Reflect NL#23 - Duurzaamheid creëert welvaart

REFLECT VBO FEB Inspirerende publicatie van het Verbond van Belgische Ondernemingen #23

DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

VVIP-TALKS – EXPERTEN INSPIREREN TOPMANAGERS P 20

DE TOEKOMST2 – VOLGENS VBO, BECI, UWE EN VOKA P 30

“KRINGLOOP WORDT NORM” – INTERVIEW VOORVECHTER ELLEN MACARTHUR P 38

Voilà. Vorig jaar

‘TOPPERS!’ gerekruteerd in Brussel.

De meest geschikte kandidaten voor jouw bedrijf vind je via Select Actiris.

Rekruteer nu ook toppers op www.selectactiris.brussels.

Helpt werkgevers werk geven.

Met de steun van het Europees Sociaal Fonds

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART LIJMSTROOK - BANDE DE COLLAGE - ADHESIVE LINE

Pieter Timmermans CEO VBO FEB

E

uropa legt de lat hoog en wil ons continent klimaatneutraal maken tegen 2050. Een nobel commitment dat de Europese Commissie concreet vorm geeft via de zgn. Green Deal, de nieuwe groeistrategie gericht op een moderne, competitieve en ‘resource’efficiënte economie. Ik ken geen enkel bedrijf dat zich niet achter een duurzaam maatschappijmodel wil scharen. Ik ken wel veel bedrijven die zich vragen stellen bij de haalbaarheid van sommige doelstellingen. De COVID-19-crisis zet alvast de beschikbare resources zwaar onder druk.

breder durven invullen, rekening houdend met het ecosystem van onze planeet. Op voorwaarde dat de maatschappij, met de politici voorop, bedrijven de tijd gunt om doordachte vooruitgang te boeken.

Aan lapoplossingen heeft niemand een boodschap.

En toch. We kunnen de coronacrisis ook aangrijpen om de overgang naar een duurzaam economisch systeem te versnellen en zo onze bedrijven en maatschappij weerbaarder te maken. Het herstel moet gepaard gaan met een doorgedreven digitalisering en verduurzaming of ‘green recovery’ van onze economie.

“Ik ben er zeker van dat de bedrijven die inzetten op duurzaamheid de winnaars van de 21ste eeuw zullen zijn”, dixit voormalig VBO-voorzitter Thomas Leysen in het boek ‘Ondernemen voor Welvaart’ dat het VBO uitgaf ter gelegenheid van zijn 125ste verjaardag.

Duurzaam ondernemen moet de positieve impact van het bedrijf versterken en de negatieve impact verkleinen. Denk aan de circulaire economie die het klassieke businessmodel positief disrupteert.

GEEN LAPOPLOSSINGEN

Iedereen neemt het woord veerkracht in de mond als noodzakelijke voorwaarde voor de economische relance. Het Europese herstelplan wijdt er dan ook een hele pijler aan, naast die van de groene en de digitale transitie. Het wordt tijd om duurzaam of maatschappelijk verantwoord ondernemen te beschouwen als het omdenken van onze onderneming zodat ze veerkrachtiger en wendbaarder wordt, en op die manier beter voorbereid is op de meest uiteenlopende crisissen en uitdagingen.

De voorbije jaren vervelde duurzaam ondernemen van ‘nice to have’ over ‘licence to operate’ naar ‘creating value for society’. Wat is die ‘gedeelde waarde’? Tegenwoordig is groei niet langer de unieke indicator voor de prestaties van een onderneming.

Ook de manier waarop het bedrijf maatschappelijke en ecologische uitdagingen aangaat, telt mee. Winst blijft natuurlijk een onmisbare motor, ook voor de staats- en socialezekerheidskas, maar het is niet langer alleenzaligmakend. We moeten het concept groei

POSITIEVE DISRUPTIE

“AAN DE BEDRIJFSWERELD OM ‘DUURZAAMHEID’ TE BESCHOUWEN ALS TRANSVERSALE MOTOR VAN GROEI EN WELVAARTCREATIE”

Vandaag maakt duurzaam ondernemen integraal deel uit van elke – dat zou toch moeten – bedrijfsstrategie.

Ook bij het VBO dat zijn kennis en inspanningen op dat domein verdiept binnen een nieuw, transversaal competentiecentrum ‘Sustainability & Circulaire Economie’. Daarnaast kunnen sectorfederaties, bedrijven, beleidsmakers, academici … een beroep doen op de knowhow en ervaring van nog zeven andere competentiecentra die zich dag in dag uit engageren voor een duurzame welvaartcreatie.

Hoe we dat doen, leest u in dit derde ‘125 jaar’nummer van REFLECT. Veel leesplezier!

1

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

DUURZAME ONTWIKKELINGSDOELEN (SDG S)

DUURZAAM ONDERNEMEN

05

ECONOMIE & CONJUNCTUUR Naar een welvarende, duurzame economie.

VVIP-TALKS 125 JAAR VBO

08

EUROPA & INTERNATIONAAL Jobs en welvaart dankzij ‘free, fair & rules-based global trade’.

21

18

WE HEBBEN NOG (MAAR) TIEN JAAR! COVID-19 is geen argument om onze ambities af te zwakken.

GUIBERT DEL MARMOL “De regeneratieve economie is lokaal, collaboratief, functioneel en circulair.”

24

PROF. DR. ANDREA MAIER “Wat als we allemaal 130 worden?”

26 10

ENERGIE, KLIMAAT & MOBILITEIT Tijd om de bestaande productieen consumptiepatronen in vraag te stellen.

14

SUSTAINABILITY & CIRCULAIRE ECONOMIE 100% circulariteit is meer dan gewoon een optie.

EEN UITZONDERLIJK JAAR VOOR HET VBO In 1895 werden de fundamenten gelegd voor het huidige VBO. 125 jaren vol vooruitgang tegen het licht van immer nieuwe uitdagingen. 125 jaren waarin ondernemend België de welvaart van ons land heeft versterkt. Het momentum ook om samen met alle stakeholders vooruit te kijken, ‘beyond’ de grenzen van onze eigen horizon.

Ons verhaal en veel meer op 125.vbo-feb.be

2

TOM VAN IERLAND “Naar een klimaatneutrale economie die alle groeikansen krijgt.”

WERKGEVERS ROND DE TAFEL (2)

BOEGBEELD CIRCULAIRE ECONOMIE, ELLEN MACARTHUR

THEMA'S 46

Een selectie van dossiers waarop onze experts vandaag actief zijn.

SOCIALE RECHTSPRAAK 56

VBO ONDERNEEMT 58

Door de COVID-19-epidemie werden tal van evenementen, seminaries en vergaderingen die door en bij het VBO worden georganiseerd, uitgesteld. Dat betekent niet dat we hebben stilgezeten. Wel integendeel.

30

VBO, BECI, UWE EN VOKA Als de politiek het niet aandurft, dan zal het bedrijfsleven de visie op tafel leggen.

VBO AGENDA 38

KRINGLOOP WORDT NORM “Het is aan de bedrijven en de overheid om de consument een aanbod te doen dat hij niet kan weigeren.”

60

ONZE VOLGENDE UITGAVE... … focust op de wisselwerking tussen kmo’s en grote ondernemingen. Moet het nog gezegd: de verwevenheid tussen kmo’s en grote ondernemingen kan een belangrijke hefboom zijn om vandaag het verschil te maken in de hyperconcurrentiële en snel veranderende businessomgeving. Maar, die verwevenheid kan ook moeilijkheden opleveren. Een studie van het VBO geeft een dieper inzicht in de verwevenheid tussen kmo’s en grote bedrijven in België.

3

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

DUURZAAM ONDERNEMEN? ONZE EXPERTISE BIEDT MEERWAARDE! Duurzaam innoveren betekent vooral de wil hebben om te veranderen.

De motivatie en veerkracht om in te spelen op de voortdurend veranderende omgeving. Als het kan vooruitziend en proactief. Dat toonde de COVID-19-crisis loeihard aan. Aan creativiteit is er in ons land alvast geen tekort. Gelukkig. Alleen komen bedrijven, groot en klein, te vaak te weinig met hun innovaties naar buiten terwijl ze dag in dag uit innoveren om altijd beter te doen.

Daarbij worden ze ondersteund door de expertise en knowhow van het VBO en zijn leden-sectorfederaties, die ook hun organisatie voortdurend omdenken. Zo stelde het VBO naar aanleiding van zijn 125ste verjaardag een dynamisch missionstatement op waarmee het optimaal op de vraagstukken van onze tijd kan inspelen. Het VBO staat immers voor veel meer dan het sociaal overleg. Sectorfederaties, bedrijven, beleidsmakers, academici … kunnen een beroep doen op de knowhow en ervaring van onze acht competentiecentra op het vlak van economische analyse, sociale wetgeving, fiscaliteit, ondernemings recht, Europa, duurzame ontwikkeling, circulaire economie, energie, mobiliteit, klimaat, digitaal en innovatief ondernemen ...

In de bladzijden hierna stellen vier van onze acht competentiecentra zich beknopt voor.

Daarbij focussen ze op het belang van duurzaam ondernemen binnen hun expertisedomein. In de vorige editie van REFLECT (editie 22, september 2020, zie ook www.vbo.be/publicaties) kwamen de vier andere centra al aan bod.

4

COMPETENTIECENTRUM ECONOMIE & CONJUNCTUUR

COMPETENTIECENTRUM EUROPA & INTERNATIONAAL

NAAR EEN WELVARENDE, DUURZAME ECONOMIE

Op welke thema’s focust het competentiecentrum Economie & Conjunctuur (CC EC)? Net zoals de domeinen binnen de economische analyse uiteenlopen, zo is ook het vakgebied van CC EC erg veelzijdig. Maar het einddoel is haarscherp: het beleid steunen bij beslissingen die het economisch klimaat en de welvaart van iedereen ten goede komen.

Hoe bereiken we dat ideaalmodel concreet in ons land? Het VBO is van mening dat we eerst en vooral de concurrentiekracht van onze ondernemingen moeten vrijwaren.

Enkel zo kunnen we de langetermijngroei ondersteunen, jobcreatie stimuleren en een welvarende economie bereiken voor iedereen.

Die competitiviteit is een noodzakelijke voorwaarde, maar niet alleenzaligmakend.

Daarnaast monitort het CC EC ook de langetermijnevolutie van onze economie en haar groeipotentieel.

Er is immers een duurzame economische groei nodig om de inclusiviteit van onze samenleving en de houdbaarheid van onze overheidsfinanciën op lange termijn te garanderen.

CONCURRENTIEKRACHT VRIJWAREN

Een welvarende, duurzame economie, wat betekent dat precies? In haar duurzame agenda voor 2030 definieert de VN het duurzame ontwikkelingsmodel aan de hand van drie dimensies: economisch, sociaal en ecologisch. De VN-tekst stelt dat we moeten streven naar gedeelde welvaart in een duurzame

COMPETENTIECENTRUM ENERGIE, KLIMAAT & MOBILITEIT

wereld, waar iedereen productief, dynamisch en vreedzaam kan samenleven op een gezonde planeet.

“ZONDER DUURZAAM ECONOMISCH MODEL, GEEN INCLUSIEVE EN BETAALBARE SAMENLEVING”

Voor een duurzame en welvarende economie moeten we onderzoek en innovatie stimuleren, ondernemen aanmoedigen en de overheidsinvesteringen versterken (in het bijzonder de investeringen in infrastructuur), die in België de afgelopen jaren lager lagen dan in de andere Europese landen. Een vaak verouderde en/of aftandse basisinfrastructuur is daarvan het gevolg.

5

COMPETENTIECENTRUM SUSTAINABILITY & CIRCULAIRE ECONOMIE

D

e experten van het CC EC volgen de inflatie, de economische groei, de internationale handel en de arbeidsmarkt op de voet. Ook de financiële situatie van de ondernemingen en de overheidssector behoren tot de scope.

De opvolging van de macro-economische indicatoren is essentieel om onze ondernemingen te begeleiden, helpen en ondersteunen. Die steun is in de context van de huidige coronacrisis uitermate belangrijk. Door deze crisis stevent de Belgische economie in 2020 af op de grootste economische krimp (tussen -7,5% en -9% van het bbp) uit haar naoorlogse geschiedenis.

Het team van het competentiecentrum ‘Economie & Conjunctuur’, v.l.n.r.: Anouar Boukamel, Christophe Ernaelsteen, Edward Roosens.

Om onze economie duurzaam te maken, moeten we tot slot inzetten op de ontwikkeling van de circulaire economie en de digitalisering. Het staat buiten kijf dat een deel van de antwoorden op de klimaatuitdagingen van vandaag en morgen te vinden is in technische en technologische innovaties.

“HOE FIJNER DE ECONOMISCHE DIAGNOSES, HOE DOELGERICHTER WE OP DE UITDAGINGEN KUNNEN INSPELEN”

COMPETENTIECENTRUM SUSTAINABILITY & CIRCULAIRE ECONOMIE

COMPETENTIECENTRUM ENERGIE, KLIMAAT & MOBILITEIT

COMPETENTIECENTRUM EUROPA & INTERNATIONAAL

COMPETENTIECENTRUM ECONOMIE & CONJUNCTUUR

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

ECONOMISCHE ANALYSE, ONMISBARE TOOL

Als gevolg van de technische en technologische ontwikkelingen, de opkomst van de digitale economie en het toenemende gebruik van big data, beschikken we vandaag over een niet-aflatende datastroom, die in de toekomst ongetwijfeld nog aan kracht zal winnen. Dankzij die exponentiële datatoename stijgt ook de kwaliteit van de statistieken. Ze worden almaar accurater en verfijnder. Denk aan de ontwikkeling van ‘scanning data’ in supermarkten en ‘webscraping’ op het internet, technieken waarmee statistische instanties vandaag de evolutie van productprijzen en het consumptiegedrag van de gezinnen veel nauwgezetter in kaart kunnen brengen. Tot voor kort gebeurde dat nog op basis van steekproeven (met het risico op onnauwkeurigheid).

Dankzij dat soort innovatie kunnen we – nu al en nog meer in de toekomst – sociaal-economische fenomenen veel beter diagnosticeren. De economische analisten moeten vandaag dus in staat zijn uit de berg data de relevante informatie te filteren en te synthetiseren.

6

Daarvoor kunnen ze een beroep doen op nieuwe digitale technieken en artificiële intelligentie.

Hoe sneller we over meer verfijnde economische diagnoses beschikken, hoe proactiever en doelgerichter we op de uitdagingen van vandaag en morgen kunnen inspelen.

RICHTING GEVEN AAN HET ECONOMISCH BELEID

De huidige en toekomstige regeringen spelen een doorslaggevende rol in de realisatie van een welvarende en duurzame economie. Zij moeten in hun economisch beleid onderbouwde en doeltreffende keuzes maken. Onze experten leveren inzichten, analyses en visies – unaniem gedragen door de leden-sectorfederaties – waarop de beleidsmakers hun beslissingen kunnen steunen.

De overheidsfinanciën bieden momenteel bijzonder weinig marge. En het ziet ernaar uit dat de druk van de coronacrisis het tij niet snel zal doen keren.

Volgens de jongste schattingen van de Nationale Bank van België zou de Belgische overheidsschuld dit jaar oplopen tot 120% van het bbp. Op langere termijn zijn de perspectieven niet bepaald rooskleuriger. We kampen immers nog altijd met het probleem van de vergrijzing, dat een groeiend aandeel van de overheidsuitgaven (pensioenen en gezondheidszorg) opslokt. Zo zou volgens de Studiecommissie voor de Vergrijzing het gewicht van de uitgaven in de pensioenen en gezondheidszorg in 2040 23,5% van het bbp bedragen, ten opzichte van 21,5% in 2020. In een dergelijke context zal het cruciaal zijn dat de huidige en de volgende regeringen optimale en doeltreffende beleidskeuzes maken om de houdbaarheid van de overheidsfinanciën en het welvaren van onze economie te garanderen. Het is de rol van onze experten om het beleid te steunen in het nemen van beslissingen die het economisch klimaat en de welvaart van iedereen ten goede komen.

Uw ideale adviseur begrijpt uw business.

En loopt liefst twee stappen voor op uw vragen.

Identificeert bedreigingen en kansen en heeft al antwoorden voordat u ernaar vraagt. De wereld is een dorp. En u heeft behoefte aan een optimale interactie tussen wereldwijde visie en lokale kennis.

Een partner die anticipeert in plaats van reageert.

RSM, the power of being understood.

T +32 (0)2 725 50 04 - www.rsmbelgium.be Kantoren in Antwerpen, Brussel, Charleroi, Bergen, Zaventem & Aalst

RSM feliciteert het VBO met haar 125ste verjaardag THE POWER OF BEING UNDERSTOOD AUDIT | TAX | CONSULTING RSM Belgium is a member of the RSM network and trades as RSM. RSM is the trading name used by the members of the RSM network. Each member of the RSM network is an independent accounting and consulting firm each of which practices in its own right. The RSM network is not itself a separate legal entity of any description in any jurisdiction. The RSM network is administered by RSM International Limited, a company registered in England and Wales (company number 4040598) whose registered office is at 50 Cannon Street, London, EC4N 6JJ. The brand and trademark RSM and other intellectual property rights used by members of the network are owned by RSM International Association, an association governed by article 60 et seq of the Civil Code of Switzerland whose seat is in Zug.

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

COMPETENTIECENTRUM ECONOMIE & CONJUNCTUUR

COMPETENTIECENTRUM EUROPA & INTERNATIONAAL

De COVID-19-crisis en haar uiteenlopende gevolgen bewezen nog maar eens het belang van Europese samenwerking en van een soepele werking van de geglobaliseerde waardeketens. Deze en nog een pak andere uitdagingen worden dagelijks opgevolgd door het competentiecentrum Europa & Internationaal van het VBO.

EUROPA EN HANDEL, FUNDAMENT VAN ONS DNA

COMPETENTIECENTRUM SUSTAINABILITY & CIRCULAIRE ECONOMIE

COMPETENTIECENTRUM ENERGIE, KLIMAAT & MOBILITEIT

B

edrijven beschouwen de interne markt als de op een na grootste troef van de Europese Unie (na de euro).

Dat blijkt uit een VBO-peiling 1 . Maar tegelijk vinden de ondervraagde CEO’s de versnippering van de interne markt de tweede grootste zwakte van de Unie.

GOEDE WERKING INTERNE MARKT WAARBORGEN

Het uitbreken van COVID-19 in Europa en de start van de lockdown in maart, maakte de kwetsbaarheid van de binnenlandse markt heel duidelijk vanaf het moment dat de lidstaten ongecoördineerde en soms duidelijk protectionistische nationale maatregelen troffen (sluiting van grenzen, exportbeperkingen enz.). Die maatregelen hebben de intracommunautaire export en import van onze bedrijven en het vrij verkeer van hun werknemers hard getroffen.

Het competentiecentrum ondersteunt daarom de harmoniseringsinspanningen van de EU en waakt erover dat er rekening wordt gehouden met de behoeften van onze sectoren. Het spoort de EU ook aan om de ongerechtvaardigde nationale regelgevingen die de intracommunautaire activiteiten van onze bedrijven afremmen, weg te werken. En dat op een manier die past binnen het kader van een grensoverschrijdende circulaire economie.

Het VBO ziet er ten slotte op toe dat de integriteit van de interne markt wordt gegarandeerd na het vertrek van het VK uit de EU.

8

‘FREE, FAIR & RULES-BASED GLOBAL TRADE’ BEVORDEREN

De Belgische economie is een van de meest open economieën ter wereld. Meer dan 85% van ons bbp hangt af van onze export en één op de vijf jobs hebben we te danken aan export buiten de Europese Unie. De internationalisering van onze ondernemingen, groot en klein, (m.a.w. de export buiten de EU) neemt toe (+2% in 2019). Daarbovenop komen de indirecte effecten van de internationale handel. Dat gaat dan over de export van onderdelen vanuit België naar een ander (Europees of derde) land, waar die onderdelen worden verwerkt tot een afgewerkt product dat vervolgens geëxporteerd wordt naar het land van eindbestemming. Meer dan 210.000 banen in ons land komen voort uit die ‘indirecte export’.

Het is daarom cruciaal om de toegang tot nieuwe markten en de import uit derde landen voor onze bedrijven te vergemakkelijken.

Evengoed moet een degelijke bescherming van de buitenlandse investeringen van onze bedrijven gegarandeerd worden.

Daarom schaart ons competentiecentrum zich achter een ambitieuze Europese handelsagenda. Die moet zowel de toegang van onze goederen en diensten tot derde markten vergemakkelijken, als een degelijke bescherming van onze belangen en eerlijke concurrentie garanderen. Dat is wat we bedoelen met ‘free, fair and rules-based global trade’.

HEFBOOM VOOR DUURZAME ONTWIKKELING

Tot de instrumenten om een duurzame ontwikkeling te bereiken, behoren de vrijhandelsakkoorden die de EU onderhandelt in naam van de lidstaten (zoals het CETA met Canada). Het doel van die akkoorden? Het handelsverkeer vergemakkelijken en de openstelling van de markten verbeteren. Voortdurende monitoring van hun implementatie en naleving is een belangrijk element.

Het VBO staat dan ook achter de bekrachtiging van die akkoorden door ons land.

Op die manier kunnen onze bedrijven in dialoog gaan met buitenlandse overheden om hen te informeren over hun investeringsprojecten of over de eventuele moeilijkheden die ze ondervinden op die markten.

VEERKRACHT VERSTERKEN

De COVID-19-crisis bewijst dat we moeten inzetten op de veerkracht van de overheden. We stelden bij de bedrijven geen problematische afhankelijkheid ten opzichte van leveranciers buiten Europa vast (met uitzondering van bepaalde subsegmenten in de gezondheidssector). Op dit punt kunnen we besluiten

“DE COVID-19CRISIS TOONDE DAT WE MOETEN INZETTEN OP DE VEERKRACHT VAN DE OVERHEDEN”

BEDRIJVEN STEUNEN IN UITERST ONZEKERE TIJDEN De aantasting van de interne markt door de COVID-19-crisis, het uittreden van het VK uit de EU en de internationale handelsspanningen bewijzen dat er geen zekerheden zijn. Het competentiecentrum Europa & Internationaal behartigt de prioriteiten van onze bedrijven en ons land in al die issues. Het speelt bovendien een rol in diverse facetten van de internationale handel, zoals het permanent waken over de goede werking van de interne Europese markt, de follow-up van het Europese handelsbeleid en van de handelsspanningen en hun impact, het beschermen van de investeringen van onze ondernemingen in het buitenland, en omgekeerd, van de buitenlandse investeringen in ons land.

Het team van het competentiecentrum 'Europa & Internationaal’, v.l.n.r.: Thomas Julien, Mika Camps, Olivier Joris.

De vrijhandelsakkoorden vormen een hefboom voor duurzame ontwikkeling. Sinds 2015 neemt de Europese Commissie namelijk systematisch een omvangrijk hoofdstuk over duurzame ontwikkeling (‘Trade and Sustainable Development’ - TSD) op in haar handelsakkoorden van de ‘nieuwe generatie’. Dat hoofdstuk bevat bindende regels waarin de belangrijkste sociale en milieunormen worden herbevestigd die de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) of de United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) uitvaardigden. Onze ondernemingen steunen die aanpak om evidente redenen van duurzaamheid en eerlijke concurrentie.

NETWERKEN MET BUITENLANDSE BELEIDSMAKERS

Het competentiecentrum Europa & Internationaal volgt ook actief de economische diplomatie. Dat gebeurt via tal van activiteiten die in het buitenland (tijdens prinselijke missies of koninklijke staatsbezoeken) of in België (wanneer buitenlandse staatshoofden te gast zijn op het VBO) worden georganiseerd.

dat de waardeketens goed bleven werken en op die manier zijn blijven bijdragen aan de noodzakelijke verscheidenheid van de bevoorradingsbronnen.

Elke onderneming moet haar risicoanalyses uiteraard voortdurend bijwerken om haar veerkracht te verzekeren.

Wat de veerkracht van de overheden betreft, vraagt het VBO om gedetailleerde risicoanalyses te maken met het doel eventuele tekortkomingen op te sporen en structurele oplossingen aan te reiken. De privésector wil graag bijdragen aan die denkoefening. Een van de prioriteiten van het VBO in deze materie is erop toezien dat Europa zich niet op zichzelf terugplooit en de protectionistische weg opgaat. We bekijken dat met een gezonde portie realiteitszin over de technologische en geopolitieke uitdagingen. Deze thematiek van de veerkracht wordt ook nauw opgevolgd door het competentiecentrum ‘Energie, Klimaat & Mobiliteit’ (lees ook het artikel ‘Energie, klimaat en mobiliteit: de transitie in actie’, p.10).

1 Peiling uitgevoerd in het kader van het Memorandum Europese verkiezingen - Voor een Europa van resultaten in mei 2019. 250 CEO’s en 100 experts werden bevraagd door het bureau Kantar over het belang en de rol van de Europese Unie voor de Belgische bedrijven.

9

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

COMPETENTIECENTRUM ECONOMIE & CONJUNCTUUR

COMPETENTIECENTRUM ENERGIE, KLIMAAT & MOBILITEIT

Om de 21ste -eeuwse vraagstukken omtrent energie, klimaat en mobiliteit op te lossen zal onze maatschappij zich moeten heruitvinden. Tijd dus om de bestaande productie- en consumptiepatronen in vraag te stellen.

Ondernemingen bereiden zich wel degelijk voor op een transformatie of zitten er zelfs middenin. Maar om in hun opzet te slagen, hebben ze een duidelijk kader nodig op basis van cocreatie. Een echt overleg en een beter zicht op de praktijk, de mogelijkheden en de projecten van ondernemingen moeten de grondslag vormen, pas dan kunnen we als maatschappij de verschillende uitdagingen het hoofd bieden.

N

COMPETENTIECENTRUM EUROPA & INTERNATIONAAL

og voor er beleid wordt gemaakt, maatregelen getroffen of standpunten ingenomen, is het essentieel dat we de doelstellingen helder definiëren en duidelijk het onderscheid maken tussen doelstellingen en middelen.

Al te vaak worden die twee begrippen door elkaar gehaald, ook op Europees niveau.

EEN REGEL VAN DRIE …

VOOR ENERGIE EN KLIMAAT

Het VBO stelt op energie- en klimaatvlak een drieledige doelstelling: de bevoorradingszekerheid garanderen, onze milieubeloftes nakomen (broeikasgasuitstoot, luchtvervuiling …) en de kosten van het energiestelsel minimaliseren.

Doel van het industriebeleid? De concurrentiepositie van onze ondernemingen op het vlak van energie waarborgen, in het bijzonder van de energie-intensieve ondernemingen (zowel kmo’s als grote ondernemingen) die blootstaan aan internationale concurrentie. Tegelijkertijd moet men verzekeren dat de bedrijven actief meewerken aan de energietransitie. Daarnaast is het van belang dat het industriebeleid een concurrentieel kader tot stand brengt dat het ontstaan bevordert van nieuwe ondernemingen, producten en diensten die de transitie en de transformatie van onze maatschappij begeleiden en ondersteunen.

Het maatschappelijk en sociaal beleid op zijn beurt moet voorzien in de basisenergiebehoeften van

COMPETENTIECENTRUM SUSTAINABILITY & CIRCULAIRE ECONOMIE

ENERGIE, KLIMAAT EN MOBILITEIT: DE TRANSITIE IN ACTIE Die doelstellingen moeten absoluut deel uitmaken van een industriebeleid enerzijds en een maatschappelijk en sociaal beleid anderzijds.

“ENERGIE TRANSITIE EN INDUSTRIEBELEID GAAN HAND IN HAND” 10

minderbedeelden en opleidingen ontwikkelen die beantwoorden aan de nieuwe noden. Het moet ook meer inzetten op verduidelijking zodat de burger goed zou begrijpen wat er speelt inzake energie en hij gestimuleerd wordt om een actievere rol op te nemen in de transitie door onder meer zijn consumptiegedrag aan te passen.

BELUISTER SWOTCAST..

DE PODCAST VOOR EXPORT ZONDER RISICO. ZELFS IN TIJDEN VAN CRISIS.

Al sinds haar ontstaan maakt de wereld crisissen door. En toch blijft ze draaien en blijven Belgische ondernemers exporteren ... met Credendo al 100 jaar aan hun zijde.

Ontdek vandaag Swotcast, een reeks podcasts voor export zonder risico, zelfs in tijden van crisis.

Beluister de reeks op credendo.com

TURNING UNCERTAINTIES INTO OPPORTUNITIES

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

COMPETENTIECENTRUM EUROPA & INTERNATIONAAL

COMPETENTIECENTRUM ECONOMIE & CONJUNCTUUR

… EN VOOR MOBILITEIT EN TRANSPORT

“LATEN WE DOELSTELLINGEN EN MIDDELEN NIET DOOR ELKAAR HALEN”

Het is essentieel dat zowel mobiliteit als transport de sociale en economische ontwikkeling van de Belgische ondernemingen en van de burgers ondersteunen. Om dat te bereiken, moeten de mobiliteits- en vervoersoplossingen drie doelstellingen nastreven: • 1 tegemoetkomen aan de wensen van de burgers inzake toegang tot goederen, diensten, werk en sociale of vrijetijdsactiviteiten, op een efficiënte, veilige manier en tegen een redelijke kostprijs die zowel voor de burger als voor de gemeenschap verantwoord is; • 2 ondernemingen in staat stellen om op een efficiënte, concurrerende en betrouwbare manier toegang te hebben tot hun grondstoffen en om hun goederen/diensten te leveren; • 3 bijdragen aan de verwezenlijking van de milieudoelstellingen en de verbetering van de levenskwaliteit en de gezondheid van de burgers.

Tot slot is het zaak om die energie-, klimaat- en mobiliteitsdoelstellingen te vertalen in concrete beleidsvormen en maatregelen. Op een evenwichtige manier bovendien, want het halen van één doelstelling mag niet ten koste van een andere gaan.

Er rijzen heel wat vragen over het te voeren beleid om de bovengenoemde doelstellingen te realiseren. Wat zijn de kritieke investeringen voor de energietransitie en de mobiliteit van de toekomst? Hoe kunnen we die investeringen financieren? Hoe verzekeren we dat er daadwerkelijk geïnvesteerd wordt? Met incentives (positief of negatief), verplichtingen, normen of sensibilisering? Is het gevoerde of beoogde beleid technologieneutraal? En wat met de fiscaliteit …

Met welk doel en op welke basis? Welke impact hebben de genomen maatregelen op de competitiviteit van de ondernemingen? Welke energiemix voor de elektriciteitsproductie? Hoe kunnen we de flexibiliteit van de elektriciteitsmarkt massaal mobiliseren? Welke rol is er weggelegd voor biomassa? Hoe organiseren we het passagiersvervoer per spoor in een geliberaliseerde markt? Hoe zorgen we voor een grootschalige uitrol van een oplaadnetwerk dat overeenstemt met de nationale ambities? Wat moeten we doen om inzake zelfrijdende voertuigen een voortrekkersrol te spelen?

En dat zijn dan nog maar enkele voorbeelden van de rist vragen op de agenda van het VBO.

HET VBO EN DE TRANSITIE

COMPETENTIECENTRUM ENERGIE, KLIMAAT & MOBILITEIT COMPETENTIECENTRUM SUSTAINABILITY & CIRCULAIRE ECONOMIE

VAN DOELSTELLINGEN NAAR MIDDELEN … MAAR WELKE MIDDELEN?

Het team van het competentiecentrum 'Energie, Klimaat & Mobiliteit’, v.l.n.r.: Eloïse de Villegas, Sofie Brutsaert, Sebastiaan Marien, Olivier Van der Maren.

12

Het competentiecentrum Energie, Klimaat & Mobiliteit is vooral een doorgeefluik in twee richtingen. Enerzijds informeert het de ledensectorfederaties over de discussies, evoluties en trends rond zijn sleutelthema’s. Anderzijds vertolkt het de standpunten van de leden bij de overheid.

Het Belgische bedrijfsleven krijgt bovendien een relevante stem in tal van overlegorganen, zoals de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven en de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling.

Behalve die functie als woordvoerder, ontwikkelt het competentiecentrum ook beleidsvisies, unaniem gedragen door de 40 sectoren die we vertegenwoordigen. Zo geven we de richting aan inzake energie, klimaat en mobiliteit. Het competentiecentrum volgt bovendien actief de macro-economische studies over zijn beleidsdomeinen op de voet. Kortom, het centrum is een essentiële gesprekspartner voor zowel het beleid als de bedrijfswereld.

nmbs Al 125 jaar staat het VBO aan de zijde van ondernemers en bedrijven.

Al sinds hun oprichting dragen de Belgische spoorwegen volop bij tot de sociaal-economische ontwikkeling van BelgiĂŤ.

Samen blijven we de ontwikkeling van onze economie ondersteunen, vandaag en morgen.

Gefeliciteerd en gelukkige 125e verjaardag aan het VBO!

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

COMPETENTIECENTRUM SUSTAINABILITY & CIRCULAIRE ECONOMIE

COMPETENTIECENTRUM ECONOMIE & CONJUNCTUUR

100% CIRCULARITEIT: NIET GEWOON EEN OPTIE, MAAR EEN STRATEGISCHE KEUZE

COMPETENTIECENTRUM EUROPA & INTERNATIONAAL

Sinds de jaren 90 duidt de term ‘duurzaamheid’ op het vormgeven van de menselijke samenleving om het voortbestaan ervan te verzekeren.

Naar aanleiding van haar 125e verjaardag, richtte het VBO in februari 2020 het competentiecentrum Sustainability & Circulaire Economie (CC SCE) op.

HET CC SCE wil de Belgische ondernemingen ondersteunen en begeleiden naar een duurzamere economie. Want alleen een sterke economie genereert de duurzame vooruitgang die de basis legt voor meer welvaart voor iedereen.

B

COMPETENTIECENTRUM ENERGIE, KLIMAAT & MOBILITEIT

“DE SDG S WORDEN STEEDS MEER ALS OPPORTUNITEITEN EN NIET LANGER ALS OBSTAKELS GEZIEN”

edrijven spelen een grote rol in ieders welzijn. Ze zorgen voor jobs en zingeving, creëren toegevoegde waarde, innoveren, betalen belastingen die de gemeenschap ten goede komen en zoveel meer.

Steeds meer bedrijven reiken oplossingen aan die verdergaan dan de b2c-of b2b-aanpak (businessto-consumer of business-to-business). Het worden echte b2s-spelers (business-to-society), gericht op de samenleving. Dat wijst erop dat economische en maatschappelijke belangen meer dan ooit met elkaar verbonden zijn.

SDG S EN GREEN DEAL, TWEE GROTE CONCEPTEN

Vijf jaar geleden nam de algemene vergadering van de Verenigde Naties 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen aan: de SDGs of Sustainable Development Goals. (lees het artikel ‘Nog maar tien

jaar te gaan…', p. 18). Ze beogen een wereld “die sociaal rechtvaardig, ecologisch veilig en economisch welvarend is”. Het toepassingsgebied is dus zeer ruim. Het gaat over gezondheid en opleiding, over fatsoenlijk werk, duurzame productie- en consumptiepatronen, maar evengoed over het behoud van de ecosystemen of ook nog over het verminderen van ongelijkheid binnen en tussen landen. Steeds meer ondernemingen integreren de SDGs in hun beleid en zien ze eerder als opportuniteiten dan als obstakels.

In 2019 publiceerde de Europese Commissie haar ‘Green Deal’ met de ambitie om tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent te zijn (lees het artikel ‘Nieuwe klimaatambities’, p. 26).

De coronapandemie heeft de politieke overtuiging om die weg in te slaan niet aangetast. De groene transitie is trouwens één van de pijlers van het omvangrijke Europese post-COVID-relanceplan.

EEN ONONTBEERLIJKE SYSTEEMBENADERING

Het CC SCE is een competentiecentrum dat de andere centra bijstaat. Het brengt ze samen en legt de link met onderwerpen die in andere competentiecentra behandeld worden (klimaat, energie, taxonomie

14

en financiering, niet-financiële rapportering, due diligence, mensenrechten, enz.) Het is tegelijk de bedoeling om verbondenheid, consistentie en samenhang tussen de behandelde thema’s te creëren.

Bovendien stuurt het CC SCE de commissie Duurzame Ontwikkeling aan waarin onze leden de standpunten bepalen die het VBO vervolgens verdedigt.

STIMULEREN DOOR VOORBEELD EN OVERLEG

INTERFEDERAAL DISCUSSIEFORUM CIRCULAIRE ECONOMIE

Het VBO heeft met zijn leden-sectorfederaties het Interfederaal Discussieformum Circulaire Economie opgericht, waarin zowel de federale als gewestelijke ministers van Economie en Milieu vertegenwoordigd zijn.

Het doel? Meer directe communicatie tussen de actoren van de circulaire economie en het aankaarten en voor verbetering ijveren van bepaalde hindernissen en struikelblokken bij de bedrijven inzake de ontwikkeling van de circulaire economie in België.

Wat is er doeltreffender om ondernemingen aan te moedigen om zich in te zetten voor duurzaamheid dan inspirerende voorbeelden en innoverende benaderingen? De organisatie van de Belgian Business Awards for the Environment (BBAE) is daar het perfecte voorbeeld van. Om de twee jaar belonen we op die manier bedrijven die ecoinnovatieve praktijken, procedés en producten hebben ontwikkeld die bijdragen aan de transitie naar een circulaire economie.

Bedrijven reiken oplossingen aan, maar alleen komen ze nergens. Alle spelers – ondernemingen, middenveld en overheid – moeten hecht samenwerken. Een beter begrip en een betere kennisdeling zijn noodzakelijk om tot vernieuwende oplossingen te komen. Die samenwerking verloopt officieel, bijvoorbeeld via de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling, waarin milieuorganisaties, organisaties voor ontwikkelingssamenwerking, consumenten-, werknemers- en werkgeversorganisaties, maar ook jongeren- en wetenschappelijke organisaties samenkomen.

EEN DUURZAME ECONOMIE IS EEN CIRCULAIRE ECONOMIE

De circulaire economie heeft als doel de economische groei los te koppelen van het gebruik van grondstoffen.

Een 100% circulaire economie is niet alleen vanuit milieuoogpunt, maar ook vanuit strategisch en concurrentieel perspectief onontbeerlijk. De Europese Unie is immers de grootste netto-invoerder van grondstoffen wereldwijd. We zijn niet alleen voor onze economie en onze industrie van grondstoffen afhankelijk, maar ook voor de ecologische transitie.

We hebben immers hulpbronnen nodig voor zonnepanelen, windmolens, batterijopslag enz.

Het team van het competentiecentrum Sustainability & Circulaire economie: Vanessa Biebel, Aarnout Ecker.

“OOK VOOR DE ECOLOGISCHE TRANSITIE BLIJVEN WE VAN HULPBRONNEN AFHANKELIJK”

VERPAKKINGEN: VERGUISD MAAR ONMISBAAR Verpakkingen zijn onmisbaar. Ze moeten het product eerst en vooral beschermen gedurende de hele productie-, transport-, opslag- en consumptieketen. Een goed verpakt product voorkomt verspilling en afval.

De wetgeving inzake verpakkingen is interfederaal. Daarom hebben het VBO, Voka, Beci en UWE het platform Verpakkingen en Verpakkingsafval opgericht. Het coördineert de standpunten die worden verdedigd tegenover interregionale, federale en Europese overheden. Het brengt ook erkende organismen in die context (FostPlus en Valipac) samen.

15

COMPETENTIECENTRUM ENERGIE, KLIMAAT & MOBILITEIT

ENERGIE, KLIMAAT & MOBILITEIT

SUSTAINABILITY & CIRCULAIRE ECONOMIE

EUROPA & INTERNATIONAAL

COMPETENTIECENTRUM SUSTAINABILITY & CIRCULAIRE ECONOMIE

FISCALITEIT & INVESTERINGEN

In deze en de vorige editie van REFLECT DIGITAAL & stelden ze hun werking INNOVATIEF beknopt voor. Samen ONDERNEMEN vormen ze de kern van onze organisatie waar we excellentie combineren met focus.

Die focus kunnen we houden dankzij onmisbare samenwerking met onze WERK & SOCIALE ‘leden-sectorfederaties’en met ZEKERHEID de transversale VBO-diensten als ‘communicatie & events’, ‘ICT & maintenance’ en ‘finance, legal, HR en vertaling’.

Meer info over onze organisatie en werking leest u op vbo.be > wie zijn we/wat doen we.

16

COMPETENTIECENTRUM WERK & SOCIALE ZEKERHEID COMPETENTIECENTRUM FISCALITEIT & INVESTERINGEN

RECHT & ONDERNEMING

Niet door aan de zijlijn te staan roepen, maar met concrete initiatieven, door bruggen te slaan en het beleid te ondersteunen met adviezen, analyses, visies die worden gedragen door de leden-sectorfederaties representatief voor het economisch weefsel in ons land. Onze expertise gaat diep en bestrijkt zowat alle cruciale thema’s van ons sociaaleconomisch model. Omdat het duurzaamheidsstreven en de digitalisering de komende decennia richtinggevend zullen zijn voor de economisch evolutie, verdiepen we onze kennis en inspanningen op die thema’s. We bundelden ze in twee bijkomende speerpuntdo meinen, ECONOMIE & waardoor het VBO CONJUNCTUUR sinds 2020 dus acht competentiecentra telt, zoals de figuur hiernaast illustreert.

COMPETENTIECENTRUM RECHT & ONDERNEMING

COMPETENTIECENTRUM EUROPA & INTERNATIONAAL

EXCELLEREN EN RICHTING GEVEN

De coronacrisis toont nog maar eens aan hoe economische belangen en menselijke waarden met elkaar verstrengelen. Samen geven ze impulsen aan de verandering. Daartussen geeft het VBO, als pionier en richtingaanwijzer, de juiste weg aan.

COMPETENTIECENTRUM DIGITAAL & INNOVATIEF ONDERNEMEN

COMPETENTIECENTRUM ECONOMIE & CONJUNCTUUR

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

Let's Talk

Strategy. Leadership. Commitment.

VBO- PODCASTREEKS voor ondernemers

Jean-Christophe Tellier CEO UCB

“Gestimuleerd worden, leren, vooruitgaan.

Dat heb ik nodig.”

Hoe onze podcast beluisteren?

Scan de QR-code en we zetten u graag op weg.

Jean-Christophe Tellier spreekt in het Frans

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

DUURZAME ONTWIKKELINGSDOELSTELLINGEN

NOG MAAR TIEN JAAR TE GAAN… Vijf jaar geleden stapten de 193 leden van de Verenigde Naties in de ambitieuze agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling. Die agenda werd vertaald naar 17 doelstellingen ingedeeld in 5 thema’s: De 5 ‘P’s’ voor People, Planet, Prosperity, Peace en Partnership. We hebben nog maar 10 jaar om die doelstellingen te bereiken. Waar staat de wereld op dit moment? En waar staat België? Wat is de impact van COVID-19 op die doelstellingen?

H

et Sustainable Development Report 2020 1, dat in juni jongstleden werd gepubliceerd, geeft een overzicht van de scores en dashboards van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDGs - Sustainable Development Goals). Het verslag brengt in kaart wat landen op het vlak van de 17 SD's realiseren. Naast de analyse van actuele kwesties omtrent duurzame ontwikkeling, bevat het data over de progressie van de SDG-indicatoren, de toekomst van die SDGs tegen het licht van COVID-19, en traject-berekeningen tot 2030.

Het verdict? In het algemeen boekten alle lidstaten vooruitgang. We zijn dus op de goede weg, maar de snelheid waarmee de SDG’s erop vooruitgaan, blijft te traag om in 2030 het einddoel te halen. Azië en het Stille Oceaangebied hebben de meeste vooruitgang geboekt in 5 jaar. SDG 1 (Geen armoede) en SDG 9 (Industrie, innovatie en infrastructuur) hebben zich redelijk snel ontwikkeld. Andere bleven daarentegen hetzelfde of gingen er zelfs op achteruit. Dat is het geval voor SDG 2 (Geen honger) en SDG 15 (Leven op het land).

IMPACT COVID-19

Bovenop de trage vooruitgang brengt ook de gezondheidscrisis door COVID-19 het behalen van de SDGs wereldwijd in het gedrang. De razendsnelle verspreiding van het virus noopte en noopt nog steeds tot lockdowns, met een wereldwijde economische ramp tot gevolg. Jobs gaan verloren en de gevolgen hakken er diep in, vooral bij kwetsbare bevolkingsgroepen. Volgens het Sustainable Development Report 2020, is 90% van de landen in 2020 in een recessie beland.

18

De verwachting is dat de schade door de pandemie nog lang zal aanhouden. Aanvullende schattingen voorspellen dubbel zoveel personen in extreme armoede. Dat zal ook gevolgen hebben voor de toegang tot onderwijs: 23,8 miljoen kinderen en jongeren extra zouden stoppen met school of geen toegang hebben tot onderwijs in 2021. Wat betreft de gezondheidszorg (SDG 3 – Goede gezondheid en welzijn), nemen COVID-19 en tuberculose momenteel de eerste plaats in qua besmettelijke ziekten met de meeste doden ter wereld 2 .

Slechts een paar milieudoelstellingen voeren er wel bij, zoals de SDG 13 (Klimaatactie), net door de terugval van de economische activiteit. Maar dat is dus louter een tijdelijk effect.

PLAN BEDRIJFSMATIGE VERPAKKINGEN Het platform Verpakkingen binnen het VBO ijvert actief voor de transitie naar meer circulaire bedrijfsmatige verpakkingen. Daarom werkten we een ambitieus en doeltreffend plan uit voor dat soort verpakkingen.

Vandaag is niet alleen 80% van het op de markt gebrachte volume aan bedrijfsmatige verpakkingen herbruikbaar, de Belgische industrie kan ook bogen op een recyclagepercentage van 89,4% voor eenmalige verpakkingen (2019). De resterende 10,6% vertoont vaak zeer specifieke uitdagingen.

T

T 750.000 ton eenmalige bedrijfsmatige verpakkingen op de markt gebracht

3.100.000 ton herbruikbare bedrijfsmatige verpakkingen op de markt gebracht

BELGIË: MERKBARE VOORUITGANG, MAAR …

In datzelfde rapport prijkt België op een 11de plaats, op 166 landen 3 . Uit de score van 80 op 100 kunnen we opmaken dat ons land merkbare vooruitgang boekt.

Voor 7 doelstellingen zijn er nog inspanningen nodig, voor 7 andere significante inspanningen en voor 3 SDGs zelfs zware inspanningen. Op de milieudoelstellingen scoren we het slechtst, net als op SDG 2 (Geen honger). Het Planbureau 4 analyseert regelmatig ook zelf de vooruitgang van België op het vlak van duurzaamheid. Ook al zijn de gebruikte indicatoren niet helemaal dezelfde, de trends lopen gelijk met het Sustainable Development Report.

De tweede editie van de SDG 5 -barometer, die de vooruitgang meet van de ondernemingen, regeringen en andere Belgische organisaties in het realiseren van de SDGs, verscheen tijdens het laatste SDG-Forum van oktober 2020. Enkele algemene conclusies: • De SDGs zijn steeds beter gekend en een meerderheid van de organisaties heeft concrete stappen gezet om ze in hun strategie op te nemen.

• De belangrijkste redenen om de SDGs aan te nemen zijn het inlossen van de maatschappelijke verwachtingen en het verminderen van de sociale en milieurisico’s met respect voor de gemeenschap waarin de organisaties werkzaam zijn.

• Een grote meerderheid van de respondenten die de SDGs hebben goedgekeurd, communiceert zowel intern (80%) als extern (81%) over haar doelstellingen.

• De ondernemingen geven voorrang aan SDG 8 (Waardig werk en economische groei), SDG 3 (Goede gezondheid en welzijn) en SDG 9 (Industrie, innovatie en infrastructuur).

87,3% houten bedrijfsmatige verpakkingen gerecycleerd (157.000 ton)

78,1% metalen bedrijfsmatige verpakkingen gerecycleerd (29.000 ton)

89,4% bedrijfsmatig verpakkingsafval gerecycleerd in 2019

100% papier/karton bedrijfsmatige verpakkingen gerecycleerd (452.000 ton)

58,8% plastic bedrijfsmatige verpakkingen gerecycleerd (58.800 ton)

Het actieplan omvat concrete acties en specifieke doelstellingen rond zes thema’s: preventie, kennis, ecodesign, ecomodulatie, recyclage en traceerbaarheid.

Dankzij een nauwe samenwerking en door alle stakeholders hun specifieke verantwoordelijkheid te laten opnemen, kunnen we ook in 2030 leiders in Europa blijven! Meer weten over het actieplan?

Scan de QR-code.

verantwoordelijkheid nemen. De komende tijd zullen ondernemingen de SDGs steeds meer integreren in hun organisatie, op vrijwillige basis of om te beantwoorden aan de verschillende regelgevende initiatieven op Europees niveau die dat proces nog zullen versnellen. Maar regelgeving mag niet de enige incentive zijn voor ondernemingen. Want het is een feit: vanaf het moment dat bedrijven de SDGs zien als een opportuniteit in plaats van een obstakel, floreren ze.

1 Gepubliceerd door Sustainable Development Solutions Network (SDSN), dat werkt onder de auspiciën van de secretaris-generaal van de VN. 2 Studie Wereldgezondheidsorganisatie, https://www.who.int/classifications/classification-of-diseases.

3 Sustainable Development Report 2020, https://dashboards.sdgindex.org/profiles/bel

COVID-19 is geen reden om de ambities terug te schroeven. We moeten blijven ijveren voor een transitie naar een duurzamere en veerkrachtigere economie. Alle stakeholders moeten daarbij hun

4 https://www.plan.be/uploaded/documents/201906250922400.CP_R19_NL.pdf 5 Deze studie werd uitgevoerd door de Antwerp Management School, in samenwerking met de UCL Louvain en met de steun van talrijke organisaties, waaronder het VBO, https://cdn.uclouvain.be/ groups/cms-editors-ilsm/csr-louvain-network/documents/rv_stl_sdg_barometer_2020_EN.pdf

19

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

VVIP-TALKS – 125 JAAR VBO

VVIP-TALKS: EXPERTEN INSPIREREN TOPMANAGERS In 2020 bestaat het Verbond van Belgische Ondernemingen 125 jaar.

Ter gelegenheid van die verjaardag lanceerde het VBO een unieke reeks VVIP-Talks. Met als opzet een internationaal gerenommeerde spreker in dialoog laten gaan met de top van de Belgische bedrijfswereld over visionaire thema’s die voor hen in de niet zo verre toekomst een belangrijke impact zullen hebben.

Als compagnon de route van alle bedrijven wil het VBO beklemtonen dat ondernemingen ‘solution providers’ zijn voor de huidige en toekomstige uitdagingen. Ons land kan vertrouwen op hun innovatiekracht, flexibiliteit en visie. Maar ondernemingen kunnen al die uitdagingen niet alleen aan. Samenwerken met experten van het hoogste niveau uit de private, publieke en academische wereld is de boodschap. “Daarom houden we onze antennes actief en open”, aldus Pieter Timmermans, CEO van het VBO. “Het is van belang dat experten en beslissers elkaar op een stimulerende en vooruitstrevende manier inspireren om samen constructief te zoeken naar oplossingen die de komende decennia de organisatie en het aanzien van onze maatschappij zullen bepalen.”

Op de volgende pagina’s leest u een synthese van drie thema’s die de voorbije maanden aan bod kwamen: • ‘De regeneratieve economie, business as non-usual’ door Guibert del Marmol, mentor en auteur gespecialiseerd in de duurzame economie.

• ‘Wat als we allemaal 130 worden?’ door professor gerontologie Andrea Maier.

• ‘Kunnen we de klimaatambities 2030 nog opdrijven?’ door Europees klimaatexpert Tom van Ierland.

20

GUIBERT DEL MARMOL OVER REGENERATIEVE ECONOMIE

LOKAAL, COLLABORATIEF, FUNCTIONEEL EN CIRCULAIR Al vijftien jaar reist Guibert del Marmol de wereld rond om leidinggevende organen, raden van bestuur en aandeelhouders te inspireren bij het uitwerken van een strategie voor duurzame ontwikkeling gebaseerd op gedeelde waarden. Het ‘installeren’ van de regeneratieve economie, een model dat meer waarde genereert dan het verbruikt, is het einddoel.

GUIBERT DEL MARMOL

V

oormalig bedrijfsleider Guibert del Marmol is voorvechter van wat hij de regeneratieve economie noemt. Een economie die duurzaam ondernemen overstijgt, want “voor duurzaam alleen is het te laat.

Daarvoor is onze impact op de biosfeer en onze ecosystemen al te groot geweest. We hebben nood aan een economisch model dat meer waarde genereert dan het verbruikt. Dat is het opzet van de regeneratieve economie”.

De waarde wordt gecreëerd aan de hand van vier grote pijlers die we ook in de natuur terugvinden. De regeneratieve economie is: • 1 lokaal: een ‘gereshorede’ economie voor essentiële zaken, met voedsel- en energieproductie op kop; • 2 collaboratief: een deeleconomie waarin peer-to-peer- en deelsystemen kunnen worden uitgerold; • 3 functioneel: geen eigendomseconomie maar een gebruikseconomie, die de nadruk legt op het gebruik en niet op de aankoop van een goed; • 4 circulair: een circulaire economie waarin bijna alles recycleerbaar is en waar afval van product A grondstof of energie voor product B kan zijn.

GEDEELDE WELVAART VOOR ALLE STAKEHOLDERS

Guibert del Marmol wil de klok niet terugdraaien, maar pleit voor een verantwoorde, duurzame groei. “Niemand wil terug naar het

stenen tijdperk, maar het blindelings nastreven van een groei-economie is een misstap. Dat gaat in tegen de natuurwetten: bomen groeien niet tot in de hemel en alles in het universum gebeurt in cycli. Ik geloof niet in groei als dogma, maar ik geloof wel dat de mens zich continu kan ontwikkelen, dat we van elke situatie individueel en collectief kunnen leren en dat de tijdsgeest kan evolueren zodat de echte rijkdom van een land elke dag meer naar waarde wordt geschat.” Rijkdom gaat niet om materiële goederen of de grootte van het bbp.

Om wat dan wel? “Zoveel mogelijk mensen toegang geven tot een waardig leven.” Met waardig bedoelt hij: toegang tot gezonde voeding, een gezonde en veilige woonomgeving en een holistische gezondheidszorg die zowel preventief als curatief te werk gaat op fysiek én psychisch vlak.

“HET BLINDELINGS NASTREVEN VAN EEN GROEIECONOMIE GAAT IN TEGEN DE NATUURWET TEN”

“Natuurlijk moet een onderneming rendabel zijn om lonen uit te betalen, onderzoek en ontwikkeling te financieren en de aandeelhouders correct te vergoeden. Maar rendabiliteit is het gevolg van de activiteiten van een onderneming, geen doel op zich. De echte bestaansreden van een bedrijf is volgens mij gedeelde welvaart creëren voor alle stakeholders, met respect voor mens en milieu. De ondernemingen die daarin slagen zijn duurzamer en veerkrachtiger, zowel op korte als op lange termijn. Interessante vaststelling: die filosofie zien we vaker in ondernemingen met hoofdzakelijk familiale aandeelhouders.”

21

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

OP HET GOEDE SPOOR

“BEDRIJVEN GAAN EROP VOORUITGAAN ALS IEDEREEN HET BETER HEEF T”

Er beweegt van alles, en dat is positief. Maar het kantelpunt hebben we nog niet bereikt. Misschien brengt de coronacrisis de omwenteling in een versnelling. Dat hoopt alvast Guibert del Marmol.

“In de komende maanden zullen bedrijven en gezinnen eerst en vooral hun wonden likken. Ik hoop alleen dat we niet zullen vergeten dat de gezondheidscrisis vooral het gevolg is van de druk die onze samenleving uitoefent op de natuur. Ondanks alles blijf ik positief ingesteld, één vallende boom maakt immers meer lawaai dan een groeiend bos. Je leest het niet in de kranten, maar ik zie op alle continenten initiatieven en bewegingen van ondernemers opduiken die de goede richting uitgaan.”

De praktische en technologische oplossingen om naar een regeneratieve economie te transformeren zijn voorhanden. De sleutel volgens Guibert del Marmol ligt in “de sprong in bewustzijn van een actieve minderheid die de nieuwe spelregels belichaamt. Meer ‘verlichte’ ondernemers die beseffen hoe alles onderling verbonden is en die inzien dat bedrijven erop vooruitgaan als iedereen het beter heeft. Het zijn geïnspireerde mensen die begrijpen welke rol er vandaag voor hen is weggelegd, die een visie voor zichzelf en voor het collectief creëren. De dag dat ze het aandurven om hun humanistische waarden toe te passen in hun dagelijks leven, transformeren ze van louter geïnspireerd naar inspirerend”.

22

WAAR BEGIN IK ALS ONDERNEMER? Guibert del Marmol formuleert vijf stappen die de ondernemer op weg zetten richting regeneratieve economie: 1. Definieer een echt zinvolle visie voor alle stakeholders die bewijst dat de onderneming van ‘shareholder value’ naar ‘stakeholder value’ wil evolueren; 2. Implementeer minder hiërarchische en meer symbiotische organisatiemodellen die zich inspireren op de natuur en de organisatie wendbaarder maken; 3. Maak slim gebruik van collectieve intelligentie.

4. Ontwikkel een holistisch management dat de ontwikkeling van ‘savoir-faire’ en ‘savoir-être’ combineert; 5. Gebruik nieuwe manieren om prestaties en waarden te meten, die verdergaan dan de klassieke financiële indicatoren. “We hebben nieuwe meetinstrumenten nodig die zowel rekening houden met de positieve en negatieve externaliteiten die de onderneming genereert als met de meting van ‘ongrijpbare’ factoren die bepalend zijn voor het duurzaam voortbestaan van de onderneming, zoals het samenwerkingsvermogen, inspireren van stakeholders, innoveren, of het aanpassingsvermogen aan een onstabiele omgeving.”

Energy Transition: Air Liquide aspires to a low carbon future

Air Liquide, like many other industrial companies, is dedicated to contributing to the development of a sustainable society and has therefore launched some ambitious initiatives.

As a leading supplier of industrial gases, including hydrogen, Air Liquide is considering the development of low carbon hydrogen production as one of the main long term strategic routes towards sustainable growth, for both the Group and its customers.

Air Liquide is, for example, a founding member of the Antwerp@C consortium and is aligned with several major companies based in the port of Antwerp (BASF, Borealis, INEOS, ExxonMobil, Fluxys and Total), which investigates all possible ways and means of capturing and storing large amounts of CO2.

broadest sense, thereby requiring long term access to green hydrogen. One of the largest projects in Europe, launched jointly by Air Liquide and the Port of Rotterdam, aims at releasing 1,000 hydrogen-powered zero-emission trucks on the roads connecting the Netherlands, Belgium, and western Germany by 2025.

The development of biomethane for the industry and transport sectors is worth the study. The Blueeze and Cryocity refrigeration technologies are revolutionary in reducing the carbon footprint of urban and longdistance transportation of chilled and frozen food.

Moreover, Air Liquide believes that hydrogen will play an important role in sustainable mobility, which is a vital issue in reducing greenhouse gases, pollution in cities and lowering the dependency on oil-based fuels.

The Group is developing solutions and capabilities to bring to the market zero emission transportation in its

These are but a few of the numerous initiatives Air Liquide has launched in support of energy transition and we are looking forward to continuing with the partnership of the entire value chain and FEB in the coming decades.

A special thanks to FEB for protecting the interests and supporting the sustainable growth of the industry world in Belgium throughout the years. Happy 125th anniversary!

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

ANDREA MAIER OVER VEROUDERING

WAT ALS WE ALLEMAAL 130 WORDEN? 130 WORDEN ?

Over een aantal decennia al kunnen mensen 130 jaar oud worden.

Dat bevestigt prof. dr. Andrea Maier. Zo ver de honderd voorbij lijkt sciencefiction, maar staat veel dichter bij de realiteit dan we durven denken. De voorwaarde is wel dat we gezonder gaan leven. Maar hoe goed is onze maatschappij voorbereid op onze ‘eeuwige houdbaarheid’?

Schept (zo veel) langer leven een economische opportuniteit of legt het een bom onder onze sociale zekerheid? Hoe moeten we onze arbeidsen pensioenorganisatie koppelen aan die torenhoge levensverwachting?

ANDREA MAIER

A

ndrea Maier is professor gerontologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en de University of Melbourne. Ze bestudeert de ouderdomsverschijnselen en het ouderdomsvraagstuk. Haar onderzoek legt de ‘ongekende’ toekomst van ons lichaam bloot.

“Iemand die vandaag 65 jaar is, zal gemiddeld nog 20 jaar leven. Trouwens, 65 is niet oud.

Onderzoek toont aan dat we minstens tot 70 fysiek en cognitief tot heel wat in staat blijven. Mensen van die leeftijd worden echter meer dan jonge mensen geplaagd met een cumulatie aan chronische ziektes. De comorbiditeit – het naast elkaar voorkomen van verschillende ziektes– kan de wetenschap vandaag voorspellen, de sterftekans op middellange termijn trouwens ook. Concreet betekent dit dat we patiënten preventiever en beter kunnen verzorgen.”

VEROUDEREN IS EEN ZIEKTE

Het doel van de gerontologie is net om het verouderingsproces en de opeenstapeling van chronische ziektes te bestrijden. Door veroudering als een echte ziekte te behandelen en ouderdomsziekten zoveel als mogelijk te vermijden wordt een gezond langer leven mogelijk. Volgens prof. Maier is veroudering wel degelijk een ziekte. “Neem de alvleesklier.

Naarmate we ouder worden verzwakt de functie ervan en krijgen we diabetes.

24

Bloedvaten slibben dicht en we krijgen de ziekte aderverkalking. En zo kan ik nog een poosje doorgaan. Als veroudering zoveel ziektes veroorzaakt, dan is ook veroudering zelf een ziekte. Anders gezegd, wie veroudering kan tegengaan, vermijdt een pak ouderdomsgerelateerde ziektes.”

De Wereldgezondheidsorganisatie volgt die logica en erkent veroudering als een ziekte sinds 2018.

Sciencefiction? Neen. Celonderzoek toont aan dat de wetenschap het ouder worden wel degelijk kan vertragen. Sterker zelfs.

Veroudering is vandaag al omkeerbaar.

“Onderzoek bewijst dat muizen door celmanipulatie via specifieke senolytische medicatie hun verouderingsschade verliezen.

Muizen die gemiddeld drie jaar oud worden, kon men tot twee jaar jonger maken, zowel fysiek als cognitief. Hun levensduur en gezondheid gingen erop vooruit. Gelijkaardig onderzoek bij mensen is veelbelovend.”

MAATSCHAPPELIJKE IMPACT

De maatschappelijke impact van onze ‘eeuwige houdbaarheid’ is geen medische, maar een filosofische en ethische kwestie, zegt prof.

Maier: “Een autofabrikant denkt ook niet na over de files. Waarmee ik niet beweer dat ik mij als verouderingsonderzoeker niet verantwoordelijk voel. Ik streef niet naar onsterfelijkheid,

“IEMAND VAN 65 IS NIET OUD!”

“DE MAATSCHAPPIJ MOET BESLISSEN HOE WE DE VEROUDERINGSZIEKTE INPASSEN IN DE SAMENLEVING” IN DE SAMEN LEVING”

YVES STEVENS

maar bestudeer hoe de mens gezonder ouder kan worden. Maar het is de maatschappij die moet beslissen hoe we de verouderingsziekte inpassen in de samenleving en hoe we in functie daarvan de bestaande organisatie- en financieringsmodellen herdenken.”

Wat is het effect van langer leven op de maatschappij? Veel landen leggen de wettelijke pensioenleeftijd voor mannen en vrouwen op 65 jaar. De werkelijke pensioenleeftijd in België duikt daar tot vijf jaar onder, terwijl die in landen als Japan of Zuid-Korea een stuk hoger ligt.

Intussen groeit onze ouderenpopulatie sterk en stellen we vast dat de ouderen zich veel actiever voelen en gedragen dan een halve eeuw geleden.

“De combinatie van die evoluties vormt op het eerste gezicht een bedreiging, maar biedt ook opportuniteiten. Ze zet onze sociale zekerheid en de betaalbaarheid van de gezondheidszorg en het bestaande pensioenmodel zwaar onder druk.

Maar langer werken kan ook bijdragen tot een groter bbp, hogere overheidsinkomsten en een gezonder langer leven – en lagere gezondheidskosten. Hoog tijd dus om na te denken over meer flexibele werkorganisatie en een gefaseerd pensioenstelsel op maat van het individu.”

DRIE ONGEMAKKELIJKE WAARHEDEN Is (zo veel) langer leven een economische opportuniteit of veeleer een bom onder onze pensioenen en gezondheidszorg? Prof. dr. Yves Stevens, pensioendeskundige van de KU Leuven, detecteert drie ‘ongemakkelijke’ waarheden of onzekerheden die de toekomst van ons pensioenmodel zullen bepalen: 1. Het driepijlerstelsel (wettelijk, aanvullend, individueel), zoals voorgesteld door de Wereldbank in 1994 werd in 2014 door diezelfde bank afgezworen. De risico’s

verbonden aan pensioen zijn te complex geworden om ze in pijlers te vatten. De macro-economische zekerheden van vroeger gelden vandaag niet meer in de drie pijlers; 2. Het economisch evenwicht tussen de oudere en de jongere generatie brokkelt af. Het pensioen heeft een dubbele doelstelling: ouderen behoeden voor armoede en de inkomensvervangingsratio tussen het actieve en passieve leven zo hoog mogelijk houden. Dat laatste staat onder zware druk, want in almaar meer landen overstijgt het nettoinkomen van gepensioneerden dat van de actieve jongere generaties.

Dat zgn. ‘Musgrave desequilibrium’ neemt sinds 2019 binnen de OESO duidelijk toe; 3. De groeiende levensverwachting ten slotte staat voor een grensdoorbrekend momentum en zal onze manier van denken over ouder worden disrupteren zoals nooit tevoren. Lees zeker het inspirerende werk over het concept van ‘the downloadable brain’ (youtube.com/ watch?v=wdYy2SMgTH4) van neurowetenschapster prof. dr.

Hannah Critchlow aan de universiteit van Cambridge.

25

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

TOM VAN IERLAND OVER EUROPESE KLIMAATDOELSTELLINGEN

NIEUWE KLIMAATAMBITIES 2030, HAALBAAR? Om van Europa een klimaatneutraal continent te maken tegen 2050, moet de uitstoot van broeikasgassen volgens de Europese Commissie tegen 2030 met minstens 55% naar omlaag. “Er is geen andere weg”, benadrukt Tom van Ierland, hoofd van de afdeling economische analyses van het directoraat-generaal (DG) Climate Action van de Europese Commissie.

Bedrijven stellen zich vragen naar de haalbaarheid. De impactstudie van de Commissie toont aan dat de versnelling mogelijk is en dat de nadelen op korte termijn niet opwegen tegen de voordelen op lange termijn.

TOM VAN IERLAND

K

unnen we de klimaatambities tegen 2030 nog opdrijven? Europees expert Tom van Ierland dook in de analyse van de Europese Commissie over de impact van haar ambitie om de broeikasgasuitstoot in Europa forser te verminderen tegen 2030. Dat is nodig, want projecties tonen aan dat we met de huidige Europese regels de uitstoot met slechts 60% beperken tegen 2050. Vasthouden aan de huidige doelstelling en regels verhoogt het risico dat onze economie vandaag nog investeert in langtermijnoplossingen die koolstofafhankelijk zijn.

Een evenwichtige, realistische en weloverwogen evolutie naar een klimaatneutraal Europa tegen 2050 betekent concreet een emissiereductie van 55% tegen 2030. Dat is, in vergelijking met de huidige EU-doelstelling van -40%, fors meer dan de initiële doelstelling. Voor België betekent dat een nog een grotere inspanning dan de reductie met 35% zoals die aanvankelijk door Europa werd opgelegd.

GEEN UITSTOOT, WEL GROEI

De klimaatcrisis dwingt de Europese Unie (EU) de lat hoger te leggen wil het tegen 2050 klimaatneutraal zijn. Met andere woorden:

26

Europa wil een economie worden die netto geen broeikasgassen uitstoot en tegelijk alle groeikansen krijgt. Daartoe moet Europa wel zijn uitstootreductiedoelstelling tegen 2030 bijsturen naar -55% (in vergelijking met 1990).

Uit de impactstudie blijkt dat dat objectief economisch haalbaar én voordelig is, mits de juiste, ondersteunende regelgeving. “Beide objectieven zijn perfect haalbaar”, illustreert Tom van Ierland met cijfers. “Sinds 1990 daalde de broeikasuitstoot met 25% en steeg ons bbp met 62%. Die dubbele win blijft haalbaar wanneer we de uitstoot nog sterker afbouwen.”

ECONOMISCHE EN SOCIALE VOORDELEN

Is dat echt wel haalbaar? Kunnen bedrijven op tien jaar tijd nog meer doen? Kortom, wat is de impact als de EU de doelstellingen aanscherpt? Over de gevolgen en de keuzes die de Europese Commissie zal voorstellen, moest een impactstudie uitsluitsel geven. Die studie ligt nu op tafel. Daaruit blijkt dat de Commissie van mening is dat de transitie onze economie moderner, innovatiever, meer circulair en veerkrachtiger zal maken waardoor Europa de komende decennia zijn mondiale concurrentiekracht en welvaart in stand kan houden.

“EUROPA STREEF T NAAR EEN ECONOMIE DIE GEEN BROEIKASGASSEN UITSTOOT EN TEGELIJK ALLE GROEIKANSEN KRIJGT”

Let's Talk

Strategy. Leadership. Commitment.

VBO- PODCASTREEKS voor ondernemers

Annick Van Overstraeten CEO Le Pain Quotidien

“Ik ben geen carrièrevrouw.

Ik geniet van wat ik doe.”

Hoe onze podcast beluisteren?

Scan de QR-code en we zetten u graag op weg.

Annick Van Overstraeten spreekt in het Nederlands

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

Volgens de impactstudie: • heeft de transitie positieve effecten op het bbp en de werkgelegenheid met maatregelen zoals een vergroening van de taksen; • leidt ze tot investeringen in een toekomstgerichte economie en nieuwe technologie, en biedt ze op die manier ook concurrentievoordelen voor onze bedrijven; • bespaart de EU tussen 2021-2030 100 miljard euro op de brandstofinvoer en zelfs 3 biljoen euro tegen 2050; • vermindert de transitie de luchtvervuiling (60% minder in 2030 ten opzichte van 2015); • beperkt ze de schade aan onze gezondheid (minstens 110 miljard euro ten opzichte van 2015); • drukt de renovatie van gebouwen (in Europa) niet alleen de energierekening en bkg-uitstoot, maar verbetert ze ook de levenskwaliteit en creëert ze lokale werkgelegenheid.

Ondanks de positieve effecten op lange termijn steekt Tom van Ierland niet onder stoelen of banken dat vooral de lidstaten en regio’s meteen hoger aandeel fossiele brandstof, een hoger energieverbruik en een lager bbp per capita voor een enorme uitdaging staan.

Gezinnen met een laag inkomen riskeren bovendien de grootste impact. Aan de andere kant is er met de COVID-19-crisis ook nood aan een investeringsstimulans voor onze economie, en vergroening biedt de mogelijkheid om die inspanning bovendien op de langere termijn te laten renderen.

“MEER AMBITIE LEIDT OP LANGE TERMIJN TOT ECONOMISCHE EN SOCIALE VOORDELEN” 28

PHILIPPE VAN TROEYE

KOOLSTOFNEUTRAAL = MASSAAL INVESTEREN Philippe Van Troeye, CEO van de energiegroep ENGIE Benelux, bevestigt dat de globale CO 2 uitstoot (ETS en niet-ETS) in ons land zeker nog tot 2030 blijft toenemen.

De Europese doelstellingen in de Green Deal zijn ambitieus, “maar nodig om de impact van de klimaatverandering op onze economie en maatschappij te beheersen”. Hij vraagt zich dan ook luidop af hoe we de Europese en regionale of lokale doelstellingen op elkaar kunnen afstemmen. Uit een recente studie van ENGIE blijkt dat ons land aan het huidige tempo de uitstootdoelstellingen niet zal bereiken. “We moeten onze inspanningen versnellen willen we tussen 2030 en 2050 niet voor een quasi onmogelijke opdracht staan.”

Dat kan niet zonder aanzienlijke investeringen. ENGIE becijferde per sector waarin het actief is wat er nodig is om als land vanaf 2030 op het juiste spoor te komen voor 2050: • 1 op 4 auto’s rijden of elektrisch, of op waterstof of zijn hybride; • er zijn 40.000 bijkomende laadstations nodig; • 1,3 miljoen residentiële woningen moeten energievriendelijk worden gerenoveerd; • meer dan 1 miljoen boilers op gas en stookolie moeten worden vervangen door warmtepompen; • 170.000 extra gezinnen moeten aansluiten op lokale verwarmingsnetwerken; • 15% van de industriële warmte moet worden opgewekt met hernieuwbare energie; • de industrie moet pilootprojecten met groene waterstof opstarten; • de productie van groene energie moet naar omhoog: van 2,3 naar 4 gigawatt (GW) windenergie offshore, van 3,4 naar 4 GW wind onshore en van 4,7 naar 11 GW zonne-energie.

“Het post-COVID-19-herstelplan van de nieuwe regering kan dus alleen maar groen en gecoördineerd zijn. Het is hoog tijd voor concrete acties. Wij staan klaar om zonder dralen bij te dragen”, besluit Van Troeye.

jaar & beyond 125 jaar VBO ...

Het boek ‘Ondernemen voor Welvaart. 125 jaar VBO & beyond’ wordt in het Nederlands uitgegeven door LannooCampus en ligt in de Belgische boekhandels. Het is ook verkrijgbaar in het Frans: ‘Entreprendre pour la prospérité. 125 ans FEB & beyond’, uitgegeven door Racine (29,99 euro).

www.vbo.be > Publicaties

... & beyond !

Op het digitaal platform ‘125 jaar & beyond’ vindt u exclusieve digitale content. Een blik op het verleden én de toekomst van het socio-economische leven in ons land. Wat mag u zoal verwachten?

Johan Van Overtveldt over de hervorming van de vennootschapbelasting, Catherine De Bolle over de terreurdreiging in ons land, Servais Verherstraeten en Melchior Wathelet over de recentste staatshervorming ...

125.vbo.be

Leren, dromen en doen Wat hebben Yves Leterme, Frank Vandenbroucke, Daniel Bacquelaine, Kris Peeters, Paul Windey ... met elkaar gemeen? Het zijn enkele van de 25 sleutelfiguren uit de Belgische bedrijfs- en politieke wereld die ter gelegenheid van de 125ste verjaardag van het VBO getuigen over 25 scharniermomenten. Ontdek ze nu in ons boek en op ons digitaal platform ‘125 jaar & beyond’!

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

RONDETAFEL WERKGEVERSORGANISATIES (DEEL 2)

“HET BEDRIJFSLEVEN MOET OFFENSIEVER UIT DE HOEK KOMEN”

Ondernemers en werkgevers staan voor dwingende en ingrijpende transformaties in hun economisch en sociaal-maatschappelijk ecosysteem. Werk, planeet en milieu, mobiliteit, Europa … Ze veranderen voortdurend en razendsnel. Hoe duurzaam kijken toonaangevende werkgeversorganisaties naar de nabije en verre toekomst?

In de vorige editie van REFLECT gingen VBO, Beci, UWE en Voka in op de thema’s werk & pensioen, Europa en het middenveld. In dit vervolg zoomen ze in op energie & klimaat en mobiliteit.

30

BERNARD GILLIOT

WOUTER DE GEEST

OLIVIER WILLOCX

ERE-VOORZITTER VBO

VOORZITTER VOKA

GEDELEGEERD BESTUURDER BECI

BART DE SMET

HANS MAERTENS

JACQUES CRAHAY

VOORZITTER VBO

GEDELEGEERD BESTUURDER VOKA

VOORZITTER UWE

PIETER TIMMERMANS

MARC DECORTE

OLIVIER DE WASSEIGE

GEDELEGEERD BESTUURDER VBO

VOORZITTER BECI

GEDELEGEERD BESTUURDER UWE

ENERGIE & KLIMAAT > DEEL VAN DE OPLOSSING Wil en kan het bedrijfsleven ecologie, sociaal en economie verzoenen?

Bernard Gilliot (BG): “De werkgevers legden een energievisie en -plan op tafel en moeten druk blijven zetten op de politici om hen te bewegen tot een geïntegreerd en coherent energiebeleid op elk beleidsniveau, inclusief het Europese. Op het vlak van klimaat werden haalbare Belgische doelstellingen en engagementen vastgelegd. Men kan niet nog meer eisen van het bedrijfsleven – dat al grote investeringen doet – zonder onze competitiviteit in gevaar te brengen. Door de klimaatuitdagingen zullen we economie en milieu moeten verzoenen zonder daarbij het sociale aspect uit het oog te verliezen.”

halen, maar de maatschappij moet beseffen dat niet elke industrie over dezelfde mogelijkheden beschikt. Het is de globale inspanning die telt.”

Pieter Timmermans (PT): “Het bedrijfsleven liet zich in een defensieve positie manoeuvreren.

We moeten dat tij keren en offensiever uit de hoek komen. Laat het duidelijk zijn dat bedrijven niet het probleem vormen, maar een deel van de oplossing.

Dat we voortrekkers zijn in de transitie, geen volgers. Energie en klimaat zijn geen zwart-witdiscussies. Het gaat veel verder dan ‘voor of tegen’, het is een zoektocht naar oplossingen die we niet laten counteren door politici die niet liever willen dan de volledige factuur afwentelen op de bedrijven. We ontwikkelen innovatieve oplossingen, maar dragen die inderdaad veel te weinig uit.”

“DOOR DE KLIMAATUITDAGINGEN ZULLEN WE ECONOMIE EN MILIEU MOETEN VERZOENEN ZONDER DAARBIJ HET SOCIALE ASPECT UIT HET OOG TE VERLIEZEN” BERNARD GILLIOT (VBO)

Olivier de Wasseige (ODW): “De werkgeversorganisaties zijn een belangrijke partner in het verhaal. Ondernemingen innoveren en investeren volop om hun koolstofvoetafdruk en die van anderen te verkleinen. Het beleid moet bedrijven helpen de kansen van de transitie ten voordele van de economische ontwikkeling en het klimaat te grijpen.

Toch worden de inspanningen die de industrie doet al te vaak weggewuifd als greenwashing. Grote en kleine bedrijven moeten veel meer met hun innovaties naar buiten komen. De industrie zet alles op alles om de Europese doelstellingen 2030 te

31

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

“HET STENEN TIJDPERK IS NIET GESTOPT DOORDAT ER GEEN STENEN MEER WAREN” WOUTER DE GEEST (VOKA)

Wouter De Geest (WDG): “Het lijkt alsof de maatschappij geen geloof meer hecht aan het kennen en kunnen van de ondernemingen. Het stenen tijdperk is niet gestopt doordat er geen stenen meer waren 1 . De mens is erop vooruitgegaan door zaken stap voor stap anders te gaan doen en dankzij die cumul van veranderingen meer vooruitgang te boeken. Dat vooruitgangsoptimisme is verdwenen ook al blijven de bedrijven innoveren met als doel altijd beter te doen. Aan lapoplossingen heeft niemand een boodschap. De maatschappij, met de politici voorop, moet bedrijven de tijd gunnen om doordachte vooruitgang te boeken. De oplossingen zijn vaak heel complex. En dus bijzonder moeilijk over te brengen naar de brede bevolking. Het is veel gemakkelijker om de mensen te overtuigen dat ‘minder doen’ de beste oplossing is. Maar de realiteit is anders. Bijna tien miljard mensen op de wereld in 2050 betekent niet minder, maar meer energieconsumptie en -behoefte.”

Is de energietransitie niet hét voorbeeld van een complexe uitdaging die sterk wordt opgepakt?

Marc Decorte (MD): “Veel bedrijven werken inderdaad hard aan de energietransitie. Maar we moeten in eigen boezem durven kijken, evengoed zijn er nog veel bedrijven die te weinig doen om echt impact te hebben.

We zijn er nog niet.”

Olivier Willocx (OW): “De internationale (en vooral Europese) klimaatambities zijn niet min. België moet zijn steentje bijdragen aan die inspanning en de beweging steunen. Want een economie die minder energie en hulpbronnen nodig heeft, werkt efficiënter en staat sterker. Maar het vastleggen van nog strengere doelstellingen dan de Europese is absoluut uitgesloten aangezien we daar de kostprijs noch de impact van kennen. Het klimaatdebat betekent ook verantwoordelijkheidszin tonen. De CO2-uitstoot stopt niet aan onze grenzen. Het volstaat dus niet om enkele CO2-intensieve bedrijven te sluiten of te delokaliseren naar het buitenland.”

Jacques Crahay (JCR): “Over tien jaar moet een aanzienlijk deel van onze energie gedecarboniseerd zijn.

Dat is veruit de grootste transformatie die de westerse economie de laatste 150 jaar heeft gekend. De hele samenleving en alle landen samen zullen inspanningen moeten leveren om een versnelling hoger te schakelen.

Bedrijven zijn daarbij invloedrijke actoren. Eerst en vooral omdat ze door hun energieverbruik rechtstreeks betrokken zijn. Anderzijds omdat ze het gedrag van de burger sterk beïnvloeden door de producten en diensten die ze aanbieden, door de relaties met hun klanten, door de opleidingen die ze hun werknemers bieden enzovoort. Dat in het belang van al hun stakeén shareholders.”

“ER ZIJN NOG VEEL BEDRIJVEN DIE TE WEINIG DOEN OM ECHT IMPACT TE HEBBEN" MARC DECORTE (BECI)

1 ‘The stone age did not end because humans ran out of stones. It ended because it was time for a re-think about how we live.’ – quote van de Amerikaanse architect William McDonough in ‘Eco-designs on future cities’, BBC News, 14 juni 2005

32

“OM DE UITDAGING VAN DECARBONISERING AAN TE GAAN, ZULLEN WE MOETEN SLEUTELEN AAN DE FUNDAMENTEN VAN ONZE ECONOMIE. DAT IS EEN TITANENWERK WAARBIJ DE HELE MAATSCHAPPIJ BREED ZAL MOETEN SAMENWERKEN.” JACQUES CRAHAY (UWE)

Let's Talk

Strategy. Leadership. Commitment.

VBO- PODCASTREEKS voor ondernemers

Axel Smits CEO PwC online 31 december 2020

“Organiseer je eigen disruptie.

Kijk vooruit! ”

Hoe onze podcast beluisteren?

Scan de QR-code en we zetten u graag op weg.

Axel Smits spreekt in het Nederlands

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

MOBILITEIT > VISIE EN ACTIE “ALS DE POLITIEK HET NIET AANDURFT, DAN ZAL HET BEDRIJFSLEVEN DE VISIE OP TAFEL LEGGEN

ODW: “Er is ook positief nieuws. Het aantal autokilometers stagneert. Fleetmanagers worden mobiliteitsmanagers, ze hebben dankzij proactieve en slimme ingrepen een positieve impact op de Belgische mobiliteit. Dankzij de druk die de bedrijven zetten – en zullen moeten blijven zetten – komt ook het beleid in beweging. Uit een studie voor het zuiden van het land blijkt bovendien dat onze ‘congestie’ geen doorslaggevend tegenargument is voor buitenlandse investeerders. Waarmee ik allerminst wil zeggen dat we er niets moeten aan doen.”

PIETER TIMMERMANS (VBO)

WDG: “De Belg blijft te bekrompen in zijn visie. Hij ervaart grote infrastructuurwerken, kaliber Oosterweelverbinding, te weinig of niet als een investering die het hele land en de totale economie ten goede komen. En dat heeft impact op de realisatie van een daadwerkelijk intermodaal mobiliteitsnetwerk, waarin bijvoorbeeld korte spoortrajecten aansluiting garanderen op binnenscheepvaart.”

Hypothekeert een verstikkende mobiliteit de aantrekkingskracht van ons land als logistieke draaischrijf van Europa, als locatie voor buitenlandse investeerders?

PT: “Zonder visie geen strategie. Zonder strategie geen actieplan. Dat gebrek aan visie was er al in 2000 en is er vandaag nog altijd. Iedereen denkt dat hij het mobiliteitsvraagstuk in zijn hoekje kan oplossen. Dit land durft niet doordenken in termen van radicale, ‘grensoverschrijdende’ structurele aanpassingen van het mobiliteits-ecosysteem. Als de politiek het niet aandurft, dan zal het bedrijfsleven de kar trekken en de visie op tafel leggen.

Blijven aanmodderen is geen optie. We kunnen niet aanvaarden dat de bedrijven steeds minder bereikbaar worden voor de medewerkers. Of dat ze hun goederen nauwelijks nog op de eindbestemming krijgen.”

“GROTE EN KLEINE BEDRIJVEN MOETEN VEEL MEER MET HUN INNOVATIES NAAR BUITEN KOMEN” OLIVIER DE WASSEIGE (UWE)

OW: “Niemand in dit land lijkt de dynamiek van de mobiliteitsstromen te begrijpen of te willen begrijpen. De regionalisering heeft het ‘not in my backyard’-syndroom alleen maar versterkt. Als we morgen de Antwerpse Ring niet vlot krijgen, zal ook Binche daar op termijn onder lijden. Ik vraag me wel af of ons land de geschikte experten heeft om het mobiliteitsvraagstuk integraal als een ecosysteem te benaderen.”

“DE REGIONALISERING HEEF T HET ‘NOT IN MY BACKYARD’- SYNDROOM ALLEEN MAAR VERSTERKT” OLIVIER WILLOCX (BECI)

34

“DE BEDRIJFSWERELD IS TE VAAK TE BESCHEIDEN EN STRAALT TE WEINIG POSITIVISME UIT” HANS MAERTENS (VOKA)

Hans Maertens (HM): “Kan het bedrijfsleven net als voor klimaat en energie deel van de oplossing zijn voor de mobiliteit? Bijvoorbeeld: kunnen de werkgeversorganisaties een plan ontwikkelen om de capaciteit van de onderbenutte binnenscheepvaart op vijf jaar tijd te

verdubbelen? Ja. Kunnen wij de logistieke bevoorrading van de stad in een haalbaar masterplan gieten? Ja. Wij moeten samen met onze bedrijven concrete oplossingen op tafel leggen. We kunnen niet wachten tot de Oosterweelverbinding er ligt.”

JCR: “Miljoenen werknemers gaan dagelijks naar hun werk. Telewerken mag dan wel aan een opmars bezig zijn, er moeten nog grote inspanningen geleverd worden om die verplaatsingen veel energiezuiniger te maken.

Dat moet onvermijdelijk gebeuren via veranderingen die de mensen als een beperking zullen aanvoelen: carpooling, openbaar vervoer, zachte vervoersmiddelen.

Aangezien de ondernemingen de bestemming zijn, kunnen ze hun werknemers met de hulp van de overheid innoverende en aantrekkelijke oplossingen bieden om zo snel resultaten te boeken.”

“GRAAG MEER COLLECTIEVE AMBITIE” De nieuwe VBO-voorzitter Bart De Smet zet twee standpunten in de verf:

politieke staatsstructuur maakt het niet gemakkelijk, maar wat meer collectieve ambitie zou welkom zijn.”

2. “Vandaag wordt de bedrijfswereld als het ware met

1. “Een bedrijf dat relevant wil blijven, kijkt ver vooruit

en maakt op basis van die toekomstvisie concrete actieplannen op minstens drie tot vijf jaar. Ons land heeft nood aan krachtdadige, toekomstgerichte en geïntegreerde beleidskeuzes inzake energie, mobiliteit, arbeidsmarktorganisatie, migratie ….

Ik leg de nadruk op ‘geïntegreerd’, want alle werven zijn onmiskenbaar met elkaar gelinkt. De ingewikkelde

alle zonden van Israël beladen. Het lijkt wel alsof de maatschappij geen geloof meer hecht aan de kracht van de ondernemingen. De grote maatschappelijke en milieu-uitdagingen krijgen wel degelijk onze aandacht. Het zijn net die uitdagingen die de ondernemingen en hun federaties stimuleren om grondig na te denken over hun rol in de samenleving.

Werknemers zoeken een zinvolle job die hun waarden vertegenwoordigt. De consument vraagt duurzame producten en diensten uit een transparante waardeketen. En aandeelhouders willen het voortbestaan van hun activiteiten garanderen.

Die complexe context verplicht bedrijven om hun strategie, hun governance en hun investeringen te herbekijken om waarde te blijven creëren voor de samenleving. Als compagnon de route van alle bedrijven zal het VBO tonen dat ondernemingen ‘solution providers’ zijn voor de huidige en toekomstige maatschappelijke uitdagingen. Dat ze motor zijn van ‘sustainable progress’, duurzame vooruitgang.”

Het eerste luik van de rondetafel gemist? Daar zoomden VBO, Beci, UWE en Voka in op de thema’s werk&pensioen, Europa en het middenveld.

Lees het in de REFLECT-editie van september: www.vbo.be/ publicaties/Reflect

35

How to have more impact with our new webcast solutions Webinar Solutions and the Federation of Enterprises in Belgium (FEB) have joined forces to set up a new, state-of-the-art webcast studio in the heart of Europe.

Our aim?To help you achieve your goals.

We want your organisation to enjoy a maximum return on investment by using our new streaming solutions.

Brought to you by:

How we can make all the difference for you • • • •

Webinars, live streams and webcasts from our professional studios (Brussels and Mechelen) with full technical, audiovisual and content support Personalised coaching to help you prepare and present your live webinar, keynote video or vlog recording Time-efficient video productions and live webinars with a clear return on investment Facilitating hybrid events in collaboration with BeVenue, the FEB conference center in central Brussels

• • • • •

Professionals ready to design your slides, visuals, graphical videos and animations if you don’t have the time Client-focused approach Fair and affordable rates Fully corona-proof studios GDPR-compliant streaming platforms

Interested?

We would be delighted to tell you more about our customised and integrated solutions!

Ravenstein Business Center

Pierre Seghers events@vbo-feb.be BeVenue Rue Ravensteinstraat 4 - 1000 Brussels Tel. 00 32 2 515 09 64

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

ELLEN MACARTHUR, BOEGBEELD CIRCULAIRE ECONOMIE

KRINGLOOP WORDT NORM 50.660 kilometer in je eentje over zee de wereld rond: het zet een mens aan het denken. In 2009 zet de Britse topzeilster Ellen MacArthur een punt achter haar professionele zeilcarrière om zich op een duurzaam gebruik van de aarde en haar hulpbronnen te gooien. De stichting die haar naam draagt, promoot wereldwijd de circulaire economie als de motor van een nieuw tijdperk van economische ontwikkeling.

38

BIO ELLEN MACARTHUR

°1976 (Derbyshire, Engeland) ’01: Tweede in de Vendée Globe, non-stop solozeilwedstrijd rond de wereld ’01: Krijgt de ISAF World Sailor of the Year Award en wordt benoemd tot Dame in de Orde van het Britse Rijk ’03: Richt de Ellen MacArthur Cancer Trust op ’05: Wereldrecord non-stop de wereld rond zeilen ’09: Zet een punt achter haar zeilcarrière ’10: Lanceert de Ellen MacArthur Foundation

VAN LINEAIR NAAR CIRCULAIR Zeilen is van kindsbeen af haar sport en passie. In 2001 wordt Ellen MacArthur tweede in de Vendée Globe, een zware non-stop solowedstrijd rond de wereld. Vier jaar later schrijft ze geschiedenis door in 71 dagen, 14 uren, 18 minuten en 33 seconden zonder bevoorrading en helemaal alleen de wereldzeeën te trotseren. Een nieuw wereldrecord, toe te schrijven aan een boot, een persoonlijke conditie én een voorbereiding die uitblonken. “Maar nog (levens)belangrijker is het perfect uitbalanceren van alle voorraden, zoals voedsel, energie en brandstof of wisselstukken. Die moet je zoveel mogelijk hergebruiken zodat je nooit zonder valt, maar ook niet te veel gewicht meesleurt.” Uitmunten door slimme recyclage en zorgvuldig bewaakt evenwicht.

Het is met de wereldeconomie niet anders, zegt MacArthur. De beschikbare grondstoffen zijn beperkt. Ondanks het feit dat we er almaar efficiënter mee omspringen en waar mogelijk recycleren, raken we op lange termijn door de voorraad heen. Met minder consumeren, minder rijden, minder ‘doen’ dus, komen we er volgens haar niet. Maar hoe dan wel? MacArthur ging in overleg met studenten, CEO’s, academici en landbouwers.

Ze analyseerde concepten zoals performantieeconomie, cradle-to-cradle en industriële ecologie.

Uiteindelijk vond ze in de circulaire economie het model met het grootste potentieel. De circulaire economie optimaliseert de grondstoffenstromen zodat materialen, componenten en producten binnen een productieve kringloop blijven en op elk moment de hoogst mogelijke toegevoegde waarde leveren.

39

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

DE OMSLAG IS INGEZET

“We mogen ons gedrag recent bijgestuurd hebben, we blijven wel met z'n allen uitputbare hulpbronnen verslinden en ecosystemen overhoop halen. Grote boosdoener is de wereldeconomie, en dan vooral de lineaire aard ervan: we halen van alles uit de grond, maken er vervolgens producten mee die uiteindelijk bij het afval belanden. Tijdens dat proces stoten we broeikasgassen uit en vervuilen we lucht, land en water. In onze drang naar grondstoffen dringen we almaar dieper door in de laatste wildernis. Hoe efficiënt we dat lineaire systeem ook maken, ontginning en verontreiniging krijg je er nooit helemaal uit.” Neem nu plastic verpakkingen.

Globaal wordt slechts 14% ingezameld voor recycling, 32% belandt in de natuur. Als we zo doorgaan, zit er tegen 2050 meer plastic in onze oceanen dan vis. Dat schaadt niet alleen het milieu, maar zuigt ook waarde uit de economie. “Jaar na jaar verliest de mode-industrie 500 miljard dollar aan kleding die bij het afval belandt.

Dat gaat aan een duizelingwekkend tempo: tegenwoordig gaat er gemiddeld elke seconde een vrachtwagenlading kleding op het stort of in de verbrandingsoven.”

Het kan en moet anders. De circulaire economie heeft een positieve impact op onze leefomgeving en maatschappij doordat ze inzet op afval- en vervuilingsvrij design, producten en materialen verduurzaamt en ecosystemen regenereert. De economische mogelijkheden zijn talrijk. “Door lineaire producten en systemen vaarwel te zeggen en volop in te zetten op hun circulaire varianten, ontstaat er een geweldig innovatiepotentieel dat nieuwe inkomstenbronnen en kostenbesparingen kan creëren.” Dankzij het groeiende publieke bewustzijn raakt het concept stilaan ingeburgerd. De omslag is ingezet. Wereldwijd maken industriëlen en beleidsmakers zich klaar om deze kans op nieuwe waardecreatie

“Het is aan de bedrijven en de overheid om de consument een aanbod te doen dat hij niet kan weigeren.”

40

te grijpen: ze is goed voor triljoenen dollars. “Maar om de grootteorde en de urgentie van de globale uitdagingen het hoofd te bieden, moet de circulaire economie dringend opschalen. We moeten een heel systeem omgooien en daarbij te werk gaan in voortdurend overleg met alle stakeholders: bedrijven, regeringen, financiële diensten, academici en individuen.”

MacArthur beklemtoont dat het kringloopmodel staat of valt met samenwerking tussen alle actoren. Het valt haar op dat overheden heel moeilijk afstand nemen van de ‘end of pipe’-benadering. Ze zetten vooral in op efficiëntiewinsten en afval- en energiebeheer. “Het is enorm moeilijk om hen stroomopwaarts te laten kijken en te doen focussen op bijvoorbeeld ecodesign of productie-effectiviteit in plaats van op efficiëntie alleen.

Landen als Denemarken en China staan op specifieke domeinen zoals industriële symbiose, al een stuk verder dan veel andere landen.”

Consumenten die een circulair systeem aangeboden krijgen dat betere kwaliteit en service levert, meer keuzes biedt en waar mogelijk niet duurder is dan het bestaande systeem, springen zeker mee op de kar. “Toch mag je van de eindklant niet verwachten dat hij een grote inspanning levert om te veranderen. We hebben de consument te lang en te veel verplicht om “bij zichzelf te beginnen”, maar zonder de noodzakelijke randvoorwaarden voldoende uit te werken. Dat betekent geenszins dat hij ontsnapt aan zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid om bijvoorbeeld afval te sorteren.

Maar het zijn de bedrijven en de overheid die het systeem moeten doen kloppen en een aanbod doen dat niemand kan weigeren.”

“HOE EFFICIËNT WE DE LINEAIRE WERELDECONOMIE OOK MAKEN, ONTGINNING EN VERVUILING ZULLEN WE ER NOOIT HELEMAAL UIT KRIJGEN”

Bedrijfsmatig verpakkingsafval recycleren, dat doen we allemaal samen.

Valipac begeleidt al meer dan 20 jaar lang alle economische spelers die hierbij betrokken zijn.

Samen delen we de verantwoordelijkheid en werken we elke dag aan een duurzame toekomst. valipac.be

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

ENORME ECONOMISCHE OPPORTUNITEITEN Als Europa voluit de kringloopkaart trekt, kan de nakendetechnologische revolutie worden benut om tegen 2030 een nettowinst van 1,8 triljoen euro te genereren. Dat staat te lezen in 'Growth Within: A circular economy vision for a competitive Europe', een grootschalig rapport van de Ellen MacArthur Foundation, het McKinsey Center for Business and Environment en SUN (Stiftungsfonds für Umweltökonomie und Nachhaltigkeit) uit 2015. Dat is 0,9 triljoen meer dan wanneer het huidige, lineaire ontwikkelingspad wordt aangehouden. Het bbp zou tegen 2030 met 11% toenemen. Met het huidige elan is dat slechts 4%.

“De ommekeer zou bovendien gepaard gaan met betere maatschappelijke resultaten, zoals een toename van het jaarlijkse gezinsinkomen met 3.000 euro.

De consumptie van basismaterialen zou tegen 2030 met 32% kunnen dalen. Dat wordt gemeten aan de hand van wagens en bouwmaterialen, bouwgrond, kunstmeststoffen, pesticiden, waterverbruik in de landbouw, brandstoffen en niet-hernieuwbare elektriciteit. Uit 65 geanalyseerde academische papers blijkt dat volgens bestaande studies een sterke, verankerde circulaire economie een positief effect heeft op de werkgelegenheid.”

EEN VERSNELLING HOGER

De plasticindustrie laat nu al zien hoe de circulaire economie een hele industrietak omgooit. Kijk naar de bestendige inspanningen van essenscia, de multisectorale Belgische Federatie van de Chemische Industrie en Life Sciences. Het New Plastics Economy Global Commiment, dat de Ellen MacArthur Foundation en UN Environment in oktober 2018 samen lanceerden, bindt de strijd aan met plastic afval en vervuiling. Het initiatief verenigt wereldwijd meer dan vierhonderd bedrijven, regeringen, ngo's, universiteiten en andere organisaties. Ze scharen zich rond een visie die het probleem bij de wortel wil aanpakken. Zowel de bedrijfswereld, inbegrepen grote namen als Coca-Cola, Danone, Nestlé, Pepsico en Unilever, als regeringen zetten hun schouders onder een pakket ambitieuze doelstellingen tegen 2025. Jaarlijks zullen ze over de geboekte vooruitgang rapporteren.

Het Global Commitment omvat ook 27 financiële instellingen die samen 4 triljoen aan middelen beheren.

“In juni 2019 lanceerde het ‘Make Fashion Circular’-initiatief van de stichting de “Jeans Redesign Guidelines”, een set richtlijnen om toonaangevende modemerken en-fabrikanten ertoe aan te zetten design en productie van jeans te herzien. De richtlijnen bepalen minimumnormen voor duurzame kleding, niet-schadelijke materialen, recycleerbaarheid en traceerbaarheid. Ze bouwen voort op de al geleverde inspanningen om de jeansproductie te verbeteren, en hebben ertoe geleid dat zestien organisaties zich ertoe verbinden om tegen mei 2021 de eerste “geredesignede” jeansbroek

42

“De harde cijfers uit onze rapporten bewijzen de economische draagkracht van het circulaire businessmodel.”

"HET VERBRUIK VAN PRIMAIRE MATERIALEN KAN TEGEN 2030 MET 32% DALEN"

ELLEN MACARTHUR FOUNDATION De Ellen MacArthur Foundation werkt op drie domeinen: • Op vlak van vorming en educatie probeert ze in samenwerking met universiteiten en instellingen voor hoger onderwijs de circulaire economie een plaats te geven in opleidingen en curricula. Ze stimuleert studenten om circular economy als thema voor hun eindwerk te kiezen; • Op bedrijfsniveau stimuleert, sensibiliseert en informeert de stichting via verschillende kanalen.

Enerzijds is er een groep van global partners en stichters die de circulaire economie in hun eigen organisatie op de agenda zetten en een intern draagvlak creëren. Anderzijds is er de zogeheten ‘Circular Economy 100’-groep. Dat zijn captains of industry, lokale overheden, steden, innovatiepioniers … die met elkaar in overleg gaan en in pragmatische, internationale workshops op zoek gaan naar oplossingen. Het is de verdienste van de Foundation om mensen die niet of nauwelijks met elkaar in contact komen, toch in gesprek te laten gaan. Een autobouwer en een textielproducent of verlichtingsspecialist wisselen bijvoorbeeld best practices of specifieke businessmodellen uit en vinden daarin inspiratie voor een nieuwe manier van werken; • Ten slotte initieert de stichting ook fundamenteel onderzoek. www.ellenmacarthurfoundation.org

Private bank, collectief belang.

Imagine Tomorrow since 1871

De grote uitdagingen van vandaag, zijn de kansen van morgen. Degroof Petercam laat zich al 150 jaar leiden door deze overtuiging.

Om de toekomst voor de huidige en toekomstige generaties mee op te bouwen, investeren we in robuuste en duurzame vermogensdiensten.

www.imaginetomorrow.be Verantwoordelijke uitgever: Steve De Meester. September 2020 I Wettelijk adres: Bank Degroof Petercam nv, Nijverheidsstraat 44, 1040 Brussel I BTW: BE 0403.212.172 (RPR Brussel) - FSMA 040460 A.

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

op de markt te brengen.” De komende twee jaar zal Make Fashion Circular zich verder inzetten om dat kader te verbreden en er meer producten dan enkel jeanskleding in onder te brengen. Zo wil het de hele industrie bewegen tot een gezamenlijke ambitie.

KANSEN VERZILVEREN Vandaag bepaalt vooral de businesscontext of een bedrijf al dan niet in het circulaire circuit stapt. De druk is bijvoorbeeld hoog als een bedrijf primaire grondstoffen aankoopt waarvan de bronnen uitgeput raken of de prijzen sterk stijgen. Maar eigenlijk is het voor elk productiebedrijf van levensbelang om zijn grondstoffenbevoorrading veilig te stellen. “Het economische argument is veruit het sterkste argument om bedrijven te overtuigen de stap te zetten naar een circulair businessmodel.” Het concurrentievoordeel speelt natuurlijk ook. Een bedrijf dat met minder energie en andere grondstoffen goedkoper kan produceren, kan makkelijker investeren in innovatie en daarmee zijn marktpositie verstevigen. “Sinds het begin van de 20ste eeuw werden grondstoffen dankzij de efficiëntere winning en de ontdekking van nieuwe voorraden almaar goedkoper. Maar deze eeuw slingert de pendel terug. Als bedrijf moet je ver vooruitkijken en goed beseffen dat er een koopkrachtige middenklasse

44

“ZONDER STRUCTUREEL ECONOMISCH WINSTMODEL BEDRIEG JE NIET ALLEEN JE KLANTEN, MAAR OOK JEZELF ALS ONDERNEMER”

in de groeimarkten opstaat, terwijl de natuurlijke grondstofvoorraden slinken. Waarom van je product niet een grondstofbron maken en eerder focussen op de verkoop van een service dan van een product?

Op die manier kun je tegelijk aan klantenbinding doen.”

Anno 2020 laat de economische ruimte nog plaats voor bedrijven die zich vooral richten op efficiëntiewinsten en niet-circulair denken. “Het kringloopmodel biedt nochtans veel meer businessopportuniteiten. Het economisch systeem zal veel sneller omschakelen dan we denken. Tien jaar geleden was van circulaire economie nauwelijks sprake. Vandaag staat het hoog op de Europese agenda. Gerenommeerde multinationals slaan wereldwijd aan het experimenteren. Wie niet overtuigd is, zal met lede ogen moeten aanzien hoe concurrenten omschakelen en marktaandeel winnen. Hoe gerecycleerde grondstoffen of onderdelen goedkoper worden. En uiteindelijk zwichten als leveranciers of klanten de druk om in hun circulaire proces te stappen blijven opvoeren.” Het is nooit te vroeg, noch te laat.

Veel bedrijven experimenteren eerst met één productielijn en rollen daarna verder uit. Zonder structureel economisch winstmodel bedrieg je evenwel niet alleen je klanten, maar ook jezelf.

“Natuurlijk speelt ook marketing een rol. Maar dat lukt alleen als het model economisch zinvol is en bijdraagt tot de stabiliteit, slaagkansen en veerkracht van de onderneming.”

IN DE STEIGERS

Het circulaire businessmodel heeft economische draagkracht. Dat bewijzen de harde cijfers in de rapporten van de stichting. De accurate analyses zorgen ervoor dat steeds meer bedrijven overstag gaan.

“België staat sterk vanwege zijn vooruitstrevende grondstoffenstroommanagement.” Ons land is wereldleider op het vlak van het recycleren en valoriseren van verpakking. Als kleine, open, maar dynamische economie moeten we korter op de bal spelen. Bovendien beschikken we over weinig tot geen primaire grondstoffen in de ondergrond. Alle maatschappelijke voorwaarden voor het succes van een circulair model staan in de steigers.

Het momentum is er, het is aan de ondernemers om de kansen te verzilveren.

MacArthur ziet de toekomst rooskleurig in. “De circulaire economie biedt een enorme kans. Denk bijvoorbeeld aan de studerende jongeren van vandaag. Wat een prachtopportuniteit om mee te kunnen bouwen aan een circulaire toekomst, waar we materialen gebruiken in de plaats van ze op te gebruiken, waar we grondstoffen inzetten ten gunste van mens en milieu. We kennen de oplossing. Nu hebben we dadendrang nodig. Dadendrang van zij die de kracht en de macht hebben om een duurzame, draaiende langetermijneconomie uit te bouwen.”

CIRCULAIRE ECONOMIE EN DE SDG S Door kapitaal te mobiliseren voor investeringen en door de circulaire economie in hun bedrijfsstrategieën te verankeren, kunnen ondernemingen betekenisvol bijdragen aan de duurtzame ontwikkelingsdoelen. Zo kunnen ze de prangendste prioriteiten uit de zeventien VN-ontwikkelingsdoelen, zoals klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en vervuiling helpen aanpakken.

“Door onze productie- en consumptiegewoonten bij te sturen, schept de circulaire economie een solide kader om SDG 12 te halen (verantwoorde consumptie en productie). Omwille van haar onvermijdelijke materiaal-en energie- intensiteit zou de zware industrie een logisch vertrekpunt kunnen zijn. De mogelijkheden liggen er voor het grijpen. Maar circulariteit kan ook van pas komen om ons voedselsysteem heruit te vinden. Regeneratieve voedselproductie en een betere voedingsstoffenkringloop hebben een positieve impact op biodiversiteit, een gezonde bodem en schoon water.” In het algemeen is de circulaire economie veelbelovend voor verschillende SDGs, waaronder doelstelling 7 (betaalbare en duurzame energie), 11 (duurzame steden en gemeenschappen), 13 (klimaatactie), 14 (leven in het water) en 15 (leven op het land).

Wat doelstelling 13 betreft, bracht een recent rapport van de Ellen MacArthur Foundation aan het licht dat een circulaire omslag voor vijf belangrijke materialen – met name cement, staal, plastic, aluminium en voedsel – ervoor zou kunnen zorgen dat we tegen 2050 9,3 miljard ton minder broeikasgas uitstoten. Dat is even veel als alle emissies uit transport samen.

“Het kringloopmodel moet economisch zinvol zijn en bijdragen tot de stabiliteit en veerkracht van de onderneming.”

45

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

THEMA'S Beste lezer, Graag houden we voor u in REFLECT ook de vinger aan de pols van de actualiteit. In elke uitgave krijgt u een overzicht van voor het bedrijfsleven belangrijke thema’s die onze experts nauw en secuur aansturen, onderhandelen en opvolgen op zowel economische, sociale, juridische als fiscale domeinen.

In de nu volgende bladzijden van REFLECT vindt u een selectie van dossiers waarop onze experts vandaag actief zijn om de belangen van onze lidfederaties en de aangesloten bedrijven maximaal te behartigen, dit zowel op federaal, Europees als internationaal niveau.

46

Per thema krijgt u een status van het dossier, de positionering van het VBO en lichten we ook de ‘next steps’ toe. Op die manier hebt u een 360°-kijk op dossiers met een mogelijke belangrijke impact op uw business.

Een totaaloverzicht van alle dossiers en thema’s die onze experts opvolgen, vindt u op www.vbo.be (Actiedomeinen).

48

52

HERSTEL- EN INVESTERINGSPLAN

BREXIT & REACH

Voor een echte samenwerkingsstrategie tussen overheid en ondernemingen

49

CORONAVIRUS EN ECONOMISCHE CRISIS Naast de liquiditeit, ook de financiële ruggengraat verstevigen

Is uw bedrijf klaar voor 1 januari 2021?

53

PRIVACY SHIELD

Wat is het alternatief voor overdracht van persoonsgegevens naar de VS?

54

E-FACTURATIE Verder implementeren

50

HERSTRUCTURERINGEN EN COLLECTIEVE ONTSLAGEN

55

SLIMME KILOMETERHEFFING De vrees voorbij

Een nieuw jasje

51

INTERNATIONALE HANDEL Implementatie overeenkomsten

47

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

HERSTEL- EN INVESTERINGSPLAN

VOOR EEN ECHTE SAMENWERKINGSSTRATEGIE TUSSEN OVERHEID EN ONDERNEMINGEN

O

m de huidige crisis het hoofd te bieden en de economische en sociale schade van de pandemie te herstellen, werden de Commissie, het Europees Parlement en de EU-leiders het dit jaar eens over een plan voor herstel en veerkracht, in het Engels ‘Next Generation EU’. Het plan zal 750 miljard euro kosten, een bedrag dat bovenop het klassieke meerjarenbudget van de EU komt 1 . Het grootste deel dient voor de ‘Recovery and Resilience Facility’ (RRF), waarvoor een nooit gezien bedrag van 672,5 miljard euro voorzien is. Dat geld zal aan de lidstaten worden toegekend in de vorm van leningen (voor 360 miljard euro) en subsidies (voor 312,5 miljard euro). Het programma werd bepaald in het kader van de strategische Europese koers richting een duurzame groei en vormt het belangrijkste relance-instrument van de EU voor de uitweg uit de crisis en de basis van een modern, veerkrachtig en duurzaam Europa.

Om de steun te kunnen genieten wordt elke lidstaat van de EU gevraagd om ten laatste op 30 april 2021 een ’plan voor herstel en veerkracht’ in te dienen.

Dat plan moet een coherent geheel vormen van hervormingen en overheidsinvesteringsprojecten die tegen 2026 geïmplementeerd moeten zijn. Om die relanceplannen geleidelijk aan af te kunnen ronden, moedigde de Europese Commissie de lidstaten aan om hun voorontwerpen van plan in te dienen vanaf 15 oktober 2020. Rekening houdend met de strategische koers die de EU voor zichzelf heeft uitgestippeld, spoort de Europese Commissie de lidstaten ook ten zeerste aan om, ten gunste van een duurzaam en inclusief herstel, aanzienlijke investeringen in hun relanceplan op te nemen die jobs en groei kunnen creëren en de energie(‘Green Deal’) en digitale transitie kunnen bevorderen.

De Europese Commissie zal in het bijzonder letten op de manier waarop de relanceplannen de prioritaire acties ondersteunen op klimaat-, milieu-, sociaal en digitaal vlak. Ze zal er tevens over waken dat elk plan wel degelijk de doelstelling van 37% klimaatinvesteringen en 20% digitale investeringen behaalt.

In België zou er ongeveer 5 miljard euro aan subsidies moeten worden toegekend in het kader van de RRF 2 en het kabinet van staatssecretaris voor Relance en Strategische Investeringen, Thomas Dermine, heeft de zware taak

48

gekregen om de redactie van het Belgisch interfederaal plan voor herstel en veerkracht te coördineren. Ter voorbereiding van dat plan, werd in november 2020 een brede oproep tot projecten gedaan, die het VBO voor de privésector verzamelde en vervolgens aan de regering bezorgde.

Contact

Bij die oefening kon het VBO vaststellen hoe dynamisch de ondernemingen zijn. Ze leverde immers meer dan 130 investeringsprojecten op in uiteenlopende domeinen, zoals mobiliteit, investeringen in schone energie, investeringen in digitale technologieën, circulaire economie en ondersteuning voor R&D. We kunnen de bedrijven dus geen gebrek aan ambitie en innoverende projecten verwijten om mee te stappen in de transities waar onze wereld vandaag mee geconfronteerd wordt.

Heel wat van die investeringsprojecten produceren belangrijke positieve externaliteiten en/of bieden in belangrijke domeinen, zoals energie en mobiliteit, een oplossing voor het probleem van de onderlinge afhankelijkheid tussen privé-investeringen en investeringen in openbare infrastructuur (m.a.w. de privé-investeringen worden niet gedaan door gebrek aan openbare infrastructuren en omgekeerd, de privésector investeert niet in infrastructuren, want er zijn geen privé-investeringen). Hopelijk worden via het interfederaal selectieproces de projecten gekozen die het meest bijdragen aan het economisch herstel van ons land en aan de groene en digitale transitie.

Zoekterm op VBO.BE “Herstelplan”

Christophe Ernaelsteen Competentiecentrum Economie & Conjunctuur ce@vbo-feb.be

1 Dat artikel werd opgemaakt toen er nog onzekerheid heerste over het veto van de Hongaarse en Poolse autoriteiten betreffende die bedragen.

2 Er werd al 3,3 miljard euro verworven.

De rest zal afhangen van het bbp-verlies dat werd opgetekend in 2020-2021. enregistrée sur 2020-2021.

ER WERDEN MEER DAN 130 INVESTERINGSPROJECTEN IN UITEENLOPENDE DOMEINEN VERZAMELD.

CORONAVIRUS EN ECONOMISCHE CRISIS

NAAST DE LIQUIDITEIT, OOK DE FINANCIËLE RUGGENGRAAT VERSTEVIGEN

D

e tweede golf van het coronavirus en de nieuwe beperkende veiligheidsmaatregelen zorgen voor een nieuwe schok in het economische leven en zadelen de bedrijven op met gigantische liquiditeitsen solvabiliteitsproblemen. De regering besliste daarom om een reeks bestaande steunmaatregelen te verlengen. Het gaat bv. om de tijdelijke werkloosheid wegens COVID-19-overmacht (zelfde regeling als bij de eerste lockdown), de bazooka (gewaarborgde leningen), de spreidingsplannen voor belasting- en sociale schulden, en ga zo maar door. Het VBO is tevreden met die maatregelen die de liquiditeit van de bedrijven op korte termijn zullen versterken en zo zullen helpen om deze ongeziene crisis door te komen.

Uit berekeningen van het VBO en databedrijf Graydon bleek dat dankzij de steunmaatregelen tijdens de eerste golf het aantal bedrijven dat potentieel in gevaar kwamen, daalde van 40% naar 25%. Ook deze keer zullen de maatregelen hun effect niet missen.

De liquiditeitsproblemen zijn dankzij de maatregelen min of meer onder controle, maar de solvabiliteitsschok waarbij ondernemingen effectief overkop kunnen gaan, is nog niet vermeden.

dividenden worden uitgekeerd, of wanneer de personeelskosten lager zijn dan die ingeboekt in 2019 (zo zal een kostendaling van 10% leiden tot een belasting van 10% op de vrijgestelde reserve).

Contact

Jean Baeten Competentiecentrum Fiscaliteit & Investeringen jb@vbo-feb.be

EEN SOLVABILITEITSPLAN

De genomen maatregelen om de liquiditeit te ondersteunen en zelffinanciering te stimuleren zijn onontbeerlijk, maar zullen niet volstaan om een solvabiliteitscrisis af te wenden (namelijk wanneer alle uitgestelde schulden daadwerkelijk betaald zullen moeten worden). Meer en meer ondernemingen die vóór de crisis gezond waren, komen na 9 maanden crisis ook in ademnood. Zij hebben nood aan maatregelen die hun (quasi)kapitaalstructuur structureel verstevigen, om hun solvabiliteit op middellange en lange termijn te vrijwaren en hun kredietwaardigheid te herstellen. Er is dus dringend nood aan een solvabiliteitsplan dat zowel mikt op de herkapitalisatie van de ondernemingen als de versterking van hun quasikapitaal (achtergestelde schuld, converteerbare obligaties …). Een weldoordacht plan, gericht op de rendabele bedrijven en flexibel in functie van de specifieke noden van verschillende soorten ondernemingen (van start-ups tot middelgrote en grote ondernemingen).

Zoekterm op VBO.BE “Liquiditeit”

WEDEROPBOUWRESERVE VAN EIGEN MIDDELEN

Een van de maatregelen om de ruggengraat van de ondernemingen te versterken, is de wet van 19 november 2020, goedgekeurd zoals overeengekomen in het regeerakkoord, met als doel bedrijven in staat te stellen hun eigen middelen herop te bouwen via zelffinanciering.

Naar rato van het verlies in 2020 kan een vrijgestelde wederopbouwreserve worden aangelegd, aangerekend op de winsten van de boekjaren 2021 tot 2023 en geboekt bij de vrijgestelde reserves op de passiefzijde van de balans. De aangelegde reserve zal wel aan een onaantasbaarheidsvoorwaarde moeten voldoen om vrijgesteld te blijven.

ONDERNEMINGEN HEBBEN NOOD AAN MAATREGELEN DIE HUN (QUASI) KAPITAALSTRUCTUUR STRUCTUREEL VERSTEVIGEN.

Merk op dat deze maatregel niet geldt voor ondernemingen die dividenden uitkeren en/of die banden hebben met belastingparadijzen. Die reserve wordt overigens belastbaar indien later alsnog

49

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

HERSTRUCTURERINGEN EN COLLECTIEVE ONTSLAGEN

EEN NIEUW JASJE

D

ankzij twee recente initiatieven wordt de materie ‘herstructurering’ toegankelijker, vlotter en beter omkaderd. In de huidige context komt dat nieuws als geroepen, want het vereenvoudigt de taak van ondernemingen die de schok opvangen van de economische crisis. De bedrijven hebben immers nood aan betere perspectieven om er weer bovenop te komen en vooruit te kijken. Met dat doel voor ogen kwamen werkgevers- en vakbondsvertegenwoordigers overeen om enerzijds de verschillende geldende teksten te centraliseren en om anderzijds de informatiestroom tussen de instanties en werkgevers te verbeteren via een loket en informatieplatform specifiek voor herstructureringen.

Het VBO publiceerde begin 2020 bovendien een nieuwe praktische gids ‘Herstructureren: met of zonder ontslagen’, die via de website te bestellen is.

CENTRALISEREN EN VEREENVOUDIGEN

Rekening houdend met de versnipperde regelgeving, moeten de mensen in het veld en de ondernemingen jongleren met meerdere bronnen op verschillende niveaus: de wet-Renault, de cao’s 10 en 24 van de NAR en zelfs met een koninklijk besluit uit 1976. Door die versnippering zijn de toe te passen regels minder toegankelijk en leesbaar. De sociale partners hebben dus besloten om alle teksten over herstructureringen te centraliseren en in te delen naargelang de thema’s (collectief ontslag, overgang van onderneming, sluiting van onderneming, overname van activa na faillissement enz.), met extra aandacht voor de gevallen waarbij die thema’s overlappen.

Er is ook sprake van een uniek loket en een uniek informatieplatform om de informatiestromen tussen de instanties en werkgevers te vereenvoudigen en verbeteren.

Ondernemingen in herstructurering moeten verschillende notificaties bij de overheden doen.

Die kennisgevingen zijn administratief complex en zwaar, zeker in geval van meerdere zetels verdeeld over de verschillende landsdelen. Door een uniek loket op te richten, zullen bedrijven die notificaties, via een beveiligde webtoepassing, onmiddellijk en in één verrichting aan de directeur van de gewestelijke tewerkstellingsdienst en de voorzitter van het

50

directiecomité van de FOD Werkgelegenheid kunnen overmaken.

Contact

Dat informatieplatform zal op geanonimiseerde manier bepaalde overeenkomsten over de herstructureringen coördineren, om de rechtszekerheid en de informatie voor de spelers op het terrein te verbeteren.

Het zal in het bijzonder de overeenkomsten publiceren ter uitvoering van aanbeveling nr. 28 van de NAR met betrekking tot de indicatieve kalender van het herstructureringsproces en tot de informatie voor de zwaar getroffen medecontractanten van het bedrijf.

Er zal bovendien een jaarlijks overzicht worden gegeven op basis van 4 criteria: behoud van tewerkstelling, begeleidende maatregelen, eindeloopbaanregelingen en vermelding van de betaling (of niet-betaling) van extralegale vergoedingen, zonder daarbij cijfers of berekeningsmethodes te vermelden.

Competentiecentrum Werk & Sociale zekerheid jcp@vbo-feb.be

Jean-Charles Parizel

Zoekterm op VBO.BE “Herstructureringen”

Deze belangrijke stap voorwaarts wordt ingediend met het advies nr. 2184 van de NAR van 27 oktober 2020.

DE BEDRIJVEN HEBBEN NOOD AAN BETERE PERSPECTIEVEN OM ER WEER BOVENOP TE KOMEN EN VOORUIT TE KIJKEN.

CYBERVEILIGHEID UN NOUVEAU TANDEM INTERNATIONALE HANDEL À LA TÊTE DE LA FEB

IMPLEMENTATIE OVEREENKOMSTEN

O

p 12 november jongstleden publiceerde de Europese Commissie haar 4de jaarverslag (2020) over de uitvoering van de handelsovereenkomsten van de Europese Unie. Het verslag gaat over het jaar 2019 en houdt dus geen rekening met de gevolgen van de gezondheidscrisis voor de externe handel van de Unie. Het analyseert 36 handelsverdragen met 65 landen buiten Europa in vier geografische zones: Azië, Amerika, buurlanden van Europa en ACS-staten (Afrika, Caraïbisch gebied en de Stille Oceaan).

‘PREFERENTIËLE’ HANDEL

De zogenaamde ‘preferentiële’ handel met partners van de Europese Unie, met andere woorden, waarvan de handel valt onder een van de 45 handelsverdragen van de EU, vertegenwoordigt in 2019 ongeveer 33% van de buitenlandse handel van de Unie. De handel met de 65 partners die het verslag onderzoekt (Zwitserland, Japan, Zuid-Korea, Tunesië, Chili, Oekraïne, Canada …) is tussen 2018 en 2019 met bijna 3,4% toegenomen. Dat cijfer ligt beduidend hoger dan de stijging van 2,1% die werd opgetekend voor de ‘niet-preferentiële’ EU-handel, dus zonder handelsakkoord, met bijvoorbeeld China of de Verenigde Staten.

HOE GENIETEN VAN DE PREFERENTIËLE TARIEVEN?

De drie essentiële stappen in de handel met landen buiten de Europese Unie!

1. Een EORI-nummer aanvragen voor douaneidentificatie: >https://economie.fgov.be/nl/themas/ ondernemingen/een-onderneming-oprichten/ belangrijkste-stappen-om-een/douane-identificatie 2. De oorsprongsregels van uw export of import verifiëren: >https://economie.fgov.be/nl/themas/handelsbeleid/ oorsprong-van-goederen/preferentiele-oorsprong >https://trade.ec.europa.eu/access-to-markets/en/ content/rules-origin-access2markets 3. Zich registreren in het systeem van zelfcertificering REX: > https://economie.fgov.be/nl/themas/handelsbeleid/ oorsprong-van-goederen/preferentiele-oorsprong/ zelfcertificering-van

FOCUS OP IMPLEMENTATIE

Denis Redonnet, de Chief Trade Enforcement Officer (CTEO), moet toezicht houden op de uitvoering van de handelsovereenkomsten van de EU: van markttoegang voor onze ondernemingen tot het oplossen van geschillen en de uitvoering van de verplichtingen inzake duurzame ontwikkeling. Die nieuwe functie van het DG Handel zal belangrijker worden in de toekomst. Dat blijkt alvast uit twee instrumenten die de diensten van de CTEO onlangs ter beschikking stelden van de Europese ondernemingen: een single entry point voor klachten in verband met hindernissen voor markttoegang en het unieke platform Acces2markets voor alle informatie over toegang tot derde markten.

Contact

Thomas Julien Competentiecentrum Europa & Internationaal tj@vbo-feb.be Zoekterm op VBO.BE “Handelsovereenkomsten”

De sterkere groei van de handel die onder de preferentiële tarieven valt (in vergelijking met handel die niet gedekt is door dergelijke overeenkomsten) toont empirisch aan hoe belangrijk het voor de Unie is om vrijhandelsakkoorden te sluiten en ze uit te voeren! Er zal nog enige sensibilisering nodig zijn om de ondernemingen duidelijk te maken hoe ze kunnen profiteren van de positieve effecten van die akkoorden (zie kaderstuk).

HET IS BELANGRIJK VOOR DE UNIE OM VRIJHANDELSAKKOORDEN TE SLUITEN EN ZE UIT TE VOEREN!

51

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

BREXIT & REACH

IS UW BEDRIJF KLAAR VOOR 1 JANUARI 2021?

O

p 1 januari 2021 stapt het Verenigd Koninkrijk effectief uit de Europese interne markt en douane-unie. Met of zonder handelsakkoord.1 Dat betekent dat op 1 januari ook een pak nieuwe regels van kracht worden. Dat zal ongetwijfeld grote operationele gevolgen hebben en een reële impact op onze economie.

Ook de regelgeving rond chemische stoffen en in het bijzonder REACH zal ingrijpend veranderen.

REACH is de Europese verordening (1907/2006) over de registratie, beoordeling, autorisatie en gebruiksbeperkingen van chemische stoffen. Ze heeft een impact op iedereen die in aanraking komt met chemische stoffen, mengsels en producten als fabrikant, importeur of downstream gebruiker, zoals formulatoren, industriële of professionele gebruikers.

Na een no-deal Brexit worden alle Britse ondernemingen niet-EU-entiteiten en zullen alle Britse registraties niet langer bestaan in de EU. Invoerders van chemische producten uit het VK moeten vanaf 1 januari 2021 over een eigen registratie (of een registratie van een geldige ‘only representative’) beschikken vooraleer in te voeren in de EU. Uitvoerders naar het VK en Britse vestigingen zullen ook de nieuwe Britse regelgeving (‘UK REACH’) moeten naleven.

ECHA opende op 12 maart 2019 een ‘Brexit Window’ in REACH-IT dat een overdracht van bepaalde registraties naar andere/nieuwe legale entiteiten mogelijk maakt. In tegenstelling tot het VK voorziet de EU echter geen overgangsmaatregelen voor REACH in de EU27/EEA. Dezelfde principes als EU REACH zijn van toepassing in UK REACH: verplichte registratie voor productie en/of invoer in het VK vanaf 1 ton per jaar per stof als dusdanig, in mengsels, of met bedoelde vrijstelling uit voorwerpen. Vanaf 1 januari 2021 zal het UK REACH IT-systeem, ‘Comply with UK REACH’, beschikbaar zijn voor de meldingen en registraties.

52

De Britse overgangsmaatregelen omvatten o.a. een ‘grandfathering’-procedure voor bestaande registraties van Britse ondernemingen. Daartoe moet de betrokken Britse onderneming een basisnotificatie indienen binnen een termijn van 120 dagen vanaf 1 januari 2021 en een volledige registratie uitvoeren binnen een specifieke termijn na 28 oktober 2021 op basis van een tonnagevork en de gevaarseigenschappen van de stof.

Contact

Aarnout Ecker Competentiecentrum Sustainability & Circulaire economie ae@vbo-feb.be Zoekterm op VBO.BE “REACH”

VOELT U ZICH NOG NIET KLAAR VOOR BREXIT NA HET LEZEN VAN DEZE KORTE TOELICHTING?

Voor meer informatie over Brexit en REACH, maar ook over andere domeinen, zoals douaneprocedures, verblijfsvergunningen, intellectuele eigendom enz. kunt u altijd het VBO contacteren. Op onze website vindt u uitgebreide (video)presentaties van ons Brexit-event op 28 oktober 2020: www.vbo-feb.be/ events/20201028-brexit-info/Program/

1 Dit artikel werd geschreven op 30 november 2020. Het was op dat ogenblik nog onduidelijk of er voor het jaareinde een fjnale Brexit-deal zou zijn.

OOK DE REGELGEVING ROND CHEMISCHE STOFFEN EN IN HET BIJZONDER REACH ZAL INGRIJPEND VERANDEREN.

PRIVACY SHIELD

WAT IS HET ALTERNATIEF VOOR OVERDRACHT VAN PERSOONSGEGEVENS NAAR DE VS?

E

lke verwerkingsverantwoordelijke die persoonsgegevens buiten de EU wil doorgeven, moet eerst nagaan of het land van bestemming die gegevens voldoende beschermt. Zo ja, dan verloopt de doorgifte net zoals binnen de EU. Maar omdat de wetgeving in de Verenigde Staten niet hetzelfde beschermingsniveau biedt, werd een systeem van autocertificering ingevoerd voor bedrijven gevestigd in de Verenigde Staten.

Dat beschermingsmechanisme, beter bekend als het Privacy Shield, trad in 2016 in werking.

In juli 2020 verklaarde het Hof van Justitie van de EU dat cruciale mechanisme ongeldig. Reden: de Amerikaanse controleprogramma’s houden risico’s in voor de bescherming van die gegevens.

Voor ondernemingen die in het kader van hun activiteiten persoonsgegevens doorgeven aan de Verenigde Staten breekt dus een periode van onzekerheid én rechtsonzekerheid aan.

Het logische gevolg van die ongeldigheidsverklaring, waarschuwt het Europees Comité voor gegevensbescherming (EDPB), is dat alle overdrachten die op basis van dat systeem gebeuren voortaan illegaal zijn.

Europese ondernemingen die gegevens doorsturen naar de Verenigde Staten moeten op zoek naar alternatieven, zoals modelcontractbepalingen van de Europese Commissie (SCC) of bindende bedrijfsregels binnen een bedrijvengroep (BCR).

Ze moeten ook controleren of die contractbepalingen en andere regels werkelijk voldoende bescherming bieden voor het doorsturen van gegevens naar de VS.

Met die enquête wil het onze bedrijfsleiders, de Belgische Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA), de EDPS en de Europese Commissie sensibiliseren. We kunnen er alvast de volgende elementen uit distilleren: • Het is niet haalbaar voor de ondernemingen zelf om na te gaan in welke mate de wetgeving van de respectieve landen van de verwerkers op elkaar afgestemd is.

• Het gaat bovendien niet enkel over verwerkers, maar ook over ‘subverwerkers’ en andere verwerkingsverantwoordelijken waarmee de onderneming in contact staat.

• Het probleem beperkt zich niet tot de gegevensoverdracht, ook de toegang vanuit een derde land is problematisch.

• Vaak zijn de contractuele onderhandelingen met de belangrijkste actoren unilateraal en laten ze weinig ruimte om bijkomende voorwaarden en garanties te eisen.

Europa en de Verenigde Staten moeten in hun onderhandelingen dus dringend tot een oplossing komen die de Europese bedrijven volledige rechtszekerheid garandeert voor de gegevensoverdrachten in het kader van hun activiteiten.

Contact

Nathalie Ragheno en Anneleen Dammekens Competentiecentrum Recht & Onderneming nr@vbo-feb.be en ada@vbo-feb.be Zoekterm op VBO.BE “Privacy Shield ”

De aanbevelingen van de EDPS maken op dit moment het voorwerp uit van een openbare raadpleging. Laat weten welke problemen u ondervindt, zodat de EDPS snel praktische en efficiënte maatregelen kan treffen (European Data Protection Board> Our work & tools> Public consultations> Recommendations 01/2020)

RAMPZALIGE SITUATIE

Heel wat ondernemingen (inclusief kmo’s) worden geconfronteerd met moeilijkheden. Het zijn bijvoorbeeld ondernemingen die er niet in slagen om contractbepalingen te sluiten of om de gesloten bepalingen te conformeren. Alle sectoren zijn betrokken. Hoe kunnen we bv. medisch onderzoek verrichten zonder gegevens uit te wisselen tussen de continenten? Telecommunicatie, banken, energieleveranciers … Het belangt hen allen aan.

Het VBO hield onlangs een informele enquête bij zijn sectoren om te peilen naar hun ervaringen.

53

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

CYBERVEILIGHEID E-FACTURATIE

VERDER IMPLEMENTEREN

E

-facturatie betekent de automatisering van het hele facturatieproces, van de verzending door de leverancier tot de betaling en zelfs archivering door de klant. Het is een van de prioriteiten van het regeerakkoord van 2020 om dat proces verder uit te rollen. Gezien de talrijke voordelen, kan het VBO zich daar alleen maar om verheugen.

stakeholders rond e-facturatie samen en beoogt de laatste technische en semantische moeilijkheden rond de invoering van elektronische facturen weg te werken.

Dat doet de BEG bijvoorbeeld via het uitwerken van standaardoplossingen om bepaalde typisch Belgische zakenpraktijken te verwerken in een elektronische factuur. De BEG streeft in zijn discussies naar concrete en praktische aanbevelingen.

E-facturatie is sneller, efficiënter en goedkoper dan papieren facturatie.

OFFICIËLE COMMUNICATIE VIA E-FACTUUR

De Belgische overheden moedigen e-facturatie al verschillende jaren aan in de b2g (business-to-government)uitwisselingen. De elektronische facturatie in die uitwisselingen kan een belangrijke voorbeeld- en demonstratiefunctie hebben om elektronische facturen ook in andere facetten van de economie in te voeren.

De belangrijkste winsten vinden we immers vooral op b2b-niveau (business-to-business), waar het handelsvolume veel hoger ligt.

De Dienst Administratieve Vereenvoudiging (DAV) schat de besparing op 2,42 euro voor de een uitgaande elektronische factuur per e-mail en op nog eens 3,24 euro voor een uitgaande factuur in geïntegreerd elektronisch formaat (van het elektronisch systeem van de verzender naar het elektronisch systeem van de ontvanger). Ook voor binnenkomende facturen dalen de verwerkingskosten en de tijd die opgaat aan ontvangst, invoering en validering van de facturen, net als de kosten voor het afdrukken. De DAV raamt die winst op 0,36 euro per factuur via e-mail en op 5,77 euro extra voor een geïntegreerde elektronische factuur.

Momenteel worden de meeste elektronische facturen (70 à 80%) verstuurd via e-mail. De berekeningen van de DAV tonen dus aan dat er nog veel extra kan worden bespaard door van factuur via e-mail over te gaan naar een volledig geautomatiseerde factuur (via een gestructureerd automatisch bestand). De automatische behandeling van het miljard facturen die elk jaar in België worden verstuurd, zou een jaarlijkse efficiëntiewinst van 3,5 miljard euro kunnen opleveren.

‘E-INVOICING BUSINESS EXPERT GROUP’

Via zijn in 2016 opgerichte ‘e-Invoicing Business Expert Group (BEG)’ wil het VBO het gebruik van e-facturatie in België bevorderen. De BEG brengt alle

54

Contact

Amélie Wuillaume Competentiecentrum Digitaal & Innovatief ondernemen aw@vbo-feb.be Zoekterm op VBO.BE “e-facturatie”

Alle documenten (informatie en hulpbronnen) met betrekking tot de activiteiten van de ‘Business Expert Group’ zijn te vinden op de site https://efactuur. belgium.be/ (‘Inhoud’ -> ‘Business Expert Group’). De facturatiescenario’s voor een aantal typisch Belgische zakenpraktijken (leeggoed, korting bij contante betaling, btw op ruilonderdelen in de sector van de autoherstellingen, factuur in verschillende valuta) die werden ontwikkeld en goedgekeurd door de leden van de ‘Business Expert Group’ worden daar gepubliceerd, evenals de minimale vereisten voor een e-factuur.

Efactuur.belgium.be is de officiële bron voor alle huidige en toekomstige communicatie met betrekking tot e-facturatie.

DE BELANGRIJKSTE WINSTEN VINDEN WE VOORAL OP B2B-NIVEAU (BUSINESS-TO BUSINESS), WAAR HET HANDELSVOLUME VEEL HOGER LIGT.

CYBERVEILIGHEID SLIMME KILOMETERHEFFING

DE VREES VOORBIJ

H

et idee is niet nieuw. En toch zorgt dit voorstel telkens weer voor een storm van protest. Het VBO pleit al verschillende jaren voor de invoering van een slimme kilometerheffing, zij het onder bepaalde voorwaarden.

De eerste doelstelling is om eerder het gebruik dan het bezit te belasten. Dat zou een modal shift teweegbrengen, een meer verantwoord en weloverwogen gebruik van onze voertuigen, wat de luchtvervuiling en de files zou terugdringen.

De Monitor-enquête 1 van 2019 toont aan dat 17% van de verplaatsingen van minder dan één kilometer met de auto gebeurt. Dat cijfer stijgt tot 59% voor afstanden tussen twee en vijf kilometer.

ENKELE BEZORGDHEDEN ONTKRACHT

Als we over de invoering van dat systeem spreken, blijven velen hangen bij het eerste woord ‘belasting’.

Nog een belasting … Nee, bedankt! Ten eerste spreekt het VBO over een kilometerheffing en niet over een belasting. In tegenstelling tot een belasting, wordt de opbrengst uit een heffing opnieuw geïnvesteerd in dezelfde openbare dienst. Zo beschikken we over bijkomende middelen om ons systeem en onze mobiliteitsinfrastructuur te verbeteren.

Ten tweede zou het gaan om een taxshift en niet om een taxlift: verkeersbelastingen en de belasting op de eerste inverkeerstelling zouden worden vervangen door die nieuwe belasting. De budgettaire impact zal dus al lager zijn.

In het door ons ondersteunde systeem, zou het bedrag van die heffing variëren in functie van verschillende criteria: het aantal gereden kilometers, plaats en uur van verplaatsing, de gebruikte infrastructuur en de luchtvervuiling door het voertuig. Op die manier wordt het gebruik van de wagen uitgespeeld tegen beschikbare alternatieven. Bijgevolg zou een onderscheid in tarieven gemaakt moeten worden tussen de grote steden, waar meer alternatieven voorhanden zijn, en de landelijkere gebieden, waar de auto de meest efficiënte oplossing blijft.

Belgische grondgebied wordt geïmplementeerd.

Het gaat om een conditio sine qua non. Anders zouden de gebruikers met drie verschillende systemen geconfronteerd kunnen worden. Hetzelfde soort systeem zou bovendien overwogen kunnen worden voor kilometerheffing op vrachtwagens: een interregionaal samenwerkingsakkoord voert het systeem in de drie gewesten in, maar elk gewest mag zelf de tarieven en betrokken zones bepalen.

Contact

Eloïse de Villegas Competentiecentrum Energie, Klimaat & Mobiliteit elv@vbo-feb.be Zoekterm op VBO.BE “Kilometerheffing”

We zullen ook extra aandacht moeten schenken aan bepaalde sectoren die nog sterk afhankelijk zijn van de weg.

SAMENWERKING EN POLITIEKE MOED

Dat systeem alleen zal onze mobiliteitsproblemen niet oplossen. De ontwikkeling van een goede, geïntegreerde en multimodale infrastructuur en mobiliteitsvisie blijft essentieel. Maar we moeten dringend samen rond de tafel gaan zitten om een evenwichtige oplossing te vinden voor alle stakeholders en te komen tot een functioneel en efficiënt mobiliteitssysteem, waarmee we onze klimaat- en milieudoelstellingen kunnen halen.

1 Monitor-enquête over de mobiliteit van de Belgen, FOD Mobiliteit en Vervoer, december 2019

WE MOETEN DRINGEND SAMEN ROND DE TAFEL GAAN ZITTEN OM EEN EVENWICHTIGE MOBILITEITSOPLOSSING TE VINDEN VOOR ALLE STAKEHOLDERS.

ABSOLUTE VOORWAARDEN

Het VBO staat achter de invoering van een dergelijk systeem, op voorwaarde dat het op het volledige

55

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

SOCIALE RECHTSPRAAK

SELECTIE VAN UITGEGEVEN EN NIET-UITGEGEVEN RECHTSPRAAK VAN ARBEIDSGERECHTEN EN -HOVEN ONTSLAG

CAO 109 – Geen cumul schadevergoeding kennelijk onredelijk ontslag en misbruik van ontslag Een vordering tot schadevergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag is niet cumuleerbaar met een schadevergoeding op grond van misbruik van ontslagrecht.

Art. 9, §3 van cao nr. 109 bepaalt immers dat een vergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag niet cumuleerbaar is “met enige andere vergoeding die verschuldigd is door de werkgever naar aanleiding van de beëindiging van de arbeidsovereenkomst met uitzondering van een opzeggingsvergoeding, een niet-concurrentievergoeding, een uitwinningsvergoeding, of een aanvullende vergoeding die boven op de sociale uitkeringen wordt betaald”.

Het is irrelevant dat de schadevergoeding wegens misbruik van ontslagrecht een andere schade dekt dan de vergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag.

Dit cumulverbod belet niet dat een werknemer een schadevergoeding zou vorderen wegens misbruik van ontslagrecht, maar veronderstelt dat hij moet kiezen tussen beide vergoedingen.

Arbeidsrechtbank Luik (afdeling Luik), 21 januari 2020, A.R. 18/3264/A, www.hrsquare.be

ARBEIDSTIJD

Overuren – Achterstallig loon – Bewijslast – Geen tijdsregistratie – Werkgever moet aantonen dat uren niet werden gepresteerd Elke partij moet meewerken aan de bewijsvoering, waarbij de rechter voor de verdeling van de bewijslast onder meer moet afwegen voor welke partij onder de gegeven omstandigheden het leveren van bewijs het minst bezwaarlijk is.

In het licht van het arrest van het Hof van Justitie van 14 mei 2019 rust op de werkgever wel degelijk de verplichting een objectief, betrouwbaar en toegankelijk systeem op te zetten waarmee de dagelijkse arbeidstijd van iedere werknemer wordt geregistreerd, waarbij het gevolg van het feit dat dit

56

systeem niet werd ingesteld is dat het aan de werkgever is om aan te tonen welke arbeidsuren werden gepresteerd, minstens dat de uren waarvan de werknemer beweert ze gepresteerd te hebben, niet werden gepresteerd.

Arbeidshof Brussel, 22 mei 2020, AR 2018/AB/424 (in Nieuwsbrief Instituut Arbeidsrecht KUL, 2020/6)

OVERDRACHT VAN ONDERNEMING

Behoud van de economische eenheid – Daadwerkelijke voortzetting of hervatting van de exploitatie Het beslissend criterium om vast te stellen of er sprake is van een overgang van onderneming, is de omstandigheid dat de economische eenheid haar identiteit behoudt, wat met name blijkt uit de daadwerkelijke voortzetting of hervatting van de exploitatie.

Bij de vaststelling of aan die voorwaarde is voldaan, moet rekening worden gehouden met alle feitelijke omstandigheden die de betreffende transactie kenmerken.

Uit het loutere feit dat een economische eenheid de activiteit van een andere economische eenheid heeft overgenomen, kan niet worden afgeleid dat laatstgenoemde eenheid haar identiteit behoudt.

Die identiteit blijkt uit meerdere onlosmakelijk verbonden elementen, zoals de personeelssamenstelling, de leiding, de taakverdeling, de bedrijfsvoering, of in voorkomend geval, de beschikbare bedrijfsmiddelen.

Hof van Justitie, 27 februari 2020, JTT, 2020, 309

BEËINDIGING

Beschermde werknemer – Opmerkingen register – Verhoor De werknemer die, in het raam van de procedure tot wijziging van het arbeidsreglement, opmerkingen heeft gemaakt in het ad hoc-register geniet een bescherming tegen het ontslag.

Die bescherming duurt zes maanden en vangt aan op het ogenblik van het opnemen van de opmerkingen.

De werkgever kan ontslaan om motieven die vreemd zijn aan de opmerkingen.

De bewijslast van het bestaan van die motieven rust op de werkgever.

Naargelang de omstandigheden is de werkgever ertoe gehouden de werknemer die hij wil ontslaan, vooraf te horen.

Bij gebreke daaraan begaat hij een fout.

Zulks is het geval wanneer aan de werknemer seksueel misbruik wordt aangewreven, terwijl hij reeds vele jaren in dienst is zonder dat hem enig verdacht gedrag werd aangewreven.

De schade voortvloeiend uit die fout kan bestaan uit het verlies van een kans zijn betrekking te behouden, indien de verloren kans reëel is.

Franstalige Arbeidsrechtbank Brussel, 22 oktober 2019, JTT, 2020, 303

PRIVÉLEVEN

Videobewaking – Eerlijk proces Werknemers die geïnformeerd zijn omtrent de bewaking door zichtbare camera’s, mogen er redelijkerwijs van uit gaan dat zij niet onderworpen zijn aan videobewaking door andere, geheime camera’s.

De wettigheid van de videobewaking wordt op grond van artikel 8 van het Verdrag voor de rechten van de mens beoordeeld in functie van de volgende criteria: informatie, omvang van de bewaking en mate van inbreuk op het privéleven, wettige redenen, mogelijkheid tot minder ingrijpende maatregelen, gevolgen voor de bewaakte bediende, bestaan van waarborgen.

Wettig is de videobewaking die wordt uitgeoefend omwille van verdenkingen ten gevolge van significante verliezen, beperkt tot de kassa’s, in de ruimte die toegankelijk is voor het breed publiek, tijdens de gehele arbeidsdag gedurende 10 dagen, met het uitsluitend oogmerk de verantwoordelijken voor de verliezen te vatten en hen te sanctioneren met een ontslag, en dit niettegenstaande de tekortkoming van de werkgever aan zijn verplichting tot voorafgaande informatie bepaald door het intern recht.

Een bewijs dat werd bekomen door videobewaking in strijd met de verplichting van intern recht tot voorafgaande informatie, is toelaatbaar en schendt het recht op een eerlijk proces niet wanneer de rechtzoekende toegang kreeg tot de camerabeelden en de mogelijkheid had de waarachtigheid ervan te betwisten en zich te verzetten tegen hun gebruik als bewijs en wanneer andere bewijselementen voorhanden waren, inzonderheid de erkenning van de feiten door de rechtzoekende na kennis te hebben genomen van de camerabeelden.

Contact

Antoine Vanden Abeele Geassocieerd advocaat, IUXTA Legal avandenabeele@iuxta.legal www.iuxta.legal

Europees Hof Rechten van de Mens, 17 oktober 2019, JTT, 2020, 325

VAKBONDSAFVAARDIGING

Uitsluiting van niet onder een loonschaal vallende bedienden om zich kandidaat te stellen en te stemmen – Discriminatie De sectorale collectieve arbeidsovereenkomst die bedienden die niet onder een loonschaal vallen uitsluit van het recht kandidaat te zijn en de leden van de vakbondsafvaardiging in het raam van de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 5 te kiezen, is strijdig met die collectieve arbeidsovereenkomst, met de vrijheid van vereniging gewaarborgd door artikel 27 van de Grondwet, artikel 11 van het Europees verdrag voor de rechten van de mens en met de wet van 24 mei 1921, alsook met het recht op collectieve onderhandeling bekrachtigd door artikel 23 van de Grondwet, met 6 van het herziene Europees sociaal handvest en met 10 en 11 van de Grondwet.

De beperking van de erkenning van de vakorganisaties door de wetgever tot de drie als meest representatief geachte organisaties is niet strijdig met de vakbondsvrijheid.

Andere organisaties, zoals de Nationale Confederatie van het Kaderpersoneel, zijn vrij hun leden te vertegenwoordigen in een informeel kader vreemd aan de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 5.

Arbeidshof Bergen, 15 maart 2019, JTT, 2020, 350

THUISARBEID

Telewerk – Kostenvergoeding Artikel 119.6 van de Arbeidsovereenkomstenwet kan slechts worden toegepast in zoverre de huisarbeider geen telewerker is in zin van CAO nr. 85.

De vaststelling dat de werkgever en werknemer geen schriftelijke overeenkomst hebben gesloten overeenkomstig artikel 6, §1 CAO nr. 85 sluit niet uit dat deze arbeidsrelatie onder het toepassingsgebied van CAO nr. 85 valt.

Hof van Cassatie, 5 oktober 2020, S.19.0008.N/1 (geciteerd in Nieuwsbrief Instituut Arbeidsrecht KUL, 27.10.2020)

57

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

HET VBO ONDERNEEMT Meer info: vbo.be/actiedomeinen/vbo-onderneemt /Overview/ Meer info: vbo.be/actiedomeinen/veiligheid--welzijn-op-het-werk/Overview Als gevolg van de COVID-19-epidemie werden tal van evenementen, seminars en vergaderingen die door en bij het VBO worden georganiseerd, tot nader order uitgesteld. Afzondering en social distancing hebben het VBO gedwongen anders te communiceren en kennis te delen. Voortaan communiceert het VBO ook via webinars, VVIP-Talks, webcasts en podcasts, om zo het contact te behouden.

NIEUWE EDITIE VAN DE GENERIEKE GIDS

BREXIT-WEBINAR

Het doel van het webinar ‘Brexit: Klaar voor de nieuwe relatie tussen de EU en het VK?’, opgesplitst in vier sessies, was om de Belgische bedrijven te helpen zich voor te bereiden op de veranderingen vanaf 1 januari 2021. Met een twintigtal experten uit allerlei domeinen en meer dan 700 live volgers, was het evenement een groot succes. Het werd georganiseerd met de steun van de FOD Economie en Kanaal Z en in samenwerking met de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

De sociale partners in de Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk finaliseerden op 30 oktober samen met deskundigen van de FOD WASO en de beleidscel van de minister van Werk een nieuwe versie van de gids ‘Veilig werken Generieke gids om de verspreiding van COVID-19 op het werk tegen te gaan’.

WEBINARS ‘CIRCULAIRE ECONOMIE – CALL TO ACTION’

Elke ondernemer beseft dat circulair ondernemen de toekomst is. Daarom organiseerde het VBO dit najaar een reeks van vier webinars over de circulaire economie. Tijdens elk webinar gingen twee topexperts uit de academische of bedrijfswereld dieper in op een sleutelthema uit de circulaire economie.

LANCERING VAN PODCAST LET’S TALK

Let’s Talk, de nieuwe podcast van het VBO, laat u elke laatste donderdag van de maand kennismaken met een sleutelfiguur uit de Belgische bedrijfswereld. In de drie eerste afleveringen gaven we het woord aan:

De volgende gasten zijn o.a. Pascal De Buck, CEO van Fluxys, Bart De Smet, voorzitter van de raad van bestuur van Ageas en Yves Prete, CEO van Sonaca.

Annick Van Overstraeten

• Jean-Christophe Tellier, CEO van UCB; • Annick Van Overstraeten, CEO van Le Pain Quotidien; en • Axel Smits, Chairman van PwC Belgium.

Jean-Christophe Tellier

58

Axel Smits

WEBCASTS BUSINESS IN THE NEW NORMAL

Het VBO organiseert een reeks webcasts waarin een aantal topministers uit de federale regering hun beleidsvisie over cruciale thema’s in de context van de strijd tegen COVID-19 toelichten. Waren al te gast: David Clarinval, minister van Middenstand en Zelfstandigen, Thomas Dermine, staatssecretaris voor Relance en Strategische Investeringen, Petra De Sutter, vice-eersteminister en minister van Ambtenarenzaken, en Vincent Van Peteghem, vice-eersteminister en minister van Financiën. De volgende gasten zijn o.a. Vincent Van Quickenborne, Zakia Khattabi en Karine Lalieux.

NIEUWE PUBLICATIE: FOCUS INTERNATIONAL TRADE

Midden oktober stuurde het VBO zijn nieuwe publicatie Focus International Trade de wereld in. Met als dubbel doel: ondernemend België informeren en het objectief debat over de impact van de internationale handel op ons land stimuleren.

Livestream debat met staatssecretaris Thomas Dermine en vicepremier Petra De Sutter

HR GALA

Op 12 november ontving Bart Lambrechts (People Director Carglass) de prijs 'HR-ambassadeur 2020' uit handen van Pieter Timmermans, CEO van het VBO en juryvoorzitter van het HR Gala.

Minister Clarinval huldigt, op 2 december, de nieuwe webcaststudio van het VBO in (zie pagina 60 van deze REFLECT).

VVIP-TALK

Het VBO zet zijn reeks VVIP-Talks verder. Na Andrea Maier (zie REFLECT 22 sept. 2020), verwelkomden we de jongste drie maanden:

• Guibert del Marmol, medeoprichter van de Stichting Lunt, over de regeneratieve economie; • Jan Kerkhofs federaal magistraat, en onderzoeksrechter in Mechelen, Philippe Van Linthout, over cybercriminaliteit; • Tom van Ierland, Head of unit DG Climate Action, over de klimaatambities tegen 2030;

Tom van Ierland

Jan Kerkhofs en Philippe Van Linthout

Catherine De Bolle

Greet De Keyser

• Greet De Keyser, VTM-correspondente in Washington, en Tanguy Struye, gespecialiseerd in internationale relaties en VS-expert aan de UCLouvain, over de Amerikaanse presidentsverkiezingen; • Catherine De Bolle, directeur-generaal van EUROPOL, over de gevaren van economische criminaliteit; • Isabel Verlinden,Global Transfer Pricing Leader, PwC Belgium, over internationale fiscale hervormingen.

59

REFLECT VBO FEB | DUURZAAMHEID CREËERT WELVAART

VBO AGENDA

WEBCASTSTUDIO VBO

Meer info: www.vbo.be > events

VBO-conferentiecentrum biedt high-end webcaststudio en streamingoplossingen

VANAF JANUARI 2021

Door de coronacrisis kreeg digitaal vergaderen een boost, net als het opzetten van webinars, debatten, webcasts enz. Die nieuwe vormen van ‘remote’ overleggen, opleiden, workshoppen, presenteren … en virtuele of hybride events organiseren, zullen niet meer weg te denken zijn in het nieuwe post-COVID-normaal.

WEBINARS OVER DE DIGITALISERING VAN HET RECHT Ondernemen in een digitale wereld is niet altijd zo vanzelfsprekend als het lijkt, er zijn heel wat juridische implicaties. Daarom organiseren we begin 2021 een reeks van vijf webinars over de digitalisering van het recht.

Dinsdag 19 januari 2021 Cybersecurity versterken in de context van digitalisering Vrijdag 26 februari 2021 Digitale consument Dinsdag 16 maart 2021 Online platformen Dinsdag 27 april 2021 Artificiële intelligentie en zijn wettelijk kader Dinsdag 25 mei 2021 Respect voor grondrechten in het licht van digitalisering

Daarom bouwde het VBO samen met WebinarSolutions een high-end opname(televisie)studio met regiekamer. Uitgerust met de meest geavanceerde opname- en webcasttechnologie, inclusief een greenkey screen van 6 x 3 meter.

Al die faciliteiten stellen we à la carte ter beschikking van elke organisatie of onderneming. Samen met de vereiste technische expertise en support.

Bovendien zijn de studio en regie gelinkt met alle vergader- en eventruimtes van het VBO-conferentiecentrum 'BeVenue'. Op die manier kunnen we alle bijeenkomsten of meetings – indien gewenst – volautomatisch livestreamen of opnemen, al dan niet professioneel geregisseerd.

Benieuwd naar hoe we dankzij de nieuwe studio ons conferentieaanbod virtueel hebben uitgebreid? Boek een gratis rondleiding of vraag vrijblijvend een offerte:

Info: www.vbo.be events@vbo-feb.be

Pierre Seghers events@vbo-feb.be BeVenue Ravensteinstraat 4, 1000 Brussel Tel. 02 515 09 64

REFLECT - Trimestriële uitgave van het Verbond van Belgische Ondernemingen Redactie Vanessa Biebel, Olivier Joris, Edward Roosens, Olivier Van der Maren, Johan Van Praet Redactie thema’s Jean Baeten, Anneleen Dammekens, Aarnout Ecker, Eloïse de Villegas, Christophe Ernaelsteen, Thomas Julien, Jean-Charles Parizel, Nathalie Ragheno en Amélie Wuillaume Redactie Sociale Rechtspraak Antoine Vanden Abeele Eindredactie Hilde De Brandt, Anne Michiels Vertaling Vertaaldienst VBO Publicatieverantwoordelijke Stefan Maes Opmaak Landmarks Fotografie Jean-Jacques De Neyer (Triptyque), Ellen MacArthur Foundation, Belga Image Illustraties Peter Willems (Vec-star) Druk Graphius Verantwoordelijke uitgever Stefan Maes, Ravensteinstraat 4, 1000 Brussel Reclameregie ADeMar, Graaf de Fienneslaan 21, 2650 Edegem (Antwerpen), Contact: Nele Brauers, Tel. 03 448 07 57, nele.brauers@ademaronline.com Publicatiedatum december 2020 Cette publication est également disponible en français Deze publicatie kunt u ook lezen op www.vbo.be > Publicaties > REFLECT ISSN: 2684-1851

Vraag over uw abonnement, (adres)wijzigingen doorgeven, nummer niet ontvangen?

Stuur een mail naar reflect@vbo-feb.be 60

LIJMSTROOK - BANDE DE COLLAGE - ADHESIVE LINE

VBO AGENDA

Wij staan klaar om COVID-19 uit de wereld te helpen.

Brussels Airport en Air Cargo Belgium bundelen de krachten in de Taskforce BRUcure om de in- en uitvoer van de veelbesproken COVID-19 vaccins via luchttransport op een veilige en eďŹƒciĂŤnte manier te faciliteren.

Zo dragen wij ons steentje bij aan de algemene volksgezondheid en de oplossing voor de huidige wereldwijde pandemie.

TreeTop biedt nieuwe perspectieven voor uw kapitaal.

Wij gaan wereldwijd op zoek naar de beste marktopportuniteiten.

Met het gamma van TreeTop-fondsen bouwen we een dynamische en globale strategie uit voor uw kapitaal, zowel geografisch als sectoraal.

Onze adviseurs begeleiden u persoonlijk en in alle transparantie bij de kunst van het beleggen en het beheer van uw kapitaal.

TREETOP ASSET MANAGEMENT BELGIUM Frankenstraat, 79 bus 7 1040 Brussel +32 2 613 15 30 – Leopoldlaan, 111 8300 Knokke-Heist +32 50 950 760

www.treetopprivate.be

Dit document is uitsluitend bestemd voor promotiedoeleinden. Het werd opgesteld en verdeeld door TreeTop Asset Management Belgium, een beursvennootschap naar Belgisch recht.

Laat uw kapitaal nieuwe horizonten verkennen.