De Boon voor literatuur

Hoe is de ‘Boon voor literatuur’ tot stand gekomen? Is het de betrachting van de Vlaamse Gemeenschap om ook over een considerabele literatuurprijs te beschikken?

Jos Geysels: “Het is eigenlijk een vrij eenvoudig verhaal dat te maken heeft met mijn voorgeschiedenis in het boekenvak. Ik ben voorzitter geweest van de Raad van bestuur van boek.be. Gedurende acht jaar ben ik, met veel arbeidsvreugde, ook voorzitter geweest van het Fonds voor de Letteren, nu Literatuur Vlaanderen. Buiten de belangrijke literaire prijzen zoals voor poëzie (Herman de Coninckprijs) en voor debutanten (De Bronzen Uil) hebben we geen grote algemene literaire prijs meer in Vlaanderen. Vroeger hadden we nog De Gouden Uil, De Gouden Boekenuil en later de Fintro, maar die verdween in 2017. Jeroen Olyslaegers was met ‘Wil’ de laatste winnaar. Sindsdien hebben we met het ‘BoekenOverleg’, het overlegplatform van de hele boekensector, geijverd bij de overheden voor een belangrijke Vlaamse literaire prijs.

Ondertussen waren we ook op zoek naar privésponsors. Waarom, wel, in Nederland zijn de twee grote prijzen, de Libris en De Boekenbon, verbonden met private spelers. Dat lukte niet, blijkbaar was er daarvoor te weinig enthousiasme bij de Vlaamse kapitaalkrachtige burgers en bedrijven. Uiteindelijk hebben we van de huidige minister-president Jan Jambon, ook minister van cultuur, de financiële steun en een meerjarig engagement gekregen om met een (politiek) onafhankelijke, door de hele sector gedragen, vzw een jaarlijkse prijs te organiseren zowel voor volwassenen als voor kinder- en jeugdliteratuur. Zo is de Boon er gekomen. Een literaire prijs die op dezelfde hoogte (50.000-euro) staat als de bekende Nederlandse prijzen, de Libris en De Boekenbon en voor de kinder- en jeugdliteratuur de belangrijkste prijs is in de Lage Landen.”

Nu zijn we aan de tweede editie toe en die eerste editie was een succes. “Inderdaad, maar het kan altijd beter. In Nederland moeten we nog meer kunnen doordringen zodat De Boon ook daar een literair referentiepunt wordt. Bovendien willen met de uitreiking van De Boon ons niet beperken tot het moment zelf van de uitreiking maar ook door de organisatie van een voor- en na-traject en met de brede medewerking van onze mediapartners nog meer belangstelling en aandacht te creëren voor de Nederlandstalige literatuur en het lezen. Je begrijpt dat wel: democratische cultuurspreiding en de ontwikkeling van het leesplezier.”

En dat werkt; we hebben in m’n buurt een leesgroep opgericht. Op de dag van onze eerste bijeenkomst zaten we met vijftien rond de tafel. Stuk voor stuk geïnteresseerden. Er is meteen ook een WhatsApp groepje gevormd die druk wordt gevolgd met tal van commentaren. Die leesclubs zijn een merkwaardig fenomeen: mensen zijn op zoek naar ‘ouderwetse’ ontmoetingen; wat vroeger het verenigingsleven deed, toen nog zuilgebonden, maar nu deels is verdwenen. Mensen zoeken ook naar zingeving. Dat kan je ook vinden door samen met anderen over boeken te praten. Maar nu terug naar de Boon. Wie is wie in de Boon?

“We hebben de VZW Vlaamse Literatuurprijs opgericht. We wilden iedereen die met ‘het boek’ te maken heeft in Vlaanderen erbij betrekken: de Vlaamse Auteursvereniging, Groep Algemene Uitgevers, Boekhandels Vlaanderen, Iedereen leest, Overleg Literaire Organisatoren en Literatuur Vlaanderen. En dat is gelukt. De Boon is dus de emanatie van de sector, zoals die ook verenigd is in het BoekenOverleg.

We krijgen jaarlijks een budget van de Vlaamse Gemeenschap waarmee we prijswinnaars, de jury’s, enz. kunnen honoreren. We hebben ook een goeie samenwerking met de VRT en De Standaard waardoor we substantieel meer weerklank krijgen.

En nu sinds dit jaar ook het Davidsfonds en het Vermeylenfonds hun schouders zetten

BIO Van 1987 tot 2004 was hij parlementslid voor Agalev (nu Groen).

In 2002 werd hij minister van staat. Na zijn afscheid van de partijpolitiek werd hij terug actief in het middenveld, onder andere als voorzitter van 11.11.11., het Vlaams Fonds voor de Letteren en van Decenniumdoelen, het netwerk van armoede- en sociale organisaties in Vlaanderen rond het thema armoede.

Op dit moment is Geysels voorzitter van het Boekenoverleg en bestuurslid van Theater aan Zee en de progressieve denktank Minerva.