aan te leggen en werd ingezet voor het laden en lossen van pijpen. Dat betekent dus een mix van zwaar werk waarop de Volvo D8J-7,8-liter-zescilindermotor maximaal 1700 toeren draait. Bij het rioolwerk staat de Volvo veel meer stationair te wachten of draait hij op een laag toerental. Voor het uitgraven van cunetten werkt Lont met Leica-GPS-techniek. De kaarten van kantoor kan hij zonder problemen inladen.

ONDERHOUD GOED TE DOEN Lont heeft al 35 jaar ervaring als machinist. Hij begon op een oude Atlas en draaide daarna op allerlei merken en formaten kranen. Veel tijd bracht hij door op dertigtonners als een Hyundai R320LC- en een JCB JS300-rupskraan, maar ook een veertigtons Cat. De Volvo bevalt de machinist prima. Kachel en airco zijn comfortabel en voldoen voor de koude en warme dagen. De HMI-be-

Op dit moment heeft de machine een Motion-contract voor € 3,06 per draaiuur. Dat loopt tot en met 31 januari 2026 voor dezelfde vaste prijs.

5558 KEER GESTART De Volvo is verder voorzien van SCR (AdBlue), een EGR-klep en een dieselpartikelfilter. Daarbij is er een systeem dat de kraan terugzet op stationair toerental als deze een bepaalde tijd, instelbaar tussen de drie en twintig seconden, niet wordt gebruikt. Ook is er een start-stopsysteem als de kraan langer dan vijf minuten stationair draait. Dat heeft zijn invloed op het aantal stationaire uren en het verbruik. Wat blijkt uit het door SMT uitgedraaide Matris Report van het telemetriesysteem? De machine heeft toch nog 33,3 procent van zijn tijd met draaiende motor gestaan, terwijl de bak en rupsen niet bewogen. In 65 procent van zijn tijd draaide de kraan in de Eco-mode. In alle uren die de kraan was ingelogd (9612,2 uur), gebruikte hij in totaal 99.100 liter diesel. Gemiddeld is dat dus slechts 10,3 liter diesel per uur. Bij € 1,10 per liter is dat dus een totale kostenpost van € 109.010,-. Wie weet hoeveel meer dit had kunnen zijn zonder de eerder genoemde systemen. In totaal is de Volvo in zijn leven 5558 keer gestart. Gemiddeld is dat 0,6 keer per uur. Er zijn 5509 geregistreerde stops van de motor, waarbij dat in 187 gevallen gebeurde op een hoger toerental dan stationair. Het gevolg van het start-stopsysteem is ook terug te zien, omdat zeventig procent van de starts (3872 maal) boven een motortemperatuur van 40 graden plaatsvond.

De Volvo uit 2014 heeft nu een door SMT geschatte restwaarde van € 45.000,-.

Opbergruimte voor gereedschap is er genoeg. Schadenberg liet aan de onderwagen een kist monteren voor de hijskettingen.

Machinist Mark Lont (56) draait nu een jaar op de EC250E en maakte er al zeker 1600 uur mee.

WEINIG ZWAAR BELAST Duidelijk is ook de onderverdeling van toerentallen. Gedurende maar liefst 4623 uur draaide de kraan bijna volgas tussen de 1600 en 1800 toeren. 1379 uur werd gemaakt tussen de 1400 en 1600 toeren en 781 uur tussen de 1000 en 1200 toeren. 2088 uur draaide de motor stationair tussen de 800 en 900 uur. Langdurig zwaar werk heeft de Volvo volgens de computer niet gedaan. 94,4 procent van de tijd wordt door de software ingeschaald als lichte belasting. De compressor

In alle uren die de kraan was ingelogd (9612,2 uur), gebruikte hij in totaal 99.100 liter diesel. Gemiddeld is dat dus slechts 10,3 liter per uur.

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - MACHINE ONTLEED

van de airco sloeg in totaal 491.618 keer aan en draaide in totaal 2807 uur.

‘SMT SCHAT DE RESTWAARDE VAN DE EC250E NU OP € 45.000,-’

Interessant en ook logisch bij het genoemde werk zijn de registratie van de bewegingen van de kraan. Bij hydraulische activiteit van de pomp ging het altijd om heffen en zakken van de zes meter lange giek, het strekken of intrekken van de verlengde 3,6-meter-knikarm of het openen of sluiten van de bak. De software geeft ook aan dat slechts 40 procent van de draaiuren het rupsonderstel is gebruikt, waarbij de rechter rups nog wat meer meters maakte dan de linker. Opvallend: de kraan was maar in 64,9 procent van zijn tijd met actieve hydrauliek aan het zwenken.

ONDERHOUD € 2,90 PER DRAAIUUR Op de kraan is in 2014 een onderhoudscontract afgesloten. Elke 500 en 1000 uur krijgt hij een beurt en een software-update. Bij de nieuwe modellen is dat inmiddels met een interval van 1000 uur voor motorolie en oliefilter. Het contract werd toen aangegaan voor een tarief van € 2,74 per draaiuur. Tussentijds zijn de tarieven elk jaar in kleine stapjes geïndexeerd. Op dit moment heeft de machine een Motion-contract voor € 3,06 per draaiuur. Dat loopt tot en met 31 januari 2026 voor dezelfde vaste prijs. Gemiddeld is dat € 2,90 per draaiuur. Op het leven van deze kraan is dat een totale onderhoudspost van € 27.880,-. Dat komt uit op bijna € 4000,- per jaar. Het is het op twee na minst uitgebreide onderhoudscontract van de vijf soorten contracten die SMT aanbiedt. Het Motion-contract is inclusief reiskosten, arbeid, onderdelen voor de beurt, de jaarlijkse BMWT-keuring en software-updates. Diagnoses en preventieve zaken worden uitgelezen via telematica. In dit contract is garantie op de aandrijflijn en specifieke componenten uitgesloten.

GEEN GROTE STORINGEN

‘64,9 PROCENT VAN DE HYDRAULIEKPOMPTIJD ZWENKEN EN 40 PROCENT RIJDEN’

GRONDIG 7 2021

Wie de onderhoudshistorie doorspit, ziet dat er nooit echt bijzondere reparaties of storingen zijn voorgevallen. De Volvo heeft volgens het contract en de uitdraai van werkbonnen exact zijn 500-urenbeurten gehad op de juiste momenten. Duidelijk is dat een storing aan de cilinder van het snelwisselsysteem van de bakken met vier keer wat vaker voorkomt. Dit kan ook liggen aan het intensieve gebruik. Behalve dat er een keer nieuwe rupsen onder zijn gezet, zijn het allemaal kleine zaken, zoals de Bluetooth van de radio, een ruitenwissermotor of een lekkage. Grote gebruiksschade is er nooit geweest. De machine ziet er na bijna 10.000 uur en zeven levensjaren dan ook nog prima uit.

VOLVO EC250E IN GETALLEN Type Bouwjaar Chassisnummer Eigenaar Woonplaats Bedrijf

Motor Vermogen Merk en type Aantal cilinders Emissiefase Dieseltank AdBlue-tank Hydraulisch systeem totaal Zwenksnelheid Max zwenkkoppel Uitvoering Giek Knikarm Rups

Prestaties Motorstarts Motoruren Motoruren per jaar Draaiuren zonder beweging Draaiuren zwenken Draaiuren rijden Brandstofverbruik gemiddeld Totaal brandstofverbruik Brandstofverbruik per werkmode I2 (stationair) I1 (stationair) F2 (fijn) F1 (fijn) G4 (algemeen) G3 (algemeen) G2 (algemeen) G1 (algemeen) H (zwaar) P (max. vermogen) AC-compressorstarts AC-compressor-draaiuren Gem. onderhoudskosten Totale onderhoudskosten Restwaarde

EC250E 2014 C250E320102 Schadenberg Groep Hem (N-H) aannemersbedrijf in grond-, wegen waterbouw

160 kW (218 pk) Volvo D8J 6 Stage IV 470 liter 53 liter 320 liter 11,9 omw./min. 91,7 kNm

6 m monoblock 3,60 m 2 x 51, 900 mm breed 2 x 9 looprollen

5558 9614 1373 33% 64.90% 40% 10,3 liter/uur 99.100 liter 2,5 liter/uur 3,4 liter/uur 9,1 liter/uur 9,9 liter/uur 10,7 liter/uur 11,4 liter/uur 12,8 liter/uur 14,2 liter/uur 15,3 liter/uur 16,9 liter/uur 491,618 2807 € 2,90/uur 27880,€ 45.000,-

MACHINE ONTLEED - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

VOLVO ONDERHOUD ONDERHOUD HISTORIE VOLVO EC250E SCHADENBERG GROEP DATUM ACTIE 22/07/14 30/10/14 21/11/14 3/12/14 2/02/15 11/02/15 6/03/15 6/03/15 13/03/15 21/05/15 1/06/15 2/06/15 12/06/15 24/07/15 24/07/15 15/10/15 26/10/15 26/10/15 3/12/15 29/02/16 12/04/16 4/05/16 9/08/16 5/10/16 22/11/16 22/11/16 22/11/16 1/12/16 13/02/17

Schoonmaken en poetsen Aflevering Motortemperatuurstoring machine komt niet op temperatuur lekkage bij stopje rijmotor cilinder snelwissel vernieuwen problemen bluetooth 500 uren beurt lekkage linker stop rijmotor snelwissel gaat automatisch dicht problemen bluetooth EGR klep slang olie lekkage verhelpen BMWT keuren 1000 uren beurt hydrauliekolielekkage bij hefcilinders 1500 uren beurt bluetooth radio werkt nog steeds niet Cabine filter luchtfilter AdBluetank 2000 uren beurt snelwisselcilinder krom 2500 uren beurt fluitend geluid verhelpen onderraam deur vervangen BMWT keuring 3000 uren beurt DPF sensor Condensor vervangen ivm lekkage

13/02/17 13/02/17 16/05/17 6/06/17 6/06/17 6/06/17 6/06/17 27/02/18 26/03/18 16/03/18 16/07/18 12/11/18 16/01/19 25/04/21 10/05/19 20/09/19 24/09/19 14/02/20 14/02/20 30/03/20 17/06/20 6/11/20 11/12/20 2/02/21 6/04/21 13/04/21 3/06/21 7/06/21

2 slijtplaten voor bakpen 3500 uren beurt 4000 uren beurt kabel tussen klepdeksel verkeerde montage 4500 uren beurt bovenrol linksvoor krom lekkage cartermotor/ PTO 5000 uren beurt lekkende slang lepelsteelcilinder Bovenste ruitenwissermotor 5500 uren beurt 6000 uren beurt 6500 uren beurt 7000 uren beurt Motorstoring brandstofvulpomp motor werkt niet 7500 uren beurt 8000 uren beurt Ruitenwisserblad vervangen brandstofvulpomp motor werkt niet 8500 uren beurt accus vernieuwt 9000 uren beurt kabel van deurvergrendeling gebroken Machine wil niet starten 9500 uren beurt snelwissel cilinder vernieuwen BMWT keuren

Advertentie

• SPECIALIST IN BRANDSTOFSYSTEMEN • INJECTOREN, BRANDSTOFPOMPEN EN ROETFILTERS

selsp Uw die

! ecialist

• PREMIUM RUILPROGRAMA • TESTEN EN DIAGNOSE BOSCH - DELPHI - DENSO - HJS - VDO - STANADYNE - YANMAR GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - DAF

Tien procent minder brandstof Tekst: Gert Vreemann Foto’s: DAF

HOE DAF DE NIEUWE XF, XG EN XG+ ZUINIGER HEEFT GEMAAKT

DAF heeft de nieuwe Europese regelgeving om trucks langer te maken om de luchtweerstand te verlagen volop benut. Samen met verbeteringen in motor en aandrijflijn geeft dat volgens de fabrikant een tien procent lager brandstofverbruik. We nemen door hoe DAF deze grote verlaging van het brandstofverbruik bij de nieuwe XF, XG en XG+ trucks stapsgewijs heeft bereikt.

‘UITEINDELIJK IS DAF UITGEKOMEN OP EEN VERLENGING VAN ZESTIEN CENTIMETER AAN DE VOORZIJDE’

De vrachtwagen wat langer maken om zo de luchtweerstand te verlagen, is toegestaan binnen de nieuwe regels van de Europese Commissie. DAF claimt de eerste Europese truckfabrikant te zijn die een nieuwe generatie vrachtwagens met een aerodynamischer vormgeving introduceert en die daarbij deze extra vrijheid benut. De vrachtwagen ziet er inderdaad anders uit, maar je hebt niet het gevoel dat de neus veel langer is geworden. Zeker niet als je de truck vergelijkt met futuristische prototypen van diverse truckmerken met heel lange neuzen en een vloeiende vormgeving, zoals die al eerder op beurzen werden gepresenteerd.

ZESTIEN CENTIMETER DAF geeft aan dat het heeft geëxperimenteerd met langere neuzen, maar het bleek dat de aerodynamische voordelen van een lange neus werden tenietgedaan door het extra gewicht dat ervoor nodig was. Die extra kilo’s verhogen het

GRONDIG 7 2021

brandstofverbruik en verlagen het laadvermogen. Het brandstofverbruik per kilogram kilometer vervoerd product komt dan ongunstiger uit. Uiteindelijk is DAF uitgekomen op een verlenging van zestien centimeter aan de voorzijde. Je moet deze verlenging zien in de totale aerodynamica. De nieuwe cabine heeft verder een meer taps toelopende vorm en overal afdichtingen om de luchtstromen niet te verstoren. De afgeronde voorruit, de ellipsvormige hoekpanelen, de gestroomlijnde A-stijlen, de geïntegreerde spoiler onder de bumper en de windgeleiding in de spatschermen dragen ook bij, evenals de optionele camera’s in plaats van spiegels. Daarbij komen nog veel maatregelen om de luchtstroom in het motorcompartiment en onder de cabine te optimaliseren. Alle maatregelen samen leiden volgens DAF tot een negentien procent betere aerodynamica, wat zorgt voor 6,3 procent brandstofbesparing. Dat is meteen de grootste winst.

DAF - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

WATERSTOFMOTOR IN ONTWIKKELING Tijdens de presentatie toonde DAF ook de eerste beelden van een experimentele Paccar-waterstof-zuigermotor. Details wil de fabrikant er nog niet over vrijgeven, maar het past naadloos in het beleid van DAF om ook in te zetten op waterstof als één van de opties voor schoner en duurzamer wegtransport. DAF’s moedermaatschappij Paccar doet - samen met Toyota en Shell - al ervaring op met waterstof. In de haven van Los Angeles worden de eerste waterstoftrucks met brandstofcel en elektromotoren direct op de assen al getest. DAF geeft aan dat de toepassing van waterstof in trucks zich nog in de experimentele fase bevindt. Volgens de Eindhovense truckfabrikant zal het inclusief de opbouw van een waterstof-infrastructuur nog zeker tien jaar duren voordat waterstof op grotere schaal kan worden toegepast.

te doseren valt. In de achterassen worden gereduceerde olieniveaus toegepast en nieuwe lagers voor de pignonas. Er zijn nieuwe, lichtere remklauwen gemonteerd met minder wrijving. Het nieuwe chassis heeft stijvere dwarsbalken én een aluminium onderrijbeveiliging aan de voorzijde. De achterasophanging is voorzien van een nieuwe geometrie en een nieuwe positionering van de koppelschotel. Hierdoor hebben de XG en XG+ een verlengde wielbasis van 4,00 meter. Deze aanpassingen zorgen samen met lage voertuiggewichten (de meest gangbare XF 4x2-trekker weegt nu 6912 kilo) en verbeterde rijhulpsystemen voor de chauffeur (Predictive Cruise Control 3 met uitgebreide EcoRoll-functies en Preview Downhill Speed Control) zorgen voor het laatste beetje efficiëntiewinst om op tien procent brandstofbesparing ten opzichte van de huidige serie uit te komen.

‘DE UITLAATGASNABEHANDELINGSUNIT IS VOOR EEN EFFICIËNTERE WARMTEHUISHOUDING DICHTER BIJ DE MOTOR GEPLAATST’

NIEUWE CABINES

MOTOREN-UPDATE De tweede winst wordt bij de motoren gehaald. De verbranding van de 10,8-liter-Paccar MX-11- en de 12,9-liter-Paccar MX-13-motoren is verbeterd door het gebruik van nieuwe zuigers, cilindervoeringen, cilinderkoppen, dieselinjectoren en turbo’s. Deze Paccar-motoren zijn tien tot vijftien kilo lichter. Daarbij is de nieuwe uitlaatgasnabehandelingsunit voor een betere en efficiëntere warmtehuishouding dichter bij de motor geplaatst. De Paccar MX-11- en MX-13-motoren hebben een 50 tot 100 Nm hoger koppel in de hoogste versnelling (direct drive) gekregen. De sterkste variant van 390 kW (530 pk) levert nu 2700 Nm in de hoogste versnelling en 2550 Nm in elke versnelling daaronder. Het maximumkoppel is nu bij alle motorvarianten - inclusief de MX-13 met 390 kW (530 pk) - al beschikbaar bij 900 toeren per minuut. Bovendien levert de motorrem tot twintig procent méér koppel bij lagere toerentallen. Deze nieuwe motortechnologieën met bijbehorende prestaties geven volgens DAF 2,8 procent brandstofefficiëntiewinst. Rest nog krap een procent om op die tien procent winst te komen.

‘DE CABINE VAN DE XG+ IS VEERTIEN PROCENT GROTER DAN DIE VAN DE HUIDIGE DAF XF SUPER SPACE CAB’

Verder vallen natuurlijk de nieuwe, grotere cabines op. Naast de XF introduceert DAF de XG en XG+, als nieuwe topsegmentmodellen. De nagenoeg vlakke cabinevloer van de XF staat 75 millimeter lager dan bij de huidige XF Space Cab. In combinatie met een grote voorruit, lagere ruitlijnen en een extra onderruit in het portier van de bijrijder resulteert dit in meer direct zicht. De nieuwe XF heeft in de cabine een stahoogte van 190 tot 207,5 centimeter. De ook nagenoeg vlakke cabinevloer ligt bij de XG en XG+ 12,5 centimeter hoger. De nieuwe XG+ heeft met een verhoogd dak een inhoud van 12,5 kubieke meter. Daarmee is deze veertien procent groter dan die van de huidige DAF XF Super Space Cab. DAF start de serieproductie van de nieuwe generatie XF, XG en XG+ in het laatste kwartaal van 2021 met een reeks 4x2- en 6x2-trekkers. De andere chassisvarianten, waaronder ook offroad-oplossingen, volgen in een later stadium. De huidige modellen blijven voorlopig leverbaar.

TRANSMISSIE, CHASSIS EN ASSEN De DAF XF, XG en XG+ worden standaard uitgerust met een geautomatiseerde ZF TraXon-versnellingsbak. Nieuw is dat bij het wegrijden automatisch de ideale versnelling wordt gekozen. De ‘voorspellende’ (predictive) functies zijn uitgebreid en als optie is urge-to-move leverbaar, waarbij het ‘kruipen’ van de truck met het rempedaal

De nagenoeg vlakke cabinevloer van de nieuwe XF staat 75 millimeter lager dan bij de huidige XF Space Cab. In combinatie met een grote voorruit en lagere ruitlijnen is er meer direct zicht.

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - NEW HOLLAND

Het nieuwe werkkantoor Tekst: Gert Vreemann Foto’s: New Holland

NEW HOLLAND INTRODUCEERT NIEUWE T7 HEAVY DUTY

Op het evenement Intelligent Farming All Ways presenteerde New Holland de nieuwe T7 Heavy Duty-trekker. De focus ligt geheel op de nieuwe, ruimere Horizon Ultra-cabine met de nieuwe Sidewinder Ultra-armleuning en de slimmere inrichting, die volledig in het teken staat van Intelligent Farming 4.0. New Holland geeft hiermee een helder signaal af.

‘NAAST DE BEKENDE T7-LIJNEN ZIE JE METEEN DAT ER EEN RUIMERE CABINE OP ZIT’

GRONDIG 7 2021

Wanneer de rook is opgetrokken, kunnen we de nieuwe T7 Heavy Duty-trekker al in Lelystad tijdens een exclusieve voorpresentatie live bekijken. Je herkent de bekende T7-lijnen en ook zie je meteen dat er een ruimere cabine op zit. De instap is breder en het voelt vanbinnen aanmerkelijk ruimer. Voor het eerst zien we een stuurwiel met een geïntegreerd CentreView-scherm. Dat is kenmerkend voor de koers die New Holland tijdens

de presentatie aangeeft. Het gaat om de samenhang van de trekker en de implementatie in Intelligent Farming, door New Holland ook wel Landbouw 4.0 genaamd. Het is daarmee één van de eerste persconferenties waarop er niet wordt gerept over motoren, transmissies, banden en assen. Dat is wel te begrijpen, want de basis (motoren, transmissie en assen) van de nieuwe T7 Heavy Duty-trekker is hetzelfde gebleven. Oké, er

NEW HOLLAND - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

zitten nu Bosch-hydrauliekventielen achterop die je wat gemakkelijker drukloos kunt maken bij het aankoppelen, maar dat is het dan. Deze keuze is te begrijpen omdat de FPT-motoren al op Stage V-niveau zijn en er al een moderne CVT-transmissie in is gemonteerd. New Holland Benelux vindt het belangrijker om te benadrukken dat de eerste T6-methaantrekkers draaien en dat het merk goed scoort met zijn dual-fuel-waterstoftrekkers.

CABINECOMFORT BELANGRIJK De sterke focus op de nieuwe cabine past in de trend dat bij grote schaarste aan bekwaam personeel de chauffeur meer moet worden vertroeteld met een fijne werkplek. Daarin heeft New Holland duidelijk veel energie gestopt. De ruimere cabine is geheel nieuw gebouwd en wordt volgens zegslieden met meer precisie vervaardigd om het geluidsniveau zo ver mogelijk terug te dringen. Daarbij zijn ook dempingsmaterialen gebruikt om storende geluiden extra te onderdrukken. Het resultaat merk je als je het portier sluit en de motor laat grommen. New Holland geeft officieel de ongekend lage waarde van 66 dB(A) aan.

‘DE NIEUWE SIDEWINDER EN HET INTELLIVIEW-SCHERM KOMEN OOK IN ANDERE NEW HOLLANDPRODUCTEN’ Net zo belangrijk is de ruimte. Daarvoor zorgt een langere cabine met meer beenruimte en meer draairuimte voor de stoel. Zeker zo belangrijk is de aanwezigheid van een grotere (twaalf liter) koelruimte voor twee tweeliterflessen, een apart opbergvak achter de passagiersstoel met een usb-laadpoort en een stopcontact voor elektronische apparatuur. Ook is er een extra dertig liter grote box achter de stoel om daar bijvoorbeeld laarzen, een overall of een helm in op te bergen. Verder heeft de cabine meer zicht door de bredere en dieper naar beneden doorlopende achterruit met bovenaan scharnierende ruitenwisser, een flinke batterij met 24 werklampen en camera’s voor rondomzicht. De capaciteit van de klimaatregeling is 35 procent vergroot en heeft zoneregeling. De stoel heeft verwarming voor de winter en werkt verkoelend in de zomer. Het zijn van die details die tamelijk fijn zijn bij lange werkdagen waarin de trekkercabine werkkantoor is geworden.

VOOR MEER MACHINES Dat New Holland deze vernieuwingsronde als onderdeel van een groter geheel ziet, zien we aan

de nieuwe SideWinder Ultra-armleuning met 12inch IntelliView-display. De bestuurder kan de bedieningen aanpassen aan zijn eigen voorkeur of aan de werkzaamheden dankzij een hele reeks vrij configureerbare knoppen op de multifunctionele hendel, joystick en elders op de armleuning. Een voorbeeld is de bediening van de mobiele telefoon, maar ook de inschakeling van camera’s of het heffen van de pick-up. De hydrauliekbediening kan willekeurig worden ondergebracht, waarbij de ledkleurcodering automatisch blijft corresponderen met de gekozen ventielen. New Holland benadrukt dat het de nieuwe Sidewinder en het bijbehorende IntelliView-scherm zal doortrekken naar andere New Holland-producten. Daarmee vergroot het merk de toegankelijkheid en de eenheid in bediening voor chauffeurs die werken met trekkers, combines en hakselaars.

LANDBOUW 4.0 De T7 Heavy Duty introduceert vooral ook de nieuwe generatie van PLM Intelligence, die tegelijk weer een flinke stap voorwaarts heeft gezet. New Holland introduceert hiervoor tegelijk de nieuwe PLM Cygnus-ontvanger voor trekkers met PLM Intelligence. De ontvanger ondersteunt ook de op satellieten gebaseerde bronnen van New Hollands RTK-correctie via het PLM RTK+-netwerk. De nieuwe generatie PLM Intelligence in deze T7 Heavy Duty is meteen de nieuwe elektronische architectuur die in alle next-gen-apparatuur van New Holland zal worden geïntegreerd. Het merk zet hier groots op in, getuige ook de recente overname van Raven Industries. Via de MyNewHolland-app kunnen klanten hun machine registreren, de technische informatie daarvan ophalen en het MyPLMConnect-portaal openen, waar ze hun machinepark- en landbouwgegevens in één enkele omgeving kunnen beheren. Dit platform is nu ook toegankelijk voor mobiele apparatuur, er zijn meer functies voor veldmetingen toegevoegd en de persen zijn verder geïntegreerd, onder meer met NutriSense-metingen. De voertuigen en de prestaties daarvan zijn online te volgen. De trekker kan door de dealer worden gemonitord voor service en desgewenst kan die meekijken en op afstand instructie geven. Volgens planning zal de nieuwe T7 Heavy Duty eind september worden voorgesteld op onder andere de Werktuigendagen in het Belgische Oudenaarde. Daarnaast wil New Holland Benelux, afhankelijk van de van kracht zijnde coronaregels, regionaal bij dealers New Holland Legendary Days gaan organiseren, waar het productengamma en de klantenbeleving opnieuw centraal zullen staan.

OVERNAME RAVEN BELANGRIJK Recent heeft New Holland het Amerikaanse Raven Industries overgenomen. Deze zet past naadloos in de PLM Landbouw 4.0-ambities van het merk. Raven Industries is met name gespecialiseerd in GPS-systemen en machineaansturing, zoals autonome machinebesturing. New Holland haalt met deze overname een schat aan kennis en ervaring in huis en wordt hiermee ook minder afhankelijk van derden. New Holland geeft wel aan dat deze implementatie geleidelijk zal zijn en dat bestaande (Trimble) oplossingen mogelijk blijven.

‘DE T7 HEAVY DUTY INTRODUCEERT VOORAL OOK DE NIEUWE GENERATIE VAN PLM INTELLIGENCE’

De T7 Heavy Duty-serie omvat wederom de modellen T7.275, T7.290 en T7.315, waarbij de laatste drie getallen het maximumvermogen in pk’s weergeven. Ze hebben opnieuw de bekende FPT-motoren in Stage V-uitvoering en New Hollands AutoCommand-CVT-transmissies.

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - RH3S OPTIMISER

Vóór meten, achter geven

Tekst: Arend Jan Blomsma Foto’s: Eddie Loonstra, Arend Jan Blomsma

RH3S OPTIMISERBODEMSENSOR

Bij precisielandbouw gaat het nu nog om het verzamelen van zoveel mogelijk gegevens, die worden uitgewerkt in een taakkaart, waarna een teler gericht maatregelen kan nemen. AgSystems werkt nu aan een systeem waarbij het scannen gelijk met de bewerking gebeurt, zodat je bijvoorbeeld direct de mestgift kunt aanpassen aan de omstandigheden.

‘IN ÉÉN WERKGANG WORDT TEGELIJK MET HET SCANNEN OOK DE BEWERKING AANGESTUURD’

GRONDIG 7 2021

Er zijn momenteel meerdere manieren om bodemscans te maken. De meeste scanners verzamelen gegevens en die worden omgezet in taakkaarten. Deze taakkaarten worden vervolgens ingeladen bij het bemesten of bekalken en dan kan er worden bemest of bekalkt naar behoefte. Er is nu ook een systeem in ontwikkeling of eigenlijk al af - dat in één werkgang tegelijk met het scannen ook de bewerking aanstuurt, zonder dat er een taakkaart hoeft te worden gemaakt. Dat is de Optimiser van RH3S uit het Groningse Noordbroek. RH3S is de handelsnaam van RH AgSystems, een bedrijf van Eddie Loonstra. Loonstra heeft al meer dan twintig jaar ervaring met bodemsensoren en precisielandbouw. Hij werkt met een passieve gammasensor die met behulp van radioactieve straling (gammastraling) de bodemdeeltjes meet. In combinatie met de analyse van grondmonsters kunnen hierbij verschillende parameters worden bepaald. Nadat de rekenregels zijn losgelaten op de metingen volgen kaarten met zuurgraad, organische stof, lutumgehalte en van verschillende nutriënten, zoals de totale hoeveelheid stilstof, fosfaat, kali, magnesium en calciumcarbonaat. Daarnaast produceert

de sensor ook kaarten van de textuur van de grond en risico’s op uitspoeling en verslemping. Er zijn ook modellen ontwikkeld die de variabelen omzetten in bodemtypen, zodat je ook daar de bemesting en bewerking op kunt afstemmen. Inmiddels zijn er modellen voor het bemesten op maat, maar ook voor het variabel poten van aardappels. Daarmee is het nu mogelijk om in één werkgang te scannen en tegelijk te bemesten. De Optimiser is een doorontwikkeling van de Mol, die door The Soil Company is ontwikkeld. Daar werkte Loonstra destijds ook aan mee. Door het gebruik van snellere processors en andere kristallen ligt de werksnelheid van de Optimiser een stuk hoger dan die van de Mol destijds. Die had een werksnelheid van ongeveer 8 km/u.

VAN DER STELT TEST Het eerste bedrijf dat investeerde in de sensor is Van der Stelt in Beverwijk. Jeffrey Oldengarm houdt zich bij deze leverancier in meststoffen bezig met ontwikkeling en innovatie. Hij vertelt waarom hij investeerde in het systeem. “We hebben ervaring in het scannen van de bodem met een Veris-scanner, maar hier waren we toch niet

RH3S OPTIMISER - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

SCANNEN OP HOGE SNELHEID Oldengarm heeft voor de toekomst al veel meer plannen. “We willen protocollen maken voor wat we moeten doen bij welk bodemtype. Daar moeten we een goed landbouwkundig gevoel bij krijgen. Als we dat hebben, denk ik dat we volgend voorjaar kunnen aanbieden om in één werkgang te kunnen scannen en uitrijden. Voor meten en achter geven.”

De Optimiser-scanner is in een blauwe behuizing voor onder de Fendt Rogator gebouwd. Hij kan met 20 km/u scannen en de Rogator kan tegelijk de meststof doseren.

helemaal tevreden over, onder meer omdat er veel partijen bij betrokken zijn. Toen ik twee jaar geleden opnieuw in contact kwam met Eddie Loonstra vertelde hij over de mogelijkheden met de Optimiser. Het interessante daaraan is dat hij de bodem kan analyseren tot een bepaald bodemtype. En alles wat wij met mineralen doen, is te koppelen aan een bodemtype. Een plus is ook dat de data vergelijkbaar zijn. Als we volgend jaar weer scannen, dan zijn de kaarten vergelijkbaar”, aldus Oldengarm. Voor hem is het vooral belangrijk dat de algoritmen en de rekenregels die zijn gekoppeld aan de scans direct bruikbaar zijn. “We hebben bodemanalyses van veel percelen en hoe meer we die koppelen aan de scans, hoe betrouwbaarder de algoritmen worden.” Vorig jaar heeft het bedrijf voor het eerst een paar weken met de sensor gereden om data te verzamelen. Dit jaar is er geïnvesteerd in twee systemen en is er ongeveer 6000 hectare gescand. “Met dergelijke arealen wordt het scannen betaalbaar. Klanten betalen nog niet, maar we delen ook nog geen data. We gaan eerst kijken wat we er precies mee kunnen. We kijken in eerste instantie vooral naar de kaligift in aardappelen. Die willen we als eerste plaatsspecifiek maken.” Besparen op kunstmest is voor hem niet het doel. “We mikken op het verhogen van de kwaliteit, bijvoorbeeld het onderwatergewicht, en de kwantiteit. Het is daarbij zoeken naar een optimum tussen tonnen en onderwatergewicht om te komen tot een zo hoog mogelijk saldo per hectare”, zegt Oldengarm. Een volgende stap die hij daarbij wil zetten, is het oppakken van de bekalking. “We doen daar nu nog weinig aan, maar met de pH zijn snel resultaten te behalen.”

Dit jaar is er gescand met een snelheid van ongeveer 20 km/u en hij verwacht dat dit ook kan bij gelijktijdig scannen en uitbrengen. Als eerste wil hij de scan dan koppelen aan de achttien-meter-spuitbomen. De metingen worden gekoppeld aan de plaatsbepaling met de Topcon-RTK-GPS-systemen. Daar komen dan kaarten uit met specifieke bodemgegevens. “Die gebruiken we direct in ons Dacom-programma om er taakkaarten van te maken. De klant kan dan bepalen wat hij nodig heeft.” Hij denkt te gaan werken met drie pakketten. Het eerste is alleen de kalibemesting. Het tweede combineert pH, organische-stofgehalte en lutumpercentage en past daar de bemesting op aan. Het derde pakket geeft ook de overige nutriënten en bodemparameters weer. “We ontwikkelen deze pakketten nu samen met het bedrijf van Loonstra. We hebben vertrouwen in het systeem en er daarom ook fors in geïnvesteerd. Je kunt wel wachten tot de klanten erom vragen, maar we denken dat we hen zo een dienst kunnen bieden waar ze wat aan hebben en hun voordeel mee kunnen doen.”

‘WE HEBBEN VERTROUWEN IN HET SYSTEEM EN ER DAAROM OOK FORS IN GEÏNVESTEERD’

De chauffeur heeft in de cabine drie beeldschermen. Vanaf links het scherm van de Rogator, dan het Topcon-scherm voor spuit en GPS en ten slotte het scherm voor de bediening van de Optimiser.

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - RAUCH AERO 32.1

Gedragen pneumaat komt terug

Tekst en foto's: Arend Jan Blomsma

M. KONIJN TEST MET RAUCH AERO 32.1

De machine die door Loonbedrijf M. Konijn wordt getest, strooit 27 meter breed. De maximale werkbreedte zal 30 meter bedragen.

Rauch is druk aan het testen met een nieuwe gedragen pneumatische kunstmeststrooier en Loonbedrijf M. Konijn is één van de testers. Het cumelabedrijf ervaart dat het met deze machine mogelijk is om veel nauwkeuriger te bemesten naar behoefte. Een eerste kennismaking.

‘EEN PNEUMAAT IS VEEL MINDER GEVOELIG VOOR WIND, EN BIJ ONS AAN DE KUST WAAIT HET EIGENLIJK ALTIJD’

GRONDIG 7 2021

Jarenlang had Rauch een pneumatische kunstmeststrooier voor in de driepuntshefinrichting in het programma, de Aero. Deze wordt sinds 2009 niet meer gemaakt, maar er is nog wel vraag naar. Rauch bouwt weliswaar nog grote getrokken pneumaten, de AGT, maar deze passen niet iedereen. Daarom presenteerde Rauch tijdens Agritechnica 2019 een opvolger, de Aero 32.1. Dit jaar draait één van de testmachines bij Loonbedrijf M. Konijn. Dit bedrijf uit het Noord-Hollandse Sint

Maartensvlotbrug strooit met twee Aero’s, maar deze zijn al vijftien jaar oud en toe aan vervanging. Een alternatief was er echter niet, want de AGT is te groot voor de Noord-Hollandse bollenvelden en andere fabrikanten zijn er niet. Daarom is Martijn Smit, teeltbegeleider gewasverzorging bij het bedrijf, blij dat hij deze machine kan testen. Hij ziet veel voordelen van een pneumatische strooier: “Een pneumaat is veel minder gevoelig voor wind, en bij ons aan de kust waait het eigenlijk altijd.

RAUCH AERO 32.1 - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

Bovendien vind je geen strooier die zo mooi strooit. We zitten veel in de bollenteelt en daar heb je vaak een korte, onbeteelde kopakker. De pneumaat gooit de kunstmest niet ver naar achteren en gooit dus niets op de kopakker of in de sloot. Ook aan de zijkant is het strooibeeld scherp

KENMERKEN RAUCH 32.1 Rauch ontwikkelde voor de Aero 32.1 volledig nieuwe bomen, inclusief een balanceersysteem dat op de oude machine niet zat en dat optioneel kan worden uitgebreid met boomhoogtesensoren. De bomen zijn een stuk degelijker en duurzamer, maar ook wat zwaarder. Er komen zes varianten in werkbreedte beschikbaar, variërend van 18 tot 30 meter. De standaard bakgrootte is 1900 liter, maar met een opzetrand is deze te vergroten tot 3200 liter. De machines hebben allemaal vier hydraulisch aangedreven doseerunits. Daarbij hebben de machines van 27, 28 en 30 meter zes nokkenraden per unit en de machines van 18, 21 en 24 meter vijf. Het aantal uitstroomopeningen is bij de grote machines derhalve 24 en bij de kleine machine 20. Elke doseerunit wordt afzonderlijk aangedreven en vormt dus een sectie, waarbij de dosering per sectie is te regelen. Op deze manier is er ook via taakkaarten te strooien. Bij de 30-metermachine is een sectie dus 7,50 meter breed en dat is voor de huidige begrippen eigenlijk te groot. Nu toonde Rauch op dezelfde Agritechnica in 2019 ook de Multirate-toepassing. Daarbij wordt elk nokkenrad afzonderlijk elektrisch aangedreven en heeft de 30-metermachine 24 secties van elk 1,25 meter. Multirate is echter nog niet beschikbaar, ook het komend seizoen nog niet. De machine wordt volledig via Isobus aangestuurd, dus inclusief sectiecontrole en plaatsspecifiek doseren. De nieuwe Aero heeft weegcellen, die statisch kunnen wegen. Dit maakt het afdraaien overbodig en zorgt er bovendien voor dat de gestrooide hoeveelheid nauwkeurig kan worden vastgelegd voor bijvoorbeeld een teeltregistratie. Komende winter bouwt Rauch een kleine serie machines. Een aantal daarvan komt ook naar Nederland. In september toont Reesink Agri de machine op Potato Europe in Lelystad.

begrensd, zeker met de kantstrooiplaatjes.” Reesink Agri, die de machines onder de naam Kuhn in Nederland verkoopt, vertelt daar nog bij dat de machine minder gevoelig is voor de kunstmestkwaliteit. Ook blends zijn beter te strooien, omdat een verschil in korrelgewicht geen invloed heeft op het strooibeeld.

GEMAKKELIJKER TE BEDIENEN Konijn heeft inmiddels ongeveer 150 hectare gestrooid en chauffeur Ries van Diepen is redelijk tevreden over de machine. “De bomen houden zich goed. Ze zijn duidelijk robuuster dan de vorige en blijven mooi rustig, ook in ongelijk land. Je moet wel vol gas draaien met de ventilator, want er is veel lucht nodig. De ventilator wordt via de aftakas aangedreven. Daarbij hadden we wel een probleem met de V-snaaraandrijving.” Hij is tevreden over het strooien op GPS in combinatie met de Isobus-terminal van de John Deere

Bij het laden van de machine gaan de bomen hydraulisch naar de zijkant. Zo ontstaat er voldoende ruimte om vanuit big bags te laden.

De machine heeft vier van deze doseerunits. Elke doseerunit heeft zes nokkenraden, voor elke uitstroomopening één.

‘DE BOMEN HOUDEN ZICH GOED. ZE ZIJN DUIDELIJK ROBUUSTER DAN DE VORIGE EN BLIJVEN MOOI RUSTIG’ 6130R. “Helaas zijn de weegcellen nog niet actief, zodat we nog wel moeten afdraaien. De machine is wel vrij lomp in vergelijking met de vorige. De opzetrand mag er voor ons wel af, want we gooien hem toch nooit helemaal vol”, aldus Van Diepen. De bediening van de machine vindt hij wel gemakkelijker dan de vorige. “Je kunt bijvoorbeeld vijftien soorten kunstmest voorprogrammeren.” Martijn Smit ziet nog wel een nadeel. “De machine is 850 kilo zwaarder dan de oude”, geeft hij aan. “We strooien ook op smalle wielen tussen de bedden, dus dat telt wel aan. Aan de andere kant zijn onze trekkers nu ook zwaarder dan de trekkers die we tien jaar geleden gebruikten en strooit de machine drie meter breder. De 6130R hebben we in de neus toch wat meer gewicht moeten geven. We testen nu met een 27-meter-machine. Onze oude hebben een werkbreedte van 24 meter en dat past beter bij de spuitmachines van 24 meter, die we ook nog gebruiken. We wachten al lang op een nieuwe strooier en het is mooi dat we nu ook verbeterpunten kunnen aandragen. We zitten veel in hoogrenderende gewassen en willen daarom toch wel graag een nieuwe pneumaat. Reesink Agri heeft echter nog geen prijs afgegeven en daar ben ik toch wel benieuwd naar.”

Het ketsplaatje wordt voor bijbemesten omgedraaid, zodat de korrels omhoog gaan. Het kantstrooiplaatje begrenst het strooibeeld.

De bediening loopt via een Isobus-terminal. Hierop kan ook de sectiecontrole draaien en kan via taakkaarten worden gestrooid.

Het verschil tussen de oude Aero (links) en de nieuwe maakt duidelijk dat met name de bomen en de duurzaamheid zijn verbeterd.

GRONDIG 7 2021

SafeCut maaischijfbeveiliging door middel van een spanstift SmartCut streeploos maaien door optimale maaischijf overlapping DuoGrip zwaartepunt ophanging en in de rijrichting gestuurd

Rondom gelaste maaibalken? Wel met de KRONE EasyCut schijvenmaaiers. Noord-Nederland: Marc Berghuis – 06 51 34 68 41 Zuid-Nederland: Ad van den Hurk – 06 53 24 19 18

www.krone-nederland.nl

Wij kennen de eisen, beheersen de systemen en zorgen voor de beste opslag voor uw producten.

uw specialisT in bewaringen en loodsen Kistenbewaring

bulkopslag

Hout en beton

T 073-503 25 27 info@steenbergen-bouw.nl

www.sTeenbergen-bouw.nl

www.vakotransportsystems.nl 071-341 07 05 - info@vakotransportsystems.nl

ECONOMIE - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

IN KORT BESTEK - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

WAT IS MIJN BEDRIJF WAARD? Bij de vraag ‘wat is mijn onderneming waard?’ denken veel mensen vooral aan de waarde van machines, gebouwen en overige inventaris. Je kunt echter ook kijken naar het rendement en dan de waarde bepalen. Dit heet dan de voortzettingswaarde. Een bedrijf met een hoog rendement is immers veel aantrekkelijker dan een bedrijf dat maar zo zo presteert. Een eenvoudige methode om een eerste indruk te krijgen van de voortzettingswaarde van een onderneming is de Market Multiple. Deze is gebaseerd op branchespecifieke gegevens. De vraag is nu wat deze Market Multiple is voor de cumelasector? De adviseurs bedrijfsoverdracht Ad Karelse en Dieuwer Heins stellen dat deze voor cumelabedrijGrondig 7 Pag 47 ven ligt op 3,5. “Het betekent dat de waarde van de Rubriek: onderneming Cumela Kompas gemiddeld 3,5 keer de EBITDA is”, zegt Heins. “Op een gemiddeld cumelabedrijf is de EBITDA ongeveer Wat is mijn bedrijf waard? € 440.000,-. De ondernemingswaarde is dan € 1.540.000,-”, rekent hij voor.

Ondernemingswaarde / EBITDA 5.00 4.50 4.00 3.50 3.00 2.50 2.00

9.30%

10.00%

11.00%

12.00%

12.20%

13.00%

14.00%

15.00%

Rendementseis

Bij de vraag ‘wat is mijn onderneming waard?’ denken veel mensen vooral aan de waarde van De factor 3,5 af uit verschillende onderdelen machines, gebouwen en leiden overige zij inventaris. Je kunt echter ook kijken naardie het het rendement en dan de waarde bepalen. Dit heet dan de voortzettingswaarde. Een bedrijf met een rendement van het bedrijf bepalen, zoals de rente voorhoog risi-rendement is immers veel aantrekkelijker dan een bedrijf dat maar zo zo presteert. covrij vermogen, eeneerste marktrisicopremie ende ondernemingsEen eenvoudige methode om een indruk te krijgen van voortzettingswaarde van een onderneming is de Market Multiple. is gebaseerd opvan branchespecifieke gegevens. De vraag is specifieke risico’s, zoalsDeze afhankelijkheid opdrachtgevers, nu wat deze Market Multiple is voor de cumelasector? De adviseurs bedrijfsoverdracht Ad Karelse en management, spreiding van activiteiten en prestaties uit het Dieuwer Heins stellen dat deze voor cumelabedrijven ligt op 3,5. “Het betekent dat de waarde van de verleden. Op 3,5 basis dezeis”, gegevens de zogeonderneming gemiddeld keer van de EBITDA zegt Heins.bepaal “Op eenje gemiddeld cumelabedrijf is de EBITDA ongeveer De ondernemingswaarde is dan € 1.540.000,-”, rekent hij voor. naamde€ 440.000,-. vermogenskostenvoet. Voor cumelabedrijven komt De factor 3,5 leiden zij af uit verschillende onderdelen die het rendement van het bedrijf bepalen, die op 12,2 procent. Dit iseen een zogenaamde en rendementseis. zoals de rente voor risicovrij vermogen, marktrisicopremie ondernemingsspecifieke risico’s, zoals afhankelijkheid van opdrachtgevers, management, van activiteiten In de grafiek zie je dan met welk getalspreiding je de EBITDA moet en prestaties uit het verleden. Op basis van deze gegevens bepaal je de zogenaamde vermogenskostenvoet. Voor vermenigvuldigen omprocent. de voorzettingswaarde terendementseis. bepalen. cumelabedrijven komt die op 12,2 Dit is een zogenaamde In de grafiek zie je dan met welk getal je de EBITDA moet vermenigvuldigen om de voorzettingswaarde te bepalen. Voor een bedrijf is dit vooral belangrijk op het moment dat je het bedrijf wilt verkopen. Is je Voor een is dit vooral opMarket het moment dat is die dan hoger rendement goed, danbedrijf is het verstandig om tebelangrijk kijken naar de Multiple. Vaak dan de totale balanswaarde. Voor een gemiddeld cumelabedrijf is de balanswaarde je het bedrijf wilt verkopen. Is je rendement goed, dan is het € 1.951.000,-, hoger dus dan de voorzettingswaarde. In dat geval kun je het beste hiervoor kiezen. Is het verstandig om te kijken naar de Market Multiple. Vaak is omgekeerd, dan kies je voor de voortzettingswaarde. De extra opbrengst kun je dan beschouwen als hoger dan de totale goodwill die voordan een goed presterend bedrijf. balanswaarde. Voor een gemid-

deld cumelabedrijf is de balanswaarde € 1.951.000,-, hoger

Wil je weten wat de waarde is van jouw onderneming, doe dan mee aan de kengetallenvergelijking dus dan de hiervoor voorzettingswaarde. In dat geval kun je een hete-mail naar Cumela Kompas. Neem contact op met je bedrijvenadviseur of stuur kengetallen@cumela.nl. beste hiervoor kiezen. Is het omgekeerd, dan kies je voor de

voortzettingswaarde. De extra opbrengst kun je dan beschouwen als goodwill voor een goed presterend bedrijf. Wil je weten wat de waarde is van jouw onderneming, doe dan mee aan de kengetallenvergelijking Cumela Kompas. Neem hiervoor contact op met je bedrijvenadviseur of stuur een e-mail naar kengetallen@cumela.nl.

BIJMAAIEN OBSTAKELS IN BERMEN

Beste Geralde, Wij hebben een groot onderhoudsbestek aangenomen, waarbij we veel bermen op A+-niveau moeten beheersen. In het bestek is geen aparte bestekspost opgenomen voor het bijmaaien van obstakels. Heeft de opdrachtgever dit goed gedaan of hebben we recht op een extra vergoeding?

Beste aannemer, Wat betreft het maaien kunnen we in RAW de onderstaande twee situaties onderscheiden: Grasvelden: bij het maaien van alle soorten grasvelden (hieronder vallen gazons, speelvelden, sportvelden en dergelijke) moet de bestekschrijver in de bestekspost voor het ‘maaien’ van het grasveld vermelden met hoeveel maaibeurten is gerekend rondom obstakels. De frequentie van het bijmaaien rondom obstakels kan daarmee verschillen van die van het maaien. Voor het bijmaaien rondom bomen moet een afzonderlijke bestekspost worden opgenomen. Bermen en taluds: bij het maaien van bermen en taluds geldt een bijbehorende verplichting voor het maaien rondom obstakels. De frequentie van het bijmaaien rondom obstakels is in dit geval dus altijd gelijk aan de frequentie van het maaien. Voor het bijmaaien rondom bomen moet een afzonderlijke bestekspost worden opgenomen. Dit volgt uit het volgende artikel uit de Standaard (zowel 2015 als 2020):

51.25.01 Maaien 01. Tot het maaien van bermen en taluds wordt tevens gerekend het met dezelfde frequentie bijmaaien rondom andere obstakels dan bomen. 02. Tot het verwerken van vrijgekomen maaisel wordt tevens gerekend het verwerken van het bij het bijmaaien vrijgekomen maaisel. Het is dus correct dat voor het bijmaaien van obstakels in bermen geen afzonderlijke bestekspost is opgenomen, tenzij het gaat om bomen. Bij het afprijzen moet hiermee dus rekening worden gehouden!

Geralde Bouw-van de Bunt, adviseur juridische & GWW-zaken

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - CUMELARIA

BESTUURSLID TON VAESSEN UITGETREDEN Gelukkig mochten de restaurants weer open en kon het Cumela-bestuur uit Limburg fysiek afscheid nemen van zijn bestuurslid Ton Vaessen uit Landgraaf. De maximale zittingstermijn van twaalf jaar zorgde ervoor dat hij tijdens de digitale contactdag in februari 2021 het bestuur van de afdeling Limburg heeft verlaten. Voorzitter John Jenniskens sprak Ton en zijn vrouw Petra toe tijdens een diner in het gezellige huiskamerrestaurant Gasterij ‘t Oude Poorthuys in het prachtig gelegen monumentale poortgebouw in Heerlen. Hij bedankte Ton namens Cumela, de leden uit Limburg en het bestuur van Cumela Limburg voor al zijn praktische voorbeelden, meedenken en signaleren binnen het bestuur van Limburg.

Bedrijfsoverdracht Van Gaalen Aartswoud BV Aan het begin van de zomer hebben Gerard en Aad van Gaalen het stokje van hun loonbedrijf in Aartswoud doorgegeven. Na enkele jaren van nauwe samenwerking met Loonbedrijf Hopmans is deze relatie in een volgende fase gekomen. Het loonbedrijf wordt voortgezet door Ramon en Chantal Veldboer van Loonbedrijf Hopmans uit Wieringerwerf en Pieter en Anne-Wil Deutekom uit Aartswoud. Het bedrijf gaat verder onder de naam Van Gaalen Aartswoud BV en de dagelijkse leiding en de planning zijn in handen van Pieter Deutekom, zo hebben de heren Van Gaalen door middel van een nieuwsbrief aan hun klanten en relaties laten weten.

Vier plus vier jubilea bij Rauw Maar liefst vier jubilarissen werden er bij agrarisch loon- en grondverzetbedrijf Jan Rauw & Zn BV in Rhenen in het spreekwoordelijke zonnetje gezet: Jan Kelderman en Cornelis van de Westeringh vanwege hun 25-jarig dienstverband en Johan van de Westeringh en Hans de Heus voor twaalfenhalf jaar trouwe dienst. Vier plus vier eigenlijk, want Margo Rauw bedankte in de toespraken niet alleen de jubilarissen, maar ook hun echtgenotes. Vaak staat er achter een trouwe en gedreven medewerker immers een sterke vrouw, die dus eigenlijk ook jubileert. Ook zij kregen heel gepast een bos bloemen. De jubilea konden dankzij de versoepelde coronaregels passend worden gevierd in De Oude Duikenburg in Echteld. Naast de cadeaus werd bij de 25-jarige jubilarissen door Margo Rauw ook de zilveren Cumela-speld opgespeld.

GRONDIG 7 2021

GEKRUID - ONDERNEMEN MET CUMELA

GRAS IS OORLOG

TWEE JUBILARISSEN BIJ STURRIS LAREN Vanwege Covid was het lastig, maar afgelopen maand was er weer ruimte voor het houden van een personeelsfeest. Bij Sturris Laren stond dit ook in het teken van het huldigen van twee jubilarissen. Carlo Oude Nijeweme was twaalfenhalf jaar in dienst en Dick Klein Nagelvoort inmiddels al 26 jaar. Dick zou vorig jaar al worden gehuldigd, maar dat werd vanwege Covid doorgeschoven. Hij mocht alsnog met trots de zilveren Cumela-speld in ontvangst nemen. Sturris hoopt nog lang plezier van deze twee mannen te hebben.

PASSENDE PENSIONERING HARRY SMITS “Onze gedreven en goedlachse uitvoerder Harry Smits gaat met pensioen”, meldde Loon- & Aannemersbedrijf De Samenwerking in Elsloo. Het bedrijf verraste Harry gepast op zijn project Kik Feanwalden. Harry bracht daar zijn laatste werkdag door, gekleed in een echte lederhose en met Tiroler muziek. ‘s Avonds werd hij door een stoet van machines en medewerkers opgehaald voor een ereronde door Elsloo. Aansluitend werd er in de werkplaats stilgestaan bij het vertrek van Harry. Ook werd hij voorzien van blijvende herinneringen aan zijn trouwe dienstverband als zeer kundige en gedreven uitvoerder en vooral mensenmens. De laatste verrassing is deze vermelding in Grondig van de laatste rit in passende outfit. De Samenwerking BV wenst hem nog heel veel gezondheid toe en hoopt vooral dat hij zal genieten van de ‘vrije’ tijd.

Nog nooit eerder was de start van de grasoogst door kou en veel regen zo laat in het seizoen. Zo gingen we vanuit de lage gearing gelijk door naar de hoogste versnelling. We waren nog volop bezig met het bemesten, klaarmaken en inzaaien van maïsland toen de boeren massaal begonnen te bellen voor het inkuilen, hakselen en persen van hun eerste snede gras. Als een strateeg bestierde Peter de planning, want tijdens zo’n enorme drukte is er een hoop creativiteit en flexibiliteit voor nodig om alle poppetjes en machines op het juiste moment op de juiste plaats te krijgen. Honderden telefoontjes werden er met en door Peter gepleegd. Met de boeren werden goede afspraken gemaakt om het gras over meerdere momenten te verdelen.

‘WAT EEN SLAGVELD WAS HET IN DE LOODSEN: ZAKKEN, DOZEN, PLASTIC EN PAPIERROLLEN’ Een blik aan oproepkrachten werd opengetrokken en er werden tijdelijk machines bij gehuurd. Alles wat voorhanden was, werd ingezet voor de oogst. Vanwege het late tijdstip was het allemaal gras. De eerste en de tweede grassnede liepen als het ware door elkaar heen. Er was geen doorkomen aan. Het was gras voor, gras na. De kuilhopen raakten hierdoor snel vol en er lag een salvo aan balen in het land. Gedurende enkele weken achter elkaar maakten onze mannen en dame zeer lange dagen en tijdens de korte nachten droomden ze nog van gras. Vele liters gasolie werden er verstookt, zakken vol maïs en kunstmest en potten vol inkuilverbeteraar gingen erdoor. Ook de gehele voorraad aan folie werd erdoor gejast. Wat een slagveld was het in de loodsen: zakken, dozen, plastic en papierrollen. Zo gaat dat in het heetst van de strijd. Tijd voor opruimen is er dan niet, alles blijft liggen. Het is tot oorlogsgebied verklaard! Voordat de eerste grote buien zich weer aandienden, was nagenoeg alle gras echter naar tevredenheid geoogst. Wat een voldaan gevoel, want wij weten hoe belangrijk de ruwvoerwinning is voor onze boeren. Maar soms is gras oorlog! Gretha Toering Loon- en Grondverzetbedrijf Toering

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - VROUWEN IN HET CUMELABEDRIJF

Mijn vader is mijn voorbeeld Het was niet gepland, maar toch werkt de twintigjarige Ilse de Boer sinds twee jaar in het bedrijf van haar vader Popke de Boer uit Sebaldeburen. “Grond-, wegen waterbouw is mijn vakgebied. Daarin voel ik me thuis en hier valt nog zoveel te leren.” Tekst en foto’s: Marjolein van Woerkom

‘OP MIJN DERDE ZETTE MIJN VADER ME AL OP EEN KRAAN EN MOCHT IK ERMEE OP EEN ZANDBULT SPELEN’

Het mooiste vindt ze het eigen werk, wanneer ze werk zelf mag tekenen en uitvoeren. Zo moest in de gemeente Het Hogeland een kademuur worden vervangen. Ilse de Boer schetste zelf een nieuw digitaal ontwerp en maakte een plan om het werk uit te voeren. Het weggetje langs de kade was maar 2,50 meter breed en daar paste net een zeventons rupskraan op. “Dat vind ik dus het leukste om te doen, zelf dingen uitzoeken en creatief bezig zijn”, vertelt ze in de kantine van het grondverzetbedrijf. “Daar zit voor mij de meeste uitdaging in. Je maakt iets, het ontstaat.” Sinds twee jaar werkt ze mee op het bedrijf van haar vader, dat zich beweegt in de grond-, wegen waterbouw. Riolering, drainage, tuintjes aanleggen: van alles komt voorbij. “Die diversiteit maakt het heel leuk. Geen dag is hetzelfde”, zegt ze. Het

bedrijf heeft acht man personeel in dienst. Haar vader werkt maandag op kantoor en de rest van de week werkt hij mee. Zelf zit ze voornamelijk op kantoor haar vader te ontzorgen, zoals ze het zelf noemt. “Inkoopfacturen, een deel van de boekhouding, zodat mijn vader zich daar niet druk over hoeft te maken”, legt ze uit. Dat betekent echter niet dat ze alleen maar achter de computer zit. Vooral het ‘uitzoekwerk’ vindt ze leuk om te doen. “Voor een project moest ik 302 overstorten bekijken en inmeten. Ook werd ik laatst gebeld door een gemeente die het vermoeden had dat er ergens een lek in een persleiding zat. Dan ga ik kijken, zorg dat de put wordt opengetrokken en regel een kraan met een machinist om het lek te dichten. Mijn vader heeft daar dan geen omkijken meer naar. Ik neem een stukje organisatie van mijn

NAAM: ILSE DE BOER

BEDRIJF: KRAANVERHUUR EN GRONDVERZETBEDRIJF P. DE BOER, SEBALDEBUREN

ROL OP HET BEDRIJF: RUNT SAMEN MET HAAR VADER POPKE HET BEDRIJF

GRONDIG 7 2021

BETROKKEN BIJ HET BEDRIJF: VAN JONGS AF AAN, MAAR VANAF MEI 2019 WERKT ZE FULLTIME MEE.

VROUWEN IN HET CUMELABEDRIJF - ONDERNEMEN MET CUMELA

vader over. Daarnaast kan mijn vader niet digitaal tekenen. Dat heb ik op school geleerd, dus dat is ook mijn meerwaarde, als je het zo wilt noemen.”

GESTOPT MET SCHOOL Het was nooit haar plan geweest om op haar achttiende al in het bedrijf van haar vader te komen werken, maar toch liep het zo. “Vroeger dacht iedereen dat ik achter mijn moeder aan zou gaan, die in de thuiszorg werkt, maar ik vond en vind het werk van mijn vader fascinerend. Ik ben er van jongs af aan ingegroeid. Op mijn derde zette mijn vader me al op een twintigtons kraan en mocht ik ermee op een zandbult spelen. Later ging ik vaak met mijn vader mee naar een werk. Hij werkte bij Heijmans als uitvoerder. Zo is de grond-, wegen waterbouw mijn vakgebied geworden.” Ze was eerst van plan om na haar opleiding tot uitvoerder bij een ander bedrijf te gaan werken, maar na twee jaar stopte ze met de vierjarige opleiding. “Er zat voor mij geen uitdaging in. Ik had al veel kennis, want mijn vader was uitvoerder. Ik mag graag werken en ik kon thuis meer doen dan op school. Dus ik besloot te stoppen. Ik doe hier echt veel kennis op. Wellicht ga ik in de toekomst nog een keer een papiertje halen.”

COMMUNICATIE IS CRUCIAAL Haar vader en moeder hebben haar altijd ondersteund in haar keuzes, ook toen ze stopte met de opleiding. “Mijn vader zei dat hij graag het bedrijf verder met mij wilde opbouwen”, aldus Ilse. Toch was het voor beide partijen in het begin wennen. “Voorheen regelde mijn vader altijd alles alleen en heel veel informatie zat dus alleen in zijn hoofd. Nu is hij dat langzamerhand op papier aan het zetten, zodat ik het kan overnemen als hij er een keer niet is. We overleggen veel. Elke avond hebben we overleg over hoe de dag ging en nemen we de planning voor de volgende dag door. Beslissingen nemen we samen. Als we een nieuwe machine nodig hebben, gaan we samen kijken. We zitten dan samen op kantoor om uit te rekenen of het wel uit kan.” Daarbij is open staan voor elkaars mening van

groot belang, merkt ze op. “Kijk, mijn vader is mijn voorbeeld. Hij heeft veel ervaring, maar soms heb ik toch een bepaald onderbuikgevoel of kijk ik anders tegen dingen aan. Dan hebben we het erover: hoe zie jij dit? Waarom lijkt jou dit beter? Dat maakt ons hecht. Maar eigenlijk zijn we vier handen op een buik. We denken snel hetzelfde.”

ALS JONGE VROUW ONDERSCHAT Hoewel ze er nu aan gewend is, vond ze het vooral in het begin erg lastig om anderen aan te sturen. “Dan moest ik tegen een volwassen man van veertig vertellen wat hij moest gaan doen. Ik leer het nu wel, maar in het begin vond ik dat moeilijk”, geeft ze aan. Sowieso als jonge vrouw in deze sector heeft ze wel het gevoel dat ze zich extra moet bewijzen. “Ik heb stages gelopen en zelf aan de schep gestaan, maar nog altijd word ik onderschat als ik ergens extern kom. Als ik ergens zand kom halen, staan mensen soms vreemd te kijken. Ik word altijd vriendelijk geholpen, maar ik moet toch altijd laten zien dat ik het kan: Ik kan ook met een trekker en kipper achteruit rijden hoor. Heb een beetje vertrouwen, denk ik dan”, zegt ze lachend. Werken in een mannenwereld vindt ze leuk. “Ik ben misschien wel te nuchter voor een vrouwenwereld. Ik denk al snel als ik meiden hoor: doe niet zo moeilijk. Het belangrijkste is dat je wordt gerespecteerd. Als twintigjarige vrouw moet je je soms dus wel eerst bewijzen, maar dat hoort erbij. Dat vind ik ook wel weer een uitdaging.”

WERK VOOROP Met een dag van zes uur ‘s ochtends tot zes uur ’s avonds blijft er niet heel veel vrije tijd over voor andere dingen waarmee meiden van twintig zich bezighouden. “Ik heb wel vriendinnen buiten de sector, maar zij hebben een heel ander leven. Als ik weer eens enthousiast sta te vertellen over rioolwerkzaamheden, zie ik ze al denken: volgende onderwerp graag. Maar met de jongens hier, het personeel, kan ik daar wel uren over praten. Collega’s zijn inmiddels ook vrienden geworden”, aldus Ilse.

TIPS?:

KARAKTERTREK:

“Blijf je jezelf. Ga je in deze mannenwereld niet anders voordoen dan je bent. Zolang je leuk bezig bent met de dingen die je doet, is het prima, maar ga je niet aanpassen omwille van hen. Dan wordt het werk ook minder leuk.”

“Ik ben perfectionistisch. Ik houd van structuur en wil graag de touwtjes in handen hebben. Ik wil goed werk afleveren. Misschien heeft dat ook te maken met een bepaalde bewijsdrang die ik heb als vrouw.”

SERIE: VROUWEN IN HET CUMELABEDRIJF De cumelavrouw is uniek in haar verscheidenheid. De één zwaait de scepter, de ander kookt in het hoogseizoen elke avond voor het overwerkende personeel en weer een ander werkt buiten de deur. In deze serie laten we krachtige vrouwen aan het woord die soms geheel, soms weinig, maar altijd op één of andere manier betrokken zijn bij de cumelasector.

‘ALS TWINTIGJARIGE VROUW MOET JE JE SOMS WEL EERST BEWIJZEN, MAAR DAT HOORT ERBIJ’

WAT VOEGT JOUW ROL TOE AAN HET BEDRIJF? “Ik ontzorg mijn vader, ik neem een stukje organisatie van hem over en regel veel eigen werk.”

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - CUMELA.NL

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

Hoogtepunten van Cumela.nl/nieuws HEB JE IDEEËN VOOR EEN LAGERE AMMONIAKEMISSIE?

BODEMADVIES-TRAINING ‘EEN SPADE DIEPER!’ Cumelaondernemers zijn specialisten in het werken met en in de bodem, maar klanten goed adviseren, gaat nog een stap verder. Hoe je dat doet wordt uitgebreid behandeld in de bodemadvies-training ‘Een spade dieper’. Dit is een stevige inhoudelijke aanvulling op de bestaande training ‘Bodem basis’ die Cumela Opleiding & Training al aanbiedt. De sectie Loonwerk Agrarisch vindt deze nieuwe training dermate belangrijk dat zij een belangrijk deel van de ontwikkelingskosten heeft gefinancierd. Tijdens deze training worden de deelnemers in acht dagdelen, verspreid over zeven maanden, bij PPO Lelystad getraind tot adviseur bodem. De trainingen gaan uit van drie invalshoeken: fysisch, biologisch en chemisch. Naast de technisch in-

houdelijke kennis van bodem en bemesting wordt er ook uitgebreid stilgestaan bij de adviesvaardigheden van de deelnemers. De deelnemers worden begeleid door Everhart van Essen, deskundig en enthousiast bodemkundige bij Aequator Groen & Ruimte. De training kost € 1475,-. De eerste groep deelnemers aan deze training krijgt een tegemoetkoming in de kosten van vijftien procent. Neem contact op met Cumela Opleiding & Training via (033) 247 49 20 of training@cumela.nl voor meer informatie of om je in te schrijven. De training is een samenwerking van Aequator en Cumela Opleiding & Training. Vanuit het project Boer bij kennis (ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) is een startsubsidie verstrekt.

OOK OP CUMELA.NL • • • • • 52

Bouwvrijstelling stikstofemissie uitgelegd Risico op verlies NIWO-vergunning door mestfraude Cao-video: hoe is het geboorteverlof geregeld? Nominatie Gezond en Vitaal Werken Prijs geopend Verzuim en vakantie

GRONDIG 7 2021

Op 23 september organiseert Cumela samen met Fedecom een digitale bijeenkomt over het innovatieen onderzoekprogramma Mestaanwending. Loonwerkers en machinebouwers zijn bij uitstek dé innovators als het gaat om bemestingstechnieken, daarom willen we jou uitnodigen om hierover mee te denken en te praten. Wageningen UR is onlangs gestart met dit nieuwe innovatieen onderzoekprogramma, dat is gericht op het halveren van de ammoniakemissie bij mestaanwending ten opzichte van de huidige niveaus. Om samen te kunnen innoveren, wil het programma omstandigheden scheppen die het voor machinebouwers en loonwerkers aantrekkelijk maken om bij te dragen aan het programma. Sectorvertegenwoordigers, waaronder Cumela, willen graag in gesprek met innovatieve leden. Heb jij ideeën voor een vergaande vermindering van de ammoniakemissie bij bemesting? Meld je dan aan door een e-mail te sturen met als onderwerp ‘Aanmelding online 23 september’ naar innovatiemestaanwending@wur.nl. Je ontvangt dan informatie over hoe je digitaal kunt deelnemen aan de bijeenkomst.

VOORZITTER - ONDERNEMEN MET CUMELA

STIKSTOFPROBLEEM? SNEL OPGELOST…

PRIJS DIESELOLIE TOCH NOG DOORGESTEGEN Uitgerekend in de zomermaanden tikte de prijs van dieselolie een record aan om daarna iets terug te zakken en weer op te veren. Het levert een stijging op van gemiddeld 1,6 procent. Normaal is dit juist de periode dat de prijs iets terugzakt of stabiel blijft, maar niet dit jaar. In reactie op de hoge prijzen hebben de olieproducerende landen de productie verhoogd en is de prijs iets afgekoeld. Nu is het afwachten of dit voldoende was om de prijs blijvend te laten dalen.

LOONTABELLEN CAO BOUW & INFRA Op Cumela.nl vind je een verzameling van alle loontabellen. Hierin staan de actuele lonen van de cao Groen, Grond en Infrastructuur en de cao Bouw & Infra. De nieuwe loontabellen en de vergoedingen van de cao Bouw & Infra per 1 augustus 2021 en 1 januari 2022 zijn onlangs toegevoegd.

DE GROENE KOERS In de afgelopen twee maanden heeft De Groene Koers aandacht gevraagd voor verduurzaming van mobiele voertuigen en bouwmaterieel in de sector bouw & infra, inclusief groenonderhoud. Er zijn wekelijks video’s geplaatst over emissiearm en emissievrij werken. Bekijk de filmpjes met aansprekende voorbeelden op LinkedIn via www.linkedin.com/company/ de-groene-koers-voor-bouw-infra.

Ik hoor in de discussie over stikstof vaak de vraag: “Waarom moet Nederland zo nodig de tweede agrarische exporteur van de wereld zijn?” Ik denk inderdaad dat ‘alleen zelfvoorzienend’ een hoop problemen zal oplossen. We sluiten al die overbodige kippen-, koeienen varkensstallen en stoten veel minder stikstof uit!

‘WIL JE MET ONS MEEPRATEN OVER DE TOEKOMST VAN DE NEDERLANDSE LANDBOUW?’ Ik denk dan echter aan nog veel meer dingen die ‘alleen voor Nederlanders’ worden. Schiphol wordt geen ‘doorvoerluchthaven’ meer, maar alleen een vertrek- of aankomstpunt voor mensen ván en náár Nederland. Dan kunnen er vier banen dicht en is er geen overlast en geen uitstoot meer. Vliegveld Lelystad wordt dan een pretpark. In Amsterdam wordt het weer rustig op straat en ook de Kalverstraat wordt dan weer alleen voor de Nederlanders. In Rotterdam komen alleen nog producten aan die uitsluitend bestemd zijn voor de Nederlandse burger. De Tweede Maasvlakte kunnen we teruggeven aan de natuur. En ik denk dat ik als ik zo door fantaseer nog wel meer kan bedenken. Het is alleen even de vraag hoe we die drie miljoen extra werklozen gaan betalen… In mijn ogen zijn wij Nederlanders extreem goed in het efficiënt produceren én verkopen van werkelijk alles wat er in dit land is, dus ook van kippen, varkens, aardappelen, bloembollen en melk. Dat kunnen we goed en dat moeten we blijven doen. Met een goed oor naar wat er wordt gevraagd vanuit de politiek en een goed oog voor het dier. Zomaar opdoeken van de landbouw ‘omdat we er zo goed in zijn’ is een ongelooflijk dom idee. Wil je met ons meepraten over de toekomst van de Nederlandse landbouw? Kom dan op 17 december naar onze ledenbijeenkomst. We hebben Caroline van der Plas van BoerBurgerBeweging uitgenodigd om haar visie op Den Haag en de Nederlandse landbouw te geven. Ik zie je daar graag! Corné Vinke Voorzitter sectie Agrarisch Loonwerk

ELK NUMMER LATEN WE VIA DEZE COLUMN EEN VOORZITTER VAN CUMELA AAN HET WOORD GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - TOOLBOX VOOR MEER INFO OVER VEILIG WERKEN, KIJK OP WWW.AGROARBO.NL.

Tekst en foto’s: Corina van Zoest-Meester, beleidsmedewerker arbo

Voorkomen van aanrijdingen op de bouwplaats

TIPS EN VUISTREGELS VOOR DE TOOLBOXMEETING

Elke aanrijding is er één te veel, aangezien die voor alle betrokkenen nare gevolgen kan hebben. Met een goede samenwerking van alle partijen kunnen we aanrijdingen voorkomen. Beoordeel wat je zelf kunt doen om ervoor te zorgen dat er niemand wordt aangereden.

ALLE TOOLBOXEN ZIJN OOK DIGITAAL TE GEBRUIKEN VIA DE VEILIG VAKWERK-DIENST. GA VOOR MEER INFORMATIE NAAR WWW.VEILIGVAKWERK.NL 54

GRONDIG 7 2021

CAO & ZO - ONDERNEMEN MET CUMELA

ONVOORSPELBAAR

KOM OP VOOR JEZELF Op een bouwplaats gebeurt heel veel tegelijk. Dat maakt dat je steeds scherp en alert moet zijn. Als jij het gevoel hebt dat je in een bepaalde situatie niet veilig kunt werken, kaart het dan aan bij je werkgever of opdrachtgever. Laat de situatie niet voortbestaan. Jij bent een waardevolle vakman en het is belangrijk dat jij en anderen veilig thuiskomen.

Terwijl iedereen reikhalzend uitkijkt naar het moment om op vakantie te kunnen, wordt bekend dat de landen om ons heen strengere inreisvoorwaarden instellen en dat het festivalseizoen, nog voordat het is begonnen, al ten einde is. Corona grijpt nog steeds om zich heen en blijft impact hebben op ons leven. Onze voorspelbare wereld is voorbij. Een plan maken voor volgend jaar is er even niet bij. Dat doet mij denken aan ons vak. Loonwerk is bij uitstek onplanbaar. Wij hebben dan ook al decennia ervaring met dit fenomeen. Het past ons als een maatkostuum. Valt er veel water in Limburg? Dan trekt heel loonwerkend Zuid-Nederland daarheen met mensen en materieel om met al het materiaal dat voorhanden is te trachten het water te stoppen of om te leiden. Het gaf een trots gevoel om op die dagen de social media te raadplegen. Die trots moeten we koesteren. Dat is ons unique selling point.

MAATREGELEN OM AANRIJDINGEN TE VOORKOMEN • Als het goed is, worden mensen en rijdende voertuigen gescheiden. Goed opletten kan sommige aanrijdingen voorkomen, maar als er niemand in de buurt van een machine is, is een aanrijding gewoon onmogelijk. Het scheiden van activiteiten kan door: - geen personen toe te laten in je werkvlak; - duidelijke looppaden en rijroutes met eventueel eenrichtings verkeer te hanteren. Houd je aan de rijrichting en kom niet met je machine op een looppad. • Als het echt niet lukt om rijdende machines en mensen gescheiden te houden, is het belangrijk dat er alles aan wordt gedaan om een aanrijding te voorkomen. - Zorg voor zichtbaarheid. De verlichting op de bouwplaats moet in orde zijn en je moet altijd signaalkleding dragen. - Gebruik je (schone) spiegels en camera’s. Zorg dat je voldoende zicht hebt. Bij onvoldoende zicht vraag je om een begeleider. - Beoordeel van tevoren de te rijden route. Bepaal een verstandige rijdsnelheid (maximaal 15 km/u). - Maak niet meer rijbewegingen dan nodig. - Rijd zoveel mogelijk vooruit. Rijd alleen achteruit als het echt niet anders kan en je volledig zicht hebt of begeleiding hebt. - Hou je aandacht bij het rijden, dus voer geen telefoongesprek en ga niet rijden als je je niet kunt concentreren. - Zorg ervoor dat je zeker weet dat de ander je heeft gezien. Maak oogcontact. - Zorg dat je wordt opgemerkt.

‘DE RICHTLIJN ROEPT OP DIT MOMENT VOORAL VEEL VRAGEN OP, BIJVOORBEELD OVER DE TEGENSTRIJDIGHEID MET DE ARBEIDSTIJDENWET’ Ik zie dus vooral kansen voor onze sector, maar er komen ook een aantal bedreigingen op ons af. In Europa zijn afspraken gemaakt die moeten worden opgenomen in de Nederlandse wet. De informatieplicht voor werkgevers wordt groter en bij elke wijziging in de aspecten van de arbeidsrelatie moet dit schriftelijk kenbaar worden gemaakt. Een verbod op nevenwerk mag niet meer worden opgenomen. Scholing moet kosteloos worden aangeboden en de opleidingstijd geldt als arbeidstijd als het gaat om scholing ten behoeve van de functie. De Richtlijn roept op dit moment vooral veel vragen op, bijvoorbeeld over de tegenstrijdigheid met de Arbeidstijdenwet. Het is nog niet bekend wanneer deze Richtlijn tot Nederlandse wetsvoorstellen gaat leiden, maar duidelijk is wel dat er nog veel lobbywerk moet worden verricht. Ondertussen weet ik dat jij geniet van je werk, dus hou dat vooral vast. Jacqueline Tuinenga Beleidsmedewerker sociale zaken

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - OPLEIDING EN TRAINING

Zoek de verbinding tussen mens en techniek

NIEUWE TRAINING: XCELLEREN ALS PROJECTLEIDER

Hoe breng je een goede verbinding tussen mens en techniek tot stand en zorg je er als projectleider ook nog voor dat je project een succes wordt? Dat leer je in de nieuwe achtdaagse training Xcelleren als projectleider. Die vormt een waardevolle aanvulling op bestaande hbo-opleidingen en trainingen projectmanagement en heeft al veel projectleiders geholpen hun effectiviteit te verhogen. Hoe breng je een goede verbinding tussen mens en techniek tot stand en zorg je er als projectleider ook nog voor dat je project een succes wordt? Dat leer je in de nieuwe achtdaagse training Xcelleren als projectleider. Die vormt een waardevolle aanvulling op bestaande hbo-opleidingen en trainingen projectmanagement en heeft al veel projectleiders geholpen hun effectiviteit te verhogen.

VERBINDING LEGGEN In de huidige praktijk zien we dat er volop aandacht is voor de financiële en technische doelstellingen van een project, maar veel minder voor het samenwerken en juist dat maakt van een project een succes. Daar moet meer aandacht voor komen, vandaar dat we de samenwerking zijn aangegaan met trainers van KMOB (Klantgericht, Mensgericht, Objectief en Beleven). KMOB streeft ernaar om leiderschap persoonlijk te maken. “Vanuit je gevoel leren werken en vroegtijdig signalen omzetten in de juiste interventies. Dat geeft richting aan je team en maakt de opdrachtgever blij”, zegt Daniël Krouwel, trainer en oprichter van KMOB. “Wij zien in de praktijk terug dat een intensieve persoonlijke reflectie van de deelnemers leidt tot een hogere effectiviteit in hun werk als projectleider.”

MEER OVER DEZE TRAINING Deze training volg je om een waardevolle aanvulling te krijgen op je bestaande vaardigheden om projecten te managen. We bieden dan ook een programma met alle ruimte voor het inbrengen en oplossen van eigen vraagstukken uit de praktijk. Wil je toch nog meer informatie, scan dan de QR-code en lees meer over de training of luister het webinar van 24 augustus terug via Cumela.nl.

is een echte verbinder. Samen gaan de trainers aan de slag om projectleiders te helpen patronen te ontdekken in de denken handelwijzen van zichzelf, teamleden en samenwerkingspartners. “Je leert hoe je hier effectiever mee kunt omgaan en veel meer verbindend regie kunt voeren”, zegt Krouwel. “Juist dat maakt een project een succes.” De training gaat op 17 september van start en beslaat acht dagen, verspreid over ongeveer vijf maanden. Tijdens deze dagen komen zes modules aan bod en vinden er minimaal vier persoonlijke coaching-gesprekken plaats.

SUCCESVOLLE PROJECTEN Naast Krouwel is er ook Remko Matsinger, partner van Assessmentbureau Bouw in Balans. Matsinger zet vooral in op een talentgerichte benadering en

GRONDIG 7 2021

Tekst: Lajos Bax, teamleider opleiding en training Foto: Anjo den Haan

SERIE OMGEVINGSWET - ONDERNEMEN MET CUMELA

Het toepassen van grond

HOE GAAT DE OMGEVINGSWET ERMEE OM?

In Grondig 6 kwamen het ontgraven en opslaan van grond aan bod, nu ga ik in op het toepassen van grond. Het toepassen van grond of baggerspecie is alleen toegestaan in een functionele toepassing. Dit kunnen functionele toepassingen zijn in een werk of functionele toepassingen die geen werk zijn. In het Besluit activiteiten leefomgeving is een limitatieve opsomming opgenomen. Functionele toepassingen zijn het aanleggen, in stand houden, herstellen, veranderen of uitbreiden van de volgende werken: • Wegen of spoorwegen, met daarbij ook bijbehorende geluidswallen, en bouwwerken en dijken. • Ophogingen op of in de landbodem voor het realiseren van bedrijventerreinen, woningbouwlocaties, landbouwgronden, natuurgronden, tuinen of recreatieterreinen. • Ophogingen op of in de landbodem voor het herstellen of verbeteren van de bodemgesteldheid van een terrein of het bevorderen van de landbouwkundige waarde, natuurwaarde of recreatieve waarde van een terrein. • Afdeklagen op saneringslocaties, bovenafdichtingen op stortplaatsen en afdeklagen op grootschalige toepassingen of op toepassingen in een diepe plas. • Herinrichtingen van winplaatsen of voormalige winplaatsen voor delfstoffen op de landbodem voor het maken van bedrijventerreinen, woningbouwlocaties,landbouwgronden,natuurgronden, tuinen, recreatieterreinen of het stabiliseren van wanden. • Voorzieningen in oppervlaktewaterlichamen (met uitzondering van diepe plassen) voor: - het voorkomen of beperken van overstromingen of wateroverlast (klimaatadaptief maken); - het bevorderen van de natuurwaarde of de recreatieve waarde daarvan; - het bevorderen van de doorvaart van de scheepvaart; - het herstellen of verbeteren van de ligging, vorm, afmeting en constructie van een waterstaatswerk. • Suppleties van baggerspecie langs de kustlijn voor het herstellen of verbeteren van de kustverdediging. • Opvullingen van oppervlaktewaterlichamen (met uitzondering van diepe plassen) of van diepe plassen voor diverse functies.

Kijk voor functionele toepassingen die geen werk zijn op cumela.nl.

OVERIGE EISEN Ten slotte zijn er overige eisen voor het functioneel toepassen van grond en baggerspecie van toepassing. Zo mag er niet meer materiaal worden toegepast dan noodzakelijk is volgens gangbare civieltechnische, bouwtechnische, milieuhygiënische, ecologische of esthetische maatstaven. Voor het aantonen van de kwaliteit van de toe te passen grond of baggerspecie moet degene die de partij toepast een bewijsmiddel hebben. Dit heet een ‘milieuverklaring bodemkwaliteit’. Daarnaast moet degene die toepast ook beschikken over een afleverbon. De enige uitzonderingen voor de verplichting is wanneer: - een particulier tot maximaal 25 kubieke meter grond of baggerspecie toepast; - grond die afkomstig is van landbouwgrond binnen eigen het bedrijf op eigen andere landbouwgrond wordt toegepast. De uitzondering geldt niet voor andere terreinen binnen het bedrijf, zoals het erf rondom bedrijfsgebouwen. De milieuhygiënische kwaliteit van de toe te passen grond of baggerspecie moet voldoen aan bepaalde kwaliteitseisen. Die kwaliteitseisen bestaan uit normwaarden voor diverse (chemische) verbindingen. De kwaliteitseisen zijn verschillend per toepassingssituatie. Zo gelden afzonderlijke algemene kwaliteitseisen voor het toepassen op de landbodem en voor het toepassen in oppervlaktewater. Voor een aantal bijzondere toepassingssituaties gelden afwijkende kwaliteitseisen, namelijk voor grootschalige toepassingen, toepassingen in diepe plassen en het verspreiden van baggerspecie. Voor tarragrond gelden specifieke kwaliteitseisen. Deze eisen zijn opgenomen in bijlage B van de nieuwe Regeling bodemkwaliteit 2021. Bij alle gevallen van het toepassen van grond of baggerspecie kunnen specifieke regels worden opgenomen in het omgevingsplan of via maatwerk.

SERIE: OMGEVINGSWET De overheid streeft ernaar om op 1 juli 2022 de nieuwe Omgevingswet in werking te laten treden. In aanloop naar die datum gaan we in elke editie van Grondig in op de ontwikkelingen en de bijzonderheden die deze wet met zich meebrengt.

Tekst en foto’s: Tom Luttikhold, juridisch adviseur omgevingsrecht

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - GROND EN BAGGER

Werken met grond en bagger VIJF VEEL GESTELDE VRAGEN EN ANTWOORDEN

Grondverzet vormt Nederland en elke dag vinden duizenden vrachten grond en bagger een nieuwe bestemming. Cumelabedrijven spelen een belangrijke rol in het graven, laden, transporteren en toepassen van grond of bagger en krijgen daarbij te maken met ingewikkelde wetgeving. Cumela krijgt daar veel vragen over, zeker de afgelopen jaren door PFAS. Een mooi moment om daar eens antwoord op te geven. Waar in het artikel over grond wordt geschreven, kun je ook bagger lezen.

VRAAG 1. MAG IK GROND, OVER VAN EEN WERK, OP EEN ANDERE LOCATIE TOEPASSEN?

‘DE EERSTE STAP IS BEPALEN WELKE KWALITEIT DE VRIJGEKOMEN GROND HEEFT’

GRONDIG 7 2021

Voor het antwoord op deze vraag zijn het Besluit bodemkwaliteit en de bijbehorende Regeling bodemkwaliteit van belang. Deze regeling is gericht op het behoud van bodemkwaliteit en het voorkomen van verslechtering van de ontvangende bodem en schrijft voor hoe je moet omgaan met grond of bagger. Stap 1 is dan bepalen welke kwaliteit de vrijgekomen grond heeft. Dit kan op verschillende manieren en daarop wordt in vraag 2 van dit artikel antwoord gegeven. Stap 2 is vaststellen dat de toepassing ‘nuttig’ is. Je kunt namelijk niet zomaar ergens grond heen brengen zonder dat daarvoor een noodzaak (bijvoorbeeld het verbeteren van de bodemgesteldheid of het bouwrijp maken van een perceel) bestaat. In de Regeling bodemkwaliteit is een overzicht gemaakt van alle nuttige toepassingen.

Stap 3 is het tijdig melden van de toepassing bij het Meldpunt Bodemkwaliteit (voor toelichting zie vraag 3). Het Meldpunt speelt de melding dan door aan het bevoegd gezag. Dat toetst of de toepassing van de aangemelde partij aan de voorwaarden voldoet en kijkt daarbij naar de kwaliteit van de toe te passen partij en de kwaliteit van de ontvangende bodem. Stap 4 is het daadwerkelijk toepassen van de partij en daarbij zijn de juiste begeleidende documenten weer van belang.

VRAAG 2. HOE BEPAAL JE DE KWALITEIT VAN GROND OF BAGGER? De kwaliteitsbepaling van grond of bagger kan op een aantal manieren. De partijenkeuring (AP04) en de kwaliteitsverklaringen (productcertificaat of fabrikant-eigenverklaring) zijn de bekendste kwaliteitswaarborgen. Ook kan een bodemkwaliteitskaart van toepassing zijn. Als laatste noemen we hier het (verkennend) bodemonderzoek. Voor het uitvoeren van een onderzoek moet je een erkende instelling inschakelen. Zo’n bedrijf doet vooronderzoek naar de partij of locatie waar grond vrijkomt en bemonstert de grond of bagger op een pakket stoffen dat is omschreven in het juiste monsterprotocol. Vervolgens rapporteert het bureau dit aan de opdrachtgever. De kwaliteit van grond wordt uitgedrukt in kwaliteitsklassen. Deze zijn voor grond achtergrondwaarde (AW), wonen en industrie en voor bagger achtergrondwaarde, A en B. Let bij het gebruik van een keuringsrapport altijd even op de geldigheid. Zeker bij oudere rapporten is bijvoorbeeld PFAS niet onderzocht. De kwaliteit van de ontvangende bodem wordt uitgedrukt in functieklassen. Dat zijn landbouw/ natuur, wonen en industrie. Grond en bagger die

GROND EN BAGGER - ONDERNEMEN MET CUMELA

E-LEARNING Ik behandel hier een paar vaak gestelde vragen en veel voorkomende situaties. Dit is echter maar een klein deel van de situaties waarmee bedrijven te maken krijgen. Complexere gevallen waarbij grond en bagger wordt toegepast komen veel voor. Denk hierbij aan verontreinigde grond, saneringen, projecten in waterbodems of grondwaterbeschermingsgebieden. Wees je als ondernemer bewust van de weten regelgeving en de mogelijke risico’s die gepaard gaan met het toepassen van grond en bagger wanneer je niet voldoet aan de wet. Rond het einde van 2021 hoopt Cumela een e-learning klaar te hebben die ondernemers en leidinggevenden kan helpen om beter de weg te vinden in de ingewikkelde regelgeving. Nu al kun je veel informatie vinden op de websites van Bodem+ (www.bodem+.nl) en SIKB (www.sikb.nl). Uiteraard kun je ook terecht bij de Ondernemerslijn via 033 247 49 99.

aan de achtergrondwaarde voldoen, zijn altijd toepasbaar. Grond die bijvoorbeeld is vastgesteld als klasse industrie is alleen toepasbaar op een locatie die de functie-bodemkwaliteitsklasse industrie heeft.

VRAAG 3. WAAR EN WANNEER MOET IK EEN MELDING MAKEN VAN TOEPASSING VAN EEN PARTIJ GROND? Het Meldpunt Bodemkwaliteit (www.meldpuntbodemkwaliteit.nl) is de plek waar je een toepassing van grond moet melden. Het meldpunt stuurt meldingen door aan het bevoegde gezag (meestal gemeente, de omgevingsdienst of de provincie) van de locatie die is aangegeven. Een waterschap of Rijkswaterstaat kan in sommige gevallen ook bevoegd gezag zijn. De melding moet minimaal vijf werkdagen voor de toepassing worden gedaan, zodat het bevoegd gezag tijd heeft de melding te beoordelen. Ook de toepassing van schone grond of zand (AW) en tijdelijke opslag (minder dan zes maanden) van grond moet worden gemeld.

ALLEEN EEN GRONDBANK MAG PARTIJEN VAN GELIJKE KWALITEIT SAMENVOEGEN

Je hoeft geen melding te maken in de volgende gevallen: - Voor partijen schone grond kleiner dan 50 kubieke meter (voor grotere schone partijen moet eenmalig de toepassingslocatie worden gemeld). - Voor het toepassen van grond die binnen eenzelfde landbouwbedrijf blijft (bijvoorbeeld tarragrond). - Het verspreiden van baggerspecie uit een watergang op aangrenzende perce(e)l(en). - Tijdelijke uitname van grond die zonder bewerking op of nabij dezelfde plaats opnieuw wordt aangebracht.

Het is in de bovenstaande gevallen wel belangrijk dat de toepassing aan de voorwaarden van het Besluit bodemkwaliteit voldoet. Via het Meldpunt Bodemkwaliteit kun je ook de juiste begeleidingsdocumenten uitprinten, die voor het transport en bij controle door het bevoegd gezag kunnen worden getoond.

VRAAG 4. HOE KAN IK GEBRUIK MAKEN VAN DE BODEMKWALITEITSKAART? De bodemkwaliteitskaart wordt door het bevoegd gezag vastgesteld en heeft een geldigheidsduur van vijf jaar, waarna deze opnieuw moet worden geactualiseerd en vastgesteld. Rondom de PFAS-crisis bleek dat veel gemeenten geen geldige kaart meer hadden. Let dus goed op dat de gemeente een geldige bodemkwaliteitskaart heeft. Je kunt gebruik maken van deze kaart om binnen dezelfde gemeente grond van A naar B toe te passen. Soms erkennen buurgemeenten elkaars bodemkwaliteitskaart, zodat je grond ook naar een naastgelegen gemeente kunt brengen. Naast de bodemkwaliteitskaart is ook de Nota bodembeheer van belang. Daarin staan namelijk de voorwaarden voor toepassingen en gebruik van die bodemkwaliteitskaart beschreven. Veel bodemkwaliteitskaarten zijn digitaal beschikbaar via www.bodemloket.nl. Een groot deel van de kaarten is alleen via de gemeente zelf in te zien en het komt zelfs nog regelmatig voor dat je op het gemeentehuis een papieren kaart moet bekijken. Er wordt wel hard gewerkt om dit allemaal te digitaliseren.

VRAAG 5. MAG IK GROND VAN EEN AANTAL WERKEN SAMENVOEGEN EN DAN ERGENS TOEPASSEN? Samenvoegen van grond mag alleen als je daarvoor als bedrijf bent gecertificeerd volgens de BRL 9335 (erkenning Grondbank). Grond afkomstig van verschillende werken of locaties moet duidelijk gescheiden blijven. Alleen een grondbank mag partijen van gelijke kwaliteit samenvoegen. Grond van verschillende kwaliteit mag nooit worden samengevoegd. Kleine partijen waarvan de kwaliteit niet bekend is, kunnen worden afgevoerd naar een grondbank. Die kan deze partijen innemen, indicatief keuren en na samenvoegen tot 2000 ton met behulp van een partijkeuring weer afzetten. Heel kleine partijen van een paar kubieke meter mogen wel tot een maximum van 25 kubieke meter worden samengevoegd en in één keer naar een grondbank worden gebracht. Wees er dan wel alert op dat er geen duidelijke verontreinigingen in de grond aanwezig zijn.

Tekst: Gerben Zijlstra, beleidsmedewerker bodem Foto: Cumela Communicatie

GRONDIG 7 2021

CARGO-LIFT COMPACT EN STEVIG HAAKARMSYSTEEM

Vastgeboute haak

Hydraulische vergrendeling

Elektrohydraulische bediening met bedieningskastje in de cabine

SCAN ME

Hydropneumatische disselvering

15B

DK UR E

joskin.com

Machines voor professionals ! Krukasspitmachines Alle lagers met oliebadsmering Nieuw : HD oliekeerringen Krukas deelbaar bij iedere spade Optie: hefinrichting voor kopeg of frees Walterscheid aftakas met nokkenkoppeling Laag vermogensbehoefte

G- 1 9 0

Opklapbare klepelmaaiers Voor- en achterop de trekker te gebruiken Centrale aandrijfbak met doorgaande as Dubbele vrijloop in centrale aandrijving Tussenassen met extra lagering Dubbelwandige bovenbouw Uitgevoerd met zware hamerklepels

Gemini-P/600

Bieslook 15

gerard.zweers@argi.nl

www.argi.nl

6942 SG DIDAM

06-53236180

like ons op facebook

GESPREKSHANDREIKING - ONDERNEMEN MET CUMELA

Gesprekshandreiking bij geldproblemen

NIBUD MAAKT HANDREIKING EN SIGNAALKAART

Ben je werkgever van werknemers met beginnende geldproblemen, dan kun je een rol spelen in het voorkomen van ernstige (geld)problemen. Dat kun je door tijdig het gesprek over geld aan te gaan. Maar hoe doe je dat? Het Nibud heeft een aantal hulpmiddelen ontwikkeld die je hierbij ondersteunen.

TIPS OM SCHULDEN TE VOORKOMEN Natuurlijk is het beter om financiële problemen voorkomen in plaats van schulden te moeten aflossen. Je hebt de minste kans op financiële problemen als je: • overzicht hebt: inkomsten en uitgaven bijhouden en plannen; • actief de administratie voert: administratie bijhouden; • een vorm van dagbesteding hebt: werken; • een spaarrekening hebt. ongeacht of er (veel) geld op staat; • weinig grote gebeurtenissen hebt in je leven. De impact van een grote gebeurtenis, zoals trouwen of werkloos raken, kan zijn een inkomensterugval, een toename van uitgaven of geen controle meer hebben over de inkomsten en uitgaven; • een positieve houding hebt. Je hebt behoefte aan sparen, je kijkt niet alleen naar de korte termijn, maar hebt visie op en oog voor de lange termijn, je bent niet gevoelig voor verleidingen, je hebt minder behoefte aan gemak en luxe. Een positieve houding hebben is van grotere invloed op het voorkomen van betalingsachterstanden dan het beschikken over financiële vaardigheden.

Bij drie op de vijf bedrijven lopen mensen rond met geldproblemen, zo blijkt uit Nibud-onderzoek. Geldproblemen hebben vaak grote invloed op het dagelijks functioneren, zowel privé als op het werk. Ook voor het bedrijf zijn er gevolgen. Denk aan de kosten voor het verwerken van loonbeslagen, de productiviteitsafname en de kosten voor verzuim. Ondernemers zijn vaak financieel kwetsbaarder doordat velen van hen te maken hebben met wisselende inkomsten. In een periode van inkomensterugval lopen zij een groter risico om problematische schulden te ontwikkelen. Daarnaast kunnen de zakelijke en privéfinanciën door elkaar lopen, wat het lastiger maakt om goed overzicht te houden.

Tijdig het gesprek aangaan, kan schulden voorkomen. Mensen wachten vaak lang voordat ze hulp zoeken voor hun geldproblemen. Een kleine achterstand is dan vaak uitgegroeid tot een grote schuld. Door tijdig het gesprek over geldproblemen aan te gaan en mensen te verwijzen naar passende hulpverlening kunnen problematische schulden worden voorkomen.

TIJDIG HET GESPREK AANGAAN, KAN SCHULDEN VOORKOMEN HULPMIDDELEN Voor het signaleren van het probleem en het vervolgens aangaan van een gesprek zijn er nu enkele hulpmiddelen beschikbaar. Deze gesprekshandreiking en signaalkaart zijn ontwikkeld door het Nibud in samenwerking met Divosa, de NVVK en Roeland van Geuns. Vertegenwoordigers van ondernemers, werkgevers en uitzendbedrijven hebben met hun expertise bijgedragen aan de ontwikkeling, maar ook www.financieelfittewerknemers.nl. De hulpmiddelen zijn tot stand gekomen met financiering van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het zijn handige overzichten die je kunt gebruiken in deze moeilijke en stressvolle materie. Ze zijn te downloaden op www.nibud.nl. Op de website van Cumela staat ook een toolbox over dit onderwerp.

EEN GESPREK OVER GELDPROBLEMEN De middelen die je helpen een gesprek over geldproblemen aan te gaan, zijn een gesprekshandreiking en een signaalkaart. De gesprekshandreiking geeft handvatten om het gesprek aan te gaan. De signaalkaart bevat een lijst met signalen die kunnen duiden op geldproblemen. Samen helpen ze jou om te signaleren, het gesprek aan te gaan en door te verwijzen.

Tekst: Jacqueline Tuinenga, beleidsmedewerker sociale zaken

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - INNOVATIES UITGELICHT

Machineleren en deep learning

NIEUWE TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN BELICHT

SERIE: INNOVATIES UITGELICHT Ontwikkelingen en innovaties gaan snel. Dit biedt mogelijkheden voor onze sector. Om ondernemers mee te nemen in kansen en mogelijkheden van deze ontwikkelingen en innovaties voor hun bedrijfsvoering besteden we in een artikelenreeks aandacht aan deze technologische ontwikkelingen en innovaties.

GRONDIG 7 2021

Op de aardappeldemodag in april werden er voor het eerst aardappelen gepoot met behulp van een door een robot aangedreven pootmachine. De komende tijd gaan DeWulf en Agrointelli verder aan de slag met dataverzameling en de optimalisatie hiervan. Om dat te kunnen doen, wordt er gebruik gemaakt van machineleren en deep learning, iets wat we steeds meer in veld tegen zullen komen. Maar wat is het nu precies? Je bent waarschijnlijk wel eens op een website terechtgekomen waar je wordt gevraagd om te bevestigen dat je geen ‘robot’ bent. Je krijgt dan een aantal foto’s te zien waarop je wordt gevraagd alleen die foto’s aan te vinken waarop een zebrapad of een verkeerslicht is te zien. Grote kans dat je dan hebt meegewerkt aan het beoordelen van foto’s. Deze vooraf beoordeelde foto’s worden vervolgens gebruikt om besturingssystemen van zelfrijdende auto’s te trainen door middel van machineleren en deep learning. Machineleren en deep learning zijn nauw verbonden met een ander begrip dat veel wordt gebruikt: kunstmatige intelligentie. Onderzoekers proberen al langere tijd het menselijk brein na te

bootsen, zodat een systeem of machine zelfstandig intelligente beslissingen kan nemen of taken kan uitvoeren. Bovendien kan dit systeem of deze machine zichzelf ook verbeteren op basis van informatie.

‘HET ALGORITME WORDT VERBETERD NAARMATE ER MEER ERVARING IS EN MEER DATA IS VERWERKT’

INNOVATIES UITGELICHT - ONDERNEMEN MET CUMELA

COMPUTER VERSLAAT MENS Meer informatie over deze onderwerpen is te vinden via: • www.nlaic.com, de website van de AI-coalitie met daarin een aantal toepassingen in meerdere sectoren; • www.elementsofai.nl, waar je online in je eigen tempo een gratis cursus kunt volgen over kunstmatige intelligentie en de mogelijkheden daarvan. Via de QR-code kom je bij een film uit over een robot die onkruid aan het wieden is met behulp van diep leren. Een mooi voorbeeld van wat nu al kan.

WAT IS HET?

WAT HEB IK ERAAN?

Machineleren vormt een deelgebied van kunstmatige intelligentie. Het is een techniek of methode waarmee een algoritme (set van instructies) kan worden getraind om informatie in te delen in een bepaalde categorie. Deep learning (de Nederlandse term is diep leren) is een deelgebied van machineleren waarbij kunstmatige neurale netwerken (nabootsing van het menselijk brein) worden gebruikt om in de aangeboden data zelf verbanden te ontdekken. Bij machineleren wordt van tevoren de data (in de vorm van grote hoeveelheden foto’s, documenten, input van sensoren) geclassificeerd (ingedeeld in een categorie). Vervolgens wordt deze data ingevoerd in het algoritme (set van instructies). De algoritmen maken gebruik van allerlei wiskundige methoden, zoals statistiek en lineaire regressie. Het algoritme wordt op deze manier verbeterd naarmate er meer ervaring is en er meer data is verwerkt. Belangrijk is dat er veel data beschikbaar is om te verwerken. Als je een algoritme hebt met weinig data krijg je waarschijnlijk geen goede beslissingen of uitgevoerde taken.

In de praktijk maak je nu onbewust al veel gebruik van technieken waarbij artificiële intelligentie is gebruikt, bijvoorbeeld navigatiesystemen waarbij de snelste, kortste of goedkoopste routes worden berekend. Ook in een spamfilter worden deze technieken gebruikt om ongewenste berichten uit je mailbox te verwijderen. Deze technieken worden ook gebruikt om besturingssystemen te ontwerpen die op camerabeelden onkruiden kunnen onderscheiden van nuttige planten, ongeacht de groeifase van het plantje: een klein onkruidje of een volgroeide plant met veel bladeren. Op den duur zouden ook bladziekten moeten kunnen worden herkend met deze technieken. Mede dankzij deze technieken is het mogelijk om besturingssystemen voor autonome voertuigen te ontwikkelen. Het voertuig of systeem zal op basis van data van sensoren en camera’s onderweg steeds weer ‘veilige’ besluiten moeten nemen. Daarbij is de situatie op een akker (met minder variabelen) minder complex dan bijvoorbeeld een bouwplaats of een openbare weg. De verwachting is dan ook dat je autonome voertuigen dus eerder zult tegenkomen op landbouwpercelen dan op de openbare weg. Je zou je ook kunnen voorstellen dat op den duur ook machines door de gebruiker kunnen worden aangestuurd door middel van spraakherkenning, zoals we dat nu ook doen met mobiele telefoons en digitale assistenten.

‘OP DEN DUUR ZOUDEN OOK BLADZIEKTEN MOETEN KUNNEN WORDEN HERKEND’

WAT LOST HET OP? Bij deep learning leer je een complex van algoritmen zelf verbanden te ontdekken en te leren. Vaak wordt daarbij gebruik gemaakt van een neuraal netwerk (gelijkend op de hersenen van de mens). Voor de gebruiker is dan vaak niet duidelijk wat de achterliggende keuzes zijn om tot een bepaalde beslissing te komen. Zowel bij machineleren als deep learning is er veel rekenkracht benodigd.

Via deze wijze kunnen grote hoeveelheden data, mits er voldoende rekenkracht is, worden verwerkt en worden bekeken op verbanden tussen de aangeleverde data. Het beoordelen van data door mensen is erg arbeidsintensief en dus ook kostbaar. Machineleren en diep leren dragen eraan bij dat dit veel sneller kan gebeuren. Bovendien worden gebruikte algoritmen in besturingssystemen steeds beter door de opgedane ervaring.

‘HET BEOORDELEN VAN DATA DOOR MENSEN IS ERG ARBEIDSINTENSIEF EN DUS OOK KOSTBAAR’

Tekst: Maurice Steinbusch, beleidsmedewerker agrarisch loonwerk Foto’s: Toon van der Stok

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - DIGITALE ARCHIVERING

Digitale archivering

CUMELA-BEDRIJFSMODEL BIEDT HULP

Recent kreeg ik van een ondernemer de vraag: “Hoe orden je digitale documenten in de praktijk?” Een goede vraag, waarvan ik het vermoeden heb dat meer ondernemers daar tegenaan lopen. Reden genoeg om hier in dit artikel op in te gaan en daarbij ook het Cumela-bedrijfsmodel bij je onder de aandacht te brengen. Elk bedrijf heeft een eigen manier voor het ordenen van digitale documenten. Zo is bij sommige ondernemers het archief één map met alle documenten en wordt het document uiteindelijk gevonden met een zoekcode. Andere ondernemers hebben structuur en duidelijkheid nodig en zoeken naar een geordend systeem. Degenen die een projectadministratie in het bedrijf hebben, hebben vaak de eerste stap al gezet om documenten te ordenen. Zij ordenen documenten onder het projectnummer of de projectnaam. Een goed hulpmiddel om digitale documenten te ordenen, is om de documenten in te delen op basis van de processen in het bedrijf. Deze processen zijn niet snel aan veranderingen onderhevig en documenten zijn op deze manier snel terug te vinden door iedereen binnen het bedrijf. Dit systeem is

‘DIT SYSTEEM IS NIET ALLEEN VOOR DIGITALE, MAAR OOK VOOR FYSIEKE DOCUMENTEN TE GEBRUIKEN’

PRIMAIRE PROCESSEN 111 Ontwerp en ontwikkeling

Opdracht verwerven en orders accepteren

Uitvoeren werkzaamheden 115

Bewerken en opslaan diervoeders

Door middel van onderstaand bedrijfsmodel zal ik het systeem toelichten. Een onderneming heeft primaire, ondersteunende en managementprocessen in het bedrijf. • Primaire processen Primaire of uitvoerende processen zijn bijvoorbeeld ontwerp en ontwikkeling, opdracht verwerven en order accepteren, plannen werkzaamheden, uitvoeren werkzaamheden, bewerken en opslaan diervoeders, opleveren werken en samenvoegen van deelstromen. De primaire processen zijn de processen die de ondernemer direct moet uitvoeren om geld te kunnen verdienen.

211 Inkopen en handelen

114

Plannen werkzaamheden

PROCESSEN

ONDERSTEUNENDE PROCESSEN 112

113

niet alleen voor digitale, maar ook voor fysieke documenten te gebruiken.

Opleveren werken

212 Onderhoud en reparatie

213 Keuren en inspecteren

116

BEDRIJFSMODEL MANAGEMENTPROCESSEN 312 Personeelsmanagement 214

Melden en afhandelen

Energiemanagement

GRONDIG 7 2021

321 Beheren handboek en registraties

322 Interne audits

117 Samenvoegen van deelstromen

Relatiebeheer en pr (extern) 215

215 Boekhouden en factureren

313

323 Beoordelen en verbeteren

331 Wet- en regelgeving

332 Inventariseren risico’s

DIGITALE ARCHIVERING - ONDERNEMEN MET CUMELA

PRAKTIJKVOORBEELDEN Waar zou ik onderstaande digitale stukken kunnen bewaren? • Boete? Een chauffeur veroorzaakt een verkeersboete. De correspondentie omtrent deze boete kan worden opgeslagen in het proces weten regelgeving 331. In de praktijk zie je vaak dat alles wat wordt betaald ook wordt opgeslagen in het financiële pakket. • Certificaten van opleidingen van medewerkers? Deze certificaten vallen onder het proces personeelsmanagement 312. Uiteraard kun je submappen maken onder een proces, zoals nieuw personeel 312-1, opleiding 312-2 en overleg 312-3. • Het plan van aanpak van de risico-inventarisatie? Dit plan zou je kunnen archiveren onder het kopje inventariseren risico’s 332. • De interne audits van de certificering? Deze bewaar je bij het proces interne audits 322.

• Ondersteunende processen Dit zijn inkopen en handelen, onderhoud en reparatie, keuringen en inspecties, melden en afhandelen en boekhouden en factureren. De ondersteunende processen maken het primaire proces efficiënter en effectiever.

‘OOK IN OUTLOOK OF MAIL KUN JE MAPPEN AANMAKEN OP BASIS VAN HET BEDRIJFSMODEL’

• Managementprocessen Dit zijn bijvoorbeeld personeelsmanagement, relatiebeheer en pr, energiemanagement, beheren handboek en registraties (documentenbeheer), interne audits, beoordelen en verbeteren (toekomst), weten regelgeving en inventariseren risico’s. De nummercodes worden als volgt weergegeven: 100 tot 200 is primair, 200 tot 300 is ondersteunend en 300 en hoger is management.

CUMELA-BEDRIJFSMODEL Cumela heeft een managementsysteem opgesteld dat is opgebouwd aan de hand van een bedrijfsmodel. Het uitgangspunt hierin zijn de processen. Door alle digitale documenten onder de bijbehorende processen op te slaan, is alles eenvoudig terug te vinden. Ook in Outlook of Mail kun je mappen aanmaken

ten behoeve van de certificering. Degenen die conform het handboek van Cumela zijn gecertificeerd, zullen het bedrijfsmodel zeker herkennen!

ACTUEEL HOUDEN VAN DOCUMENTEN Een documentenlijst is een goed hulpmiddel om zaken (terug te vinden en) actueel te houden. Deze lijst dient dan wel frequent (minimaal jaarlijks) te worden geactualiseerd.

MEEDENKEN Een ondernemer die niet afhankelijk wil zijn van de zoekcode bij het vinden van digitale stukken kan gebruik maken van het bedrijfsmodel of managementsysteem. Hij verkrijgt structuur en overzicht in het bedrijf door de digitale stukken op te bergen op basis van het bedrijfsmodel of managementsysteem. Wil je ondersteuning om mee te denken in de eigen situatie, neem dan contact op met Cumela Advies. Cumela biedt het managementsysteem of bedrijfsmodel aan als hulpmiddel om haar leden hierin te ontzorgen. Neem even de tijd om het systeem op te zetten, waarna je er veel plezier en gemak van zult hebben.

VOORBEELD VAN EEN DOCUMENTENLIJST Document

Versie

Opbergplaats

Beheerder

Hoe lang

KvK-inschrijving

Juni 2021

Kluis

Eigenaar

Tot nieuwe versie

Milieuvergunning

2016

Kluis

Eigenaar

Tot nieuwe versie

op basis van het bedrijfsmodel, zodat je een eenduidig systeem krijgt binnen het bedrijf. Binnen een project zou je ook kunnen werken met submappen op basis van het bedrijfsmodel. Daarnaast is het genoemde managementsysteem ook de basis voor het maken van een handboek

‘CUMELA BIEDT HET MANAGEMENTSYSTEEM AAN ALS HULPMIDDEL OM HAAR LEDEN TE ONTZORGEN’

Tekst: Irma Gottenbos, bedrijvenadviseur

GRONDIG 7 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - BEDRIJVIG

ONDERNEMEN MET CUMELA - COLUMN

VRAAG AAN DE ONDERNEMERSLIJN

Welke arbeidsovereenkomst gebruik ik voor een BBL’er? Het is belangrijk dat je de juiste overeenkomst voor een BBL’er gebruikt, namelijk de overeenkomst voor bepaalde tijd BBL. Deze is te vinden via www.cumela. nl/aok. Het is goed om deze arbeidsovereenkomst tegelijk te laten lopen met de BPV (beroepspraktijkvorming). Als de data van de overeenkomst gelijk lopen met de data van de BPV telt de overeenkomst namelijk niet mee voor de ketenregeling. Totdat de BPV-werknemer begint, zou ik willen adviseren om hem of haar een tijdelijk contract te geven. Zo blijft het een uitzondering op de ketenregeling. Een BBL’er is altijd in dienst voor maximaal tachtig procent. Mocht de werknemer tijdens de BBL extra werken, dan kan dit worden betaald tegen het feitelijk loon (honderd procent) en niet als overwerk, zolang het aantal uren onder de 38 of 40 per week blijft. Als hij op zaterdag werkt, kan dit ook tegen honderd procent van het loon, mits dit schriftelijk wordt afgesproken. Dit kan bijvoorbeeld door de tekst van artikel 22 lid 3 op te nemen in de arbeidsovereenkomst.

Vincent Tijms, Ondernemerslijn

HEB JE OOK EEN VRAAG? Stel je vraag aan de medewerkers van de Cumela Ondernemerslijn via telefoonnummer (033) 247 49 99 of het e-mailadres ondernemerslijn@cumela.nl

NIEUWE LEDEN Er zijn vijf bedrijven ingeschreven als nieuw lid: • • • • •

GRONDIG 7 2021

KIPPENVEL

Het laatste jaar is de saamhorigheid soms ver te zoeken. De pandemie zorgt voor discussie en ook de schaarste op de woningmarkt en de onderwerpen stikstof en klimaat doen het nodige stof opwaaien. Het is een groot contrast met het nieuws in juni en juli. In het weekend van 18 juni krijgt de kop van Noord-Holland te maken met wateroverlast en ook delen van de Utrechtse Heuvelrug krijgen te maken met noodweer. In de dagen erna zie je dat loonbedrijven en agrariërs met elkaar de handen uit de mouwen steken om de schade te herstellen, de boel op te ruimen en elkaar te helpen. Deze inzet met elkaar zorgt voor saamhorigheid en daar krijg ik kippenvel van. Op 15 juli hoor ik het vreselijke nieuws van het overlijden van Peter R. de Vries. Op dezelfde dag krijgen we te maken met verschrikkelijke overstromingen in Limburg en in België en Duitsland. Je gaat bijna denken dat het één met het ander te maken heeft, want na het nieuws dat Peter R. is overleden, vloeien er heel wat tranen. De meeste mensen kennen hem niet persoonlijk en hebben hem nooit ontmoet. Wat maakt dan dat we zo zijn geraakt? Is het de behoefte aan saamhorigheid? Twee dagen voor het overlijden van Peter R. is er een speciale tv-uitzending om voor de Stichting De Gouden Tip een miljoen euro in te zamelen voor de doorslaggevende tip in de vermissingszaak van Tanja Groen uit Schagen. Veel mensen doen een oproep om te doneren, onder wie ondernemers uit Schagen. Royce en Kelly de Vries hebben een indrukwekkende videoboodschap. Aan het eind van de avond volgt het nieuws dat de één miljoen euro ruim is gehaald. Weer zo’n kippenvelmoment. De berichten in het nieuws wisselen elkaar af: de vernietigende watersnood in Limburg en het afscheid van Peter R. de Vries. We zien de beelden dat cumelabedrijven en agrariërs helpen met het evacueren van mensen en bij het vullen en plaatsen van zandzakken. De dagen na de eerste hulp zie je ook bedrijven uit andere delen van het land op weg naar het zuiden met pompen en ander materieel om te helpen met puinruimen. De samenwerking en de saamhorigheid zijn indrukwekkend om te zien. Ik ben trots op de cumelasector en krijg weer kippenvel. Ada Kieft bedrijvenadviseur

Bertha 1

Smaak Temperatuur

‘Wat ik vandaag toch voorgeschoteld kreeg... het was super fris, vol smaak én gemixt met lekkere mais. En de service: in één woord geweldig! Ga het zeker aanraden bij vriendinnen!!!’ #stiekembeetjegeschrokt #maistijd #coolekuil #vaneigenland #SiloSolveFC #loonwerkerbedankt #ForFarmers

SiloSolve FC

HÉT INKUILMIDDEL MET DE COMPLIMENTEN VAN DE KOE Fris in de maiskuil, smakelijk aan het voerhek Veehouders die het inkuilmiddel SiloSolve FC hebben ingezet zijn verrast hoe lang hun maiskuil fris en smakelijk blijft, zelfs bij een lage voersnelheid. Geen wonder dat de koeien het graag eten, tot het laatste restje toe. Een betere benutting betekent meer melk uit eigen ruwvoer. Een ander groot voordeel is dat u met SiloSolve FC slechts één middel nodig heeft die u kunt gebruiken voor zowel gras als mais. Dus verhoog het rendement van uw klant en laat ze het plezier van werken met een koele maiskuil zonder broei ervaren. Meer weten of direct bestellen?

Kijk op: forfarmers.nl/silosolve

TREKAUTO MET HOOG LAADVERMOGEN SCANIA - laadvermogen 29,6 T - bumper>vangmuil 8,0 m

VELDHUIZEN heeft een trekauto ontwikkeld die een maximaal laadvermogen realiseert binnen de 18,75 m combinatie lengte. Bij een dieplader lengte van 10,75 m mag de maat van de bumper tot de vangmuil maximaal 8 m zijn. Binnen deze eisen is de meest efficiënte asverdeling 1x10 ton + 4x9 ton. Zo wordt een totaalgewicht bereikt van 46 ton. Deze aslast verdeling is gunstiger dan bij de 8x4 Wide Spread en het laadvermogen is 12% hoger. De QUADRO kippers zijn uit voorraad leverbaar en ook beschikbaar voor de VERHUUR.

Groenekan T. 088 625 96 00 | Zwolle T. 088 625 96 70 | Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)

Grondig 7 -2021

Articles inside

Digitale archivering

Gesprekshandreiking bij geldproblemen

INNOVATIES UITGELICHT machineleren en deep learning

Werken met grond en bagger

Nieuwe training Xcelleren als projectleider

OMGEVINGSWET het toepassen van grond

VOORZITTER

CUMELA.NL

CAO & ZO

CUMELARIA

GEKRUID

Rauch komt terug met gedragen pneumatische strooier

New Holland presenteert T7 Heavy Duty-trekker

Ontleed: een Volvo EC250E na bijna 10.000 uur

RH3S-bodemscanner scant en past aan in één werkgang

Nieuwe Stage V-minigraafmachine van JCB

Nieuwe DAF’s: tien procent minder brandstof

REDACTIONEEL

TECHNISCH NIEUWS OP CUMELA.NL

COMMENTAAR

PROFILEREN: Kemp Schalkwijk

VENT & VISIE Jeroen Ritzer-van Dinther, Electure

Staal maakt machines duur

Spannende uren tijdens watersnood in Limburg

STERK WERK Loonbedrijf Post, Eemnes