Mikilvægt að fjölga körlum í hjúkrun
Mikilvægt að fjölga körlum í hjúkrun Höfundar: Edda Dröfn Daníelsdóttir, Eygló Ingadóttir, Gísli Kort Kristófersson, Gísli Nils Einarsson og Hildur Sigurðardóttir
Í alþjóðlegri rannsókn frá árinu 2012 „Male nurses World wide“ kom fram að hlutfall karla sem störfuðu þá við hjúkrun á Íslandi var hvað lægst í heiminum ásamt Kína eða um eitt prósent. Hlutfall karlkyns hjúkrunarfræðinga í Evrópu var á sama tíma að meðaltali um 5-10% og fór sú tala hækkandi, en sem dæmi þá voru 25% hjúkrunarfræðingar á Ítalíu karlkyns1. Árið 2022 er hlutfall karlkyns hjúkrunarfræðinga sem starfa við hjúkrun á Íslandi 3% samkvæmt félagatali Fíh. Hlutfallið hefur hækkað á síðustu árum en ástæðan fyrir því er fjölgun karlkyns hjúkrunarfræðinga af erlendum uppruna. Það er mikilvægt að fjölga körlum í hjúkrun. Karlar og konur eiga að geta valið sér starfssvið eftir áhuga og hæfileikum óháð staðalmyndum. Kynskiptur vinnumarkaður orsakar meðal annars kynbundinn launamun2. Þá hefur verið sýnt fram á að vinnustaðamenning og framleiðni er almennt talin betri á blönduðum vinnustöðum3. Um helmingur skjólstæðinga hjúkrunarfræðinga eru karlar og því má segja að hlutfall karla í hjúkrunarstéttinni sé í hrópandi ósamræmi við heildarmyndina í nútímasamfélagi. Eðlilegt er að kjölfestustarfsstétt eins og hjúkrunarfræðingar endurspegli fjölbreytileika samfélagsins sem hún þjónar, einnig hvað varðar kynjaskiptingu. Ef horft er til áskorana hvað varðar mönnun í íslenskri heilbrigðisþjónustu er ljóst að breyta þarf staðalmyndum þannig að karlar sjái hjúkrunarfræði sem áhugaverða menntun og framtíðarstarfsferil. Ólíklegt er að hægt verði að fylla stöður hjúkrunarfræðinga með nær einu kyni á komandi árum. Árið 2019 hóf Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga (Fíh) samstarf við Hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands, Heilbrigðisvísindasvið Háskólans á Akureyri og Landspítala um mótun framtíðarsýnar og langtímastarfsáætlunar um fjölgun karla í hjúkrun. Eitt af fyrstu verkefnum hópsins var að standa fyrir könnun um karlkyns hjúkrunarfræðinga annars vegar á meðal almennings og hins vegar á meðal hjúkrunarfræðinga innan Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga (Fíh).
24
Tímarit hjúkrunarfræðinga | 2. tbl. 98. árg. 2022
Í kjölfar þess að var ákveðið að halda rafrænt málþing 4. febrúar 2022 sem bar heitið Hjúkrun með mismunandi kynjagleraugum, þar voru meðal annars helstu niðurstöður könnunarinnar kynntar ásamt því að boðið var upp á ýmsa aðra áhugaverða fyrirlestra. Könnun Fíh um viðhorf til karlkyns hjúkrunarfræðinga Fyrirtækið Maskína sá um framkvæmd könnunarinnar fyrir Fíh. Könnunin var tvískipt þar sem annars vegar var leitast við var að skyggnast inn í viðhorf almennings til karlkyns hjúkrunarfræðinga og hins vegar viðhorf hjúkrunarfræðinga. Könnunin sem náði til almennings var lögð fyrir Þjóðgátt Maskínu, sem er þjóðhópur fólks á aldrinum 18 ára og eldri sem valinn var með tilviljunarkenndum hætti úr Þjóðskrá á netinu. Könnunin fór fram dagana 26. október til 3. nóvember 2021 og voru svarendur alls 806 talsins. Starfandi félagsmenn Fíh, alls 3.171 manns, fengu könnunina senda til sín rafrænt dagana 2. til 30. nóvember 2021 og henni var fylgt eftir með þremur áminningum til þeirra sem ekki höfðu þegar svarað, auk sms-skilaboða með vefslóð á könnunina. Að lokum var haft samband símleiðis við þá hjúkrunarfræðinga sem áttu eftir að svara. Alls svöruðu 1.358 félagsmenn Fíh eða 42,8%. Stjórn Fíh vill þakka hjúkrunarfræðingum fyrir þátttökuna en góð þátttaka er forsenda áreiðanlegra niðurstaðna. Nánari útlistun á úrtaki og svörun í könnuninni má sjá í töflu 1.
