Reflect NL#24 - De kracht van co-ondernemingen tussen klein en groot by VBO-FEB

REFLECT VBO FEB Inspirerende publicatie van het Verbond van Belgische Ondernemingen #24

DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

VVIP-TALKS – EXPERTEN INSPIREREN TOPMANAGERS P 30

KMO VS. GROOT – ZOEK DE 6 VERSCHILLEN P 12

“SAMEN GESCHIEDENIS SCHRIJVEN” – D’IETEREN GROUP ≥ LA CONFIANCE P 20

Wint uw onderneming de Belgian Business Award for the Environment? Bent u erin geslaagd op innovatieve wijze economie en milieu te combineren? Neemt uw onderneming actie op het gebied van duurzame ontwikkeling?

De awards belonen ecologisch innoverende praktijken, procedés HQ SURGXFWHQ XLW DOOH VHFWRUHQ GLH ELMGUDJHQ DDQ{HHQ FLUFXODLUH HQ NRROVWRIDUPH HFRQRPLH 'LW{GRRU GH PLOLHX LPSDFW YDQ RQ]H SURGXFWLH HQ consumptie te verminderen. Laat uw bedrijf dan erkennen door een onafhankelijke jury van experten en schrijf u in voor de Belgian Business Awards for the Environment! 'H]H $ZDUGV ZRUGHQ WRHJHNHQG LQ FDWHJRULHÆQ

Management

Product en diensten

Productietechnieken en -processen

Samenwerking met ontwikkelingslanden

Business en biodiversiteit

Subcategorie

Young Talent

HOE INSCHRIJVEN? Het korte inschrijvingsformulier en alle informatie vindt u op

Inschrijvingen zijn open tot

Voor meer info: dvp@vbo-feb.be of tel. +32 2 515 08 25

Main partner

In samenwerking met

LIJMSTROOK - BANDE DE COLLAGE - ADHESIVE LINE

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN Pieter Timmermans CEO VBO FEB

ees er de uitspraken van beleidsmakers, onderzoekers en opiniemakers van de voorbije jaren op na en je denkt dat we bedrijven moeten opdelen in twee aparte groepen: ‘goede’ kleine bedrijven en ‘slechte’ grote ondernemingen (GO’s). Kmo’s worden geassocieerd met creatief ondernemerschap dicht bij de lokale samenleving en de klant, terwijl GO’s het etiket krijgen van klantonvriendelijk, afstandelijk, misbruik van machtsposities of ander ‘minder fraais’.

WE HEBBEN ELKAAR NODIG

Niets is natuurlijk minder waar. Geen bedrijf is heilig, maar geen bedrijf is zonder fouten of zwaktes. Maar vooral, zo toont de studie die we in deze REFLECT bespreken, bestaat er geen tegenstelling tussen groot en klein. Integendeel, er heerst een grote mate van verwevenheid en complementariteit. Grote en kleine bedrijven hebben elkaar hard nodig! Liefst 93% van de door ons bevraagde bedrijven noemt de relatie met ondernemingen met een andere schaalgrootte ‘noodzakelijk’ (46%), ‘essentieel’ (41%) tot zelfs ‘van vitaal belang’ (6%) voor hun voortbestaan. Dat is ook logisch. Grote bedrijven zijn immers vaak diegene die er het best in slagen om hun producten in het buitenland en op internationale fora te vermarkten. Zo vormen ze een sterke welvaartsmotor voor ons land. Welvaartscreatie waarvan de kmo’s niet alleen kunnen meegenieten (40% van hun omzet is handel met GO’s) maar ook actief toe bijdragen dankzij hun handelsrelaties met grotere bedrijven. Die laatsten moeten, om concurrentieel te blijven, namelijk veel investeren in R&D en innovatie om hun concurrenten dat noodzakelijke stapje voor te blijven. Tegelijk moeten ze uiterst productief zijn om zichzelf, ondanks de hoge loonkosten in België, niet uit de markt te prijzen. Dat doen ze o.a. door zich te concentreren op de zaken waarin ze uitblinken en alle niet-kernactiviteiten uit te besteden aan partners – lees: vaak kmo’s.

FUNDAMENTEEL VOOR HET CONCURRENTIEVERMOGEN

Kmo’s spelen zowel een cruciale rol in die innovatie als bij de uitbesteding. Vaak ondersteunen ze grote ondernemingen om hun beloftevolle R&D-resultaten snel om te zetten in nieuwe, interessante producten. Veel grote bedrijven (zoals D’Ieteren Group, lees het dubbelinterview op p. 20) omringen zich doelbewust met een vloot kleine wendbare bedrijfjes die innovaties ontwikkelen en testen. Samen met de slagkracht van de stabiele en betrouwbare tanker die het grote bedrijf vormt, leidt dat meestal tot succesvol co-ondernemerschap. Daarnaast nemen de kleine ondernemingen de niet-kernactiviteiten van de grotere ondernemingen op hun schouders. Omdat kmo’s zich specialiseren in die taken waarmee je minder gemakkelijk grote productiviteitswinsten kunt genereren (denk aan schoonmaak en beveiliging van gebouwen, onderhoud van machines en installaties, catering, verpakkings- en transportdiensten) dragen ze aanzienlijk bij tot het concurrentievermogen van de grotere broers of zussen.

“TREK GEEN KUNSTMATIGE SCHOT TEN OP TUSSEN KMO’S EN GO’S”

Bottomline: grote en kleine bedrijven hebben elkaar nodig en werken versterkend. Dus laat ons die symbiose tussen groot en klein koesteren en verder stimuleren! En geen kunstmatige schotten optrekken tussen kmo’s en GO’s. Zit er dan nooit een haar in de boter tussen de spelers? Uiteraard wel. In deze REFLECT leest u meer over wat en waar het kan mislopen. Maar belangrijker, hoe met dat soort issues om te gaan.

Veel leesplezier!

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

ONDERNEMERSLANDSCHAP ENQUÊTEIN BELGIË RESULTATEN

DE KUNST VAN HET BEST VERSCHILLENDE COMPLEMENTAIR PRACTICES EN ZĲN SPECIES AANBEVELINGEN

RELATIE TUSSEN KLEIN EN GROOT, BRON VAN TOEGEVOEGDE WAARDE Twee kanten van de medaille

KMO vs. GROOT: ZES BELANGRIJKE VERSCHILLEN Strijden met verschillende wapens

BELGIË, KMO-LAND? ,HGHU RS ]LMQ PDQLHU Ʀ ieder in zijn eigen hoekje

HOE EEN RELATIE TUSSEN KLEIN EN GROOT OPSTARTEN EN BEHEREN? Waarden en normen primeren op naam en faam

DELICATE MAAR NUTTIGE EVENWICHTSOEFENING :HUNW X HƯFLÆQWHU LQ tandem?

REFLECT SEPTEMBER 2021 Focust op levenslang leren. De conditio sine qua non voor een wendbare workforce met toekomstgerichte skills en NZDOLƬFDWLHV 9RRU HHQ EHURHSVEHYRONLQJ GLH DFWLHI NDQ LQVSHOHQ RS YHUDQGHULQJ .RUWRP OHYHQVODQJ OHUHQ LV HHQ SOXV YRRU KHW LQGLYLGX GH RQGHUQHPLQJ HQ GH PDDWVFKDSSLM

CEO DUBBELINTERVIEW D’IETEREN GROUP ≥ LA CONFIANCE

WAT IS BEMIDDELING?

VVIP-TALKS 125 JAAR VBO

THEMA'S 42

Een selectie van dossiers waarop onze experts vandaag actief zijn.

SOCIALE RECHTSPRAAK 54

JAN KERKHOFS & PHILIPPE VAN LINTHOUT (TOPMAGISTRATEN) “Wie een cyberaanval verzwijgt, wordt als het ware medeplichtig”

GROOT IN KLEINE DINGEN EN OMGEKEERD “Een contract dat 20 jaar in de kast blijft liggen, is een goed contract”

JURIDISCHE CONFLICTEN VERMIJDEN Wie vermijdt de rechtbank nu liever niet?

ISABEL VERLINDEN & JENS KIEKENS (P WC) “Na 100 jaar zijn de internationale belastingregels dringend aan herziening toe”

LUIZ DE MELLO (OESO) “Het echte herstel kan pas worden ingezet als het vertrouwen het wint van de onzekerheid”

VBO ONDERNEEMT 56

Door de COVID-19-epidemie werden tal van evenementen, seminaries en vergaderingen die door en bij het VBO worden georganiseerd, uitgesteld. Dat betekent niet dat we hebben stilgezeten. Wel integendeel.

VBO AGENDA 60

CATHERINE DE BOLLE (EUROPOL) “Ook in cybercrime doen VSHFLDOLVDWLH HQ nVSLWVƬQDQFHo hun intrede”

([HFXWLYH PDQDJHU (GZDUG 5RRVHQV HQ DGMXQFW DGYLVHXU $PÄOLH :XLOODXPH van het competentiecentrum ‘Digitaal & Innovatief Ondernemen’ verzorgden GH UHGDFWLRQHOH LQKRXG YDQ GLW QLHXZH 5()/(&7 QXPPHU

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

+(7 21'(51(0(56/$1'6&+$3 ,1 %(/*,¦

BELGIË KMO-LAND?

Van België wordt vaak gezegd dat het een ‘kmo-land’ is. +HW{LV{DOOHV]LQV ]R GDW GH NPRoV GLH HU DFWLHI ]LMQ HHQ{VOHXWHOURO VSHOHQ =H YHUWHJHQZRRUGLJHQ YDQ KHW{WRWDOH DDQWDO RQGHUQHPLQJHQ HHQ DDQGHHO GDW URQG KHW{(XURSHVH JHPLGGHOGH OLJW /RJLVFKHUZLM]H OHXQW GXV{RRN KHW DDQWDO JURWH RQGHUQHPLQJHQ WHJHQ KHW (XURSHVH JHPLGGHOGH DDQ 0DDU ZDW ]HJJHQ GLH FLMIHUV HFKW RYHU GH FUHDWLH YDQ WRHJHYRHJGH ZDDUGH LQ %HOJLÆ"

nze 600.422 kleine ondernemingen helpen een toegevoegde waarde te creëren van bijna 103 miljard euro – dat is 45,9% van de totale toegevoegde waarde – met 1.518.389 werknemers, goed voor 53,7% van de werkgelegenheid (in 2019)1 . Dat cijfer betekent dat Belgische kleine ondernemingen een iets hoger aandeel van de totale toegevoegde waarde en de werkgelegenheid in de privésector vertegenwoordigen dan het EUgemiddelde, waar die aandelen respectievelijk 38,4% en 49,8% bedragen. Het is dan ook logisch dat de bijdrage van de middelgrote en grote Belgische ondernemingen in de toegevoegde waarde (54%) en in de werkgelegenheid (46,3%) iets onder het Europese gemiddelde ligt (61,6% en 50,2%) (zie{ƬJXXU De meeste Belgische kmo’s zijn eigenlijk microondernemingen (94,6% ondernemingen met {ZHUNQHPHUV ZDDUYDQ HU YHOH ]HOIV JHHQ HQNHOH werknemer hebben (81,6%). Die trend loopt gelijk PHW{KHW{(XURSHVH JHPLGGHOGH HQ JHOGW YRRUDO LQ{)UDQNULMN HQ 1HGHUODQG ZDDU ]H YDQ GH NPRoV vertegenwoordigen. Het Verenigd Koninkrijk, Luxemburg en vooral Duitsland hebben daarentegen meer kleine en middelgrote ondernemingen –{UHVSHFWLHYHOLMN {HQ – LQ{YHUJHOLMNLQJ PHW{HHQ LQ %HOJLÆ 2 .

CONSTANTE EVOLUTIE

Die cijfers evolueren voortdurend. Sinds 2009 blijft KHW{DDQWDO NOHLQH RQGHUQHPLQJHQ JURHLHQ PHW HHQ gemiddelde jaarlijkse toename van +3,4% voor kleine ondernemingen zonder personeel, +0,7% voor kleine ondernemingen met 1 tot 9 werknemers en +1% YRRU NOHLQH RQGHUQHPLQJHQ PHW{ WRW ZHUNQHPHUV 3 . 'LH{JURHL LV YRRUQDPHOLMN WRH WH VFKULMYHQ DDQ KHW IHLW{GDW HU MDDUOLMNV YHHO PHHU NOHLQH RQGHUQHPLQJHQ ELMNRPHQ GDQ HU{VWRSSHQ =R QRWHUHQ ZH DOV voorbeeld voor deze trend, voor het jaar 2019, HHQ MDDUOLMNVH WRHQDPH YDQ{ HHQKHGHQ RSULFKWLQJHQ {HQ VWRS]HWWLQJHQ {

Die cijfers zijn met enige nuance te hanteren, JHOHW{RS{GH{LPSDFW GLH &29,' ]DO KHEEHQ RS GH economische activiteit sinds begin 2020. Uit een studie van het VBO in samenwerking met Graydon blijkt dat ondanks de steunmaatregelen 4 , tussen 20 en 25% van GH{RQGHUQHPLQJHQ ]LFK LQ HHQ NULWLHNH VLWXDWLH EHYLQGW 2RN{DO ]XOOHQ GH PDDWUHJHOHQ YDQ GH UHJHULQJ KHW DDQWDO faillissementen in 2020 hebben beperkt, toch valt een zware golf van faillissementen te vrezen wanneer die maatregelen bedrijven in moeilijkheden niet langer RI{PLQGHU RQGHUVWHXQHQ HQ KHW PRUDWRULXP GHƬQLWLHI is opgeheven. Ongeveer 50.000 ondernemingen ]RXGHQ{UHFKWVWUHHNV EHGUHLJG ]LMQ 5 .

LAGERE PRODUCTIVITEIT =RDOV ƬJXXU ODDW ]LHQ ]LMQ GH NOHLQH RQGHUQHPLQJHQ LQ %HOJLÆ JRHG YRRU LHWV PHHU{GDQ GH KHOIW YDQ GH werkgelegenheid in de privésector en produceren ze iets minder dan de helft van de toegevoegde waarde. De WRHJHYRHJGH ZDDUGH SHU ZHUNQHPHU ]LH ƬJXXU{ 6 ligt HU GDQ RRN GXLGHOLMN ODJHU LQ{YHUJHOLMNLQJ PHW PLGGHOJURWH HQ JURWH RQGHUQHPLQJHQ 6FKDDOHƪHFWHQ PDDU RRN GH verdeling van de middelgrote en grote ondernemingen over de verschillende economische sectoren verklaren deels dat verschil. Het aandeel middelgrote en grote ondernemingen is het grootst in de industrie, die ook GH{KRRJVWH WRHJHYRHJGH ZDDUGH SHU ZHUNQHPHU OHYHUW

FIGUUR 2 – TOEGEVOEGDE WAARDE PER WERKNEMER VOLGENS SCHAALGROOT TE ONDERNEMING

74.344

80.000 60.000

94.407

91.500

100.000

51.649

40.000 20.000 0 10 – 49 5 – 249 250 en + 0–9 werknemers werknemers werknemers werknemers Bron: Statbel

FIGUUR 1 – AANTAL ONDERNEMINGEN, AANTAL WERKNEMERS EN TOEGEVOEGDE WAARDE PER GROOT TEC ATEGORIE (VOOR BELGIË EN DE EU) *URRWWH FDWHJRULH

$DQWDO RQGHUQHPLQJHQ $DQWDO

0>9 10>49 6XEWRWDDO .2 V 50>249 >250 6XEWRWDDO 0*2 V HQ *2 V Totaal

$DQWDO ZHUNQHPHUV

“ACHT ACTIVITEITENSECTOREN ZĲN GOED VOOR BĲNA 80% VAN DE BELGISCHE KMO’S”

$DQWDO

7RHJHYRHJGH ZDDUGH

0LOMDUG

572.668

968.280

27.754

550.109

4.221

426.539

944

882.302

605.587

100

2.827.230

100

224,8

100

1 6%$ 6KHHW )DFW 'H{JHJHYHQV YDQ GH 6%$ 6PDOO{%XVLQHVV $FW betreffen ‘de niet-financiële marktgerichte economie’, meer bepaald de industrie, de bouw, GH{KDQGHO HQ GH GLHQVWHQ Ondernemingen in de landbouw, bosbouw, visserij en diensten die gewoonlijk niet tot de marktgerichte economie behoren, zoals onderwijs en gezondheid, vallen daar niet onder. 2 HFRQRPLH IJRY EH, Internationale vergelijking van het kmolandschap (themas/ ondernemingen/kmos-enzelfstandigen-cijfers/statistiekenover-kmos-belgië) 3 HFRQRPLH IJRY EH, Kmo’s per grootteklasse (themas/ ondernemingen/kmos-enzelfstandigen-cijfers/statistiekenover-kmos-belgië) 4 ZZZ YER EH, Aantal bedrijven LQ{GH JHYDUHQ]RQH VWLMJW onrustwekkend (Actiedomeinen/ Economie & Conjunctuur) 5 Ibidem 6 VWDWEHO IJRY EH, Structurele RQGHUQHPLQJVVWDWLVWLHNHQ {

Bron: SBA Sheet Fact 20191 GO = Grote Ondernemingen

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

ACHT SECTOREN VOOR … 80% VAN DE TAART =RDOV XLW ƬJXXU DI WH OH]HQ YDOW ]LMQ DFKW VHFWRUHQ JRHG{YRRU ELMQD YDQ GH %HOJLVFKH kmo’s. Gespecialiseerde wetenschappelijke en WHFKQLVFKH DFWLYLWHLWHQ GH{KDQGHO (17,9%) en de bouwnijverheid (13,6%) alleen DO{VWDDQ YRRU{PHHU GDQ{GH{KHOIW YDQ GH NPRoV 'H{RYHULJH FRPPHUFLÆOH GLHQVWHQ GH{DGPLQLVWUDWLHYH HQ{RQGHUVWHXQHQGH GLHQVWHQ GH{KRUHFD ,7&{ HQ{GH{LQGXVWULH ]LMQ{VDPHQ{JRHG YRRU{ {YDQ{GH{NPRoV

FIGUUR 3 – BEL ANGRĲKSTE ACTIVITEITENSECTOREN VAN KMO’S IN BELGIË

20%

$QGHUH

Maakindustrie

*HVSHFLDOLVHHUGH ZHWHQVFKDSSHOLMNH en technische activiteiten

19%

5% 18%

ICT

Handel

Horeca

6% 7%

14%

$GPLQLVWUDWLHYH HQ ondersteunende diensten

%RXZQLMYHUKHLG

$QGHUH PDUNWGLHQVWHQ Bron: Statistieken over kmo's van de FOD Economie

Blijkbaar wordt het ondernemerslandschap in België bevolkt door spelers van verschillende RPYDQJ .PRoV{]LMQ GDQ ZHO KHW WDOULMNVW HQ JRHG voor een belangrijk aandeel in de tewerkstelling, PDDU GH JURWH{RQGHUQHPLQJHQ GUDJHQ LQ YHUKRXGLQJ WRW KXQ{DDQWDO VWHUN ELM LQ GH WRHJHYRHJGH ZDDUGH HQ GH{SURGXFWLYLWHLW =R{GUDJHQ GH DFWRUHQ LHGHU RS KXQ{PDQLHU ELM WRW{GH{ZDDUGHFUHDWLH RS %HOJLVFK JURQGJHELHG 0DDU{ LHGHU RS{]LMQ PDQLHU EHWHNHQW{QLHW

LHGHU{LQ{]LMQ HLJHQ KRHNMH Want kmo’s en grote ondernemingen zijn onderling sterk afhankelijk van elkaar 7. Niet minder dan 40% ǟ GDW{LV RQJHYHHU PLOMDUG HXUR ǟ van de waarde die tussen Belgische ondernemingen wordt gegenereerd, ontstaat tussen kmo’s HQ JURWH RQGHUQHPLQJHQ 0HHU{EHSDDOG VWDDQ GH handelsactiviteiten tussen kmo’s en grote bedrijven YRRU DDQ]LHQOLMNH EHGUDJHQ ]RDOV EOLMNW XLW ƬJXXU Een substantieel aandeel van de toegevoegde waarde en de werkgelegenheid bij kmo’s hangt dus DI{YDQ GH UHODWLHV GLH ]H PHW JURWH RQGHUQHPLQJHQ onderhouden en vice versa. Wanneer bovendien HHQ JURHS VSHOHUV LQ PRHLOLMNKHGHQ UDDNW LV{KHW HƪHFW HUYDQ VQHO YRHOEDDU ELM GH DQGHUH JURHS :H{GHQNHQ KLHUELM ELMYRRUEHHOG DDQ GH VOXLWLQJ YDQ

)RUG *HQN LQ{ GLH ]ZDUH JHYROJHQ KDG YRRU{DOOHUOHL NOHLQHUH OHYHUDQFLHUV 2RN GH herstructureringen die de jongste jaren bij een aantal ondernemingen lopen, laten vandaag of morgen ongetwijfeld sporen na bij kleinere spelers.

"IEDER OP ZĲN MANIER" BETEKENT NIET "IEDER IN ZĲN EIGEN HOEKJE"

FIGUUR 4 – HANDELSBETREKKINGEN TUSSEN KMO’S EN GROTE ONDERNEMINGEN (IN EURO) $DQNRRS

.02 9HUNRRS

MAAR WIE DRAAGT DAN HET MEEST BĲ AAN ONZE ECONOMIE?

*2 7RWDDO

.02

7RWDDO

122.658

58.146

180.804

52.142

37.770

89.912

174.800

95.916

270.716

Bron: Federaal Planbureau

Hoe zien de CEO’s van die ondernemingen zelf GLH{UHODWLHV" :DW YLQGHQ ]H YDQ KXQ EHWUHNNLQJHQ PHW{VSHOHUV YDQ HHQ DQGHUH JURRWWH" +RH OHJJHQ ]LM{FRQWDFWHQ" :HONH YRRUGHOHQ HQ QDGHOHQ RQGHUYLQGHQ{]LM{ELM GLH UHODWLHV" 'DW SUREHUHQ ZH{LQ{GH{DUWLNHOV LQ GLW GRVVLHU WH DFKWHUKDOHQ RS{EDVLV{YDQ{HHQ EUHGH VWXGLH YDQ{KHW 9%2

7 ‘Grote bedrijven en kmo's hebben elkaar meer nodig dan Lanoye denkt’, De Morgen, 11-12-2014

THE 7

PLUG-IN HYBRIDE.

TOT 100% FISCAAL AFTREKBAAR.

Milieu-informatie (KB 19/03/04): www.bmw.be

1,8-2,1 L/100 KM • 40-48 G/KM CO2 (WLTP) BMW Belgium Luxembourg NV • Lodderstraat 16, 2880 Bornem • contact.be@bmw.be • www.bmw.be

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

5(68/7$7(1 9$1 '( (148¥7(

DE RELATIE TUSSEN KLEIN EN GROOT, BRON VAN TOEGEVOEGDE WAARDE ,Q HHQ WZHHGHOLJH VWXGLH RQGHU]RFKW KHW 9%2 GH UHODWLHV tussen kmo’s en grote ondernemingen in België. Het doel YDQ KHW RQGHU]RHN ZDV HHQ GXLGHOLMNHU EHHOG WH NULMJHQ YDQ GH ZHGHU]LMGVH YHUKRXGLQJHQ (HQ HHUVWH kwantitatieve fase verliep in de vorm van een enquête HQ{EUDFKW LQ NDDUW KRH EHGULMIVOHLGHUV YDQ NPRoV HQ JURWH{RQGHUQHPLQJHQ KXQ UHODWLH ]LHQ =H EHQRHPHQ GH{YRRUGHOHQ QDGHOHQ GULMYHQGH NUDFKWHQ HQ belemmeringen in die relaties. Dat levert HHQ{JHQXDQFHHUG EHHOG RS

e enquête1 voor de studie “Kmo’s en grote ondernemingen: een vruchtbare symbiose”2 verliep in een moeilijk economisch klimaat. Door de pandemie waren de bedrijfsleiders vooral met crisismanagement bezig. Toch kunnen we op basis van de resultaten een aantal betekenisvolle trends onderscheiden en een reeks belangrijke conclusies trekken.

“KLEINE EN GROTE ONDERNEMINGEN ZĲN VAAK BANG VOOR EEN GEBREKKIGE COMMUNICATIE”

In termen van omvang vertegenwoordigt 26,74% YDQ{GH{UHVSRQGHQWHQ YDQ GH SURHIJURHS ]HHU NOHLQH ondernemingen (< 10 werknemers). 38,37% vertegenwoordigt kleine (10-50 werknemers), {PLGGHOJURWH ZHUNQHPHUV HQ JURWH{RQGHUQHPLQJHQ ! ZHUNQHPHUV ,Q WHUPHQ YDQ{HUYDULQJ KHHIW YDQ GH RQGHUQHPLQJHQ DO{PHHU{GDQ{ MDDU RS GH WHOOHU VWDDQ WHUZLMO WXVVHQ{ {HQ{ {MDDU DFWLHI LV

FIGUUR 2 – AANTAL COMMERCIËLE TRANSACTIES IN % VAN DE OMZET % Omzet

% Ondernemingen

EEN RELATIE DIE OP VERSCHILLENDE MANIEREN TE BESCHRĲVEN IS

De grote meerderheid (93%) van de vertegenwoordigde ondernemingen vindt relaties met andere ondernemingen noodzakelijk (46%), essentieel (41%) of zelfs van vitaal belang (6%). Maar de typering van die relaties verschilt, zowel wat het aantal betreft als het percentage van de omzet die de interactie vertegenwoordigt. Figuur 1 toont het aantal ondernemingen van een andere grootte waarmee een onderneming een relatie onderhoudt. Van onze respondenten zegt 44,71% relaties te onderhouden PHW{PLQGHU GDQ RQGHUQHPLQJHQ YDQ HHQ DQGHUH omvang, 36,47% met 10 tot 30, 5,88% met 30 tot 50 HQ{ PHW PHHU GDQ

10 tot 30

30 tot 50

13% 6%

45%

36%

Bron: Enquête VBO

25.88 18.82

Minder GDQ{

25 tot 50%

50 tot 75%

15.29

Meer GDQ{

Bron: Enquête VBO

Bovendien heeft 75% van de respondenten de indruk GDW{NPRoV HQ JURWH RQGHUQHPLQJHQ RQGHUOLQJ VWHUN YDQ{HONDDU DIKDQNHOLMN ]LMQ 9ROJHQV RQJHYHHU GH KHOIW YDQ{GH UHVSRQGHQWHQ ]RXGHQ NPRoV HYHQ DIKDQNHOLMN ]LMQ{YDQ JURWH RQGHUQHPLQJHQ DOV RPJHNHHUG 9ROJHQV bijna de andere helft (45%) zijn voornamelijk de kmo’s afhankelijk van grote ondernemingen. Slechts 5% van GH{UHVSRQGHQWHQ PHHQW GDW KHW HHUGHU GH JURWH ondernemingen zijn die van de kmo’s afhankelijk zijn.

MOTIVERINGEN OM EEN RELATIE AAN TE KNOPEN

FIGUUR 1 – AANTAL ONDERNEMINGEN VAN ANDERE OMVANG WAARMEE EEN ONDERNEMING EEN REL ATIE ONDERHOUDT Minder GDQ{

Figuur 2 toont het aantal handelstransacties die HHQ{RQGHUQHPLQJ VOXLW PHW RQGHUQHPLQJHQ YDQ HHQ{DQGHUH{JURRWWH LQ YDQ GH RP]HW 'H XLWJDYHQ LQ{GLH{FRQWH[W YHUWHJHQZRRUGLJHQ LQ SHUFHQWDJH YDQ{GH{RP]HW PLQGHU GDQ YRRU YDQ GH vertegenwoordigde ondernemingen, van 25 tot 50% YRRU YDQ{ {WRW{ YRRU HQ PHHU GDQ{ YRRU{ {RQGHU KHQ

Meer dan 50

1 De eerste fase van het onderzoek (online enquête) startte op {VHSWHPEHU HQ ZHUG ELM het doelpubliek (CEO’s van zeer kleine, kleine, middelgrote en grote ondernemingen in België) bekendgemaakt via e-mail, LinkedIn en Facebook. =H{ZHUG DIJHVORWHQ RS {VHSWHPEHU{ HQ OHYHUGH antwoorden op van 86 CEO’s. De tweede, kwalitatieve fase van de studie komt aan bod in de andere artikels van dit nummer. 2 ‘Kmo’s en grote ondernemingen in België: een vruchtbare symbiose’, VBO, februari 2021.

De grote meerderheid (namelijk 83%) van de respondenten geeft aan dat een relatie tussen een kmo en een grote onderneming vooral gebaseerd is op hun onderlinge complementariteit. Meer bepaald zijn RQGHUQHPLQJHQ LQ HHQ UHODWLH RIZHO VSHOHUV LQ{GH]HOIGH branche, die dan in een relatie klant-leverancier tegenover elkaar staan (54,65%), ofwel bedrijven die LQ{HHQ YHUVFKLOOHQGH VHFWRU DFWLHI ]LMQ GXV LQ HHQ DQGHUH{EUDQFKH PDDU ZDDUYDQ GH SURGXFWHQ GLHQVWHQ complementair zijn (40,70%). Gevraagd naar de hoofdredenen om in zee te gaan PHW{DQGHUH RQGHUQHPLQJHQ YHUPHOGHQ GH respondenten de behoefte aan een product/dienst YDQ{GH DQGHUH RQGHUQHPLQJ DOV HHUVWH PRWLYHULQJ Ook andere motiveringen worden vaak aangehaald. 'H{WRHJDQJ WRW PLGGHOHQ EY GLVWULEXWLHQHWZHUNHQ RI{GHVNXQGLJKHLG EY {2 2 ZDDURYHU HHQ RQGHUQHPLQJ QLHW LQWHUQ EHVFKLNW DDQJHKDDOG LQ{ YDQ GH{JHYDOOHQ KHOSW HYHQWXHOH ODFXQHV ELM{HON YDQ GH EHGULMYHQ LQ GH{UHODWLH RS WH YXOOHQ

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

“COMPLEMENTARITEIT KAN HELPEN OM SAMEN SNELLER MAAR OOK DOELTREFFENDER WAARDE TE CREËREN” 2RN{GH VQHOKHLG HQ KHW JHPDN ZDDUPHH HHQ SURGXFW GLHQVW NDQ ZRUGHQ RQWZLNNHOG VWDDW KRRJ{RS GH OLMVW :DQW GRRU LQVSDQQLQJHQ EY {PHHU PLGGHOHQ LQ]HWWHQ HQ{GHVNXQGLJKHLG LHGHU{LQ{VSHFLƬHNH GRPHLQHQ WH EXQGHOHQ NXQQHQ ]H{VQHOOHU SURGXFWHQ HQ GLHQVWHQ RQWZLNNHOHQ RP LQ WH{VSHOHQ RS HHQ YUDDJ LQ KXQ PDUNW 'H{RQWPRHWLQJ WXVVHQ VSHOHUV PHW XLWHHQORSHQG SURƬHO HQ PHW VSHFLƬHNH PLGGHOHQ HQ GHVNXQGLJKHLG NRPW GH LQQRYDWLH GLH bedrijven nastreven (38%) zeker ten goede. Vooral deze elementen zetten RQGHUQHPLQJHQ HUWRH DDQ{RP HHQ UHODWLH DDQ WH NQRSHQ WHUZLMO DQGHUH DVSHFWHQ s ]RDOV HHQ NULWLVFKH RPYDQJ KDOHQ RI ƬQDQFLHULQJ YHUNULMJHQ ZDDURYHU GH SDUWQHUV DSDUW QLHW{EHVFKLNNHQ s OLMNHQ PLQGHU GRRUVODJJHYHQG :DW RRN KXQ RRUVSURQNHOLMNH PRWLYDWLH ZDV ZDQQHHU ]H{GH YUDDJ NULMJHQ QDDU KHW YRRUQDDPVWH YRRUGHHO YDQ{GLH UHODWLHV LV KHW DQWZRRUG YDQ GH UHVSRQGHQWHQ HHQVOXLGHQG ZDDUGHFUHDWLH 2P GLH ZDDUGH WH{JHQHUHUHQ ]RXGHQ NPRoV ƮH[LELOLWHLW UHDFWLHVQHOKHLG HQ{LQQRYDWLHYHUPRJHQ LQEUHQJHQ ]DNHQ ZDDUDDQ KHW{JURWH RQGHUQHPLQJHQ ]RX RQWEUHNHQ $QGHU]LMGV ]RXGHQ{GLH ODDWVWH KXQ H[SHUWLVH ELHGHQ QDDVW HUYDULQJ HQ ƬQDQFLÆOH GUDDJNUDFKW zaken waarover kmo’s dan weer in mindere mate zouden beschikken. Net GLH{FRPSOHPHQWDULWHLW TXD HLJHQVFKDSSHQ ]RX RQGHUQHPLQJHQ KHOSHQ RP VDPHQ VQHOOHU HQ HƯFLÆQWHU{ZDDUGH WH FUHÆUHQ

80%

Toegang tot VSHFLƬHNH PLGGHOHQ deskundigheid

40% +HIERRPHƪHFW voor innovatie

38% :LQVW LQ]DNH SURGXFWLYLWHLW prestatie

31% 31% 31% 30%

Toegang tot distributiekanalen

26%

Bereiken van kritische omvang Bron: Enquête VBO

Op de vraag naar de opvallendste negatieve aspecten vermelden de vertegenwoordigde ondernemingen er voornamelijk drie: 1) 2QHYHQZLFKW Kmo’s vrezen op de duur te afhankelijk te worden van grote ondernemingen, zowel op relationeel vlak (onevenwichtige verhouding, zoals beslissingen die de ene onderneming aan de andere kan opleggen of RQJHOLMNH RQGHUKDQGHOLQJVSRVLWLH DOV{RS HFRQRPLVFK YODN JHZLFKW s ]HHU EHODQJULMN s YDQ{JURWH RQGHUQHPLQJHQ in de omzet van kmo’s). 2) 0RJHOLMNH nGLHIVWDOo YDQ NQRZKRZ YDQ NPRoV GRRU grote ondernemingen GLH YDQ NPRoV ]RXGHQ HLVHQ GDW{]H YHHO JHJHYHQV RQWKXOOHQ ZDW KXQ FRQWUROH RYHU{KXQ knowhow zou aantasten. 3) 9HUVFKLOOHQ RS KHW YODN YDQ GH PDQLHU RI VQHOKHLG YDQ IXQFWLRQHUHQ HQ PHQWDOLWHLW Visie, beleid, besluitvormingswijze, naleving van normen/regels, administratieve en wettelijke aspecten enz. kunnen DDQOHLGLQJ JHYHQ WRW{FRQƮLFWHQ 0DDU GDW JHOGW RRN YRRU YHUVFKLOOHQ LQ{PHQWDOLWHLW

Desondanks bevestigt 68% van de vertegenwoordigde ondernemingen dat hun relaties met andere ondernemingen KHQ VWHUNHU PDDNW WHUZLMO VOHFKWV {YLQGW GDW ]H kwetsbaarder zijn geworden.

62% Gemak en snelheid waarmee een SURGXFW GLHQVW wordt ontwikkeld

=RDOV ELM DOOHV KHHIW RRN GH PHGDLOOH ELM UHODWLHV WZHH{NDQWHQ HQ ]LMQ HU QLHW DOOHHQ YRRUGHOHQ PDDU RRN{QDGHOHQ

Dat alles kan zowel kmo’s als grote ondernemingen DIVFKULNNHQ $QWLFLSHUHQ RS GH QHJDWLHYH JHYROJHQ NDQ{GH ontwikkeling van relaties dan ook afremmen. Omdat kmo’s en grote ondernemingen in die sterk verschillende dynamiek werken, zijn beiden bovendien vaak bang dat HHQ JHEUHNNLJH FRPPXQLFDWLH KXQ UHODWLH{NDQ DDQWDVWHQ

FIGUUR 3 – WAAROM EEN REL ATIE AANKNOPEN MET EEN ANDERE ONDERNEMING?

Behoefte aan HHQ{SURGXFW dienst van de onderneming

WANNEER WANTROUWEN ONTSTAAT

Toegang tot HHQ PDUNW markten

Beperking van kosten voor bepaalde DFWLYLWHLWHQ PLGGHOHQ

6FKDDO WHUUHLQYRRUGHHO RI HUYDULQJVHƪHFW

7RHJDQJ WRW ƬQDQFLHULQJ

LESSONS LEARNED Uit de enquête van het VBO blijkt hoe belangrijk de UHODWLHV WXVVHQ NPRoV HQ{JURWH{RQGHUQHPLQJHQ LQ België zijn. Die banden zijn ontegensprekelijk HHQ{EURQ{YDQ WRHJHYRHJGH ZDDUGH PDDU VRPV NXQQHQ ]H RRN WRW SUREOHPHQ OHLGHQ {+HW{LV belangrijk daar extra aandacht aan te geven om de JHYROJHQ HUYDQ{WH{EHSHUNHQ RS{KHW ULVLFR DI GH UHODWLH DI WH UHPPHQ HQ GH YRRUGHOHQ HUYDQ{WH{YHUNOHLQHQ ,Q GH DQGHUH DUWLNHOV JDDQ ZH GLHSHU LQ RS GH JXQVWLJH HƨHFWHQ{HQ{GH{PLQGHU ZHQVHOLMNH JHYROJHQ YDQ GLH UHODWLHV OHHV n.PRoV HQ JURWH{RQGHUQHPLQJHQ ]HV EHODQJULMNH YHUVFKLOOHQo S { HQ n'HOLFDWH PDDU QXWWLJH{HYHQZLFKWVRHIHQLQJ o S HQ EHVFKULMYHQ ZH KRH X KHW SRWHQWLHHO YDQ{GLH{UHODWLHV{PD[LPDDO NXQW EHQXWWHQ OHHV n+RH HHQ UHODWLH RSVWDUWHQ HQ{EHKHUHQ" S {

Bedrijfsmatig verpakkingsafval recycleren, dat doen we allemaal samen. Valipac begeleidt al meer dan 20 jaar lang alle economische spelers die hierbij betrokken zijn. Samen delen we de verantwoordelijkheid en werken we elke dag aan een duurzame toekomst. valipac.be

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

9(56&+,//(1'( 63(&,(6

KMO’S EN GROTE ONDERNEMINGEN: ZES BELANGRIJKE VERSCHILLEN (LJHQOLMN ]LMQ NPRoV HQ JURWH RQGHUQHPLQJHQ YHUVFKLOOHQGH VSHFLHV PHW{HHQ HLJHQ VSHFLƬHNH PHQWDOLWHLW HQ ZHUNLQJ 'H YHUVFKLOOHQ WXVVHQ{EHLGH YRUPHQ GH EDVLV YRRU HHQ FRPSOHPHQWDULWHLW GLH HƪHFWLHYH YRRUGHOHQ NDQ RSOHYHUHQ 0DDU ]H NXQQHQ RRN FRPSOLFDWLHV{HQ QDGHOHQ YHURRU]DNHQ (HUVW ]RHNHQ ZH XLW ZDDU{GH{EHODQJULMNVWH YHUVFKLOOHQ SUHFLHV OLJJHQ f

elaties tussen kmo’s en grote ondernemingen bieden voordelen, maar kunnen ook nadelen opleveren. Zowel de positieve als de negatieve aspecten zijn het gevolg van wat hen onderscheidt. Hieronder lichten we zes belangrijke verschillen toe.

1. CONTACTEN EN CONTINUÏTEIT IN PROJECTEN

Een eerste verschil situeert zich op het QLYHDX YDQ{JHVSUHNVSDUWQHU YLD ZLH GH FRQWDFWHQ YHUORSHQ (HQ{YDQ GH &(2oV ZLMVW HU RS GDW PHQ ELM{HHQ UHODWLH PHW{HHQ kmo, "rechtstreeks in contact staat met de bedrijfsleider die nagenoeg met zijn onderneming samenvalt" of met een vaak al even sterk betrokken werknemer, die PHHVWDO JHGXUHQGH GH KHOH UHODWLH GH{HQLJH FRQWDFWSHUVRRQ EOLMIW 'LUN{0RVWLHQ %L]VRQ 3).

Bijgevolg kent men de betrokkenen HQ{KXQ{JHYRHOLJKHGHQ PDDU RRN KXQ QRGHQ{EHKRRUOLMN{JRHG Bij een grote onderneming verloopt de LQWHUDFWLH{HHUGHU YLD HHQ SHUVRQHHOVOLG GDW{ PLQGHU EHWURNNHQ LV PHW YDVWH werkuren en dat vakantie neemt [zou nemen], zonder zich voldoende te bekommeren over de operationele gevolgen voor de onderneming." 0HQ{NRPW GXV YULM YDDN ELM{HHQ{DQGHUH JHVSUHNVSDUWQHU WHUHFKW ]RGDW{HU PHHUGHUH FRQWDFWSHUVRQHQ ]LMQ{HQ{UHHGV behandelde punten vaker opnieuw PRHWHQ{ZRUGHQ EHVSURNHQ %RYHQGLHQ ]RX KHW{SHUVRQHHOVYHUORRS JURWHU ]LMQ +HW{YHHOYRXG{YDQ FRQWDFWSHUVRQHQ KHHIW HHQ ZHHUVODJ{RS{GH{FRQWLQXÊWHLW YDQ KHW{SURMHFW {PDDU RRN{RS GH PHQVHOLMNH NDQW{YDQ{GH{XLWZLVVHOLQJHQ

1 Ter herinnering, het onderzoek verliep in twee fases: (a) een online enquête (van 9 tot 30 september), waarmee we DQWZRRUGHQ{YHU]DPHOGHQ YDQ EHGULMIVOHLGHUV HQ E HHQ UHHNV NZDOLWDWLHYH LQWHUYLHZV 2 Die kwantitatieve resultaten, aangevuld met een kwalitatieve inhoud, bieden de mogelijkheid om een objectieve, PDDU{JHQXDQFHHUGH YLVLH WH YRUPHQ RYHU GH UHODWLHV WXVVHQ NPRoV HQ JURWH RQGHUQHPLQJHQ LQ %HOJLÆ 3 Specialist in management consulting.

+HW GRHO YDQ GH WZHHGH IDVH YDQ GH VBO-studie1 ZDV KHW LQ]LFKW LQ GH FLMIHUV GLH GH HHUVWH IDVH RSOHYHUGH WH{YHUGLHSHQ HQ WH YHUƪMQHQ OHHV RRN{KHW DUWLNHO n'H UHODWLH WXVVHQ klein en groot, bron van WRHJHYRHJGH ZDDUGH S 2. 'DW JHEHXUGH GRRU NZDOLWDWLHI onderzoek in de vorm van tien VHPLJHVWUXFWXUHHUGH LQWHUYLHZV PHW EHGULMIVOHLGHUV GLH ZH DIQDPHQ tussen 1 en 15 december 2020. Onder GH YULMZLOOLJH UHVSRQGHQWHQ IDVH ZHUGHQ HU WLHQ XLWJHNR]HQ PHW DDQGDFKW YRRU HHQ HYHQZLFKW RS KHW YODN YDQ VHFWRUHQ JHZHVW HQ omvang van de onderneming.

Niet iedereen deelt die visie. Verschillende CEO’s vonden dat ze bij een grote onderneming net sneller toegang en een meer standvastige relatie kregen. (HQ{KHOH DIGHOLQJ s RI WRFK HQNHOH SHUVRQHQ s VWDDQ HU LQ{YRRU GH UHODWLH LQ WHJHQVWHOOLQJ WRW HHQ NPR ZDDU HHQ{HQNHOH SHUVRRQ DDQ KHW VWXXU ]LW s HHQ &(2 KHHIW het over een “one-man show or half-man show”. 7HUZLMO{GRRU GH DIZH]LJKHLG YDQ GH FRQWDFWSHUVRRQ LQ{HHQ NPR KHW KHOH SURMHFW PHW HHQ DQGHUH onderneming kan stilvallen, heeft die afwezigheid ELM{HHQ JURWH RQGHUQHPLQJ PLQGHU LQYORHG RS KHW YHUORRS{YDQ HHQ SURMHFW +HW{YHUVFKLO RS KHW{YODN YDQ FRQWDFWHQ ]RX HHQ LPSDFW{KHEEHQ{RS{GH FRPPXQLFDWLH WXVVHQ{GH{SDUWQHUV{HQ RS{GH{FRQWLQXÊWHLW

“KPI’S STUREN MEESTAL DE BESLISSINGEN BĲ GROTE ONDERNEMINGEN”

2. BESLUITVORMINGSPROCES EN DE GEVOLGEN

Een tweede verschil schuilt in de wijze van besluitvorming. Omdat bij een kmo weinig of geen hiërarchische niveaus moeten tussenkomen, verloopt de besluitvorming ‘informeler’ en dus ook sneller. %LM{HHQ JURWH RQGHUQHPLQJ JDDW DOOHV WUDJHU Beslissingen worden er ‘formeler’ genomen, YROJHQV{UHJHOV HQ SURFHGXUHV HQ ]H PRHWHQ PHHU KLÆUDUFKLVFKH{QLYHDXV GRRUORSHQ 2RN DO pSDVVHQ

JURWH{RQGHUQHPLQJHQ YDQGDDJ KXQ ZHUNZLM]H DDQ RP{KXQ VWUXFWXXU HQ SURFHVVHQ PLQGHU ORJ WH PDNHQq 2OLYLHU{%RXTXHW (GHQUHG 4), toch zouden er aanzienlijke verschillen blijven op het vlak van RUJDQLVDWLH HQ VQHOKHLG YDQ GH{EHVOXLWYRUPLQJ Verder lijkt het erop dat bij sterker georganiseerde structuren, wat grotere ondernemingen meestal zijn, beslissingen vooral worden genomen volgens economische criteria, op basis van essentiële prestatie-indicatoren – Key Performance Indicators .3, %LM{NOHLQHUH RUJDQLVDWLHV ]RXGHQ ELM GH besluitvorming naast economische ook meer emotionele factoren spelen. De betrokkenheid PDDU{RRN GH GUDDJZLMGWH YDQ{GH EHVOLVVLQJHQ ]RXGHQ{GXV YHUVFKLOOHQ

3. BEHEER RELATIE TUSSEN ONDERNEMINGEN

4 Specialist in betaaloplossingen in de arbeidswereld en in maaltijdcheques.

Een derde verschil heeft te maken met de aandacht GLH{QDDU GH UHODWLH XLWJDDW %HGULMIVOHLGHUV YDQ NPRoV nemen hun relaties zeer ernstig, maar hebben YDDN{QRJ{KHHO ZDW DQGHUH ]DNHQ WH UHJHOHQ PHW LQ{YHUJHOLMNLQJ PHW JURWHUH RQGHUQHPLQJHQ HHQ beperkter aantal medewerkers. Ze zouden daardoor minder tijd hebben om een relatie aan te knopen en goed op te volgen, en ook minder snel in de gaten NULMJHQ ZDQQHHU GLH VFKHHƮRRSW *URWH ondernemingen daarentegen trekken op vrij IRUPHOH{HQ SURIHVVLRQHOH ZLM]H WLMG XLW RP KXQ relaties te monitoren. Verder zouden ze ook veel DWWHQWHU ]LMQ{RP GH DQGHUH RQGHUQHPLQJHQ WH verwittigen wanneer een probleem de relatie GUHLJW{WH YHUVWRUHQ 'DW ODDW WRH RP GH VLWXDWLH UHFKW{WH{WUHNNHQ YRRU ]H NDQ RQWVSRUHQ

4. MIDDELEN

De CEO’s die we spraken, hebben de indruk dat de reglementering voor de werking van hun bedrijf steeds ingewikkelder wordt. Ze moeten een steeds ODQJHUH HQ{FRPSOH[HUH OLMVW YDQ UHJHOV HQ formaliteiten naleven op het vlak van AVG, FRPSOLDQFH FHUWLƬFHULQJHQ HQ UDSSRUWHULQJ Hoewel ondernemingen van elke omvang daarmee te maken krijgen, lijken ze moeilijker te beheren voor kmo’s die over onvoldoende mensen en middelen beschikken om de veranderende reglementeringen op te volgen en ze in al hun aspecten te beheren. Naast die wettelijke verplichtingen krijgen kmo’s bovendien ook door grote partner-ondernemingen vaak lange contracten opgelegd die ook wettelijk WH{LQJHZLNNHOG ]LMQ LQ{YHUKRXGLQJ WRW KXQ PHQVHOLMNH HQ ƬQDQFLÆOH FDSDFLWHLWHQ Die aspecten zouden de ondernemingen en dus ook hun concurrentievermogen op een andere manier EHÊQYORHGHQ HQ GH YHUVFKLOOHQ YHUJURWHQ

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

5. INBRENG MIDDELEN EN DESKUNDIGHEID IN DE RELATIE

De middelen en deskundigheid die RQGHUQHPLQJHQ YDQ{YHUVFKLOOHQGH RPYDQJ inbrengen, zijn van een andere aard. Meer EHSDDOG ]RXGHQ NPRoV YRRUDO ]RUJHQ{YRRU LQQRYDWLH VQHOOH DFWLH HQ ƮH[LELOLWHLW 'RRU{KXQ{EHSHUNWH RPYDQJ PDDU RRN RPGDW ]H{VQHOOHU{PRHWHQ UHDJHUHQ RS GUHLJLQJHQ YDQ{EXLWHQDI ]LMQ ]H YHUSOLFKW GDDU DOHUWHU PHH{RP{WH{JDDQ Omgekeerd zouden ervaring, expertise en ]RZHO{HHQ{VWHUNH RUJDQLVDWRULVFKH DOV ƬQDQFLÆOH structuur eerder eigen zijn aan grote RQGHUQHPLQJHQ 'DQN]LM{KXQ DDQ]LHQOLMNH PLGGHOHQ ]LMQ ]H RRN HFKW{LQ{VWDDW GH PDUNW WH{DQDO\VHUHQ HQ GXV HHQ{ODQJHWHUPLMQYLVLH XLW{WH{ZHUNHQ WUHQGV FRQFXUUHQWLH HQ] Door die verschillen in termen van middelen HQ{GHVNXQGLJKHLG KHEEHQ NPRoV HQ JURWH ondernemingen niet dezelfde wapens om GH{FRQFXUUHQWLH KHW KRRIG WH{ELHGHQ

“DE GROEIENDE COMPLEXITEIT FNUIKT DE KMOSLAGKRACHT”

6. VISIE OP DE RELATIE

Tot slot blijken kmo’s en grote ondernemingen DOOHEHL{HHQ DQGHUH NLMN RS UHODWLHV WH KDQWHUHQ *URWH{RQGHUQHPLQJHQ ]RXGHQ LQ KXQ bedrijfsstrategie meer aandacht schenken DDQ{GH{YLVLH GH ULFKWLQJ GLH ]H{XLW ZLOOHQ %LM{GH{RQGHUKDQGHOLQJ YDQ HHQ FRQWUDFW PLNNHQ{]H{GRRUJDDQV RS ODQJGXULJH YHUELQWHQLVVHQ{GLH{NXQQHQ{ZRUGHQ KHUQLHXZG 'H{UHODWLH ZRUGW{GXV{GXXU]DDP RSJHYDW Een relatie met een kmo daarentegen zou weinig garanties bieden over de duurzaamheid ervan RS{ODQJH{WHUPLMQ .PRoV ]RXGHQ PLQGHU DDQGDFKW schenken aan een uitgewerkte visie op een gemeenschappelijke toekomst. En ook al nemen kmo’s hun relaties ernstig, toch zouden ze, wanneer ze economisch minder sterk staan, VQHOOHU{JHQHLJG ]LMQ YDQ SDUWQHU WH YHUDQGHUHQ DOV{GLH ƬQDQFLHHO DDQWUHNNHOLMNHU ]RX EOLMNHQ 'H]H{YHUVFKLOOHQ LQ YLVLH EHÊQYORHGHQ GH PDQLHU ZDDURS{HONH SDUWQHU GH JHPHHQVFKDSSHOLMNH UHODWLH{RSYDW

LESSONS LEARNED De verschillen tussen kmo’s en grote ondernemingen beïnvloeden hun PDQLHU YDQ ZHUNHQ KXQ RUJDQLVDWLH KXQ FRPPXQLFDWLH PDDU RRN KXQ YLVLH op de relatie. Ze kunnen voor complicaties zorgen, maar ze vormen HYHQJRHG HHQ HFKWH EURQ YRRU ZDDUGHFUHDWLH s ]RODQJ ]H FRPSOHPHQWDLU NXQQHQ ]LMQ +HW DUWLNHO n'HOLFDWH PDDU QXWWLJH HYHQZLFKWVRHIHQLQJo S { {JDDW KLHU GLHSHU RS LQ

DPO-pro is de beroepsvereniging van de Data Protection Ofﬁcers (DPO’s) in België

Die vereniging zonder winstoogmerk werd opgericht door DPO’s voor DPO’s. De vereniging DPO-pro wordt ondersteund door het Verbond van Belgische Ondernemingen. Zij ontwikkelt ook partnerschappen met zusterverenigingen in Europa. Haar missies: • De DPO-gemeenschap ondersteunen; • Het beroep van DPO op nationaal en internationaal niveau promoten en vertegenwoordigen, in nauwe samenwerking met toezichthoudende autoriteiten, overheden en andere partijen; • De DPO’s informeren. Leden van DPO-pro genieten veel voordelen: • U laat uw stem horen bij de Gegevensbeschermingsautoriteit in België; • U neemt deel aan alle evenementen die DPO-pro organiseert of ondersteunt; • U maakt deel uit van een professioneel netwerk, onmisbaar voor elke DPO, en wisselt ‘best practices’ en ervaringen uit; • U zult binnenkort kunnen communiceren met de DPO-gemeenschap om knowhow over gegevensbescherming te verzamelen, te organiseren en te delen via het DPO-Connect platform; • U ontvangt regelmatig de ‘DPO-pro Mag’-nieuwsbrief met de laatste informatie over gegevensbescherming.

BENT U DPO, FUNCTIONARIS VOOR GEGEVENSBESCHERMING OF PRIVACYVERANTWOORDELIJKE? SLUIT NU AAN BIJ ONZE VERENIGING, VOOR SLECHTS 195 EURO PER JAAR.

www.dpopro.be

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

&203/(0(17$5,7(,7

DELICATE MAAR NUTTIGE EVENWICHTSOEFENING Het is niet omdat economische actoren in een YHUVFKLOOHQGH FDWHJRULH VSHOHQ GDW HHQ KHFKWH EDQG JHGRHPG ]RX ]LMQ RP WH PLVOXNNHQ ,QWHJHQGHHO HU{]LMQ{KHHO ZDW HƪHFWLHYH YRRUGHOHQ WH KDOHQ XLW HHQ wederkerige relatie. Complementariteit op het vlak YDQ{NHQQLV HQ PLGGHOHQ LV{HHQ{YDQ GH VOHXWHOV WRW VXFFHV

e complementariteit van hun onderlinge verschillen (lees ook het artikel ‘Kmo’s en grote ondernemingen: zes belangrijke verschillen’, p. 12), biedt ondernemingen kansen om toegevoegde waarde te creëren voor zichzelf, voor de andere en in relatie tot elkaar. Maar hoe dienen middelen en deskundigheid ingezet om die waarde te creëren? En welk type meerwaarde levert het dan op, en uit welke complementaire relatie komt die voort? Op die vragen probeerden wij een antwoord te vinden in de tweede fase van ons onderzoek. Die was toegespitst op het kwalitatieve aspect en verliep in de vorm van interviews met bedrijfsleiders1 . Als het over toegevoegde waarde gaat, is innovatie ]RZHO{ELM NPRoV DOV ELM JURWH EHGULMYHQ HHQ YDQ GH HHUVWH aandachtspunten. Omdat kmo’s kleiner zijn en sneller kunnen inspelen op de omstandigheden, kunnen ]H{ZHOOLFKW YDQ QDWXUH JHPDNNHOLMNHU LQQRYDWLHV doorvoeren. Maar mochten ze ook de middelen voor onderzoek en ontwikkeling (O&O) kunnen inzetten waarover de grotere ondernemingen beschikken, GDQ{]RXGHQ ]H GDW YRRUGHHO QRJ YHHO PHHU NXQQHQ uitspelen. Behalve door O&O zou ook de ervaring van grote bedrijven het innovatiekracht van kmo’s nog NXQQHQ{YHUJURWHQ *URWH RQGHUQHPLQJHQ YDQ KXQ NDQW {EHVFKLNNHQ GRRUJDDQV QLHW RYHU KHW]HOIGH innovatievermogen, maar kunnen door een ERQGJHQRRWVFKDS SURƬWHUHQ YDQ GH nHQWUHSUHQHXULDO spirit’ van de kmo’s. De knowhow die ze zo ontwikkelen verrijkt de kmo, de grote onderneming, maar ook s{WUDSVJHZLMV s DQGHUH RQGHUQHPLQJHQ ZDDUPHH ]H relaties onderhouden. Zo kan een echte positieve VSLUDDO{RQWVWDDQ De versterking van hun imago of brand is het tweede HOHPHQW GDW SDUWQHUV LQ HHQ UHODWLH QDVWUHYHQ 'H{PDQLHU waarop de onderneming wordt gezien door het doelpubliek (klanten, leveranciers, banken, investeerders enz.), moet een integraal onderdeel ]LMQ{YDQ GH DOJHPHQH EHGULMIVVWUDWHJLH 'RRU ]LFK PHW{HHQ{DQGHUH RQGHUQHPLQJ WH YHUELQGHQ GHHOW HHQ{RQGHUQHPLQJ KHW LPDJR GDW GLH XLWVWUDDOW 'RRU{WRHQDGHULQJ WH ]RHNHQ WRW HHQ JURWHUH YDDN{PHHU{JHZDDUGHHUGH HQ ]LFKWEDUH VSHOHU 1 Ter herinnering, het onderzoek verliep in twee fases: D {HHQ{RQOLQH{HQTXÅWH YDQ WRW VHSWHPEHU ZDDUPHH ZH{DQWZRRUGHQ YHU]DPHOGHQ YDQ EHGULMIVOHLGHUV HQ E {HHQ{UHHNV{NZDOLWDWLHYH LQWHUYLHZV

YHUZHUYHQ{NPRoV HHQ ]HNHUH OHJLWLPLWHLW LQ GH RJHQ YDQ GH YHUVFKLOOHQGH VWDNHKROGHUV :DQQHHU{ELMYRRUEHHOG HHQ NPR ELM HHQ EDQN DDQNORSW{YRRU HHQ NUHGLHWDDQYUDDJ kan de verwijzing naar een grotere speler zoals bijvoorbeeld Delhaize als klant, zeker helpen om HHQ{EHSDDOGH OHJLWLPLWHLW RI HUNHQQLQJ DDQ WH WRQHQ

KMO’S, DE BESTE AMBASSADEURS VOOR EEN BEDRĲFSIMAGO 'H NPRoV ]LMQ QLHW GH HQLJHQ GLH NXQQHQ SURƬWHUHQ YDQ het merkmanagement van hun partner. Ook een grote onderneming kan, door zich te linken aan een kmo, voordeel halen uit het ondernemende en innoverende imago dat kmo’s vaak hebben. Zo stralen ze uit dat ze aandacht schenken aan de ondersteuning van kleinere spelers in België. Zo schuift Françoise Belfroid 5F{5(12 2), lid van het kmo-platform van het VBO 3 , graag de kracht naar voor die haar onderneming (kmo) haalt uit haar nauwe banden met gerespecteerde NOHLQHUH DFWRUHQ RS HHQ VSHFLƬHN WHUUHLQ DPEDFKWVOXL steenkappers e.d.). Volgens Marc Debaerdemaeker (MAN 4) zijn kmo’s de beste ambassadeurs voor het imago van een bedrijf. Ze communiceren heel natuurlijk over GH{NZDOLWHLW YDQ HHQ SURGXFW RI GLHQVW 'DW LV LQ EHSDDOGH gevallen een uitstekende (en gratis) reclame, al kan het soms ook wel eens negatief uitpakken… Want ook het negatieve imago van een partner kan afstralen op dat van de onderneming waarmee hij samenwerkt. Wanneer bijvoorbeeld de media negatieve informatie verspreiden over de sluiting van een grote RQGHUQHPLQJ NDQ GDW KHW LPDJR YDQ RQGHUQHPHUV LQ{KHW algemeen, en dus ook van de kmo’s aantasten.

NORMEN VAN DE GROTEN ALS STIMULANS VOOR DE KLEINTJES

Permanente verbetering is een derde soort waarde GLH{XLW HHQ UHODWLH NDQ RQWVWDDQ +RHZHO GH QRUPHQ YDQ{JURWH EHGULMYHQ YDDN YULM ]ZDDU ]LMQ YRRU NPRoV kunnen ze niettemin krachtige hefbomen voor verbetering vormen. Zo verwijzen Aurélie en Roland Cuvelier (Turbel 5) naar hun positieve ervaring met Nike, dat zich sterk inzet voor afvalbeheer en de ontwikkeling van milieuvriendelijke producten. Die doelstelling heeft automatisch gevolgen voor leveranciers van Nike, waaronder Turbel. Het merk eist van zijn leveranciers bijvoorbeeld onderzoek en ontwikkeling in nieuwe SURGXFWHQ RI JURQGVWRƪHQ LHWV ZDV ]H PLVVFKLHQ QLHW{KDGGHQ JHGDDQ DOV ]H HU QLHW WRH ZDUHQ YHUSOLFKW Continue verbetering kan ook het gevolg zijn van verplichte kwaliteitscontroles en post-evaluaties GRRU{JURWH RQGHUQHPLQJHQ 9RRU NPRoV GLH ]H ondergaan, vormen die controles en evaluaties een unieke gelegenheid om het geleverde werk kritisch WH{EHNLMNHQ HQ KHW YRRU GH WRHNRPVW WH YHUEHWHUHQ Lidy-Anne Jeswiet (Kirkpatrick 6) getuigt over een zeer constructieve en nuttige ervaring voor haar onderneming. Na een negatieve, maar gerechtvaardigde evaluatie van een van haar klanten over het beheer

YDQ{GH WRHJDQJ WRW KDDU SRUWHIHXLOOH LV GLH ELMJHZHUNW 'H{NULWLHN ]HWWH .LUNSDWULFN HUWRH DDQ RP KHW V\VWHHP opnieuw te bekijken en de toegangen te vereenYRXGLJHQ PHW HHQ SRVLWLHI UHVXOWDDW YRRU{DOOH{NODQWHQ Het laatste element dat tijdens de gesprekken over continue verbetering naar boven kwam, is ‘competitive intelligence’, waarvan kmo’s die met grotere bedrijven VDPHQZHUNHQ NXQQHQ SURƬWHUHQ &RPSHWLWLYH intelligence is een systeem van actief toezicht op het FRQFXUUHQWLHNOLPDDW RP VWUDWHJLVFK LQ{WH VSHOHQ RS GH ontwikkelingen. En dus voor elke onderneming onmisbaar. Grote ondernemingen beschikken meestal RYHU YROGRHQGH PHQVHQ YRRU HHQ{GHUJHOLMN WRH]LFKW maar kmo’s hebben daar minder middelen voor. (HQ{NPR GLH LQ ]HH JDDW PHW HHQ JURWH RQGHUQHPLQJ NULMJW ]R GH NDQV RP PHH GH{PDUNWWUHQGV WH YROJHQ HQ{KDDU VWUDWHJLH HURS DI WH{VWHPPHQ

“OOK GROTE ONDERNEMINGEN KUNNEN PROFITEREN VAN CONTINUE VERBETERING DIE EEN REL ATIE MET ZICH MEEBRENGT”

WAARDEVOLLE WIN-WIN IN CRISISTĲDEN

Levert continue verbetering door de relatie met anderen voordelen op voor kleine ondernemingen, GDQ{JHOGW GDW HYHQ]HHU YRRU GH JURWHUH EHGULMYHQ De voordelen delen, maar ook de risico’s, is een ander aspect van een relatie. Want naast het delen van de voordelen, waarvan we er enkele bespraken, vormt RRN{KHW GHOHQ YDQ GH ULVLFRoV HHQ HVVHQWLÆOH ZLQ ELM HHQ{UHODWLH WXVVHQ EHGULMYHQ 'H KXLGLJH FRQWH[W ]HW GLW{DVSHFW QRJ HHQV H[WUD RS VFKHUS :DQW QX GH LPSDFW{YDQ &29,' KHW VWHUNVW YRHOEDDU LV ELM GH kmo’s7 ]LMQ{]LM HU ]HNHU ELM JHEDDW VWHXQ WH YLQGHQ ELM{GH{JURWHUH ƬQDQFLÆOH GUDDJNUDFKW YDQ JURWH RQGHUQHPLQJHQ GLH PLQGHU KDUG JHWURƪHQ ZHUGHQ GRRU de crisis 8 $OV{YRRUEHHOG YHUWHOW 6WHSKDQ 'H %URXZHU CEO van de fastfoodketen McDonald’s in België, hoe hij bij de eerste lockdown besliste om bepaalde kosten YRRU GH{DFWRUHQ ELQQHQ GH{ORJLVWLHNH NHWHQ YDQ 0F'RQDOGoV YRRU ]LMQ UHNHQLQJ WH{QHPHQ RP ]H ƬQDQFLHHO WH RQGHUVWHXQHQ (HQ DQGHU YRRUEHHOG LV de bevoorrading, die zonder al te veel problemen kon ZRUGHQ YRRUWJH]HW WXVVHQ SDUWQHUV GLH{DO HHQ EDQG met elkaar hadden voor de crisis.

2 Specialist in renovatie, behandeling en restauratie van gevels en kunstwerken. 3 Françoise Belfroid werd geraadpleegd tijdens een vergadering van het kmoplatform. 4 Invoer van vrachtwagens, bestelwagens en bussen. 5 Productie en verdeling van zelfklevende en nietzelfklevende etiketten. 6 Advies in intellectuele eigendom. 7 ‘Coronavirus: les petites entreprises plus fortement touchées que les grandes’, Le Soir, 09-01-2021 8 ‘Les aides corona ont sauvé 96.000 entreprises en 2020’, L’Echo, 09-01-2021 9 Deze lijst van voordelen en toegevoegde waarde is niet volledig. Het zijn maar enkele van de voordelen die samenwerking kan opleveren voor kmo’s en grote ondernemingen.

LESSONS LEARNED 2I KHW QX JDDW RP LQQRYDWLH LPDJR RI FRQWLQXH YHUEHWHULQJ{ , een van de VOHXWHOV YRRU HHQ UHODWLH GLH YRRU PHHUZDDUGH NDQ ]RUJHQ LV compatibiliteit van de verschillen op het vlak van middelen en deskundigheid die de partners in de relatie inbrengen. Het is ook die compatibiliteit die het mogelijk maakt de risico’s voor de ondernemingen WH VSUHLGHQ 7RW VORW RI KHW QX JDDW RP PHHUZDDUGH FUHÆUHQ GDQ ZHO RP mogelijke verliezen beperken in een moeilijke periode, ondernemingen ZHUNHQ HƭFLÆQWHU DOV ]H VDPHQZHUNHQ

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

*2('( 35$.7,-.(1 (1 $$1%(9(/,1*(1

HOE EEN RELATIE OPSTARTEN EN BEHEREN?

EEN BEKNOPTE HANDLEIDING MET BEST PRACTICES 1LHW GH QDDP RI KHW JHZLFKW YDQ HHQ EHGULMI ]RX GH NHX]H YRRU HHQ SDUWQHUVFKDS PRHWHQ EHSDOHQ ZHO{GH JHGHHOGH ZDDUGHQ HQ QRUPHQ 'LW LV PDDU ÄÄQ YDQ GH WDOULMNH JRHGH SUDNWLMNHQ GLH ZH XLW RQV RQGHU]RHN NRQGHQ GLVWLOOHUHQ =H ]LMQ XLWHUDDUG QLHW WH QHPHQ RI WH ODWHQ HQ ]H JHOGHQ RRN QLHW LQ{DOOH RPVWDQGLJKHGHQ PDDU DOOHV]LQV ELHGHQ ]H ƮLQN ZDW VWRI WRW QDGHQNHQ

erder al analyseerden we de voordelen voor waardecreatie die uit een samenwerking tussen een kmo en een grote onderneming kunnen ontstaan (lees ook het artikel ‘Delicate maar nuttige evenwichtsoefening’, p. 16). Maar een relatie tussen ondernemingen kan ook nadelen of risico’s hebben. Om te beginnen kan ze voor de ene partner meer voordelen opleveren dan voor de andere. Te grote afhankelijkheid van de ene speler (vaak de kmo) ten opzichte van de andere, kan tot een onevenwichtige machtsverhouding leiden. +HW JHEHXUW RRN GDW GH PHQVHOLMNH HQ ƬQDQFLÆOH middelen die nodig zijn om de relatie aan te knopen en in stand te houden, de eigen normale activiteiten onder druk zetten. Het energieverslindende werk dat naar de opbouw van de UHODWLH JDDW NDQ HHQ JHEUHN DDQ GLYHUVLƬÆULQJ LQ{GH{ DQGHUH UHODWLHV YHURRU]DNHQ RPGDW GH onderneming zich te sterk op enkele grote VSHOHUV{FRQFHQWUHHUW 'DW PDDNW KHW ULVLFR RS afhankelijkheid nog veel groter. En tot slot kan HHQ{UHODWLH GRRU RQDDQJHSDVWH FRPPXQLFDWLH VQHO{YHU]XUHQ HQ XLWHLQGHOLMN QHJDWLHI XLWSDNNHQ voor de actoren. Met onderstaande goede praktijken en aanbevelingen kunt u voor uzelf een toolset met hulpmiddelen samenstellen om een succesvolle relatie op te bouwen. Misschien is dat wel de beste manier om mogelijke nadelen en risico’s in te schatten. Verder willen we ook nog op een aantal aspecten wijzen waarmee een onderneming nog voor ze een relatie aanknoopt, rekening PRHW{KRXGHQ

DEZELFDE WAARDEN DELEN

Een gemeenschappelijk of gedeeld fundament LV{GH EDVLVYRRUZDDUGH RP HHQ VWHUNH UHODWLH WH{VWDUWHQ HQ XLW WH ERXZHQ 2QGHUQHPLQJHQ moeten van bij het begin gemeenschappelijke waarden delen en een min of meer gelijklopende visie hebben, zowel op de relatie als op hun eigen ondernemingsmissie. Stephan De Brouwer (McDonald’s) vertelt ons dat de ondernemingen waarmee de keten werkt niet “toevallig in het systeem zijn beland: we gaan met hen scheep omdat ze dezelfde waarden hebben … Het is JHHQ NZHVWLH YDQ QDDP RI RPYDQJq $OOHHQ{RS basis van die gemeenschappelijke sokkel kan HHQ{GXXU]DPH UHODWLH JURHLHQ

EEN GEMEENSCHAPPELĲKE VISIE BEPALEN

Naast de basiswaarden, eigen aan elke onderneming, die bij elkaar moeten aansluiten, is het even essentieel dat de partners een gemeenschappelijke visie ontwikkelen op hun relatie en de draagwijdte ervan. Ze moeten het eens worden over de doelstellingen, over ieders inbreng, over de timing en over de resultaten die ze verwachten. Ze moeten in overleg een strategie uitstippelen voor de weg GLH ]H VDPHQ ZLOOHQ DƮHJJHQ RS ODQJH WHUPLMQ Na die startfase kunnen een aantal elementen bijdragen aan het behoud van een goede UHODWLH{RS GH ODQJH WHUPLMQ

“WANNEER DE CONTACTPERSOON AFWEZIG IS, KAN DE RELATIE IN STAND-BY BELANDEN”

DE ANDER ALS EEN PARTNER ZIEN EN RESPECTEREN

Een goede relatie veronderstelt inbreng van beide partners. Daarom is wederzijds respect een essentiële voorwaarde. Ondernemingen die elkaar onvoldoende respecteren – dat kan op verschillende manieren tot uiting NRPHQ{s NXQQHQ PRHLOLMN HHQ JH]RQGH UHODWLH opbouwen. Gebrek aan respect kan bijvoorbeeld blijken uit een ‘diefstal’ van knowhow of deskundigheid. Zo deelde Arnaud de Beukelaer (Flavence1), lid van het kmo-platform van het VBO, HHQ{RQJHOXNNLJH HUYDULQJ GLH{MDPPHU JHQRHJ JHHQ DOOHHQVWDDQG JHYDO EOLMNW (HQ{JURRW EHGULMI ZDDUYRRU hij een aroma had ontwikkeld waarmee het de verkoop van zijn product met meer dan 30% kon doen stijgen, KHHIW KHW SURGXFW{LQ NZHVWLH JHNRSLHHUG 6RPV NDQ GH ene onderneming van de andere zoveel informatie HLVHQ UHFHSWHQ OHYHUDQFLHUV YDQ JURQGVWRƪHQ HQ] GDW HU{HHQ LQIRUPDWLHDV\PPHWULH 2 ontstaat waardoor GH{HQH{SDUWQHU PHHU PDFKW NULMJW GDQ GH DQGHUH 0DDU{JHOXNNLJ KDQGHOHQ QLHW DOOH RQGHUQHPLQJHQ ]R{HQ{OHJJHQ GH PHHVWH QHW YHHO UHVSHFW DDQ GH GDJ Respect regelt en stabiliseert de uitwisselingen, PDDU{RRN KHW RQGHUOLJJHQGH PDFKWVVSHO :H NUHJHQ een sprekende vergelijking van Stephan De Brouwer (McDonald’s). Hij trekt een parallel tussen zijn relatie met “zijn partners” en de driepotige kruk die melkboeren gebruiken. De kruk kan alleen in evenwicht blijven als de drie poten even lang zijn en evenveel wegen. Het is belangrijk om de ander als een SDUWQHU WH{]LHQ (HQ JH]RQGH UHODWLH LV JHEDVHHUG RS evenwichtige verhoudingen tussen ondernemingen GLH{HONDDU DOV JHOLMNH EHVFKRXZHQ

TRANSVERSALE COMMUNICATIE

We hadden het eerder al over het verschil tussen HHQ{NPR HQ HHQ JURWH RQGHUQHPLQJ ZDQQHHU KHW JDDW RYHU{GH JHVSUHNVSDUWQHU GLH LQVWDDW YRRU GH contacten. Bij een relatie met een kmo zou er maar één contactpersoon zijn – de baas of een werknemer – waarbij niet noodzakelijk andere personen op de hoogte zijn van de uitwisselingen. Bij een grote onderneming zouden de contacten dan weer lopen YLD{YHUVFKLOOHQGH JHVSUHNVSDUWQHUV s GLH GDQ VRPV onderling onvoldoende communiceren. Bij een kmo kan de afwezigheid van de contactpersoon de relatie in stand-by zetten, of zelfs LQ{JHYDDU{EUHQJHQ DOV GLH SHUVRRQ GH RQGHUQHPLQJ ]RX{YHUODWHQ %LM HHQ UHODWLH PHW HHQ JURWH onderneming kan net het veelvoud aan contacten (indien dat niet gepaard gaat met voldoende onderlinge uitwisseling van informatie) een goede YRRUW]HWWLQJ YDQ GH UHODWLH LQ{KHW JHGUDQJ EUHQJHQ

“EEN STANDVASTIGE RELATIE KAN ALLEEN GROEIEN OP EEN GEMEENSCHAPPELĲK FUNDAMENT”

Wanneer werknemers binnen een onderneming RQGHUOLQJ QLHW{HƯFLÆQW FRPPXQLFHUHQ HQ GH LQIRUPDWLH onvoldoende delen, spreekt men over een informatiesilo. Een slechte doorstroming van informatie kan te ZLMWHQ ]LMQ DDQ HHQ WH{VWUDNNH RUJDQLVDWLH RI HHQ FXOWXXU GLH ZHLQLJ RSKHHIW PHW{WUDQVYHUVDOLWHLW :DQQHHU VOHFKWV HHQ HQNHOH SHUVRRQ RYHU{GH LQIRUPDWLH EHVFKLNW HQ GLH SHUVRRQ ]LHN LV RI KHW EHGULMI{YHUODDW JDDW RRN een pak kennis verloren. 9RRU HHQ JRHGH FRQWLQXÊWHLW YDQ HHQ UHODWLH LV communicatie essentieel. Die moet zowel tussen de leden binnen eenzelfde onderneming als tussen de gerelateerde bedrijven onderling worden gevoerd. =R{YRRUNRP MH GDW GH DIZH]LJKHLG RI KHW YHUWUHN YDQ een contactpersoon het goede verloop van een project hindert of in het gedrang brengt.

DE RELATIE BEGELEIDEN: MONITOREN EN CONSTRUCTIEVE KRITIEK GEVEN

Een relatie heeft haar goede en slechte momenten. Precies daarom is transparantie essentieel. Het gaat GDDUELM ]RZHO RYHU{GXLGHOLMNKHLG RYHU GH YRRUWJDQJ YDQ{GH ]DNHQ GH SRVLWLHYH HOHPHQWHQ PDDU RRN RYHU SUREOHPHQ HQ NQHOSXQWHQ 6RPV ]LMQ{PRHLOLMNKHGHQ gewoon het gevolg van onvoldoende of onaangepaste communicatie waardoor misverstanden ontstaan. (U{]LMQ XLWHUDDUG RRN UHÆOH SUREOHPHQ GLH QLHWV WH{PDNHQ{KHEEHQ PHW VOHFKW EHJULS 0DDU RRN GDDU OLJW{GH{RSORVVLQJ LQ FRPPXQLFDWLH

1 Specialist in ontwikkeling, productie en commercialisering van aroma’s voor ambachtelijke en industriële spelers in de voedingsmiddelensector. 2 In economie heeft men het over informatieasymmetrie tussen actoren als de ene onderneming over relevante informatie beschikt die de andere niet heeft.

Een regelmatige dialoog, afgestemd op de JHVSUHNVSDUWQHU ZH{VSUHNHQ QLHW LHGHUHHQ RS GH]HOIGH manier aan), en binnen een constante monitoring is een HHUVWH VWDS 2P QD WH JDDQ RI{GH UHODWLH JXQVWLJ evolueert, is het nuttig om ‘controlepunten’ op te zetten en die monitoring ook vol te houden. De lijst PHW{FULWHULD NDQ PHH PHW GH UHODWLH YRUP NULMJHQ HQ HYROXHUHQ 'LH{FULWHULD IXQFWLRQHUHQ DOV LQGLFDWRUHQ GLH als een barometer, helpen om de relatie continu WH{HYDOXHUHQ .ULWLHN XLWHQ PRHW FRQVWUXFWLHI JHEHXUHQ +HW{HQLJH{GRHO HUYDQ LV GH UHODWLH LQ HHQ{SRVLWLHYH G\QDPLHN{WH{ODWHQ HYROXHUHQ

LESSONS LEARNED (HQ VWDQGYDVWLJH UHODWLH WXVVHQ RQGHUQHPLQJHQ YUDDJW ZHUN (U{]LMQ{KXOSPLGGHOHQ GLH HHQ YORWWH VWDUW RQGHUVWHXQHQ KHW GHOHQ YDQ ZDDUGHQ HQ HHQ JHPHHQVFKDSSHOLMNH YLVLH KRUHQ GDDU ]HNHU WRH 9HUYROJHQV{NRPW KHW HURS DDQ GRRU PLGGHO YDQ XLWZLVVHOLQJ HQ GLDORRJ GH{UHODWLH WH RQGHUKRXGHQ HQ RS ODQJH WHUPLMQ LQ VWDQG WH KRXGHQ 0DDU{GHVRQGDQNV NDQ HU HHQ PRPHQW NRPHQ GDW GH UHODWLH VSDDN ORRSW HQ{EUHHNW DOOH LQVSDQQLQJHQ HQ GLDORRJ WHQ VSLMW 9DDN ]LHQ GH SDUWQHUV GDQ{VOHFKWV ÄÄQ RSORVVLQJ JHUHFKWHOLMNH VWDSSHQ 7RFK LV HU HHQ PLQGHU ingrijpende, goedkopere, kortere en minder pijnlijke optie: EHPLGGHOLQJ 'DW{PHFKDQLVPH GLHSHQ ZH YHUGHU XLW LQ KHW DUWLNHO

-XULGLVFKH FRQIOLFWHQ YHUPLMGHQ S {

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

,17(59,(: 'o,(7(5(1 *5283 ƨ /$ &21),$1&(

GROOT IN KLEINE DINGEN EN OMGEKEERD p,N ZLO QLHW GH URHUOR]H NLNNHU ]LMQ GLH langzaam aan de kook wordt gebracht.” +HW ]LMQ GH YHHO]HJJHQGH ZRRUGHQ YDQ /HR %RUPV &(2 YDQ GH NPR NRHNMHVIDEULNDQW /D &RQƬDQFH 2S FRURQDYHLOLJH DIVWDQG ]LW )UDQFLV{'HSUH] WRSPDQ ELM KHW EHXUVJHQRWHHUGH IDPLOLHEHGULMI 'o,HWHUHQ *URXS 2S GH agenda: de symbiose tussen ‘groot’ en nNOHLQo ,Q GH IHLWHQ EOLMNW GDW RQGHUVFKHLG DQQR DO HHQ QRQ GLVFXVVLH

+HW 9%2 RQGHU]RFKW UHFHQW GH YHUZHYHQKHLG van kmo’s en grote bedrijven en het belang daarvan voor onze economie (lees de artikels in deze REFLECT). Is jullie business op een RI DQGHUH PDQLHU{YHUZHYHQ PHW GLH YDQ HHQ{JURWH{RQGHUQHPLQJ RI{NPR" )UDQFLV 'HSUH] )' “Absoluut. We ‘zijn’ een groot bedrijf maar ‘voelen’ ons alsnog kmo. Ik kan YHUJHOLMNHQ ZDQW ZHUNWH ]HOI {MDDU YRRU HHQ HFKWH Duitse mastodont (Deutsche Telekom). Bij D’Ieteren domineert de familiale spirit. Wij werken nauw samen met kmo’s als potentiële investeringskansen, als leveranciers en als klanten. Daarnaast hebben we binnen de groep eigen start-ups en bedrijven die als DXWRQRPH HQWLWHLWHQ IXQJHUHQ ]RGDW ]H KXQ ƮH[LELOLWHLW creativiteit en reactiesnelheid maximaal kunnen uitspelen. Kortom, kmo’s zijn overal actief verweven met onze business.” /HR %RUPV /% “Mijn grootmoeder placht als vrouwelijke onderneemster na de Tweede Wereldoorlog te zeggen ‘Met grote heren is het kwaad kersen eten’. Zij had geen goede herinneringen aan de samenwerking met een grote speler die haar vertrouwen misbruikte, GH{EHGULMIVSURFHVVHQ NRSLHHUGH HQ GH FRQFXUUHQWLH aanging. Anderzijds was die concurrentieslag de DDQ]HW{RP KHW HLJHQ EHGULMI WH PRGHUQLVHUHQ 0HW{/D{&RQƬDQFH LV GDW QHW ]R $OV KXLVPHUNOHYHUDQFLHU YDQ &ROUX\W ELMYRRUEHHOG PRHWHQ ZH ELM]RQGHU HƯFLÆQW produceren, topkwaliteit leveren en voldoen aan de

internationale voedingsstandaarden. Dat is een hecht partnerschap met een gezamenlijk doel: het beste product leveren voor de klant. Niet te vergelijken met de productie van een ‘in-and-out’ private label waar alleen de prijs van tel is.”

WAARDEN, VISIE, RESPECT Uit de studie blijkt dat een succesvolle VDPHQZHUNLQJ VWHXQW RS ]HV EDVLFV =R PRHWHQ EHLGH RQGHUQHPLQJHQ GH]HOIGH ZDDUGHQ HQ normen delen. )' “De acquisitie van de grote kmo Moleskine, notitie- en schetsboekjesbedrijf, heeft niets met onze corebusiness auto’s te maken, maar alles met hun zin voor ondernemen, hun manier van willen uitmunten, hun innovatieve drive. Dat trok ons bij hen aan. Met zo’n spirit kunnen we samen een stukje geschiedenis schrijven. Hun missie matcht met die van ons: een familie van ondernemingen samenbrengen. Het wow-gevoel was er en de vonk sloeg over. Een must, want de 7de generatie D’Ieteren gaat er pas voor wanneer de partner ook echt deel van de familie ZLO{ZRUGHQ HHQ ODQJHWHUPLMQUHODWLH ZLO XLWERXZHQ 'DW{RYHUVWLMJW KHW SXXU ]DNHOLMNH (Q DX IRQG JHOGW GDW principe voor elke leverancier, klant of medewerker.” /% p/D &RQƬDQFH KDQGHOW QDXZ VDPHQ PHW KHW Franse Dukan Dieet. Het was pas wanneer we na twee jaar zoeken en aftasten de 85-jarige goeroe-oprichter zelf, Pierre Dukan, persoonlijk ons verhaal konden brengen, dat sommige plooien werden gladgestreken. Dat zegt alles. Voorheen liep de communicatie strikt zakelijk via marketing en sales. Het gesprek van ondernemer tot ondernemer was van een totaal andere orde. Ik kan nu met een geruster hart investeren in een innovatief product voor Dukan waarvan ik weet dat het pas op langere termijn zal renderen. Mijn zorg nu is: wat als de bezieler wegvalt?” Een duurzame langetermijnrelatie is pas mogelijk als de visies over de te bereiken doelstelling(en), de resultaten en de operationele uitrol met HONDDU{VSRUHQ /% “Na onze ervaring met Dukan objectiveren we nu in een soort charter de issues die zich in de relatie kunnen voordoen. Wat als de grondstofprijzen stijgen, hoe berekenen we de kostprijs, welke rechtbank LV ELM FRQƮLFW EHYRHJG f" :LH DO GLH ]DNHQ GXLGHOLMN NULVWDOOLVHHUW LQ HHQ FRQWUDFW GDW ƬJXXUOLMN JHVSURNHQ 20 jaar in de kast blijft liggen, doet goede zaken.” )' “Zo’n overeenkomst blijft natuurlijk een dynamisch gebeuren dat continu wordt bijgestuurd. Toen we onze autoconcessies een aantal jaren terug wilden consolideren, waren duidelijke afspraken over elkaars verwachtingen van levensbelang. Niet op zijn minst voor de dealers die vaak familiebedrijven zijn en grote investeringsrisico’s moeten nemen. Het is ook onze

verantwoordelijkheid om hen te helpen voorbereiden op en te behoeden voor de wereldwijde evoluties in de automarkt. Om afspraken te maken over marketing-, sales en technische ondersteuning zodat ze DDQ{GH QRUPHQ YDQ GH IDEULNDQW NXQQHQ YROGRHQ 7HQ{VORWWH PRHW RRN KHW ƬQDQFLÆOH SODDWMH NORSSHQ Aan D’Ieteren de opdracht om een structuur op te zetten die vandaag, morgen en overmorgen positief blijft voor de groep en de kmo-concessiehouders.”

"EEN CONTRACT DAT 20 JAAR IN DE KAST BLIJF T LIGGEN, IS EEN GOED CONTRACT" LEO BORMS, CEO LA CONFIANCE

/% “Ik wil niet de roerloze kikker zijn in de pot water die langzaam aan de kook wordt gebracht. Bang afwachten en hopen dat alles bij het oude zal blijven, is pure zelfmoord. In een businessrelatie is dat niet anders. Alert blijven voor elkaars noden en wensen LV{GH ERRGVFKDS q .XQ MH YRRUNRPHQ GDW GH SDUWQHU ]LMQ RI KDDU GRPLQDQWH SRVLWLH PLVEUXLNW RI DIVSUDNHQ QLHW respecteert? )' “Het begint bij wederzijds inlevingsvermogen. Ken elkaars mogelijkheden, beperkingen en de randvoorwaarden waaronder je werkt. Als beursgenoteerde, grote groep moeten we bepaalde standaardcontracten en standaarddocumentatie KDQWHUHQ HQ GHƬQLÆUHQ ZH RQ]H HLJHQ EHWDDO WHUPLMQHQ 0DDU GDW EHOHW QLHW GDW ZH RQV ƮH[LEHO kunnen aanpassen. De kleine lettertjes moeten haalbaar blijven. Als kmo moet je contractueel voorkomen dat je wordt platgedrukt. Leg die eis expliciet op tafel bij de onderhandelingen. De ‘dominante’ speler die zijn beleid of zin keihard doordrukt, krijgt die boemerang vroeg of laat toch terug in het gezicht. Als wij onze D’Ieteren- administratie zouden loslaten op onze interne start-ups, dan worden die binnen de kortste keren omvergeblazen. Je moet daar een serre rond bouwen zodanig dat ze geen last hebben van hevige wind, en toch voldoende licht krijgen om verder te groeien.”

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

"ELK GESPREK IS EEN VORM VAN VERWACHTINGSMANAGEMENT" FRANCIS DEPREZ, CEO D’IETEREN GROUP

/% “Respect kun je moeilijk op papier zetten. Als een nieuwe CEO bij de dominante speler het ORSHQGH{EHOHLG RS ]LMQ NRS ]HW VWD MH GDDU ZHO PRRL DOV NPR OHYHUDQFLHU $OV /D &RQƬDQFH NRHNMHV PRHW leveren voor het autosalon, dan verwacht mijn businesspartner dat de kwaliteit top is. Respect en verwachting liggen heel dicht bij elkaar. Hoe krijg MH{nDDQYRHOHQo RS{SDSLHU"q )' “Automatisme is een verraderlijke valkuil. Het is niet omdat je bijvoorbeeld altijd standaardbetalingstermijnen toepast dat je bij veranderende omstandigheden niet meer mag afwijken. Anders verlies je misschien een trouwe leverancier.”

COMMUNICATIE, KADER, CONFLICT Wat zijn best practices om de communicatie binnen HHQ VDPHQZHUNLQJVPRGHO RSHQ HQ RSWLPDDO WH{ODWHQ{YHUORSHQ" /% “Doel is dat de communicatie de dagdagelijkse operationele business overstijgt. Ik wil mijn telefoon kunnen nemen om een issue snel op te lossen. En liefst ]RQGHU GDW LN HHUVW DOOHUOHL NDQDOHQ ƬOWHUV RI QLYHDXV moet passeren. Zoiets lukt uiteraard beter tussen kmo’s. Natuurlijk krijg ik Jef Colruyt niet zomaar aan de lijn. Maar ik wil wel met zijn aankoopverantwoordelijke over meer dan alleen de prijs onderhandelen. Of hem of haar in tempore non suspecto een nieuw product komen voorstellen.” 9DOW PHQ QLHW VQHO WHUXJ RS JHZRRQWHV ZDDUGRRU EHSDDOGH FRPPXQLFDWLHOLMQHQ DIVWRPSHQ" )' “Regelmaat is het codewoord. Zoek buiten de dagelijkse business naar een excuus om af en toe check-ins te hebben. En hou simultaan communicatielijnen open op verschillende niveaus, tot en met het secretariaat. Zo vermijd je in een gat WH{YDOOHQ DOV MH JHVSUHNVSDUWQHU nYHUGZLMQWo HQ YHUZHUI MH{YHUVFKLOOHQGH LQ]LFKWHQ RI SLN MH GLQJHQ RS GLH MH YLD GH formele kanalen mist. Communicatie blijft nu eenmaal een menselijk gebeuren.”

WWW.DIETERENGROUP.COM 6LQGV ]LMQ RSULFKWLQJ LQ LV ' ,HWHUHQ GH QDDP YDQ een Belgische ondernemersfamilie die in meer dan WZHH{HHXZHQ XLWJURHLGH WRW ZDW YDQGDDJ KHW EHXUV JHQRWHHUGH ' ,HWHUHQ *URXS KHHW 2S EDVLV YDQ HHQ ODQJHWHUPLMQVWUDWHJLH HQ YLVLH VWUHHIW GH JURHS QDDU JURHL en waardecreatie voor de ondernemingen waarin het investeert. Met als resultaat een duurzaam verhaal voor GH ZHUNQHPHUV GH NODQWHQ GH PDDWVFKDSSLM HQ GH aandeelhouders. 'H JURHS KHHIW PRPHQWHHO DFWLYLWHLWHQ LQ • ' ,HWHUHQ $XWRPRWLYH 9HUGHHOW LQ %HOJLÆ GH YRHUWXLJHQ YDQ GH PHUNHQ 9RONVZDJHQ $XGL 6($7 kNRGD %HQWOH\ /DPERUJKLQL %XJDWWL HQ 3RUVFKH *RHG YRRU {PLOMRHQ{YRHUWXLJHQ LQ RPORRS • Belron. :HUHOGOHLGHU LQ GH KHUVWHOOLQJ HQ YHUYDQJLQJ YDQ YRHUWXLJEHJOD]LQJ $FWLHI LQ ODQGHQ PHW PDUNWOHLGHQGH PHUNHQ ]RDOV &DUJODVV® 6DIHOLWH® HQ $XWRJODVV®. • 0ROHVNLQH Ontwikkelt en verkoopt notebooks en VFKULMI UHLV HQ OHHVDFFHVVRLUHV RQGHU HHQ LFRQLVFK PHUN YLD HHQ ZHUHOGZLMG PXOWLFKDQQHO SODWIRUP • 'o,HWHUHQ ,PPR Bundelt de vastgoedactiviteiten van de D’Ieteren Group in België. +RRIGNZDUWLHU LQ (OVHQH %HOJLÆ 2P]HW JHFRQVROLGHHUG PLOMDUG HXUR $DQWDO ZHUNQHPHUV

Let's Talk Strategy. Leadership. Commitment. VBO-PODCASTREEKS voor ondernemers

Bart De Smet Voorzitter Ageas

“Het traject geeft voldoening, niet de centen.”

Hoe onze podcast beluisteren? Scan de QR-code en we zetten u graag op weg.

Bart De Smet spreekt in het Nederlands

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

/% “Doe de inspanning om ook via netwerkevents informatie in te winnen. Of bij andere leveranciers poolshoogte te nemen van wat er voor en achter de schermen reilt en zeilt.”

"RESPECT KUN JE MOEILĲK OP PAPIER ZET TEN" LEO BORMS"

)' “Elk gesprek is een vorm van verwachtingsmanagement: gaan ze bestellen of niet? Hoe snel wordt er geleverd? Wie niet praat met elkaar wordt altijd verrast, is altijd HHQ EHHWMH VODFKWRƪHU q

LEO BORMS

/% “Belangrijk is dat je elkaar tijdig op de hoogte brengt van veranderingen in strategie, visie, aanpak. Zo kan de leverancier of klant anticiperen op de nieuwe situatie.” 6DPHQZHUNHQ EHWHNHQW RRN VWXULQJ HQ FRQWUROH +HW NDGHUHQ HQ LQERXZHQ YDQ nVWRS HQ JRoVo ELQQHQ HHQ constructieve mindset. )' “Binnen een lange relatie helpt het om structuur aan te brengen en formele ‘touchpoints’ in te bouwen. Onaangename verrassingen vermijden, zonder formalistisch te willen worden. Toen de COVID-19-crisis losbarstte, was de sense of urgency voor dat soort overlegmomenten uitzonderlijk groot.” 24

WWW.LACONFIANCE.BE %DNNHU -R]HI %RUPV HQ ]LMQ SDUWQHU $XJXVW ULFKWWHQ LQ YDQ GH YRULJH HHXZ /D &RQƬDQFH RS 3HSHUNRHN s {ODWHU 9RQGHOPROHQ s HQ VSHFXORRV ZDUHQ GH KXLVJHPDDNWH VSHFLDOLWHLWHQ 9LMI JHQHUDWLHV ODWHU OHLGW -DQ %RUPV 9RQGHOPROHQ HQ KHURQWGHNW EURHU /HR %RUPV KHW VSHFXORRVUHFHSW +LM EUHQJW KHW RSQLHXZ WRW OHYHQ PHW HQNHO GH EHVWH ELRORJLVFKH LQJUHGLÆQWHQ ÄFKWH ERWHU ]RUJYXOGLJ JHVHOHFWHHUGH NUXLGHQ $OOH KRRIGLQJUHGLÆQWHQ ZRUGHQ YRRU ELM GH SDUWQHU ERHUHQ DDQJHNRFKW /D &RQƬDQFH VSHFXORRV LV RƯFLHHO HUNHQG DOV WUDGLWLRQHHO %HOJLVFK VWUHHNSURGXFW 'DDUQDDVW EDNW KHW EHGULMI RQGHU GH PHUNQDDP &HYDO +HDOWKIRRG DO PHHU GDQ MDDU HHQ XLWJHEUHLG JDPPD NRHNHQ YRRU KHW nKHDOWKo PDUNWVHJPHQW ELR VXLNHUYULM RI{VXLNHUDUP YH]HOULMN ODDJ LQ NFDO +RRIGNZDUWLHU HQ SURGXFWLHSODQW LQ 'HQGHUPRQGH %HOJLÆ 7ZHH HLJHQ PHUNHQ /D &RQƬDQFH HQ &HYDO +HDOWKIRRG 6LQGV DUWLVDQDDO RSHQ NRHNMHVDWHOLHU HQ ZLQNHO LQ %UXJJH ZZZ PDLVRQODFRQƬDQFH EH

2P]HW JHFRQVROLGHHUG PLOMRHQ HXUR $DQWDO ZHUNQHPHUV

/% “Als kmo moet je vooral bewaken. Zorgen dat het niet – ongewild – de verkeerde kant uitgaat. Ik kan elke week wel een nieuw koekje ontwikkelen op vraag van mijn klant. Maar wil ik dat wel? De R&D binnen veel grote bedrijven volgt een eigengereide visie waarin men zich steeds vaker vastrijdt. Als ik een alternatief voor suiker wil gebruiken, dan doe ik dat. Punt.” :DW ELM HHQ FRQƬLFW UHFKWEDQN RI EHPLGGHOLQJ" (lees RRN KHW DUWLNHO n-XULGLVFKH FRQƮLFWHQ YHUPLMGHQo S

)' “Het is altijd beter om een minnelijke schikking te vinden, onder elkaar, zonder bemiddelaar. Lukt dat niet, dan kan een bemiddelaar soelaas brengen. Op YRRUZDDUGH GDW KHW VQHOOHU HƯFLÆQWHU HQ FRPSHWHQWHU kan dan via de klassieke juridische wegen. Bemiddeling heeft ook het voordeel van de discretie wat de slaagkans kan vergroten.” /% “Ik geloof vooral in de snelheid van het bemiddelingsproces. Ik wil niet in een patstelling verzeilen waarbij ik jaren moet wachten op een uitspraak.

Als je op een bepaald moment geen beslissingen meer kunt nemen, is dat soms erger dan verkeerde beslissingen nemen. Wat doe je met een transport dat niet mag vertrekken, een voorraad waarvan de houdbaarheid beperkt is …?”

HOE RELEVANT IS GROOT OF KLEIN? :DW PHW GH JURHLHQGH PDUNW YDQ HHQPDQVEHGULMYHQ GLH RRN ]RQGHU VFKDDOJURRWWH HQRUPH LPSDFW NXQQHQ KHEEHQ LQ GH JHGLJLWDOLVHHUGH HFRQRPLH" )' “Je zoekt als groot bedrijf niet alleen schaalgrootte maar vooral ook toegang tot het juiste talent, tot FUHDWLYLWHLW HQ WRW PHHU ƮH[LELOLWHLW OHHV RRN GH LQ]HW ‘Toegang tot talent’). Bovendien delen externe krachten de ervaring en kennis die ze elders verwierven. Die creatieve kruisbestuiving brengt alleen maar voordelen, op voorwaarde dat ze wordt georganiseerd in een kader dat voor alle partijen werkbaar is. En er geen misbruik ontstaat van welke kant dan ook. Ook in tijden van crisis

"ALERT BLIJVEN VOOR ELKAARS NODEN EN WENSEN IS DE BOODSCHAP" LEO BORMS

"BEMIDDELING HEEF T HET VOORDEEL VAN DE DISCRETIE" FRANCIS DEPREZ

mag je dat externe talent gemakshalve niet zomaar dumpen, want het nadien terugwinnen zal veel moeilijker zijn.” Is het onderscheid tussen groot en klein DFKWHUKDDOG" 2I EHSDDOW GH ZDDUGH YDQ het ondernemerschap de relevantie? )' HQ /% “De onderneming is geen doel op zich, maar een middel om met een groep mensen dingen waar te maken. Of die mensen nu op de payroll staan of in een ecosysteem samenwerken doet er niet toe. Essentieel zijn de ‘purpose’, de visie, de waarden en normen om mensen te motiveren. Millennials binden zich minder loyaal aan de onderneming. Er heerst meer ongeduld, ze zoeken voortdurend afwisseling in hun werkschema. Al die variaties krijg je alleen maar georganiseerd in losse samenwerkingsverbanden.”

TOEGANG TOT TALENT 'H WLMG GDW HHQ JURRW EHGULMI KHW QRGLJH WDOHQW DOWLMG ]HOI LQNRFKW LV YRRUELM -RQJH JHQHUDWLHV KHEEHQ YHHO PLQGHU LQWHUHVVH RP RS GH ORRQOLMVW YDQ HHQ PDVWRGRQW WH VWDDQ =H ]RHNHQ OLHYHU HHQ SOHN ELQQHQ HHQ NOHLQH ƮH[LEHOH VWUXFWXXU DO GDQ QLHW RS ]HOIVWDQGLJH EDVLV p9DQGDDJ NULMJ MH DOV JURRW EHGULMI HQNHO QRJ WRHJDQJ WRW VSHFLƬHN VFKDDUV WDOHQW DOV MH EHUHLG EHQW PHW H[WHUQH FRQWUDFWRUV WH ZHUNHQq DOGXV )UDQFLV 'HSUH] p1HHP RQV YRRUEHHOG YDQ &DUJODVV ZDDU ZH DUWLƬFLÆOH LQWHOOLJHQWLH ZLOOHQ WRHSDVVHQ ,N ]DO KHW WDOHQW RP GLH DSSOLFDWLHV WH RQWZLNNHOHQ PRHLOLMN NXQQHQ RYHUWXLJHQ RP ELM RQV RS GH payroll te komen. Dus moeten we innovatieve samenwerkingsverbanden op touw zetten.”

IDEE! (HQ nWDOHQW JDUGHQo RS FRPSHWHQWLHQLYHDX (HQ ODQGHOLMNH FHQWUDOH databank waar mensen hun talent kunnen registreren en waaruit EHGULMYHQ NXQQHQ ƬOWHUHQ 9DQGDDJ LV GDW VRRUW LQIRUPDWLH YHHO WH YHUVQLSSHUG EHVFKLNEDDU (U{LV{QRRG DDQ HHQ IDFLOLWDWRU HHQ EHOHLG RP VQHOOHU QLHXZH VDPHQZHUNLQJVYHUEDQGHQ PRJHOLMN WH PDNHQ

Advertorial

WAAR VINDEN WE VROUWEN VOOR ONZE BOARD?

Women on Board rekruteert, verenigt en mentort al meer dan tien jaar vrouwen als kandidaat voor bestuursfuncties. Haar grootste verdienste? De ‘sense of belonging’ ervaart de vrouw. “Weten dat je geen enkeling bent.” Haar kracht als ‘katalysator' in de evolutie naar meer genderdiverse raden van bestuur, spreekt de man. “Voor een zoekend bedrijf biedt hun pool met kandidates een sterk houvast.”

V.l.n.r.: Trees Paelinck, Stefan Yee, Katya Degrieck. “Doordachte (gender)diversiteit verstoort het klassieke groepsdenken en stimuleert creativiteit”

OMNE TRIUM PERFECTUM 1 De drie rond de tafel zijn niet lukraak gekozen. 1. Met ‘Women on Board’ (WoB) zet general manager Trees Paelinck zich sinds 2017 in voor de participatie van vrouwen in bestuursorganen van zowel private als publieke, Belgische bedrijven en organisaties. 2. Als voorzitter van de Raad van bestuur van Uniﬁedpost Group, contacteerde Stefan Yee in 2020 Women on Board in het kader van de voorbereiding van de beursgang. Hij bekleedt vandaag een tiental bestuursmandaten, waarvan één als CEO en drie als voorzitter. 3. Katya Degrieck, kandidaat uit de pool van WoB, werd in november vorig jaar onafhankelijk bestuurder bij Uniﬁedpost Group. Daarnaast zetelt ze, naast haar executive rol bij Google, in de raden van bestuur van Lannoo Publishing Group en Smartphoto Group tevens beursgenoteerd.

“

Het is maar logisch en natuurlijk dat de samenstelling van een raad van bestuur de afspiegeling is van de maatschappij. Anders gezegd, dat de verhouding tussen mannen en vrouwen – los van de andere criteria, zoals origine, leeftijd, nationaliteit, overtuiging, enz. – fiftyfifty is”, steekt Trees Paelinck (general manager Women on Board) van wal. Ze zit rond de tafel met Stefan Yee (voorzitter Unifiedpost Group) en Katya Degrieck (bestuurder Unifiedpost Group).

Genderevenwicht wordt almaar belangrijker voor de legitimiteit van bedrijven en biedt tegelijk economische voordelen? Trees Paelinck (TP): “Tientallen studies tonen

aan dat genderevenwicht op alle niveaus betere bedrijven met betere resultaten maakt. Zo’n bedrijf biedt ook sterkere antwoorden op maatschappelijke uitdagingen als duurzaamheid en klimaatopwarming, heeft meer oog voor talent – positief voor zijn employer branding –, staat meer open voor innovatie en besteedt prominenter aandacht aan de werknemer als mens. Kortom, genderevenwichtige bedrijven zijn sociaal rechtvaardiger, inclusiever, maar genereren ook economische voordelen en versterken hun besluitvorming, performantie en concurrentiekracht. Een hoopgevende vaststelling uit onze eigen studie was dat de overgrote meerderheid van de mannen die ooit een leidinggevende vrouw hadden, bevestigde dat die het beter deed dan een mannelijke collega.”

Katya Degrieck (KD): “De meerwaarde van

genderdiversiteit vloeit voort uit het beginsel van gelijke behandeling en zit ingebakken in de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties. Doordachte diversiteit verstoort het klassieke groepsdenken en stimuleert creativiteit. We werven nog altijd liefst mensen aan die goed op onszelf lijken. Omdat we geloven dat onze eigen visie en aanpak de beste zijn. Maar op lange termijn is dat ‘klonen’ geen verrijking.

1 Elke set van drie is compleet of perfect.

Integendeel, het beknot de wendbaarheid van de onderneming om ﬂexibel en krachtig in te spelen op de snel veranderende maatschappij.”

Stefan Yee (SY): “Diversiteit is niet

alleenzaligmakend. Efﬁciënt bestuur blijft de bottomline en als diversiteit daartoe kan bijdragen is dat zinvol. Bestuursleden kies je op basis van hun ervaring, expertise, visie, leiderschapsvaardigheden, enz. Diversiteit is een bijkomend criterium, de valkuil van de excuustruus is gelukkig lang verleden tijd.”

De ‘vervrouwelijking’ dringt door tot de hoogste echelons, denk aan de topfuncties bij ECB, IMF, Wereldhandelsorganisatie, Biden-regering, OESO, Wereldbank. Tot zelfs de board van voetbalclubs, mannenbastion bij uitstek. Heeft dat een invloed op de economische gang van zaken in de wereld? TP: “De ervaring met vrouwelijke bestuurders

dempt de weerstand. Eenmaal geproefd van hun leiderschapsstijl en de voordelen, wil men niet meer terug. Ook de corporate partners van Women on Board bevestigen dit.”

KD: “Steeds meer institutionele investeerders hanteren (gender)diversiteit als een criterium. De ESG-analyse (Environmental, Social en Governance) wordt hoe langer hoe meer een centrale maatstaf. Dat is een positieve evolutie naar een meer duurzame, gendergelijke economie.” SY: “Hoe meer vrouwelijke rolmodellen, hoe groter de kans dat onbewuste biases in de private sector minder doorwegen. In de ‘Fortune 500’-bedrijven is nog een lange weg af te leggen om de conservatieve, stereotype reﬂex te doorbreken. Bovendien hebben we nood aan veel meer vrouwelijke CEO’s of vrouwen met executive-ervaring. De helft van de universiteitsstudenten zijn vrouwen, maar ze blijven ondervertegenwoordigd in het bedrijfsmanagement.

“IK HEB VERTROUWEN IN HET POSITIEVE EFFECT VAN ZELFREGULERING” TREES PAELINCK GENERAL MANAGER, WOMEN ON BOARD

300 VROUWEN K ANDIDAAT! Women on Board bouwde een pool uit van meer dan 300 waardevolle kandidates voor bestuursfuncties. Ze worden zorgvuldig gescreend door een tienkoppige admissiecomité en moeten voldoen aan negen criteria, gaande van diepere expertisevereisten tot variabele vaardigheden of knowhow. Eén criterium steunt op de assumptie van ethiek en integriteit. Vrouwen die de selectie niet halen, blijft WoB coachen en mentoren binnen het ‘Women on Track’-programma. WoB laat zich vatten in drie beloftes: 1. WoB helpt grote bedrijven, kmo’s en ngo’s genderdiverse raden van bestuur uitbouwen. 2. Genderdiverse raden van bestuur laten bedrijven en organisaties beter presteren. 3. Een genderdivers bestuur is een hefboom voor een betere toekomst. Op zoek naar een vrouwelijke bestuurder? Dan volstaat een mail naar Trees Paelinck (trees.paelinck@womenonboard.be trees.paelinck@womenonboard.be)) om toegang te krijgen tot de pool. Of om een oproep tot kandidaten bekend te maken aan de leden van Women on Board. www.womenonboard.be

Advertorial VBO STIMULEERT ST DIVERSITEIT EN GENDEREVENWICHT IN RADEN VAN BESTUUR IN RAD “Waar Belg België in de Europese top 3 zit wat de loonkloof betreft, kan ons land zeker nog een tandje bijsteken op het vlak van gelijke vertegenwoordiging van mannen en vrouwen in leidinggevende functies”, beklemtoont Monica De Jonghe, directeur-generaal bij het VBO. Sinds de quotawet zijn vrouwen veel beter vertegenwoordigd in de raden van bestuur vertegen van beursgenoteerde vennootschappen, maar er van beu is nog veel verbetering mogelijk in directiecomités is nog v posities (European Women on Boards en op C-level C Gender Gende Diversity Index). Het VBO pleit niet voor nieuwe quota. “We geloven dat een inspirerend en overtuigend pleidooi voor een bewuste keuze en ove veel k krachtiger werkt. Argumenten over de meerwaarde van gelijkheid en diversiteit zijn mee er genoeg. Tal van onderzoek toont aan dat er g bedrijven met divers samengestelde be

Dat vertaalt zich ook in de raden van bestuur waar de vrouwen te veel als onafhankelijk bestuurder zetelen, te weinig als executive.”

“DE VALKUIL VAN DE EXCUUSTRUUS IS GELUKKIG LANG VERLEDEN TIJD” STEFAN YEE VOORZITTER RVB, UNIFIEDPOST GROUP

TP: “Eén vrouw alleen is trouwens ook maar ‘alleen’

en werkt stigmatiserend. Studies stellen dat een managementteam minstens drie vrouwen moet tellen om verandering te kunnen genereren en uit de comfortzone te groeien. Bovendien krijgen mannen op die manier ook toegang tot hun netwerk en daalt de kans dat ze uit tijdsgebrek teruggrijpen naar de door hen gekende kanalen of gouden rokjes. Dankzij WoB kunnen ze kiezen uit een pool van 300 gescreende kandidaat-vrouwen (lees ook de inzet).”

KD: “Het feit dat men die biases erkent, is al

een belangrijke stap vooruit. Er worden nu correctiemechanismen ingebouwd, maar die zullen enkele jaren vergen. We kunnen moeilijk om de traagheid der verandering heen.”

Tenzij via quota? SY: “Intrinsiek kun je niet voor quota zijn. Maar tegelijk kun je het positieve effect ervan niet ontkennen. Het valt wel op hoe de quotawet voor de raden van bestuur geen evenredig effect had op het directiecomité. Bovendien voeden opgelegde quota de polarisering en de perceptie van de excuustruus. Er is dus nood aan bijkomende positieve hefbomen. Ik ben voorstander van een systeem van richtlijnen. Denk aan de rvb die het management oproept om aanwervingsprocedures en werkregimes vrouwvriendelijker te maken. En de vervrouwelijking in een KPI laat verankeren. Zo verplicht een bedrijf zichzelf om op zijn minst over de genderdiversiteit na te denken.”

TP: “Dankzij de quotawet groeit de bewustwording.

Ik ben geen voorstander van wettelijke quota voor het management van bedrijven en vertrouw in het positieve effect van zelfregulering. De verplichte quota voor beursgenoteerde bedrijven waren de spreekwoordelijke vonk.

toporganen winstgevender zijn. Een divers samengestelde top trekt ook meer toptalent aan. Rolmodellen werken immers inspirerend. Niet alleen de onderneming, maar ook de consumenten varen er wel bij, bijvoorbeeld omdat het bedrijf beter kan inspelen op hun specifieke behoeften.” Zorg dat voldoende intern talent door kan stoten naar de top en stem je beleid daarop af. Mentors en opleiding kunnen helpen om de kennis en vaardigheden voor topposities te ontwikkelen. “Ga je op zoek naar een extern topprofiel, zoek dan ook buiten het gebruikelijke netwerk. Klop bijvoorbeeld aan bij Women on Board. Zij bieden, op basis van een performante selectieprocedure, een pool van meer dan 300 profielen aan, klaar om een rol als bestuurder op te nemen. Ga de uitdaging aan, iedereen wint erbij!”

Andere mechanismen die de evolutie naar genderevenwicht kunnen versnellen? KD: “De onbewuste biases – zowel bij mannen

als vrouwen! – zijn zo ingrijpend, dat goede wil niet volstaat om ze te neutraliseren. Richtlijnen moeten inderdaad worden verankerd in meetbare doelstellingen op korte, middellange en lange termijn. Die moeten op het dashboard van de rvb staan. En waarom ze niet koppelen aan het renumeratiebeleid? Ten slotte is het van kritiek belang dat de CEO mee aan boord is en de strategie ook zelf (uit)draagt en operationeel uitrolt.”

TP: “Meer concreet kun je speciﬁeke opleidingen

geven, al dan niet gemengd man-vrouw. Andere bedrijven schakelen dan weer mentors in of geven coaching. Verlofsystemen kunnen beter worden afgestemd op de speciﬁeke hedendaagse noden. Vandaag steunen ze nog te vaak op de traditionele gezinsvormen. Laat ﬂexibele werktijden toe, focus op de combinatie van arbeid en gezin, minder op verlof en gezin. Als bedrijf of organisatie kies je voor die instrumenten die best aansluiten bij de eigen cultuur. Het allerbelangrijkste is dat de evolutie bottom-up wordt gestuwd. Zodra vrouwen in leidinggevende functies een ‘normaliteit’ wordt, zal er ook een organische wisselwerking ontstaan tussen bottom en top. En groeien de netwerken waardoor ook de zoektocht eenvoudiger en minder tijdrovend wordt.”

“ONBEWUSTE BIASES ZIJN ZO INGRIJPEND, DAT GOEDE WIL NIET VOLSTAAT OM ZE TE NEUTRALISEREN” KATYA DEGRIECK BESTUURDER, UNIFIEDPOST GROUP

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

:$7 ,6 %(0,''(/,1*"

JURIDISCHE CONFLICTEN VERMIJDEN (HQ WH YHUVFKLOOHQGH ZHUNLQJ RI HHQ DQGHUH FXOWXXU een onevenwichtige machtsverhouding tussen SDUWQHUV RI HHQ JHEUHN DDQ ZHGHU]LMGV EHJULSf ZDW{RRN GH RRU]DDN HUYDQ LV FRQƮLFWHQ ]LMQ QDJHQRHJ{DOWLMG QDGHOLJ YRRU EHLGH SDUWLMHQ +RHZHO{EHPLGGHOLQJ HHQ HHUVWH RSORVVLQJ NDQ ]LMQ RP{JHVFKLOOHQ LQ GHU PLQQH WH UHJHOHQ PDNHQ HUJ ZHLQLJ EHGULMYHQ HU JHEUXLN YDQ +HW PHFKDQLVPH KHHIW QRFKWDQV ]LMQ GRHOWUHƪHQGKHLG DO EHZH]HQ +RRJ WLMG RP GH EHPLGGHOLQJ RSQLHXZ RQGHU GH{DDQGDFKW WH EUHQJHQ

erschillende CEO’s die werden bevraagd in het kader van de studie van het VBO 1 PDDNWHQ FRQƮLFWHQ PHH PHW negatieve gevolgen, zowel voor hun onderneming als voor het partnerbedrijf. Als beide partijen correct communiceren, NXQQHQ ]H KHW FRQƮLFW LQ KHW EHVWH{geval onderling oplossen. Maar als de dialoog breekt, kan de werkrelatie niet langer verdergezet worden: “Als er geen communicatie meer is, is er geen business meer” (Marc Debaerdemaeker, MAN).

ZOEKEN NAAR EEN ALTERNATIEF

Er bestaat een alternatief voor de gerechtelijke weg, die heet: bemiddeling. Terwijl partijen in KHW{NDGHU YDQ HHQ JHUHFKWHOLMNH SURFHGXUH tegenover elkaar staan, werken ze bij een EHPLGGHOLQJ VDPHQ{DDQ HHQ RSORVVLQJ GLH PHW{LHGHUV EHODQJHQ{UHNHQLQJ KRXGW Mediatie biedt de partijen de mogelijkheid RP{GH{KXOS YDQ HHQ JHVSHFLDOLVHHUGH GHUGH s{GH{PHGLDWRU s LQ WH URHSHQ 'LH RQGHUVWHXQW KHQ{ELM{KXQ LQVSDQQLQJHQ RP WRW HHQ PLQQHOLMNH schikking te komen. Let wel, de mediator legt JHHQ{RSORVVLQJ RS +LM KHOSW GH SDUWLMHQ RP ]HOI HHQ{RSORVVLQJ YRRU KXQ JHVFKLO WH YLQGHQ PDDU ]H{NXQQHQ ]LFK RS HON PRPHQW HHQ]LMGLJ XLW KHW SURFHV WHUXJWUHNNHQ $OV{HHQ GHUJHOLMNH VFKLNNLQJ QLHW PRJHOLMN EOLMNW GDQ{NDQ DUELWUDJH PRJHOLMN

“SNELHEID, KOST, VERTROUWELĲKHEID: DRIE VOORDELEN VAN BEMIDDELING”

1 ‘De verwevenheid van kmo’s en grote bedrijven in België’, VBO, februari 2021.

XLWNRPVW ELHGHQ 2RN{DUELWUDJH LV HHQ DOWHUQDWLHYH{PDQLHU RP JHVFKLOOHQ EXLWHQJHUHFKWHOLMN WH{EHVOHFKWHQ 'H{nDUELWUDJHUHFKWEDQNo NDQ KHW{JHVFKLO VSRHGLJHU DIKDQGHOHQ Vergeleken met een gerechtelijke procedure, heeft de interventie van een bemiddelaar meerdere voordelen. De aanpak is sneller en NRVW{PLQGHU 'H GHEDWWHQ ]LMQ YHUWURXZHOLMN RPGDW ]H{QLHW YRRU HHQ RSHQEDUH UHFKWEDQN gevoerd worden. En in geval van een akkoord NDQ{GH UHODWLH WXVVHQ GH SDUWLMHQ EHKRXGHQ EOLMYHQ HQ{YRRUWJH]HW ZRUGHQ

CEPANI, EXPERTISECENTRUM BIJ HET VBO (U EHVWDDQ KHHO ZDW LQLWLDWLHYHQ RS KHW YODN YDQ EHPLGGHOLQJ LQ %HOJLÆ SULYÄ RI{RSHQEDDU (HQ RQGHU KHQ LV KHW UHVXOWDDW YDQ HHQ VDPHQZHUNLQJ WXVVHQ KHW 9%2 HQ{KHW %HOJLVFK FRPLWÄ YDQ GH ,QWHUQDWLRQDOH .DPHU YDQ .RRSKDQGHO &(3$1, %HOJLVFK{&HQWUXP YRRU $UELWUDJH HQ 0HGLDWLH 9LD DGPLQLVWUDWLHYH HQ MXULGLVFKH ELMVWDQG EHJHOHLGW &(3$1, RQGHUQHPLQJHQ LQ FRQƬLFW GRRUKHHQ DOOH VWDSSHQ QDDU een oplossing van het geschil. Ze stellen een mediatiereglement ter beschikking, stellen bemiddelaars en experts aan en zien toe op het goede verloop van de SURFHGXUH &(3$1, SURPRRW DFWLHI GH DOWHUQDWLHYH JHVFKLOOHQEHVOHFKWLQJ HQ QHHPW{GHHO DDQ GH YRRUEHUHLGLQJ YDQ ZHWJHYHQGH LQLWLDWLHYHQ WHU ]DNH ZZZ FHSDQL EH

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

99,3Ǖ7$/.6 ǟ -$$5 9%2

VVIP-TALKS: EXPERTEN INSPIREREN TOPMANAGERS ,Q EHVWRQG KHW 9HUERQG YDQ %HOJLVFKH 2QGHUQHPLQJHQ {MDDU 7HU{JHOHJHQKHLG YDQ GLH YHUMDDUGDJ ODQFHHUGH KHW 9%2 HHQ XQLHNH UHHNV 99,3 7DONV 0HW DOV RS]HW een internationaal gerenommeerde spreker in dialoog laten gaan met de top van GH %HOJLVFKH EHGULMIVZHUHOG RYHU YLVLRQDLUH WKHPDoV GLH YRRU KHQ LQ GH QLHW ]R YHUUH WRHNRPVW HHQ EHODQJULMNH LPSDFW ]XOOHQ KHEEHQ Als compagnon de route van alle bedrijven wil het VBO beklemtonen dat ondernemingen ‘solution providers’ ]LMQ YRRU{GH KXLGLJH HQ WRHNRPVWLJH XLWGDJLQJHQ 2QV{ODQG NDQ YHUWURXZHQ RS KXQ LQQRYDWLHNUDFKW ƮH[LELOLWHLW HQ YLVLH 0DDU{RQGHUQHPLQJHQ NXQQHQ DO GLH uitdagingen niet alleen aan. Samenwerken met experten van het hoogste niveau uit de private, publieke en academische ZHUHOG LV GH ERRGVFKDS p'DDURP{KRXGHQ we onze antennes actief en open”, aldus 3LHWHU{7LPPHUPDQV &(2 YDQ KHW{9%2 p+HW{LV{YDQ EHODQJ GDW H[SHUWHQ HQ EHVOLVVHUV HONDDU RS{HHQ VWLPXOHUHQGH en vooruitstrevende manier inspireren om samen constructief te zoeken naar oplossingen die de komende decennia GH{RUJDQLVDWLH HQ{KHW DDQ]LHQ YDQ RQ]H maatschappij zullen bepalen.” Op de volgende pagina’s leest u een synthese YDQ{YLHU WKHPDoV GLH GH YRRUELMH PDDQGHQ DDQ{ERG{NZDPHQ • ‘Cyberaanval? Niet in mijn bedrijf!’ door GH{JHUHFKWHOLMNH H[SHUWHQ -DQ .HUNKRIV HQ{3KLOLSSH{9DQ{/LQWKRXW • n'UHLJW GH LQWHUQDWLRQDOH ƬVFDOH NDNRIRQLH"o GRRU ƬVFDDO H[SHUWHQ ,VDEHO 9HUOLQGHQ HQ Jens Kiekens (PwC Belgium). • ‘Van redding naar economisch herstel!’ GRRU{/XL]{'H{0HOOR 'LUHFWRU DIGHOLQJ

3ROLF\{6WXGLHV YDQ GH 2(62 • ‘De dreiging van onderland’ door Catherine De Bolle, de topvrouw van Europol.

-$1 .(5.+2)6 (1 3+,/,33( 9$1 /,17+287 29(5 &<%(5&5,0,1$/,7(,7

CYBERAANVAL? NIET IN MĲN BEDRĲF! Cybercriminaliteit is de snelst groeiende misdaadvorm YDQ KHW GLJLWDOH WLMGSHUN p1LHW LQ PLMQ EHGULMI q KRUHQ ZH X GHQNHQ" =R GDFKWHQ YHHO RQGHUQHPHUV HURYHU WRW ]H DOVQRJ VODFKWRƪHU ZHUGHQ YDQ HHQ F\EHUDDQYDO 7ZHH JHUHFKWHOLMNH H[SHUWHQ GLH GDJ LQ GDJ XLW GH F\EHUPLVGDDG EHVWULMGHQ JHYHQ HHQ LQNLMN LQ KHW businessmodel van de criminelen. Hun advies? :HHV RS XZ KRHGH HQ YRRUEHUHLG

an Kerkhofs is federaal magistraat ELM{GH{&\EHU 8QLW YDQ KHW IHGHUDDO parket en Philippe Van Linthout is onderzoeksrechter in Mechelen. Allebei zijn ze onbetwiste autoriteiten in België als het over cybercriminaliteit gaat. 'H{PHHVW RSYDOOHQGH WUHQG LQ GH VQHOVW JURHLHQGH PLVGDDGYRUP YDQ GH GLJLWDOH WLMG LV{GH professionaliteit. “Cybercrime gebeurt lang niet meer door een wizard ergens op een zolderkamertje, PDDU LV JHSURIHVVLRQDOLVHHUG WRW{HHQ VWHYLJ HQ geglobaliseerd businessmodel”, aldus Van Linthout. p&\EHUFULPLQHOHQ ]LMQ{EHGULMYHQ PHW HLJHQ SURGXFWHQ ǟ LQFOXVLHI KHOSGHVN =H{]LMQ HU QLHW RS XLW RP XZ producten of diensten te beconcurreren, maar wel om geld te verdienen door uw activiteiten te RQGHUPLMQHQ RI ƬQDQFLÆOH PLGGHOHQ WH RQWIXWVHOHQ q Op het darkweb is alles te koop. Een hacker kan er bijvoorbeeld e-maildatabases of malwaresoftware YLQGHQ RI ]HOIV HHQ VSHFLƬHNH OLMVW PHW NZHWVEDUH bedrijven binnen een bepaalde sector. “Maar RRN GH{HLJHQ PHGHZHUNHUV YRUPHQ HHQ ULVLFR :LH{]LFK RQWHUHFKW EHKDQGHOG YRHOW NDQ PHW GH fabrieksgeheimen of de zwarte boekhouding JDDQ{ORSHQ q

PERVERS NEVENEFFECT

Heel wat bedrijven blijken – tegen alle adviezen in – bereid om te betalen. Dat biedt criminelen de kans om nog verder te gaan. “Het gaat zelfs zover dat cybercriminelen een referentiebrief GXUYHQ HLVHQ RP ELM HHQ YROJHQG VODFKWRƪHU DDQ te tonen dat ze uw bedrijf na een systeemgijzeling of hacking wel degelijk opnieuw up and running KHEEHQ JHKROSHQq ZHHW .HUNKRIV XLW{]LMQ GRVVLHUV

9HHO{EHGULMYHQ SUREHUHQ ]LFK WHJHQ ORVJHOGHLVHQ WH YHU]HNHUHQ 0HW{DOV SHUYHUV QHYHQHƪHFW GDW ]H RS GLH PDQLHU GH{FULPLQDOLWHLW QHW{LQ stand houden. “Bovendien kun je er nooit op vertrouwen dat de crimineel geen achterpoortje openlaat om later nog eens DDQ WH{YDOOHQ RI RP GDW{SRRUWMH DDQ HHQ DQGHU GRRU WH{YHUNRSHQ q 1LHW DOOH DDQYDOOHQ KHEEHQ volgens Van Linthout als doel geld af te persen RI WH nVWHOHQo (HQ{$GYDQFHG 3HUVLVWHQW 7KUHDW (APT) is een aanval waarbij een cybercrimineel zich langdurig en onopgemerkt toegang verschaft tot een organisatie. Het geviseerde EHGULMI RI GH RYHUKHLG ZHHW YDDN QLHW GDW{KHW LV JHKDFNW p+HW{JDDW GDDUELM RP YROJHKRXGHQ bedrijfsspionage of om toegang te forceren WRW{HHQ QHWZHUN YDQ DQGHUH RUJDQLVDWLHV q

WIE DE VOORDEUR LAAT OPENSTAAN …

Kerkhofs beschouwt de Chief Information 6HFXULW\ 2ƯFHU DOV HHQ YDQ GH PHHVW SHQLEHOH MREV p+LM{RI{]LM{PRHW HHQ EXGJHW ORVZHNHQ RP{HHQ VFKLOG WH{ERXZHQ YRRU LHWV GDW QRJ QRRLW{KHHIW WRHJHVODJHQ 9DDN KHHIW KHW GLUHFWLHFRPLWÄ QDXZHOLMNV LQ]LFKW LQ GH{ ,7 FRQƬJXUDWLH ODDW VWDDQ{GDW KHW GH ]ZDNWHV NHQW 7H{YHHO EHGULMYHQ LQYHVWHUHQ QRJ YHHO WH ZHLQLJ LQ{HHQ{VROLGH VHFXULW\ EDVHOLQH q (HQ systeem dat automatisch verdachte activiteiten, abnormale dataexport … detecteert zou vanzelfsprekend moeten zijn. Want wie de voordeur laat openstaan, moet toch niet verbaasd zijn dat er wordt ingebroken?

“DE VOORBEREIDING MAAKT HET VERSCHIL TUSSEN EEN UITSLAANDE BRAND OF EEN ROOKALARM” JAN KERKHOFS, FEDERAAL MAGISTRAAT (CYBER UNIT FEDERAAL PARKET)

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

Bovendien maken bedrijven het de medewerkers WH{JHPDNNHOLMN RP PHW KXQ HLJHQ GHYLFHV WH connecteren, de USB-stick voorop. Een server JDDW{GH RQVFKXOGLJH GULYHU YRRU KHW GUDDGOR]H toetsenbord, waarvoor de USB-stick zich uitgeeft, niet tegenhouden en zet dus ook de poort voor verborgen malware open. Van Linthout: “Iemand met een minimum aan social engineering skills raakt heel snel binnen in het netwerk van een organisatie. Rusland deelde ooit USB’s uit op een Europese top. Ongezien. Hoeveel keer plugde X DO QLHW HHQ JUDWLV 86%{LQ" :H ]LMQ RQ]H HLJHQ grootste vijand.”

WAT ALS HET FOUT GAAT?

Veel bedrijven verzwijgen een aanval, zoeken LQ{DOOH VWLOWH VRHODDV ELM HHQ FRQVXOWDQW HQ KRSHQ ]R{UHSXWDWLHVFKDGH WH YHUPLMGHQ =RoQ KRXGLQJ LV{QLHW DOOHHQ HWKLVFK RQYHUDQWZRRUG ze biedt de crimineel ook de kans om uw bedrijf in de toekomst als hub te gebruiken YRRU DDQYDOOHQ RS{DQGHUH EHGULMYHQ p-H ZRUGW als het ware medeplichtig of strafrechtelijk medeaansprakelijk”, waarschuwt Van Linthout. “Bovendien zijn bepaalde bedrijven wettelijk verplicht om cyberincidenten te melden1 .” Anderen melden de inbreuk wel, maar zijn ontgoocheld, omdat justitie geen kant-en-klare oplossing biedt. “Vervelender is wanneer het incident pas wordt gemeld nadat men eerst zelf de schade probeerde te herstellen. Als justitie aan de slag moet met sporen die al zijn uitgewist, is de kans veel kleiner dat we nog betekenisvol kunnen ingrijpen. Uiteraard moet je de balans zoeken tussen de ‘uitslaande brand blussen’ en KHW GDN{KHUVWHOOHQ q

“INGAAN OP DE EISEN VAN EEN CRIMINEEL IS PERVERS”

Wees voorbereid, want elke RUJDQLVDWLH ZRUGW RRLW VODFKWRƪHU direct of indirect. Zelfs bij de best beveiligde bedrijven zal iemand ZHO HHQV RS HHQ PDODƬGH PDLO klikken. “De voorbereiding maakt het verschil tussen een uitslaande brand of een rookalarm”, bevestigt Kerkhofs. “Vertrouwen en integriteit ]LMQ VWHUNH GLƪHUHQWLDWRUV ,URQLVFK genoeg krijg je meer vertrouwen van de klant wanneer je ondanks een sterke beveiliging toch een fout maakt en die correct kunt rechtzetten. Zo bewijs je immers je relevantie in de markt. Het besluit kan alleen zijn: investeren in cybersecurity is investeren in concurrentiekracht!”

“WE ZĲN ONZE EIGEN GROOTSTE VĲAND” 1 Cf. de wet Netwerk- en Informatiebeveiliging en het Wetboek Economisch Recht

BACK-UP, BACK-UP, BACK-UP! ,QJDDQ RS GH HLVHQ YDQ HHQ FULPLQHHO LV SHUYHUV 0HW HHQ RSWLPDOH EDFN XS JDDW ELM HHQ KHURSVWDUW QD HHQ NODVVLHNH DDQYDO KRRJXLW HHQ GDJ ZHUN YHUORUHQ (HQ EDFN XS KDDOW HFKWHU ZHLQLJ XLW ELM HHQ $73 ZDQW GDQ ]LW GH FULPLQHHO DO YHHO ODQJHU LQ KHW V\VWHHP 1RJ SLMQOLMNHU LV KHW ZDQQHHU GH PDOZDUH SDV DFWLHI ZRUGW ELM KHW{NRSSHOHQ YDQ GH EDFN XSVHUYHU (HQ ZDWHUGLFKWH EHVFKHUPLQJ WHJHQ GH JHDYDQFHHUGH F\EHUFULPLQDOLWHLW EHVWDDW GXV QLHW 0DDU X NXQW GH VFKDGH ZHO PLQLPDOLVHUHQ GRRU R D r E HZXVW]LMQ WH FUHÆUHQ ELM GH medewerkers en alle stakeholders YDQ XZ EHGULMI

HULP OF ADVIES NODIG?

PHILIPPE VAN LINTHOUT, ONDERZOEKSRECHTER MECHELEN

r W H LQYHVWHUHQ LQ VROLGH GRRUJHGUHYHQ F\EHUVHFXULW\ RSORVVLQJHQ r H HQ nEXLWHQo WH ERXZHQ GLH DO nELQQHQo LV GH ]JQ VDQGER[ 'DDU NXQW X YUHHPGH GHYLFHV WHVWHQ YRRUDOHHU ]H FRQQHFWHUHQ PHW KHW KDUW YDQ XZ EHGULMI r E LM HHQ LQFLGHQW HHQ H[SHUW LQ WH VFKDNHOHQ GLH GH MXLVWH VWDSSHQ KHOSW ]HWWHQ RS KHW MXLVWH PRPHQW NODFKW QHHUOHJJHQ VSRUHQ YULMZDUHQ ORJV YHLOLJVWHOOHQ VSRRUEHZXVWH KHURSVWDUW f

Let's Talk Strategy. Leadership. Commitment. VBO-PODCASTREEKS voor ondernemers

Nadia Jansen CEO Jansen Building Company

“Niet geschoten is altijd mis.”

Hoe onze podcast beluisteren? Scan de QR-code en we zetten u graag op weg.

Nadia Jansen spreekt in het Nederlands

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

,6$%(/ 9(5/,1'(1 (1 -(16 .,(.(16 29(5 ,17(51$7,21$/( ),6&$/,7(,7

DREIGT DE INTERNATIONALE FISCALE KAKOFONIE? Met alle scenario’s die vandaag op het globale EHODVWLQJWRQHHO FLUFXOHUHQ GUHLJW YROJHQV ,VDEHO 9HUOLQGHQ EHODVWLQJH[SHUWH ELM 3Z& GH ƬVFDOH NDNRIRQLH 'H YUDDJ QDDU HHQ PHHU UHFKWYDDUGLJH ƬVFDOLWHLW LV OHJLWLHP PDDU{SURWHFWLRQLVPH HQ YRRURRUGHOHQ s DOVRI EHGULMYHQ DOOHHQ PDDU GH JUHQ]HQ{YDQ GH OHJDOLWHLW RS]RHNHQ s VWDDQ HHQ GXXU]DDP PXOWLODWHUDDO JHGUDJHQ PRGHO LQ GH ZHJ

sabel Verlinden, corporate tax strategy leader van PwC, en haar collega -HQV{.LHNHQV VHQLRU PDQDJHU WUDQVIHU pricing bij PwC België laten weinig twijfel: “Terwijl wetten op principes zouden moeten steunen, worden ze maar al te vaak JHR SROLWLHN JHGUHYHQ 'H{* ODQGHQ beconcurreren elkaar op de kapitaalmarkt steeds vaker als bedrijven die elkaar marktaandeel proberen af te snoepen. Elk land ZLO RS{KHW HLQGH YDQ GH GDJ ]RYHHO PRJHOLMN investeerders aantrekken voor zijn nationale markt. En die zogenoemde ‘co-opetition’ in GH LQWHUQDWLRQDOH ƬVFDOLWHLW OHLGW WRW PHHU onzekerheid.”

“EEN MULTILATERAAL FISCAAL MODEL IS DE ENIGE DUURZAME OPTIE” ISABEL VERLINDEN, CORPORATE TAX STRATEGY LEADER, PwC BELGIË

FISCALE ONZEKERHEID SCHRIKT AF

Op basis van welke factoren beslist een bedrijf RP{DO GDQ QLHW LQ HHQ ODQG WH LQYHVWHUHQ" 8LW{UHFHQW{LQWHUQDWLRQDDO HPSLULVFK RQGHU]RHN ELM{KRRIG]DNHOLMN ƬVFDOH H[SHUWHQ LQ EHGULMYHQ EOLMNW{GDW nSROLWLHNH RQ]HNHUKHLGo en ‘macro-economische omstandigheden’ van doorslaggevend belang zijn. In de ranking VWDDW GH{RQ]HNHUKHLG RYHU GH HƪHFWLHYH EHODVWLQJYRHW RS ZLQVW RS GULH p'LH ƬVFDOH RQ]HNHUKHLG GLH YRRUDO{ZRUGW JHYRHG GRRU GH complexiteit en onvoorspelbaarheid van het EHODVWLQJVWHOVHO VSHHOW{GXV ]RQGHU WZLMIHO RRN HHQ{EHVOLVVHQGH URO LQ{GH{DDQWUHNNHOLMNKHLG YDQ RQV{ODQG YRRU LQYHVWHHUGHUV{XLW KHW EXLWHQODQGq EHVOXLW -HQV{.LHNHQV

NOOD AAN EEN NIEUWE INTERNATIONALE FISCALITEIT

Er is werk aan de winkel om een duurzaam internationaal belastingsysteem te RQWZHUSHQ GDW{RRN HHQ NRPSDV ELHGW YRRU maatschappelijk verantwoord ondernemen. ,VDEHO 9HUOLQGHQ p:LH{NDQ HU EH]ZDUHQ PDNHQ tegen een faire belasting? Niemand toch? Maar daar is een politiek compromis voor nodig – of minstens een gedegen intentie daartoe – over KRH KHW HLQGUHVXOWDDW HU JURVVR{PRGR ]RX moeten uitzien op multilateraal vlak. Dat is er momenteel niet, ook al is iedereen het erover eens dat de internationale belastingregels na bijna 100 jaar dringend aan herziening toe zijn.” Sinds mei 2019 onderhandelen bijna ODQGHQ LQ{GH VFKRRW YDQ GH 2(62 RYHU KHUYRUPLQJHQ LQ GH{LQWHUQDWLRQDOH belastingregels, om het internationaal EHODVWLQJV\VWHHP DDQ WH SDVVHQ DDQ{GH gedigitaliseerde en geglobaliseerde economie. De onderhandelingen zijn onderverdeeld in twee pijlers.

1 Prof. Michael Devereux, Oxford University Centre for Business Taxation – European Tax Policy Forum, ‘Measuring corporation tax uncertainty: Evidence from three phases of a cross-country survey’ (November 2020).

De eerste pijler begon als een initiatief om de ‘buitensporige’ winsten van WHFKQRORJLHUHX]HQ WH{EHODVWHQ YLD KHW KHUYRUPHQ YDQ QH[XVUHJHOV GH{PDWH ZDDULQ een bedrijf voldoende commercieel aanwezig is in een land om belastingplichtig te zijn) en winstallocatieregels.

Onder de huidige OESO-voorstellen zouden naast de spelers die geautomatiseerde digitale diensten leveren echter ook de veel bredere groep van zogenoemde ‘consumer-facing businesses’ een deel van hun geconsolideerde winsten moeten toewijzen aan de landen ZDDU GH{HLQGJHEUXLNHUV ]LWWHQ RRN DO LV GH multinationale groep daar fysiek niet aanwezig.

,6$%(/ 9(5/,1'(1

IMPACT GEOPOLITIEK OP FISCALE STRATEGIE

De tweede pijler wil internationale EHODVWLQJRQWZLMNLQJ HQ{EHODVWLQJFRPSHWLWLH LQ brede zin tegengaan, via het implementeren van een globale minimumbelasting. “Op politiek niveau worden beide pijlers vandaag nog met elkaar gelinkt waardoor de OESO zich dreigt vast te rijden in een moeras van tegengestelde SROLWLHNH EHODQJHQ HQ ƬVFDDOWHFKQLVFKH EDUULÃUHV Een kakofonie van complexe regulering is niet ver weg meer.”

• 2QJHOLMNKHLG GH SRWHQWLÆOH YHUVFKXLYLQJ YDQ EHODVWLQJ RS DUEHLG{QDDU EHODVWLQJ RS NDSLWDDO HQ{YHUPRJHQ r 6 FKXOGEHOHLG RYHUKHLG SROLWLFL ]LMQ VWHHGV PHHU EHUHLG RP GH VWULQJHQWH VFKXOGFRQWUROH los te laten. $OV GH JURHL JURWHU EOLMIW GDQ GH LQƮDWLH YDQZHJH GH ODJH LQWUHVWHQ GDQ ]RXGHQ GH NRPHQGH JHQHUDWLHV ]LFK PLQGHU ]RUJHQ PRHWHQ PDNHQ RS YRRUZDDUGH YDQ HHQ HƯFLÆQWH transitie naar groene energievoorziening. r +DQGHO ]RQGHU YHUWURXZHQ SURWHFWLRQLVPH ]DO LQ HHQ VIHHU YDQ{GHJOREDOLVHULQJ ZHOOLFKW QRJ WHUUHLQ ZLQQHQ HQ GXV RRN LQ KHW ƬVFDOH EHOHLG{VSRUHQ WUHNNHQ r 9HUHQLJGH 6WDWHQ GH VODJNUDFKW YDQ{GH{RYHUKHLG QHHPW DI WHUZLMO WHFKQRORJLVFKH EHGULMYHQ HU ]LFK KHHO{YHHUNUDFKWLJ RSVWHOOHQ r (XURSHVH 8QLH GH SROLWLHNH GDDGNUDFKW EOLMIW HHQ SUREOHHP +RH VWHUN LV (XURSD RP KDDU NHUQGRHOVWHOOLQJHQ ZDDU WH PDNHQ"

RISICO’S UNILATERALE DIGITALEDIENSTENBELASTING

Omdat het zoeken naar een duurzame, multilaterale oplossing blijft aanslepen, RYHUZHJHQ{VWHHGV PHHU ODQGHQ RP XQLODWHUDDO HHQ{nGLJLWDO VHUYLFHV WD[o '67 of digitaledienstenbelasting in te voeren als alternatief voor een hervorming van de winstbelasting. Dergelijke DST’s zijn typisch opgevat als een belasting op de omzet uit digitale diensten (doorgaans rond de 3%, al zijn er ook landen die veel hogere percentages KDQWHUHQ 9LD{GH]H EHODVWLQJ RS GH RP]HW YDQ internetgiganten zouden sommige activiteiten GLH{DQGHUV RQEHODVW EOLMYHQ ]RDOV KHW YHUNRSHQ YDQ{JHEUXLNHUVGDWD RI KHW DDQELHGHQ YDQ onlinereclame, voortaan wel belast worden. p0HW{KHW ULVLFR GDW EHGULMYHQ GXEEHO RI PHHUGHUH keren op dezelfde diensten zullen worden belast in verschillende landen”, waarschuwt Isabel Verlinden. “Bovendien dreigt de VS met (draconische) vergeldende tarieven als landen GH ZLQVWHQ YDQ KXQ{ELJ WHFK XQLODWHUDDO ]RXGHQ belasten.”

r +HW n$VLD 3DFLƬFo WLMGSHUN {YDQ{GH{QLHXZH WRHNRPVWLJH PLGGHQNODVVH ]DO XLW GLH UHJLR komen. r *URHL YDQ GH VWDDWVLQPHQJLQJ RYHUKHGHQ ]XOOHQ VWHHGV JURWHUH aandelen verwerven in de HFRQRPLVFKH{HQWLWHLWHQ r *URHQH DJHQGD GH YHUJURHQLQJ YDQ{GH{PDDWVFKDSSLM ]DO RRN HHQ LPSDFW{KHEEHQ RS KHW ƬVFDOH EHOHLG r 9HUVQHOGH LQQRYDWLH GH KXLGLJH JHRSROLWLHNH FRQWH[W YRUPW RQGDQNV NULWLHN RRN ZHO HHQ YUXFKWEDUH YRHGLQJVERGHP YRRU{LQQRYDWLH

“FISCALE ONZEKERHEID IS DODELĲK VOOR DE INVESTERINGSAANTREKKELĲKHEID VAN EEN LAND”

©PwC

Of het nu een ‘goede’ OESO-oplossing, een ‘werkbare’ DST of ‘iets anders’ wordt, een multilaterale oplossing is volgens Isabel Verlinden de enige duurzame optie. Liefst globaal en zeker met alle stakeholders: overheden, ngo's en ondernemingen. “Zonder de WHFKQRORJLHEHGULMYHQ ODJ{RQ]H HFRQRPLH WLMGHQV de pandemie volledig stil... En dat verdient toch iets meer dan het dedain waarmee sommigen trachten politiek kapitaal te bouwen op de kap van die succesondernemingen.”

©PwC

:DW ]LMQ YROJHQV ,VDEHO 9HUOLQGHQ GH{EHODQJULMNVWH JHRSROLWLHNH SDUDPHWHUV GLH HHQ LPSDFW ]XOOHQ KHEEHQ RS GH ƬVFDOH VWUDWHJLH YDQ{PXOWLQDWLRQDOH EHGULMYHQ"

JENS KIEKENS, SENIOR MANAGER TRANSFER PRICING PwC BELGIË

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT ©OESO

(&2120,6&+( $1$/<6( '225 /8,= '( 0(//2 Ǔ2(62ǔ

VAN REDDING NAAR ECONOMISCH HERSTEL! p6WHXQ EHGULMYHQ GRRU VXEVLGLHV HQ HLJHQ YHUPRJHQ WH{YHUVWUHNNHQ LQ SODDWV YDQ leningen die de bestaande schuldenlast nog vergroten. Help ondernemers om in hun WRHNRPVW WH LQYHVWHUHQ q 'H ERRGVFKDS GLH /XL] 'H 0HOOR YDQ{GH{2(62 VWXGLHGLHQVW EUDFKW LV ]R NODDU DOV SRPSZDWHU +HW{HFKWH herstel kan pas worden ingezet als het YHUWURXZHQ KHW{ZLQW YDQ GH RQ]HNHUKHLG

conomische analyses en vooruitzichten PDNHQ LV VRZLHVR{FRPSOH[ +HW YHUDQGHUGH paradigma als gevolg van de COVID-19-pandemie maakte het nog moeilijker. Luiz de Mello loodste ons door de recentste cijfers en voorspellingen1 . De Director Policy Studies bij het economisch departement van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) GHHOGH ]LMQ{YHUKHOGHUHQGH YLVLH RS GH QRRG]DNHOLMNH KHUVWHOSODQQHQ HQ KHUYRUPLQJHQ 'LH{]LMQ QRGLJ RP GH algemene economische groei weer op een duurzame en LQFOXVLHYH PDQLHU{DDQ WH WUHNNHQ

VERTROUWEN VS. ONZEKERHEID

Over de herstelscenario’s is Luiz de Mello duidelijk: “Het succes van alle scenario’s hangt samen met het vertrouwen in de toekomst en de (on)zekerheid over hoe we het coronavirus onder controle krijgen. We verwachten dat de wereldeconomie slechts geleidelijk aan dynamiek zal winnen naarmate in de loop van 2021 in de hele wereld vaccins worden ingezet.” In het meest optimistische scenario zal het mondiale bbp in QDDU YHUZDFKWLQJ PHW VWLMJHQ LQ{ ZDDUELM &KLQD PHHU GDQ HHQ GHUGH YDQ GLH{JURHL YRRU ]LMQ rekening zou nemen. Voor ons land voorspelt de OESO een groei van het bbp met 4,7% in 2021 en 2,7% het jaar GDDURS ZDDUPHH GH{NULPS YDQ JHOHLGHOLMN zal worden weggewerkt “Het economisch herstel zal YHUVFKLOOHQ YDQ{ODQG WRW ODQG HQ YDQ VHFWRU WRW VHFWRU HQ kan tot blijvende veranderingen in de wereldeconomie OHLGHQ /DQGHQ ZDDU GRHOWUHƪHQGH YDFFLQDWLHV VQHO

/8,= '( 0(//2

kunnen worden verspreid, zouden relatief goed moeten presteren, maar er blijft een grote mate van RQ]HNHUKHLG{EHVWDDQ q De economische schade zou nog groter zijn geweest ]RQGHU GH PDVVDOH ƬQDQFLÆOH VWHXQ YDQ GH RYHUKHLG GLH{PHQVHQ HQ EHGULMYHQ KHOSW GH VFKRN WH GRRUVWDDQ Aangezien de zeer lage rente naar verwachting nog enige tijd zal aanhouden, kunnen en moeten deze buitengewone uitgaven worden voortgezet, aldus GH{2(62 WRWGDW KHW KHUVWHO ZHHU RS JDQJ NRPW Beleidsmaatregelen moeten beter worden gericht RS{ZDDU ]LM KHW PHHVW QRGLJ ]LMQ HQ RS YHUVWHUNLQJ YDQ{KHW KHUVWHO 1 Vooruitzichten zijn gebaseerd op cijfers WRW{HLQG{GHFHPEHU n7XUQLQJ KRSH LQWR UHDOLW\o 2(&'{(FRQRPLF 2XWORRN 'HFHPEHU

WAAR STAAT BELGIË? • +HW KHUVWHO YLHO VWLO HQ YHHO EHGULMYHQ VWDDQ QRJ{RQGHU HHQ JURWH OLTXLGLWHLWVGUXN • +HW VSDDUYROXPH YDQ GH %HOJHQ QDP DDQ]LHQOLMN WRH{HQ ELHGW SRWHQWLHHO YRRU HHQ LQKDDOEHZHJLQJ van de vraag. • 'H %UH[LW ]DO YRRU RQV ODQG ZHOOLFKW WRW HHQ YHUOLHV YDQ RP HQ ELM EES OHLGHQ

SCHULDENBERG TEMPERT REKRUTERING

De analyses tonen ook de impact op de ZHUNJHOHJHQKHLG LQ GH KDUGVW JHWURƪHQ VHFWRUHQ ]RDOV GH KRUHFD GH{HYHQHPHQWHQ HQ FXOWXXUVHFWRU En net in die sectoren werken vaak kwetsbare werknemers “tot 40% in de EU-landen binnen de OESO. De overheden moeten behalve inzetten op maatregelen om de economie weer op kruissnelheid te krijgen, ook de kwetsbaren steunen door de sociale vangnetten uit te breiden en de opleiding YDQ{MRQJHUHQ HQ ODDJJHVFKRROGHQ WH YHUEHWHUHQq Het vermijden van een massaal jobverlies s{RQGHU{PHHU{YLD KHW V\VWHHP YDQ GH WLMGHOLMNH ZHUNORRVKHLG{s LV{HVVHQWLHHO PDDU KHHIW YROJHQV /XL]{GH 0HOOR HHQ ]ZDUW NDQWMH p%HGULMYHQ ]LMQ PLQGHU{JHQHLJG RP QLHXZ WDOHQW WH UHNUXWHUHQ waardoor de normale aanwervingsdynamiek RS{ODQJH{WHUPLMQ NDQ ZRUGHQ YHUVWRRUG q

“DANKZĲ DE LAGE RENTE KUNNEN EN MOETEN DE BUITENGEWONE UITGAVEN WORDEN VOORTGEZET TOTDAT HET HERSTEL WEER OP GANG KOMT”

Volgens de OESO-vooruitzichten zal een daling YDQ GH EHGULMIVZLQVWHQ KXQ{YHUPRJHQ RP LQ GH toekomst schulden af te lossen aantasten en hun vermogen om te investeren ondermijnen, wat een breder economisch herstel zou verzwakken. “We verwachten dat zowel jonge en kleine als minder productieve bedrijven harder zullen ZRUGHQ JHWURƪHQ QDDVW GH UHHGV ]ZDDU JHWURƪHQ bedrijven actief in de horeca, evenementen, cultuur, amusementssector … Het is een grote uitdaging om een evenwicht te vinden WXVVHQ GH EURRGQRGLJH VWHXQ RP WH{RYHUOHYHQ (liquiditeit via extra kredietverlening), zonder de langetermijnleefbaarheid van een onderneming (solvabiliteit) te hypothekeren.” Een update van de analyses en vooruitzichten vindt u terug in de Economic Outlook van de OESO die wordt gepubliceerd mei-juni 2021, ZZZ RHFG RUJ HFRQRPLF RXWORRN

De toenemende schulden en de aanhoudende onzekerheid brengen het voortbestaan van miljoenen kleine en middelgrote ondernemingen s{GH{EHODQJULMNVWH GULMYHQGH NUDFKW DFKWHU KHW scheppen van werkgelegenheid – in gevaar.

DRIE ‘TAKEAWAYS’ VAN LUIZ DE MELLO (OESO) “HET SPAARVOLUME VAN DE BELGEN NAM AANZIENLĲK TOE EN BIEDT POTENTIEEL VOOR EEN INHAALBEWEGING VAN DE VRAAG”

0 HW KHW YRRUXLW]LFKW YDQ GH YDFFLQDWLH HHQ EHWHU YLUXVEHKHHU HQ GH EOLMYHQGH HFRQRPLVFKH VWHXQ GRRU GH RYHUKHGHQ ]LHW KHW SODDWMH YRRU GH ZHUHOGHFRQRPLH HU URRVNOHXULJHU XLW 'H PRQGLDOH JURHL YDQ KHW EES ]DO LQ GH SHULRGH JHPLGGHOG EHGUDJHQ ' H JURWH RQ]HNHUKHLG KRXGW DDQ 3RVLWLHI LV GDW GH EHGULMYLJKHLG ]LFK GDQN]LM GH LQKDDOYUDDJ WRHQHPHQGH FRQVXPSWLH VQHOOHU ]RX NXQQHQ KHUVWHOOHQ 0DDU GDW QHHPW KHW ULVLFR RS HHQ ODQJGXULJH HFRQRPLVFKH ]ZDNWH QLHW ZHJ ' H RYHUKHLG PRHW GH HFRQRPLH EOLMYHQ RQGHUVWHXQHQ (Q GDDUELM IRFXVVHQ RS PDDWUHJHOHQ GLH KHW KHUVWHO VWLPXOHUHQ HQ REVWDNHOV ZHJQHPHQ GLH GH UHDOORFDWLH YDQ DUEHLG HQ NDSLWDDO QD GH SDQGHPLH ]RXGHQ NXQQHQ EHOHPPHUHQ

WAT ONTHULLEN DE CIJFERS VOOR DE OESO-LANDEN? • 'H FRQVXPSWLH NDQ ELQQHQNRUW RSQLHXZ KHW QLYHDX YDQ YÎÎU GH{FRURQD XLWEUDDN EHUHLNHQ • 'H LQGXVWULÆOH SURGXFWLH NRPW ZHHU RS SHLO PDDU OLJW QRJ RQGHU KHW{SUH &29,' QLYHDX • +HW LQYHVWHULQJVQLYHDX ]DNWH LQ KHW YRRUMDDU DOV HHQ SXGGLQJ LQ HONDDU PDDU KHUVWHOW QX ODQJ]DDP HQ EHVFKHLGHQ • 'H KDQGHO LQ JRHGHUHQ ELM]RQGHU EHODQJULMN YRRU HHQ RSHQ HFRQRPLH DOV{%HOJLÆ ]LW RSQLHXZ LQ{GH{OLIW PDDU GH GLHQVWHQ EOLMYHQ IRUV DFKWHU • $UEHLGVPDUNWHQ VWDDQ QRJ DOWLMG RQGHU JURWH GUXN 'DW XLW ]LFK QLHW LQ PLQGHU ZHUNJHOHJHQ KHLG R P {GDQN]LM V\VWHPHQ YDQ WLMGHOLMNH ZHUNORRVKHLG PDDU ZHO{LQ{YHHO PLQGHU JHZHUNWH XUHQ

©Europol

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

&$7+(5,1( '( %2//( 29(5 ,//(*$/( %86,1(66

DE DREIGING VAN ONDERLAND &DWKHULQH 'H %ROOH GH WRSYURXZ YDQ (XURSRO JXQW RQV HHQ EOLN DFKWHU KHW{EXVLQHVVPRGHO YDQ FULPLQHOH HQ WHUURULVWLVFKH RUJDQLVDWLHV 'LH ODWHQ JHHQ{PLGGHO RI F\EHU NDQDDO RQEHQXW RP JURI JHOG WH YHUGLHQHQ PHW QDPDDN RQHHUOLMNH HQ LOOHJDOH KDQGHO PDƯR]H SUDNWLMNHQ HQ] +RH ELQGW (XURSRO GH{VWULMG DDQ" 2S ZHONH PDQLHU SUREHHUW GH n(XURSHVH SROLWLHo XZ{EXVLQHVV EHWHU{WH{EHVFKHUPHQ"

et analyses en operationele knowhow ondersteunt Europol, de Europese politiedienst, DOOH{QDWLRQDOH SROLWLHGLHQVWHQ YDQ{GH (8 HQ{YDQ KDDU SDUWQHUODQGHQ LQ KXQ VWULMG WHJHQ GH ]ZDUH HQ{JHRUganiseerde criminaliteit en het terrorisme. De dreiging voor onze economie is sinds de ƬQDQFLÆOH FULVLV YDQ VWHUN WRHJHQRPHQ p:LWZDVVHQ HQ GH LQƬOWUDWLH YDQ FULPLQHOHQ en criminele gelden in de legale economie behoren tot de grootste dreigingen”, analyseert Catherine De Bolle, topvrouw van (XURSRO p+HW{JHHIW GH FULPLQHOHQ PDFKW HQ opportuniteiten voor corruptie, middelen om verder te groeien maar bovenal ondermijnt en destabiliseert het onze legale economie.” Sinsdien detecteerden haar team van speciaOLVWHQ{QRJ RSYDOOHQGH WUHQGV • de markt van de namaakgoederen VWHHJ{H[SRQHQWLHHO • de georganiseerde arbeidsexploitatie nam IRUV{WRH • de internationale zwendel in afval groeide XLW{WRW HHQ FULPLQHOH PDUNW • criminele investeringen in vastgoed en bedrijven, vooral horeca, zijn schering HQ{LQVODJ • Nederland en België spelen een sleutelrol LQ GH{LQWHUQDWLRQDOH GUXJVKDQGHO YRRUDO PHW EHWUHNNLQJ WRW{FRFDÊQH HQ V\QWKHWLVFKH GUXJV • … Die ondermijning, of de vermenging YDQ{GH{ERYHQ HQ GH RQGHUZHUHOG ZDDUELM{FULPLQHOHQ UHJHOV HQ ZHWWHQ naast zich neerleggen en de diensten en de infrastructuur van de bovenwereld JHEUXLNHQ YRUPW YROJHQV 'H{%ROOH HHQ{UHÆHO JHYDDU YRRU RQ]H UHFKWVWDDW HQ{HFRQRPLH

&$7+(5,1( '( %2//(

“Georganiseerde criminaliteit steunt net als in de legale wereld, op een businessmodel. Een model dat focust op winstmaximalisatie, NODQWHQZHUYLQJ KHW{]RHNHQ YDQ SDUWQHUV rendement en productiviteit. Met dat verschil GDW{GH{FULPLQHOH EXVLQHVV ODN KHHIW DDQ GH ZHWWHQ HQ{UHJHOV YDQ RQ]H OHJDOH HFRQRPLH %HODVWLQJHQ RI{ZHWWHOLMNH ORQHQ EHWDOHQ" :DW zou het.”

CORONA BOOST NAMAAK

Zowel Europol als bedrijven signaleren dat de verkoop van namaakproducten en producten YDQ{PLQGHUZDDUGLJH NZDOLWHLW GH YRRUELMH jaren explodeerde. De economische gevolgen van de coronapandemie hebben die boost GXLGHOLMN QRJ{YHUVWHUNW (ON SURGXFW GDW JRHG YHUNRRSW RS{GH OHJDOH PDUNW ZRUGW ELQQHQ GH NRUWVWH NHUHQ{QDJHPDDNW YDQ OX[HSURGXFWHQ over medicijnen en voeding tot elektronica. +HW{DDQERG YROJW GH YUDDJ 'H SURGXFWLH JHEHXUW{YHU EXLWHQ (XURSD p%LQQHQ (XURSD ]LMQ GH{QHWZHUNHQ DFWLHI GLH GH LPSRUW HQ distributie regelen. Tijdelijke bedrijven organiseren de bevoorrading, vaak richting RQOLQHVKRSV =R EOLMYHQ{]H RQGHU GH UDGDU YDQ de politie.” Tijdens onderzoeken komen vaak KRQGHUGHQ QDPHQ YDQ{EHGULMYHQ QDDU ERYHQ Meestal zijn ze alweer opgedoekt of hebben ze zelfs nooit bestaan. De strijd tegen namaak is volgens De Bolle YDDN{GZHLOHQ PHW GH NUDDQ RSHQ 3UHYHQWLH HQ controles bij het binnenkomen van goederen in de EU zijn van uiterst belang. “Binnen Europol focust ons Intellectual Property Right Crime Centre op de strijd tegen namaak. En werkt daarbij nauw samen met de private sector.”

“OOK IN CYBERCRIME DOEN SPECIALISATIE EN ‘SPITSFINANCE’ HUN INTREDE” CYBERCRIME SPECIALISEERT

Met de digitalisering van de maatschappij, neemt ook de cybercriminaliteit op wereldwijde schaal exponentieel toe (lees ook het artikel ‘Cyberaanval? Niet in mijn bedrijf!’, p. 31). Bovendien exploiteren de cybercriminelen almaar meer geavanceerde technieken waardoor de opsporing en bestrijding steeds moeilijker worden. De Bolle: “De COVID-19FULVLV LOOXVWUHHUW KRH FULPLQHOHQ DFWLHI{SURƬWHUHQ YDQ de meest kwetsbare samenleving. Terwijl iedereen de pandemie probeert te beheersen, misbruiken zij zonder ook maar een greintje schroom, de crisis als HHQ KHIERRP YRRU KXQ PDODƬGH SUDNWLMNHQ q 2RN LQ F\EHUFULPH GRHQ VSHFLDOLVDWLH HQ nVSLWVƬQDQFHo hun intrede. Taken worden geoutsourcet in functie YDQ GH VSHFLƬHNH QRGHQ %HWDOLQJHQ YDQ FULPLQHOH GLHQVWHQ JHEHXUHQ LQ FU\SWRPXQWHQ 0DDU{RQGDQNV GH WUHQG GLH ZLMVW RS HHQ WRHQHPHQGH YHUƬMQLQJ ]LMQ GH meeste social engineering- en phishingaanvallen nog altijd succesvol door inadequate beveiligingsmaatregelen of onvoldoende bewustzijn bij de gebruikers. De strijd tegen de cybercriminaliteit kan volgens 'H{%ROOH PDDU HƪHFWLHI ]LMQ DOV DDQ GULH YRRUZDDUGHQ wordt voldaan: 1. Het UHDOWLPH GHOHQ YDQ LQIRUPDWLH vormt de kern van elke strategische, tactische en RSHUDWLRQHOH UHDFWLH RQJHDFKW KHW VSHFLƬHNH W\SH cybercriminaliteit. Informatiedeling vereist een betrouwbare coördinatie en samenwerking van publieke en private partners. En een wettelijk kader dat toelaat om razendsnel LQIRUPDWLH XLW WH{ZLVVHOHQ ]RGDW MXVWLWLH HQ SROLWLH GH FULPLQHOHQ HHQ VWDS YRRU NXQQHQ ]LMQ

2. Een HƯFLÆQWH SXEOLHN SULYDWH VDPHQZHUNLQJ. Er is een duidelijke behoefte aan betere samenwerking met hostingservices en sociale mediaplatforms. Bedrijven moeten proactiever zijn met illegale inhoud en activiteiten en moeten die blokkeren zodra ze die detecteren. Daarom is Europol voorstander van een beter wettelijk kader voor het snel delen YDQ JHJHYHQV PHW GH SULYDWH VHFWRU 3. 3UHYHQWLH HQ EHZXVWPDNLQJ. Preventie begint bij de accurate bescherming van de IT-systemen en het melden van incidenten. Over hoe meer centrale data de politiediensten beschikken, hoe sneller internationale bendes in het vizier komen en kunnen worden aangepakt. Bewustmaking kan dan weer het slaagpercentage van aanvallen verminderen. “Criminaliteit bestrijden is niet iets wat uit een ivoren toren kan gebeuren”, onderlijnt De Bolle. “De misdaad en de bestrijding ervan overstijgen onze lands- en Europese grenzen. Een doorgedreven samenwerking en gegevensuitwisseling op internationaal niveau LV{FUXFLDDO (XURSRO LV KLHUYRRU HHQ XLWJHOH]HQ platform.”

“DE VERWEVENHEID TUSSEN ONDER- EN BOVENWERELD GROEIT”

ADVERTORIAL

SAMENWERKEN IS EEN KUNST! BOZAR & PARTNERS

Prestigieuze evenementen bijwonen of zelf organiseren, en tegelijkertijd bijdragen aan cultuur die een waardevolle impact heeft op onze maatschappij: een partnership met BOZAR is een win-win situatie. De trouwe partners van BOZAR spelen trouwens een cruciale rol in de uitvoering van zijn artistieke en sociaalmaatschappelijke missie. Ontdek waarom, en ontmoet enkele van onze meest geëngageerde bondgenoten.

WIST JE DIT? In tegenstelling tot vele andere Europese

zijn absoluut essentieel in het realiseren van de artistieke werking van BOZAR

gemaakt, gebaseerd op vertrouwen en gedeelde waarden, visie en strategie. Een partnerschap met BOZAR maakt niet alleen het verschil voor je EHGULMI HQ VWDNHKROGHUV PDDU RRN ELQQHQ VSHFLƬ HNH gemeenschappen en de bredere maatschappij.

WAT MOTIVEERT ONZE PARTNERS? LATEN WE HET HEN ZELF VRAGEN! BNP PARIBAS FORTIS

instellingen – en ook tot wat vele mensen denken

OP MAAT ÉN IMPACTVOL

“Vooral de jeugd en jonge artiesten willen we aan-

s ZRUGW %2=$5 QLHW YROOHGLJ JHƬ QDQFLHUG PHW

Een partnerschap met de baanbrekende artistieke

moedigen in hun culturele ontdekkingstocht. Onze

publiek geld. De federale overheid en een jaar-

programmatie van BOZAR biedt een rijke waaier

bank gelooft immers in de nieuwe generatie, en sa-

lijkse toewijzing van de Nationale Loterij dekken

aan kansen om je klanten te entertainen, je per-

men met BOZAR als internationaal gerenommeerde

de kosten voor het gebouw en een deel van de

soneel te belonen en je merknaam te doen leven.

culturele hotspot, willen we haar een springplank

personeelskosten. De rest moet BOZAR

Maar zoals geen twee bedrijven dezelfde zijn, is ook

bieden naar verdere artistieke ontplooiing. Boven-

uit andere inkomsten halen: bijkomende subsi-

elke corporate relatie met BOZAR uniek. Van pro-

dien geloven we dat cultuur noodzakelijk is voor zo-

dies, ticketverkoop, zaalverhuur, en privé- of be-

jectmatig tot structureel, van geprivilegieerde part-

wel ons individueel als collectief, mentaal als fysiek,

drijfsmecenaat. Kort samengevat: onze partners

ner tot coproducent: elke samenwerking is op maat

welbevinden. Vanuit ons vertrouwen in duurzame

partnerships willen we ook in de toekomst talenten

generaties met open armen, om de sluier te lichten

een eventhal voor meer dan 2.000 jongeren. Of als

laten ontwikkelen en kunst en cultuur blijven stimu-

die over cultuur hangt en haar ingang te doen

een high-end locatie voor een grootschalig event of

leren, met BOZAR als katalysator.”

vinden in de wereld van jongeren.”

forum met standing. Wie doet dat na?

Tom Guetens, Head of Sponsoring & Partnerships

Jacques Spelkens, Senior CSR Advisor Benelux

DENYS

“Voor Proximus is het vanzelfsprekend dat we de

“De maatschappij heeft, zeker in tijden van crisis

cultuursector in deze moeilijke tijden steunen.

en onzekerheid, meer dan ooit nood aan cultuur

We zijn dan ook steeds op zoek naar nieuwe

en kunst die de draagvlakken zijn van sociale sta-

samenwerkingsmogelijkheden met BOZAR, meer

biliteit en duurzaamheid. Het zijn die vectoren die

bepaald om zijn artistieke inhoud toegankelijk te

ons gezamenlijk in staat moeten stellen duurzaam

maken voor een breder publiek via zijn verschillen-

welzijn te creëren en te behouden. De Bozar- tem-

de platforms en digitale kanalen. Net als BOZAR is

pel is DE creatie om deze doelstellingen te berei-

Proximus stellig overtuigd van de cruciale rol van

ken. Ik ben dan ook met overtuiging lid en geniet

cultuur in onze samenleving, als heuse katalysator

met volle overgave van de talrijke prachtconcerten

voor sociale inclusie, het welzijn en de geestelijke

en de uitzonderlijke tentoonstellingen.”

-LP &DVWHHO &KLHI &RQVXPHU 2Ư FHU

ENGIE & ENGIE FOUNDATION

en vlakbij het Centraal Station. De verzameling ruimtes is even divers als inzetbaar terwijl de art deco-architectuur een uniek decor biedt. Je eigen event bovendien kunnen koppelen aan een lopende tentoonstelling is altijd een plus. Het is die combinatie van kunstzinnige uitstraling, veelzijdige inzetbaarheid en bereikbaarheid die BOZAR tot een preferentiële partner maken van onze werkgeversorganisatie. Luidt het spreekwoord niet ‘beter een goede buur dan een verre vriend’? ;-)” Pieter Timmermans, CEO

Johan Van Wassenhove, CEO

zich meer dan ooit opwerpen als partner op wie men altijd kan blijven rekenen.”

de openheid en de faciliteiten van het toonaangevende kunstencentrum in het hart van Europa

PROXIMUS

gezondheid van de burgers. Daarom wil Proximus

Als overbuur doet VBO al jaren een beroep op

VERBOND VAN BELGISCHE ONDERNEMINGEN (VBO) “Een cultuurtempel overnacht laten ombouwen tot

Wil je zelf ontdekken welk meaningful partnership het best past bij jou of je bedrijf? Ga naar ER]DU EH RI FRQWDFWHHU (ONH .ULVWRƪ HUVHQ HONH NULVWRƪ HUVHQ#ER]DU EH

“Of het nu gaat om het koorzangproject Cantania, de organisatie van Family Days of de deelname van talloze jonge scholieren uit alle hoeken van het

THE FUTURE IS BRIGHTER TOGETHER

land aan creatieve workshops en kunstinitiaties ...

Een wereldwijde gezondheidscrisis, een sector in lockdown, een vernietigende

BOZAR weet altijd in te spelen op maatschappelij-

dakbrand. We hoeven er geen doekjes om te winden: het zijn harde tijden. De

ke thema’s die ook bedrijven niet onberoerd laten.

]ZDUH Ƭ QDQFLÆOH GUXN GRRU ]RZHO GH SDQGHPLH DOV GH EUDQG YDQ MDQXDUL YRUPW

Het gaat meer bepaald om solidariteit, inclusie en

een ernstige bedreiging voor onze artistieke werking en ambities. Jullie schenkin-

diversiteit. Ik heb de combinatie van maatschap-

gen stellen ons in staat om door te gaan met het organiseren van diverse artistie-

pelijke uitdagingen, een erkend professionalisme

ke projecten die uitdagen, prikkelen, troosten en verkennen en om onze missie als

en een erg gesmaakte ludieke insteek, altijd zeer

essentieel multidisciplinair cultuurhuis voor ieder van jullie te blijven nastreven.

op prijs gesteld. Het is voor mij de sleutel tot het

#TogetherBozar Doe een donatie of start je eigen bedrijfscampagne via bozar.be/togetherbozar. De aktie loopt tot 30 mei.

voortbestaan en het aanpassingsvermogen van onze samenleving. BOZAR verwelkomt de jonge

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

THEMA'S %HVWH OH]HU Graag houden we voor u in REFLECT ook de vinger aan de pols van de actualiteit. In elke uitgave krijgt u een overzicht van voor het bedrijfsleven belangrijke thema’s die onze experts nauw en secuur aansturen, onderhandelen en opvolgen op zowel economische, VRFLDOH MXULGLVFKH DOV ƬVFDOH GRPHLQHQ In de nu volgende bladzijden van REFLECT vindt u een selectie van dossiers waarop onze experts vandaag actief zijn om de belangen van onze lidfederaties en de aangesloten bedrijven maximaal te behartigen, dit zowel op federaal, Europees als internationaal niveau.

Per thema krijgt u een status van het dossier, de positionering van het VBO en lichten we ook de ‘next steps’ toe. Op die manier hebt u een 360°-kijk op dossiers met een mogelijke belangrijke impact op uw business. Een totaaloverzicht van alle dossiers en thema’s die onze experts opvolgen, vindt u op www.vbo.be (Actiedomeinen).

DUE DILIGENCE IN '({:$$5'(.(7(1

LOGISTIEK Samen op de innovatietrein

Voor een realistische aanpak!

CONCURRENTIEKRACHT

ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE

Waarom de loonnormwet uw job beschermt

Risico of opportuniteit voor kmo’s?

DUURZAME ONTWIKKELINGS'2(/67(//,1*(1 6'* 6

AANVULLENDE PENSIOENEN

Elektriciteits- en gasnetbeheerders, ambassadeurs van duurzame ontwikkeling

We moeten kiezen: de tweede pensioenpijler verder uitbouwen of ontmoedigen?

INTERNE MARKT EUROPESE UNIE Laten we het potentieel optimaal benutten

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

'8( ',/,*(1&( ,1 '( :$$5'(.(7(1

VOOR EEN REALISTISCHE AANPAK!

n het kader van de Europese Green Deal werkt commissaris voor Justitie Didier Reynders op dit moment aan een wetgevend initiatief dat het verplicht zou maken om in ondernemingen en in de volledige waardeketen processen in te voeren die het risico op schendingen van de mensenrechten opsporen en de nodige maatregelen nemen. Die verplichting zou zowel van toepassing zijn op grote concerns als op kmo’s uit alle sectoren. Wanneer de due diligence-verplichtingen niet vervuld zijn, zou een mechanisme van burgerlijke aansprakelijkheid de bestuurders persoonlijk aansprakelijk kunnen stellen als zij geen due diligence-procedure hebben ingevoerd of als ze niet doortastend genoeg gereageerd hebben op meldingen van bepaalde risico’s of overtredingen.

Bovendien moet de Commissie met het initiatief streven QDDU HHQ n%UXVVHOV HƪHFWo LQ SODDWV YDQ HHQ n%UXVVHOV defect’. Alle ondernemingen moeten de mensenrechten en milieuregels respecteren, zowel de Europese als de niet-Europese. Net zoals de GDPR-richtlijn en de VWDQGDDUGHQ YRRU ƬQDQFLÆOH UDSSRUWHULQJ ]RX GLW initiatief de norm kunnen worden over de grenzen heen. Een te dwingend mechanisme dat zich beperkt tot de Europese bedrijven zou daarentegen een extra handicap zijn voor de Europese economie.

Contact

Philippe Lambrecht %HVWXXUGHU VHFUHWDULV JHQHUDDO HQ ([HFXWLYH 0DQDJHU Competentiecentrum Recht {2QGHUQHPLQJ VPD#YER IHE EH Zoekterm op VBO.BE “Due diligence”

Samen met andere nationale bedrijfsfederaties, BusinessEurope en EuropeanIssuers, zal het VBO verder samenwerken met het kabinet van de commissaris voor Justitie om te komen tot een HYHQZLFKWLJ HQ HƯFLÆQW RQWZHUS

Hoewel er wel degelijk een geharmoniseerde minimumdrempel nodig is om de verschillende vormen van schendingen van mensenrechten en milieuregelgeving te voorkomen en op te sporen, is het voor bedrijven – en al zeker voor kmo’s – een complexe onderneming om elke schakel nauwkeurig te controleren wanneer zij zelf slechts tussenkomen aan het einde van een lange waardeketen in onze geglobaliseerde wereld. De Benelux-economie staat heel erg open voor de rest van de wereld. Ze staat er aan de top van de import en export. Ze telt ook enorm veel kmo’s (meer dan 99%), waarvan we de overgrote meerderheid terugvinden op het einde van de waardeketen. Dat maakt de economie kwetsbaar voor een mechanisme dat een zware administratieve last voor ondernemingen en zware sancties voor bestuurders met zich meebrengt. Zo’n mechanisme kan zeker zijn nut hebben als het de bedrijven een hefboom biedt waardoor ze kunnen blijven inzetten op de vrijwillige inspanningen die ze de jongste jaren hebben geleverd. Zo kunnen we lessen trekken uit de succesvolle ‘Responsible Business Conduct’-aanpak (RBC) ontwikkeld door de OESO, zonder die om te vormen tot een bindende procedure. Vrijwillige regels verplicht maken zou de rechtszekerheid bemoeilijken, best practices zijn LPPHUV SHU GHƬQLWLH JHVWRHOG RS DOJHPHQH SULQFLSHV

EEN TE DWINGEND E MECHANISME DAT M ZICH BEPERKT TOT Z DE EUROPESE D BEDRIJVEN ZOU EEN B EXTRA HANDICAP E ZIJN. Z

&21&855(17,(.5$&+7

WAAROM DE LOONNORMWET UW JOB BESCHERMT

p 14 januari stelde de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) dat de lonen in 2021-2022 maximaal met 0,4% mogen stijgen om onze loonkostenontwikkeling in de pas te houden met Frankrijk, Duitsland en Nederland. De CRB kwam uit op die 0,4%, omdat de loonstijgingen in onze buurlanden erg beperkt zullen blijven omwille van de coronacrisis én … omdat er in ons land in 2021-2022 al een loonsverhoging van 2,8% zit aan te komen, via de automatische loonindexering. Door het automatische karakter van die laatste hechten we er geen waarde meer aan en lijken we zelfs te vergeten dat die loonsverhoging wel eerst verdiend moet worden. De geschiedenis leert ons dat in tijden van crisis de buurlanden op de rem gaan staan inzake loonstijgingen, maar onze bedrijven daarentegen fors aan concurrentievermogen inboeten, door de automatische loonindexeringen die in ons land altijd blijven doorlopen en de lonen sneller doen stijgen. Dat was bijvoorbeeld het geval na de oliecrisissen in de jaren 70 en 80 en de Golfoorlog begin jaren 90. Telkens opnieuw resulteerden die episodes in volgend scenario: een sterk verlies aan concurrentievermogen gevolgd door herstructureringen en delokalisaties. Met als eindresultaat zware jobverliezen. Dat jobverlies is nu net de reden waarom er in 1996 een wet is gekomen die de loonkostenstijgingen bovenop de index vastlegt op basis van de loonkostenontwikkelingen in de buurlanden. Al snel werd echter vastgesteld dat die wet er toch niet in slaagde om de loonkosten onder controle te KRXGHQ 'RRU HHQ UHODWLHI KRJH LQƮDWLH HQ onderschatte loonstijgingen in de buurlanden liep onze loonkostenhandicap in de periode 2007 – 2013 op tot 5 à 6%, bovenop de reeds bestaande historische handicap van 10%. De regering-Michel besliste dan ook WHUHFKW RP GH ZHW YHUGHU WH YHUƬMQHQ R D GRRU HHQ ruimer staal aan economische prognoses in beschouwing te nemen, een sluitend correctiemechanisme uit te werken en – ingegeven door het voorzichtigheidsprincipe – een veiligheidsmarge van 0,5% te voorzien voor voorspellingsfouten (restitueerbaar indien niet nodig). Op basis van die vernieuwde wet werden twee sociale akkoorden gesloten met telkens een reële loonsverhoging van 1,1% bovenop de index.

Nu we in de diepste economische recessie sinds de Tweede Wereldoorlog zijn beland, zetten de vakbonden de frontale aanval in op die belangrijke wet. Enkele academici zijn van oordeel dat die wet te weinig ƮH[LELOLWHLW ELHGW RP GH ORRQVWLMJLQJHQ WH DOLJQHUHQ op de productiviteitsverschillen in de bedrijven. Ze pleiten er zelfs voor om hogere loonstijgingen toe te laten om zo incentives te creëren voor sterkere productiviteitswinsten. Dat is natuurlijk de wereld op z’n kop. De volgorde moet immers anders zijn: eerst maatregelen nemen die entrepreneurship, innovatie en groei aanmoedigen, zoals lagere lasten RS DUEHLG HQ RQGHUQHPHUVFKDS PHHU DUEHLGVƮH[LELOLWHLW (denk maar aan de rigide regels rond avondwerk) om e-commerce te faciliteren, minder restrictieve economische reglementeringen (denk maar aan GH DUFKDÊVFKH UHJHOLQJ URQG GH RSHQLQJVWLMGHQ in de handel), minder administratieve lasten, meer investeringen in infrastructuur, beter op de arbeidsmarkt aansluitende opleidingstrajecten, VOLPPH RSORVVLQJHQ YRRU GH ƬOHSUREOHPDWLHN f Wanneer al die maatregelen hun vruchten afwerpen en leiden tot een sterkere economische groei, dan pas kunnen de vruchten verdeeld worden, onder meer via hogere loonstijgingen.

Contact

(GZDUG 5RRVHQV &KLHI (FRQRPLVW HQ ([HFXWLYH 0DQDJHU Competentiecentrum Economie & Conjonctuur HU#YER IHE EH Zoekterm op VBO.BE “Loonnorm”

DE LOONNORMWET IS NIET MEER OF MINDER DAN EEN TEGENGEWICHT TEGEN DE AUTOMATISCHE LOONINDEXERING.

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

'885=$0( 217:,..(/,1*6'2(/67(//,1*(1 Ǔ6'* 6ǔ

ELEKTRICITEITS- EN GASNETBEHEERDERS, AMBASSADEURS VAN DUURZAME ONTWIKKELING

e elektriciteits- en gasnetbeheerders – waaronder onze lidfederatie Synergrid – kregen de titel van SDG Voice 2021. In 2018 viel het VBO die eer te beurt. Die titel is een mooie kans om de dialoog met hun stakeholders te versterken om hen bewust te maken van de talloze opportuniteiten van de energietransitie. De SDG’s (Sustainable Development Goals) of DOD’s (Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen) zijn ons intussen welbekend. Ze maken deel uit van de Agenda 2030 opgesteld door de Verenigde Naties en ondertekend door 193 landen. Dat programma GHƬQLHHUW GRHOVWHOOLQJHQ RP WH NRPHQ WRW een duurzame wereld die ‘sociaal rechtvaardig, HFRORJLVFK{YHLOLJ HQ HFRQRPLVFK ZHOYDUHQGo LV Ondernemingen zijn buitengewone hefbomen om zowel economische, maatschappelijke als ecologische waarde (‘shared value’) te creëren. In dat opzicht vormen de SDG’s een belangrijke leidraad voor ondernemingen die de positieve impact van hun activiteiten willen maximaliseren en op hun niveau willen bijdragen aan GH{JOREDOH XLWGDJLQJHQ ZDDU GH PHQVKHLG YRRU VWDDW De SDG Voices, de SDG-ambassadeurs dus, moeten GLH 'XXU]DPH 2QWZLNNHOLQJVGRHOVWHOOLQJHQ LQ{GH verf zetten en bijdragen aan hun implementering GRRU ]H{WRHJDQNHOLMNHU WH PDNHQ YRRU EXUJHUV HQ ondernemers. Synergrid en haar leden delen die missie van SDG Voices-ambassadeur 2021 met de volgende organisaties: Open Collective Brussels, Act4change, Louvrange Broadcast, Netwerk Duurzame Mobiliteit, Wonderfol, Technopolis, en Play4Peace. De 9 netwerkbeheerders (zowel distributienetbeheerders of DNB’s als transmissienetbeheerders of TNB’s) van elektriciteit en gas in België zijn er, net als hun federatie Synergrid, rotsvast van overtuigd dat we op een positieve en inclusieve manier moeten streven naar groenere, betaalbare energie die ook een bron van werkgelegenheid en welvaart vormt. Elke dag vervoeren ze elektriciteit en gas, energie die essentieel is voor de levenskwaliteit van burgers en ondernemingen. Ze zijn dus absoluut logische en legitieme ambassadeurs van

duurzame ontwikkeling en de maatschappelijke, milieuen economische uitdagingen van de transitie. 'H '1%oV HQ 71%oV PRHWHQ DOV 6'* 9RLFHV s{DDQ GH hand van allerlei initiatieven – jongeren, gezinnen, ondernemingen en lokale besturen bewust maken van de urgentie en het belang van een rationeel en duurzaam energieverbruik. Het is belangrijk om iedereen de talloze kansen van de energietransitie te doen inzien, zodat iedereen er zijn steentje aan kan bijdragen.

Contact

Vanessa Biebel Executive Manager Competentiecentrum Sustainability & Circulaire economie YE#YER IHE EH Zoekterm op VBO.BE “Duurzame ontwikkeling”

“Duurzame ontwikkeling staat centraal in onze activiteiten als transmissie- en distributienetbeheerders van elektriciteit en gas”, aldus Pascal De Buck, voorzitter van Synergrid. “Samen met al onze stakeholders s{KXLVKRXGHQV ]HOIVWDQGLJHQ NPRoV JURWH EHGULMYHQ lokale overheden en onderaannemers – werken we elke dag aan de transitie naar duurzame energie. Toegankelijke energie, zodat iedereen beter kan consumeren op zijn manier de energietransitie kan ondersteunen. Wij staan klaar om hun leven WH{YHUJHPDNNHOLMNHQ HQ VDPHQ GH HQHUJLHZHUHOG YDQ{PRUJHQ WH YRUPHQ q

WE MOETEN POSITIEVE EN INCLUSIEVE STAPPEN ZETTEN NAAR GROENERE, BETAALBARE ENERGIE DIE OOK EEN BRON VAN WERKGELEGENHEID EN WELVAART VORMT.

&<%(59(,/,*+(,' ,17(51( 0$5.7 (8523(6( 81,(

LATEN WE HET POTENTIEEL OPTIMAAL BENUT TEN

e interne markt van de EU is de hoeksteen van de Europese eenwording. Die ruimte zonder binnengrenzen, met vrij verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal, is een van de belangrijkste economische motoren YDQ RQV FRQWLQHQW 0HW {PLOMRHQ{RQGHUQHPLQJHQ HQ PHHU GDQ {PLOMRHQ{FRQVXPHQWHQ (8 OHYHUW de eengemaakte markt de lidstaten van de Unie jaarlijks een winst van ongeveer 427 miljard euro op. Ze is dus een bron van welvaart, maar is ook fundamenteel voor de concurrentiekracht van de Europese bedrijven. In een enquête van het VBO bij CEO’s werd de interne markt gezien als de tweede kracht van de EU, maar haar fragmentatie vormde de tweede zwakte van de EU. De bedrijven worden nog dagelijks geconfronteerd met bepaalde belemmeringen voor de intra-Europese handel in goederen en diensten, wat de goede werking van de interne markt in de weg staat. 1DDVW KHW VSHFLƬHNH SUREOHHP YDQ SURWHFWLRQLVWLVFKH UHƮH[HQ GLH LQ FULVLVWLMGHQ ]RDOV YDQGDDJ GH NRS opsteken, onderscheiden het VBO en zijn sectoren YLHU{EHODQJULMNH SUREOHPDWLHNHQ • De eerste situeert zich in de omzetting van de (8 ZHWJHYLQJ. Een correcte en snelle omzetting van de Europese regels is immers essentieel om een voorspelbaar en coherent normatief kader voor bedrijven en burgers te garanderen. Het is bijzonder belangrijk om de nefaste praktijk van ‘gold-plating’ te vermijden, die erin bestaat om bij de omzetting of toepassing van de regel verder te gaan dan de Europese eisen. Anders dreigt de concurrentiekracht van onze bedrijven een achterstand op te lopen op die van hun Europese concurrenten.

• De nood aan harmonisatie van bepaalde regelgevingen vormt de derde problematiek. Waar nodig dringen zich nieuwe Europese regels op die sommige nationale bepalingen harmoniseren (zoals inzake btw-procedures). Zo wordt de internationale handel vereenvoudigd en een adequaat gebruik van de vier vrijheden verzekerd.

Contact

Mika Camps Competentiecentrum Europa & Internationaal PLF#YER IHE EH Zoekterm op VBO.BE “Interne markt”

• Ten slotte moeten we ook de noodzaak van een EHWHUH JRYHUQDQFH van de interne markt benadrukken. Of het nu is op het niveau van de besluitvorming (waar is het principe van ‘better regulation’ gebleven?), van de openbare raadplegingen of van het toezicht op de toegang van niet-EU-producten tot de EU-markt, we kunnen en moeten grote stappen vooruitzetten om een optimale werking van de eengemaakte markt te verzekeren. Want die goede werking en de verdere uitdieping van de markt moeten deel uitmaken van de relancestrategie. De maximale benutting van het potentieel van de interne markt moet dus (opnieuw) het politieke thema van de komende jaren worden.

DE GOEDE WERKING VAN DE INTERNE MARKT EN DE VERDERE UITDIEPING ERVAN MOETEN DEEL UITMAKEN VAN DE RELANCESTRATEGIE .

• Problematisch is ook dat er nog steeds sprake is van QDWLRQDOH ZHWWHOLMNH HQ DGPLQLVWUDWLHYH REVWDNHOV. Die moeten absoluut worden aangepakt om de correcte werking van de interne markt te verbeteren. Het gaat dan bijvoorbeeld over bepaalde schendingen van het principe van wederzijdse erkenning of te formalistische procedures. De dienstensector in het ELM]RQGHU ZRUGW KLHU ]ZDDU GRRU JHWURƪHQ

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

/2*,67,(.

SAMEN OP DE INNOVATIETREIN

e context van het ondernemen is onderhevig aan verandering en de uitdaging om concurrentieel te blijven is dwingend. Hoe wapenen grotere bedrijven – goed in wat ze doen, maar veelal vechtend tegen het interne gewoonterecht, de hiërarchische structuren en de wat loggere besluitvorming – zich? Omringd door agile, frisse, out of the box denkende kleinere VWUXFWXUHQ WDQNHQ ]LM HHQ GRVLV ƮH[LELOLWHLW HQ LQQRYDWLH Bedrijven die vergelijkbare logistieke functies vervullen, kunnen horizontaal samenwerken om hun productiviteit te verhogen, hun serviceniveau te verbeteren en hun marktpositie te versterken. In de logistieke context gaat het concreet om operationele samenwerkingsverbanden voor het delen van orders en/of capaciteit. Een mooi voorbeeld in het wegvervoer is het platform Astre. Van origine Frans, maar met een deel Belgische transporteurs aan boord, onderzoekt men er hoe de vrachtwagens optimaal te laden, worden best practices uitgewisseld en wendt men de schaalgrootte aan, bv. bij de aankoop van nieuw materiaal. De grootste winst in de kruisbestuiving tussen groot en klein zit ‘m echter in het binnenhalen van expertise. Grote bedrijven vinden binnen het eigen kennismilieu moeilijk antwoorden die het bedrijf wapenen tegen deze volatiele wereld. Waar het vroeger volstond om uit te blinken in de corebusiness, moeten bedrijven vandaag robuust blijven in onvoorspelbare omstandigheden. De uitdagingen zijn legio: de digitalisering, nieuwe brandstoffen HQ{YHUJURHQLQJ WUDFHHUEDDUKHLG HQ EHYHLOLJLQJ YDQ{JRHGHUHQ HQ SURFHVLQIRUPDWLH URERWLVHULQJ f Zo bleek onlangs uit een project van het Vlaams Instituut voor de Logistiek (VIL) de enorme leerwinst over gevaarlijke situaties dankzij virtual reality en augmented reality. Het spreekt voor zich dat klassieke warehouses of transportfirma’s de tools voor dergelijke opleidingen niet in huis hebben. Een platform als het VIL is een noodzakelijke matchmaker. Digitale communicatie doorheen de logistieke keten – BruCloud, NxtPort … – is een ander recent fenomeen waarvoor grote spelers flex-hulp inriepen.

De moeilijkheden in dat proces van samengaan zijn divers. Het is voor een groot bedrijf niet vanzelfsprekend om de eigen noden te ontdekken en te omschrijven, laat staan om te weten welke oplossingen er kunnen worden bedacht vanuit een invalshoek die nooit de hunne was. Voor de kleinere, niet zelden hightechbedrijven, is het dan weer niet eenvoudig om de markt te laten weten waartoe zij in staat zijn. Het communityverhaal is daarom een duidelijke trend in de logistieke sector. Grote bedrijven gaan steeds vaker fysiek samenzitten met de kleinere start-ups, de academische wereld, incubators en de overheid, bv. in het kader van noodzakelijke aanpassingen aan de infrastructuur. De Maritieme Campus Antwerpen (MCA), op initiatief van een van onze belangrijkste Belgische reders, is zo’n voorbeeld in volle ontwikkeling. Binnen een jaar of twee vinden we daar niet enkel kantoren, maar evengoed state-ofthe-art labo’s en R&D-uitrusting. Het co-creëren zal de rode draad vormen. MCA zal die matchmaking zelfs wereldwijd opentrekken. En zo zitten groot en klein, samen op de o zo noodzakelijke innovatietrein.

Contact

6RƪH %UXWVDHUW Competentiecentrum Energie, Klimaat & Mobiliteit VEU#YER IHE EH

DE GROOTSTE G RO WIN N ST T IIN DE WINST KRUISBESTUIVING KRU U ISB B TUSSEN T TU SSEN SS N GROOT EN ./( ./ ( ,1 1= ./(,1 =,7 n0 ,1 +(7 BINNENHALEN BINN BI N EN VAN EXPERTISE E EX XPE PERT .

jaar & beyond 125 jaar VBO ... Het boek n2QGHUQHPHQ YRRU :HOYDDUW {MDDU VBO & beyond’ wordt in het Nederlands uitgegeven door LannooCampus en ligt in de Belgische boekhandels. Het is ook verkrijgbaar in het Frans: ‘Entreprendre pour la prospérité. 125 ans FEB & EH\RQGo XLWJHJHYHQ GRRU 5DFLQH{ HXUR

www.vbo.be > Publicaties

... & beyond ! Op het digitaal platform n MDDU EH\RQGo vindt u exclusieve digitale content. Een blik op het verleden én de toekomst van het socio-economische leven in ons land. Wat mag u zoal verwachten? Johan Van Overtveldt over de hervorming van de vennootschapbelasting, Catherine De Bolle over de terreurdreiging in ons land, Servais Verherstraeten en Melchior Wathelet over GH UHFHQWVWH VWDDWVKHUYRUPLQJ {

125.vbo.be

Leren, dromen en doen Wat hebben Yves Leterme, Frank Vandenbroucke, Daniel Bacquelaine, Kris Peeters, Paul Windey, Philippe Donnay ... met elkaar gemeen? Het zijn enkele van de 25 sleutelﬁguren uit de Belgische bedrijfs- en politieke wereld die ter gelegenheid van de 125ste verjaardag van het VBO getuigen over 25 scharniermomenten. Ontdek ze nu in ons boek en op ons digitaal platform ‘125 jaar & beyond’!

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

$57,),&,¦/( ,17(//,*(17,(

RISICO OF OPPORTUNITEIT VOOR KMO’S?

UWLƬFLÆOH LQWHOOLJHQWLH $, ODDW ondernemingen niet onberoerd. Ze zijn ofwel volledig overtuigd van het nut, sceptisch tegenover de relevantie ervan voor hun business of volledig gekant tegen de invoering van de technologie. Kortom, AI roept bij elk bedrijf wel een mening of op z’n minst een gevoel op. AI werkt op basis van kennis die uit verzamelde gegevens wordt gehaald en gebruikt om te beslissen over de best mogelijke volgende actie. AI-systemen kunnen ook worden ontwikkeld om hun antwoord te ‘leren’ aanpassen door te analyseren hoe de context werd EHÊQYORHG GRRU KXQ YRULJH DFWLHV $XWRPDWLVFKH vertaling, chatbots, machinelearning, deep learning, gezichtsherkenning en data mining zijn maar enkele voorbeelden van toepassingen. In ieder geval brengt $,{OHYHQGLJH GLVFXVVLHV WHZHHJ YRRUDO GDQ RYHU GH bedreigingen die ze met zich mee zou kunnen brengen. In verkeerde handen kan AI namelijk voor criminele doeleinden of voor het verspreiden van desinformatie gebruikt worden. Dronehacking, gerichte phishingaanvallen, uit de lucht gegrepen informatie en PDQLSXODWLH YDQ GH ƬQDQFLÆOH PDUNWHQ ]LMQ PDDU HQNHOH voorbeelden. +RHZHO HU ULVLFRoV DDQ YHUERQGHQ ]LMQ ELHGW DUWLƬFLÆOH intelligentie ook tal van kansen! Ze kan onze economie op een positieve manier transformeren, o.a. op het vlak van vergrijzing, klimaatverandering, voedselveiligheid, gezondheid en zorg. Zo kan AI bijvoorbeeld helpen bij het beter voorspellen van en anticiperen op ziektes, het verminderen van het energieverbruik, het uitvoeren van eentonige taken, het goedkoper maken van vele SURGXFWHQ KHW RQWZLNNHOHQ YDQ HƯFLÆQWHUH GXXU]DPH energietechnologieën en het beter beheren van het verkeer. Allemaal veranderingen die tegen 2030 {QLHXZH MREV ]RXGHQ FUHÆUHQ De ondernemingen lijken zich bewust te zijn van die opportuniteiten. Ongeveer 40% van de Europese bedrijven gebruikt op zijn minst één AI-toepassing (voornamelijk om anomalieën op te sporen of SURFHVVHQ{WH RSWLPDOLVHUHQ 1 . België lijkt die (XURSHVH{WHQGHQV WH{YROJHQ

Maar als we gaan kijken naar de verspreiding per bedrijfsgrootte, merken we op dat grote bedrijven YHHO{VQHOOHU $, WHFKQRORJLHÆQ DDQZHQGHQ GDQ NOHLQHUH bedrijven 2 . En dat verschil tussen grote ondernemingen en kmo’s is veel groter dan in de andere Europese landen. Wat kunnen we daaruit besluiten? Ofwel hebben grote Belgische bedrijven een voordeel ten opzichte van hun Europese tegenhangers, ofwel speelt er een nadeel voor Belgische kmo’s, wat problematischer zou zijn.

Contact

$PÄOLH :XLOODXPH Competentiecentrum Digitaal & Innovatief ondernemen DZ#YER IHE EH

Die vaststelling moet verder worden onderzocht, YRRUDO{DOV ZH GH REVWDNHOV P E W $, ZLOOHQ ZHJZHUNHQ die onze bedrijven, klein en groot, tegenkomen. 0DDU ZDW ]LMQ GDQ GLH REVWDNHOV" 'H ƬQDQFLHULQJ GH{ZHWJHYLQJ RPWUHQW JHJHYHQVXLWZLVVHOLQJ HQ KHW JHEUHN{DDQ GXLGHOLMNKHLG URQG GH DDQVSUDNHOLMNKHLG YRUPHQ YRRU{VRPPLJH EHGULMYHQ ZHO GHJHOLMN HHQ UHP PDDU GH{YRRUQDDPVWH REVWDNHOV OLMNHQ ]LFK HHUGHU LQWHUQ WH{VLWXHUHQ 'H QRRG DDQ EHNZDDP SHUVRQHHO YRRU GH ontwikkeling van AI en de kosten voor de aanpassing YDQ{LQWHUQH SURFHVVHQ ]RXGHQ GH EHODQJULMNVWH REVWDNHOV zijn voor de ontwikkeling van de AI-technologieën 3 .

1 Enquête Prof. van Zeebroeck (ULB- SBS-EM) en IPSOS voor de Europese Commissie. Zie ‘Artificial Intelligence: first quantitative study of its kind finds uptake by businesses across Europe is on the rise’ 2 Ibidem 3 Ibidem

ER BESTAAN ZEKER RISICO’S, MAAR DE OPPORTUNITEITEN =,-1 22. 7$/5,-.

&<%(59(,/,*+(,' $$198//(1'( 3(16,2(1(1

WE MOETEN KIEZEN: DE TWEEDE PENSIOENPIJLER VERDER UITBOUWEN OF ONTMOEDIGEN?

lle rapporten wijzen erop dat de tweede pensioenpijler jaar na jaar groeit. Dat betekent dat steeds meer werknemers zijn aangesloten bij de tweede pijler en dat de verworven reserves verder stijgen.

Die vaststelling is geruststellend en moeten we toejuichen in plaats van het hele stelsel in vraag te stellen op basis van een vermeend onrecht. We weten dat we met het wettelijk pensioen alleen (eerste pensioenpijler) nooit een toereikend pensioenpeil zullen halen en zeker niet in de context van de vergrijzende bevolking. De tweede pijler lijkt een onontbeerlijk instrument om, in combinatie met de twee andere pensioenpijlers, voor alle gepensioneerden een correcte vervangingsratio te verzekeren, en tegelijk de risico’s en lasten billijk tussen de generaties te verdelen. In termen van vervangingsratio merken we belangrijke verschillen op tussen de werknemers volgens de salarissen. Hoe hoger het salaris, hoe meer de werknemer bijdraagt aan de sociale zekerheid. Want de socialezekerheidsbijdragen zijn verschuldigd op het volledige salaris, zonder plafond. De vervangingsratio (percentage van het pensioen in vergelijking met het laatste salaris) is daarentegen minder en minder hoog, want het pensioen wordt berekend op basis van een geplafonneerd loon. Die ongelijkheid kan met de WZHHGH{SLMOHU JHFRUULJHHUG ZRUGHQ Wat de risico’s betreft, laat de tweede pijler toe om bepaalde gevolgen van de vergrijzing en van de natuurlijke daling van het aantal bijdragers aan ons socialezekerheidsstelsel te verhinderen. In tegenstelling tot de eerste pijler, die werkt volgens verdeling (de werknemers van vandaag betalen de pensioenen van de gepensioneerden van vandaag), functioneert de tweede pijler volgens kapitalisatie (de werknemers van vandaag betalen een bijdrage voor hun pensioen van morgen). Anders dan de eerste pijler, is die tweede pijler dus ZHLQLJ JHYRHOLJ YRRU KHW GHPRJUDƬVFKH ULVLFR Het is dus een goede oplossing voor de stijgende levensverwachting.

De tijdshorizon voor een individu is immers te beperkt om veel investeringsrisico te nemen, terwijl kapitalisatie alleen zin heeft als er mogelijkheid is om de rendementen te optimaliseren. De derde pijler is bovendien beperkt en KRXGW JHHQ YHUEDQG PHW GH FDUULÃUH We mogen de inspanningen voor de ontwikkeling van een tweede betrouwbare pijler niet tenietdoen, we moeten ze net aanmoedigen en ervoor zorgen dat steeds meer werknemers en werkgevers in het systeem worden opgenomen. Stabiliteit en vertrouwen zijn in dit dossier van essentieel belang, vooral omdat de bedragen die we in de tweede pijler beleggen voor lange tijd vastzitten. Welke werknemer wil een deel van zijn loon decennialang vastzetten als hij niet weet hoe hij belast zal worden bij de opname van zijn kapitaal?

Contact

Marie-Noëlle Vanderhoven (HUVWH DGYLVHXU Competentiecentrum :HUN {6RFLDOH ]HNHUKHLG PQY#YER IHE EH Zoekterm op VBO.BE “Pensioenen”

Het VBO pleit dus voor het volledige behoud van het KXLGLJH ƬVFDOH HQ SDUDƬVFDOH EHOHLG 'DDUQDDVW YUDJHQ we ook meer rechtszekerheid voor de werkgevers die het stelsel sponsoren. Zij moeten ook weten waaraan ze zich kunnen verwachten. Vandaar de noodzaak om de regels m.b.t. rendementsgarantie te hervormen om ze terug met de markt te laten aansluiten.

HET VBO PLEIT VOOR HET VOLLEDIGE BEHOUD VAN HET HUIDIGE FISCALE EN PARAFISCALE BELEID.

De tweede pijler positioneert zich tussen de eerste en GH GHUGH RPGDW KHW HFRQRPLVFK HƯFLÆQWHU LV GDW GH kapitalisatie gebeurt op ondernemings- of sectoraal niveau dan op individueel niveau (derde pijler).

How to have more impact with our new webcast solutions Webinar Solutions and the Federation of Enterprises in Belgium (FEB) have joined forces to set up a new, state-of-the-art webcast studio in the heart of Europe. Our aim?To help you achieve your goals. We want your organisation to enjoy a maximum return on investment by using our new streaming solutions.

Brought to you by:

How we can make all the difference for you • • • •

Webinars, live streams and webcasts from our professional studios (Brussels and Mechelen) with full technical, audiovisual and content support Personalised coaching to help you prepare and present your live webinar, keynote video or vlog recording 7LPH HƯFLHQW YLGHR SURGXFWLRQV DQG OLYH ZHELQDUV ZLWK a clear return on investment Facilitating hybrid events in collaboration with BeVenue, the FEB conference center in central Brussels

• • • • •

Professionals ready to design your slides, visuals, graphical videos and animations if you don’t have the time Client-focused approach )DLU DQG DƪRUGDEOH UDWHV Fully corona-proof studios GDPR-compliant streaming platforms

Interested? :H ZRXOG EH GHOLJKWHG WR WHOO \RX PRUH DERXW RXU FXVWRPLVHG DQG LQWHJUDWHG VROXWLRQV

Ravenstein Business Center

3LHUUH 6HJKHUV EHYHQXH#YER IHE EH %H9HQXH 5XH 5DYHQVWHLQVWUDDW %UXVVHOV 7HO

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

62&,$/( 5(&+7635$$.

SELECTIE VAN UITGEGEVEN EN NIET-UITGEGEVEN RECHTSPRAAK VAN ARBEIDSGERECHTEN EN -HOVEN

ARBEIDSDUUR

MIGRERENDE WERKNEMER

/HLGLQJJHYHQGH RI YHUWURXZHQVIXQFWLH s .% {YDQ{ {IHEUXDUL De werknemer die als enige in het bedrijf belast is met GH{ERHNKRXGLQJ HQ GLW DXWRQRRP HQ ]RQGHU OHLGLQJ RI controle van een andere boekhouder, moet worden beschouwd als bekleed met een vertrouwenspost. De omstandigheid dat het koninklijk besluit van {IHEUXDUL LQ ]LMQ RSVRPPLQJ GLH IXQFWLH QLHW nauwkeurig vermeldt, heeft geen invloed.

Met een beëindiging gelijkgestelde handeling HHQ]LMGLJH ZLM]LJLQJ YDQ HHQ ZH]HQOLMN EHVWDQGGHHO s IXQFWLH s UHGHOLMNH WHUPLMQ De werkgever die eenzijdig de functie van de werknemer wijzigt door zijn functie van “visual merchandiser” WH{KHUOHLGHQ WRW GH DDQYDQNHOLMNH IXQFWLH YDQ verkoopconsulent begaat een met een beëindiging gelijkgestelde handeling. De beoordeling van de redelijke termijn waarbinnen GH{ZHUNQHPHU GH YDVWVWHOOLQJ YDQ GH HHQ]LMGLJH ZLM]LJLQJ moet doen, gebeurt niet door verwijzing naar een theoretische tijdsbepaling, maar met inachtneming YDQ{DOOH{RPVWDQGLJKHGHQ YDQ KHW JHYDO

BEËINDIGING

7RHSDVVHOLMNH VRFLDOH]HNHUKHLGVZHWJHYLQJ s YOLHJHQG{SHUVRQHHO GDW RS KHW JURQGJHELHG YDQ{WZHH{RI{PHHU OLGVWDWHQ ZHUN]DDPKHGHQ LQ ORRQGLHQVW XLWRHIHQW s ( YHUNODULQJHQ s geldigheid De gerechten van een lidstaat waarbij een gerechtelijke procedure is ingeleid tegen een ZHUNJHYHU ZHJHQV IHLWHQ GLH{NXQQHQ ZLM]HQ RS frauduleuze verkrijging of frauduleus gebruik van ({ YHUNODULQJHQ GLH ]LMQ DIJHJHYHQ DDQ ZHUNQHPHUV die hun werkzaamheden in deze lidstaat uitoefenen, kunnen het bestaan van fraude slechts vaststellen en deze verklaringen dientengevolge slechts buiten beschouwing laten na zich ervan te hebben YHUJHZLVW{WHQ HHUVWH GDW KHW EHYRHJGH RUJDDQ YDQ GH{OLGVWDDW YDQ DIJLIWH LQ VWDDW ZDV JHVWHOG GH gegrondheid van de afgifte van die verklaringen opnieuw te onderzoeken in het licht van de door het bevoegde orgaan van de lidstaat van ontvangst verstrekte concrete gegevens, die erop duiden dat die verklaringen op frauduleuze wijze zijn verkregen of ingeroepen, en ten tweede, dat het bevoegde orgaan van de lidstaat van afgifte heeft nagelaten een dergelijke heroverweging te verrichten alsmede ELQQHQ HHQ{UHGHOLMNH WHUPLMQ HHQ VWDQGSXQW LQ WH QHPHQ RYHU GH]H{JHJHYHQV HQ GH EHWURNNHQ YHUNODULQJHQ LQ YRRUNRPHQG{JHYDO QLHWLJ WH YHUNODUHQ of in te trekken.

Arbeidshof Brussel, 24 oktober 2018, JTT, 2020, 415

Europese Hof van Justitie, 2 mei 2020, JTT, 2020, 445

Arbeidshof Brussel, 8 januari 2019, JTT, 2020, 371

HANDELSVERTEGENWOORDIGING &ULWHULD s EHSHUNHQGH LQWHUSUHWDWLH Aangezien de activiteit van handelsvertegenwoordiging afwijkt van GH{JHPHHQUHFKWHOLMNH DUEHLGVRYHUHHQNRPVW PRHWHQ GH EHSDOLQJHQ GLH{HU{EHWUHNNLQJ{RS KHEEHQ EHSHUNHQG ZRUGHQ JHÊQWHUSUHWHHUG De werknemer, wiens activiteit erin bestaat kleinhandelaars te bezoeken WHQ{HLQGH{GH{JRHGHUHQ YDQ GH ZHUNJHYHU WH SURPRWHQ GRRU WXVVHQNRPVW YDQ{GH{JURRWKDQGHODDUV GLH GH NOHLQKDQGHODDUV EHOHYHUHQ LV JHHQ handelsvertegenwoordiger. Die bezochte kleinhandelaars zijn immers JHHQ{NODQWHQ{YDQ{GH ZHUNJHYHU LQ GH ]LQ YDQ DUWLNHO YDQ GH ZHW YDQ MXOL Arbeidshof Bergen, 10 december 2019, JTT, 2020, 461

GELIJKE BEHANDELING EN NIET-DISCRIMINATIE 'LVFULPLQDWLH RS JURQG YDQ KHW JHVODFKW s EHVFKHUPLQJ YDQ KHW PRHGHUVFKDS s NLQGHURSYDQJ Het begrip moederschap uit de Genderwet gaat niet zover dat ze moeders ELM{XLWVOXLWLQJ YDQ YDGHUV EHVFKHUPW RPZLOOH YDQ NLQGHURSYDQJ De moederschapsbescherming strekt zich niet uit tot maatregelen die YHUEDQG{KRXGHQ{PHW GH KRHGDQLJKHLG YDQ RXGHU GLH ]RZHO EHWUHNNLQJ KHHIW{RS{YURXZHQ DOV RS PDQQHQ Arbeidshof Brussel, 10 september 2019, JTT, 2020, 572 Contact

ARBEIDSOVEREENKOMST &RQYHQWLRQHOH RYHUGUDFKW YDQ RQGHUQHPLQJ s ORW YDQ GH DUEHLGV overeenkomsten die bestaan op het ogenblik van de overdracht In geval van overdracht van onderneming, vindt de overgang van de arbeidsovereenkomsten plaats door het loutere feit van de overdracht YDQ{RQGHUQHPLQJ 'H UHJHO YROJHQV GHZHONH GH RYHUJDQJ SODDWV YLQGW ]RQGHU KHW DNNRRUG YDQ{GH{EHWURNNHQ SDUWLMHQ LV HHQ]LMGLJ YDQ GZLQJHQG UHFKW LQ KHW YRRUGHHO YDQ{GH{ZHUNQHPHU Het is overnemer en overdrager toegestaan te bedingen dat de werknemer QLHW{ZRUGW{RYHUJHGUDJHQ PDDU LQ GLHQVW EOLMIW YDQ GH RYHUGUDJHU

Antoine Vanden Abeele Geassocieerd advocaat, IUXTA Legal avandenabeele@iuxta.legal ZZZ LX[WD OHJDO

Arbeidshof Luik, 8 oktober 2020, A.R. 2019/AL/395, www.juportal.be

BEËINDIGING .HQQHOLMN RQUHGHOLMN RQWVODJ s GLVFULPLQDWLH FXPXO Het blijkt uit de bewoordingen van artikel 9 § 3 van de cao 109, en met name de woorden 'enige andere ... met uitzondering van’, dat de sociale partners de cumul hebben willen uitsluiten met elke andere vergoeding die verschuldigd is door de werkgever naar aanleiding van de beëindiging van de arbeidsovereenkomst, met uitzondering van de vier uitdrukkelijk vermelde vergoedingen. De vermelde uitzonderingen zijn limitatief, zo niet zou de bepaling geen zin hebben. De vergoeding die de werkgever verschuldigd is op basis van de Antidiscriminatiewet van 10 mei 2007 omdat hij, in strijd met de bepalingen van deze wet, de werknemer had ontslagen omwille van zijn gezondheidstoestand is een vergoeding die verschuldigd is door de werkgever naar aanleiding van de EHÆLQGLJLQJ YDQ GH{DUEHLGVRYHUHHQNRPVW ]RDOV EHSDDOG LQ DUWLNHO YDQ GH cao 109. Arbeidshof Brussel , 21 september 2020, A.R. 2018/AB/718, www.juportal.be

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

+(7 9%2 21'(51((07

HET VBO ONDERNEEMT 0HHU LQIR YER EH $OV JHYROJ YDQ GH &29,' HSLGHPLH ZHUGHQ WDO YDQ HYHQHPHQWHQ VHPLQDUV HQ YHUJDGHULQJHQ GLH GRRU HQ ELM KHW 9%2 ZRUGHQ JHRUJDQLVHHUG WRW QDGHU RUGHU XLWJHVWHOG $I]RQGHULQJ HQ VRFLDO GLVWDQFLQJ KHEEHQ KHW 9%2 JHGZRQJHQ DQGHUV WH FRPPXQLFHUHQ HQ NHQQLV WH GHOHQ 9RRUWDDQ FRPPXQLFHHUW KHW 9%2 RRN YLD ZHELQDUV 99,3 7DONV ZHEFDVWV HQ SRGFDVWV RP ]R KHW FRQWDFW WH EHKRXGHQ

HERSTRUCTUREREN: MET OF ZONDER ONTSLAGEN

WEBINARS DIGITALISERING EN RECHT

Het VBO publiceerde onlangs een gids die aantoont dat een herstructurering niet noodzakelijk gepaard gaat met ontslagen. In deze vooral praktische gids overlopen we de mogelijke scenario’s en stellen we een actieplan op voor uw medewerkers en externe stakeholders. Ketchum en Eubelius, partners van het VBO in dit project, organiseerden ook een webinar rond herstructureren.

Digitaal wordt het nieuwe normaal. Daarom organiseert het VBO een reeks webinars over de digitalisering van het recht: cybersecurity, digitale platformen, digitale consument, ZHWWHOLMN NDGHU YDQ DUWLƬFLÆOH LQWHOOLJHQWLH f Zo wil het VBO met zijn leden, experts en stakeholders meer inzicht bieden in de impact van de digitalisering op de rechten en plichten van Belgische bedrijven.

BREXIT-WEBINAR OVER PROFESSIONELE MOBILITEIT

Op 3 maart 2021 evalueerde het VBO samen met twee experts de nieuwe sociale regels GLH YDQ WRHSDVVLQJ ]LMQ VLQGV KHW GHƬQLWLHYH vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de interne markt. Het ging om de tweede sessie uit een reeks webinars over de Brexit. Op de agenda: de verblijfs- en arbeidsvergunning in beide landen na 1 januari 2021, de veranderingen inzake sociale zekerheid voor transnationale situaties en de wederzijdse HUNHQQLQJ YDQ EHURHSVNZDOLƬFDWLHV

LET’S TALK NIEUWE GASTEN!

In zijn podcast Let’s Talk, laat het VBO u elke laatste donderdag van de maand kennismaken PHW HHQ VOHXWHOƬJXXU XLW GH %HOJLVFKH EHGULMIVZHUHOG De meest recente genodigden: 1 Pascal De Buck (CEO Fluxys) 2 Bart De Smet (Voorzitter raad van bestuur Ageas) 3 Yves Prete (CEO Sonaca) 4 Nadia Jansen (CEO Jansen Building Company)

WEBINARS INTERNATIONALE CONTRACTEN

Corona, Brexit, cybersecurity: allemaal ingrijpende veranderingen in het zakenleven! Om die veranderingen de baas te kunnen, weten we dat veerkracht de belangrijkste troef is van de economische actoren. .DQ RRN KHW FRQWUDFW HƯFLÆQWH YHHUNUDFKWWRROV ELHGHQ" Het VBO vindt van wel en organiseerde er twee webinars over om enkele pistes voor te stellen.

WEBCASTS ‘BUSINESS IN THE NEW NORMAL’

Het VBO zette zijn webcastreeks voort, waarin een aantal topministers uit de federale regering de kans kregen om hun beleidsvisie toe te lichten over cruciale thema’s in de context van het bestrijden van COVID-19. Na Vincent Van Quickenborne, Zakia Khattabi en Karine Lalieux eind 2020, was het de beurt aan Georges Gilkinet, Annelies Verlinden en Tinne Van der Straeten.

DIVERSITEIT – TOPINITIATIEVEN

Naar aanleiding van Internationale Vrouwendag, zette het VBO verschillende initiatieven van zijn lidfederaties in de kijker in een video. Die initiatieven zijn nog maar het topje van de ijsberg. Het VBO moedigt alle ondernemingen aan om verder te gaan op de ingeslagen weg, namelijk toonaangevende projecten voor meer diversiteit op poten zetten.

Let's Talk

Strategy. Leadership. Commitment.

VBO-PODCASTREEKS voor ondernemers

Jean-Christophe Tellier

Annick Van Overstraeten CEO Le Pain Quotidien

CEO UCB

p*HVWLPXOHHUG ZRUGHQ OHUHQ YRRUXLWJDDQ 'DW KHE LN QRGLJ q

p,N EHQ JHHQ FDUULÃUHYURXZ ,N JHQLHW YDQ ZDW LN GRH q

'H]H SRGFDVW LV LQ KHW )UDQV

'H]H SRGFDVW LV LQ{KHW{1HGHUODQGV

Oktober 2020

November 2020

Pascal De Buck

Axel Smits

CEO Fluxys

CEO PwC

p2UJDQLVHHU MH HLJHQ GLVUXSWLH .LMN YRRUXLW q

p0RUDDO YDQ KHW YHUKDDO JDV VWDDW YRRU JURHL HQ JURHQ q

'H]H SRGFDVW LV LQ{KHW{1HGHUODQGV

December 2020

Januari 2021

2Q]H SRGFDVW EHOXLVWHUHQ" Scan de QR-code en we zetten u graag op weg.

Yves Prete

Bart De Smet

CEO Sonaca

Voorzitter Ageas

p5XJE\ ZLQ MH DOV ÄÄQ EORN WHDPVSLULW %XVLQHVV RRN q

p+HW WUDMHFW JHHIW YROGRHQLQJ QLHW GH FHQWHQ q

'H]H SRGFDVW LV LQ KHW )UDQV

'H]H SRGFDVW LV LQ{KHW{1HGHUODQGV

Februari 2021

Maart 2021

Nadia Jansen CEO Jansen Building Company

p1LHW JHVFKRWHQ LV DOWLMG PLV q

'H]H SRGFDVW LV LQ{KHW{1HGHUODQGV April 2021

Arnaud Feist CEO Brussels Airport Company

RYHU GH LPSDFW YDQ GH SDQGHPLH RS GH{OXFKWKDYHQ (Q{]LMQ{EOLN RS GH WRHNRPVW DQQR

'H]H SRGFDVW LV LQ KHW )UDQV Mei 2021

RQOLQH GRQGHUGDJ {PHL

REFLECT VBO FEB | DE KRACHT VAN CO-ONDERNEMEN TUSSEN KLEIN EN GROOT

VBO AGENDA

WEBCASTSTUDIO VBO

Meer info: ZZZ YER EH ! HYHQWV

9%2 FRQIHUHQWLHFHQWUXP ELHGW KLJK HQG ZHEFDVWVWXGLR en streamingoplossingen

DINSDAG 25 MEI

'RRU GH FRURQDFULVLV NUHHJ GLJLWDDO YHUJDGHUHQ HHQ ERRVW QHW DOV KHW RS]HWWHQ YDQ ZHELQDUV GHEDWWHQ ZHEFDVWV HQ] 'LH QLHXZH YRUPHQ YDQ nUHPRWHo RYHUOHJJHQ RSOHLGHQ ZRUNVKRSSHQ SUHVHQWHUHQ f HQ YLUWXHOH RI K\EULGH HYHQWV RUJDQLVHUHQ ]XOOHQ QLHW PHHU ZHJ WH GHQNHQ ]LMQ LQ KHW QLHXZH SRVW &29,' QRUPDDO

MIDDAGEN VAN DE DIGITALISERING VAN HET RECHT Ondernemen in een digitale wereld is niet altijd zo vanzelfsprekend als het lijkt, er zijn heel wat juridische implicaties. Daarom organiseren we begin 2021 een reeks van vijf webinars over de digitalisering van het recht. Dinsdag 25 mei Respect voor grondrechten in het licht van digitalisering

Info: www.vbo.be HYHQWV#YER IHE EH

Daarom bouwde het VBO samen met WebinarSolutions een high-end opname(televisie)studio met regiekamer. Uitgerust met de meest geavanceerde opname- en webcasttechnologie, inclusief een greenkey screen van 10 x 3 meter. Al die faciliteiten stellen we à la carte ter beschikking van elke organisatie of onderneming. Samen met de vereiste technische expertise en support. Bovendien zijn de studio en regie gelinkt met alle vergader- en eventruimtes van het VBO-conferentiecentrum 'BeVenue'. Op die manier kunnen we alle bijeenkomsten of meetings – indien gewenst – volautomatisch livestreamen of opnemen, al dan niet professioneel geregisseerd. Benieuwd naar hoe we dankzij de nieuwe studio ons conferentieaanbod virtueel KHEEHQ XLWJHEUHLG" %RHN HHQ JUDWLV URQGOHLGLQJ RI YUDDJ YULMEOLMYHQG HHQ RƪHUWH 3LHUUH 6HJKHUV EHYHQXH#YER IHE EH %H9HQXH 5DYHQVWHLQVWUDDW %UXVVHO Tel. 02 515 09 64

5()/(&7 7ULPHVWULÆOH XLWJDYH YDQ KHW 9HUERQG YDQ %HOJLVFKH 2QGHUQHPLQJHQ 5HGDFWLH Edward Roosens, Johan Van Praet, Amélie Wuillaume 5HGDFWLH WKHPDoV 9DQHVVD %LHEHO 6RILH %UXWVDHUW 0LND &DPSV 3KLOLSSH /DPEUHFKW (GZDUG 5RRVHQV 0DULH 1RÆOOH{9DQGHUKRYHQ Amélie Wuillaume 5HGDFWLH 6RFLDOH 5HFKWVSUDDN Antoine Vanden Abeele (LQGUHGDFWLH Hilde De Brandt, Anne Michiels Vertaling{9HUWDDOGLHQVW 9%2 )(% 3XEOLFDWLHYHUDQWZRRUGHOLMNH 6WHIDQ{0DHV 2SPDDN{/DQGPDUNV )RWRJUDILH Jean-Jacques De Neyer (Triptyque), PwC Belgium, Europol, OESO, Toon Coussement, Belga Image, Jan Kerkhofs ,OOXVWUDWLHV{3HWHU{:LOOHPV 9HF VWDU 'UXN Graphius 9HUDQWZRRUGHOLMNH XLWJHYHU Stefan Maes, Ravensteinstraat 4, 1000 Brussel 5HFODPHUHJLH ADeMar, Graaf de Fienneslaan 21, 2650 Edegem (Antwerpen), Contact: Nele Brauers, 7HO { QHOH EUDXHUV#DGHPDURQOLQH FRP 3XEOLFDWLHGDWXP april 2021 Cette publication est également disponible en français 'H]H SXEOLFDWLH NXQW X RRN OH]HQ RS ZZZ YER EH ! 3XEOLFDWLHV ! 5()/(&7 ISSN: 2684-1851

9UDDJ RYHU XZ DERQQHPHQW DGUHV ZLM]LJLQJHQ GRRUJHYHQ QXPPHU QLHW RQWYDQJHQ" 6WXXU HHQ PDLO QDDU UHIOHFW#YER IHE EH 60

LIJMSTROOK - BANDE DE COLLAGE - ADHESIVE LINE

9%2 $*(1'$

TV-special 21 - 18u 1 junai l20Z

Kana

Kanaal Z

Welke bedrijven slepen op 1 juni een award in de wacht? Corporate video is vandaag een vaste waarde binnen de communicatiemix van bedrijven en organisaties. De Video Experience Day, het voormalige Belgian Corporate Video Festival, heeft zich door de jaren heen ontpopt tot hét referentie-evenement voor audiovisuele bedrijfscommunicatie LQ %HOJLs -DDUOLMNV EHNURRQW GH DZDUGVKRZ GH EHVWH FRUSRUDWH YLGHR·V 'LW MDDU PDNHQ EHGULMYHQ HQ productiehuizen kans op één van onze 8 awards en 2 Special Awards. Net zoals vorig jaar vindt de Video Experience Day plaats in de vorm van een tv-special die op Kanaal Z wordt uitgezonden.

Uw boodschap rendeert beter dankzij bewegende beelden De kracht van 1 minuut video is gelijk aan die van 1,8 miljoen woorden Een videoboodschap overtuigt uw doelpubliek sneller, want Seeing Is Believing

Mis de TV-special niet Wilt u meer te weten komen over de meerwaarde van corporate video voor uw interne en externe bedrijfscommunicatie? Kijk dan zeker naar Kanaal Z voor deze 22ste editie van de Video Experience Day op dinsdag 1 juni 2021 om 18 uur. Surf zeker ook naar www.videoexperienceday.be voor meer informatie over corporate video. BE Bijkomend slaan AP Hogeschool Antwerpen en Kanaal Z de handen in elkaar voor de organisatie van een Webinar dat “Corporate Social Responsiblity” in de kijker plaatst. De ideale gelegenheid om u als bedrijfsleider meer te verdiepen in duurzaam ondernemen. Het Webinar “Sustainable Sories” vindt plaats op dinsdag 18 mei om 16u.

Co-organisatoren

Structurele partners

DEDJU ZEG… HOE GA IK NU MIJN TEAM VERSTERKEN? Een goede vraag! En één waar we Brusselse werkgevers elke dag mee helpen bij Select Actiris. We staan met z’n allen voor ongeziene uitdagingen. Daarom willen we je bedrijf meer dan ooit oplossingen aanreiken. Onze consultants matchen je met talentvolle, gemotiveerde Brusselaars en geven je advies over premies en stages.

Neem gratis contact op met een consultant die je sector door en door kent.

Helpt werkgevers werk geven.

www.actiris.brussels/werkgevers 02 505 79 15

Medegeﬁnancierd door de EUROPESE UNIE