NATIO
Nationalisme Een interview met Vincent Scheltiens
Nationalisme, tot in zijn meest extreme vormen, staat sterk in de belangstelling. Nationaal via peilingen die nationalistische partijen hoge percentages toedichten, internationaal met de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. August Vermeylen was zelf een voorvechter van Vlaamse ontvoogding. Reden genoeg om op het fenomeen nationalisme en extremisme in te gaan. Misschien beginnen we best met aan afbakening van het begrip. Wat verstaan we onder nationalisme? Vincent Scheltiens: :“Eerst wat betreft August Vermeylen, zijn strijd
was er een van nationale culturele emancipatie, niet van afbakening. Je moet van kwade wil zijn om er slechte bedoelingen in te zien. Heel strikt genomen is nationalisme de beweging die van iets cultureels iets politiek wil maken. Een nationale beweging definieert een grondgebied waarop bepaalde mensen leven, een taal of dialect wordt gesproken. Men wil dat afbakenen. Nationalisme heeft altijd met afbakening te maken. Zoals Benedict Anderson zei, ‘er is geen
enkele natie die zichzelf als totaal overlappend beschouwt met de hele mensheid’. Dat betekent dat je binnen die mensheid onderscheid gaat maken. Je moet met nationalisme altijd bepalen wie bij je natie hoort en wie niet. Met die afbakening beginnen veel problemen. Op basis van welke criteria baken je af ? Geografische, taalkundige, religieuze criteria, vaak allemaal tegelijkertijd. Op basis van die uniciteit wordt een structuur en een zekere soevereiniteit nagestreefd. Maar je bakent je af ten opzichte van de rest van de wereld, je bepaalt een nationale identiteit en daarvoor heb je altijd die buitenwereld nodig. Geen nationale identiteit zonder ‘alteriteit’.
Die alteriteit is zeer bepalend. Men wil een eenheid smeden op basis van taal, religie e.d., maar daarnaast spelen andere verschillen, zoals sociale. Door die alteriteit als een bedreiging voor te stellen slaagt men er in interne tegenstellingen en spanningen te overstijgen. De Vlaamse identiteit is doorheen de Belgische geschiedenis opgebouwd 1 0 STANDPUNTEN
