Bhagavadtheetha Manakem Chebutundi by Vishwa Hindu Parishad Andhra Pradesh

uÛÑ>∑eBZ‘· eTqπø+ #ÓãT‘√+~? &Üˆˆ ¬ø. ns¡$+<äsêe⁄

myÓTk˛ÿ

BHAGAVADGITA MANAKEEM CHEBUTOONDI? Dr. K. AravindaRao

uÛ>Ñ e∑ BZ‘· eTqπø+ #ÓãT‘√+~? &Üˆˆ ¬ø. ns¡$+<äsêe⁄ dü+bÕ<ä≈£î\T &Ü. &ç.#·+Á<äX‚Ks¡ ¬s&ç¶ Á|ü<∏äeT eTTÁ<äD

y˚T, 2012 ~«rj·T eTTÁ<äD

|òæÁãe], 2013 eT÷\´+: s¡÷.90/` ø£esY &çC…’Hé õ.|ü⁄s¡Tc˛‘YÔ ≈£îe÷sY Á|æ+≥sY‡ kÕsTT*œ‘· Á|æ+≥sY‡ ôV’≤<äsêu≤<äT.

Á|ü#·Ts¡D

myÓTk˛ÿ ãTø˘‡

|ü+|æD°<ës¡T\T

1`2`7, u≤q÷ø±\˙, >∑>∑HéeTVü≤˝Ÿ s√&é, <√eT\>∑÷&É, ôV’≤<äsêu≤<é ` 500 029. bò˛Hé bòÕ´ø˘‡ : 040`23264028.

kÕVæ≤‹ |üÁ#·Ts¡D\T

e-mail : emescobooks@yahoo.com www.emescobooks.com

29`13`53, ø±ﬁ‚X¯«s¡sêe⁄ s√&ÉT¶, dü÷sê´sêe⁄ù|≥, $»j·Tyê&É ` 2. bò˛Hé : 0866`2436643 0866`6460633 e-mail : sahithi.vja@gmail.com

n+øÏ‘·+ Hê≈£î $<ë´ãT<äTΔ*ï H˚s¡Œ&Éy˚T \ø£å´+>± ÁX¯$T+∫q e÷ ‘·+Á&ç l \ø°ÎHêsêj·TDsêe⁄>±] düà è‹øÏ n+øÏ‘·+

eTT+<äTe÷≥ uÛÑ>∑eBZ‘·ô|’ e+<ä˝≤~ |ü⁄düÔø±\T+&É>± eTs=ø£f…+<äT≈£î nì Á|üX¯ï. uÛÑ>∑eBZ‘·ô|’ eT÷&ÉT s¡ø±\ |ü⁄düÔø±\T #·÷kÕÔ+ ` 1) dü+düÿ è‘· yê´K´, Ç+^¢wüß ˝Ò<ë ‘Ó\T>∑T nqTyê<ë\‘√ $kÕÔs+¡ >± ñ+&˚~, |ü+&ç‘T· \≈£î e÷Á‘·yT˚ ñ|üj÷Ó >∑øs£ +¡ >± ñ+&˚~. 2) ^‘êkÕs¡+>± ø=+<äs¡T Á|üeTTK s¡#·sTT‘·\T, kÕ«MTJ\T Áyêdæq$. M{Ï˝À XÊÅdÔü $wüj÷· ìï <ë<ë|ü⁄ e<ä* dü÷\ú +>± <Óq’ +~q J$‘êìøÏ dü+ã+~Û+∫q <Ûë]àø£ $wüj·÷\T, HÓ’‹ø£ $\Te\T yÓTT<ä˝…’q$ ñ+{≤sTT. 3) ^‘·˝À Ä<ÛäTìø£ y˚TH˚CŸyÓT+{Ÿ, ôd’ø±\J yÓTT<ä˝…’qyê{Ïì >∑÷]Ã #Óù|Œ$. M{Ï˝À XÊÅdüÔ$wüj·÷\ Á|ükÕÔeq ndü\T ñ+&É<äT. dü+düÿ è‘·+˝À ne>±Vü≤q n+‘√ Ç+‘√ ñ+&ç Ä<ÛäTì≈£ bÕsƒ¡≈£î\qT Äø£]¸+#·&ÜìøÏ Áyêdæq Á>∑+<∏ë\T. Á|üdüTÔ‘· Á>∑+<∏ä+ dü+düÿ è‘·+˝Àì yê´K´\ Ä<Ûës¡+>± dæ<ëΔ+‘· $wüj·÷\qT ‘Ó\TdüTø=q>√πs bÕsƒ¡≈£î&çøÏ ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡+>± ñ+&˚≥T¢ Áyêj·Tã&ç+~. n+<äTπø á |ü⁄düÔø±ìï ªuÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ùμ n+≥÷ Ä+>∑¢uÛ≤wü˝À guide nqã&˚ Á|üÁøÏj·T˝À Áyêj·÷\ì Hê ñ<˚›X¯+. uÛÑ>∑eBZ‘·qT #·<äTe⁄<ëeTH˚ ñ<˚›X¯+‘√ #ê˝≤eT+~ õC≤„düTe⁄\T ˇø£ ˝≤e⁄bÕ{Ï Á>∑+<∏ëìï rdüTø=ì ø£wüº|ü&ç ø=+‘· #·~$, bÕ]uÛ≤wæø£ |ü<ë\ CÀs¡T≈£î uÛÑj·T|ü&ç, eT∞¢ #·<äTe⁄<ë+ n+≥÷ uÛÑøÏÔ>± Á|üø£ÿq ñ+#·T‘ês¡T. #ê˝≤j˚T+&ÉT¢ H˚q÷ n<˚ #˚XÊqT. $T>∑‘ê mHÓïH√ï Ä<ÛäTìø£ Á>∑+<∏ë\T #·<äe>∑*–q yêﬁ¯¢+<äs¡÷ uÛÑ>∑eBZ‘·qT #·<äe&É+˝À πø¢X¯eTqTuÛÑ$kÕÔs¡T. Ä πø¢XÊìï ‘=\–+#·&Üìπø á ∫qï Á|üj·T‘·ï+. uÛÑ>∑eBZ‘· nHê~>± bÕsêj·TD Á>∑+<∏ä+. |üs¡+ R ÁX‚wü˜yÓTÆq, nj·Tq+ R e÷s¡Z+, nq>± ÁX‚wü˜yÓTÆq e÷s¡Z+ Ç<˚ nH˚ uÛ≤eH˚ bÕsêj·TD+. J$‘êìøÏ dü+ã+~Û+∫q Á>∑+<∏ä+ ø±ã{Ïº eTq |üPØ«≈£î\T Bìï Á|ü‹s√p ø=+‘· #·~y˚yês¡T. Ä s√E˝À¢ n+<ä]ø° dü+düÿ è‘·+ e#˚Ã~ ø±ã{Ïº s√p #·<äe>± $wüj·T+ ø=+‘· ˇ+≥ãfÒº~. dü+düÿ è‘·uÛ≤wü sêq+<äTq eTq+ e÷‘·èuÛ≤wü˝À #·<äTe⁄≈£îHêï ‘·|ü˝Ò<äT. @ XÊÅd+Ôü ˝ÀHÓH’ ê bÕ]uÛ≤wæø|£ <ü ë\T (technical terms) ñqïfÒ¢ y˚<ë+‘·XÊÅd+Ôü ˝À ≈£L&Ü ø=+‘· |ü]uÛ≤wü ñ+~. á |ü⁄düÔø£+˝À kÕ<Ûä´yÓTÆq+‘·es¡≈£L nH˚ø£ bÕ]uÛ≤wæø£ |ü<ë\ e⁄´‘·Œ‹Ô Çdü÷Ô $e]+#êqT.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

<ë<ë|ü⁄ 15 dü+e‘·‡sê\ÁøÏ‘·+ eTVü‰eTôVAbÕ<Ûë´j·T |ü<äàl l |ü⁄˝…¢\ lsêeT#·+Á<äT&ç>±]e<ä› uÛÑ>∑eBZ‘êuÛ≤wü´+ #·~y˚ uÛ≤>∑´+ Hê≈£î ø£*–+~. H˚{Ïø° yê]e<ä› X¯óÁX¯Swü #˚d÷ü +Ô &É&+É Hê n<äèwü+º . y˚<ë+‘·XÊÅd+Ôü ˝À ‘·|Œü ≥&ÉT>∑T\T y˚dTü qÔ ï qqTï n&ÉT>∑&ÉT>∑THê dü]~<äT›‘·÷, dü+düÿ]dü÷Ô ñ+&É&É+ yê] •wü´ yê‘·‡˝≤´ìøÏ ì<äs¡Ùq+. ‘·sê«‘· l ‘·‘·Ô«$<ëq+<ä kÕ«$Tyê] X¯óÁX¯Swüe\¢, Á|üdü+>±\e\¢q÷, ø°.X‚. eTT~>=+&É y˚+ø£≥sêeTXÊÅdæÔ>±] Á|üdü+>±\e\¢q÷ XÊÅdüÔ+˝Àì ø=ìï $wüj·÷\T ns¡ú+ #˚düTø√>∑*>±qT. Ä ‘·sê«‘· ø=ìïe÷s¡T¢ eT∞¢ Ä $wüj·÷\ì eTqq+ #˚dTü ø√e&É+ $T>∑‘ê ø=ìï yê´K´\T #·<eä &É+ »]–+~. Á|üdTü ‘Ô · Á>∑+<∏+ä ˝À ÁbÕNq yê´K´˝À¢ ñqï $wüj·÷ìï j·T<∏ë‘·<∏ä+>± bÕsƒ¡≈£îìøÏ n+~+#·&É+ eTTUÀ´<˚›X¯+. Ä<ÛäTì≈£î\T uÛÑ>∑eBZ‘·˝À ôd’ø±\J, y˚TH˚CŸyÓT+{Ÿ yÓTT<ä˝…’q$ ñHêïj·Tì ≈£L&Ü Á|üeTTK+>± $X‚w¢ dæ Tü HÔ êïs¡T. Á|üdTü ‘Ô · Á>∑+<∏+ä n˝≤+{Ï$ #˚|≥ü ˝º <Ò Tä . y˚<ë+‘·+ n‹ düTìï‘·$wüj·T+. @ ∫qï |ü<ä+ ‘˚&Ü e∫ÃHê ns¡ú+ ‘˚&Ü edüTÔ+~. á |ü⁄düÔø£+˝À @yÓ’Hê eT+∫ >∑TD≤\T ñ+fÒ n$ Hê >∑Ts¡Te⁄\y˚. <√cÕ\T Hê ne>±Vü≤q ˝ÀbÕìøÏ dü+ã+~Û+∫qy˚ nì eTq$. <äT>∑Δ+ ^‘êeTè‘·+ eTVü≤‘Y nì n+{≤s¡T. ^‘êe÷<ÛäTsê´ìï ø=+‘·es¡≈£îHÓ’Hê Á|üdTü ‘Ô · Á>∑+<∏+ä n+~+#·>*∑ –‘˚ H˚qT Hê Á|üjT· ‘·ï+˝À ø£è‘·øè£ ‘·T´D…qÌí ≥T¢ uÛ≤$kÕÔqT. ÁbÕNq Ä#ês¡T´˝Ò Bìì <äT]«CÒ„j·÷s¡ú+ n+fÒ #ê˝≤ ø£wüº|ü&ç ns¡ú+ #˚düTø√yê*‡q Á>∑+<∏äeTì ÁyêXÊs¡T. n{Ïº Á>∑+<∏ëìï H˚qT bÕsƒ¡≈£îìøÏ n+~kÕÔqq&É+ <äTkÕ‡Vü≤düy˚T. nsTTHê $E„\e\¢ $qï+‘·, ns¡úyÓTÆq+‘·es¡≈£L kÕ<Ûä≈£î&ç>± á |ü⁄düÔø±ìï MT eTT+<äT+#·T‘·THêïqT. ^‘êeTè‘êìï eT]+‘· ÄkÕ«~+#·<\ä ∫q bÕsƒ≈¡ î£ \T ‘Ó\T>∑T˝À \uÛÑ´+>± ñqï yê´K´*ï #·~$ Ä‘·à‘·‘êÔ«ìï, n+fÒ eTìwæjÓTTø£ÿ ‘·‘êÔ«ìï eT]+‘· ˝À‘·T>± ns¡ú+ #˚düTø√>∑\s¡T. <ëì<ë«sê e´øÏÔ>∑‘· kÕúsTT˝À XÊ+‹, düe÷»+˝À XÊ+‹ kÕ~Û+#·ã&É‘êsTT. á |ü⁄düÔø±ìï bÕsƒ¡≈£î\≈£î n+<äCÒdüTÔqï $TÁ‘·T\T ªmyÓTk˛ÿμ n~ÛH˚‘· l $»j·T≈£îe÷sY>±]øÏ, yê] ãè+<ëìøÏ, á |ü⁄düÔø±ìøÏ n+<ä+>± nø£åsê\≈£Ls¡TŒ #˚dqæ Äs¡y{˚ Ï yÓ+ø£≥düTã“j·T´>±]øÏ, qqTï |ü⁄düøÔ +£ Áyêj·÷*‡+~>± Áb˛‘·‡Væ≤+∫q Hê düreTDÏ leT‹ s¡e÷<˚$øÏ, e÷ |ü⁄bÕŒ\>∑÷&É $TÁ‘·T\T <ÛäqT+»j·Tsêe⁄>±s¡T, #·+Á<äeTÚ[>±]øÏ Hê ø£è‘·»„‘·\T ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïqT.

` ¬ø ns¡$+<äsêe⁄

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

|Á kü ÕÔeq ÁbÕNq uÛ≤s¡rj·T Á>∑+<∏ë˝À¢ uÛÑ>∑eBZ‘· eT¨‘·ÿ èwüºyÓTÆq~. á Á>∑+<∏ëìøÏ Ä~X¯+ø£s¡T\qT+∫ H˚{Ïes¡≈£î nH˚≈£î\T yêÚ≤´Hê\T s¡∫+#ês¡T. uÛ≤s¡rj·T ‘ê‹Ô«ø£ <Ûës¡≈£î eT÷˝≤<Ûës¡ Á>∑+<∏ä+>± Bìì nH˚≈£î\T uÛ≤$kÕÔs¡T. á Á>∑+<∏ä+ Ç<ä›s¡T ùdïVæ≤‘·T\ eT<Ûä´ dü+yê<ä+. ˇø£ ùdïVæ≤‘·T&ÉT eTs=ø£ ùdïVæ≤‘·Tìø=s¡≈£î |ü*øÏq Væ≤‘·yêø£´+. Ä Væ≤‘·yêø£´+ |ü*øÏq ùdïVæ≤‘·T&˚ á Á>∑+<∏ëìï uÛ≤s¡rj·T C≤„qdü+|ü<Ó’q y˚<ë\T, ñ|üìwü‘·TÔ\ kÕs¡+>± ù|s=ÿHêï&ÉT. uÛÑ>∑eBZ‘· ≈£î\ eédüúqT, Væ≤+düqT Áù|πs|æ+∫+<äì, nD∫y˚‘·≈£î uÛÑ>∑eBZ‘·qT dües¡í Væ≤+<äTe⁄\T z Äj·TT<Ûä+>± yê&ÉT≈£î+≥THêïs¡ì á eT<Ûä´ $düÔ è‘·yÓTÆq Á|ü#ês¡+ »s¡T>∑T‘√+~. <ëìøÏ düe÷<Ûëq+ #Ó|üŒe\dæq u≤<Ûä´‘· $E„˝…’q |ü+&ç‘·T\ô|’ e⁄+~. ndü\T uÛÑ>∑eBZ‘˚ ø±<äT, ÁbÕNq uÛ≤s¡rj·T kÕVæ≤‘ê´ìï eT÷\ìwü˜+>±, j·T<∏ë‘·<∏ä+>± $$<Ûä ÁbÕ+rj·T uÛ≤wü˝À¢øÏ rdüT≈£îeùdÔH˚ Ç˝≤+{Ï n|üyê<äT\T b˛‘êsTT. kÕVæ≤‘·´+ düeTø±*ø£ kÕe÷õø£, sê»ø°j·T |ü]dæú‘·T\ H˚|ü<∏ä´+˝À ñ<ä“¤$düTÔ+~. uÛ≤s¡rj·TT\Tø±ì, uÛ≤s¡rj·T‘·|ü≥¢ >ös¡e+ ˝Òì bÕXÊÃ‘·´ |ü+&ç‘·T\T uÛ≤s¡rj·T kÕVæ≤‘ê´ìï eÁø°ø£]dü÷Ô Ä+>∑¢ uÛ≤wü˝À yêÚ≤´Hê\T sêj·T&É+, eT÷\ìwü˜yÓTÆq #·ø£ÿì Ä<Ûës¡ Á>∑+<∏ë\T Ä+>∑¢+˝Àq÷, ÁbÕ+rj·T uÛ≤wü˝À¢qT ˝Òø£b˛e&É+e\¢ uÛ≤s¡rj·T düe÷»+˝À n\»&ç ãj·T\T<˚s¡&É+ H˚H=ø£ Á|ü#·Ts¡Dø£s¡Ô>± >∑eTìdüTÔHêïqT. n‘·´+‘· $<ëé+‘·T˝…’q y˚T<Ûëe⁄\T ≈£L&Ü eTq kÕVæ≤‘ê´ìï eT÷\+ #·<äeø£b˛e&É+ e\¢ nbÕs¡ú+ #˚düTø√e&É+ H˚HÓH√ï dü+<äsê“¤˝À¢ >∑eTì+#êqT. Ç<˚ |ü]dæú‹ ≈£î\eédüúô|’, eT‘· dü«s¡÷|ü dü«uÛ≤yê\ô|’ ne>±Vü≤q˝ÀqT H˚qT nH˚ø£ #√≥¢ >∑eTì+#êqT. á $wüj·÷H˚ï e÷q´$TÁ‘·T\T l ns¡$+<äsêe⁄‘√ H˚qT nH˚ø£kÕs¡T¢ Á|ükÕÔ$+#·&É+, dü«‘·Vü‰>± Á|ü>∑‹o\ dü«uÛ≤e+>∑\ á dü+düÿ è‘· |ü+&ç‘·TìøÏ ≈£L&Ü n<˚ n_ÛÁbÕj·T+ ñ+&É≥+ á Á>∑+<∏ä+ MT≈£î #˚s¡&ÜìøÏ <√Vü≤<ä+ #˚dæ+~. uÛ≤s¡rj·T kÕVæ≤‘ê´ìøÏ dü+ã+~Û+∫ Ç˝≤+{Ï |ü]#·j·TÁ>∑+<∏ë\T nH˚ø£+ sêe\dæq nedüs¡+ ñ+~. ÁbÕNq uÛ≤s¡rj·T kÕVæ≤‘·´ yê#·ø±\qT j·T<∏ë‘·<∏ä+>± ns¡ú+ #˚düTø√e&ÜìøÏ uÛ≤s¡rj·T düe÷»+ Á|üj·T‹ï+#ê*. n+<äT≈£î |ü+&ç‘· y˚T<Ûëes¡Z+ düVü≤ø£]+#ê*. myÓTk˛ÿ $»j·T≈£îe÷sY

ˆˆ z+ l >∑DÒXÊj·T qeT' ˆˆ ˆˆ lø£èwüí |üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT' ˆˆ

|ü⁄düÔø£ |ü]#·j·T+ uÛ>Ñ e∑ BZ‘· 700 XÀ¢ø±\ Á>∑+<∏+ä . dü+düÿè‘·+˝À y˚<yä ê´düT&ÉT Áyêdæq eTVü‰uÛ≤s¡‘e· TT˝Àì ;Ûwàü |üs«¡ +˝À uÛ≤s¡‘j · T· T<äeΔ TT ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ø±e&ÜìøÏ eTT+<äT ø£èwüß&í TÉ , ns¡Tq® T&ç eT<Û´ä dü+uÛ≤wüDs¡÷|ü+˝À ø£ì|ædTü +Ô ~. \ø£å XÀ¢ø±\Tqï eTVü‰uÛ≤s¡‘+· ˝Àì n‹ ∫qï uÛ≤>∑+ uÛÑ>∑eBZ‘·. ^‘· eT÷\Á>∑+<∏ä+ πøe\+ 50 ù|J\˝À Ç$T&çb˛‘·T+~. uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· Àì es¡qí \T n˙ï rdæyù˚ dÔ düTe÷s¡T 600 XÀ¢ø±\T ø£èwüß&í øç ,° ns¡Tq® T&çø° »]–q dü+uÛ≤wüD\ s¡÷|ü+˝À $T>∑T\T‘êsTT. á dü+uÛ≤wüDô|’ Ç+‘· ô|<ä› Á>∑+<∏ë˝…+<äT≈£î? Bìï ns¡ú+ #˚düTø√e&ÜìøÏ Ç<ä›s¡T XÊÅdüÔy˚‘·Ô\ eT<Ûä´ dü+uÛ≤wüDqT }Væ≤+#·T≈£î+<ë+. Ä dü+uÛ≤wüD˝À mH√ï XÊÅdj Ô” T· $wüj÷· \T, bÕ]uÛ≤wæø£ |ü<ë\T, kÕe÷q´ ÁXÀ‘·≈î£ ns¡+ú ø±ì$ ñ+{≤sTT. ^‘·˝Àì Á|üdTü ‘Ô · dü+uÛ≤wüD ◊<äTy˚\ @+&É¢ ÁøÏ‘·+ ÄHê{Ï dü+düÿè‹˝À Ç<ä›s¡T $<ë´~Û≈£î\eT<Ûä´ »]–q #·s¡Ã. <Ûäs¡àdü+ã+<ÛäyÓTÆq, y˚<ë+‘·d+ü ã+<Ûyä TÓ qÆ >∑+;Ûs¡ $wüj÷· \ô|’ #·sÃ¡ . ns¡Tq® T&ÉT, ø£èwüß&í TÉ Ç<äs› ÷¡ sê»´+ #˚dæqyês¡T, Ç<ä›s¡÷ y˚<ë<Ûä´j·Tq+, XÊÅkÕÔ<Ûä´j·Tq+ #˚dæqyês¡T. ÄHê&ÉT sêE\ $<ë´Á|üD≤[ø£˝À ªªÄ˙«ø£øå ° Á‘·sT÷ yêsêÔ <ä+&É˙‹X¯Ã XÊX¯«rμμ nH˚ Hê\T>∑T n+XÊ\T ñ+&˚$. n+fÒ ‘·s¡ÿXÊÅdüÔ+, y˚<ë<Ûä´j·Tq+, yêDÏ»´XÊÅdüÔ+, <ä+&É˙‹ ` Çe˙ï sê»´bÕ\q≈£î nedüs¡yÓTÆq n+XÊ\T. Ç+<äT˝À Á‘·sT÷ n+fÒ eT÷&ÉT y˚<ë\T (Ä s√E˝À¢ eT÷&ç+{ÏH˚ |ü]>∑DÏ+#˚yês¡T). Ç$ <Ûäsêàìï nq>± yê´eVü‰]ø£ <Ûäs¡à+, bÕs¡e÷]úø£ <Ûsä à¡ + nH˚ s¬ +{Ï˙ ‘Ó*ù|$. ø£èwüß&í TÉ , ns¡Tq® T&ÉT Ç<äs› ÷¡ <Ûsä à¡ XÊÅdìÔü |ü⁄DT˝Ò. nø£kÕà‘·TÔ>± ns¡T®qT&ç˝À ‘·q <Ûäsêàìï >∑T]+∫q dü+<˚Vü≤+ yÓTT\¬ø‹Ô+~. <ëìøÏ düe÷<Ûëq+ Çe«&É+ ø£èwüßí&ÉT #˚dæq|üì. ‘·sê«‹ ø±˝≤\Hê{Ï bÕsƒ¡≈£î\≈£î uÛ≤s¡‘ø· ±\+Hê{Ï <Ûsä à¡ XÊÅd+Ôü ˝Àì dü÷ø£àå yÓTqÆ n+XÊ\T ‘Ó*j·Te⁄ ø±ã{Ïº |ü+&ç‘T· \T, yê´K´\T Áyêj·T&É+ »]–+~. áHê&ÉT eTq≈£îqï yê´K´˝À¢ l X¯+ø£sê#ês¡T´\ yê´K´ #ê\ ÁbÕNqyÓTÆq~. ø±˙ ‘·eT≈£î |üPs¡«y˚T nH˚ø£ yê´K´\T ñqï≥T¢ ‘·eT ñb˛<ëÈ‘·+˝À ÁyêXÊs¡T. n$ ø±\Áø£y˚TD \T|üÔeTj·÷´sTT. X¯+ø£s¡T\ ‘·sê«‘· lsêe÷qTE\T, leT<Ûë«#ês¡T´\T Ç+ø± Äj·÷ dü+Á|ü<ëj·T nqTj·÷j·TT\H˚≈£î\T Bìô|’ yê´K´\T ÁyêXÊs¡T.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ns¡Tq® T&ç <Ûsä à¡ dü+<˚V‰ü ìø°, XÀø±ìø° ø±s¡D+ ‘êqT ‘·q ã+<ÛTä e⁄\‘√ j·TT<ä+Δ #˚dæ yê]ì #·+|üe\dæedüTÔ+<äqï u≤<Ûä. j·TT<äΔ+ #˚j·T&É+ø£Hêï dü+q´dæ+∫ _Ûøå±≥q #˚jT· &É+ ñ‘·eÔ TeTì n‘·&TÉ uÛ≤$kÕÔ&TÉ . n+‘·≈î£ |üPs¡«+ bÕ+&Ée⁄˝Ò ‘·eT $TÁ‘·sêE\‘√ eT+‘·Hê\T »]|æ j·TT<ëΔì¬ø’ ôd’Hê´ìï düeT≈£Ls¡TÃ≈£î+{≤s¡T. ns¡T®qT&ÉT dü«j·T+>± ø£èwüßí&ç <ä>∑Zs¡≈£î yÓﬁ¯ﬂ&É+, Äj·TqTï j·TT<äΔ+˝À ‘·q kÕs¡~∏>± ñ+&Ü\ì ø√s¡&É+ #·÷kÕÔ+. n+<äTe˝Ò¢ ø£èwüß&í TÉ n‘·ì‘√bÕ≥T sêe&É+ »]–+~. n˝≤+{Ï dü+<äs“¡ +¤ ˝À ns¡T®qT&˚ XÀø£+˝À |ü&É&É+ lø£èwüßí&çøÏ ÄX¯Ãs¡´+ ø£*–+∫+~. n+<äTe\¢ n‘·ìøÏ ‘·q <Ûäsêàìï >∑Ts¡TÔ #˚j·÷*‡e∫Ã+~. πøe\+ ø£åÁ‹j·T<Ûäsêàìï >∑Ts¡TÔ #˚ùdÔ ns¡T®qT&ÉT $H˚ |ü]dæú‹˝À ˝Òq+<äTq bÕs¡e÷]úø£kÕúsTT˝À Ä‘·àdü«s¡÷|ü+, uÛÑ>∑e‘·‡«s¡÷|ü+ n˙ï Á|üdü+>∑eXÊ‘·TÔ #Ó|üŒe\dæ e∫Ã+~. ˇø£$<Ûä+>± #ÓbÕŒ\+fÒ ø£èwüßí&ç uÀ<Ûäq ˇø£ øöHÓ‡*+>¥ ˝≤+{Ï~. ‘·q ø£s¡Ôyê´ìï $düà]+∫q ns¡T®qT&çøÏ ˇø£ $XÊ\yÓTÆq <äèwæºø√D+ qT+∫ n‘·ì |ü]dæú‹ì $X‚¢wæ+∫ #·÷|æ+#ê&ÉT lø£èwüßí&ÉT. uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À ø£èwüß&í TÉ Væ≤+düqT Áù|sπ |æ+#ê&É˙, ns¡Tq® T&çì j·TT<ëΔìøÏ |ü⁄]>=˝≤Œ&É˙ nq&É+ dü¬s’qyê<äq ø±<äT. ^‘êuÛ≤wü´+˝À X¯+ø£s¡T\T düŒwüº+>± ªªq #· nÁ‘· j·TT<äΔ ø£s¡Ôe´‘ê $BÛj·T‘˚μμ nì düŒwüº+>± ÁyêXÊs¡T. n+fÒ Çø£ÿ&É j·TT<äΔ+ #˚j·TeTì |ü⁄]>=\Œ&É+˝Ò<äT, dü«<Ûäsêàìï eTs¡∫ |üs¡<Ûäs¡àyÓTÆq (_Ûøå±≥qeTH˚~ Áu≤Vü≤àDT&ç <Ûäs¡à+) _Ûøå±≥Hêìï rdüT≈£î+{≤qq&É+ ‘·|ü nì ø£èwüßí&ç uÛ≤e+ nì X¯+ø£s¡T\T $e]+#ês¡T. eT+∫ø°, #Ó&ÉT≈£L »s¡T>∑T‘·Tqï dü+|òüTs¡¸D uÛ≤s¡‘·j·TT<äΔ+. n+<äT˝À <Ûäsêàìï ì\u…≥º&É+ ø£åÁ‹j·TT&ç ø£s¡Ôe´+. n+<äTe\¢H˚ á ñ|ü<˚X¯+. á dü+<äsê“¤ìï eTq+ dü]>± ne>±Vü≤q #˚düTø√yê*. uÛÑ>∑eBZ‘·ô|’ X¯+ø£s¡T\ ‘·sê«‘· ≈£L&Ü nH˚≈£î\T uÛ≤cÕ´\T ÁyêXÊs¡T. yê] uÛ≤cÕ´\qT $e]+#·&ÜìøÏ eT]ø=ìï yê´K´\T e#êÃsTT. Ç˝≤+{Ïe˙ï ø£*|æ y˚sTT|ü⁄≥\ Á>∑+<∏ä+>± eTq≈£î ø£ì|æ+∫q|ü&ÉT Ç+‘·ô|<ä› dü+uÛ≤wüD j·TT<ëΔìøÏ ôd’Hê´\T yÓ÷Vü≤]+∫q|ü⁄&ÉT »s¡>∑&É+ Vü‰kÕ´düŒ<ä+ nì eTq+ nqT≈£î+{≤+. ø±˙ dü+uÛ≤wüD ø±\+ düTe÷s¡T 2 >∑+≥\T e÷Á‘·y˚T. ô|’q #Ó|ü≈£îqï≥T¢>± ÄHê{Ï <Ûäs¡àXÊÅkÕÔ\ $es¡D¬ø’ á yê´K´\T nedüs¡eTì ô|’q >∑eTì+#ê+. uÛÑ>∑eBZ‘·˝À 18 n<Ûë´j·÷\T ñHêïsTT. Á|ü‹ n<Ûë´j·T+ ∫es¡ ªªuÛÑ>∑eBZ‘êdüT ñ|üìwü‘·T‡ ÁãVü≤à$<ë´j·÷+ jÓ÷>∑XÊÅùdÔ lø£ècÕís¡T®q dü+yê<˚μμ nH˚ |ü<ë\T ñHêïsTT. M{Ï ns¡ú+ ‘Ó\TdüTø√yê*.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

^‘· n+fÒ bÕ&Éã&çq~ nì ns¡+ú . uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì#˚ bÕ&Éã&çq~. ø£èwüß&í TÉ bÕ≥˝≤>± bÕ&Ü&Éì ns¡ú+ø±<äT. ÁX‚wü˜yÓTÆq, Á|üX¯+dü˙j·TyÓTÆq ñ|ü<˚X¯+ nì ns¡ú+. ^‘· nH˚ ù|]≥ Ç‹Vü‰dü|ü⁄sêD≤˝À¢ nH˚ø£ Á>∑+<∏ë\THêïsTT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ñ<äΔe^‘·, <ä‘êÔÁ‘˚j·T^‘·, ncÕºeÁø£^‘·, |üsêX¯s¡^‘·, Vü≤+dü^‘· Ç˝≤+{ÏyÓH√ï.... M≥ìï+{Ï˝Àq÷ |ü]e÷D+˝Àq÷, $wüjT· $X‚w¢ Dü ˝Àq÷ ô|<ä<› q’Ó Á>∑+<∏+ä ªuÛ>Ñ e∑ BZ‘μ· . BìøÏ |ü+&ç‘·T\T Ç˝≤>∑ ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. uÛÑ>∑e‘ê ^‘ê ............ uÛÑ>∑e+‘·Tì#˚ #Ó|üŒã&çq~. uÛÑ>∑e‘·' ^‘ê ............ uÛÑ>∑e+‘·Tì dü«s¡÷bÕìï >∑÷]Ã #Ó|üŒã&çq~. uÛÑ>∑er ^‘ê ............ |üP»˙j·TyÓTÆq dü+<˚X¯+. ^‘·qT uÀ~Û+#˚<Óes¡T? $H˚<Óes¡T? uÀ~Û+#˚yê&ÉT sê»´bÕ\q #˚dæqyê&ÉT, >∑èVü≤düTú&ÉT. $H˚yê&ÉT ≈£L&Ü n{Ïºyê&˚. #Ó|æŒq düú\+ j·TT<äΔuÛÑ÷$T. j·TT<äΔ+ n+fÒ X¯Á‘·Tôd’Hê´\T #·+|ü⁄ø√e&Ü\T nì e÷Á‘·y˚T ns¡ú+ø±<äT. ˇø£ e÷qdæø£ dü+|òüTs¡¸D düeTj·T+˝À dü¬s’q ne>±Vü≤q ø£*Œ+#·&É+ø√dü+ #Ó|æŒq ñ|ü<˚X¯+. ø±ã{Ïº Ç~ n+<äs÷¡ #·<eä <ä–q~, dü+Hê´düT\¬ø’ ìπs•› +#·ã&çq Á>∑+<∏+ä ø±<äT. e÷qee÷Á‘·T&Óq’ Á|ü‹ ˇø£ÿ]ø° e]Ô+#˚ Á>∑+<∏ä+. ^‘·˝À lø£èwüßí&ÉT mes¡T? πøe\+ j·÷<äee+XÊìøÏ #Ó+~q sê»Á|üeTTKT&ÉT, ns¡T®qT&ç u≤e e÷Á‘·y˚THê? lø£èwüßíì uÀ<Ûä˝À e+<äkÕs¡¢≈£î ô|’>± ªH˚qTμ (nVü≤+) nH˚ e÷≥ edüTÔ+~. á ªH˚qTμ nH˚~ |üs¡ÁãVü≤àqT dü÷∫+#˚ |ü<ä+. n+‘˚ø±˙ <ë«|üs¡j·TT>∑+Hê{Ï ø£èwüßíDÏí dü÷∫+#˚|ü<ä+ ø±<äT. ø=ìï dü+<äsê“¤˝À¢ düèwæºø£s¡ÔjÓÆTq uÛÑ>∑e+‘·TDÏí dü÷∫düTÔ+~. BH˚ï eTTqTà+<äT $e]+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. ñ|üìwü‘·T‡ ........ n+fÒ ñ|üìwü‘·TÔ\j·T+<äT. n+fÒ Á|ü‹ XÀ¢ø£eT÷ ˇø£ ñ|üìwü‘·TÔ˝≤+{Ï~. ñ|üGìGdü‘Y nH˚ X¯u≤›\ ø£\sTTø£‘√ ªñ|üìwü‘Yμ nH˚ |ü<ä+ @s¡Œ&ç+~. >∑Ts¡Te⁄e<ä›≈£î ÁX¯<äΔ‘√ #˚]q •wüß´&çøÏ ÁãVü≤à‘·‘êÔ«ìï uÀ~Û+#·&É+ nì ns¡ú+. áXÊyêk˛´|üìwü‘Y, πøH√|üìwü‘Y yÓTT<ä˝…’q 108 ñ|üìwü‘·TÔ˝À¢ Ç<˚ ‘·‘·Ô«+ uÀ~Û+|üã&ç+~. ñ|üìwü‘·TÔ˝À¢ #Ó|æŒq $wüj·÷H˚ï uÛÑ>∑eBZ‘·˝Àì Á|ü‹ XÀ¢ø£+˝Àq÷ #ÓbÕŒs¡ì ns¡ú+. ^‘·ô|’ e∫Ãq yê´U≤´Hê\T #·÷ùdÔ Ç~ düŒwüº+>± ‘Ó\TdüTÔ+~. Á|ü‹ XÀ¢ø±ìø° eT÷\uÛ÷Ñ ‘·yTÓ qÆ ñ|üìwü<ë«ø£´+ ø£ìŒdüT+Ô ~. n+<äTøπ ˇø£ Á|üd<æ XΔä À¢øe£ TT+~.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

düs√«|üìwü<√ >±y√ <√>±Δ >√bÕ\q+<äq' ˆ bÕs√ú e‘·‡' düTBÛs√“¤ø±Ô <äT>∑Δ+ ^‘êeTè‘·+ eTVü≤‘Y ˆˆ n+fÒ ñ|üìwü‘·TÔ\ìï+{Ï˙ Äe⁄\‘√ b˛*ùdÔ, lø£èwüßíDÏí >√bÕ\≈£î&ç>± uÛ≤$ùdÔ, ns¡T®qT&ÉT ˝Ò>∑<ä÷&É kÕúq+˝Àìyê&ÉT. ñ|üìwü‘·TÔ\ kÕs¡y˚T ^‘êeTè‘·eTH˚ bÕ\T. <ä÷&É≈£î #˚|ü⁄ e~*q ‘·sê«‘· eTq+ bÕ\T |æ‘·T≈£îÿqïfÒ¢ eTq˝≤+{Ï düTBÛ' n+fÒ õC≤„düTe⁄\+<äs¡÷ uÛÀø£Ô\T, Ä neTè‘·+ Á>√\{≤ìøÏ ns¡TΩ\T. Ç+|ü⁄>± ñ+~ ø±ãfÒº neTè‘·+ nì ø±<äT. nC≤„q+ yÓ’ eTè‘·T´' n+fÒ nC≤„q+ eTè‘·T´eHêïs¡T. <ëìqT+&ç ø±bÕ&É&ÜìøÏ C≤„q+ ø±yê*. Ä C≤„qy˚T neTè‘·+. Ç~ y˚<ë+‘·XÊÅd+Ôü ˝À |ü]uÛ≤wü. bÕ]uÛ≤wæø£|ü<ä+. ÁãVü≤à$<ë´j·÷+ ...... ÁuVü≤à n+fÒ eTq+ Á‹eT÷s¡TÔ\ì #Ó|ü≈£îH˚ ÁãVü≤à, $wüßí, eTùV≤X¯«s¡T\˝Àì ÁãVü≤àø±<äT. Á‹eT÷s¡TÔ\˝À ÁãVü≤à X¯ã›+ |ü⁄+*+>∑+. n+fÒ #·‘·Ts¡TàK ÁãVü≤à nH˚ e´øÏÔ, düs¡dü«r<˚$ uÛÑs¡Ô. dü+düÿè‘·+˝À Bìì ªÁãVü‰àμ nì Bs¡È+˝À ÁyêkÕÔs¡T. ÁãVü≤à$<ä´ nH˚ |ü<ä+˝Àì ÁãVü≤à˝À ªÁãVü≤àμ |ü<ä+ q|ü⁄+düø£*+>∑ X¯ã+› . n+fÒ ªÁãVü≤àμ nH˚~ |ü⁄sT¡ wüß&ÉT, Åd,Ô” q|ü⁄+dü≈î£ &ÉT ø±<äT. Ç<=ø£ X¯ó<ä#Δ ‘’Ó q· ´‘·‘«Ô· +. BìH˚ |üs+¡ ÁãVü≤à, |üsÁ¡ ãVü≤à n+{≤s¡T. Á‹eT÷s¡T˝Ô À¢ #Ó|Œü ã&˚ ÁãVü≤à á |üsÁ¡ ãVü≤à˝À e´ø£eÔ Tj˚T´ ˇø£ #Ó‘’ q· ´dü«s¡÷|ü+ e÷Á‘·yT˚ . á |üsÁ¡ ãVü≤ày˚T Á|ü‹ e´øÏ˝Ô À #Ó‘’ q· ´s¡÷|ü+>± $X¯«eT+‘ê #Ó‘’ q· ´s¡÷|ü+>± uÛ≤dæ+#˚~. Ç˝≤+{Ï X¯ó<ä#Δ ‘’Ó q· ´ ‘·‘êÔ«ìï ‘Ó*ù| Á>∑+<∏+ä ø±e⁄q ÁãVü≤à$<ë´j·÷+ nHêïs¡T. jÓ÷>∑XÊÅùdÔ...... jÓ÷>∑+ n+fÒ ø£\sTTø£. j·TTCŸ nH˚ dü+düÿ è‘· <Ûë‘·Te⁄ qT+&ç e∫Ãq X¯ã›+. ˝Òì<ëìï bı+<ä&É+ ªjÓ÷>∑+μ. ñ<ëVü≤s¡D≈£î |òü˝≤Hê e´øÏÔøÏ sê»jÓ÷>∑+, \ø°åàjÓ÷>∑+ e∫Ã+<äì e´eVü≤]düTÔ+{≤+. uÛÑ>∑eBZ‘·˝À ø£s¡àjÓ÷>∑+, kÕ+K´jÓ÷>∑+, uÛÑøÏÔjÓ÷>∑+ ˝≤+{Ï ù|s¡¢‘√ n<Ûë´j·÷\T ø£ì|ækÕÔsTT. kÕ+K´+ n+fÒ C≤„q+. C≤„q+ bı+<ä&Éy˚T C≤„qjÓ÷>∑+. ø£s¡àqT dü¬s’q <äèwæº‘√ Ä#·]+#·&É+ ø£s¡àjÓ÷>∑+. Ç˝≤π> $T>∑‘ê n<Ûë´j·÷\T ≈£L&Ü. Je⁄&ÉT, ÁãVü≤à\T ˇø£fÒ nì #Ó|üŒ&É+≈£L&Ü ^‘· ñ<˚›X¯+ ø±e⁄q Ä ns¡ú+˝À ≈£L&Ü Ç~ jÓ÷>∑XÊÅdüÔ+. lø£ècÕís¡T®q dü+yê<˚..... dü+yê<äeT+fÒ $wüj·T+jÓTTø£ÿ dü«s¡÷bÕìï ‘Ó\TdüTø√e&Üì¬ø’ #˚ùd #·s¡Ã. Ç<ä›s¡T düe÷qkÕúsTT |ü+&ç‘·T\eT<Ûä´ »]π> #·s¡ÃqT yê<ä+ n+{≤s¡T. >∑Ts¡T•wüß´\eT<Ûä´ »]π> dü+uÛ≤wüDqT dü+yê<ä+ n+{≤s¡T. Ç~

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

Á|üXï¯ \T ` »yêãT\ s¡÷|ü+˝À e⁄+≥T+~. d”‘êsêe÷+»H˚jT· dü+yê<ä+ yÓTT<ä˝q’… $ ñ<ëVü≤s¡D\T. ^‘·˝À lø£èwüß&í TÉ >∑Ts¡Te⁄, ns¡Tq® T&ÉT •wüß´&ÉT. ns¡Tq® T&çì ì$T‘·+Ô >± #˚düTø=ì Á|ü|ü+#êìøÏ ‘·‘êÔ«ìï uÀ~Û+#ê&ÉT >∑qTø£ ø£èwüßíDÏí ñ<˚›•+∫ ªø£èwüí+ e+<˚ »>∑<äTZs¡T+μ n+{≤+. düø\£ y˚<ës¡äú kÕs¡d+ü Á>∑V≤ü uÛ÷Ñ ‘·+ ..... ^‘êXÊÅd+Ôü nì eTs=ø£ $X‚wDü + yê&É‘ês¡T lX¯+ø£s¡T\T. y˚<ä+˝À eTTK´+>± ø£s¡àø±+&É, ñbÕdüHêø±+&É, C≤„qø±+&É nì eT÷&ÉT $uÛ≤>±\T/n+XÊ\T ñ+{≤sTT. ø£s¡àø±+&É˝À j·T»„j·÷>±<äT\T #Ó|Œü ã&É‘êsTT. eTqTwüß\+<äs÷¡ ø√s¡Tø=H˚ $wüj÷· \T Hê\T>∑T. M{Ïøπ |ü⁄s¡TcÕsêú\ì ù|s¡T. Ç$ <Ûäs¡à+, ns¡ú+, ø±eT+, yÓ÷ø£å+ nH˚ ù|s¡T>∑\$. <Ûäs¡à+ n+fÒ dü+|òüT+˝Àì e´øÏ>Ô ±, •wüeº ´eVü‰s¡+, ‘·<ë«sê düTKÁbÕ|æÔ ø£\T>∑T‘·T+~. ns¡+ú n+fÒ ñqï<ëìø£+fÒ m≈£îÿe>± nuÛÑT´qï‹. ø±eT+ n+fÒ ø√]ø£. nìï$<Ûë\ ø√]ø£\T Ç+<äT˝À #Ó|üŒã&É‘êsTT. yÓTT<ä{Ï eT÷&ç+{Ïì kÕ~Û+#·&ÜìøÏ #˚ùd$ j·TC≤„\T, j·÷>±\÷ yÓTT<ä˝…’q$. ñbÕdüHêø±+&É˝À ≈£L&Ü ns¡úø±e÷\qT >∑T]+∫ @<Ó’Hê <˚e‘·qT ñ<˚›•+∫ #˚ùd ñbÕdüq\T #Ó|üŒã&É‘êsTT. C≤„qø±+&É πøe\+ ‘·‘·Ô«uÀ<Ûä #˚ùd Á>∑+<∏äuÛ≤>∑+. ø£s¡à\‘√ dü+ã+<Ûä+˝Òì $#ês¡D. ø√]ø£\Tqï <äX¯˝À #˚ùd$ j·T»„, j·÷>±<äT\T. πøe\+ ‘·‘·Ô«+ >∑÷]Ã #˚ùd $#ês¡D (Ä˝À#·q) C≤„qø±+&É. nìï y˚<ë\≈£L ∫es¡˝À á $#ês¡D ø£ì|ædüTÔ+~. á uÛ≤>±\πø ñ|üìwü‘·TÔ\ì ù|s¡T. y˚<ë\ n+‘·+˝À (∫es¡˝À) ñ+&É&É+e\¢ y˚<ë+‘·+ nì ≈£L&Ü n+{≤eTT. á ñ|üìwü‘·TÔ\kÕs¡y˚T uÛÑ>∑eBZ‘·. y˚<ä+ ` ø£s¡à\T @ <Ûsä à¡ XÊÅdÁÔü >∑+<∏yä TÓ HÆ ê e´øÏ˙Ô , düe÷C≤˙ï <äèwæ˝º À ñ+#·Tø=ì ì]à+|üã&ÉT‘·T+~. yÓTT<ä≥ ø±e\dæ+~ düe÷»uÛÁÑ <ä‘.· düe÷»+˝À düHêàs¡ÁZ |üeè‹Ô. BìH˚ ˝Àø£d+ü Á>∑V≤ü + nì ¬s+&ÉTkÕs¡T¢ ø£èwüßí&ÉT ^‘·˝À #ÓbÕŒs¡T. düe÷»+˝Àì e´øÏÔì ˇø£ Áø£eT•ø£åD˝À q&É|ü&ÜìøÏ ø=ìï ìj·Te÷\T nedüs¡+. Çy˚ y˚<ä+˝À #Ó|æŒq ø£s¡à\T. M{Ï˝À uÛ≤>∑+>±H˚ <ëqeTT, ‘·|üdüT‡, nVæ≤+dü yÓTT<ä˝…’q$ ñ+{≤sTT. Ç$ ∫‘·ÔX¯ó~ΔøÏ ‘√&ÉŒ&É‘êsTT. ∫‘·ÔX¯ó~Δ ø£*–q ‘·sê«‘·H˚ ‘·‘êÔ«ìï >∑÷]Ã Ä˝À∫+#·&É+. eT*q+>± ñ+&˚ n<ä›+ô|’ edüTÔe⁄ Á|ü‹_+ã+ m˝≤ @s¡Œ&É<√ n˝≤π> nH˚ø£$wüj·÷\ ∫+‘·q˝À eT*q+>± ñqï eTqdüT‡qT ‘·‘·Ô«+ô|’ ì\|ü˝Ò+. n+<äTπø ∫‘·ÔX¯ó~Δ >∑T]+∫ ø£s¡à\T n+<ä]ø° #Ó|üŒã&Ü¶sTT. ø£s¡àe÷s¡Z+ nqTdü]dü÷Ô <ëìe\¢ bı+~q ∫‘·ÔHÓ’s¡à\´+e\¢

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ø£sà¡ ˝À kÕs¡+ ˝Ò<˙ä , Bìø£+fÒ ñqï‘·yTÓ qÆ dü‘´· + ñqï<ä˙ Á>∑V≤æ +#˚ dæ‹ú ˝À C≤„qe÷s¡+Z #Ó|üŒã&ç+~. ˝Àø£dü+Á>∑Vü≤+ ø√dü+ #Ó|üŒã&çq <ÛäsêàìøÏ Á|üeè‹Ô<Ûäs¡à+ nì ù|s¡T. ‘·‘·Ô«õC≤„dü #˚ùdyê&ç $wüj·T+˝À #Ó|üŒã&çq <ÛäsêàìøÏ ìeè‹Ô<Ûäs¡à+ nì ù|s¡T. á ¬s+&ÉT <Ûäsêà\ì $e]+#˚ Á>∑+<∏ä+ uÛÑ>∑eBZ‘·. eTìwæì e´øÏÔ>±q÷, dü+|òüTJ$>±q÷ ¬s+&ÉT <äèwæºø√D≤˝À¢ dü+düÿ]+#˚ Á>∑+<∏ä+. y˚<ë+‘·+ ` eT‘·+ eT‘·Á>∑+<∏ë\T $XÊ«dü+ (qeTàø£+)ô|’ Ä<Ûës¡|ü&˚$. •e⁄ì˝Àø£+ ¬ø’˝≤düeT˙, Äj·Tq kÕÁe÷»´+ Ç˝≤ e⁄+≥T+<ä˙ XË’e|ü⁄sêD≤˝À¢ #ÓãT‘ês¡T. n˝≤π> $wüßí˝Àø£+ yÓ≈’ î£ +sƒe¡ T˙, Äj·Tq düìï~Û |ò˝ü ≤Hê$<Û+ä >± ñ+≥T+<ä˙ $wüß|í ⁄ü sêD≤˝À¢ #ÓãT‘ês¡T. n{≤¢H˚ ÁãVü≤à≈£î dü‘´· ˝Àø£+, ø£èwüß&í ç >√˝Àø£+ yÓTT<ä˝q’… $ $XÊ«kÕìøÏ dü+ã+~Û+∫q $wüj·÷\T. nìïeT‘ê˝À¢q÷ Ç˝≤+{Ï qeTàø±˝Ò ñ+{≤sTT. y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À Ç˝≤+{Ï qeTàø±\ô|’ #·s¡Ã ‘·≈£îÿe>± ñ+≥T+~. Bì˝À eTTK´+>± ÁãVü≤à‘·‘·Ô«+, X¯ó<äΔ#Ó’‘·q´+ nì eTq+ ô|’q #Ó|ü≈£îqï ‘·‘·Ô«+ $#ê]+|üã&ÉT‘·T+~. n+<äTπø Bìì ª<äsÙ¡ q+μ nHêïs¡T. n+fÒ düs¬ q’ <äèwæ,º düs¬ q’ ne>±Vü≤q. Ç~ nìï $XÊ«kÕ\≈£L nr‘·yÓTÆq~. Á|ür kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘·q eTqdüT‡‘√ $#ê]+∫ ‘Ó\TdüTø=H˚ dü‘·´+. eT‘·+ ˇø£ set of beliefs. <äs¡Ùq+ Ä˝À∫+∫ nqTuÛÑe+˝ÀøÏ ‘Ó#·TÃø=H˚ $wüj·T+. nìï <˚XÊ˝À¢, nìï ø±˝≤˝À¢ kÕe÷q´+>± ñ+&˚~ eTìwæ, n‘·ì˝Àì eTqdüT‡jÓTTø£ÿ ìsêàD+, n+<äT˝Àì sê>∑<«˚ cÕ\T, dü‘«Ô· s¡»düyÔ ÷Ó >∑TD≤\T yÓTT<ä˝q’… $. ø±ã{Ïº mes¡T n+^ø£]+∫Hê, n+^ø£]+#·≈£îHêï n+<ä]ø° nq«sTT+#˚ $wüj·÷\T Ç+<äT˝À ñ+{≤sTT. n+<äTøπ eTq*ï bÕ*+#·&ÜìøÏ e∫Ãq bÕXÊÃ‘·T´\T #ê˝≤eT+~ Bìì n<äT“¤‘·yÓTÆq Á>∑+<∏ä+>± Ä<ä]+#ês¡T. áHê&ÉT Á|ü|ü+#· y˚T<Ûëe⁄\T n+<äs¡T ^‘êÁbÕX¯kÕÔ´ìï >∑T]ÔdüTÔHêïs¡T. eTq<˚X¯+˝À XË’e⁄\T, yÓ’wüíe⁄\T, XÊπøÔj·TT\T (X¯øÏÔì Äsê~Û+#˚yês¡T) Ç˝≤ nH˚ø£eT‘ê\T ñqï|üŒ{Ïø° n+<ä]ø° Á|üe÷D Á>∑+<∏äyÓTÆ+~. y˚<äÁbÕe÷D≤´ìï n+^ø£]+∫q n+<äs¡÷ (ÄdæÔø£<äs¡ÙHê\T nqTdü]+∫qyês¡T) y˚<ä kÕs¡yÓTÆq ^‘·qT d”«ø£]+#ês¡T. n+<äTe\¢H˚ nìï eT‘ê\yê] yê´K´\T Bìô|’ ø£ì|ækÕÔsTT. ^‘·˝À kÕ+K´jÓ÷>∑+, ø£s¡àjÓ÷>∑+, uÛÑøÏÔjÓ÷>∑+, dü+Hê´düjÓ÷>∑+ Ç˝≤ ô|≈£îÿ ù|s¡T¢ ø£ì|ækÕÔsTT. Çe˙ï Ä‘·à‘·‘êÔ«ìï ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ $_Ûqïe÷sêZ\T, dü«‘·+Á‘· e÷sêZ\T nì uÛ≤$ùdÔ n~ ô|<ä›bıs¡bÕ≥T. yÓTT<ä{À¢ #Ó|æŒq kÕ+K´jÓ÷>∑+, ˇø£fÒ

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

C≤„Hêìï >∑÷]Ã #Ó|æŒq e÷s¡Z+. $T>∑‘êe˙ï ø£s¡àjÓ÷>∑+jÓTTø£ÿ $$<Ûäs¡÷bÕ˝Ò. ø£s¡à n+fÒ eTìwæ ãT~Δ|üPs¡«ø£+>± (H˚qT nH˚ uÛ≤eq‘√) #˚ùd~. ø£s¡àjÓ÷>∑+˝À áX¯«sês¡ŒDãT~Δ‘√ #˚jT· &É+ nuÛ≤´dü+ #˚kÕÔ&TÉ . Ä‘·àdü+j·TeTjÓ÷>∑+˝À eTqdüT‡qT n<äT|ü⁄˝À ô|≥Tºø√e&ÜìøÏ s¡ø£s¡ø±\ nuÛ≤´kÕ\T #˚kÕÔ&ÉT. dü+Hê´düjÓ÷>∑+˝À πøe\+ ø£s¡à*ï e~˝ÒkÕÔ&ÉT. Çe˙ï eTqdüTqT X¯óÁuÛÑ|üs¡#·Tø=H˚ ø£s¡à˝Ò. ø±e⁄q ø£s¡àjÓ÷>∑+˝À uÛ≤>±˝Ò. C≤„Hê<˚e ‘·T ¬ø’e\´+ n+fÒ C≤„q+e\¢H˚ yÓ÷ø£å+ nì ñ|üìwü‘T· \Ô T |ü<|˚ <ü ˚ #ÓãT‘êsTT. yÓ÷ø£+å @<ÓH’ ê ø£sà¡ #˚ùdÔ e#˚Ã~ø±<äT. ø£sà¡ e\¢ e#˚Ã nìï |òü˝≤\T ‘ê‘êÿ*ø±\T, q•+∫b˛j˚T$. yÓ÷ø£å+ q•+#˚~ø±<äT. á ∫+‘·q e´øÏÔ dü«+‘·+>± #˚jT· &ÜìøÏ M˝Ò<¢ Tä . y˚<ë+‘·yêø±´\qT (ñ|üìwü‘T· \Ô T) $Hê*. yê{Ïì dü¬s’q >∑Ts¡Te⁄e<ä› dü]>± ns¡ú+#˚düTø=ì eTqq+ #˚j·÷*. n˝≤ ˇø£yÓ’|ü⁄ #˚dü÷Ô eTs√yÓ’|ü⁄ eTqdüT‡qT ìÁ>∑Væ≤dü÷Ô ñ+fÒ n~ C≤„HêìøÏ <ë]rdüTÔ+~. Á|ükÕúqÁ‘·j·T+ Á|ükÕúqÁ‘·j·T+ nH˚ |ü<ëìï ≈£L&Ü eTq+ Çø£ÿ&É ‘Ó\TdüTø√yê*. Á|ükÕúqeT+fÒ e÷s¡Z+. Á|ükÕúqÁ‘·j·TeT+fÒ eT÷&ÉT e÷sêZ\T. á eT÷&ÉT e÷sêZ\T ô|’ #Ó|æŒq ìs¡TDZ ÁãVü≤à‘·‘êÔ«ìï ‘Ó\TdüTø√e&Üìπø. Çy˚ 1) ñ|üìwü‘T· \Ô T 2) ÁãVü≤àdü÷Á‘·eTT\T 3) uÛÑ>∑eBZ‘·. M{Ï˝À ñ|üìwü‘·TÔ\T eT÷\Á>∑+<∏ë\T. nH˚ø£ ãTTwüß\T düeTkÕÔ˙ï ‘·´õ+∫ ns¡D≤´˝À¢ ‘·|üdüT‡ #˚dü÷Ô <ä]Ù+∫q $wüj·÷\T. $$<Ûä ãTTwüß\T $$<ÛäÁbÕ+‘ê˝À¢ <ä]Ù+∫q $wüj·÷\T ø±e⁄q yês¡T #Ó|æŒq $<Ûëq+˝À ø=+‘· ‘˚&Ü e⁄qï≥T¢ ô|’øÏ ø£ìŒ+∫Hê dü]>± $#ê]ùdÔ nuÛÒ<äy˚T >√#·]düTÔ+~. $$<Ûä ñ|üìwü<ë«ø±´\eT<Ûä´ @ø£yêø£´‘· (unity of thought) düeTq«j·T+, #·÷|ü&Üìπø ÁãVü≤àdü÷Á‘ê\T @s¡Œ&Ü¶sTT. M{Ïì u≤<äsêj·TDT&ÉH˚ eTVü≤]¸ ÁyêXÊ&ÉT. u≤<äsêj·TDT&˚ uÛ≤s¡‘·+ Áyêdæq yê´düT&Éì, yê´düT&ÉT ø±<äì yê<ë\THêïsTT. n$ nÁ|üdüTÔ‘·+. á ¬s+&ÉT Á>∑+<∏ë\T |ü+&ç‘·T\≈£L, y˚<ä$C≤„q+ ñqïyêﬁ¯¢≈£L düT\uÛÑ+>± ñ+{≤sTT. uÛÑ>∑eBZ‘·, uÛ≤s¡‘·+ nH˚ Ç‹Vü‰dü+˝À #Ó|üŒã&ç+<äì ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. uÛ≤s¡‘·+ yÓTT<ä{Ï n<Ûë´j·T+˝À ˇø£ yêø£´+ ñ+~. Ç‹Vü‰dü |ü⁄sêD≤uÛ≤´+ y˚<ä+ düeTT|üãè+Vü≤j˚T‘Y ˆ n+fÒ y˚<ä+˝À #Ó|æŒq <Ûäsêàìï Ç‹Vü‰kÕ\T (sêe÷j·TD, uÛ≤s¡‘ê\T) |ü⁄sêD≤\<ë«sê ($wüß|í ⁄ü sêD+, •e|ü⁄sêD+ yÓTT<ä˝q’… $) $dü]Ô +|ü#j ˚ ÷· * nì ns¡ú+. y˚<ä+˝À #Ó|æŒq <ëìì düT\uÛÑXË’*˝À »qkÕe÷Hê´ìøÏ n+~+#·&É+

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

M{Ï|üì. ô|’ eT÷&ÉT e÷sêZ\≈£î ˇø£fÒ >∑eT´+. uÛÑ>∑e+‘·Tì ‘·‘·Ô«+ ‘Ó\TdüTø√e&É+. á Á|ükÕúqÁ‘·j·T+ uÛ≤s¡rj·T <ÛäsêàìøÏ eT÷\uÛÑ÷‘·yÓTÆq Á>∑+<∏ë\T. eTìwæ |ü]|üPs¡Tí&ÉT. ‘·q˝À |ü]|üPs¡í‘· ˝Ò<äH˚ uÛ≤e+‘√ Ä |üPs¡í‘·«+ ãj·T{Ï edüTÔe⁄\‘√ \_ÛdüTÔ+<äH˚ ÄX¯‘√ u≤Vü≤´edüTÔe⁄\ ø√dü+ yÓ+|üsê¢&ÉT‘·T+{≤&ÉT. Ä yÓ+|üsê¢≥ <äT'U≤ìøÏ <ë]rdüTÔ+~. Bìe˝Ò¢ sê>∑<˚«cÕ\T. n+fÒ ˇø£ edüTÔe⁄ô|’ eT≈£îÿe, eTs=ø£<ëìô|’ <˚«wü+. Ç~ eTìwæ dü«uÛ≤e+. á sê>∑<˚«cÕ\ $X‚¢wüDÒ ^‘· yÓTT‘·Ô+˝À eTq≈£î ø£ì|ædüTÔ+~. eTìwæ dü«uÛ≤yêìï |ü]o*+∫ eTìwæ |ü]|üPs¡Tí&ÉT nì ‘Ó\|ü&É+, <ëì<ë«sê XÀø±ìï ‘=\–+#·&É+ uÛÑ>∑eBZ‘· ÄX¯j·T+. uÛÑ>∑eBZ‘· πøe\+ ãT~Δ‘√ ns¡ú+ #˚düTø=ì <ëì‘√ Ä–b˛j˚T Á>∑+<∏ä+ø±<äT. Ç~ kÕ<Ûäq≈£î dü+ã+~Û+∫q $wüj·T+. Ç+<äT˝À #Ó|æŒq kÕ<Ûäq\T kÕ<Ûä≈£î&ÉT dü«j·T+>± nuÛ≤´dü+ #˚dæ ‘·q˝À e÷s¡TŒ ‘Ó#·TÃø√e&Üì¬ø’ ñ<˚›•+∫q Á>∑+<∏ä+. Ç~ Ç‘·s¡T\qT e÷s¡Ã&ÜìøÏ ø±<äT, ‘·qTï‘êqT e÷s¡TÃø√e&ÜìøÏ ñ<˚›•+∫q~. kÕ<Ûä≈£î&ÉT ÁãVü≤àuÛ≤e+˝À ñ+&É&+É eTTK´\ø£´å +. n~ #˚jT· ˝Òìyê&ÉT düe÷C≤ìøÏ ñ|üj÷Ó >∑|&ü ˚ $<Ûä+>± ø£s¡à\T #˚dü÷Ô+&Ü*. Ç~ ^‘· \ø£å´+.

yÓTT<ä{Ï n<Ûë´j·TeTT

ns¡T®q $cÕ<äjÓ÷>∑eTT ns¡Tq® T&ç $cÕ<ëìï ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~ ø±e⁄q á n<Ûë´j·÷ìøÏ ªns¡Tq® $cÕ<äj÷Ó >∑+μ nì ù|s¡T. á n<Ûë´j·÷\ù|s¡T¢ yê´düuÛ≤s¡‘·+˝À ˝Òe⁄. ‘·sê«‹ yê´U≤´‘·\T n<Ûë´j·T+˝Àì $wüj·÷ìï bÕsƒ¡≈£î\≈£î düT\uÛÑ+>± ‘Ó\|ü&ÜìøÏ ô|{Ïºqù|s¡T¢. á n<Ûë´j·T+˝À 47 XÀ¢ø±\T e⁄HêïsTT. ns¡T®qT&ç $cÕ<ëìøÏ ø±s¡D+ eTq≈£î ‘Ó*dæ+<˚. øös¡e⁄\T ` bÕ+&Ée⁄\T nqï<äeTTà\ |ü⁄Á‘·T\T. bÕ+&Ée⁄\≈£î sêe\dæq sê»´+ yê]øÏe«≈£î+&Ü nìï$<Ûë˝≤ n&ÉT¶≈£îHêï&ÉT øös¡e j·TTesêE <äTs√´<ÛäqT&ÉT. sê»´$T|æŒ+#·&Üì¬ø’ lø£èwüßí&ÉT #˚dæq sêj·Tu≤s¡eTT ìs¡T|üjÓ÷>∑yÓTÆ+~. n+<äTe\¢ ¬s+&ÉT|üøå±\yês¡÷ yê]yê] $TÁ‘·sêE\ düVü≤ø±s¡+‘√ ôd’Hê´ìï Áb˛>∑T#˚düT≈£îHêïs¡T. ns¡T®qT&ÉT, <äTs√´<ÛäqT&ÉT dü«j·T+>± lø£èwüßí&çe<ä›≈£î yÓ[¢ j·TT<äΔ+˝À n‘·ì düVü‰j·÷ìï ø√s¡&É+‘√ lø£èwüßí&ÉT ‘·q ôd’q´eT+‘ê ˇø£yÓ’|ü⁄, j·TT<äΔ+ #˚j·T≈£î+&Ü }s¡ø£ dü\Vü‰ Ç#·TÃ ‘êqT eTs=ø£y|’Ó ⁄ü nì $uÛõÑ +∫ #ÓbÕŒ&ÉT. <äTs√´<Ûqä T&ÉT dü+‘√wü+>± ôdH’ ê´ìï ø√s¡T≈£î+fÒ ns¡Tq® T&ÉT dü+‘√wü+>± lø£èwüß&í ìç ø√] ‘Ó#T· Ã≈£îHêï&ÉT. ˇø±H=ø£ ìØí‘· düeTj·T+˝À j·TT<ëΔìøÏ s¬ +&ÉTùdq\÷ düs«¡ düHêïVü‰\T #˚dTü ≈£îHêïsTT. j·TT<ädΔ \úü + ù|s¡T ≈£îs¡Tøπ Áå ‘·+. |ü~s√E\ uÛ≤s¡‘j · T· T<ä+Δ ‘·sê«‘· ;Ûwßü à&ÉT n+|üXj ¯ T· ´ô|’ yê\>± Ä düe÷#êsêìï dü+»j·TT&ÉT <Ûäè‘·sêÅwüßº&çøÏ ‘Ó*j·TCÒkÕÔ&ÉT. n|ü&ÉT <Ûäè‘·sêÅwüßº&ÉT n‘·DÏí |üP]Ô $esê\&ÉT>∑T‘ê&ÉT. ÁbÕs¡+uÛÑ+qT+&û »]–q $wüj·÷\˙ï dü+»j·TT&ÉT #Ó|üŒ&É+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔ&TÉ . yê´düeTVü≤]¸ es¡+e\¢ dü+»j·TT&çøÏ ~e´<äèwæº ø£\>∑&+É ‘√ dü+»j·TT&ÉT |üPdü>∑T∫Ãq≥T¢>± j·TT<äΔuÛÑ÷$T˝Àì $wüj·÷\qT ‘·q C≤„qH˚Á‘·+‘√ <ä]Ù+∫ ‘Ó*j·TCÒj·T&É+ ^‘êdüìïy˚X¯+. eTq ãT~Δj˚T ≈£îs¡TπøåÁ‘·+ <Ûäs¡àπøåÁ‘˚ ≈£îs¡TπøåÁ‘˚ nH˚ XÀ¢ø£+˝À <Ûäè‘·sêÅwüßº&ç Á|üX¯ï‘√ ^‘· Á|ü<∏äe÷<Ûë´j·T+ ÁbÕs¡+uÛÑeTe⁄‘·T+~. <Ûäs¡àπøåÁ‘·yÓTÆq ≈£îs¡TπøåÁ‘·+˝À Hê yês¡÷, bÕ+&Ée⁄\T @$T #˚XÊs¡ì Á|üX¯ï. Hê yês¡T nqïe÷≥‘√H˚ bÕ+&Ée⁄\T Hê yês¡T ø±s¡ì #Ó|üŒø£H˚ #ÓbÕŒ&ÉT <Ûäè‘·sêÅwüßº&ÉT. øös¡ee+X¯ eT÷\|ü⁄s¡Twüß&Ó’q ≈£îs¡TeTVü‰sêE nH˚ø£ <Ûäs¡àø±sê´\T #˚dæq |ü⁄D´düú\+ ≈£îs¡TπøåÁ‘·+. nø£ÿ&É <Ûäsêàìπø $»j·T+ nH˚ e÷≥

yÓTT<ä{Ï n<Ûë´j·T+

<Ûä«ìdüTÔ+~. dü+düÿè‘·+˝À ªø£èxŸμ nH˚ <Ûë‘·Te⁄øÏ ø£s¡à #˚j·T&ÉeTì ns¡ú+. ≈£îs¡T X¯ã›+ BìqT+&ç e∫Ãq<˚. ø£sà¡ ≈£î øπ Áå ‘·+ X¯Øs¡yT˚ . X¯Øs¡+˝Àì Je⁄&ÉT ø£sà¡ qT Ä#·]+#˚yê&ÉT. eTqdü‡H˚<˚ |ü>∑Z+. ãT~Δj˚T kÕs¡~∏. Je⁄DÏí u≤Vü≤´edüTÔe⁄\yÓ’|ü⁄ |üs¡T>∑T˝…‹Ô+#˚ Ç+Á~j·÷˝Ò >∑Ti≤¿\T. á s¡÷|üø£+ (metaphor) eTq+ ‘Ó∫Ãô|≥Tº≈£îqï~ ø±<äT. ø£sƒ√|üìwü‘·TÔ˝À á $wüj·T+ Ç+ø± #·ø£ÿ>± #Ó|üŒã&ç+~. Ä‘êàq+ s¡~∏q+ $~Δ X¯Øs¡+ s¡<∏äy˚Te‘·T ˆ ãT~Δ+‘·T kÕs¡~∏+ $~Δ eTq' Á|üÁ>∑Vü≤y˚Te #· ˆˆ (ø£sƒ√|üìwü‘·TÔ) X¯Øs¡y˚T s¡<∏ä+. n+<äT˝À ñ+&˚ s¡<∏äkÕ«$T ˝Ò<ë j·T»e÷ì Je⁄&ÉT. n‘·DÏí q&ç|æ+#˚ ãT~Δ kÕs¡~∏. eTqùd‡ Á|üÁ>∑Vü≤+, n+fÒ |ü>∑Z+. ø£qTï, eTT≈£îÿ, #Ó$ yÓTT<ä˝…’q ◊<äT C≤„H˚+Á~j·÷˝Ò >∑Ti≤¿\T. Ç$ ‘êeTT Á>∑Væ≤+#˚ $wüj·÷\yÓ’|ü⁄ eTìwæì ˝≤>∑T‘·T+{≤sTT. yê{Ïì n<äT|ü⁄˝À ô|{≤º*‡+~ eTqdüT‡. $C≤„qe+‘·yÓTÆq ãT~Δ s¡~∏≈£îDÏí n‘·ì >∑e÷´ìøÏ #˚s¡TdüTÔ+~. BìH˚ eTs√ eT+Á‘·+˝À $e]dü÷Ô n˝≤+{Ï $C≤„qkÕs¡~∏ >∑\ s¡<∏äkÕ«$T |üs¡eT+ |ü<ä+ n+fÒ |üs¡e÷‘·à ‘·‘êÔ«ìï bı+<äT‘ê&Éì #ÓãT‘·T+~ ñ|üìwü‘·TÔ. ø£èwüßí&çøÏ Hêsêj·TDT&É˙, ns¡T®qT&çøÏ qs¡T&É˙ ≈£L&Ü ù|s¡T¢HêïsTT. qs¡T&É+fÒ Je⁄&ÉT. Hêsêj·TDT&ÉT qsêD≤+ nj·Tq+ n+fÒ qs¡T\≈£î >∑eT´kÕúq+. n<˚ Je⁄\T kÕ~Û+#·e\dæq yÓ÷øå±edü.ú Ä‘·àqT ‘Ó\TdüTø√e&ÉyT˚ yÓ÷ø£+å . n~ mø£ÿ&√ Äø±X¯+˝À bı+<äe\dæq düú\+ø±<äT. Á|ü‹e´ø°Ô ‘·q n+‘·'ø£s¡DqT $X‚¢wæ+∫ ‘·q ø√]ø£\T, sê>∑<˚«cÕ\T yÓTT<ä˝…’qyê{Ïì |ü]o*+∫ á eTqdüT‡qT, ãT~Δeè‘·TÔ©ï Áù|πs|ædüTÔqï #Ó’‘·q´X¯øÏÔ @$T{Ï? nì |ü]o*+#·&É+, n+fÒ Ä‘·à$#ês¡+ #˚j·T&É+ eTTK´+. >±j·TÁr eT+Á‘·+˝À ~Ûj÷Ó jÓ÷ q' Á|ü#√<äj÷· ‘Y n+{≤s¡T. n+fÒ eTq ãT~Δeè‘·T*Ô ï, n+fÒ ãT~Δ˝À yÓT~˝Ò Ä˝À#·q\qT Áù|sπ |ædTü qÔ ï #Ó‘’ q· ´X¯øÔÏ @<√ n<˚ ‘·q dü«s¡÷|üeTì ‘Ó\TdüTø=ì sê>∑<˚«cÕ\≈£î nr‘·T&ç>± ñ+&É&Éy˚T yÓ÷ø£å+. á C≤„q+˝ÀH˚ ì*∫e⁄+&ç ÁbÕ|ü+∫ø£ $wüj·÷\≈£î <ä÷s¡+>± e⁄+&˚ dæú‹ dü+Hê´dü+. Bì˝À e´øÏÔ ‘·q≈£îqï düe÷» u≤<Ûä´‘·\qT+&ç |üP]Ô>± ‘=\–b˛sTT πøe\+ ÁãVü≤àC≤„q+˝À ì*∫e⁄+{≤&ÉT. n˝≤+{Ïyê&çì ÁãVü≤àìwüß˜&ÉT n+{≤s¡T. n+fÒ @$<Û+ä >± m˝≤+{Ï dü+>∑eTT (attachment) ˝Ò≈î£ +&Ü C≤„qdü«s¡÷|ü+ e⁄+≥T+<√ n˝≤+{Ï C≤„qdü«s¡÷|ü+˝À ÁãVü≤à>± ñ+{≤&ÉT nì ns¡ú+.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

á dæú‹ düe÷»+˝À n+<ä]ø° nqedüs¡+. kÕ<Ûä≈£î\+<ä]ø° \_Û+#·<äT. á C≤„q+jÓTTø£ÿ dü«s¡÷bÕìï ôd’<ëΔ+‹ø£+>± ‘Ó\TdüTø=ì düe÷»+ ‘·qø£|üŒ–+∫q u≤<Ûä´‘·\ì, sê>∑<˚«cÕ\T ˝Ò≈£î+&Ü ìs¡«Væ≤+#·&É+ ¬s+&Éedæú‹. n+fÒ ø£s¡à #˚dü÷Ô ñ+&É&É+. BìH˚ ªø£s¡àjÓ÷>∑+μ n+{≤s¡T. Bì >∑T]+∫ 2,3,4,5 n<Ûë´j·÷˝À¢ $es¡+>± ‘Ó\TdüTÔ+~. uÛ≤s¡‘·+˝À ns¡T®qT&çøÏ C≤„qdü«s¡÷bÕìï |üP]Ô>± $e]kÕÔ&ÉT lø£èwüß&í TÉ . ø±˙ n‘·qT dü+q´dæ+#ê\H˚ ñ<˚X› +¯ ‘√ø±<äT. ‘·‘êÔ«ìï dü]>± ‘Ó\TdüTø=ì ‘·q ø£s¡Ôyê´ìï eT]+‘· ÁX¯<äΔ‘√ ìs¡«Væ≤+#ê\H˚ ñ<˚›X¯+. düe÷»+˝À eTq+<äs¡eTT ns¡T®qT&ç kÕúq+˝À ñqïyêﬁ¯¢+. eTq+<ä]ø° ñ|ü<˚X¯+. lø£èwüßí&ÉT mes¡T? n+<äTπø uÛÑ>∑eBZ‘·˝À lø£èwüßíDÏí πøe\+ <ë«|üs¡j·TT>∑+˝Àì ˇø£ e´øÏÔ>± uÛ≤$+#·sê<äT. yêdüT<˚e⁄&É+fÒ πøe\+ edüT<˚e⁄ì |ü⁄Á‘·T&ÉT nH˚ ns¡ú+ø±<äT. n+<ä]˝À edæ+#˚yê&ÉT, n+<ä]˝À ñqï Ä‘·àdü«s¡÷|ü+ yêdüT<˚e⁄&ÉT. ^‘·˝À nVü≤+, eTeT (H˚qT, HêjÓTTø£ÿ) nì lø£èwüßí&ÉT e+<äkÕs¡¢≈£îô|’>± #ÓãT‘ê&ÉT. nìï#√{≤¢ Ä X¯u≤›ìøÏ ìs¡TZDÁãVü≤à nH˚ ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T |ü+&ç‘·T\T. >∑Ts¡Te⁄ ÁãVü≤àdü«s¡÷|ü+˝À ñqï|ü&˚ •wüß´&çøÏ dü¬s’q ñ|ü<˚X¯+ #˚j·T>∑\&ÉT. n+<äTπø >∑Ts¡TÅs¡“Vü‰à >∑Ts¡T]«wüßí' >∑Ts¡Tπs›y√ eTùV≤X¯«s¡' ˆ >∑Ts¡TkÕ‡øå±‘Y |üs¡ÁãVü≤à ‘·ôd’à l >∑Ts¡y˚ qeT' ˆˆ nH˚ XÀ¢ø£+˝À yÓTT<ä{Ïyêø£´+˝Àì ÁãVü≤à Á‹eT÷s¡TÔ˝…’q ÁãVü≤à, $wüßí, eTùV≤X¯«s¡T\˝À ˇø£&Ó’q #·‘·Ts¡TàK ÁãVü≤à. ¬s+&Ée yêø£´+˝À #Ó|æŒq ÁãVü≤à á eTT>∑T]Z øÏ ô|q’ ñqï |üs‘¡ ‘· «Ô· +. y˚<ë+‘·XÊÅd+Ôü ˝À ÁãVü≤àC≤„Hêìï ø£*–+#˚ >∑Ts¡Te⁄≈£î, ÁãVü≤à≈£î nuÛÒ<ä+ #Ó|üŒ&É+ dü+Á|ü<ëj·T+. n+<äTe\¢ ^‘·˝À lø£èwüßí&ÉT nVü≤+ nì yê&çq dü+<äs¡“¤+˝À ìs¡TZDÁãVü≤à‘·‘êÔ«ìï Á>∑Væ≤+#ê*. n+<äTe\¢H˚ yê´düT\yês¡T lø£èwüß&í TÉ e÷{≤¢&qç |ü&É˝≤¢ lø£èwüß&í TÉ Ç˝≤ nHêï&ÉT nì nq≈£î+&Ü l uÛ>Ñ y∑ êqTyê#· ` l uÛÑ>∑yêqT&ç˝≤ nHêï&ÉT nì #ÓbÕŒs¡T. uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT mø£ÿ&ÉqT+&ç e#êÃ&ÉT, n+fÒ ne‘ês¡eTHêïs¡T. á ne‘ês¡‘‘· êÔ«ìï Hê\Ze n<Ûë´j·T+˝À $es¡+>± #·÷kÕÔ+. ne‘ês¡+ ˝Ò<ë ne‘·s¡D+ n+fÒ ÁøÏ+~øÏ~>∑&É+ nì ns¡ú+. X¯ó<äΔäÁãVü≤à#Ó’‘·q´+˝À e´ø£ÔeTj˚T ˇø±H=ø£ X¯øÏÔj˚T Á‹eT÷s¡TÔ\≈£î eT÷\uÛÑ÷‘·yÓTÆq X¯øÏÔ. düèwæº˝À ˇø=ÿø£ÿ ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ ˇø√ÿ X¯øÏÔ>±

yÓTT<ä{Ï n<Ûë´j·T+

uÛ≤$+∫ eTq+ ô|≥Tº≈£îqï ù|πs¢ ÁãVü≤à, $wüßí, eTùV≤X¯«s¡T\T. M]˝À Á|ü|ü+#·dæú‹øÏ ø±s¡DyÓTÆq X¯øÏÔì $wüßíe⁄ nHêïs¡T. á $wüßíe⁄≈£î ˇø£ ˝Àø£+, kÕÁe÷»´+ n˙ï uÛ≤eHês¡÷bÕ˝Ò ø±˙ ìC≤ìøÏ Äø±X¯+ô|’q $wüßí˝Àø£+ ñqï<äì ñ|üìwü‘·TÔ\T $e]+#·˝Ò<äT. ‘·sê«‘· e∫Ãq bÂsêDÏ≈£î\T eTìwæì düHêàs¡Z+˝À ñ+#·&Üì¬ø’ $wüßí˝Àø£+, •e˝Àø£+ yÓTT<ä˝…’q ˝Àø±\qT >∑T]+∫ $e]+#ês¡T. Á|ü|ü+#·+˝À n<Ûäs¡à+ ô|]–q|ü&É˝≤¢ Á|ü|ü+#·dæú‹øÏ ø±s¡DyÓTÆq X¯øÏÔ <ëìï ìs√~ÛdüTÔ+~. Ä X¯øÏÔ n+X¯j˚T lø£èwüßí&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·Tì n+X¯ nH˚ø£ $<Ûë\T>± ˝Àø£+˝À ø£ìŒdüTÔ+~. BìH˚ |ü<äe n<Ûë´j·T+˝À ‘Ó\TdüT≈£î+{≤+. ns¡T®qT&ç e÷qdæø£ dæú‹ düπs Á>∑+<∏ä+˝ÀøÏ e<ë›+. <Ûäè‘·sêÅwüßº&ç Á|üX¯ïqT ô|’q #·÷XÊ+. dü+»j·TT&ÉT Ç˝≤ #Ó|üŒ&É+ ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. <äTs√´<ÛäqT&ÉT ‘·eT ôd’Hê´<Ûä´≈£åî&ÉT, øös¡e bÕ+&Ée⁄\ >∑Ts¡Te⁄, nsTTq Á<√DT&ç <ä>∑Zs¡≈£î yÓ[¢ ôd’Hê´qï+‘ê |ü]o*+∫ #·÷|æ+#ê&ÉT. ˙ •wüß´&Ó’q (˙ ìsê«ø£+e\¢) <Ûäèwüº<äTéTTï&ÉT ôd’Hê´ìï m+‘· u≤>± ì*bÕ&√ #·÷&ÉT. eTqyêfi¯¢˝À eTTKT´*ï #·÷&ÉT. MTs¡T, ;Ûwüßà&ÉT, ø£s¡Tí&ÉT n+≥÷ Ms¡T\+<ä]˙ #·÷|æ+#ê&ÉT. n˝≤π> bÕ+&Éeôdq’ ´+˝Àì Ms¡T*ï #·÷|æ+#ê&ÉT. j·TT<äΔ VüQ+ø±sê\T, X¯+K<Ûä«qT\eT<Ûä´ ns¡T®qT&çøÏ ‘êqT me¬se]‘√ j·TT<äΔä+ #˚düTÔHêï&√ #·÷&Ü\H˚ Ä˝À#·q e∫Ã+~. ùdqjÓ÷s¡TuÛÑjÓ÷s¡à<Û˚´ s¡<∏ä+ kÕú|üj·T y˚T-#·T´‘· ` ¬s+&ÉT ùdq\eT<Ûä´ s¡<∏ëìï ì\T|ü⁄ nì s¡<∏äkÕ«$T kÕúq+ qT+&ç kÕs¡~∏jÓÆTq ø£èwüßí&çì ø√sê&ÉT. ø£èwüß&í ˝É ≤π> #˚XÊ&ÉT. j·TT<äuΔ ÷ÑÛ $T˝À ‘·qø¬ <äTs¡T>± ì\T#·Tqï ≈£îs¡TMs¡T\T, >∑Ts¡Te⁄\T, eè<äTΔ\T, u≤+<Ûäe⁄\T nH˚≈£î\T ø£ìŒ+#ês¡T. ;ÛwüàÁ<√D≤<äT\T yê] eè‹Ô<ÛäsêàìøÏ ø£≥Tºã&ç øös¡eôd’q´+˝À Á|ü‹|ü≈£åî\T>± ñHêïs¡T. ø±˙ ns¡T®qT&çøÏ Á|”‹bÕÁ‘·T˝…’qyêfi¯ó¢. yê]ì #·÷&É>±H˚ d”<ä+‹ eTeT >±Á‘êDÏ.... s√eTVü≤s¡¸X¯Ã C≤j·T‘˚ ` Hê X¯Øs¡ nej·Tyê\T #·‹øÏ\ã&ÉT‘·THêïsTT, H√s¡T m+&çb˛‘·Tqï~, X¯Øs¡+˝À >∑>∑TsêŒ≥T ø£\T>∑T‘·Tqï~, >±+&ûe+ #˚‹qT+&ç C≤]b˛‘·Tqï~, n+≥÷ ‘·q≈£î yêfi¯¢ô|’>∑\ Á|”‹, yêfi¯¢‘√ j·TT<äΔ+ #˚j·÷\H˚ XÀø£+, ‘·sê«‘· Mfi¯¢qT dü+Vü≤]ùdÔ Hê≈£î bÕ|ü+ ø£\T>∑T‘·T+~ nH˚ uÛÑj·T+ á eT÷&ç+{Ïì Á|ü<ä]ÙkÕÔ&ÉT. ns¡T®qT&ç e÷qdæø£ dæú‹ >∑eTì+#·&É+ eTTK´+. eTTqTà+<äT #Ó|üŒuÀj˚T sê>∑, XÀø£, yÓ÷Vü‰\T Çø£ÿ&É eTq+ #·÷kÕÔ+. ;ÛwüàÁ<√D≤<äT\T Hê yêfi¯ó¢. Ms¡T ˝Ò≈£î+&Ü H˚qT J$+#·˝ÒqT nì yê]ô|’ Á|”‹. á Á|”‹ ù|πs sê>∑+ ˝Ò<ë nqTsê>∑+. ‘·q

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ÇwüºyÓTÆq~ \_ÛùdÔ düTK+. n~ q•düTÔ+<äì uÛ≤$ùdÔ XÀø£+. XÀø£+ nqï~ sê>∑+qT+∫ |ü⁄fÒº<˚. ‘·q düTU≤ìøÏ ;ÛwüàÁ<√D≤<äT\+<äs¡÷ nedüs¡eTì ns¡T®qT&ç uÛ≤eq. á XÀø£+ ø£*–q ‘·s¡Tyê‘· <ëìøÏ nqTã+<Ûä+>± e∫Ãq<˚ yÓ÷Vü≤+. yÓ÷Vü≤eT+fÒ ˇø£<ëìì eTs√s¡ø£+>± #·÷&É&É+. yÓ÷Vü≤+ ñqïyê&çì eT÷&ÛÉT&ÉT n+{≤+. <Ûäsêàìï n<Ûäs¡à+>±, n<Ûäsêàìï <Ûäs¡à+>± #·÷&É&É+ ns¡T®qT&ç yÓ÷Vü‰ìøÏ ì<äs¡Ùq+. á dæú‹˝À á Ä‘·‘êj·TT*ï Vü≤‘·+ #˚ùdÔ eTq≈£î bÕ|üy˚T #·T≥Tº≈£î+≥T+~ (XÀ¢.36) n+{≤&ÉT. Ç+{ÏøÏ ì|üô|fÒyº ê&ÉT. $wü$T#˚Ãyê&ÉT. e÷s¡D≤j·TT<Ûë\T <Û]ä +#˚yê&ÉT. <Ûäq+, uÛÑ÷$Tì n|üVü≤]+#˚yê&ÉT. Åd”Ô\qT |”&ç+#˚yê&ÉT. Mﬁ¯¢+<ä]˙ Ä‘·‘êj·TT\T n+{≤s¡T. øös¡e⁄\T Çe˙ï #˚XÊs¡T. e<Ûës¡TΩ\T. ˇø£yÓ’|ü⁄ Ä‘·‘êsTT n+≥÷H˚ eTs√yÓ’|ü⁄ bÕ|ü+ eT÷≥>∑≥Tº≈£î+{≤qq&É+, <Ûäs¡à+ @$T{Ï, n<Ûäs¡à+ @$T{Ï nH˚ $#·ø£åD ø√˝ÀŒe&ÜìøÏ ñ<ëVü≤s¡D. sê>∑eTT ($wüj·T+|ü≥¢ Á|”‹) n~ \_Û+#·q|ü⁄&ÉT XÀø£+, XÀø£+ e\¢ yÓ÷Vü≤+ á eT÷&É÷ <Ó’Hê´ìøÏ <ë]rkÕÔsTT. ø£åÁ‹j·TT&ÉT>± ‘·q <Ûäs¡à+ e<ä*y˚j·T&É+ bÕ|ü+. BìH˚ nø£s¡DÒ Á|ü‘·´yêj·T' ` the sin of omission n+{≤s¡T. H˚s¡+ #˚dæqyê&çì •øÏå+#·ø£b˛sTTHê H˚s¡+ #˚j·Tìyê&çì •øÏå+∫Hê sêE qs¡ø±ìøÏ yÓ&‘É ê&Éì <Ûsä à¡ XÊÅd+Ôü . H˚sd¡ Tü Dú íÏ •øÏùå dÔ bÕ|ü+ edüT+Ô <äì Hê´j·TkÕúq+ ‘·\b˛dæq≥T¢>± ñ+~ ns¡T®qT&ç yê<äq. ‘·q e÷qdæø£ dæ‹ú ì düeT]ú+#·Tø√e&Üì¬ø’ j·TT<ä+Δ ˝À »]π> qwü+º e\¢ ≈£î\ø£j å T· + »s¡T>∑T‘·T+<ä˙, ≈£î\Åd”Ô\T <Ûäsêàìï e<ä*y˚kÕÔs¡˙ yê~kÕÔ&ÉT ns¡T®qT&ÉT. á$<Ûä+>± ‘ê|ü+ #Ó+~ s¡<∏ä+ô|’ #·‹øÏ\ã&Ü¶&ÉT. Ç~ $cÕ<ä+‘√ jÓ÷>∑+. Á|ü‹ eTìwæø° ‘·q≈£î Á|”‹bÕÁ‘·yÓTÆ+~ b˛‘·T+<äì uÛ≤$ùdÔ e#˚Ã e÷qdæø£dæú‹.

¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT

kÕ+K´jÓ÷>∑eTT á n<Ûë´j·T+ ù|s¡T kÕ+K´jÓ÷>∑+. 72 XÀ¢ø±\T>∑\ ô|<ä› n<Ûë´j·T+. Bì˝À ^‘·˝Àì eTTK´$wüj·÷\ ~>∑›s¡Ùq+ ø£ìŒdüTÔ+~. kÕ+K´+ nH˚ |ü<ëìøÏ düeT´ø˘ U≤´j·T‘˚ Ä‘·à‘·‘·Ô«+ nH˚q Ç‹ kÕ+K´+ ` n+fÒ Ä‘·à‘·‘·Ô«+ Bìe\¢ #·ø£ÿ>± ‘Ó*j·Tã&ÉT‘·T+~ ø±e⁄q kÕ+K´+ nì ns¡+ú (uÛ≤s¡rj·TT\ wü&s›É Ù¡ Hê˝À¢ ø£|\æ eTVü≤]¸ Á|ü‹bÕ~+∫q kÕ+K´<äs¡Ùq+ nì eTs√ <äs¡ÙqXÊÅdüÔeTT+~. Ä XÊÅdüÔ+‘√ Çø£ÿ&É Á|üdüøÏÔ˝Ò<äT. ^‘·˝À kÕ+K´+ n+fÒ C≤„qeTì ns¡ú+). Ä‘·à @$T{Ï? Ä‘·à ø±ì~ (nHê‘·à) @$T{Ï? ì‘·ýÓTÆq~ @~? nì‘·ýÓTÆq~ @~? nì $e]+∫ #Óù|Œ<˚ kÕ+K´+. á n<Ûë´j·÷ìï Hê\T>∑T uÛ≤>±\T>± #·÷&Ée#·TÃ. yÓTT<ä≥ ns¡T®qT&ç X¯s¡D≤>∑‹ (XÀ¢.10es¡≈£î). ¬s+&Ée n+X¯+ C≤„qjÓ÷>∑+ (XÀ¢.11`30). Bì˝À uÛ≤>∑+>±H˚ ˝Àø£<äècÕº´ ns¡T®qT&çøÏ ø£s¡ÔeúÀ<Ûä (XÀ¢. 31`38). eT÷&Ée n+X¯+ ø£s¡àjÓ÷>∑+ (XÀ¢. 39`53). ∫es¡>± dæú‘·Á|üE„&ç \ø£åD≤\T (XÀ¢. 54`72). yÓTT<ä{Ï n<Ûë´j·T+˝À ns¡T®qT&ÉT <ë<ë|ü⁄ yÓTT+&ç>± ‘·q yê<äy˚T dü¬s’q<äH˚ <Û√s¡DÏ˝À #ÓbÕŒ&ÉT. Çø£ÿ&É eT∞¢ ÁX‚jÓ÷ uÛÀ≈£îÔ+ uÛ…’ø£å éT|”Vü≤ ˝Àπø (XÀ¢.5) n+{≤&ÉT. n+fÒ _Ûøå±≥q<ë«sê J$+#·&É+ ñ‘·ÔeTeTì n+{≤&ÉT. (dü+Hê´kÕÁX¯eT+>±˙, _Ûøå±≥q+>±˙ Áu≤Vü≤àDT&çøÏ $~Û+∫q <Ûäs¡à+. $T>∑‘êyê]øÏ Ç$ #˚ùd ns¡Ω‘·˝Ò<äT. bÕ+&Ée⁄\T @ø£#·Áø£|ü⁄s¡+˝À Áu≤Vü≤àDy˚cÕ˝À¢ ñqï|ü⁄&ÉT _Ûøå±≥q #˚XÊs¡T.) á e÷≥ nìqyÓ+≥H˚ n‘·ì n+‘·'ø£s¡D˝À mø£ÿ&√ ‘·qT ‘·|üø±e#·ÃH˚ uÛ≤eq ñqï≥T¢ ø£ìŒdüTÔ+~. n+<äTπø ø±s¡ŒD´<√c˛|üVü≤‘·dü«uÛ≤e' |üè#êÃ¤$T ‘ê«+ <Ûäs¡àdü+eT÷&ÛÉ#˚‘ê' ˆ j·TÁ#˚Ãj ¤ T· ' kÕ´ìï•Ã‘·+ Áã÷Væ≤ ‘·Hà˚ •wü´ùdÔ Vü≤+ XÊ~Û e÷+ ‘ê«+ Á|ü|qü ïyéT ˆˆ ‘·q~ ø±s¡ŒD´<√wü+ n+≥THêï&ÉT. ø±s¡ŒDéT+fÒ <Ó’q´+. @MT #˚j·T˝Òì dæú‹. n+<äTe\¢H˚ <Ûäs¡àdüeT÷à&ÛÉ#˚‘ê', n+fÒ <Ûäs¡à+ $wüj·T+˝À yÓ÷Vü≤+ #Ó+~q eTqdüT‡ ø£\yê&çì n+≥THêï&ÉT. n+fÒ <Ûsä à¡ + @~? n<Ûsä à¡ + @~? nì Á>∑V≤æ +#·˝øÒ b£ ˛e&É+. ‘·sê«‘· ÁX‚j·TdüT‡ ø£*–+#˚<˚<√ #Ó|üŒeT+≥THêï&ÉT. y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À ÁX‚j·TdüT‡, Áù|j·TdüT‡ nì ¬s+&ÉT |ü<ë\THêïsTT. Áù|j·TdüT‡ eTìwæøÏ Á|ü|ü+#·+˝À nuÛÑT´qï‹øÏ

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ø±s¡DeTj˚T´ e÷s¡Z+. ÁX‚j·TdüT‡ n+fÒ Ä‘·à∫+‘·q, yÓ÷ø£åe÷s¡Z+. ø£sƒ√|üìwü‘·TÔ˝À q∫πø‘·T&ÉT j·TeTT&çì ÁX‚jÓ÷e÷sêZìï e÷Á‘·y˚T ‘Ó\T|üeT+{≤&ÉT. ns¡T®qT&ÉT á X¯u≤›H˚ï yê&É&É+ >∑eTHês¡Ω+. ‘·sê«‘· •wü´ùdÔ-Vü≤+ ` H˚qT ˙ #˚‘· XÊdæ+#·<ä–q yê&ÉqT nì ‘·qTï‘êqT lø£èwüß&í øç Ï düeT]Œ+#·Tø√e&É+. Á|ü|qü ïyéT n+fÒ Á|ü|qü Tï&Óq’ qqTï XÊ~Û n+fÒ XÊdæ+#·T nì ns¡ú+. Á|ü|ü‹Ô nqï~ uÀ<Ûä≈£î #ê˝≤ eTTK´+. ì»+>± $wüj·÷ìï ‘Ó\TdüTø√>√πsyê&çπø uÀ~Û+#ê\ì XÊÅdüÔ+. á XÀ¢ø£+ X¯s¡D≤>∑‹ XÀ¢ø£+ nì uÛ≤$kÕÔs¡T. X¯s¡D≤>∑‹ bı+~qyê&çøÏ <Ûäs¡àdü+<˚Vü‰ìï ìyê]+#·&É+ Ä#ês¡T´&ç ø£s¡Ôe´+. »>∑<Tä sZ T¡ e⁄ Ç+‘·es¡≈£î ns¡T®qT&ÉT s¡<∏äkÕ«$T, lø£èwüßí&ÉT s¡<∏äkÕs¡~∏. Ç~es¡≈£î ns¡T®qT&ÉT $TÁ‘·T&ÉT. Ç|ü&ÉT •wüß´&ÉT. lø£èwüßí&ÉT >∑Ts¡Te⁄. ns¡T®qT&çπøø±<äT »>∑‘·TÔø£+‘ê. ns¡T®qTDÏí ì$T‘·Ô+>± rdüTø=ì Á|ü|ü+#êìøÏ ‘·‘·Ô«uÀ<Ûä #˚XÊ&ÉT ø±e⁄q »>∑<äTZs¡Te⁄` »>∑‘·TÔπø >∑Ts¡Tej·÷´&ÉT. n+<äTπø ø£èwüí+ e+<˚ »>∑<äTZs¡T+ n+{≤+. »>∑‘·Ô+fÒ >∑#·Ã¤r‹ »>∑‘Y nq>± m|ü&É÷ e÷πs dü«uÛ≤e+ø£\~ (always in a state of flux). n˝≤+{Ï »>∑‘·TÔqT ns¡ú+ #˚düTø=ì <ëìøÏ ~XÊ ìπs›X¯+ #˚j·T>∑*– »>∑‘·TÔqT |ü]bÕ*+#˚ <Ûäsêàìï #Ó|üŒ>∑\yê&ÉT »>∑<äTZs¡Te⁄. y˚<äyê´düT&ÉT n˝≤+{Ï »>∑<äTZs¡Te⁄. (yê´dü»j·T+‹ì >∑Ts¡T|üP]íeT n+{≤+). n+<äTπø eTVü‰uÛ≤s¡‘êìï >∑÷]Ã ªª<Ûäs¡à‘·‘·Ô«E„\T <Ûäs¡àXÊÅdüÔ+ãì n<Ûë´‘·à$<äT\T y˚<ë+‘·eTìj·TTμμ Ç˝≤>∑ n<Ûë´‘·àXÊÅdüÔ+, <Ûäs¡àXÊÅdüÔ+, kÕe÷õø£XÊÅdüÔ+, sê»˙‹, ø±e´•\Œ+ Ç˝≤+{Ïe˙ï ñqï Á>∑+<∏ä+ uÛ≤s¡‘·+ nHêïs¡T. n<˚ n<Ûë´‘·àXÊÅdüÔ dü+Á>∑Vü‰ìï ^‘·˝À eTq+ #·÷düTÔHêï+. á n<Ûë´j·T+˝À ¬s+&ÉeuÛ≤>∑+ C≤„qjÓ÷>∑+. ns¡T®qT&ÉT y˚<äXÊÅkÕÔ\T #·~$qyê&Éì ô|’q >∑eTì+#ê+. n+<äTe\¢H˚ H˚s¡T>± lø£èwüßí&ÉT Ä‘·à‘·‘êÔ«ìï ‘Ó\|ü&ÜìøÏ ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. Ä‘·à n+fÒ @$T{Ï? yÓTT<ä\T>± Ä‘·à nH˚ |ü<ëìï e÷eT÷\Te÷≥˝À¢ ‘Ó\TdüTø√e&É+ nedüs¡+. ˝Àø£+˝À Á|ü‹ edüTeÔ ⁄q≈£î <ëìøÏ eT÷\ø±s¡DyÓTqÆ ˇø£ |ü<ës¡eú TT+≥T+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ˇø£ bÕÁ‘·≈£î eT÷\ø±s¡D+ ˝Ò<ë eTT&ç|ü<ës¡ú+ ˝ÀVü≤+ ˝Ò<ë eT{Ïº. ˝ÀVü≤+ ≈£L&Ü

¬s+&Ée n<Ûë´j·T+

eTq+ |ü+#·u÷ÑÛ ‘ê˝À¢ ˇø£{>Ï ± #Ó|ü ≈£îH˚ uÛ÷Ñ $TjÓTTø£ÿ eTs√s¡÷|üyT˚ . Bìï ø±s¡D+ n+{≤+. bÕÁ‘·qT ø±s¡´+ n+{≤+. á eT{ÏºøÏ ø±s¡´+ @$T{Ï? n+fÒ ‘Ó‹’ ]Ô jÓ÷|üìwü‘T· ˝Ô À Á|ü|+ü #·+˝Àì Á|ü‹ edüTeÔ ⁄≈£î eT÷\ø±s¡D+ @$T{Ï? nì ˇø£ ø±s¡´ø±s¡D dü+ã+<Ûä+ #ÓbÕŒs¡T. ‘·kÕà<ë« @‘·kÕà<ë‘·àq Äø±X¯ dü‡+uÛÑ÷‘·' Äø±XÊ<ë«j·TT' yêjÓ÷s¡–ï' Äπ>ï sê|ü' n<ä“¤´' |üè~∏M |üè~∏yê´ zwü<Ûäj·T' zwüBÛ uÛÀ´-qïyéT nHêï‘·TŒs¡Twü' ` n+fÒ Ä‘·àqT+&ç yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ Äø±X¯+ ñ<ä“¤$+∫+<ä˙, Ä Äø±X¯+qT+&ç yêj·TTe⁄ ñ<ä“¤$+∫+<ä˙, Ä yêj·TTe⁄qT+&ç n–ï, n–ïqT+&ç ˙s¡T, ˙{Ï˝À |òüTq|ü<ës¡ú+ >∑{Ïº|ü&ç uÛÑ÷$T, uÛÑ÷$TqT+&ç zwü<ÛäT\T $T>∑‘ê düèwæº @s¡Œ&ç+<äì ˇø£ yêø£éTT+~. düèwæº >∑T]+∫ #Óù|Œ á yêø£´+ Ä<ÛäTìø£ uÛÖ‹ø£XÊÅdüÔ+ #Óù|Œ Nebular TheoryøÏ #ê˝≤ <ä>∑Zs¡˝À ñ+≥T+~. Bìï düèwæºì $e]+#˚ yêø£´+>± <Ó’«‘·dæ<ëΔ+‘ê\T n+^ø£]+#êsTT. n<Ó’«‘· <äs¡Ùq+ Bìï eTs√$<Ûä+>± yêÚ≤´ì+∫+~. Á|ü|ü+#·eT+‘ê ÁãVü≤àdü«s¡÷|üy˚T nì #Ó|üŒ&ÜìøÏ á yêø£éTT Á|üe÷DeTì n<Ó’«‘· y˚<ë+‘·T\T #ÓãT‘ês¡T. ô|’q eTq+ rdüT≈£îqï bÕÁ‘·≈£î ø±s¡D+ uÛÑ÷$T. <ëìøÏ ø±s¡D+ ˙s¡T. Ç˝≤ yÓ‘·T≈£îÿ+≥÷ yÓ&ç‘˚ ∫e] ø±s¡D+ Ä‘·à. Ä Ä‘·à≈£î ø±s¡D+ @MT˝Ò<äT. ô|’ ñ<ëVü≤s¡D˝À »&É|ü<ës¡úyÓTÆq bÕÁ‘·qT rdüT≈£îHêï+. Ç|ü&ÉT eTs=ø£ ñ<ëVü≤s¡D˝À #˚‘·qT&Ó’q ªH˚qTμ nH˚ e´øÏÔì rdüT≈£î+<ë+. H˚qT mes¡T? nqï<˚ y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À eTTKýÓTÆq Á|üX¯ï. H˚qT n+fÒ yÓTT<ä≥ ø£q|ü&˚~ dü÷ú\yÓTÆq X¯Øs¡+. H˚qT ˝≤e⁄>± ñHêïqT, düqï>± ñHêïqT, düTK+>± ñHêïqT nqT≈£îH˚~ dü÷ú\<˚Vü≤+. <˚Vü≤+ πøe\+ |ü+#·uÛÑ÷‘ê\ ø£\sTTø£. ø=+‘· eT{Ïº, ø=+‘· ˙s¡T, ø=+‘· >±*, n–ï, Äø±X¯+ n˙ï ø£*dæq Äø±s¡+. eTs¡DÏ+#·&É+ nH˚ dü+|òüT≥q »]–q|ü⁄&ÉT dü÷ú\X¯Øs¡eTTHêï Bì˝À ªH˚qTμ ˝Ò<äT. ø±e⁄q H˚qT nqT≈£îH˚~ X¯Øs¡+ø±<äT. y˚T\T≈£îHêï, ø£\˝À ñHêï, >±&ÛÉìÁ<äb˛sTT eT∞¢ ˝Ò∫Hê nìï nedüú\˝Àq÷ ñ+&˚ #Ó’‘·q´+ @<√ ñqï~. Ç+Á~j·÷˝Ò H˚qT nH˚ yê<äq eTs=ø£≥T+~. eTq+ u≤Vü≤´Á|ü|ü+#êìï Ç+Á~j·÷\<ë«sêH˚ ‘Ó\TdüT≈£î+{≤+. ø±˙ ˇø£ Ç+Á~j·T+ |üì#˚düTÔqï|ü⁄&ÉT eTs√ Ç+Á~j·T+ $wüj·÷\qT Á>∑Væ≤+#·<äT. ø£+{Ï‘√ edüTÔe⁄qT #·÷düTÔqï|ü⁄&ÉT eTqdüT‡˝À Ä s¡÷|ü+ ø£ì|ædüTÔ+~. X¯ã›+, düŒs¡Ù, >∑+<Ûä+ (yêdüq) yÓTT<ä\>∑Tq$ ˇø£<ëì ‘·sê«‘· ˇø£{Ï eTqdüT‡#˚ Á>∑Væ≤+|üã&É‘êsTT. n˙ï ˇø£kÕ]ø±<äT. ø±ã{Ïº

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

Ç+Á~j·÷\ø£+fÒ dü÷ø£åàyÓTÆq~ eTqdüT‡. Ç+Á~j·÷\<ë«sê $wüj·÷\qT Á>∑Væ≤+#˚ kÕúsTTì eTqdüT‡ n+{≤s¡T. Á>∑Væ≤+∫q $wüj·÷ìï Ç~ |òü˝≤Hê nì #Óù|ŒkÕúsTTì ãT~Δ n+{≤s¡T. Ç~ø±ø£ eTqdüT‡˝À H˚qT nH˚ uÛ≤eq ˇø£≥T+~. BìH˚ ªnVü≤+ø±s¡+μ n+{≤s¡T. (nVü≤+ø±s¡eT+fÒ yê&ÉTø£uÛ≤wü˝À >∑s¡«eTì ns¡ú+. ø±˙ XÊÅdüÔ+˝À ªH˚qTμ nH˚ uÛ≤e+.) Bì ‘·sê«‘· ˇø£ $wüj·÷ìï >∑T]+∫ Ä˝À∫+∫ >∑Ts¡TÔ≈£î ‘Ó#·TÃ≈£îH˚ kÕúsTTì ª∫‘·Ô+μ n+{≤s¡T. Ç˝≤>∑ eTq+ eTqdüT‡ Ä+>∑¢uÛ≤wü˝À mind nH˚<ëìì eTqyêfi¯ó¢ eTqdüT‡, ãT~Δ, nVü≤+ø±s¡+, ∫‘·Ô+ nì Hê\T>∑TkÕúsTT˝À¢ $X‚¢wæ+#ês¡T. á Hê*Z+{ÏøÏ ø£*|æ n+‘·'ø£sD¡ eTì ù|s¡T. b˛˙ á n+‘·'ø£sD¡ y˚T ªH˚qTμ ne⁄‘·T+<ë nì ‘·sê«‹ Á|üX¯ï. BìH˚ ªJe⁄μ&Éì, ªH˚qTμ nì ø=+<äs¡T <ës¡Ùì≈£î\T #ÓbÕŒs¡T. ø±˙ n+‘·'ø£s¡D+ ≈£L&Ü »&Éy˚T. BìøÏ _ÛqïyÓTÆq #Ó’‘·Hê´+X¯ (conscious principle) @<√ ñ+&Ü*. ø±e⁄q n+‘·'ø£sD¡ ≤ìï Á|üø±•+|ü#ù˚ d, ˝Ò<ë uÛ≤dæ+|ü#ù˚ d #Ó‘’ q· ý˚T<√ n<˚ ªH˚qTμ>± $T>∑T\T‘·T+~. BìH˚ lX¯+ø£s¡T\T <äX¯XÀ¢øÏ˝Àì yÓTT<ä{Ï XÀ¢ø£+˝À q uÛÑ÷$Ts¡ï ‘√j·T+ n+≥÷ á |ü+#·uÛÑ÷‘ê\T H˚qT ø±<äT, n+‘·'ø£s¡D+ H˚qT ø±<äT, M≥ìï+{Ïø° nr‘·yTÓ qÆ #Ó‘’ q· ´+ ªH˚qTμ n+{≤s¡T. á #Ó‘’ q· ´+ ù|sπ ªÄ‘·àμ ˝Ò<ë ªÁãVü≤àμ. á X¯ó<äΔä#Ó’‘·qý˚T ªH˚qTμ nì ‘Ó\TdüTø√e&É+ Ä‘·àC≤„q+. ô|’ ¬s+&ÉT ñ<ëVü≤s¡D˝À¢ ˇø£{Ï »&ÉyÓTÆq edüTÔe⁄, ¬s+&√~ #˚‘·qyÓTÆq~. <˚ìì rdüTø=ì eTq+ ø±s¡´ø±s¡D $#ês¡D #˚dæHê ∫es¡≈£î $T–˝Ò~ Ä‘·à. Ä‘·à<ä>∑Zs¡ nìï$#ês¡D\T n+‘·eTe⁄‘êsTT. »&ÉeTT, #˚‘q· eTT s¬ +&É÷ Ä‘·àe<ä› Ä–b˛‘êsTT. #Ó’‘·q´+ ˝Ò≈£î+fÒ eTq+ #·÷ùd kÕúes¡»+>∑e÷˝ÒM ˝Òe⁄. eTq+ »&É+ nqT≈£îH˚ |ü<ës¡ú+ ≈£L&Ü #Ó’‘·q´+˝À uÛ≤>∑y˚T. |üs¡e÷s¡úkÕúsTT˝À #·÷&É&É+ á Ä‘·àqT >∑T]+∫ #Óù|Œ<˚ kÕ+K´+. Ç+‘· uÀ<Ûä Çø£ÿ&É m+<äT≈£edüs¡yÓTÆq~ nì ÄX¯Ãs¡´+ ø£*–+#·e#·TÃ. kÕe÷q´+>± ˇø£ ôd’ì≈£î&ÉT H˚qT j·TT<äΔ+ #˚j·Tq+fÒ n‘·ìï XÊdæ+∫ j·TT<ä+Δ #˚jT· eTì #Ó|Œü e#·TÃ. Çø£ÿ&É ns¡Tq® T&ÉT ø£èwüß&í ‘ç √ düe÷q+>± <Ûäs¡àXÊÅdüÔ $#ês¡D #˚dæqyê&ÉT. <Ûäs¡à$wüj·TyÓTÆq #·s¡Ã #˚XÊ&ÉT. ø±e⁄q s√–ìã{Ïº yÓ’<äéTqï≥T¢ Ç‘·ìøÏ ‘·‘·Ô«+ yÓTT‘·Ô+ #Ó_‘˚ ‘·|üŒ, Ä‘·àC≤„q+ ø£*–ùdÔ ‘·|üŒ, ‘·q dü«s¡÷|üy˚T$T{Ï, ‘·q ø£s¡Ôeý˚T$T{Ï nì Á>∑Væ≤+#·˝Ò&ÉH˚ ñ<˚›X¯+‘√ lø£èwüßí&ÉT Ç<ä+‘ê #Ó|üŒe\dæ e∫Ã+~. BìH˚ lX¯+ø£s¡T\T ªªá$<Ûä+>± <Ûäs¡à$wüj·T+˝À yÓ÷Vü≤+ #Ó+~ >=|üŒ XÀø£kÕ>∑s+¡ ˝À eTTì–b˛sTTq ns¡Tq® T&çì ø£seÔ¡ úÀ<Ûä #˚j÷· \+fÒ

¬s+&Ée n<Ûë´j·T+

Ä‘·àC≤„q+ ‘·|Œü eTs=ø£ ñbÕj·T+˝Ò<ìä Á>∑V≤æ +∫q yêdüT<˚e⁄&TÉ n‘·ìï Ä‘·à$C≤„q+˝À Á|üyX˚ ô¯ |&ÉT‘·÷ Ç˝≤ nHêï&ÉTμμ nì nXÀ#ê´ qq«XÀ#·d«Ôü + (11e XÀ¢ø+£ ) ne‘ê]ø£˝À ÁyêXÊs¡T. ªªme]ì >∑÷]Ã <äT'œ+#·≈£L&É<√ yê]ì >∑÷]Ã <äT'œdüTÔHêïe⁄. ‘Ó*yÓ’q yêfi¯ó¢ e÷{≤¢&˚ e÷≥\T e÷{≤¢&TÉ ‘·THêïe⁄. eTs¡D+Ï ∫qyêfi¯ì¢ >∑T]+∫>±˙, J$+∫ e⁄qïyê]ì>∑÷]Ã>±˙ |ü+&ç‘·T\T <äT'œ+#·s¡Tμμ nì ô|’ XÀ¢ø±ìø£s¡ú+. ns¡Tq® T&ÉT eT÷&Û‘É «· +, bÕ+&ç‘´· + s¬ +&É÷ #·÷|ü⁄‘·THêï&ÉT. á XÀ¢ø+£ ˝À |ü+&ç‘T· &ÉT nH˚ X¯ã›+ #·÷&Ü*. |ü+&Ü n+fÒ Ä‘·àC≤„q+. n~ ø£\yê&ÉT |ü+&ç‘·T&ÉT (X¯+ø£s¡T\ yê´K´). ;Ûwàü Á<√D≤<äT\+<äs÷¡ ˝Àø£eéVü‰s¡+˝À e÷Á‘·yT˚ eTs¡DdÏ Tü HÔ êïs¡T. ìC≤ìøÏ, n+fÒ bÕs¡e÷]úø£<äèwæº˝À m\¢|ü&É÷ J$+#˚e⁄Hêïs¡T. n~ m˝≤>∑? m˝≤¬>’‘˚ e÷qe⁄ìøÏ á X¯Øs¡+˝À øöe÷sêedüú, j·Te«q+, eTTdü*‘·q+ edüTÔ+{≤jÓ÷ n˝≤π> eTs√ <˚Vü≤+ ≈£L&Ü edüTÔ+~. ãT~ΔeT+‘·T&ÉT yÓ÷Vü≤+ #Ó+<ä&ÉT (XÀ¢.13). düTKeTT, <äT'KeTT, o‘√cÕí\T yÓTT<ä˝…’qe˙ï e∫Ãb˛j˚Ty˚. yê{Ï ‘·‘·Ô«+ n+‘˚ nì Á>∑Væ≤+#ê*. m+<äTø£+fÒ Je⁄ì ndü\T dü«s¡÷|ü+ dü‘Y, n+fÒ m\¢|ü&É÷ ñ+&˚~ (XÀ¢. 16). m\¢|ü&É÷ n+fÒ uÛÑ÷‘·, uÛÑ$wü´<ä«s¡Ôe÷Hê\ ø±˝≤˝À¢ ñ+&˚~. m˝≤>∑? ô|’q eTq+ ø±s¡´ø±s¡D $#ês¡D #·÷XÊ+. @ edüTÔe⁄≈£î @~ ø±s¡D+ (cause) @~ ø±s¡´+ (effect) nì. ≈£î+&É≈£î ø±s¡D+ eT{Ïº. ˇø£ ≈£î+&É q•+∫Hê eT{Ïº>±H˚ $T–* ñ+≥T+~. n+fÒ ø±s¡D+ q•+#·˝Ò<äT. ø±s¡D+jÓTTø£ÿ <Ûäsêà\T (properties), >∑TD≤\T (qualities) ø±s¡´+˝À ñ+{≤sTT. eT{Ïì º dü‘Y n+{≤+. n+fÒ ñqï~ nì. n~ ≈£î+&És÷¡ |ü+˝À ø±≈£î+fÒ eTs√s¡÷|ü+˝À ø£ì|ædTü +Ô ~. ˇø£ edüTeÔ ⁄ q•+∫Hê, eTs=ø£ edüTÔe⁄˝À dü‘Y n+fÒ ñqï~>± ø£ì|ædüTÔ+~. á ñìøÏì ø±<äq˝Ò+. nìï{Ïø° eT÷\ø±s¡DyÓTÆq ÁãVü≤à n+fÒ Ä‘·à nìï |ü<ësêú˝À¢ ñ+≥T+~. eNÃb˛j˚T düTK<äT'U≤\T, o‘√cÕí<äT\T Ç$ ‘ê‘êÿ*ø±\T. |ü⁄≥º&É+, ô|s¡>∑&É+ |ü]D≤eT+ #Ó+~ yês¡Δø£´+ sêe&É+, eTs¡DÏ+#·&É+ Çe˙ï nìï ÁbÕDT˝À¢ ñqï e÷s¡TŒ\T (e÷s¡TŒqT $ø±s¡+ nì XÊÅdüÔ|ü]uÛ≤wü˝À n+{≤s¡T). á $ø±sê\T ˝Òì~ dü‘Y, πøe\ ñìøÏ. ˙ s¡÷|ü+ dü‘Y ø±e&É+e˝Ò¢ eNÃb˛j˚T o‘√cÕí\ì düV≤æ +#·T n+≥T+~ ^‘·. (‘ê+dæ‹Ô ø£då «ü uÛ≤s¡‘)· (XÀ¢.14) ‹‹ø£å n+fÒ X¯Øs¡<Tä 'U≤*ï

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

düV≤æ +∫ ñ+&É&+É . n+fÒ ã\e+‘·+>± _>∑ã{Ïº zs¡TÃø=ì ñ+&É&+É ø±<äT. $y˚ø+£ ‘√ Ä˝À∫+∫ Ç$ πøe\+ edü÷Ôb˛‘·÷ ñ+{≤sTT. m|üŒ{Ïø° e÷s¡ì ‘·‘·Ô«+ H˚qT nì düTU≤ìø°, <äT'U≤ìø° kÕøÏå>± ñ+&É&É+. X¯Øs¡eTT, eTqdüT‡, ãT~Δ Çe˙ï H˚qT nqT≈£î+fÒ JeuÛ≤e+˝À ñqï≥T¢. n˝≤ø±≈£î+&Ü X¯Øs¡+, ãT~Δ e∫Ãb˛j˚T$, m\¢|ü&É÷ ñ+&˚ dü‘Y dü«s¡÷|ü+ H˚qT n+≥÷ ãT~ΔøÏ kÕøÏå>± ñ+fÒ (ãT~Δì ‘·qqT+&ç y˚s¡T#˚düTø=ì #·÷ùdÔ) Ä‘·àuÛ≤e+˝À ñqï≥T¢. H˚qT <˚ìì #·÷&É>∑\H√ n~ Hêø£+fÒ _Ûqï+. X¯Øsêìï #·÷&É>∑\+. n˝≤π> Ç+Á~j·÷ìï #·÷&É>∑\+. eTqdüT‡qT #·÷&É>∑\+. á eTqdüT‡qT #·÷ùd #Ó’‘·qý˚T eTq ì»dü«s¡÷|ü+. @~ #·÷düTÔ+<√ n~ <äèø˘ n+{≤s¡T. #·÷&Éã&˚~ <äèX¯´+. <äèXÊ´\qìï{Ï˙ y˚s¡T#˚dæ <äèø˘ s¡÷|ü+>± ñ+&É&Éy˚T Ä‘·àC≤„q+. n$Hê•‘·T (XÀ¢.17) nH˚ XÀ¢ø£+˝À @<Ó’‘˚ dü‘Y>± ñ+≥T+<√ n~ n$Hê•. n~ ne´j·T+ n+fÒ m˝≤+{Ï e÷s¡÷Œ ˝Òì~. (immutable, unchangeable) e´øÏÔ˝À e÷s¡TŒ sêe#·TÃ ø±˙ ñìøÏ˝À e÷s¡TŒ˝Ò<äT. 18e XÀ¢ø£+ Ç+ø± düŒwüº+>± Je⁄ì ‘·‘·Ô«+ ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~. nqÔeqÔ Çy˚T <˚Vü‰ ì‘·´k˛´ø±Ô' X¯Ø]D' ˆ nHê•H√-Á|üy˚Tj·Tdü´ ‘·kÕà<äT´<Ûä´dü« uÛ≤s¡‘· ˆˆ ì‘·ýÓTÆ, n$Hê•jÓÆT, nÁ|üy˚Tj·TyÓTÆ ñqï Je⁄&çøÏ á q•+∫b˛j˚T <˚Vü‰\T πøe\+ ñbÕ<ÛäT\T1 nì ns¡ú+. Çø£ÿ&É ì‘·ýÓTÆ, n$Hê•jÓÆT nì @ø£e#·q+˝À #Ó|æŒ <˚Vü‰\T nì ãVüQe#·q+˝À #Ó|üŒ&É+‘√ <˚Vü‰\T y˚¬s’Hê |üs¡e÷‘·à#Ó’‘·q´+ ˇø£ÿfÒ nì #Ó|üŒã&ç+~. n+<äTπø Je⁄&çì X¯ØØ nHêïs¡T. n+fÒ X¯Øs¡+ Á>∑Væ≤+∫qyê&ÉT nì ns¡ú+. nq>± á X¯Øs¡+ edü÷Ôb˛‘·÷ e⁄+≥T+~. #Ó’‘·q´+ e÷Á‘·+ ì‘·éTì, XÊX¯«‘·eTì ns¡+ú . n+‘·e+‘·' nH˚~ eTs√|ü<+ä . n+‘·eTTø£\$ n+‘·e+‘·eTT\T. m|ü&√ ˇø£|ü&ÉT q•+#˚$ nì e÷eT÷\T>± ns¡ú+. ø±˙ s¡E®`düs¡ŒÁuÛ≤+‹˝≤>± (‘ê&ÉTqT #·÷dæ bÕeTT nqT≈£î+{≤+. ø±˙ ì»+ ‘Ó*dæq 1.

ñbÕ~Û n+fÒ düMT|ü+˝À ñ+≥÷ ‘ê‘êÿ*ø£+>± ˇø£ edüTÔe⁄ <Ûäsêàìï y˚s¡T>± #·÷|æ+#˚ eTs√ edüTÔe⁄. ñ<ë: ˇø£ düŒ¤{Ïø£+ Á|üø£ÿq mÁs¡ì |ü⁄e⁄« ñ+∫‘˚ düŒ¤{Ïø£+ mÁs¡>± ø£ì|ædüTÔ+~. düŒ¤{Ïø£+˝À ˝Òì ms¡T|ü⁄<äHêìï #·÷|æ+#˚ |ü⁄e⁄« düŒ¤{Ïø±ìøÏ ñbÕ~Û. n˝≤π> Ä‘·à˝À ˝Òì q•+#·&É+ yÓTT<ä˝…’q <Ûäsêà\ì Ä‘·à<Ûäsêà\T>± #·÷|æ+#˚ <˚Vü‰\T ñbÕ<ÛäT\T.

¬s+&Ée n<Ûë´j·T+

yÓ+≥H˚ bÕeTT ‘=\–b˛‘·T+~) nC≤„q+ ‘=\–q yÓ+≥H˚ ‘=\–b˛j˚T~ nì eTs=ø£ ns¡úä+. n+<äTø£H˚ ì‘·´dü´ R ì‘·ýÓTÆq #Ó’‘·Hê´ìøÏ nHêïs¡T. ì‘·éTHêï, dü‘·éTHêï ˇø£fÒ. eT÷&ÉTø±˝≤˝À¢q÷ ñ+&˚<äì ns¡ú+. nÁ|üy˚Tj·T+ nqï~ eTs=ø£ $X‚wüD+. Á|üeT n+fÒ dü¬s’q C≤„q+. (right knowledge) Á|üeTqT ø£*–+#˚~ Á|üe÷D+. @<Ó’Hê $wüj·÷ìï eTq+ Ç+Á~j·÷\‘√ H˚s¡T>± ‘Ó\TdüTø=+fÒ Á|ü‘·´ø£å+>± ‘Ó\TdüTø√e&É+ n+{≤+. (Á|ü‹ G nø£å+ R Á|ü‘·´ø£å+. nø£åeT+fÒ Ç+Á~j·T+.) Á|ü‘·´ø£å+ eTq≈£î dü¬s’q C≤„Hêìï ÇdüTÔ+~ ø±ã{Ïº n<=ø£ Á|üe÷D+. Á|ü‘·´ø£å+>± #·÷dæq<ëìe\¢ }Væ≤+#˚~ eTs=ø£{Ï. <ä÷s¡+>± bı>∑qT #·÷dæ nø£ÿ&É n–ïì #·÷&Éø£b˛sTTHê <ëì ñìøÏì ‘Ó\TdüT≈£î+{≤+. Bìï nqTe÷q+ (inference) n+{≤s¡T. Ç˝≤ <ës¡Ùì≈£î\T nH˚ø£Á|üe÷D≤\T #ÓbÕŒs¡T. á Á|üe÷D≤\<ë«sê ‘Ó\TdüTø√>∑*–+~ Á|üy˚Tj·T+ n+{≤s¡T. n+fÒ eTq ãT~Δ‘√ ‘Ó\TdüTø√>∑*–q~, ãT~ΔøÏ $wüj·TyÓTÆq~ Á|üy˚Tj·T+. n˝≤ ø±ì~ nÁ|üy˚Tj·T+. ãT~Δì Áù|πs|æ+∫ ãT~Δì Á|üø±•+|ü#˚ùd~ á #Ó’‘·q´+. Bìï ãT~Δ<ë«sê ‘Ó\TdüTø=q˝Ò+. ø±e⁄q Á|üe÷D≤\T Çø£ÿ&É |üì#˚j·Te⁄. n+<äTe\¢ nÁ|üy˚Tj·T+ nHêïs¡T. Á|üe÷D≤\#˚ ‘Ó*j·T˝Òì~ nÁ|üy˚Tj·T+. á XÀ¢ø£+˝À j·TT<äΔ ´dü« ` n+fÒ j·TT<äΔ+ #˚sTT nì Ä<˚•+∫q≥T¢>± ñ+~. ãVüQXÊ ‘·q ø±\+˝ÀH˚ Bìï nbÕs¡ú+ #˚düTø=H˚ neø±X¯+ ñ+<äì uÛ≤$+∫ lX¯+ø£s¡T\T ªªqVæ≤ nÁ‘· j·TT<äΔ ø£s¡Ôe´‘ê $BÛj·T‘˚...... ‘·dü´ ø£s¡Ôe´ Á|ü‹ã+<Ûë|üqj·Tqe÷Á‘·+ uÛÑ>∑e‘ê ÁøÏj·T‘˚μμ nHêïs¡T. n+fÒ ˙e⁄ j·TT<äΔ+ #˚sTT nì ø=‘·Ô>± ñ|ü<˚X¯+ #˚j·T&É+˝Ò<äT. j·TT<äΔ+ #˚j·T&ÜìøÏ |üPqTø=qïyê&Ó’ eT<Ûä´˝À XÀø£yÓ÷Vü‰\H˚ Á|ü‹ã+<Ûä+ (n&É¶+øÏ)‘√ ‘·q <Ûäsêàìï eTs¡∫ }s¡≈£î+&çb˛j·÷&ÉT. n‘·ì ø£seÔ¡ ´ $wüjT· +˝À Á|ü‹ã+<Ûëìï ‘=\–+#·&+É e÷Á‘·yT˚ uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT #˚XÊ&ÉT, j·TT<ëΔìøÏ |ü⁄]>=\Œ˝Ò<äT nì ns¡ú+. ‘·sê«‘· eT∞¢ Jedü«s¡÷|ü+ >∑T]+∫ #ÓãT‘·÷ j·T @q+ y˚‹Ô (XÀ¢.19) nH˚ XÀ¢ø£+˝À á Jyê‘·à me]˙ #·+|ü<äT, #·+|üã&É<äT, X¯Øs¡+ Vü≤‘·yÓTÆHê Vü≤‘·+ø±ì~ nì #Ó|üŒã&ç+~. Çø£ÿ&É ˇø£ Á|üdæ<äΔ XÀ¢ø£+ yêkÕ+dæ Jsêíì j·T<∏ë $Vü‰j·T qyêì >∑èVü‰í‹ qs√-|üsêDÏ ˆ ‘·<∏ë X¯ØsêDÏ $Vü‰j·T Jsêíq´Hê´ì dü+j·÷‹ qyêì <˚V”≤ ˆˆ 22

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

eTìwæ m˝≤¬>’‘˚ ∫]–q eÅkÕÔ\qT e<ä* q÷‘·q eÅkÕÔ\qT d”«ø£]kÕÔ&√ á Jyê‘·à≈£L&Ü ˇø£ X¯Øsêìï e<ä* eTs√ X¯Øsêìï <Ûä]dü÷Ô ñ+≥T+~. Ç~ n$∫Ã¤qï+>± »s¡T>∑T‘·÷ ñ+≥T+~. Je⁄ì düTø£è‘·+ (eT+∫ø£s¡à) e\¢, eT+∫ >∑Ts¡Te⁄ ñ|ü<X˚ +¯ e\¢ nC≤„q+ ‘=\–q|ü⁄&˚ Je⁄&çøÏ JeuÛ≤e+ b˛sTT Ä‘·àuÛ≤e+˝À $T>∑T\T‘ê&ÉT. n|ü&çø£ X¯Øs¡ Á>∑Vü≤D+ ˝Ò<äT. n+‘·es¡≈£L dü+düs¡D+ (ˇø£ X¯Øs¡+ qT+&ç eTs√ X¯Øs¡+˝ÀìøÏ yÓﬁ¯ó‘·÷ ñ+&É&É+) ˝Ò<ë dü+kÕs¡+. dü+kÕs¡eT+fÒ uÛ≤sê´, |æ\¢\T nì s¡÷&Ûç˝À ñqï ns¡ú+. dü¬s’q ns¡ú+ ô|’q #Ó|æŒq≥T¢ Á>∑Væ≤+#ê*. 24, 25 XÀ¢ø±˝À¢ eT]ø=ìï Jyê‘·à $X‚wDü ≤\T #Ó|Œü ã&Ü¶sTT. á Ä‘·à #Û~˚ +|üXø¯ ´£ + ø±ì~, ø±\ÃX¯ø£´+ø±ì~, ‘·&É|ü{≤ìøÏ X¯ø£´+ø±ì~ n+≥÷ #Ó|üŒ&É+e\¢ |ü+#·uÛÑ÷‘ê\≈£î nr‘·yÓTÆq~ nì #Ó|üŒã&ç+~. n˝≤π> ì‘·´+ n+fÒ m\¢|ü&É÷ ñqï~. düs¡«>∑‘·' R n+‘·{≤ yê´|æ+∫e⁄qï~. düHê‘·q' R nìï ø±˝≤˝À¢ ñ+&˚~. (ÁbÕNqyÓTÆq~ nì ns¡ú+ø±<äT). n˝≤π> ne´ø£Ô+ R e´ø£Ô+ ø±ì~ n+fÒ @ Ç+Á~j·T+e\¢ ‘Ó*j·Tã&˚~ ø±<äT. n+<äTπø n∫+‘·´+. Ç+Á~j·÷\≈£î >√#·s¡yÓTÆ‘˚ Ä˝À∫+#·>∑\+. n˝≤ ø±ì~ n∫+‘·´+. Ä‘·à n$ø±s¡´+. $ø±s¡+ n+fÒ e÷s¡TŒ. m˝≤+{Ï e÷s¡÷Œ ˝Òì~ n$ø±s¡´+. Á|ü‹ J$ø° Äs¡T $ø±sê\T #ÓãT‘ês¡T. |ü⁄≥&º +É , ô|s¡>&∑ +É , |ü]D≤eT+ #Ó+<ä&+É , q•+#·&+É yÓTT<ä\>∑T $ø±sê\T #=ø±ÿ˝≤+{Ï X¯Øsêìπø>±˙ <˚Vü≤+˝À ñqï <˚Væ≤ (Je⁄&ÉT)øÏ ø±<äT. m+‘√ Á|üj·T‘·ï+‘√ ø±˙ e÷qe⁄&ÉT Bìì >∑eTì+#·˝Ò&ÉT. n+<äTπø ÄX¯Ãs¡´e‘Y|üX¯´‹ ø£•Ã<˚q+ n+≥÷ (XÀ¢. 29) á Ä‘·àqT #ê˝≤ ÄX¯Ãs¡´ø£s¡yÓTÆq<ëì>± #·÷kÕÔ&ÉT. ÄX¯Ãs¡´+>± ñqï≥T¢ #ÓãT‘ê&ÉT. n˝≤π> $+{≤&ÉT. $Hêï @ ˇø£ÿ&çø√ ns¡úeTe⁄‘·T+~. <˚Vü≤+ H˚qH˚ ÁuÛ≤+‹ Á|ü|ü+#·+˝À n+<ä]ø° ñ+~. ìHÓï+<äT≈£î ‘·|ü|ü{≤º* nì uÛ≤e+. eT÷&ÉT X¯Øsê\T Çø£ÿ&É ˇø£ $wüj·T+ eTq+ ‘Ó\TdüTø√e#·TÃ. y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À 1. dü÷ú\X¯Øs¡+, 2. dü÷ø£åàX¯Øs¡+, 3. ø±s¡DX¯Øs¡+ nì eT÷&ÉT s¡ø±\ X¯Øsê\T #ÓãT‘ês¡T. dü÷ú\X¯Øs¡+ |ü+#·uÛÑ÷‘ê\ |ü]D≤eT|òü*‘·+>± s¡ø£Ôe÷+kÕ<äT\ s¡÷|ü+˝À @s¡Œ&çq X¯Øs¡+. á |ü+#·u÷ÑÛ ‘ê\ eTs√s¡÷|üyT˚ eTq Ç+Á~j·÷\T. Äø±XÊìøÏ eTs√s¡÷|ü+ ÁXÀÁ‘˚+Á~j·T+. uÛÑ÷$T (>∑+<Ûä+`yêdüq)øÏ eTs√s¡÷|ü+ Á|òü÷DÒ+Á~j·T+. Ç˝≤ ◊<äT uÛÑ÷‘ê\ s¡÷bÕ˝Ò ◊<äT Ç+Á~j·÷\T. n+<äTπø j·T<∏ë|æ+&˚ ‘·<∏ë ÁãVü‰à+&˚ (|æ+&É X¯Øs¡+˝À m˝≤>√ ÁãVü‰à+&É+˝À n˝≤π>) nHêïs¡T. á dü÷ú\X¯Øs¡+˝À ◊<äT

¬s+&Ée n<Ûë´j·T+

C≤„H˚+Á~j·÷\T, ◊<äT ø£πsà+Á~j·÷\T, ÁbÕD≤bÕHê~ ◊<äT yêj·TTe⁄\T, eTqdüT‡, ãT~Δ nì |ü~ùV≤&ÉT n+>±\ dü÷ú\s¡÷bÕ\T ñHêïsTT. ¬s+&Ée~ dü÷ø£åà X¯Øs¡+. BìH˚ *+>∑XØ¯ s¡+ n+{≤s¡T. Bì˝À ô|’ #Ó|Œæ q 17 n+>±\ dü÷ø£àå s¡÷bÕ\T ñ+{≤sTT. ø±s¡D X¯Øs¡eT+fÒ dü÷ú\, dü÷ø£åà<˚Vü‰\≈£î ø±s¡DyÓTÆq (Ç$ mø£ÿ&çqT+&ç e#êÃjÓ÷ n~) e÷j·T (n$<ä´) nH˚ X¯øÏÔ. á e÷j·T m˝≤+{Ï~ nì @&Ée n<Ûë´j·T+˝À #Ó|Œü ã&ÉT‘·T+~. Je⁄&ÉT ˇø£ <˚Vü≤+qT+&ç Ç+ø=ø£ <˚Vü‰ìøÏ yÓ[¢q|ü⁄&ÉT *+>∑X¯Øs¡+‘√ yÓfi¯‘ê&Éì y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ Á|ü‹bÕ<äq. *+>∑ X¯ØsêìøÏ ≈£L&Ü yÓqTø£qTqï #Ó’‘·q´+ Je⁄&ÉT. ø±ã{Ïº á n<Ûë´j·T+˝À ª<˚V”≤μ (<˚Vü≤+ ø£\yê&ÉT) n+fÒ *+>∑X¯Øs¡+ø±<äT. á n<Ûë´j·T+ Jyê‘·à dü«s¡÷|ü+ #Ó|üŒ&ÜìøÏ ñ<˚›•+∫q~. n+‘˚>±˙ dü÷ú\, dü÷ø£å àX¯Øsê\qT #Ó|üŒ&ÜìøÏ ñ<˚›•+∫q~ø±<äT. ˝Àø£<äèwæº XÀ¢. 31 qT+&ç 39 es¡≈£î ˝Àø£eéVü‰sêìï nqTdü]+∫ ns¡T®qT&ç |ü]dæú‹ $X‚¢wædüTÔHêï&ÉT dü«<Ûäs¡àeT|æ#êy˚ø£å´ n+≥÷. dü«<Ûäs¡à+ n+fÒ kÕ«uÛ≤$ø£yÓTÆq <Ûäs¡à+. ø£åÁ‹j·TT&ç dü«uÛ≤e+ ‘˚»düT‡, <ÛÓ’s¡´+ yÓTT<ä˝…’q$. Áu≤Vü≤àD, ø£åÁ‹j·÷~ esêí\ >∑T]+∫ Hê\Ze n<Ûë´j·T+˝À #Ó|üŒuÀ‘·THêïs¡T. es¡í+ nH˚~ dü«uÛ≤yêìïã{Ïº nì Çø£ÿ&É >∑eTì+#ê*‡q $wüjT· +. ns¡Tq® T&ç dü«uÛ≤e+ ø£Áå ‹j·Tdü«uÛ≤e+. <ëqïqTdü]+∫ n‘·ìøÏ j·TT<äΔy˚T ø£s¡Ôe´+. Ä j·TT<äΔ+ <Ûäsêàìï, Á|ü»\qT s¡øÏå+#·&Üìπø ø±e⁄q n~ n‘·ì $~Û. n+‘˚>±ø£ Ç˝≤+{Ï <Ûäs¡àdüeTà‘·yÓTÆq dü+Á>±eT+ #˚j·T≈£î+fÒ n‘·DÏí X¯Á‘·TMs¡T\T |ü]Vü≤dækÕÔsT¡ . ˝ÖøÏø<£ èä cÕº´ ≈£L&Ü j·TT<ä+Δ nedüsy¡ T˚ . j·TT<äuΔ ÷ÑÛ $T qT+&ç |ü˝≤j·Tq+ #˚XÊ&Éì X¯Á‘·Te⁄\T uÛ≤$kÕÔs¡T. ÇHêïfi¯S¢ yêfi¯¢ Ä<äsêìï, eTqïq\ì bı+~q ns¡T®qT&ÉT yê] <äèwæº˝À #·T\ø£qe⁄‘ê&ÉT. Ç<ä+‘ê ˝ÖøÏø£|üs¡yÓTÆq yê<äq (XÀ¢. 32`35). ø£s¡àjÓ÷>∑+ XÀ¢ 39 yÓTT<ä\T 53 es¡≈£L ø£s¡àjÓ÷>∑+ #Ó|üŒã&ç+~. Bìe\¢ \_Û+#˚ |òü\+ @$T{Ï? nì 39e XÀ¢ø£+˝À ø£s¡àã+<Ûä+ Á|üVü‰dü´dæ n+fÒ ø£s¡àã+<Ûä+ qT+&ç yÓ<’ =\>∑T‘êe⁄, ø£sà¡ ã+<Û+ä ˝À ∫≈£îÿø=qe⁄ nì #ÓbÕŒs¡T. ø£sà¡ \ø°, ã+<Ûë\ø° dü+ã+<Û+ä @$T{Ï nì ‘Ó\TdüTø√yê*.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ø£sà¡ n+fÒ e÷eT÷\T>± eTq+ #˚ùd <Óq’ +~q#·s´¡ ø±<äì #Ó|ü ≈£îHêï+. Ábı<äTH› ï˚ ˝Òe&É+, ø±|ò” Á‘ê>∑&É+ Ç˝≤+{Ï$ ø±eì ns¡ú+. Á|ü‹eTìwæø° n‘·ì esêíÁX¯e÷\qT nqTdü]+∫ XÊÅd+Ôü $~Û+∫q (prescribe) ø£seÔ¡ ´+. ø£sà¡ qT XÊÅdj Ô” T· ø£sà¡ , nXÊÅdj Ô” T· ø£s¡à nì $uÛÑõ+#·e#·TÃ. nXÊÅd”Ôj·T ø£s¡à n+fÒ XÊÅdüÔ+ ìùw~Û+∫q ø£s¡à (Vü≤‘·´, <=+>∑‘·q+ ˝≤+{Ï$). ìwæ<äΔø£s¡à n+{≤s¡T. Bìe\¢ qs¡ø£+ |òü*‘·+. XÊÅd”Ôj·TyÓTÆq ø£s¡à Hê\T>∑T s¡ø±\T ` ì‘·´, HÓ’$T‹Ôø£, ø±eT´, ÁbÕj·T•Ã‘·Ô ø£s¡à\T. ì‘·´ø£sà¡ n+fÒ ‘·|Œü ø£ #˚dræ sê*‡q$. dü+<Ûë´e+<äq+, |ü+#·eTVü‰j·TC≤„\T (n‹<∏Tä \qT Ä<ä]+#·&É+, ÁbÕDT\≈£î ÄVü‰s¡$Te«&É+, <˚e‘·\qT |üPõ+#·&É+ yÓTTˆˆ). HÓ’$T‹Ôø£ ø£s¡à n+fÒ @<√ ˇø£ ì$T‘êÔìï (dü+<äsê“¤ìï) ã{Ïº #˚j·÷*‡q ø£s¡à. |ü⁄Á‘·»qq düeTj·T+˝À C≤‘·ø£s¡à, $yêVü≤+, Á>∑Vü≤D+, ÁXÊ<äΔø£s¡à..... ˝≤+{Ï$. Ç$ ‘·|üŒø£ Ä#·]+#ê*‡qy˚. ø±eT´ø£s¡à n+fÒ ø√]ø£ (ø±eT+)‘√ #˚ùd |üqT\T. n+fÒ dü«s¡Z+ ø±yê\ì k˛eTj·÷>∑+ #˚j·T&É+, |ü⁄Á‘·T\T »ìà+#ê\ì |ü⁄Á‘·ø±y˚Twæº #˚j·T&É+, $wüßí˝Àø£+, dü‘·´˝Àø£+ ø±yê\ì k˛eTj·÷>∑+ ˝≤+{Ï$ #˚j·T&É+ yÓTT<ä˝…’q$. M{Ïì y˚<ë˝À¢q÷, düà è‘·T˝À¢q÷ #ÓbÕŒs¡T. M{Ïe\¢ dü«s¡Z+ sêe#·TÃ ø±˙ Ä |òü*‘·+ nqTuÛÑ$+#êø£ eT∞¢ |ü⁄≥Tºø£, eT∞¢ »qqeTs¡D#·Áø£+. ÁbÕj·T•Ã‘·Ôø£s¡à n+fÒ ñ|üyêkÕ<äT\T, Bø£å\T, <ëHê\T yÓTTˆˆ bÕ|ü+ ‘=\–+#·Tø√e&ÜìøÏ #˚ùd ø£s¡à\T. @ esêíÁX¯e÷\≈£î @j˚T ø£sà¡ \T $~Û+|üã&Ü¶jT· H˚~ eTTqTà+<äT (18e n<Ûë´j·T+˝À) #Ó|üŒã&ÉT‘·T+~. á $~Û+|üã&çq ø£s¡à Äj·÷ e´≈£îÔ\T ‘·|üŒø£ #˚j·÷*‡+<˚. ñ<ë: Áu≤Vü≤àDT&ÉT, y˚<ë<Û´ä j·Tq+, n<Ûë´|üq+, dü‘´· +, <ëq+, XÖ#·+, ø£eå T yÓTTˆˆ. ø£Áå ‹j·TT&çøÏ XÖs¡´+, ‘˚»düT‡, ∫‘·ÔôdúÌs¡´+, j·TT<äΔ+˝À |ü˝≤j·Tq+ #˚j·T≈£î+&Ü ñ+&É&É+ yÓTTˆˆ $<ÛäT\T (n.18 XÀ¢.42/43). Ç$ $~Û>± #˚j·÷*‡q |üqT\T. Ç˝≤π> $T>∑‘êyê]øÏ ≈£L&Ü. á ø£s¡à\˙ï eTìwæøÏ ã+<Ûä+ ø£*–+#˚y˚. ã+<Ûä+ <˚ìøÏ n+fÒ Je⁄&çøÏ. ˇø£ X¯Øs¡+ b˛‘˚ eTs=ø£ X¯Øsêìï Á>∑Væ≤+#ê*. Á|ü‹ø£s¡à≈£L ˇø£ |òü\+ ñ+≥T+<äì XÊÅd+Ôü . Ä ø£sà¡ |ò˝ü ≤ìï ˇø£ »qà˝À nqTuÛ$Ñ +#·≈î£ +fÒ eTs√»qà m‘·eÔ \dæ e⁄+≥T+~. eT] á ã+<Ûä+ b˛yê\+fÒ, nq>± Ä ø£s¡à|òü\+ eTq≈£î sê≈£L&É<äT n+fÒ Ä ø£s¡àqT Ç+πø<√ |ü<äΔ‹˝À Ä#·]+#ê*. Ä |ü<äΔ‹ ù|πs ø£s¡àjÓ÷>∑+. n<˚ ø£s¡àjÓ÷>∑+ Çø£ÿ&É $e]+|üã&ÉT‘·T+~. lø£èwüßí&ÉT <ëì >=|üŒ‘·q+ yÓTT<ä\T>± #ÓãT‘·THêï&ÉT.

¬s+&Ée n<Ûë´j·T+

@cÕ‘˚-_ÛVæ≤‘ê kÕ+UÒ´ ãT~Δs√´π> ‹«e÷+ X¯èDT ˆˆ ãT<ëΔ´ j·TTø√Ô j·Tj·÷ bÕs¡ú ø£s¡àãqΔ+ Á|üVü‰dü´dæ ˆˆ 39 Ç+‘·es¡≈£L ˙≈£î C≤„q+ >∑T]+∫ #ÓbÕŒqT. Ç|ü&ÉT ø£s¡àjÓ÷>∑+ $qT. á jÓ÷>∑ãT~Δ˝À ñ+fÒ ˙≈£î ø£s¡à\e\¢ e#˚Ã ã+<Ûä+ ‘=\–b˛‘·T+~. ‘·sê«‹ XÀ¢ø£+˝À Ç<˚ $e]dü÷Ô dü«\ŒeT|ü´dü´ <Ûäs¡àdü´ Á‘êj·T‘˚ eTVü≤‘√ uÛÑj·÷‘Y n+fÒ á <Ûäsêàìï ø=+‘· Ä#·]+∫Hê uÛÑj·T+ ‘=\–b˛‘·T+~. uÛÑj·TeT+fÒ @$T{Ï? »qàeTs¡D≤~ uÛÑj·T+. BìqT+∫ s¡øÏådüTÔ+~ nì ns¡ú+. ìcÕÿeTø£s¡à Ç|ü&ÉT ìcÕÿeTø£s¡à nH˚ $wüj·T+ $e]+|üã&ÉT‘·T+~. ø£s¡à\T #˚dæHê |òü\+ n+≥≈£L&É<ä+fÒ <ëì |òü*‘êìï ø√s¡≈£L&É<äT. Á|ü‹e´øÏÔ H˚qT #˚ùdyê&çì, H˚qT nqTuÛ$Ñ +#˚yê&çì nH˚ uÛ≤eq‘√ ø£sà¡ qT #˚dTü +Ô {≤&ÉT. BìH˚ ø£sèÔ¡ ‘·«, uÛÀø£èÔ ‘·«uÛ≤eq n+{≤s¡T. H˚qT nqï uÛ≤eq‘√ #˚ùdÔ ø£s¡à|òü\+ n+≥T‘·T+~. H˚qT nqï uÛ≤eq ˝Ò≈£î+fÒ uÛÀø£Ôè‘·«uÛ≤eq ˝Ò<äT. H˚qT nqï uÛ≤eq b˛yê\+fÒ πøe\+ ø£s¡à|òü\+ e<äT› nì uÛ≤$ùdÔ #ê\<äT. ªH˚qTμ kÕúq+˝À dü‘·Ô«s¡»düÔyÓ÷>∑TD≤\‘√ ≈£L&çq á Á|üø£è‹ á ø£sà¡ qT #˚dTü qÔ ï~ nH˚ uÛ≤eq˝À ã\+>± ñ+&Ü*. Ç~ C≤„q+e\¢ kÕ<Û´ä eTe⁄‘·T+~. n+fÒ ø£sà¡ |ò\ü + Hê≈£î e<äT› nì øπ e\+ nqT≈£î+fÒ #ê\<äT, <ëìøÏ‘√&ÉT ‘·qqT‘êqT ‘Ó\TdüTø=ì ªH˚qTμ nH˚<ëìì ø£s¡àqT+&ç (delink) rdæy˚j·÷*. ô|’ XÀ¢ø£+˝À ø£èwüßí&ÉT ìcÕÿeTø£s¡àe\¢ »qàã+<Ûä+ ‘=\–b˛‘·T+~ nHêï&ÉT. Ç~ ¬s+&ÉT <äX¯˝À¢ ns¡ú+ #˚düTø√yê*. ˇø£{Ï kÕ<Ûä≈£î&ç>± ìcÕÿeTø£s¡à #˚j·T&É+. Bìe\¢ Áø£y˚TD≤ ∫‘·ÔX¯ó~Δ ø£\>∑&É+, <ëìe\¢ C≤„q+, <ëìe\¢ »qàsêVæ≤‘·´+. ¬s+&√<äX¯ C≤„ìjÓÆT ø£s¡à #˚j·T&É+. C≤„ì nsTTq+<äTe\¢ m˝≤>∑÷ ìcÕÿeTø£s¡àH˚ #˚kÕÔ&ÉT, n+fÒ H˚qT nH˚ uÛ≤eq ˝Ò≈£î+&Ü #˚kÕÔ&ÉT. n˝≤+≥|ü&ÉT n‘·ìøÏ kÕøå±‘·÷Ô »qàã+<Ûä+qT+&ç $eTTøÏÔ. BìH˚ Ç+ø± $e]dü÷Ô y˚<ë\dü«s¡÷|üy˚T$T{Ï nì Å‘Ó’>∑TD´ $wüj·÷ y˚<ë' nH˚ e÷≥˝À #ÓbÕŒs¡T. Á‹>∑TD≤\T n+fÒ dü‘·Ô«eTT, s¡»düT‡, ‘·eTdüT‡ nì ‘Ó*dæq<˚. M{Ï düe÷Vü‰s¡y˚T Å‘Ó’>∑TD´+, nq>± Á‹>∑TD≤\‘√ dü+ã+~Û+∫q Á|ü|ü+#·+. y˚<ë\˙ï á Á|ü|ü+#êìï >∑÷]Ã ‘Ó\T|ü⁄‘êsTT. ˙e⁄ yê{ÏøÏ nr‘·+>± ñ+&ÉT. ìs¡›«+<ä«' ` <Ûäs¡à+, n<Ûäs¡à+ nH˚$ <ä«+<ë«\T (dualities). ì‘·´dü‘·Ô«düú' ` n+fÒ dü‘·Ô«>∑TD+˝À

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ñ+&ÉT. ìs√´>∑πøåeT' ` jÓ÷>∑eT+fÒ ˝Òì<ëìì bı+<ä&É+. πøåeTeT+fÒ ñqï<ëìï s¡øÏå+#·Tø√e&É+. á ¬s+&É÷ ˝Ò≈£î+&Ü ñ+&ÉT. ì»+>± C≤„ìøÏ y˚<ä+˝À #Ó|æŒq j·TC≤„\T, yê{Ï|òü˝≤\T yÓTT<ä˝…’qe˙ï #ê˝≤ n\ŒyÓTÆq$>± ø£ìŒkÕÔsTT. Ä‘·àC≤„q+ n+‘·ø£+fÒ #ê˝≤ >=|üŒ~. BìH˚ ˇø£ Á|üdæ<äΔyÓTÆq XÀ¢ø£+˝À #ÓbÕŒs¡T. j·÷yêqs¡ú ñ<äbÕH˚ düs¡«‘·'dü+|ü⁄¢‘√<äπø ˆ ‘êyêHé düπs«wüß y˚<˚wüß Áu≤Vü≤àDdü´ $C≤q‘·' ˆˆ 46 #·T≥÷º ˙fi¯ó¢qï Á|ü<˚X¯+˝À ñqïyê&çøÏ u≤$˙fi¯ó¢ n‹dü«\Œ+>± ø£ìŒkÕÔsTT. n˝≤π> Ä‘·à‘·‘«Ô· + ‘Ó\TdüTø=qï C≤„ìøÏ y˚<ë\T #ê˝≤ n\ŒÁ|üj÷Ó »Hê\T>± ø£ìŒkÕÔsTT. n+<äTπø C≤„ì ‘·q≈£î>± ø£s¡à\T Ä#·]+#·&ÉT (á XÀ¢ø£+˝À Áu≤Vü≤àDdü´ nH˚ e÷≥˝À Áu≤Vü≤àDT&ÉT n+fÒ |üs¡e÷s¡ú+ ‘Ó*dæqyê&ÉT, C≤‹ Áu≤Vü≤àDTìï #Ó|üŒ˝Ò<äT). eT] ø£s¡àjÓ÷>∑+ m+<äT≈£î #Ó|üŒã&ç+~? C≤„ìøÏ e÷Á‘·y˚T yÓ÷ø£å+ nqï |üø£å+˝À y˚˝≤~eT+~˝À @ ˇø£ÿ&√ ø£s¡àdü+Hê´dü+ #˚dæ C≤„qe÷s¡Z+˝À ñ+&É>∑\&ÉT. $T>∑‘êyêfi¯¢+<äs¡÷ ø£s¡à#·Áø£+˝À ‹s¡T>∑T‘·÷ ñ+&Ü*‡+<˚. yê]øÏ yÓ÷øå±ìøÏ ns¡Ω‘˚ ˝Òøb£ ˛‘·T+~. n+<äTø£H˚ ø£sà¡ jÓ÷>∑T˝…q’ »qø£eTVü‰sêE yÓTT<ä˝q’… yêfi¯ì¢ ñ<ëVü≤s¡D>± rdæø=ì n+<ä]ø° Ä#·sD¡ jÓ÷>∑´+>± ø£sà¡ jÓ÷>∑+ #Ó|Œü ã&ç+~. n+<äs÷¡ dü+Hê´dü+ rdüTø=H˚ |üø£å+˝À Á|ü|ü+#· eéVü‰s¡y˚T ñ+&É<äT. n+<äTe\¢ eTìwæ ‘·q ø£s¡àqT #˚d÷ü Ô yÓ÷ø£+å ≈£L&Ü kÕ~Û+#˚e÷s¡+Z ø£sà¡ jÓ÷>∑+. ìcÕÿeTø£sà¡ >∑÷]Ã ˇø£ Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ e÷≥ Çø£ÿ&É ø£èwüßí&ÉT #ÓãT‘ê&ÉT. ø£s¡àDÒýê~Ûø±s¡ùdÔ e÷ |òü˝Òwüß ø£<ë#·q ˆ e÷ ø£s¡à|òü\ùV≤‘·Ts¡÷“¤sêà ‘˚ dü+>√-düÔ«ø£s¡àDÏ ˆˆ 47 á XÀ¢ø£+ ìcÕÿeTø£s¡à≈£î ìs¡«#·q+ ˝≤+{Ï~. BìøÏ ÁbÕNqT\yê´K´\T #ê˝≤ düŒwüº+>± ñHêï ˝Àø£+˝À #ê˝≤ ‘·|ü>± ns¡ú+ #˚düTø√e&É+ #·÷düTÔHêï+. ø£èwüßí&ç yêø±´ìï Hê #˚‹˝À @MT˝Ò<äT n+‘ê <˚e⁄&ç<˚ nH˚ ø£s¡àyê<ä+˝ÀøÏ ~>∑C≤πsÃ neø±X¯eTT+~. Ç˝≤ ns¡ú+ #˚düTø=ì eTìwæ ˇø£ <Ó’qúÛ≤e+‘√ ìÁwæÿj·÷‘·àø£+>± ñ+&˚ Á|üe÷<ä+ ñ+~. BìH˚ fatalism n+{≤s¡T. Ç<˚ yÓT≥ºy˚<ë+‘·+. ^‘· ñ<˚›X¯+ n~ø±<äT. ÁbÕNqT\ ñ<˚›X¯+≈£L&Ü n~ø±<äT. ô|’ yêø£´+ ns¡T®qTDÏí ñ<˚›•+∫ #Ó|æŒqe÷≥. n+fÒ dü+Hê´dü+ d”«ø£]+#·≈£î+&Ü >∑èVü≤kÕúÁX¯eT+˝À ñ+≥÷ ø£s¡à\T #˚ùd eTq+<ä]˙ ñ<˚›•+∫ #Ó|æŒqe÷≥. n+<äTπø

¬s+&Ée n<Ûë´j·T+

˙≈£î ø£s¡àj·T+<˚ n~Ûø±s¡+. dü+Hê´dü+˝À n~Ûø±s¡+˝Ò<äT. n+<äTe\¢ ˙e⁄ ø£s¡à\T #˚d÷ü Ô yÓ÷øå±ìï kÕ~Û+#ê\+fÒ |ò\ü +ô|q’ ÄX¯˝≈Ò î£ +&Ü ø£sà¡ #˚sTT nì. ø£sà¡ |ò\ü ùV≤‘·T' n+fÒ ø£s¡à|òü\+ ÁbÕ|æÔ+#·&ÜìøÏ ø±s¡D+ ø±e&É+. »qàã+<Ûäy˚T ø£s¡à|òü\+. Ç~ sê≈£L&É<ä+fÒ <ëìøÏ eTq+ ø±s¡D+ ø±≈£L&É<äT. ø±s¡D+ ø±≈£L&É<ä+fÒ Hê≈£î |òü\+ ø±yê\H˚ uÛ≤eq ñ+&É≈£L&É<äT. ø£s¡à|òü\+ <Ûäs¡à+ ø±e#·TÃ, n<Ûäs¡à+ ø±e#·TÃ. á ¬s+{Ïe\¢ |ü⁄qs¡®qà \_ÛdüTÔ+~. ø£s¡Ôè‘·«uÛ≤eq ˝Ò≈£î+&Ü ø£s¡à\qT Ä#·]+#·T nì ns¡+ú . eT] @MT |üì#˚j·T≈£î+&Ü ñ+&Ée#·TÃø£<ë! n+fÒ n˝≤ ñ+&É≈£L&É<äT. e÷ ‘˚ dü+>√-düÔ«ø£s¡àDÏ n+fÒ ˝Àø£eéVü‰s¡+ q&Ée&Üì¬ø’ |üì#˚j·÷*‡+<˚ ø±˙ dü+>∑+ (ÄdüøÏÔ) ˝Ò≈£î+&Ü |üì#˚j·÷*. H˚qT |üì#˚j·T&É+˝Ò<äT nì uÛ≤$+#·&É+˝À ≈£L&Ü ªH˚qTμ ñqï~. á XÀ¢ø±ìøÏ ÁbÕNqT\T #Óù|Œ nsêúìøÏ Ä<ÛäTìø£ |ü+&ç‘·T\T #Óù|Œ nsêúìøÏ ø=+‘· ‘˚&Ü e⁄+~. y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+ Á|üø±s¡+ eTìwæ Á|ü<Ûëq\ø£å´+ »qqeTs¡D #·Áø£+qT+&ç ãj·T≥|ü&É&É+. n+fÒ <Ûäs¡à+, n<Ûäs¡à+ m˝≤+{Ï~ n+{Ï+#·Tø√≈£î+&Ü ñ+&É&É+. Ç~ ø£s¡à #˚j·Tø£b˛e&É+e\¢ kÕ<ÛäéTe⁄‘·T+~. |üì #˚j·Tø£b˛e&É+ ¬s+&ÉT s¡ø±\T. ˇø£{Ï ndü\T |üì #˚jT· ø£b˛e&É+, s¬ +&ÉT, |üì#˚d÷ü Ô <ëì |ò*ü ‘·+ n+{Ï+#·Tø√≈£î+&Ü ñ+&É&É+. yÓTT<ä{Ï<ëì˝À ø£s¡Ô ñHêï&ÉT. ¬s+&√ |ü<äΔ‹˝À ø£s¡Ô ˝Ò&ÉT. C≤„ìjÓÆT ø£s¡à\T #˚dTü +Ô &É&+É e\¢ ø£sà¡ #˚ùdyê&çì H˚qT ø±<äT, Á|üøè£ ‹dæ<yΔä TÓ qÆ >∑TD≤\T á |üì#˚dTü HÔ êïsTT, á |üì #˚j·T&É+ ˝Àø£Væ≤‘·+ nH˚ uÛ≤eq‘√ |üì#˚düTÔ+{≤&ÉT. Bìe\¢ ø£s¡à|òü\yÓTÆq |ü⁄qs¡®qà n‘·ìøÏ ø£\>∑<äT. ø£s¡à|òü˝≤ìï C≤„q+‘√ ‘·´õkÕÔ&ÉT. Ä<ÛTä ì≈£î\T Bìì eTs√s¡ø+£ >± yêÚ≤´ìkÕÔsT¡ . ø£sà¡ |ò\ü + Ä•+#·≈î£ +&Ü mes¡÷ |üì#˚j·Ts¡Tø£<ë! n+<äTe\¢ n˝≤ |üì#˚j·TeTì lø£èwüßí&ç uÛ≤eqø±<äT nH˚ ns¡ú+ #ÓãT‘ês¡T. e÷ ø£s¡à|òü\ùV≤‘·Ts¡÷“¤' ` nH˚ |ü<ëìøÏ H˚H˚ ø£s¡à|òü˝≤ìøÏ ø±s¡D+ nì uÛ≤$+#·e<äT› nì yêÚ≤´ìkÕÔ&ÉT. n+fÒ @ ø£s¡àqT #˚j·÷* nì m+|æø£ #˚düTø=ì #˚j·T&É+es¡≈£L ˙≈£î n~Ûø±s¡+ ˝Ò<ë #ÛêsTTdt ñ+~. <ëì |òü\+ô|’ ˙≈£î n~Ûø±s¡+ nq>± ìj·T+Á‘·D ˝Ò<äT. ø£s¡à|òü˝≤ìøÏ Ç‘·s¡ |ü]dæú‘·T\T, <Ó’e+ nqT≈£L*+#ê*. eTq+ #˚ùd |üì |òü*‘·+ mH√ï |ü]dæú‘·T\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç e⁄+&Ée#·TÃ. n$ ˙ #˚‹˝À ˝Òe⁄. Ä•+∫q |òü*‘·+ sêq|ü&ÉT <ëìì ˙ n|ü»j·T+ øÏ+<ä uÛ≤$+#·e<äT› nH˚ ns¡ú+˝À $e]kÕÔs¡T.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ø£s¡à|òü˝≤ìï ‘ê´>∑+ #˚j·T&É+ nì ^‘·˝À #Ó|æŒ+~ C≤„q+ ø√s¡T‘·÷ ø£s¡à #˚ùdyê&ç >∑T]+∫. C≤„q+ ø√πsyê&çøÏ eTH√uÛ≤eq Ç˝≤ ñ+&Ü* nì XÊÅdüÔ+ #ÓãT‘·T+~. C≤„q+‘√ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò≈£î+&Ü πøe\+ J$‘·+˝À nuÛÑT´qï‹ nH˚ e÷s¡Z+˝À ñqïyê&çøÏ XÊÅdüÔ$wüj·÷ìï ø=+#Ó+ eÁø°ø£]+∫ #Ó|üŒ&É+ dü¬s’q~ ø±<äì Hê uÛ≤eq. ø£s¡à≈£î, ø£s¡àjÓ÷>±ìøÏ ñqï ‘˚&Ü á ÁøÏ+~$<Ûä+>± >∑eTì+#·e#·TÃ. ø£s¡à ø£s¡àjÓ÷>∑+ ` |òü˝≤ìï Ä•+#·&É+ ` |òü˝≤ìï Ä•+#·ø£b˛e&É+ ` yÓ÷ø£å+ Á|ükÕÔeq˝Ò<äT. ` ˝Àø£V≤æ ‘·+ø√dü+ |üì#˚jT· &É+ Áø£yT˚ D ∫‘·ÔX¯ó~Δ<ë«sê yÓ÷ø£å+ ` nuÛÑT´<äj·T+ ø√dü+ ø£s¡à ` yÓ÷ø£åkÕ<Ûäq>± ø£s¡à Çø£ÿ&É bÕXÊÃ‘·´ <äs¡ÙqXÊÅkÕÔ˝À¢ #Óù|Œ ˇø£ $wüj·T+ >∑eTì+#ê*. eTìwæøÏ ø£s¡à|òü\+ (destiny) m|ü&√ ìsêΔ]+|üã&çq≥¢sTT‘˚ n‘·ìøÏ ø£s¡àqT m+|æø£ #˚düTø√e&É+˝À≈£L&Ü n~Ûø±s¡+ ñ+&É<äT. ˇø£ j·T+Á‘·+˝À Áb˛Á>±yéT nsTTq |ü<‹Δä ˝≤>± e´eVü≤]dü÷Ô ñ+&Ü*. ø£sà¡ qT m+#·Tø√e&ÜìøÏ eTìwæøÏ ùd«#·Ã¤ ñqï<ë? ˝Ò<ë nH˚ $wüj·T+˝À bÕXÊÃ‘·´ y˚<ë+‘·T\T free will and determinism nH˚ |ü<ë\qT yê&É‘ês¡T. y˚<ë+‘·XÊÅd+Ôü eTìwæøÏ ø£sà¡ qT m+|æø£ #˚dTü ø√e&É+˝À ùd«#·Ãq¤ T n+fÒ free willqT n+^ø£]düTÔ+~. <ëì |òü*‘·+ ø£s¡à #˚ùd$<ÛëHêìïã{Ïº ñ+≥T+~. øπ e\+ kÕ«s¡+ú ø√dü+ ø£sà¡ qT Ä#·]ùdÔ |ò*ü ‘·+ n‘·ìøÏ \_ÛdTü +Ô ~. ø£sà¡ jÓ÷>∑+>± #˚ùdÔ |ò*ü ‘·+ \_Û+#·<Tä . n+fÒ ø£sà¡ |ò˝ü ≤ìøÏ ùV≤‘·Te⁄ ø±&ÉT ø£qTø£. øπ e\ ø£sà¡ yê<ä+ nH˚~ ô|’ XÀ¢ø±ìï ‘·|ü>± ns¡ú+ #˚düTø√e&É+e\¢ <Ísê“¤>∑´eXÊ‘·÷Ô Á|ü#ês¡+˝ÀøÏ e∫Ãq yê<ä+. á yÓTT‘·+Ô $X‚w¢ Dü ˝À ‘˚*q<˚eT+fÒ eT÷&ÉT s¡ø±\ e´≈£î\Ô T+{≤s¡T. 1) C≤„qe÷s¡+Z ˝À ñ+≥÷ ø£s¡à\qT dü+q´dæ+∫ yÓ÷ø£å+ kÕ~Û+#˚yês¡T. 2) ø£s¡àjÓ÷–. Ç~ eT∞¢ ¬s+&ÉT s¡ø±\T. m) C≤„ìjÓÆT ìcÕÿeTø£s¡à #˚dü÷Ô »qø£eTVü‰sêEe˝… yÓ÷øå±ìï bı+<˚yê&ÉT. _) C≤„q+ø√dü+ Á|üj·T‹ïdü÷Ô ìcÕÿeTø£s¡à #˚dü÷Ô Áø£y˚TD eTTøÏÔì kÕ~Û+#˚yê&ÉT. 3) yÓ÷ø£å+CÀ*øÏ b˛≈£î+&Ü ø£s¡àjÓ÷>∑+˝ÀøÏ b˛≈£î+&Ü πøe\+ dü«+‘· nuÛÑT´qï‹ø√dü+ |üì#˚ùdyê&ÉT. Ç‘·&TÉ »qqeTs¡D#·Áø£+˝À ‹s¡T>∑T‘·÷ ñ+{≤&ÉT. ns¡Tq® T&çøÏ yÓTT<ä{Ï ¬s+&ÉT e÷sêZ\qT >∑T]+∫ #Ó|æŒ ˙ dü«uÛ≤yêìøÏ nqT≈£L*+#˚~ ¬s+&√e÷s¡Z+ nì ø£èwüßí&ÉT #Ó|üŒ&É+ »]–+~.

¬s+&Ée n<Ûë´j·T+

ø£s¡àjÓ÷>±ìï Ç+ø± $e]dü÷Ô 48e XÀ¢ø£+˝À jÓ÷>∑düú' ≈£îs¡T ø£sêàDÏ nHêïs¡T. n+fÒ jÓ÷>∑+˝À ñ+≥÷ ø£sà¡ \qT Ä#·]+#·T. øπ e\+ áX¯«sês¡ŒDãT~Δ‘√ dü+>±ìï $&ç∫ ø£s¡à\T #˚sTT. |òü\+ dæ~Δ+∫Hê dæ~Δ+#·ø£b˛sTTHê düe÷q+>± #·÷&ÉT, <äT'K+ #Ó+<ä≈£î nì ns¡ú+. düeT‘·«+ jÓ÷>∑ ñ#·´‘˚ n+fÒ düeTãT~Δ‘√ ñ+&É&Éy˚T jÓ÷>∑+. Bìì #Ó|üŒ&É+ düT\uÛÑ+. Ä#·]+#·&É+ ø£wüº+. n+<äTe\¢ Bìï >∑T]+#˚ Á|üj·T‘·ï+˝À ñ+&ÉT n+≥÷ ` á düeT‘·«ãT~Δ‘√ ñ+&˚yê&˚ düTø£è‘·eTT, <äTwüÿè‘·eTT ¬s+&ç+{Ï˙ e<ä*y˚kÕÔ&ÉT. jÓ÷>∑' ø£s¡àdüT øöX¯\yéT ø£s¡à\qT Ä#·]+#·&É+˝À H˚s¡Œ]‘·q+ n+fÒ n<˚ nì ns¡ú+. H˚s¡Œ]‘·qeT+fÒ ø£s¡à\T Ä#·]dü÷Ô ø£s¡à|òü˝≤ìï ‘·|æŒ+#·T≈£î+≥÷ ñ+&É&+É . ø£sèÔ¡ ‘·«, uÛÀø£èÔ ‘·« uÛ≤eq ˝Ò≈î£ +&Ü ø£sà¡ |ò˝ü ≤ìï ‘·|Œæ +#·Tø√e&É+. ã+<Ûùä V≤‘·TyÓq’ ø£s¡àqT yÓ÷ø£åùV≤‘·Te⁄>± e÷s¡Ã&É+ (Áø£y˚TD≤ ∫‘·ÔX¯ó~Δ, C≤„H√‘·Œ‹Ô<ë«sê) øöX¯\+, n+fÒ H˚s¡Œ]‘·q+. á$<Ûä+>± ø£s¡à\T #˚j·T&É+e\¢ @eTÚ‘·T+~ nì eT∞¢ 51e XÀ¢ø£+˝À »qàã+<Û$ä ìs¡Tàø±Ô' |ü<+ä >∑#Ã· q¤ ´Ô HêeTj·TyéT n+fÒ »qàeTH˚ ã+<Û+ä qT+&ç eTT≈£î˝Ô ’… m˝≤+{Ï ø£wüº+˝Òì kÕúHêìï bı+<äT‘ês¡T nì ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T. y˚<äe÷sêZ˝Ò e´düq+>± ñqïyêﬁ¯¢>∑T]+∫ á ÁøÏ+~XÀ¢ø£+ ` ÁX¯ó‹$Á|ü‹|üHêï ‘˚ j·T<ë kÕúdü´‹ ìX¯Ã˝≤ ˆ düe÷<Ûëe#·˝≤ ãT~ΔdüÔ<ë jÓ÷>∑eTyê|ü‡´dæ ˆˆ 53 X¯è‘·T˝À¢ #Ó|æŒq nH˚ø£ kÕ<Ûë´\T, kÕ<ÛäHê\T1 M≥ìï+{Ïe\¢ MT eTqdüT‡ $πøå|ü+ #Ó+~e⁄+≥T+~. y˚<ë˝À¢ ø£sà¡ ø±+&É yÓTT‘·+Ô dü«sêZ~|ò˝ü ≤\ì >∑T]+#˚ ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~>±˙ yÓ÷øå±ìï >∑T]+∫ ‘Ó\T|ü<äT. dü«s¡Z+ ` yÓ÷ø£å+ ` ‘˚&Ü Çø£ÿ&É eTs√$wüj·T+ >∑eTì+#ê*. y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+ dü«s¡Z+ >∑T]+∫ #Ó|üŒ<äT. yÓ÷ø£å+ >∑T]+∫ #ÓãT‘·T+~. j·T»„eTT, <ëqeTT, Ç+ø± |ü⁄D´ø±sê´\e\¢ <=]πø~ dü«s¡Z+. Ä‘·à$#ês¡+e\¢ \_Û+#˚~ yÓ÷ø£å+. yÓ÷ø£å+ ø=‘·Ô>± \_Û+#˚~ ø±<äT. eTq˝À ñqï |üPs¡‘í ê«H˚ï Á>∑V≤æ +#·&+É . dü«s¡eZ T+fÒ |ü⁄D´ø£sà¡ |ò*ü ‘êìï nqTuÛ$Ñ +#˚ uÛÀ>∑kÕúq+ (qs¡ø±ìøÏ e´‹πsø£yÓTÆq~). <˚y˚+Á<äT&ÉT, s¡+uÛÑ, }s¡«•, yÓTT<ä˝…’qyês¡T, eT+∫ 1. kÕ<Ûä´eT+fÒ kÕ~Û+#·e\dæq~, dü«s¡Z+˝Àø£+, dü‘·´˝Àø£+ yÓTT<ä˝…’q$. kÕ<ÛäHê\T n+fÒ <ëìøÏ nqTdü]+#ê*‡q e÷sêZ\T, n+fÒ Áø£‘·Te⁄\T, j·TC≤„\T yÓTT<ä˝…’q$.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

bÕ˙j·÷\T, düTU≤\T ñqï düú\+. Ç$ø±ø£ •e˝Àø£+, yÓ’≈£î+sƒ¡+ yÓTT<ä˝…’q düú˝≤\T. Çe˙ï e÷eT÷\T>± eT‘·+ (religion) kÕúsTT˝À #Ó|ü≈£îH˚ $wüj·÷\T. eTq+ #˚düT≈£îqï |ü⁄D´bÕbÕ\ eT÷≥ô|’ Ä<Ûës¡|ü&É‘êsTT. |ü⁄D´+ ‘·]–b˛sTTq ‘·sê«‘· eT∞¢ @<=ø£ »qà˝À uÛÑ÷$TøÏ sêe&É+, n˝≤π> bÕ|ü+ ‘·]–b˛sTTq ‘·sê«‘· @<=ø£ »qà˝À uÛÑ÷$TøÏ sêe&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. yÓ÷ø£å+˝À s¡+uÛ≤<äT\T ñ+&És¡T. ø√]ø£˝Ò ˝Òì dæú‹. dü«s¡Zqs¡ø±\ CÀ*øÏb˛ì πøe\ Äq+<ädæú‹. eTTxŸÃ nH˚ <Ûë‘·Te⁄≈£î e<ä*y˚j·T&É+ nì ns¡ú+. yÓ÷ø£åeT+fÒ |ü⁄D´+>±˙, bÕ|ü+>±˙ n+≥ìdæú‹. n+fÒ ø£s¡à|òü\+, ø£s¡àã+<Ûä+ ˝Òìdæú‹. á dæú‹ C≤„q+<ë«sê kÕøå±‘·TÔ>±q÷, ø£s¡àjÓ÷>∑+<ë«sê ø=+‘· Ä\dü´+>±q÷ \_Û+#˚~. dü«sêZìï e÷Á‘·y˚T ø√s¡Tø=H˚yêfi¯¢ì Ç~es¡πø lø£èwüßí&ÉT n|üVü‰dü´+ #˚XÊ&ÉT ≈£L&Ü. y˚<yä ê<äs‘¡ ê' (XÀ¢.42) n+fÒ y˚<ë˝À¢ #Ó|Œæ q j·TC≤„˝À¢ eTTì–‘˚\T‘·Tqïyês¡T, ø±e÷‘êàq' n+fÒ ø√]ø£˝Ò dü«uÛ≤e+>± ø£\yês¡T, dü«s¡Z|üsê' n+fÒ dü«s¡Zy˚T >=|üŒ~ nqT≈£îH˚yêfi¯ó¢ nì n|üVü‰dü´+ #˚XÊ&ÉT. n˝≤+{Ïyê]øÏ C≤„qjÓ÷>∑+˝À>±˙, ø£s¡àjÓ÷>∑+˝À>±˙ ãT~Δ ≈£î<äs¡<äT nì ≈£L&Ü #ÓbÕŒ&ÉT. (XÀ¢. 44) ô|’ kÕ<Ûë´\T, kÕ<ÛäHê\e\¢ eTìwæ eTqdüT‡ $πøå|ü+ (confused state) #Ó+~e⁄+≥T+~. Bìì m|ü&Ó‘’ ˚ Ä‘·àC≤„q+˝À ì\T|ü⁄‘êy√ n|ü&ÉT ˙≈£î ø£sà¡ jÓ÷>∑+ ø£\T>∑T‘·T+~. (XÀ¢.53) Bìe\¢ ø£s¡àjÓ÷>∑+ ÁbÕs¡+uÛÑ<äX¯˝À C≤„q+ ñ+&Éø£b˛sTTHê |ü]bÕø£<äX¯˝À C≤„q+ \_Û+#·&É+e\¢ yÓ÷ø£åeTH˚ |òü\+ ÇdüTÔ+~ nì #Ó|üŒã&ç+~. Çø£ÿ&ç‘√ ø£s¡àjÓ÷>∑+ >∑÷]Ã dü+øÏå|üÔ|ü]#·j·T+ eTT–dæ+~. dæú‘·Á|üE„ì \ø£åD+ y˚<äyê<äs¡‘·T&ÉT ø±≈£î+&Ü eTqdüT‡qT dæús¡+>± ñ+#·T nì eT∞fl eT∞fl ø£èwüßí&ÉT #Ó|Œü &É+‘√ n˝≤+{Ï dæ‘ú Á· |üE&„ TÉ m˝≤ ñ+{≤&ÉT, n‘·ì \ø£Då ≤˝Ò$T{Ï? nì ns¡Tq® T&ÉT n&ç>±&ÉT. Ç<=ø£ Á|üdæ<äΔ XÀ¢ø£+ ` dæú‘·Á|ü»„dü´ ø± uÛ≤cÕ düe÷~Ûdüúdü´ πøX¯e ˆ dæú‘·BÛ' øÏ+ Á|üuÛ≤ùw‘· øÏe÷d”‘· ÁeCÒ‘· øÏyéT ˆˆ 54 dæú‘· n+fÒ dæús¡+>± ì*∫q, Á|ü»„ n+fÒ Ä‘·àC≤„q+ ø£\yê&ÉT dæú‘·Á|üE„&ÉT. nVü≤eTdæà |üs¡+ÁãVü≤à Ç‹ Á|üC≤„ j·Tdü´ dü' n+fÒ H˚qT ÁãVü≤àqT, nì me] C≤„q+ dæsú +¡ >± ñ+≥T+<√ n‘·&TÉ dæ‘ú Á· |üE&„ TÉ nì yêÚ≤´‘·\T ns¡+ú #ÓbÕŒs¡T. (dæ‘ú Á· |üE&„ TÉ ,

¬s+&Ée n<Ûë´j·T+

Ä‘·àC≤„ì, ÁãVü≤ày˚‘·Ô, ø£s¡àjÓ÷– Çe˙ï |üsê´j·T|ü<ë\T.) n‘·ìì Ç‘·s¡T\T m˝≤ >∑T]ÔkÕÔs¡T, n‘·ì Á|ües¡Ôq m˝≤>∑T+≥T+~ nì ≈£L&Ü ns¡T®qT&ç Á|üX¯ï. düe÷<Ûëq+ ø=+‘· ∫Á‘·+>± ñ+≥T+~. ns¡T®qT&ÉT dæú‘·Á|üE„ì \ø£åD≤\T n&ç–‘˚ uÛÑ>∑yêqT&ÉT Á|ü»Vü‰‹ j·T<ë ø±e÷Hé Ç‘ê´~ XÀ¢ø±\‘√ kÕ<ÛäHê\>∑T]+∫ #ÓbÕŒ&ÉT. \ø£åD≤\T n&ç–‘˚ kÕ<ÛäHê\T m+<äT≈£î #ÓbÕŒs¡T. n+fÒ y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À @$ kÕ<ÛäqeTT˝À ny˚ \ø£åD≤\T nì yê´U≤´‘·\T $e]+#ês¡T. ÁãVü≤àC≤„ì X¯eT+, <äeT+, nVæ≤+dü, ø√]ø£˝Ò¢≈£î+&ÉT≥ yÓTT<ä˝…’q \ø£åD≤\T ø£*–e⁄+{≤&ÉT. C≤„HêìøÏ kÕ<ÛHä ê\T ≈£L&Ü Çy˚. ìs¡+‘·s¡ nuÛ≤´dü+e\¢ eTìwæd«ü uÛ≤yêìï yÓT\¢>± e÷s¡TÃø√e#·TÃ nH˚<˚ Çø£ÿ&É dü÷Á‘·+. lø£èwüßí&ÉT #Ó|æŒq kÕ<ÛäHê\T / \ø£åD≤\T Ç$. 1) ø√]ø£\qT e<ä* Ä‘·àj·T+<˚ dü+‘·Twæº>± ñ+&É&É+. Ä‘·àH˚´yê‘·àHê ‘·Twüº'. (XÀ¢. 55) Ç‘·ìH˚ Ä‘êàsêeTT&Éì n+{≤s¡T. 2) düTK<äT'U≤\˝À düeT+>± ñ+&ÉTyê&ÉT. düTU≤ìï>±˙, <äT'U≤ìï>±˙ bı+<äø£ kÕøÏå>± düeT<äèwæº‘√ #·÷#·Tyê&ÉT. (XÀ¢.56) dü+‘√wü+, <äT'K+ ˝Òe⁄ >∑qTø£ Áù|eT, <˚«wüeTT ¬s+&É÷ ˝Òìyê&ÉT. 3) ≈£Ls¡àeè‹Ô ` n+fÒ ‘êuÒ\T ‘·q nej·Tyê\˙ï ‘·q˝ÀøÏ ÇeTT&ÉTÃø=qï≥T¢ ‘·q Ç+Á~j·÷\qT $wüj·÷\qT+&ç yÓqTø£≈£î eTs¡\TÃyê&ÉT. (XÀ¢. 58) Ç˝≤ Ç+Á~j·T ìÁ>∑Vü≤+˝À ñqïyê&çøÏ C≤„q+ ø£\>∑>±H˚ ;C≤edüú˝À ñqï $wüj÷· düøÔÏ ≈£L&Ü ‘=\–b˛‘·T+~. (XÀ¢. 59) n+fÒ ìØ“»+>± ‘·j÷· sö‘·T+~. 4) Ç˝≤ Ç+Á~j·÷\qT ìÁ>∑Væ≤+∫ |üs¡ÁãVü≤àj·T+<˚ eTqdüT‡ ñ+∫qyê&ÉT dæú‘·Á|üE„&ÉT. (XÀ¢.61) á XÀ¢ø£+˝À eT‘·Œs¡' ` nH˚ |ü<ä+˝À ªH˚qTμ nH˚ |ü<ä+ |üs¡ÁãVü≤àqT dü÷∫düTÔ+~. lø£èwüßí&çì ø±<äT. 5) m+‘·{Ï $<ë«+düT&Ó’Hê, m+‘· Á|üj·T‘·ï+ #˚dæHê Ç+Á~j·÷\T n‘·ìï $wüj·÷\yÓ’|ü⁄ ˝≤>∑T‘·T+{≤sTT. ˇø£kÕ] eTqdüT‡ yê{Ïô|’øÏ yÓ[‘˚ yê{Ï|ü≥¢ dü+>∑+ (ÄdüøÏÔ) |ü⁄&ÉT‘·T+~. dü+>∑+ e\¢ n$ ø±yê\H˚ ø√]ø£, Ä ø√]ø£≈£î @<Ó’Hê n&É¶+øÏ ø£*–‘˚ <ëìô|’ Áø√<Ûä+ (XÀ¢. 22) Ç˝≤ |üs¡+|üs¡>± ø±eTeTT, Áø√<Ûeä TT ekÕÔsTT. Áø√<Û+ä e\¢ edüTCÔ ≤„q+ q•düT+Ô ~. BìH˚ yÓ÷Vü≤+ n+{≤s¡T. düyÓ÷àVü≤+ e\¢ düàè‹HêX¯+. <ëìe\¢ eTìùw q•kÕÔ&ÉT. (XÀ¢. 63) ø±ã{Ïº edüTÔe⁄\qT+&ç Ç+Á~j·÷\qT ìÁ>∑Væ≤+#·&Éy˚T kÕ<Ûä≈£î&ÉT #˚j·÷*‡q |üì. n<˚ C≤„ì \ø£åD+.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

6) Á|ükÕ<äãT~Δ ø£\yê&ÉT. sê>∑<˚«cÕ\T ˝Ò≈£î+&Ü Ç+Á~j·÷\ì Ä‘·àeX¯+˝À ñ+#·Tø=ì ø£s¡à\T #˚ùdyê&ÉT Á|ükÕ<ä+ bı+<äT‘ê&ÉT. (XÀ¢. 64) Á|ükÕ<äeT+fÒ Á|üdüqï‘·, kÕ«düú´+ nì nsêú\T #ÓbÕŒs¡T. dü«düú' n+fÒ ‘·q dü«s¡÷|ü+˝À ‘êqT ñqïyê&ÉT. ‘·q dü«s¡÷|üyÓTÆq |üs¡ÁãVü≤à˝À ñqïyê&ÉT. 7) Á|ükÕ<äãT~Δ˝À ñqïyê&çøÏ yÓ+≥H˚ dæú‘·Á|ü»„‘·«+ dæ~ΔdüTÔ+~. (XÀ¢. 65) 8) n+<ä]ø° Nø£{Ï>± ñqï~, Ç‘·ìøÏ |ü>∑\T>± ø£ì|ædüTÔ+~. n+<ä]ø° |ü>∑\T Ç‘·ìøÏ Nø£{Ï>± ø£ì|ædüTÔ+~. Ä‘·àC≤„q+ n+<ä]ø° ø£\>∑ì~. n+fÒ Nø£{Ï˝≤ ñ+&˚~. n~ Ç‘·ìøÏ düŒwüº+>± ‘Ó\TdüTÔ+~. n+<ä]ø° ø£ì|æ+#˚ Á|ü|ü+#·+, $wüjT· yê+#Û\· T Ç‘·ìøÏ Nø£{>Ï ± ø£ì|ækÕÔsTT. nC≤„qe÷sêZ\T>± ø£ì|ækÕÔsTT. (XÀ¢. 69) nC≤„q+˝À ˝À≈£î\T y˚T˝§ÿìe⁄qï|ü&ÉT Ç‘·ìøÏ n~ Nø£{Ï. <ëìøÏ <ä÷s¡+>± ñ+{≤&ÉT. 9) mìï q<äT\ ˙s¡T e∫Ã #˚]Hê düeTTÁ<ä+ ìX¯Ã\+>± m˝≤+{Ï e÷s¡TŒ ˝Ò≈£î+&Ü ñqï≥T¢ düeTdüÔyÓTÆq ø±e÷\T Ç‘·ì˝À $©qeTe⁄‘êsTT. n˝≤+{Ïyê&ÉT dæ‘ú Á· |üE&„ TÉ . (XÀ¢. 70) dæ‘ú Á· |üE&„ TÉ |ü]|üPs¡T&í TÉ , nø±eTVü≤‘·T&ÉT, ãj·T{ÏedüTeÔ ⁄\ qT+&ç Äq+<ä+ ø√s¡ìyê&ÉT. 10) nVü≤+ø±s¡+ ` H˚qT nH˚uÛ≤eq, ø£s¡Ôè‘·«uÛ≤eq ˝Òìyê&ÉT. ø√]ø£\qT e<ä* ñ+&ÉTyê&ÉT, XÊ+‹ì bı+<äT‘ê&ÉT. ô|’ #Ó|æŒq >∑TD≤\T ñqïyê&˚ dæú‘·Á|üE„&ÉT. n‘·ì dæú‹j˚T Áu≤V”≤àdæú‹. (XÀ¢. 72) ÁãVü≤àj·T+<äT ì*∫j·TT+&˚ dæú‹. n{Ïºyêìπø yÓ÷ø£å+. n+fÒ düø£\<äT'U≤\qT+&ç $eTTøÏÔ, »qàã+<Ûä+ qT+&ç $eTTøÏÔ. á dæú‹˝À yÓ÷Vü‰ìøÏ ‘êe⁄˝Ò<äT (ˇø£<ëìï eTs√$<Û+ä >± #·÷&É&+É yÓ÷Vü≤+). Bìj·T+<äTqïyê&ÉT ÁãVü≤àìsê«D+ bı+<äT‘ê&ÉT. (XÀ¢. 72) yêq+ n+fÒ >∑eTq+. ìsê«D+ n+fÒ #·\qs¡V≤æ ‘·d‹úæ . Ç~j˚T JeqTàø£dÔ ‹úæ nìï{Ïø£Hêï ñ‘·ÿèwüºdæú‹. Ç˝≤>∑ uÛÑ>∑eBZ‘·˝À n‹eTTK´+>± Á|ü‹bÕ~+|üã&˚ C≤„qjÓ÷>∑+, ø£s¡àjÓ÷>±\ >∑÷]Ã dü+øÏå|üÔ+>± á n<Ûë´j·T+˝À #Ó|üŒã&ç+~.

eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT

ø£sà¡ jÓ÷>∑eTT ø£s¡àjÓ÷>∑eT+fÒ ø£s¡àqT áX¯«sês¡ŒDãT~Δ‘√ nq>± |òü\+ô|’ ÄdüøÏÔ ˝Ò≈£î+&Ü #˚j·T&É+ nì ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. <ëìH˚ $es¡+>± á n<Ûë´j·T+˝À #ÓãT‘ês¡T. á n<Ûë´j·T+˝À 43 XÀ¢ø±\THêïsTT. Bìï dü÷ú\+>± eT÷&ÉT $uÛ≤>±\T>± #·÷&Ée#·TÃ. yÓTT<ä{Ï 20 XÀ¢ø±\T ø£s¡àjÓ÷>±ìï eT]+‘· $e]+#êsTT. 21`35 XÀ¢ø±\T ñ‘·eÔ T|ü⁄s¡Twüßì Á|ües¡qÔ . Ä<äsÙ¡ yÓTqÆ e´øÏÔ m˝≤ e´eVü≤]kÕÔ&TÉ . 36`43 XÀ¢ø±\T ø±eTÁø√<Ûë<äT\>∑T]+∫ #·s¡Ã. Ç˝≤ á n<Ûë´j·T+ yÓTT‘·Ô+ ø£s¡àjÓ÷>∑+ #Ó|üŒ&Üìπø ñ<˚›•+#·ã&ç+~. s¬ +&Ée n<Ûë´j·T+˝À #Ó|Œæ q $wüj÷· ìï $ì ns¡Tq® T&çøÏ ˇø£ dü+<˚V≤ü + ø£*–+~. ø£s¡àjÓ÷>∑+ø£+fÒ C≤„qjÓ÷>∑+ ÁX‚j·Tdüÿs¡yÓTÆq~ nì #ÓbÕŒe⁄ ø£<ë eT] qHÓï+<äT≈£î ø£sà¡ jÓ÷>∑+˝À ñ+&ÉeT+≥THêïe⁄ n+≥÷ @~ ÁX‚jT· düÿs¡yTÓ qÆ <√ <ëìï #Ó|ü (XÀ¢.2) nì ø£èwüßíDÏí ÁbÕ]ú+#ê&ÉT. lø£èwüßí&ç˝≤ nHêï&ÉT. ˝Àπø-dæàHé ~«$<Ûë ìcÕ˜ |ü⁄sê Áb˛ø±Ô eTj·÷q|òüT ˆ C≤„qjÓ÷π>q kÕ+U≤´Hê+ ø£s¡àjÓ÷π>q jÓ÷–HêyéT ˆˆ 3 n+fÒ kÕ+KT´\≈£î (dü+Hê´düT\≈£î) C≤„qjÓ÷>∑+, jÓ÷>∑T\≈£î (ø£sà¡ #˚jT· e\dæq yê]øÏ) ø£sà¡ jÓ÷>∑+ nì s¬ +&ÉT |ü<‘Δä T· \THêïsTT. }s¡øπ ø£sà¡ \qT dü+q´dæ+#·&+É e\¢ (n+fÒ Ä‘·àC≤„q+˝Òì dü+Hê´dü+e\¢ e÷Á‘·y˚T) yÓ÷ø£å+ ø£\T>∑<äT. eT<ÛäTdü÷<äq düsd¡ «ü ‹ nH˚ |ü+&ç‘T· &ÉT Bìï $e]dü÷Ô Ç$ ìC≤ìøÏ s¬ +&ÉT ìwü\˜ T ø±e⁄, ˇπø ìwü˝˜ À ¬s+&ÉT <äX¯\Hêï&ÉT. ˇø£{Ï kÕ<Ûäq<äX¯. ¬s+&Ée~ kÕ<Ûä´<äX¯. ø£s¡àjÓ÷>∑+ kÕ<Ûäq<äX¯. ∫‘·XÔ ó¯ ~Δø*£ – C≤„H√‘·Œ‹Ô nsTTq ‘·sê«‘· n<˚ kÕ<Û´ä <äX>¯ ± e÷s¡T‘·T+~. n+<äTe\¢H˚ uÛÑ>∑yêqT&ÉT eTTqTà+<äT kÕ+K´+, jÓ÷>∑+ ˇø£fÒ nì |ü<˚|ü<˚ #Ó|üŒ&É+ #·÷kÕÔ+. πøe\+ ø£s¡àjÓ÷>∑+e\¢ yÓ÷ø£å+ sê<äT. ø±˙ <ëìe\¢ ∫‘·ÔX¯ó~Δ ø£\T>∑T‘·T+~. j·TC≤„\T, j·÷>±\T yÓTT<ä˝…’qyê{Ï˝À n+>∑+>± ñqï <ëq<Ûäsêà<äT\e\¢ ∫‘·ÔX¯ó~Δ ø£\T>∑T‘·T+~. ∫‘·Ô+ ìs¡à\+>± ˝Ò≈£î+fÒ C≤„qÁbÕ|æÔ ˝Ò<äT. Ç<Ó˝≤>∑+fÒ eT*qyÓTÆq n<ä›+ô|’ Á|ü‹_+ã+ ø£qã&É<äT. n+<äTø£ì e÷*Hê´ìï ‘=\–+#ê*. n~ ‘=\–+∫q+‘·e÷Á‘êq Á|ü‹_+ã+ Á|ü‹|òü*+#·<äT. <ëìô|’ B|ü|ü⁄ yÓ\T>∑T |ü&Ü*.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

n<ë›ìï X¯óÁuÛÑ|üs¡#·&É+ es¡≈£î ø£s¡à. B|ü+ yÓ*–+#·&É+ n+fÒ y˚<ë+‘·yêø±´\qT ns¡+ú #˚dTü ø=ì yê{Ïì J]í+#·Tø√e&É+. Ç~ düs¬ q’ |ò*ü ‘êìïdüT+Ô ~. n+fÒ ø£sà¡ \<ë«sê ø£s¡àX¯Sq´‘· kÕ~Û+#·&É+. ø£sà¡ \qT ndü˝Ò ÁbÕs¡+_Û+#·øb£ ˛e&É+e\¢ HÓw’ ÿü s¡à´+ (ø£sà¡ \T ˝Òøb£ ˛e&É+) ≈£î<äs<¡ Tä . C≤„q+˝Òìyê&ÉT πøe\+ ø£s¡à‘ê´>∑+#˚‘· ø£s¡àjÓ÷>∑+ Ç#˚Ã |òü˝≤ìï bı+<ä˝Ò&ÉT (XÀ¢. 4). ø£s¡à\T e<ä*y˚dæqyê&ÉT ªH˚qT ø£s¡à\qT e<ä˝ÒXÊqTμ n+≥÷ H˚qT nH˚ uÛ≤eq (ø£s¡Ôè‘·«uÛ≤eq)˝À ñ+{≤&ÉT. e~˝Òj·T&É+≈£L&Ü ˇø£ ø£s¡àj˚T. n+<äTe\¢ n‘·ìøÏ HÓ’wüÿs¡à´+ (actionless state) ≈£î<äs¡<äT. n+‘˚>±ø£ eTìwæ m\¢|ü&É÷ @<√ ˇø£ |üì #˚dü÷ÔH˚ ñ+{≤&ÉT. q Væ≤ ø£•Ã‘Y ø£åDeT|æ C≤‘·T ‹wü˜‘·´ø£s¡àø£è‘Y (XÀ¢.5) eTìwæ }s¡≈î£ +<ëeTHêï Á|üøè£ ‹, n+fÒ dü‘«Ô· s¡»düyÔ ÷Ó >∑TD≤\ Á|üu≤Û e+ n‘·DíÏ }s¡Tø√ìe«<äT (XÀ¢.5). ˇø£y˚fi¯ Á|üj·T‘·ï|üPs¡«ø£+>± u≤ùV≤´+Á~j·÷\qT ìÁ>∑Væ≤+∫ ≈£Ls¡TÃHêï ˝À|ü\ Ç+Á~j·TyÓTÆq eTqdüT‡ }s¡Tø√<äT. n~ $wüj·÷\ô|’ yÓfi¯ó‘·÷H˚ ñ+≥T+~. n˝≤+{ÏyêDÏí $T<∏ë´#ês¡T&ÉT (hypocrite) n+{≤s¡T (XÀ¢.6). n+<äTe\¢ Ç+Á~j·÷\qT eTqdüT‡‘√bÕ≥T ìj·T$T+∫ Ä ‘·sê«‘· ÄdüøÏÔ ˝Ò≈£î+&Ü ¬s+&Ée n<Ûë´j·T+˝À #Ó|Œæ q$<Û+ä >± ø£sà¡ \T #˚dHæ ê |òsü y¡ ê˝Ò<Tä n~ ø£sà¡ jÓ÷>∑eTe⁄‘·T+~. ø±ã{Ïº Á|ü‹e´ø°Ô ‘·q dü«uÛ≤yêìï nqTdü]+∫ e∫Ãq ø£s¡àqT ‘·|üŒø£ #˚j·÷* (XÀ¢.8). jÓ÷<ÛäT&ÉT j·TT<äΔ+ #˚j·÷*, eT+Á‹ eT+Á‘ê+>∑+ HÓibÕ*. Hê´j·TkÕúq+ yê]|üì #˚j·÷*. á XÀ¢ø£+˝À ìj·T‘·ø£s¡à nH˚ |ü<ä+ yê&Éã&ç+~. n+fÒ me&ÉT @ |üì #˚j·T&ÜìøÏ n~Ûø±s¡+ ñqïyê&√ n~ ìj·T‘·yÓTÆqø£s¡à. n+fÒ ‘·|üŒø£ #˚j·÷*‡q ø£s¡à. ø£s¡à˝Ò Ä#·]+#·ø£b˛‘˚ J$ø£ ≈£L&Ü nkÕ<Ûä´+ (XÀ¢.8). j·T»„+ ø√dü+ ø£s¡à Çø£ÿ&É ˇø£ eTTKýÓTÆq $wüj·T+ #Ó|üŒã&ç+~. ø£s¡à m{Ïº dü+<äs¡“¤+˝À ã+<Ûäø£+ (binding nature) ne⁄‘·T+~, @ |ü]dæ‹ ú ˝À ã+~Û+#·<Tä nì #·sÃ¡ . j·T»„+ø=s¡≈î£ #˚ùd |üì ã+<Ûøä +£ ø±<äì dæ<ëΔ+‘·+ (XÀ¢.9). j·T»„eT+fÒ @$T{Ï? e÷eT÷\T>± ãTT‹«≈£îÿ\T, j·T»e÷ì, nH˚ø£ j·T»„dü+uÛ≤sê\T ùdø£]+∫ $$<Ûä y˚<äeT+Á‘ê\qT ñ#·Ã]dü÷Ô n–ï˝À ÄVüQ‘·T*e«&É+ nì eTq+ #·÷düT+Ô {≤+. Bìø°, ø£sà¡ jÓ÷>±ìøÏ dü+ã+<Û+ä @$T{Ï? nì á n<Ûë´j·T+˝À #·sÃ¡ . á n<Ûë´j·T+˝Àq÷ ‘·sê«‹<äsTTq C≤„qjÓ÷>∑ n<Ûë´j·T+˝Àq÷ lø£èwüßí&ÉT j·T»„X¯u≤›ìøÏ $düÔè‘·yÓTÆq nsêúìï #ÓbÕŒ&ÉT.

eT÷&Ée n<Ûë´j·T+

Á|üdüTÔ‘· XÀ¢ø£+ j·TC≤„sêú‘·ÿs¡àD√-q´Á‘· ˝Àø√-j·T+ ø£s¡àãqΔq' ˆ ‘·<äs¡ú+ ø£s¡à øöH˚Ôj·T eTTø£Ôdü+>∑' düe÷#·s¡ ˆˆ 9 j·T»„+ n+fÒ uÛÑ>∑yêqT&ÉT nì ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T j·TCÀ„ yÓ’ $wüßí' nH˚ ÁX¯ó‹ìã{Ïº. $wt ` nH˚ <Ûë‘·Te⁄e\¢ n+‘ê yê´|æ+∫ e⁄qïyê&ÉT nì ns¡ú+. j·T»„+ø=s¡≈£î ø£s¡à n+fÒ áX¯«sês¡ŒDãT~Δ‘√ #˚ùd ø£s¡à. n+fÒ |òü\+ô|’ ÄdüøÏÔ ˝Ò≈£î+&Ü #˚ùd ø£s¡à. n+<äTπø eTTø£Ôdü+>∑' ` ø£s¡à|òü\+ô|’ ÄdüøÏÔ˝Òìyê&ÉyÓ’ ø£s¡àqT Ä#·]+#·T nHêïs¡T. Á|üø£è‹ #·Áø£+ ‘·sê«‹ XÀ¢ø±˝À¢ (10`16) j·T»„eTH˚ |ü<ëìï kÕ<Ûës¡D+>± eTq+ >∑eTì+#˚ ns¡ú+˝À yê&Üs¡T. n+fÒ y˚<ä+˝À #Ó|üŒã&çq yê»ù|j·T+, CÀ´‹c˛˜eT+ yÓTT<ä˝…’q j·TC≤„\T. <˚e‘·\qT ñ<˚›•+∫ #˚j·Tã&˚$. M{Ïe\¢ »>∑‘·TÔ |ü]|ü⁄wæº #Ó+<äT‘·T+~. düèwæº˝À nìï edüTÔe⁄\≈£î ñqï |üs¡düŒs¡ ñ|üø±s¡´ ` ñ|üø±s¡ø£uÛ≤e+ (principle of interdependence) , ˇø£<ëìô|’ ˇø£{Ï Ä<Ûës¡|ü&çe⁄+&É&É+ Çø£ÿ&É #Ó|üŒã&ç+~. düèwæºø£s¡Ô Á|ü»\‘√bÕfÒ j·TC≤„ìï düèwæº+#ê&ÉT (XÀ¢.10). eTìwæì n+<äT˝À uÛ≤>∑+>± #˚XÊ&ÉT. düèwæ˝º À Ç‘·s¡ X¯≈î£ \Ô ‘√ düV≤ü ø£]+∫q|ü&˚ Ç‘·ìøÏ eTqT>∑&.É düèwæº ìj·Te÷\≈£î e´‹πsø£+>± yÓ[ﬂq|ü&ÉT Ç‘·ìøÏ eTqT>∑&É ˝Ò<äT. BìH˚ ' <˚yêHé uÛ≤ej·T‘êH˚q ‘˚ <˚yê uÛ≤ej·TqTÔ e' ˆ |üs¡düŒs¡+ uÛ≤ej·TqÔ' ÁX‚j·T' |üs¡eTyê|ü‡´<∏ä ˆˆ 11 <˚e‘·\T, Ç+Á<ë<äT\T. esê¸ìøÏ ø±s¡DuÛ÷Ñ ‘·T˝…q’ yês¡T. j·T»„+<ë«sê <˚e‘·\qT dü+‘·è|æÔ|üs¡#ê*. n+fÒ <˚e‘·\T nH˚ düèwæº˝Àì X¯≈£îÔ\qT eTq+ >ös¡$+#ê*. n|ü&˚ n$ eTq≈£î düVü≤ø£]kÕÔsTT. Çø£ÿ&É j·T»„X¯u≤›ìï dü+Á|ü<ëj·÷s¡ú+˝À <˚e⁄ﬁ¯ó¢ nì nqTø√e#·TÃ. ˝Ò<ë ˇø£ s¡÷|üø£+>± (metaphor) Á>∑Væ≤+∫ Á|üø£è‹X¯øÏÔ nì ≈£L&Ü Á>∑Væ≤+#·e#·TÃ. Á|üø£è‹qT+∫ Á>∑Væ≤+#·&Éy˚Tø±<äT Á|üø£è‹øÏ Çyê«* nH˚ ns¡ú+. j·T»„+˝À uÛ≤>∑+>± <ëq+, ‘·|üdüT‡ yÓTT<ä˝…’q$ ˝À≈£î\≈£î ñ|üø£]+#˚$. á$<Û+ä >± |üsT¡ \≈£î|üj÷Ó –+#˚ (j·T»„+) #˚dTü qÔ ïyê&ÉT bÕbÕ\qT+&ç eTT≈£î&Ô eÉ ⁄‘ê&ÉT. Ç‘·s¡T\≈£î düVü≤ø±s¡+ #˚j·Tìyê&ÉT bÕbÕìï bı+<äT‘ê&ÉT (XÀ¢.13). j·T»„eTH˚ ø£s¡à≈£î y˚<äy˚T ñ‘·Œ‹ÔkÕúq+. ø£s¡à ÁãôVAà<ä“¤e+ (XÀ¢.15) nHêïs¡T. á y˚<ä+ |üs¡ÁãVü≤àqT+&ç |ü⁄{Ïº+~. nq>± Á|üø£è‹ìj·Te÷ìï ‘Ó*ù| Á>∑+<∏ä+ y˚<ä+. n+<äT#˚‘· |üs¡ÁãVü≤à‘·‘·Ô«y˚T j·T»„+˝À ñ+<äì Á>∑Væ≤+#ê* (XÀ¢. 15).

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

nqï+e\¢ Je⁄\T J$+#·&+É , Ä nqï+ y˚T|òTü +e\¢ |ü⁄≥º&+É , Ä y˚T|òTü + j·T»„+e\¢ |ü⁄≥º&É+, Ä j·T»„+ eTìwæ nqTwæ˜+#˚ ø£s¡à ø±e&É+ nH˚~ ˇø£ #·Áø£+. á #·Áø±ìøÏ $T>∑‘êe˙ï ‘√&ÉŒ&É‘êsTT. BìøÏ $|òü÷‘·+ ø£*–+#·>∑*–+~ eTìwæ ˇø£ÿ&˚ (XÀ¢. 16). ø±ã{Ïº á $|òü÷‘êìï ø£*–+#˚yê&çì n|òü÷j·TT' ` n+fÒ bÕ|üJ$‘·+ ø£\yê&ÉT, Ç+Á~j·÷sêeT' ` Ç+Á~j·÷˝À¢H˚ s¡$TdüTÔ+&˚yê&ÉT nHêïs¡T (XÀ¢.16). n˝≤+{Ï Ç+Á~j·T˝À\T&ç J$‘·+ e´s¡+ú . eTìwæøÏ e÷Á‘·yT˚ ‘·qT ø√s¡T≈£îH˚ $wüj÷· \ô|’ ùd«#·Ã¤ ñ+<äì ô|’q #Ó|ü≈£îHêï+. Ä ùd«#·Ã¤‘√ eTìwæ Á|üø£è‹ #·Áø±ìøÏ $|òü÷‘·+ ø£*–+#·≈£L&É<äì á Á|üø£s¡D+ ns¡ú+. C≤„q+‘√ ø£s¡à #˚j·T&É+ 17e XÀ¢ø£+qT+&ç eT∞¢ ø£s¡àjÓ÷>∑+ Á|ükÕÔ$+#·ã&ç+~. me&Ó’‘˚ Ä‘·às¡‘·T&ç>± (Ä‘·àj·T+<˚ ìwü>˜ \∑ yê&ÉT) ñ+{≤&√ n‘·ìøÏ ø±s¡´+ nH˚~ ñ+&É<Tä (ø£sà¡ e⁄+≥T+~>±˙ ø±s¡´eTT+&É<äT). |üs¡e÷s¡ú‘·‘êÔ«ìï ‘Ó\TdüTø=ì ø£s¡àqT #˚j·÷\ì ns¡ú+. BìH˚ ñ|üìwü‘T· ˝Ô À C≤„‘ê« ø£sêàDÏ ≈£îØ«‘· nHêïs¡T. n˝≤+{Ïyê&çøÏ ø£sà¡ qT+∫ @ Á|üj÷Ó »qeT÷ ˝Ò<äT (XÀ¢.18). ø±ã{Ïº #˚j·T<ä–q ($~Û+#·ã&çq) ø£s¡àqT ndü≈£îÔ&ÉyÓ’ Ä#·]+#·T nì eT∞¢ ns¡T®qT&çøÏ #ÓãT‘·THêï&ÉT. Ç+<äT≈£î ˇø£ ñ<ëVü≤s¡D ≈£L&Ü Çe«ã&ç+~. ø£s¡àD…Æe Væ≤ dü+dæ~Δe÷dæú‘ê »qø±<äj·T' ˆ ˝Àø£dü+Á>∑Vü≤y˚Tyê|æ dü+|üX¯´Hé ø£s¡TÔeTs¡Ωdæ ˆˆ 20 »qø±<äT\T ø£sà¡ qT Ä#·]+∫j˚T dæ~ìΔ (yÓ÷øå±ìï) bı+<ës¡T. ø±ã{Ïº ˙e⁄ ≈£L&Ü ˝Àø√|üø±sêìï >∑eTìdü÷Ô ø£sà¡ #˚j÷· *. ˝Àø£d+ü Á>∑V≤ü + n+fÒ ˝Àø£d´ü ñHêàs¡Z Á|üeè‹Ô ìyês¡DyéT ` nì yê´U≤´‘·\Hêïs¡T. ˝Àø±ìï #Ó&ÉTe÷s¡Z+qT+&ç ìyê]+#·&É+. á n<Ûë´j·T+ yÓTT<ä{À¢ ns¡T®qT&ç X¯+ø£ >∑eTì+#ê+, C≤„qjÓ÷>∑+ >=|üŒ<ë, ø£s¡àjÓ÷>∑+ >=|üŒ<ë nì. n+<äT≈£î á XÀ¢ø£+˝À »q≈£î&ç ñ<ëVü≤s¡D. »q≈£î&ÉT C≤„ìjÓTÆ q sê»]¸. Ç‘·ìù|s¡T ãèVü≤<ës¡D´ø√|üìwü‘T· ˝Ô À n˝≤π> uÛ≤s¡‘+· , jÓ÷>∑yêdæw+˜ü ˝≤+{Ï Á>∑+<∏ë˝À¢ $düÔè‘·+>± ø£ì|ædüTÔ+~. Ç~es¡≈£î #Ó|æŒq $wüj·÷H˚ï ø£èwüßí&ÉT Çø£ÿ&É eT∞¢ #ÓbÕŒ&ÉT.

eT÷&Ée n<Ûë´j·T+

C≤„q+‘√ ≈£L&çq ø£sà¡ jÓ÷>∑+ (C≤„ìjÓTÆ ≈£L&Ü ˝Àø√|üø±sêì¬ø’ ø£s¡à #˚j·T&É+) ø£s¡àjÓ÷>∑+ ¬s+&ÉT s¡ø±\T : kÕ<Û≈ä î£ &ç>± (yÓ÷øå±ìï ø√s¡T‘·÷) ø£sà¡ jÓ÷>∑+ #˚jT· &É+. C≤„q+‘√ ≈£L&çq ø£s¡à˝À yÓ÷ø£å$T~es¡πø dæ~Δ+∫+~. C≤„ì ø£s¡à ù|s¡T≈£î e÷Á‘·y˚T ø£s¡à. <ëìï ø£sêàuÛ≤dü n+{≤s¡T (ø£s¡à˝≤>± ø£ì|ædüTÔ+~). Ç~ kÕøå±‘·÷Ô yÓ÷ø£åy˚T. kÕ<Ûä≈£î&ç>± #˚ùd ø£s¡àjÓ÷>∑+˝À ∫‘·ÔX¯ó~Δ ø£\>∑&É+<ë«sê yÓ÷øå±ìøÏ düVü≤ø±]>± ñ+≥T+~. ø£s¡à |üs¡+|üs¡j·÷ kÕ<Ûäq+ n+{≤s¡T. »qø±<äT\T ø£s¡à #˚düTø=H˚ yÓ÷ø£å+ bı+<ës¡T nH˚ yêø±´ìï m˝≤ Á>∑Væ≤+#ê*? »q≈£î&ÉT ˇø£y˚ﬁ¯ C≤„ìjÓÆT ø£s¡à #˚dæe⁄+fÒ n‘·ìøÏ C≤„q+e\¢H˚ dæ~Δ nì uÛ≤$+#ê*. C≤„ì ø±≈£î+&Ü ø£s¡à #˚dæe⁄+fÒ Áø£y˚TD ∫‘·ÔX¯ó~Δ<ë«sê dæ~Δ bı+<ë&Éì nqTø√yê*. n˝≤π> ˙e⁄ (ns¡Tq® T&ÉT) ≈£L&Ü ˙≈£î ÁbÕ|æ+Ô ∫q ø£sà¡ qT jÓ÷>∑ãT~Δ‘√ Ä#·]+#·T nì ns¡+ú . ˝Àø√|üø±s¡+ ø=s¡≈£î ø£s¡à ‘·sê«‹ ø=ìï XÀ¢ø±˝À¢ ˝Àø£dü+Á>∑Vü≤+ ø=s¡≈£î ø£s¡à m˝≤+{Ï~ nì #Ó|üŒã&ç+~. eTq+ ˝Àø£+˝À Ä<äsÙ¡ ÁbÕj·TT\T>± (role models) ø=+<ä]ì #·÷düT+Ô {≤+. yê]e\¢H˚ eTq+ Á|üu≤Û $‘·T\yÓTÆ düHêàs¡+Z ˝À ø=+‘·es¡≈î£ Á|üe]ÔdTü +Ô {≤+. eTìwæ ñ‘·eÔ Te÷s¡+Z ˝À q&Ée&ÜìøÏ XÊÅd+Ôü ˝À #Ó|Œæ q ìj·Te÷˝Ò ø±≈£î+&Ü á dü‘T· Œs¡Twüß\T ≈£L&Ü ø±s¡D+. BìH˚ ˇø£ Á|üdæ<äΔXÀ¢ø£+˝À #ÓbÕŒs¡T. j·T<ä´<ë#·s¡‹ ÁX‚wü˜düÔ‘·Ô<˚y˚‘·s√ »q' ˆ dü j·T‘Y Á|üe÷D+ ≈£îs¡T‘˚ ˝Àø£düÔ<äqTes¡Ô‘˚ ˆˆ 21 ÁX‚wü˜|ü⁄s¡Twüß&ÉT m˝≤>∑ e´eVü≤]kÕÔ&√ ˝À≈£î\T <ëìH˚ nqTdü]kÕÔs¡T. n‘·&ÉT ‘·q J$‘·+˝À m˝≤+{Ï Á|üe÷D≤\T bÕ{ÏkÕÔ&√ ˝Àø£+ <ëìì nqTdü]düTÔ+~. eTs=ø£ ñ<ëVü≤s¡D kÕøå±‘·÷Ô lø£èwüßí&˚. q y˚T bÕsêúdæÔ ø£s¡Ôe´+ Á‹wüß ˝Àπøwüß øÏ+#·q ˆ Hêqyê|üÔeTyê|üÔe´+ es¡Ô @e #· ø£s¡àDÏ ˆˆ 22

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

˝Àø£dü+Á>∑Vü≤+ ø√dü+ |üì#˚j·÷˝≤? e<ë›? nH˚ $wüj·T+˝À qH˚ï >∑eTì+#·T. Hê≈£î eT÷&ÉT ˝Àø±˝À¢ m˝≤+{Ï ø£seÔ¡ ´eT÷ ˝Ò<Tä . Hêqyê|ü+Ô ` Hê˝À Ç~es¡øπ ˝ÒìB, nyê|üÔe´+ ` bı+<ä<ä–qB, @B˝Ò<äT. nsTTHê H˚qT ø£s¡à\T Ä#·]dü÷ÔH˚ ñHêïqT. H˚qT ø£s¡à\T Ä#·]+#·ø£b˛‘˚ Ç‘·s¡T\T ≈£L&Ü qH˚ï nqTdü]kÕÔs¡T. ˝Àø£<Ûäsêàìï H˚qT dü+ø£s+¡ #˚dqæ yêDíe⁄‘êqT. Ä$<Û+ä >± Á|ü»\qT HêX¯q+ #˚dqæ yêDíe⁄‘êqT (XÀ¢. 24). ø±e⁄q düø±Ô' ø£s¡àD´$<ë«+k˛ j·T<∏ë ≈£îs¡«ìÔ uÛ≤s¡‘· ˆ ≈£îsê´~«<ë«+dü<Ô ë∏ -düø•Ô£ Ãø°sT¡ ¸s√¢ød£ +ü Á>∑V≤ü yéT ˆˆ 25 ˙e⁄ Hê˝≤>± Ä‘·ày˚‘·ÔyÓ’Hê (C≤„ìjÓÆT ø£s¡à #˚dæHê) ø±≈£îHêï (kÕ<Ûä≈£î&ç>± ø£s¡à #˚dHæ ê) Ç‘·sT¡ \ y˚T\T¬øH’ ê, |üì#˚jT· e\dæ+<˚ø<£ ë! n+<äTe\¢ C≤„q+˝Òìyês¡T m˝≤¬>‘’ ˚ kÕ«s¡ú+>∑T]+∫ ø£s¡à#˚kÕÔs√ C≤„ìjÓÆTqyê&ÉT ˝Àø£dü+Á>∑Vü≤+ <äèwæº˝À e⁄+#·Tø=ì ø£sà¡ #˚j÷· *. ø±ã{Ïº düe÷»+˝À Ä<äsÙ¡ |ü⁄sT¡ wüß\T }s¡øπ ≈£Ls=Ãq≈£î+&Ü Ä<äsÙ¡ e+‘·yTÓ qÆ ø£sà¡ \T #˚jT· &É+ nedüs+¡ (}s¡≈î£ qïyê&ÉT ñ‘·eÔ TT&Éì uÛ≤$+#·sê<äT). n˝≤ #˚dTü qÔ ï|ü&ÉT Ç‘·sT¡ \T @ eT+∫|üì #˚dTü HÔ êï Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*. yê]˝À ãT~Δu<ÒÛ +ä (ø£sà¡ nedüs+¡ ˝Ò<Tä nì #Ó|Œæ , ˝Ò<ë nqedüs+¡ >± ‘·|ü ˝…+#·&+É <ë«sê yê] eTqdüT‡˝À ÁuÛ≤+‹ ø£*–+#·&+É ) #˚j·T≈£L&É<äT. yês¡T ø£s¡àdü+>∑T˝…’Hê dü¬s’q|üì #˚düTÔqï+‘·es¡≈£î C≤„ìjÓÆTqyê&ÉT CÀwüj˚T‘Y ` ñ‘ê‡Vü≤|üs¡Tdü÷Ô ñ+&Ü*. ‘·qT ìcÕÿeTø£s¡à #˚dü÷Ô $T>∑‘êyê]ì ñ‘ê‡Vü≤|üs¡Tdü÷Ô ñ+&Ü*. ø£s¡Ô mes¡T? düèwæº n+‘ê ÁãVü≤àqT+&ç e∫Ã+<äì yÓTT<ä{À¢ #Ó|ü≈£îHêï+. ÁãVü≤àqT+&ç m˝≤ e∫Ã+~? ø±s¡´ø±s¡Ddü+ã+<Ûä+ eT∞¢ ˇø£kÕ] #·÷<ë›+. eT{ÏºqT+&ç ≈£î+&É ‘·j·÷¬s’q|ü&ÉT eT{Ïºì ñbÕ<ëq ø±s¡D+ (material cause) n+{≤s¡T. ≈£î+&É ø±s¡´+ (effect). ≈£îeTà]ì ì$T‘·øÔ ±s¡D+ (efficient cause) n+{≤s¡T. uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT düèwæº #˚XÊ&Éqï|ü&ÉT ≈£îeTà]yê&ç˝≤>∑ ‘·qø£+fÒ _ÛqïyÓTÆq |ü<ësêúìï <˚H√ï rdüTø=ì á $XÊ«ìï ‘·j·÷s¡T#˚XÊ&ÉT. <ëì‘√ ˇø£ eT{Ïºu§eTàqT ‘·j·÷s¡T#˚dæ n+<äT˝À ÁbÕD≤ìï }<ë&ÉT n+fÒ e÷eT÷\T 5e ‘·s¡>∑‹kÕúsTT˝À dü]b˛‘·T+~. ø±˙ y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+ n˝≤ nq&ÜìøÏ M˝Ò¢<äT. uÛÑ>∑e+‘·Tìø£+fÒ _ÛqïyÓTÆq |ü<ës¡úeTT+<äì n+^ø£]ùdÔ uÛ>Ñ e∑ +‘·TDÏí düs«¡ yê´|ü≈î£ &ÉT nq˝Ò+. düsê«ìï yê´|æ+∫ nìï+{Ï˝À ñ+&ç ìj·T$T+#˚yê&ÉT, n+‘·sê´$T (n+‘·' R ˝À|ü\, j·÷$T R ìj·÷eTø£+ #˚ùdyê&ÉT)

eT÷&Ée n<Ûë´j·T+

nì m˝≤ n+{≤+. uÛÑ>∑e+‘·T&çøÏ ø=ìï |ü]<ÛäT\T (limitations) ekÕÔsTT. BìH˚ y˚<ë+‘·uÛ≤wü˝À |ü]#˚Ã¤<ä+ n+{≤s¡T. eTq+ eT÷&ÉTs¡ø±\ |ü]#˚Ã¤<ë˝À¢ ñ+{≤+. n+fÒ |ü]∫Ã¤qTï\T>± ñ+{≤+. Ç$ <˚X¯‘·' ` á Á|ü<˚X¯+˝À ñ+fÒ eTs=ø£ Á|ü<˚X¯+˝À ñ+&É˝Ò+. ø±\‘·' ` á ø±\+˝À (21e X¯‘ê_›˝À) ñ+fÒ eTs√ ø±\+˝À ñ+&É˝Ò+. edüTÔ‘·' ` ô|qTï nH˚ edüTÔe⁄ |ü⁄düÔø£+ nH˚ edüTÔe⁄ ø±˝Ò<äT. á eT÷&ÉT |ü]#˚Ã¤<ë\‘√ eTq+ |ü]∫Ã¤qTï\T>± ñ+{≤+. uÛÑ>∑e+‘·TDÏí Ç˝≤ |ü]∫Ã¤qTï&Éq&ÜìøÏ M˝Ò<¢ Tä . n<=ø£ n|ü]∫Ã¤qï #Ó‘’ q· ´+. ø±ã{Ïº düèwæøº Ï dü+ã+~Û+∫q |ü<ës¡úy˚T<√ n~ ÁãVü≤àπø dü+ã+~Û+∫q~ ø±yê*. b˛˙ uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À ˇø£ uÛ≤>∑+ (nej·Te+) rdüTø=ì düèwæº »]–+B n+fÒ ÁãVü≤àqT eTq˝≤π> nej·Tyê\Tqï e´øÏÔ>± uÛ≤$+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. n~≈£L&Ü ≈£î<äs¡<äT. ÁãVü≤à e´øÏÔø±<äT. n<=ø£ #Ó’‘·q´+ (consciousness principle) nì #Ó|ü ≈£îHêï+. uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT nì |ü⁄+*+>∑+˝À ≈£L&Ü #Ó|Œü &ÜìøÏ M˝Ò<¢ Tä . Ç~ ÁãVü≤à nì q|ü⁄+düø£*+>∑+˝À yê&˚ X¯ã›+. Bì˝À nej·Tyê\T+&É&ÜìøÏ M˝Ò¢<äT. eT] düèwæº m˝≤ »]–+~? n+fÒ y˚<ë+‘·XÊÅd+Ôü ˝À ÁãVü≤à #Ó‘’ q· ´+qT+&ç e÷j·T nH˚ X¯øÏÔ e∫Ã+<äì, <ëìe\¢ Äø±X¯+, <ëìe\¢ yêj·TTe⁄\T, yêj·TTe⁄qT+&ç n–ï, n–ïqT+&ç ˙s¡T, ˙{ÏqT+&ç uÛ÷Ñ $T, |üXó¯ |üø±å ´<äT\T yÓTT<ä˝q’… #˚‘H· ê#˚‘q· Á|ü|+ü #·+ e∫Ã+<äì ñ|üìwü‘·TÔ\T #ÓãT‘êsTT (Ç~ ô|’q ≈£L&Ü #Ó|ü≈£îHêï+). eT] Çe˙ï e÷j·TqT+&ç yÓ\Te&çe⁄+fÒ e÷j·Tø£+fÒ n_ÛqïyÓTÆq<˚ á düèwæº. e÷j·Tπø Á|üø£è‹, n$<ä´ nì ù|s¡T¢HêïsTT. Á|üø£è‹ uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À @s¡Œ&çq ˇø±H=ø£s¡÷|ü+. Ç~ |ü]D≤eT+ nq&ÜìøÏ ≈£L&Ü M˝Ò<¢ Tä . |ü]D≤eTeT+fÒ bÕ\T ô|s¡T>∑T>± e÷]q≥T¢ nH˚ ns¡ú+edüTÔ+~. ÁãVü≤à n˝≤ e÷s¡≥+˝Ò<äT. n˝≤ ø£ì|ædüTÔqï~. ø±ã{Ïº ÁãVü≤à BìøÏ ñbÕ<ëqø±s¡D+, ì$T‘·Ôø±s¡D+ ≈£L&Ü. n+<äTπø n_Ûqï ì$T‘·Ô ñbÕ<ëq ø±s¡D+ nHêïs¡T. á düèwæº ì»y˚THê, e÷j·T n+≥THêï+ ø£<ë nì ˇø£ Á|üX¯ï. Ç~ dü‘Y ` ñqï~ nq&ÜìøÏ>±˙, ndü‘Y ` |üP]Ô>± (≈£î+<˚{øÏ =eTTà˝≤>∑) ˝Ò<ìä nq&ÜìøÏ>±ì M˝Ò<¢ ìä ñ|üìwü‘·TÔ\T #ÓãT‘êsTT. á e÷j·÷X¯øÏÔ (Á|üø£è‹) eT÷&ÉT n+XÊ\ ø£\sTTø£. á n+XÊ\πø (constituents) >∑TD≤\ì ù|s¡T. á >∑TD≤\T ˇø£ kÕe÷´edüú (equilibrium)˝À

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ñ+{≤sTT. á kÕe÷édüú #Ó<ä]q|ü&ÉT dü‘·Ô«s¡»düÔyÓ÷ >∑TD≤\T düèwæºs¡÷|ü+˝À ø£ì|ækÕÔsTT. (á >∑TD≤\ >∑T]+∫ Á|ü‘´˚ ø£ n<Ûë´j·T+ ñ+~). á >∑TD≤\ Á|üu≤Û e+e\¢ e÷qedü«uÛ≤e+˝À ø=ìï ø=ìï <Ûsä êà\T @s¡Œ&ÉT‘·T+{≤sTT. n|ü&ÉT eTq+ dü‘«Ô· >∑TD+e\¢ Ç˝≤+{Ï dü«uÛ≤e+, s¡CÀ>∑TD+e\¢ Ç˝≤+{Ï dü«uÛ≤e+ nì n+≥T+{≤+. >∑TD+ n+fÒ kÕe÷q´+>± \ø£åD+, edüTÔ<Ûäs¡à+, dü«uÛ≤e+ nì yê&ÉTø£˝À n+≥T+{≤+. ˇø£&ÉT ø√|üdü«uÛ≤e+ ø£\yê&ÉT, eTs=ø£&ÉT XÊ+‘·dü«uÛ≤e⁄&ÉT, eTs=ø£&ÉT k˛eT]dü«uÛ≤e⁄&ÉT n+{≤+. sê»düdü«uÛ≤e+ ñqïyê&ÉT n˙ï kÕ~Û+#ê\H˚ Á|üeè‹Ô‘√ ñ+{≤&ÉT. ñqï<ëì‘√ ‘·è|æ|Ô &ü y˚ ê&ÉT kÕ‹Ô«ø£d«ü uÛ≤e⁄&TÉ . k˛eT]>± e⁄+&˚yê&ÉT ‘êeTdüd«ü uÛ≤e⁄&TÉ . á >∑TD≤\ø£\sTTπø Á|ü‹e´øÏÔ ≈£L&Ü. Á|ü‹eTìwæ˝À $_ÛqïìwüŒ‘·TÔ˝À á >∑TD≤\ $TÁX¯eT+ ñ+≥T+~. á >∑TD≤˝Ò ø£s¡Ô. BìH˚ ˇø£ Á|üdæ<äΔ XÀ¢ø£+˝À ` Á|üø£è‘˚' ÁøÏj·Te÷D≤ì >∑TD…Æ' ø£sêàDÏ düs¡«X¯' ˆ nVü≤+ø±s¡$eT÷&ÛÜ‘êà ø£sêÔVü≤$T‹ eTq´‘˚ ˆˆ 27 Á|üøè£ ‹ (e÷j·T) qT+&ç |ü⁄{Ïqº eT÷&ÉT>∑TD≤\T ø£sà¡ *ï #˚sTTdüTHÔ êïsTT. nVü≤+ø±s¡+ (H˚qT nH˚ uÛ≤eq)˝À qTqï eTìwæ yÓ÷Vü≤+‘√ (dü‘·´+ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü) H˚H˚ ø£s¡Ô nì uÛ≤$düT+Ô {≤&ÉT. Á|üøè£ ‹˝Àì $_Ûqï|ü<ësêú\˝À ≈£L&Ü á eT÷&ÉT >∑TD≤\T ñHêïsTT. á >∑TD≤\<Ûsä êà\qT ‘·q <Ûsä êà\T>± Äs√|æ+#·Tø√e&É+ yÓ÷Vü≤+. yÓ÷Vü≤+ ø£\yê&ÉT eT÷&ÛÉT&ÉT. n+<äTπø ô|’ XÀ¢ø£+˝À $eT÷&ÛÜ‘êà nHêïs¡T. C≤„ìjÓÆTqyê&ÉT á eT÷&ÉT >∑TD≤\T ‘·q dü«s¡÷|ü+ ø±<äT, ‘·q dü«s¡÷|ü+ X¯ó<äΔ#Ó’‘·q´dü«s¡÷|ü+, á >∑TD≤\T yê{Ïyê{Ï ø±sê´˝À¢ Á|üe]ÔdüTÔHêïsTT nì Á>∑Væ≤+∫qyê&ÉT. ø£s¡à\|ü≥¢ ÄdüøÏÔ #·÷|ü&ÉT (XÀ¢. 28) á >∑TD≤\ $wüj·T+˝À yÓ÷Vü≤+ #Ó+~qyês¡T ÄdüøÏÔ ø£*–e⁄+{≤s¡T. j·T<∏ës¡+ú ‘Ó*dæqyê&ÉT n˝≤+{Ï yÓ÷Vü≤+˝À ñqïyê]ì nqedüs+¡ >± #·*+|ü#j ˚ T· &ÉT. yêfi¯ó¢ n˝≤ Á|üe]Ôdü÷ÔH˚ ñ+{≤s¡T. me¬s’‘˚ nVü≤+ø±s¡uÛ≤eq ˝Ò≈£î+&Ü ‘·eT≈£î $~Û+|üã&çq ø£s¡à\qT #˚kÕÔs√ yês¡T ø£s¡àã+<Ûä+qT+&ç eTT≈£îÔ˝Ö‘ês¡ì eT∞¢ #ÓãT‘·THêï&ÉT lø£èwüßí&ÉT 31,32 XÀ¢ø±˝À¢. nVü≤+ø±s¡uÛ≤e+‘√ ñqïyêfi¯ó¢ n$y˚≈£î\T. >∑TD+ R Á‘ê&ÉT ` dü+kÕÿs¡+ m+‘· C≤„ì>± ñ+&Ü\qT≈£îHêï Á|üø£è‹, <ëì dü«uÛ≤eeTT, <ëì >∑TD≤\T eTq*ï ˝≤>∑T‘·T+{≤sTT. >∑TDeT+fÒH˚ eTs√ ns¡ú+ Á‘ê&ÉT nì, eTq*ï ã+~Û+#˚ dü«uÛ≤e+

eT÷&Ée n<Ûë´j·T+

ø£\~. n+<äTπø C≤„qe+‘·T&ÉT≈£L&Ü ‘·q Á|üø£è‹ì, dü«uÛ≤yêìï nqTdü]+∫ Á|üe]ÔdüTÔ+{≤&ÉT. ÁbÕDT\˙ï ‘·eT dü«uÛ≤e+yÓ’|ü⁄ |üs¡T>∑TrdüTÔ+{≤sTT. ìÁ>∑Vü≤+ @+ #˚j·T>∑\<äT? (XÀ¢. 33). Çø£ÿ&É Á|üø£è‹ n+fÒ πøe\+ eT÷&ÉT>∑TD≤\ düy˚Tàfi¯qy˚T ø±≈£î+&Ü |üPs¡«»qà dü+kÕÿs¡+, á »qà˝À e´ø£ÔyÓTÆq~ nì ns¡ú+. dü+kÕÿs¡eT+fÒ @$T{Ï? kÕ<Ûës¡D+>± eTq+ dü+kÕÿs¡+ ñqïe´øÏÔ nì eéVü≤]düTÔ+{≤+. n+fÒ n‘·qT dü+|òüT+˝À m˝≤ yÓT\>±* nH˚ Á|ües¡ÔqqT n\es¡#T· ≈£îqï e´øÏÔ nì ns¡+ú . Á|ü‹ eTìwæøÏ ‘·qT #·<Tä e⁄≈î£ qï #·<Tä e⁄ dü+kÕÿsêìïdüT+Ô ~. n+<äTøπ #·<Tä e⁄ ` dü+kÕÿs¡+ n+≥T+{≤+. eTqdüT‡˝Àì n+‘·sêfi≤˝À¢ ‘·q eTTÁ<äqT Hê≥&É+e\¢ #·<äTe⁄ n‘·ì Á|ües¡ÔqqT ø=+‘· Á|üuÛ≤$‘·+ #˚düTÔ+~. Ç˝≤+{ÏeTTÁ<ä ˝Ò<ë >∑Ts¡TÔH˚ dü+kÕÿs¡+ n+{≤+. Bìπø yêdüq nì y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À ù|s¡T. (edü ` n+fÒ ø£|Œæ |ü⁄#Ã· &ÉeTì ns¡+ú ). eTqdüT‡˝À Hê≥T≈£î b˛sTTq Á|ües¡HÔ êXË*’ (behavioural pattern). ø=ìï eT+∫ yêdüq\T+&É#T· Ã, ø=ìï #Ó&TÉ yêdüq\T ñ+&Ée#·TÃ. eT+∫yêdüq\T ≈£L&Ü kÕ<Ûä≈£îìøÏ n&É¶+≈£î˝Ò. ñ<ë: XÊÅdüÔyêdüq ` n+fÒ m|ü&É÷ XÊÅdüÔÁ>∑+<∏ë\T, yê{Ï˝Àì yê>¥yK’Ó ], X¯ãs› a¡ ], yêÚ≤´qøöX¯\+ Ç{≤¢+{Ï yê{Ï˝ÀH˚ eTTì–j·TT+&ç yê{Ï kÕs¡+ Á>∑Væ≤+#·˝Òø£b˛e&É+. ˝Àø£yêdüq ` »qT\T yÓT#·TÃø=H˚≥T¢ Á|üe]Ô+#ê* nH˚ ‘·|üq. Ç˝≤+{Ï$ kÕ<Ûä≈£îìøÏ n&É¶+≈£î\T. dü+kÕÿs¡+ ¬s+&ÉT s¡ø±\T. 1) á »qà˝ÀH˚ nqTuÛÑyê\T, yê{Ï eTTÁ<ä\T 2) |üPs¡«»qà˝Àì düTø£è‘· <äTwüÿ è‘ê\ eTTÁ<ä\T, á »qà˝À Á|üø£≥eTj˚T´$. (M{ÏH˚ H˚&ÉT heridity and environment nH˚ ù|]≥ #·]ÃdüTÔHêïs¡T). Ç+Á~j·÷\T @ $wüj·÷\qT Á>∑Væ≤kÕÔjÓ÷ yê{Ïô|’ nqTsê>∑+, ˝Ò<ë <˚«wü+ nì ¬s+&ÉT kÕ<Ûës¡D Á|üeè‘·TÔ\T ñ+{≤sTT. Ç+Á~j·÷\øÏ düTK+ ø£*–+#˚ <ëìô|’ nqTsê>∑+, <äT'K+ ø£*–+#˚ edüTÔe⁄ô|’ <˚«wü+. düTK+ nH˚ |ü<ä+˝À ªK+μ n+fÒ Ç+Á~j·TeTì ns¡+ú ` n+fÒ Ç+Á~j·÷ìøÏ Ç+|ü⁄>± ñ+&˚~, <äT'K+ n+fÒ Ç+Á~j·÷ìøÏ πø¢X¯+ ø£*–+#˚~ nì ns¡ú+. M{Ïô|’q sê>∑+, <˚«wü+ á ¬s+&É÷ ≈£L&Ü kÕ<Ûä≈£îìøÏ X¯Á‘·Te⁄\T (XÀ¢. 34). á nqTsê>∑+e\¢H˚ ns¡T®qT&ÉT ≈£L&Ü ‘·q dü«<Ûäsêàìï e<ä˝≤\qT≈£îHêï&ÉT. n+<äTe\¢H˚ lø£èwüßí&ÉT n‘·ì <Ûäsêàìï >∑Ts¡TÔ#˚dü÷Ô`

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ÁX‚j·÷Hé dü«<Ûäs√à $>∑TD' |üs¡<Ûäsêà‘Y dü«qTwæ˜‘ê‘Y ˆ dü«<Ûäπsà ì<Ûäq+ ÁX‚j·T' |üs¡<Ûäs√à uÛÑj·÷eVü≤' ˆˆ 35 ªª#·ø£ÿ>± nqTwæ˜+#˚ |üs¡<Ûäs¡à+ ø£Hêï @y√ ø=ìï ˝ÀbÕ\THêï dü«<Ûäs¡ày˚T nqTdü]+#·<ä–q~. dü«<Ûäsêà#·s¡Dø√dü+ eTs¡DyÓTÆHê eT+∫<˚. |üs¡<Ûäs¡à+ uÛÑj·÷ìï ø£*–+#˚~μμ nì ns¡ú+. Çø£ÿ&É ns¡T®qT&ç dü«<Ûäs¡àeT+fÒ s¡CÀ>∑TD dü«uÛ≤e⁄&ÉT, ø£åÁ‹j·TT&Ó’q+<äTe\¢ sê»´bÕ\q n‘·ì <Ûäs¡à+. <ëìï e<ä* _Ûøå±≥q #˚j·÷\q&É+ |üs<¡ säÛ êàìï ø√s¡Tø√e&É+. Ç<˚ Á|üd+ü >∑+ 18e n<Ûë´j·T+˝À eT∞¢ edüT+Ô ~. @<√ ‘ê‘êÿ*ø£yTÓ qÆ yÓ÷Vü≤+˝À |ü&ç H˚qT j·TT<äΔ+ #˚j·TqT nHêï ªÁ|üø£è‹kÕÔ«+ ìjÓ÷ø£å´‹μ n+fÒ ˙ dü«uÛ≤ey˚T ˙e⁄ e<ä›Hêï ìqTï neX¯óDÏí #˚dæ ø£s¡à #˚sTTdüTÔ+~ nì #ÓbÕŒ&ÉT. ns¡T®qT&ç dü«uÛ≤e+ XÖs¡´+, ‘˚»düT‡, <Ûäè‹ (dæús¡‘·«+) (XÀ¢. 18`43) yÓTT<ä˝…’q$. yê{Ï Á|üuÛ≤e+e\¢ neX¯ó&Ó’ j·TT<äΔy˚T #˚j·T>∑\&ÉT nì lø£èwüßí&ç n_ÛÁbÕj·T+. ø±eT+ ` Áø√<Ûä+ Çø£ÿ&É eT∞¢ sê>∑<˚«cÕ\ô|’ #·s¡Ã. sê>∑+e\¢ e#˚Ã~ ø±eT+ (ø√]ø£). <˚«wü+e\¢ e#˚Ã<˚ Áø√<Ûä+. M{Ïe\¢ eTìwæ bÕ|üø±sê´\≈£î yÓqTø±&É&ÉT. n+<äTπø ns¡T®qT&ç Á|üX¯ï 36e XÀ¢ø£+˝À n<∏ä πøq Á|üj·TTø√Ô-j·T+ bÕ|ü+ #·s¡‹ |üPs¡Twü' nì. mes√ ã˝≤‘êÿs¡+>± Áù|πs|ædüTÔqï≥T¢ e÷qe⁄&Ó+<äT≈£î bÕ|ü+˝À Á|üe]ÔdüTÔHêï&ÉT? BìøÏ düe÷<Ûëq+>± lø£èwüßí&ÉT ` ø±eT @wü Áø√<Ûä @wü s¡CÀ>∑TDdüeTT<ä“¤e' ˆ eTVü‰X¯H√ eTVü‰bÕbÕà $<˚Δ´q$TVü≤ yÓ’]DyéT ˆˆ 37 Á|üøè£ ‹˝Àì s¡CÀ>∑TD+qT+&ç |ü⁄fÒ~º ø±eT+. Bì eTs√s¡÷|üyT˚ Áø√<Û+ä . n+<äTe˝Ò¢ @ø£e#·q+˝À Ç~ ø±eT+, Ç~ Áø√<Ûä+ nì ¬s+{Ï˙ ñ<˚›•+∫ ˇπøe÷≥˝À #ÓbÕŒ&ÉT. Bì Äø£* m+‘·≈£L rs¡<äT. Ç~ #ê˝≤ bÕ|æwæ˜~. Ç<˚ X¯Á‘·Teì ‘Ó\TdüTø√ nì XÀ¢ø±s¡+ú . eTq ø√]ø£qT me¬sH’ ê n&ÉT≈¶ î£ +fÒ n‘·ìô|’ Áø√<Û+ä . Ç~ s¡CÀ>∑TD+ jÓTTø£ÿ |òü*‘·+. Ç<˚ kÕ<Ûä≈£î&ç X¯Á‘·Te⁄. C≤„Hêìï ø£|æŒy˚ùd n+<Ûäø±s¡+ ˝≤+{Ï~. ªm˝≤¬>’‘˚ bı>∑ n–ïì ø£|æŒy˚düTÔ+<√, n<ë›ìï e÷*q´+ m˝≤ ø£|æŒy˚düTÔ+<√, e÷$ >∑s¡“¤+˝Àì •X¯óe⁄qT ø£|æŒy˚düTÔ+<√ n˝≤>∑ Ç~ C≤„Hêìï ø£|æŒy˚düTÔ+~μ (XÀ¢. 38).

eT÷&Ée n<Ûë´j·T+

á ø±eT+ C≤„ìøÏ ì‘·´X¯Á‘·Te⁄. Ç~ ø±eTs¡÷|ü' ` n+fÒ nH˚ø£s¡÷bÕ˝À¢ Á|üø£≥eTe⁄‘·÷ ñ+≥T+~. Ç$ m+‘·{Ïø° Äs¡Œsêì nq\+ (n–ï) ˝≤+{Ï~ (XÀ¢. 39). nq\+ ` n+fÒ #ê\T nH˚e÷≥ mø£ÿ&É ˝Ò<√ n~ nì ns¡ú+ (n\+ n+fÒ #ê\T nì ns¡ú+). n–ï˝ÀøÏ m+‘· Ä»´+ y˚dæHê n~ Á>∑Væ≤dü÷ÔH˚ ñ+≥T+~. n˝≤π> ø±eT+ #ê\T nH˚ e÷≥˝Òì~. eT] á ø±eT+ <˚ìï ÄÁX¯sTT+∫ e⁄+≥T+~? mø£ÿ&É ñ<ä“¤$düTÔ+~? ÇÅì›j·÷DÏ eTH√ ãT~Δs¡kÕ´~ÛcÕ˜qeTT#·´‘˚ (XÀ¢. 40). Ç+Á~j·÷\T, eTqdüT‡, ãT~Δ M{ÏøÏ n~ÛcÕ˜q+ n+fÒ ÄÁX¯j·T+. á eT÷&ç+{Ïe\¢ ø±eT+ C≤„Hêìï ø£|æŒy˚dæ <˚Væ≤ì (Je⁄DÏí) yÓ÷Vü≤+˝À |ü&Éy˚düTÔ+~. C≤„q+ ø£|æŒy˚j·Tã&É&Éy˚T yÓ÷Vü≤+. n+fÒ edüTÔ‘·‘êÔ«ìï #·÷&É˝Òø£b˛e&É+. BìøÏ ø±s¡D+ Ç+Á~j·÷\T. u≤Vü≤édüTeÔ ⁄\ô|’ Á|üd]ü +∫ yê{Ïì eTqdüT‡≈£î n+<ä#k˚ ÕÔsTT. ãT~Δ yê{Ïì $X‚w¢ +æ ∫ nqTsê>±H√ï, <˚«cÕH√ï ø£*–düT+Ô ~. n<˚ ø±eT+ ˝Òø£ Áø√<Û+ä . n+‘·'ø£sD¡ +˝À |ü⁄&ÉT‘·THêïsTT ø±e⁄q M{Ïì n+‘·'ø£sD¡ +<ë«sêH˚ m<äTs√ÿyê*. á Ç+Á~j·÷\qT ìj·T+Á‹+#ê*. Bìe\¢ C≤„qHêX¯ø£yÓTÆq, bÕ|üdü«uÛ≤e+>∑\ á ø±eT+ ‘=\–b˛‘·T+~ (XÀ¢. 41). Ç+Á~j·÷\T >=|üŒy˚. X¯øeÔÏ T+‘·yTÓ qÆ y˚. yê{Ïe\q $wüj÷· \qT Á>∑V≤æ +#˚ eTqdüT‡ yê{Ïø+£ fÒ >=|üŒ~. eTqdüT‡≈£î n+~qyê{Ïì $X‚w¢ +æ #˚ ãT~Δ (discrimination) Ç+ø± >=|üŒ~. á eT÷&ç+{Ïì kÕøÏå>± >∑eTì+#˚ Ä‘·à M{Ïìï+{Ïø£+fÒ ô|’qTqï~. ø±ã{Ïº ø±e÷ìï m<äTs√ÿyê\+fÒ ãT~Δì kÕøÏå>± <ä]Ù+#˚ nuÛ≤´dü+ #˚j·÷*. @e+ ãT<˚Δ' |üs¡+ ãT<ëΔ« dü+düÔuÛ≤´‘êàqe÷‘·àHê ˆ »Væ≤ X¯Á‘·T+ eTVü‰u≤ôVA ø±eTs¡÷|ü+ <äTsêdü<äyéT ˆˆ 49 eTqdüT‡qT eTqdüT‡‘√H˚ ìÁ>∑V≤æ +#·T. n+fÒ ìX¯Ã\+>± #˚dTü ø√, ø±eTeTH˚ X¯Á‘·Te⁄qT »sTT+#·T nì ns¡ú+. ªeTq @e eTqTcÕ´D≤+ ø±s¡D+ ã+<ÛäyÓ÷ø£åjÓ÷'μ nHêïs¡T. n+fÒ ªÁ|ü|+ü #·C≤\+˝À ∫≈£îÿø√e&ÜìøÏ eTqùd‡ ø±s¡D+, <ëìì e~*+#·Tø√e&ÜìøÏ eTqùd‡ ø±s¡D+μ. eT+∫ø°, #Ó&TÉ ø° Je⁄ì≈£îqï ˇπø kÕ<Ûqä + eTqdüT‡. Bìì ãj·T≥≈£î eT[flùdÔ Á|ü|+ü #·+, ˝À|ü*øÏ eT[flùdÔ Ä‘·àC≤„q+. X¯Á‘·TyÓq’ á ø±e÷ìï »Væ≤ ` #·+|ü⁄ n+≥THêï&ÉT lø£èwüßí&ÉT. ø√]ø£‘√bÕ≥T ø£s¡àqT ≈£L&Ü e<ä\≈£L&É<äT. ìcÕÿeTø£s¡à #˚j·T&Éy˚T á n<Ûë´j·T kÕs¡+.

Hê\T>∑e n<Ûë´j·TeTT

C≤„q ø£s¡àdü+Hê´düjÓ÷>∑eTT Ç~ 42 XÀ¢ø±\Tqï n<Ûë´j·T+. Bì˝À Hê\T>∑T n+XÊ\T #·÷&É>∑\+. yÓTT<ä≥ 11e XÀ¢ø£+ es¡≈£L Á|üdü+>∑eXÊ‘·÷Ô ne‘ês¡eT+fÒ @$T{À #Ó|üŒã&ç+~. 12`23 es¡≈£î ø£s¡àjÓ÷>∑+ >∑÷]Ã Ç+ø± ø=+‘· $es¡D, Á|üdü+>∑eXÊ‘·÷Ô Hê\T>∑T esêí\ e´edüú. ‘·sê«‘· 23`32 es¡≈£î eT÷&Ée n<Ûë´j·T+˝À #Ó|æŒq j·T»„X¯u≤›ìøÏ $kÕÔs¡yÓTÆq ns¡ú+ #Ó|üŒã&ç+~. ∫e]uÛ≤>∑+ C≤„qÁ|üX¯+dü, C≤„ìÁ|üX¯+dü. ne‘ês¡‘·‘·Ô«+ #Ó|üŒ&É+˝À lø£èwüßí&ÉT πøe\+ <ë«|üs¡j·TT>∑+Hê{Ï ˇø±H=ø£ #ê]Á‘·ø£ e´øÏÔ ø±<äT, »>∑<äTZs¡Te⁄ s¡÷|ü+˝À ñqï |üs¡ÁãVü≤àj˚T nì #Ó|üŒ&É+ \ø£å´+. Bìe\¢ ns¡T®qT&ç ÁX¯<äΔ <äè&ÛÉeTe⁄‘·T+~. 2, 3 n<Ûë´j·÷˝À¢ ‘êqT #Ó|üŒe\dæ+<ä+‘ê #ÓbÕŒqì uÛ≤$+#ê&ÉT lø£èwüßí&ÉT. n+<äTe\¢ <ëìï eTT–+|ü⁄ #˚dü÷Ô Ä $<ä´jÓTTø£ÿ #·]Á‘· ` n+fÒ mes¡T me]øÏ yÓTT<ä≥ uÀ~Û+#ês¡T, <ëì |üs¡+|üs¡ @$T{Ï nì #ÓãT‘ê&ÉT. H˚qT yÓTT<ä{À¢ á jÓ÷>±ìï dü÷s¡T´&çøÏ ñ|ü<˚•+#êqT. dü÷s¡T´&ÉT eTqTe⁄≈£î ñ|ü<˚•+#ê&ÉT. eTqTe⁄ Çøå±«ø£sêE≈£î #ÓbÕŒ&ÉT. á$<Û+ä >± |üPs¡« sê»s¡T¸\+<äs÷¡ á ø£sà¡ jÓ÷>∑+ (C≤„q+‘√ ≈£L&çq) Ä#·]+#ês¡T. ø±˙ ø±\Á|üuÛ≤e+e\¢ á $<ä´ ã\V”≤qyÓTÆ+~. Ç|ü&ÉT á $<ä´qT Hê uÛÑ≈£îÔ&ÉT, düKT&ÉT nsTTq ˙≈£î #ÓãT‘·THêïqT (XÀ¢. 1`3). Çø£ÿ&É sê»]¸ nH˚ X¯ã›+ >∑eTì+|ü<ä–+~. sêE˝…’ j·TT+&ç≈£L&Ü ãTTwüß\T ` n+fÒ C≤„qT˝…’ ø£s¡àdü+Hê´dü+ #˚j·T≈£î+&Ü C≤„qT˝…’ ø£s¡àqT #˚dæqyês¡T. Philosopher king nì Á^≈£î y˚<ë+‘·+˝À ù|¢{À eTVü‰X¯j·TT&ÉT #Ó|æŒq ÄX¯j·÷ìøÏ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À nH˚ø£ ñ<ëVü≤s¡D\T. Çø£ÿ&É lX¯+ø£s¡T\ uÛ≤wü´+˝À ^‘êÁ|üjÓ÷»q+ ˇø£ yêø£´+˝À #Ó|üŒã&ç+~. »>∑‘êŒ\sTT‘·è≤D≤+ ø£åÁ‹j·÷D≤+ ã˝≤<ÛëHêj·T. ‘˚q jÓ÷>∑ã˝Òq j·TTø±Ô' düeTsêú' uÛeÑ ìÔ ÁãVü≤à s¡ø‘åÏ T· yéT. ÁãVü≤àø£Áå ‘˚ |ü]bÕ*‘˚ »>∑‘Y |ü]bÕ\sTT‘·TyéT n\yéT. »>∑‘T· qÔ T bÕ*+#˚ sêE\≈£î ã˝≤ìïe«&Üì¬ø’ H˚qT á jÓ÷>±ìï #ÓbÕŒqT. á jÓ÷>∑ã\+‘√ yês¡T <Ûäsêàìï s¡øÏå+#·>∑\s¡T. Áu≤Vü≤àDT&ÉT, ø£åÁ‹j·TT&ÉT <Ûäsêàìï dü]>± ìs¡«Væ≤ùdÔ dü+|üPs¡í»>∑‘·TÔqT |ü]bÕ*+#·&ÜìøÏ n~ #ê\T nì ns¡ú+. á $<ä´ dü+Hê´düT\≈£î ø±<äT, sêE\≈£î ã˝≤ìïe«&ÜìøÏ, ˝Àø£dü+Á>∑Vü‰s¡ú+ m˝≤ bÕ*+#ê* nì

Hê\T>∑e n<Ûë´j·T+

‘Ó\T|ü&ÜìøÏ. á yêø£´+˝À Áu≤Vü≤àDT&ÉT n+fÒ |ü⁄≥Tºø‘£ √ Áu≤Vü≤àDT&ÉT nì ø±≈£î+&Ü sêE≈£î <Ûäsêàìï uÀ~Û+∫ <Ûäsêà#·s¡D #˚sTT+#˚ >∑Ts¡Te⁄ nì ns¡ú+. á s√E˝À¢ y˚T<Ûë$es¡Z+ nqTø√e#·TÃ. »>∑‘·TÔqT düÁø£eT+>± bÕ*+#·&ÜìøÏ ø±e\dæq BÛX¯øÏÔ, u≤VüQã\+ nH˚ ¬s+&É÷ Çø£ÿ&É #Ó|üŒã&Ü¶sTT. Çø£ÿ&É ns¡T®qT&çøÏ ˇø£ dü+<˚Vü≤+. ˙e⁄ <ë«|üs¡j·TT>∑+˝À ñHêïe⁄ ø£<ë, düèwæºøÏ |üPs¡«+ dü÷s¡T´&çøÏ á ñ|ü<˚X¯+ m˝≤ #˚XÊe⁄ nì (XÀ¢. 4). n+<äTô|’ lø£èwüßí&ÉT $es¡D Çyê«*‡e∫Ã+~. |ü⁄≥Tºø£˝Òì, ne´j·TyÓTÆq ÁãVü≤à≈£î dü+ã+~Û+∫q e÷j·÷X¯øÏÔ (Á|üø£è‹). Ä Á‹>∑TD≤‘·àø£X¯øÏÔì eX¯+ #˚düTø=ì |ü⁄&ÉT‘·T+{≤qT (XÀ¢. 6). Çø£ÿ&É ne‘ês¡eT+fÒ <˚e˝Àø£+ U≤∞#˚dæ Çø£ÿ&É |ü⁄{≤º&TÉ nì ns¡+ú ø±<äT. Á|üøè£ ‹˝Àì ìj·÷eTø£Xø¯ ÔÏ dü‘«Ô· >∑TD+ ø°Då +Ï ∫q|ü⁄&TÉ Ä >∑TD≤ìï eT∞¢ ñ<ä]Δ +#·&Üì¬ø’ @<√s¡÷|ü+˝À Á|üø£≥eTe⁄‘·T+~. n<˚ ne‘ês¡+. <˚e˝Àø£+ U≤∞ #˚j·T&É+, <˚y˚] Á|ürøÏådü÷Ô ñ+&É&É+ ˝≤+{Ï$ |ü⁄sêD≤˝À¢ kÕe÷q´»qT*ï ñ<˚›•+∫ #Ó|æŒqe÷≥\T. düeTdüÔuÛÑ÷‘ê\≈£î ìj·÷eT≈£î&Ó’q uÛÑ>∑yêqTì $wüj·T+˝À e÷s¡TŒ+&É<äT. nsTTHê e÷j·÷X¯øÏÔe\¢ ˝Àø£+˝À |ü⁄{Ïºq≥T¢ ø£qã&É‘ê&ÉT (XÀ¢. 6). Çø£ÿ&É ¬s+&ÉT Á|üdæ<äΔ XÀ¢ø±\T. j·T<ë j·T<ë Væ≤ <Ûäs¡àdü´ >±¢ìs¡“¤e‹ uÛ≤s¡‘· ˆ nuÛÑT´‘êúq eT<Ûäs¡àdü´ ‘·<ë‘êàq+ düèC≤eT´Vü≤yéT ˆˆ 7 |ü]Á‘êD≤j·T kÕ<Ûä÷Hê+ $HêXÊj·T #· <äTwüÿ è‘êyéT ˆ <Ûäs¡àdü+kÕú|üHêsêúj·T dü+uÛÑyê$T j·TTπ> j·TTπ> ˆˆ 8 <ÛäsêàìøÏ (˝Àø±ìï dü]>± q&É|ü&Üì≈£îqï j·T+Á‘ê+>±ìøÏ) m|ü&Ó’‘˚ Vü‰ì ø£\T>∑T‘·T+<√, n<Ûäs¡à+ ô|\T¢ãT≈£î‘·T+<√ n|ü&ÉT <Ûäsêàìï ñ<äΔ]+#·&Üì¬ø’ qqTï H˚qT düèwæ+º #·T≈£î+{≤qT. eT+∫ì s¡ø+åÏ #·&ÜìøÏ #Ó&TÉ qT q•+|ü#j ˚ T· &ÜìøÏ, <Ûsä êàìï eT∞ﬂ kÕú|+æ #·&ÜìøÏ H˚qT Á|ü‹j·TT>∑+˝À »ìàdüT+Ô {≤qT. Ç<=ø£ kÕs¡«ø±*ø£ ìj·TeT+. á j·T<∏ësêúìï me&ÉT ‘Ó\TdüT≈£î+{≤&√ |ü⁄qs¡®qà #·Áø£+qT+&ç ãj·T≥|ü&ç qH˚ï #˚s¡T≈£î+{≤&ÉT (XÀ¢. 9). uÛÑ>∑yêqTì X¯Øs¡ dü+Á>∑Vü≤D≤ìøÏ Je⁄ì »qà≈£î ‘˚&Ü ñ+~. uÛÑ>∑e+‘·T&ç X¯Øs¡Á>∑Vü≤D+ ©˝≤e÷Á‘·+, ˝Àø£dü+Á>∑Vü≤+ ø√dü+. Je⁄&ç »qà n‘·ì ø£s¡à|òü*‘·+. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT eTqTwü´s¡÷|ü+˝À ñHêï eTTø£Ôdü«s¡÷|ü⁄&ÉT. Je⁄&ÉT nC≤„q+, yÓ÷Vü≤+

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

M{Ï#˚ ã+~Û+|üã&çqyê&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·Tì~ e÷j·÷X¯Øs¡+ n+{≤s¡T. Je⁄&ç~ bÕ+#·uÛÖ‹ø£yÓTÆq X¯Øs¡+, düTU≤qTuÛÑeeTT, <äT'U≤qTuÛÑeeTT ø£*–q{Ïº dæú‹. ô|’ XÀ¢ø±\‘√ ne‘ês¡‘·‘·Ô«+ eTT–dæ+~. eT∞fl ø£sà¡ jÓ÷>∑ Á|ükÕÔeq. C≤„q+ n+fÒ ø£sà¡ ˝À nø£sà¡ qT #·÷&É&yÉ T˚ . C≤„qjÓ÷>∑+ yÓ÷øå±ìøÏ n+‘·s+¡ >∑kÕ<Ûqä eT˙ (n+fÒ kÕøå±‘·÷Ô yÓ÷øå±ìøÏ e÷s¡eZ T˙), ø£sà¡ jÓ÷>∑+ ãVæ≤s¡+>∑kÕ<ÛäqeT˙ (Áø£y˚TD ∫‘·ÔX¯ó~Δ ø£*–+#·&É+<ë«sê yÓ÷øå±ìøÏ e÷s¡ZeT˙) #Ó|ü≈£îHêï+. C≤„q+˝Òì ø£s¡àjÓ÷>∑+ πøe\+ ∫‘·ÔX¯ó~Δπø. C≤„q+‘√ ≈£L&çq ø£sà¡ jÓ÷>∑+‘√ yÓ÷ø£eå TT, »qàsêVæ≤‘·éTT. ø£sà¡ jÓ÷>∑+ kÕ<Ûqä + ` C≤„qìwü˜ kÕ<Û´ä +. ø£s¡àjÓ÷>∑+ ñbÕj·T+ ` C≤„qjÓ÷>∑+ ñù|j·T+ (ñbÕj·T+‘√ bı+<ä<ä–q~). eTTqTà+<äT ^‘·˝À @<Ó’‘˚ kÕ+KéTì (C≤„qeTì) #Ó|üŒã&ç+<√ n<˚ jÓ÷>∑+ (ø£s¡àjÓ÷>∑+) nì ‘Ó\TdüTø√ (5,6 n<Ûë´j·÷˝À¢) nH˚ yê´K´\T+&É&É+e\¢q÷, Ä s¬ +&ç+{Ï |ò\ü + ˇø£fÒ nì ‘Ó\T|ü&+É e\¢H√ (5`4) á s¬ +&É÷≈£L&Ü ˇπø e÷s¡+Z ˝Àì ¬s+&ÉT <äX¯\T ˝Ò<ë kÕúsTT\T nì #ÓbÕŒs¡T. πøe\+ C≤„qjÓ÷>∑+‘√ \_Û+#˚<˚<√ <ëìH˚ C≤„q+‘√ ≈£L&çq ˝Ò<ë C≤„qkÕ<Ûäq¬ø’ #˚ùd ø£s¡àjÓ÷>∑+‘√ ≈£L&Ü bı+<äe#·TÃ nì ns¡ú+. Çø£ÿ&É Á|üdü+>∑eXÊ‘·÷Ô ˇø£ Á|üdæ<äΔyÓTÆq XÀ¢ø£+ ` #ê‘·Ts¡«s¡í´+ eTj·÷ düèwüº+ >∑TDø£s¡à$uÛ≤>∑X¯' ˆ ‘·dü´ ø£sêÔs¡eT|æ e÷+ $<äΔ´ø£sêÔs¡eTe´j·TyéT ˆˆ 13 Bì Á|ü‹|ü<ës¡ú+ ‘Ó\TdüTø√e&É+ nedüs¡+. #ê‘·Ts¡«s¡í´+ R Hê\T>∑T esêí\T. n+fÒ Áu≤Vü≤àD, ø£åÁ‹j·T, yÓ’X¯´, X¯SÁ<äT\qã&˚ Hê\T>∑T esêí\T. eTj·÷ R uÛÑ>∑e+‘·T&Ó’q Hê #˚‘·, >∑TDø£s¡à$uÛ≤>∑X¯' R yê] >∑TD≤\T (dü«uÛ≤e+), dü«uÛ≤e eXÊ‘·÷Ô #˚ùd ø£s¡àqT ã{Ïº, düèwüº+ R düèwæº+|üã&çq~, $uÛÑõ+|üã&çq~. ‘·dü´ R <ëìjÓTTø£ÿ (Ä Hê\T>∑T esêí\jÓTTø£ÿ), ø£sêÔs¡eT|æ R ø£s¡ÔqT nsTTHê ≈£L&Ü, e÷+ R qqTï, nø£sêÔs¡+ R ø£s¡Ô ø±ìyê&ç>±, ne´j·T+ R e÷s¡TŒ˝Òìyêì>±, $~Δ R ‘Ó\TdüTø√. yê]yê] >∑TD≤\T, dü«uÛ≤eeXÊ‘·÷Ô #˚ùd ø£sà¡ \qTã{Ïº »qT*ï Hê\T>∑T esêí\T>± $uÛÑõ+#êqT. Bìì H˚H˚ #˚dæq|üŒ{Ïø° qqTï nø£s¡Ô nì ‘Ó\TdüTø√ nì ns¡ú+. uÛÑ>∑yêqT&ÉT m˝≤ nø£s¡Ô? ÁbÕDT\ »qà≈£î ø±s¡DyÓTÆ+~ yê] dü«ø£s¡à˝Ò. uÛÑ>∑yêqT&ÉT

Hê\T>∑e n<Ûë´j·T+

Bìì ìπs•› +#·&TÉ . >∑TD≤\ Á|üu≤Û ey˚T ø£sà¡ \T. >∑TD≤\≈£î, ø£sà¡ \≈£î nr‘·TDÏí H˚qT nì uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT #Óù|Œ dü+<äs“¡ +¤ ˝À á XÀ¢ø+£ #Ó|Œü ã&ç+~. n+<äTe\¢ uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT nø£s.Ô¡ yêéVü‰]ø£ <äècÕº´ ø£s.Ô¡ ø±˙ bÕs¡e÷]úø£ <äècÕº´ nø£s.Ô¡ uÛ>Ñ e∑ +‘·TìøÏ ø£sèÔ¡ ‘·«uÛÀø£èÔ ‘·«eTT\T ˝Òeì y˚<ë+‘· dæ<ëΔ+‘·+. ø£sèÔ¡ ‘·«eTT+fÒ dü+kÕ]‘·«+ edüT+Ô ~. >∑TD≤\e\¢H˚ eTqTwüß\ $uÛ≤>∑+ ˝Ò<ë HêeTø£sD¡ +. n+‘˚ø±˙ uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT Ä$<Û+ä >± düèwæ+º #ê&Éì ns¡+ú ø±<äT. >∑TD≤\+fÒ dü‘·Ô«eTT, s¡»düT‡, ‘·eTdüT‡ nì dü÷ú\+>± ô|’q #Ó|ü≈£îHêï+. M{Ï ø£\sTTø£qT >∑T]+∫, esêí\ @sêŒ≥TqT >∑T]+∫ á ÁøÏ+~$<Ûä+>± #ÓbÕŒs¡T ÁbÕNq yêÚ≤´‘·\T. es¡eí TT dü‘«· >∑TD+ s¡CÀ>∑TD+ ‘·y÷Ó >∑TD+ Áu≤Vü≤àDT&ÉT Á|ü<Ûëq+ s¬ +&ÉekÕúq+ eT÷&ÉekÕúq+ ø£Áå ‹j·TT&ÉT s¬ +&ÉekÕúq+ Á|ü<ëÛ q+ eT÷&ÉekÕúq+ yÓX’ ó¯ ´&ÉT eT÷&ÉekÕúq+ Á|ü<ëÛ q+ s¬ +&ÉekÕúq+ X¯SÁ<äT&ÉT eT÷&ÉekÕúq+ s¬ +&ÉekÕúq+ Á|ü<ëÛ q+ á >∑TD≤\ ø£\sTTø£ $_Ûqï ìwüŒ‘·TÔ˝À¢ ñ+&É&É+e\¢H˚ düèwæº˝Àì yÓ’∫Á‘·´+. Ç+Á~j·TìÁ>∑V≤ü +, eTH√ìÁ>∑V≤ü +, ‘·|dü Tü ‡, kÕ«<Ûë´j·T+ yÓTT<ä˝q’… $ dü‘«Ô· >∑TDeTTqï yêfi¯ó¢ kÕ«uÛ≤$ø£+>± #˚ùd|üì. XÖs¡´+, ‘˚»düT‡, Á|ü‘ê|ü+, áX¯«s¡u≤Û e+ (Ç‘·sT¡ \qT XÊdæ+#˚ dü«uÛ≤e+ ` leadership qualities) s¡CÀ>∑TD+ Á|ü<Ûëq+>± ñqïyêfi¯ó¢ #˚ùd|üì. n˝≤π> <Ûäqdü+bÕ<äq s¡CÀ>∑TD+ ñqïyêfi¯ó¢ #˚ùd|üì. Ä˝À∫+#˚ dü«uÛ≤e+ ‘·≈£îÿe>± ñqï >∑TD+ ‘·eTdüT‡. Ç‘·s¡T\ Ä»„*ï bÕ{Ï+#·&É+. ô|’ #Ó|üŒã&çq dü«uÛ≤e+ ñqïyêfi¯ì¢ Äj·÷ esêí˝À¢øÏ $uÛõÑ +#·e#·TÃ. ˇø£&TÉ C≤‹e\¢ Áu≤Vü≤àDT&ÓH’ ê dü«uÛ≤e+e\¢ yÓ’X¯ó´&√, X¯SÁ<äT&√ ø±e#·TÃ. n+fÒ dü«uÛ≤ey˚T Á|ü‹eTìwæ esêíìï ìs¡sí TTdüT+Ô ~. uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT øπ e\+ >∑TD≤\ì $e]+∫, $uÛõÑ +#ê&ÉT. á esêí\≈£î, >∑TD≤\≈£î nr‘·T&ÉT>± ñqïyê&ÉT uÛÑ>∑yêqT&ÉT. (H˚&TÉ uÛ≤s¡‘<· X˚ ¯ düeTÁ>∑‘≈· î£ düeTdü´>± e÷s¡T‘·Tqï $wüjT· +, Ä#·sD¡ ˝À >±&ç‘|· Œæ q $wüj·T+ eTq+ #·÷düTÔHêï+. ñ|üìwü‘·TÔ˝À¢q÷, ^‘·˝Àq÷ #Ó|æŒq yêø±´\qT Á|üdTü ‘Ô · düe÷» düeTÁ>∑‘≈· î£ nq«sTT+#·Tø√e&É+ nedüs+¡ . ñ|üìwü‘T· ˝Ô À¢ >∑TDø£sà¡ $uÛ≤>∑yT˚

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

#˚XÊs¡T. |ü⁄≥Tºø≈£ î£ ÁbÕ<Ûëq´yÓT‘Æ ˚ ª»qàø£sà¡ $uÛ≤>∑X'¯ μ nì #Ó|Œæ e⁄+&˚$. Ç<˚ $wüjT· +ô|’ 18e n<Ûë´j·T+˝À $düÔè‘·yÓTÆq #·s¡Ã ñ+~.) á #·s¡Ã n+‘ê >∑TD≤\≈£î uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT nr‘·T&ÉT nì #Óù|Œ dü+<äs¡“¤+˝À e∫Ã+<äì ô|’q #Ó|ü≈£îHêï+. BìH˚ q e÷+ ø£sêàDÏ *+|ü+‹ nH˚ ‘·s¡Tyê‹ XÀ¢ø£+˝À (XÀ¢. 14) #ÓbÕŒs¡T. ô|’ $uÛÑ»q ø£s¡à>±˙, @ ø£s¡à\T>±˙ qqTï n+≥e⁄. Hê≈£î ø£s¡à|òü\+ô|’ ÄdüøÏÔ˝Ò<äT. á$<Ûä+>± qqTï me&ÉT ‘Ó\TdüT≈£î+{≤&√ n‘·&ÉT ø£s¡à\#˚‘· ã<äTΔ&ÉT ø±&ÉT nì ‘ê‘·Œs¡´+. kÕ<Ûä≈£î&ÉT @+ #˚j·÷* nì ≈£L&Ü Çø£ÿ&É #Ó|üŒã&ç+~. ªÁãVü≤à$‘Y ÁãôV’≤àe uÛÑe‹μ nì ˇø£ y˚<ë+‘·dü÷Á‘·eTT+~. n+fÒ ÁãVü≤àqT ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT ÁãVü≤àj˚T ne⁄‘ê&Éì. eT÷&ÉT>∑TD≤\≈£î nr‘·T&ÉT>± ñqï uÛÑ>∑e+‘·TDÏí ‘Ó\TdüTø=ì kÕ<Ûä≈£î&ÉT ≈£L&Ü >∑TD≤\≈£î nr‘·+>± yÓ[ﬂq|ü&ÉT ÁãVü≤à≈£î m˝≤+{Ï ø£sà¡ ã+<Ûë\T, e÷s¡TŒ\T ˝Òy√ n{≤¢+{Ï ÁãVü≤à \ø£åD≤\T Ç‘·ìøÏ≈£L&Ü e+≥ã&É‘êsTT. n˝≤>∑ n‘·qT ÁãVü≤àdü«s¡÷bÕìøÏ <ä>∑Zs¡e⁄‘ê&ÉT nì uÛ≤e+. ø£s¡à ` nø£s¡à ` $ø£s¡à sê»s¡T¸\ Á|ükÕÔeq‘√ á n<Ûë´j·T+ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. Ä sê»s¡T¸˝˝… ≤>∑ ø£sà¡ jÓ÷>∑+ #˚dü÷Ô yÓ÷øå±ìï bı+<ës√ ˙eP n˝≤ Ä#·]+#ê* nì 15e XÀ¢ø£+˝À #Ó|üŒã&ç+~. Ä‘·à‘·‘·Ô«+ ‘Ó*j·Tìyê&Ó’‘˚ ∫‘·ÔX¯ó~Δø=s¡≈£î (‘·<ë«sê C≤„q+, yÓ÷ø£å+ ø=s¡≈£î) ‘·‘·Ô«+ ‘Ó*dæqyê&Ó’‘˚ ˝Àø£+ y˚T\Tø=s¡≈£î ø£s¡àqT #˚j·÷*. Çø£ÿ&˚ ^‘·˝À ø£s¡à, nø£s¡à, $ø£s¡à nH˚ |ü<ë\T yê&Éã&Ü¶sTT. ø£s¡àD√ Vü≤´|æ uÀ<äΔe´+ uÀ<äΔe´+ #· $ø£s¡àD' ˆ nø£s¡àDX¯Ã uÀ<äΔe´+ >∑Vü≤Hê ø£s¡àD√ >∑‹' ˆˆ 17 ø£s¡à @$T{À ‘Ó\TdüTø√yê*. $ø£s¡à (ìwæ<äΔ ø£s¡à) @$T{À ‘Ó\TdüTø√yê*, nø£s¡à (ø£s¡à #˚j·T≈£î+&Ü ñ+&É&É+) @$T{À Á>∑Væ≤+#ê*. ø£s¡àe÷s¡Z+ ‘Ó\TdüTø√e&É+ #ê˝≤ ø£wüº+ nì uÛ≤e+. ø£s¡àqT nqTwæ˜+#ê*, $ø£s¡àqT e<ä*y˚j·÷*, nø£s¡à (ø£s¡à #˚j·T≈£î+&Ü H˚qT ø£s¡àqT #˚j·T&É+˝Ò<äT n+≥÷ ªH˚qTμ nH˚ uÛ≤eq‘√ ñ+&É&É+) e\¢ Á|üjÓ÷»q+ ˝Ò<äT. n˝≤+≥|ü&ÉT ø£s¡àqT m˝≤ Ä#·]+#ê* n+fÒ `

Hê\T>∑e n<Ûë´j·T+

ø£s¡àD´ø£s¡à j·T' |üX‚´<äø£s¡àDÏ #· ø£s¡à j·T' ˆ dü ãT~Δe÷Hé eTqTùw´wüß dü j·TTø£Ô' ø£è‘·‡ïø£s¡àø£è‘Y ˆˆ 18 me&Ó’‘˚ ø£s¡à˝À nø£s¡àqT #·÷kÕÔ&√, nø£s¡à˝À ø£s¡àqT #·÷kÕÔ&√ n‘·&ÉT C≤„ì. n‘·&˚ jÓ÷>∑+ ø£\yê&ÉT. n‘·&˚ nìï|üqT\÷ #˚dæqyê&ÉT nì ns¡ú+. Çø£ÿ&É ø£s¡à˝À nø£s¡àqT #·÷&É&ÉeT+fÒ ø£s¡Ô è‘·«uÛ≤eq ` nVü≤+ ø£sêÔ (H˚qT ø£s¡ÔqT) nH˚ uÛ≤eq ˝Òøb£ ˛e&É+. Ç~ ôd<’ ëΔ+‹ø£+>± ‘·‘êÔ «ìï ‘Ó\TdüTø√e&É+e\¢qT, Ä ‘·sê«‘· ìs¡+‘·s¡ nuÛ≤´dü+e\¢qT ≈£\T>∑T‘·T+~. n˝≤+{Ïyê&ÉT #˚ùd ø£s¡à ˝Àø£+ <äèwæº˝À ø£s¡à˝≤>∑ ø£ì|ædüTÔ+~. ø±˙ C≤„ì<äèwæº˝À nø£s¡à. ÁbÕs¡+uÛÑdüeTj·T+˝À ìcÕÿeTø£s¡à #˚ùdyê&çøÏ ªH˚qT ø£s¡Ôμ nH˚ uÛ≤eq ñHêï ø£s¡à\qT #˚düTÔqï|ü&ÉT eT<Ûä´˝À ø£*–q ∫‘·ÔX¯ó~Δ, <ëìe\¢ C≤„qÁbÕ|æÔ n‘·ìøÏ eT<Ûä´˝À ª‘êqT ø£s¡Ôμ nH˚ uÛ≤eq ‘=\–b˛‘·T+~. n+fÒ n‘·ìøÏ nø£s¡à dæ~ΔdüTÔ+~. n‘·ì ø£s¡à πøe\+ yê´bÕs¡e÷Á‘·+. n+fÒ #˚cÕºe÷Á‘·+ n+{≤s¡T. <˚Vü‰ìøÏ dü+ã+~Û+∫q~ ø£sà¡ . Ä‘·à≈£î dü+ã+~Û+∫q ø±<äT. <ëìì Ä‘·àô|’ Äs√|æ+#·Tø√e&É+ nC≤„q+. $<äé\¢ n‘·ì nC≤„q+ ‘=\>∑T‘·T+~. H˚qT #˚düTÔHêïqì nqTø√e&É+ m˝≤ ‘·b˛Œ, H˚qT #˚j·T&É+˝Ò<äì nqTø√e&É+ ≈£L&Ü ‘·ù|Œ (ø£s¡Ô è‘·«+ ñqï~ ø±ã{Ïº). H˚qT nH˚<ëìï kÕøÏå>± <ä]Ù+#ê*. Çø£ÿ&É yêÚ≤´‘·\T ˇø£ ñ|üe÷q+ Ç#êÃs¡T. y˚>∑+>± Á|üeVæ≤+#˚ q~˝À Hêe˝À yÓfi¯ó ‘·Tqï|ü&ÉT eTq+ dæús¡+>± ñqï≥T¢ qBrsêq ñqï #Ó≥T¢ eTq¬ø<äTs¡T>± edüTÔqï≥T¢ ø£ìŒkÕÔsTT. nfÒ¢ ø£sà¡ ˝Òì Ä‘·àj·T+<äT ø£sà¡ ñqï≥T¢ ø£ìŒdüT+Ô ~. n˝≤ ˝Ò<ìä >∑eTì+#·&yÉ T˚ dü¬s’q <äèwæº. n˝≤ #·÷dæqyêDÒí ªãT~Δe÷Héμ nì ô|’ XÀ¢ø£+˝À #ÓbÕŒs¡T. C≤„q+ n–ï˝≤+{Ï~. á n–ï ø£s¡à\qT <äVæ≤düTÔ+~. n+fÒ ø£s¡à #˚dæHê n~ ø£s¡à nì|æ+#·Tø√<äT. n˝≤+{ÏyêDÏí >∑÷]Ã ‘·sê«‹ XÀ¢ø£+˝À ªC≤„Hê–ï<ä>∑Δø£sêàD+ ‘·e÷VüQ' |üDÏ¶‘·+ ãT<Ûë'μ (XÀ¢. 19) nHêïs¡T. ‘êqT nH˚ uÛ≤eq, ø±eTq\T ˝Òì ø£s¡à ø±e⁄q C≤„qeTH˚ n–ï˝À ø£s¡à\T <ä>∑ΔeTj·÷´j·Tì ns¡ú+. Ç<˚ $wüj·T+ Ç+ø± düŒwüº+>± ªªÇ˝≤ ø£s¡à|òü\+ô|’ ÄdüøÏÔ ˝Ò≈£î+&Ü m˝≤+{Ï |ü⁄s¡TcÕs¡+ú ø√s¡≈î£ +&Ü ø£sà¡ #˚dTü qÔ ïyê&ÉT @ ø£sà¡ qT #˚jT· qfÒμ¢ μ n+≥÷ (XÀ¢. 20,21) #ÓbÕŒs¡T.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

j·T»„+ n+fÒ @$T{Ï? 23e XÀ¢ø£+ Ç˝≤ #ÓãT‘·T+~. >∑‘·dü+>∑dü´ eTTø£Ôdü´ C≤„Hêedæú‘·#˚‘·dü' ˆ j·TC≤„j·÷#·s¡‘·' ø£s¡à düeTÁ>∑+ Á|ü$©j·T‘˚ ˆˆ 23 ø£s¡à|òü\+‘√ m˝≤+{Ï dü+>∑+ ˝Ò≈£î+&Ü Ä‘·àC≤„q+˝ÀH˚ eTqdüT‡qT dæús¡+>± ì*|æ |üì#˚ùdyê&ÉT j·T»„<äèwæº‘√ (˝Àø£dü+Á>∑Vü≤+ ø=s¡≈£î) |üqT\T #˚dæHê Ä ø£s¡à\T C≤„q+˝À düeTÁ>∑+>± ©qeTÚ‘êsTT. düeTÁ>∑+ n+fÒ nÁ>∑+ (|òü\+)‘√ bÕ≥T nì. |òü˝≤ìïe«≈£î+&Ü C≤„q+˝À ©qeTÚ‘êsTT, C≤„Hê–ï˝À q•kÕÔsTT nì uÛ≤e+. sêuÀj˚T XÀ¢ø±˝À¢ (24`33) es¡≈L£ j·TC≤„ìøÏ $düÔ è‘·yTÓ qÆ ns¡+ú ˝À $e]+#ês¡T. C≤„qìwü˜˝À ñ+≥÷ ˝Ò<ë kÕ<Ûäq<äX¯˝À ñ+≥÷ ìcÕÿeTø£s¡à ˝Àø√|üø±s¡+ ø√dü+ #˚j·T&É+ j·T»„+. nìï+{Ï˙ ÁãVü≤à<äèwæº‘√ (nìï+{Ï˝Àq÷ ÁãVü≤àqT #·÷&É&É+) yÓTT<ä\T>± #Ó|üŒã&ç+~. ÁãVü‰às¡ŒD+ ÁãVü≤à Vü≤$Ás¡“Vü‰à>öï ÁãVü≤àD≤ VüQ‘·yéT ˆ ÁãôV’≤àe ‘˚q >∑qÔe´+ ÁãVü≤àø£s¡àdüe÷~ÛHê ˆˆ 24 ns¡ŒD+ n+fÒ ôVAeTkÕ<Ûäq+. n~ ÁãVü≤àj˚T. Vü≤$düT‡ (j·T»„+˝À y˚ùd H˚sTT yÓTTˆˆ) ≈£L&Ü ÁãVü≤ày˚T. ÁãVü≤ày˚T nsTTq n–ï˝À ÁãVü≤àj˚T (ôVAeT+ #˚ùd H˚qT) ôVAeT+ #˚düTÔHêïqT. ø£s¡à ≈£L&Ü ÁãVü≤àj˚T. <ëì‘√ bı+<˚~ ÁãVü≤àH˚. Çø£ÿ&É ø£s¡Ô, ø£s¡D+, ÁøÏj·T n˙ï ÁãVü≤àø£+fÒ y˚s¡Tø±<äT nì Á>∑Væ≤+#·&Éy˚T ÁãVü≤àC≤„q+. (n+<äTπø Á|ü‹ì‘·´+ Á‹ø±˝≤˝À¢ #˚j·÷*‡q dü+<Ûë´e+<äq+˝À ªÁãVü≤àø£s¡à düe÷s¡uÛÒμ nì #ÓãT‘·T+{≤+. Ç~ ÁãVü≤àuÛ≤eqqT nuÛ≤´dü+ #˚ùd |üì. $T>∑‘ê |üP»\T #˚düT≈£îHêï #˚düTø=qø£b˛sTTHê ‘·|üŒø£ #˚düTø√yê*‡q |üì dü+<Ûë´e+<äq+. BìH˚ ì‘·´ø£s¡à nì #ÓbÕŒs¡T. |üP»\T |ü⁄D≤´\T, |òü˝≤\ø=s¡≈£î. C≤„q+ ø=s¡≈£î nuÛÑ´dæ+#ê*‡+~ ÁãVü≤àø£s¡à). Ç˝≤>∑ ˝Àø£dü+Á>∑Vü≤+ø√dü+ #˚ùd ø£s¡à\T ÁãVü≤àãT~Δ#˚‘· eT]›+|üã&çq$. ø±e⁄q nø£s¡àj˚T. düeT´ø˘ <äs¡Ùq+ (C≤„q+) ‘√ #˚ùd |üqT\˙ï j·T»„y˚T. ÁãVü≤ày˚‘·Ô\T eT]ø=+<äs¡T á ÁøÏ+<ä #Ó|æŒq j·TC≤„\T #˚kÕÔs¡T.

Hê\T>∑e n<Ûë´j·T+

1) ø=+<äs¡T <˚e‘·\qT<˚›•+∫ j·TC≤„\T #˚kÕÔs¡T (XÀ¢. 25). 2) ø=+<äs¡T ÁãVü≤à nH˚ n–ï˝À Ä‘·à#˚‘· ôVAeT+ #˚kÕÔs¡T. n+fÒ ÁãVü≤à˝À ‘·qqT $©q+ #˚jT· &É+ ÄVüQ‹˝≤+{Ï~. n˝≤+{Ï C≤„qjÓ÷>∑+˝À ñ+{≤s¡T. <˚V≤ü eTT, Ç+Á~j·÷\ dü+|ò÷ü ‘·yT˚ H˚qT nH˚ uÛ≤yêìï ÁãVü≤àuÛ≤e+˝À ‘·´õ+#·&+É , n+fÒ ÁãVü≤à‘√ ‘·q ◊ø±´ìï >∑eTì+#·&É+, (XÀ¢.25) ª‘·«+μ |ü<ësêúìï ª‘·‘Yμ |ü<ës¡ú+>± ‘Ó\TdüTø√e&É+ nHêïs¡T eT<ÛäTdü÷<äq düs¡dü«‹. 3) Ç+Á~j·÷\qT dü+j·TeT+ (ìÁ>∑Væ≤+#·&É+) nH˚ n–ï˝À ôVAeT+ #˚j·T&É+, n+fÒ Ç+Á~j·TìÁ>∑V≤ü + (XÀ¢. 26). BìH˚ |ü‘+· »* jÓ÷>∑d÷ü Á‘ê˝À¢ Á|ü‘ê´Vü‰s¡+ n+{≤s¡T. 4) ø=+<äs¡T Ç+Á~j·÷\‘√ Á>∑Væ≤+#˚ $wüj·÷\qT (X¯u≤›<äT*ï) Ç+Á~j·÷\H˚ n>∑Tï˝À¢ ÄVüQ‹ #˚kÕÔs¡T (XÀ¢. 26). n+fÒ Ç+Á~j·÷\T n–ïe˝… X¯ó<äΔyÓTÆq dæú‹˝À ñ+&É&É+. M{Ï‘√ X¯u≤›~ $wüj·÷˝À¢ XÊÅdüÔìwæ<äΔyÓTÆq yê{Ïì e<ä* $T>∑‘êyê{ÏH˚ Á>∑Væ≤+#·&É+. 5) eT]ø=+<äs¡T Ç+Á~j·÷\‘√ #˚ùd ø£s¡à\T, ÁbÕD≤\‘√ #˚ùd ø£s¡à\T, C≤„q+#˚ yÓ*–+#·ã&çq Ä‘·àdü+j·TeTq+ nH˚ n–ï˝À ÄVüQ‹#˚kÕÔsT¡ (XÀ¢. 27). ◊<äT C≤„H˚+Á~j·÷\T, ◊<äT ø£πsà+Á~j·÷\T, ◊<äT ÁbÕDyêj·TTe⁄\T, eTqdüT‡, ãT~Δ M{Ï düeTT<ëj·÷ìï *+>∑X¯Øs¡+ n+{≤s¡T. M{Ïì Ä‘·àdü+j·TeTq+ nH˚ n–ï˝À ôVAeT+ #˚kÕÔs¡T. n+fÒ |ü]X¯ó<äΔ $wüj·÷\qT Á>∑Væ≤kÕÔs¡T. Ms¡T Á>∑Væ≤+#˚ $wüj·÷\T n–ï#˚‘· X¯ó~Δ#˚j·Tã&çq≥T¢ ñ+{≤sTT. Ä‘·àC≤„q+#˚‘·, n+fÒ y˚<ë+‘·yêø±´\#˚‘· yÓ*–+|üã&çq ÁãVü‰à‘·àuÛ≤e+ (ÁãVü≤àj˚T ‘êqT nH˚ uÛ≤e+)‘√ X¯ó~Δ>±$+|üã&çq $wüj·÷\qT Á>∑Væ≤kÕÔs¡T. 6) ø=+<äs¡T Á<äe´j·TC≤„\T #˚kÕÔs¡T (XÀ¢. 28). rπsúwüß Á<äe´$ìjÓ÷>∑+ j·T»„ ãT<ëΔ´ ≈£îs¡«+‹ j˚T ‘˚ Á<äe´j·TC≤„' nì $e]+#ês¡T. nq>± rs¡eú TT\j·T+<äT Á<äe´$ìjÓ÷>∑+ #˚j·T&É+. rs¡úeT+fÒ ¬s+&ÉT nsêú\T. ˇø£{Ï ø±o, >∑j·T, Á|üj·÷>∑˝≤+{Ï |ü⁄D´rsêú\T. ¬s+&ÉT |üP»˙j·TT˝…’q, ns¡TΩ˝…’q e´≈£îÔ\T, |üP»˙j·TyÓTÆq ø±sê´\T, Á|ü»\ø√dü+ u≤e⁄\T, #Ós¡Te⁄\T Á‘·$«+#·&É+, nqï<ëHê\T #˚j·T&É+ yÓTTˆˆ M{Ïì ìcÕÿeT+>± #˚ùdyê]ì Á<äe´j·TC≤„' nHêïs¡T.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

7) ø=+<äs¡T ‘·b˛j·TC≤„\T #˚kÕÔs¡T. ø£wüºyÓTÆq #ê+Á<ëj·TD≤~ Áe‘ê\T #˚j·T&É+ ‘·b˛j·T»„+. (#ê+Á<ëj·TDeT+fÒ #·+Á<äTì nj·Tq+ ˝Ò<ë >∑‹ì nqTdü]dü÷Ô bÕ&É´$Ts√E ˇø£ eTT<ä›‘√ yÓTT<ä\Tô|{Ïº 15e s√E |ü~ùV≤qT eTT<ä›\T eT∞fl 15 s√E\T ˇø√ÿ eTT<ä› ‘·–dZ ÷ü Ô ne÷yêdü´ s√E ˇø£ÿ eTT<ä‘› √ eTT–+#·&+É ). 8) ø=+<äs¡T jÓ÷>∑j·TC≤„\T #˚kÕÔs¡T (XÀ¢. 28). nq>± |ü‘·+»* jÓ÷>∑+˝À #Ó|Œæ q j·TeT, ìj·TeT, Ädüq yÓTT<ä˝q’… mì$T~ n+>±\‘√ ≈£L&çq jÓ÷>±ìï nuÛÑ´dædü÷Ô ñ+{≤s¡T. 9) C≤„qj·T»„+˝À eT]ø=+<äs¡T+{≤s¡T (XÀ¢. 28). Çø£ÿ&É C≤„qj·T»„eT+fÒ y˚<ë<Û´ä j·Tq+, XÊÅkÕÔ\ nsêúìï ‘Ó\TdüTø√e&É+, M{ÏH˚ ø£seÔ¡ ´+>± uÛ≤$+#·&+É . Bìì Ä#·]+#˚yêfi¯ì¢ dü+•‘·Áe‘·T\T nHêïs¡T. n+fÒ u≤>∑T>± rø£+íå #˚jT· ã&çq, <äè&ÛÉ+>± #˚j·Tã&çq Áe‘·+ ø£\yês¡T. 10) ø=+<äs¡T ÁbÕD≤j·÷eT+˝ÀH˚ ìwü˜ ø£\yês¡T. ÁbÕDyêj·TTe⁄qT nbÕq+˝À ©q+ #˚dü÷Ô nbÕHêìï ÁbÕD+˝À ©q+ #˚dü÷Ô ñ+{≤s¡T (XÀ¢. 29). M{ÏH˚ |üPs¡ø£+, πs#·ø£+ n+{≤s¡T. 11) ø=+<äsT¡ $T‘êVü‰s¡+ rdüT≈£î+≥÷ ÁbÕDyêj·TTe⁄qT ÁbÕDyêj·TTe⁄˝À ôVAeT+ #˚kÕÔs¡T (XÀ¢. 30). Çø£ÿ&É ÁbÕDX¯u≤›ìøÏ ˙\ø£+sƒ¡ |ü+&ç‘·T\T Ç+Á~j·÷\T nH˚ nsêúìï Á>∑V≤æ +∫ Ç˝≤ #ÓbÕŒs¡T ` Ç+Á~j·÷\qT eTqdüT‡˝ÀqT, eTqdüT‡qT nVü≤+ø±s¡+˝Àq÷ Á|ü$˝≤|üq+ (n+fÒ q•+|ü#˚j·T&É+) #˚kÕÔs¡T. n+fÒ Ç+Á~j·T yê´bÕsêìï, eTqdüT‡ yê´bÕsêìï ∫es¡≈£î nVü≤+ nH˚ uÛ≤yêìï e<ä*y˚kÕÔs¡T nì ns¡ú+. ô|’ #Ó|æŒq yêfi¯¢+<äs¡÷ #˚ùd~ j·T»„y˚T. yêfi¯¢+<äs¡÷ j·T»„$<äT˝Ò (n+fÒ j·T»„+ ‘Ó*dæqyêfi¯ó¢) (XÀ¢. 30). j·T»„$<äT\T nHêïπs>±ì ÁãVü≤à$<äT\T nq˝Ò<äT. ô|’ #Ó|Œæ q yê´j·÷e÷\˙ï ∫‘·XÔ ó¯ ~Δø√dü+, n+fÒ C≤„HêìøÏ |üPs¡«s¡+>∑+>± #˚ùd |üqT˝Ò. M{Ïe\¢ eTqdüT‡˝Àì ø£\àwü+ q•düT+Ô ~ (XÀ¢. 30). n<ä+› ô|’ e÷*q´+ ‘=\–b˛‘·T+~. yÓ\T>∑T |ü&ç‘˚ Á|ü‹|òü*+#·&ÜìøÏ dæ<äΔ+>± ñ+~. eT÷&Ée n<Ûë´j·T+ 13e XÀ¢ø£+˝À j·T»„•cÕº•q' nì #Ó|æŒqe÷≥H˚ Çø£ÿ&É 31e XÀ¢ø£+˝À j·T»„•cÕºeTè‘·uÛÑT»' n+≥÷ eT∞¢ #Ó|æŒ Ç˝≤ j·T»„+ #˚j·T>± $T–*q nHêïH˚ï ‹qïyêfi¯ó¢ neTè‘êìï uÛÑTõ+∫qyêfi¯¢e⁄‘ês¡T, n+fÒ |üs¡e÷sêúìï

Hê\T>∑e n<Ûë´j·T+

bı+<äT‘ês¡T nì j·T»„ÁbÕeTTU≤´ìï #ê≥T‘·THêï&ÉT. ˝Àø£dü+Á>∑Vü≤+ø√dü+ #˚ùd ø£sà¡ \˙ï j·TC≤„˝.Ò Á<äe´j·TC≤„\≈£î nH˚ø£ dü+uÛ≤sê\T nedüs+¡ . M{Ïì #˚jT· ˝Òìyêfi¯≈¢ î£ eTqX¯óÙ~Δ¬ø’ #˚ùd j·TC≤„\T #ÓbÕŒs¡T. Ç˝≤ Jeq+ >∑&çù|yêfi¯ó¢ ªj·÷+‹ ÁãVü≤à düHê‘·qyéTμ ` n+fÒ ÁãVü≤àqT bı+<äT‘ês¡T nì ns¡ú+. á j·TC≤„\<ë«sê ∫‘·ÔX¯ó ~Δ ø£\T>∑>± Áø£y˚TD C≤„Hêìï bı+~ ÁãVü≤àqT bı+<äT‘ês¡ì ns¡ú+. C≤„qÁ|üX¯+dü ` C≤„ì Á|üX¯+dü á n<Ûë´j·T+˝À 4e n+X¯+ C≤„qÁ|üX¯+dü, C≤„ìÁ|üX¯+dü. ô|’q #Ó|æŒq j·TC≤„˝Ò düTK+>± ñHêïj·Tì Ä kÕúsTT˝ÀH˚ ñ+&É≈£L&É<äT. yê{Ï˝À C≤„qj·T»„yÓTTø£ÿfÒ ø£s¡à|òü˝≤ìï q•+|ü#˚ùd~. ø±ã{Ïº ø£s¡à|òü\+ e<äT\Tø√yê\H˚yê&ÉT C≤„qj·T»„+˝ÀøÏ sêyê*. BìH˚ ˇø£ Á|üdæ<äΔyÓTÆq XÀ¢ø£+˝À #ÓbÕŒs¡T ` ÁX‚j·÷Hé Á<äeéTj·÷<äĆ≤„<é C≤„qj·T»„' |üs¡+‘·|ü ˆ düs¡«+ ø£sêàœ\+ bÕs¡ú C≤„H˚ |ü]düe÷|ü´‘˚ ˆˆ 33 á C≤„Hêìï ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ e÷s¡Z+ 1) Á|üDÏbÕ‘·+ ` >∑Ts¡Te⁄qT ÄÁX¯sTT+∫, ÁX¯<ëΔuÛÑ≈£îÔ\‘√ ñ+&É&É+. 2) |ü]Á|üX¯ï ` X¯óÁX¯Swü, Ä‘·àqT >∑T]+∫ Á|ü•ï+#·&É+, dü+<˚Vü‰\T ìyês¡D #˚düTø√e&É+, 3) ùde ` >∑Ts¡Te⁄qT uÛÑøÏÔ‘√ ùd$+#·&É+ (XÀ¢. 34). n|ü&ÉT >∑Ts¡Te⁄ n‘·ìøÏ C≤„Hêìï ñ|ü<˚•kÕÔ&ÉT. Çø£ÿ&É XÀ¢ø£+˝À C≤„ìq', ‘·‘·Ô«<ä]Ùq' nì ¬s+&ÉT $X‚wüD≤\T #ÓbÕŒs¡T. C≤„q+ πøe\+ dæ<ëΔ+‘·s¡÷|ü+˝À ‘Ó*dæqyê&çø£+fÒ <ëì ‘·‘êÔ«ìï nqTuÛÑe+‘√ miÏ–qyê&ÉT dü]>± uÀ~Û+#·>∑\&Éì ns¡+ú . C≤„q+e\¢ kÕ<Ûä≈£î&çøÏ m˝≤+{Ï nqTuÛÑe+ edüTÔ+~? n‘·ìøÏ $wüj·÷\ô|’ dü¬s’q ne>±Vü≤q (yÓ÷Vü≤+˝Òì dæ‹ú ) ñ+≥T+~. Á|ü|+ü #·+˝Àì nìï ÁbÕDT\qT ‘·qj·T+<˚ #·÷düTø=q>∑\&ÉT. yê≥ìï+{Ï˙ ‘·qø£+fÒ _Ûqï+ø±ì$>± #·÷&É&É+ (XÀ¢. 35). uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À m˝≤ ñHêïjÓ÷ Hê˝À n˝≤ ñHêïsTT n+≥÷ uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À ◊ø£´+ nqTuÛÑ$+#·&É+ Çø£ÿ&É #Ó|üŒã&ç+~. ªH˚qTμ nH˚ |ü]∫Ã¤qï <˚Vü≤+˝À Á|ü|ü+#·eT+‘ê m˝≤ ñ+≥T+~? n+fÒ ªH˚qTμ nH˚<ëì X¯Øs¡|]ü ~Ûì e~˝Òdæ Ä ÁãVü≤àj˚T ªH˚qTμ nì eTq |ü]~Ûì ô|+#·T≈£îqï|ü&ÉT Á|ü|ü+#êqï+‘ê eTq˝À uÛ≤>∑+>± #·÷&É>∑\T>∑T‘ê+. n+<äTπø uÛÑ>∑yêqT&ÉT ˙≈£î Ç˝≤+{Ï <äèwæº e∫Ãq ‘·sê«‘· Á|ü|+ü #·eT+‘ê Hê˝À m˝≤ ñ+<√ n˝≤π> ˙˝À ñqï≥T¢

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

‘Ó\TdüTø=q>∑\e⁄ n+{≤&ÉT (j˚Tq uÛÑ÷‘êq´X‚ùwD Á<äø£å´kÕ´‘·àq´<∏√ eTsTT ` XÀ¢. 35). C≤„q+ ˇø£ Hêe˝≤+{Ï~. á Hêe düVü‰j·T+‘√ bÕ|üeTH˚ düeTTÁ<ëìï <ë{Ïy˚j·T>∑\e⁄ (XÀ¢. 36). C≤„ìøÏ |ü⁄D´+>±ì, bÕ|ü+>±ì n+≥e⁄. C≤„q+ n–ï˝≤+{Ï~. n–ï#˚‘· edüTÔe⁄\T |ü$Á‘·+ #˚j·Tã&É‘êsTT. n–ï m˝≤>∑ nìï+{Ï˙ uÛÑdüà+ #˚düTÔ+<√ n˝≤>∑ ø£s¡à\˙ï (|ü⁄D´+ ` bÕ|ü+ ¬s+&É÷) Ä C≤„q+˝À uÛÑdüàeTe⁄‘êsTT. n+fÒ yê{Ï |òü˝≤ìïe«e⁄ (XÀ¢. 37). Çø£ÿ&É ˇø£ eTTK´yÓTÆq yêø£´+ ` q Væ≤ C≤„H˚q dü<äèX¯+ |ü$Á‘·$TVü≤ $<ä´‘˚ (XÀ¢. 38). C≤„q+ø£+fÒ X¯ó~Δø£s¡yÓTÆq~ eTs=ø£{Ï˝Ò<äT. á C≤„Hêìï ø£s¡àjÓ÷>±uÛ≤´dü+e\¢ ø±˝Òq R Áø£y˚TD bı+<ä>∑\s¡T (XÀ¢. 38). BìøÏ Ç+Á~j·TìÁ>∑Vü≤+, ÁX¯<äΔ, ÄeX¯´ø£+. C≤„Hêìï bı+~q ‘·sê«‘· n∫πsD R ‘·«s¡>± XÊ+‹ì bı+<ä>∑\&ÉT (XÀ¢. 39). ˇø£ e÷s¡Z+˝À ø±\Áø£y˚TD eTs√e÷s¡Z+˝À yÓqTyÓ+≥H˚ nì ns¡ú+. á Ä‘·àC≤„q+|ü≥¢ dü+X¯j·TuÛ≤e+ ø£\yê&ÉT q•kÕÔ&ÉT ` dü+X¯j·÷‘êà $qX¯´‹ (XÀ¢. 40). dü+X¯j·T+ >∑\yê&ÉT ø£s¡àjÓ÷>±ìï ≈£L&Ü Ä#·]+#·&ÉT. n‘·ìøÏ ø£s¡à ã+<Ûäy˚T ø±ì ø£s¡à $eTTøÏÔ ˝Ò<äT. Ä$<Ûä+>± q•kÕÔ&ÉT. ns¡Tq® T&ÉT Ç+ø± @<√ dü+X¯jT· +‘√ ñHêï&ÉH˚ dü+<˚V≤ü + ø£\>∑&+É e\¢ uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT eT∞¢ H˚s¡T>± #ÓãT‘·THêï&ÉT ` ªnC≤„q+e\¢ e#˚Ã á dü+X¯j·÷ìï C≤„qeTH˚ ø£‹Ô‘√ q]øÏy˚dæ ø£s¡àjÓ÷>∑+˝ÀøÏ Á|üy˚•+#·Tμ. á yêø£´+‘√ á n<Ûë´j·T+ eTT>∑TdüTÔ+~.

◊<äe n<Ûë´j·TeTT

ø£sà¡ dü+Hê´düj÷Ó >∑eTT lø£èwüß&í TÉ ˇø£kÕ] ø£sà¡ dü+Hê´dü+#˚jT· eTì eTs=ø£kÕ] ø£sà¡ jÓ÷>∑+˝À ñ+&ÉeTì #Ó|Œæ q≥T¢ dü÷\ú +>± ø£ìŒdüT+Ô ~. n+<äTe\¢ ns¡Tq® T&çøÏ ˇø£ dü+<˚V≤ü +. ªª˙e⁄ ˇø£kÕ] ø£s¡àdü+Hê´dü+ Á|üX¯+dædüTÔHêïe⁄, ‘·sê«‘· jÓ÷>±ìï Á|üX¯+dædüTÔHêïe⁄. M{Ï˝À @~ ÁX‚j·Tdüÿs¡yÓTÆq<√ ì•Ã‘·+>± #Ó|üeTTμμ n+≥THêï&ÉT. lø£èwüßí&ÉT á n<Ûë´j·T+˝À ø£sà¡ dü+Hê´dü+ @$T{Ï? jÓ÷>∑+ @$T{Ï? nì #Ó|Œü uÀ‘·THêï&ÉT. ø±e⁄q á n<Ûë´j·T+ ù|s¡T ªø£s¡àdü+Hê´düjÓ÷>∑+μ. ø=ìï Á>∑+<∏ë˝À¢ πøe\+ dü+Hê´düjÓ÷>∑+ nHêïs¡T. á n<Ûë´j·T+˝À 29 XÀ¢ø±\THêïsTT. yÓTT<ä{Ï 9 XÀ¢ø±˝À¢ Ç~es¡πø eT÷&Ée n<Ûë´j·T+˝À #Ó|æŒq kÕ+KéTT, jÓ÷>∑eTT (~«$<ÛëìcÕ˜ 3`3) nì #Ó|æŒq <ëìô|’ Á|ükÕÔeq. XÀ¢. 9`22 es¡≈£î ø£s¡àjÓ÷>∑+, C≤„qjÓ÷>±\ ‘·T\Hê‘·àø£ |ü]o\q. ø£s¡àjÓ÷>∑+ kÕ<Ûäq+, C≤„qjÓ÷>∑+ kÕ<Ûä´+ (ø£s¡àjÓ÷>∑+<ë«sê kÕ~Û+#·<ä–q~). XÀ¢. 23 qT+&ç ∫e] es¡≈£L eT∞fl C≤„qkÕ<ÛäHê\T. ø£s¡à\T, dü+Hê´kÕ\˝À $$<Ûä<äX¯\THêïsTT. me]ø£s¡à\T, m˝≤+{Ï ø£s¡à\T, me] dü+Hê´dü+, m˝≤+{Ï dü+Hê´dü+ nH˚~ #·÷&Ü*. 1) Ä‘·àC≤„q+ ˝Ò≈î£ +&Ü ø£sà¡ \qT e<ä*y˚jT· &É+. n+fÒ C≤„q+ ø£\>±\H˚ ø√]ø£‘√ y˚<ë+‘·yêø±´\ ÁX¯eDeTT, eTqqeTT #˚dü÷Ô ñ+&É&É+. BìH˚ ª$$~cÕ dü+Hê´dü+μ n+{≤s¡T. BìøÏ ø±\Áø£y˚TD Á|üjÓ÷»q+ ñ+&Ée#·TÃ. 2) C≤„ìjÓÆT (Ä‘·à‘·‘·Ô«+ ‘Ó\TdüTø=ì) ø£s¡à\T e<ä*y˚j·T&É+. Ç$ ¬s+&ÉT s¡ø±\T. m) ø=Hêïfi¯ó¢ ø£s¡àjÓ÷>∑+ #˚dæq ‘·sê«‘· ∫‘·ÔX¯ó~Δ, ‘·sê«‘· y˚<ë+‘·ÁX¯eD+, <ëìe\¢ C≤„H√<äj·T+, ‘·<äT|ü] ø£s¡à\qT e<ä*y˚j·T&É+. _) |üPs¡«»qà düTø£è‘·+e\¢ |ü⁄≥Tºø‘£ √H˚ C≤„qT\T ø£sà¡ \qT e<ä*y˚kÕÔsT¡ . ñ|üìwü‘T· ˝Ô À¢ eTq≈£î yêeT<˚e⁄&ÉT yÓTT<ä˝…’qyêfi¯¢ ñ<ëVü≤s¡D\T Çe«ã&Ü¶sTT. 3) C≤„ìjÓÆT ˝Àø£dü+Á>∑Vü≤+ ø√dü+ ø£s¡à\T #˚j·T&É+. ñ<ë: j·÷»„e\Tÿ´&ÉT >∑èVü≤düTú&ÉT, C≤„ì. Ç‘·&ÉT y˚˝≤~eT+~ •wüß´\qT b˛wædüTÔ+{≤&ÉT. n˝≤π> »q≈£î&ÉT eTVü‰sêE. sê»´bÕ\q #˚düTÔ+{≤&ÉT. 4) C≤„ì ø±≈£î+&Ü ìcÕÿeTø£s¡à #˚j·T&É+. n+fÒ áX¯«sês¡ŒD ãT~Δ‘√ ø£s¡à\qT #˚j·T&É+. Bìe\¢ eTqdüT‡≈£î ìs¡à\‘·«+ \_ÛdüTÔ+~. Ç<˚ ø£s¡àjÓ÷>∑+.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

Ç~ø±ø£ ªn~Ûø±] uÛÒ<ä+μ nì ˇø£e÷≥ XÊÅdüÔ+˝À ñ+~. n~Ûø±] n+fÒ ˇø£ ø£sà¡ #˚jT· &Üìø√, ‘·‘«Ô· + ‘Ó\TdüTø√e&Üìø√ ns¡T&Ω TÉ . |üPs¡«»qàdüTø£è‘·+e\¢ u≤\´+˝ÀH˚ ∫‘·ÔHÓ’s¡à\´+ ø£*– C≤„qe÷s¡Z+˝À ñ+&˚yê&ÉT ñ‘·Ôe÷~Ûø±]. ñ<ë: ô|’q #Ó|æŒq yêeT<˚e⁄&ÉT, Á|üV‰ü <¢ Tä &ÉT yÓTT<ä\>∑Tyês¡T. s¬ +&√yê&ÉT eT<Û´ä e÷~Ûø±]. >∑èVü≤düT&ú TÉ >± ñqïyê&çøÏ >∑èVü≤düú<Ûäs¡à+ eTTK´+. düe÷»+˝À ÁãVü≤à#ês¡T\qT, dü+Hê´düT\qT b˛wæ+#ê*‡q u≤<Ûä´‘· n‘·ì~. n‘·&ÉT >∑èVü≤düTú&ÉT>±H˚ e⁄+≥÷ C≤„ì ø±e#·TÃ. Áø£y˚TD≤ yêqÁ|üdüú+ ‘·sê«‘· dü+Hê´dæ ø±e#·TÃ. eT÷&√yê&ÉT eT+<ë~Ûø±]. n+fÒ eT+<äãT~Δ ø£\yê&ÉT. Ç‘·ìøÏ XÊÅdüÔ+ nedüs¡+˝Ò<äT. ø£s¡àø±+&É˝À¢ ø=≥Tº$T{≤º&ÉT ‘·T+{≤&ÉT. ô|’q #Ó|æŒq n~Ûø±]uÛÒ<ä+, ø£s¡à˝À, dü+Hê´dü+˝À uÛÒ<ä+ n+fÒ @ dü+<äs¡“¤+˝À @+ #ÓãT‘·THêïs¡ì ‘Ó*j·T≈£î+fÒ y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+ / ^‘· >∑õ_õ>± ñ+≥T+~. á n<Ûë´j·T+˝À ns¡Tq® T&ç Á|üXï¯ ≈£î lø£èwüß&í ˝ç ≤ nHêï&ÉT. ªªdü+Hê´dü+, ø£sà¡ jÓ÷>∑+ á ¬s+&É÷ ìÁX‚Ùj·Tdü (yÓ÷ø£å) kÕ<ÛäHê˝Ò. ø±˙ yê{Ï˝À ø£s¡àdü+Hê´dü+ ø£+fÒ ø£s¡àjÓ÷>∑+ >=|üŒ~μμ (XÀ¢.2). Çø£ÿ&É m˝≤+{Ïyê&ç ø£s¡àdü+Hê´dü+ø£+fÒ m˝≤+{Ïyêì ø£s¡àjÓ÷>∑+ >=|üŒ~ nì Á|üXï¯ . C≤„ì ø±ìyê&ç ø£sà¡ dü+Hê´dü+ø£+fÒ, C≤„ì ø±ìyê&ç ø£sà¡ jÓ÷>∑+ (ìcÕÿeTø£sà¡ ) >=|üŒ~ nì ø£èwüßí&ç uÛ≤e+. á ¬s+&É÷ Áø£y˚TD≤ C≤„q+ ø£\>∑&ÜìøÏ ø±s¡D≤˝Ò. nsTTHê ø£s¡àjÓ÷>∑+ >=|üŒ~. m+<äTø£+fÒ n~ ˝Àø±ìøÏ ñ|üjÓ÷–düTÔ+~. ns¡T®qT&ç dü«uÛ≤yêìøÏ ≈£L&Ü ø£s¡àjÓ÷>∑+ dü¬s’q<äì lø£èwüßí&ç uÛ≤eq. ªªì»+ #ÓbÕŒ\+fÒ Ä ø£sà¡ jÓ÷–H˚ ì‘·´dü+Hê´dæ nqe#·TÃ. me&ÉT <˚ì˙ <˚«wæ+#·&√, <˚ì˙ ø√s¡&√ n‘·&TÉ ø£s¡à˝À¢ Á|üe]Ô+∫Hê ≈£L&Ü n‘·DÏí ì‘·´dü+Hê´dæ nqe#·TÃ. n‘·ìøÏ <ä«+<ë«\T ˝Òe⁄. ø±ã{Ïº ø£s¡àã+<Ûä+qT+&ç eTT≈£îÔ&Í‘ê&ÉTμμ (XÀ¢.3). ªªkÕ+K´+ (C≤„q+) eT]j·TT ø£s¡àjÓ÷>∑+ >∑T]+∫ #ÓbÕŒ*‡eùdÔ á ¬s+&É÷ y˚πs«s¡T nì »qT\T uÛ≤$kÕÔs¡T. ø±˙ |ü+&ç‘·T\T n˝≤ uÛ≤$+#·s¡T. ¬s+{Ï˝À @~ Ä#·]+∫Hê |òü\+ (yÓ÷ø£å+) ˇø£ÿfÒ. ¬s+{Ï˙ ˇø£fÒ nì ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&˚ dü]>± ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉTμμ (XÀ¢.4,5). Ç~ lø£èwüßí&ÉT ø£s¡àjÓ÷>±ìï á dü+<äs¡“¤+˝À yÓT#·TÃ≈£î+≥÷ #Ó|æŒqe÷≥. m+<äTø£+fÒ ‘·sê«‹ XÀ¢ø£+˝À ªªø£s¡àjÓ÷>∑ düVü‰j·T+ ˝Ò≈î£ +&Ü kÕ+U≤´ìï kÕ~Û+#·&+É #ê˝≤ø£w+ºü . ø£sà¡ jÓ÷>∑+<ë«sê C≤„Hêìï bı+<ä>\∑ +μμ n+≥THêï&ÉT. Ç~es¡πø eT÷&Ée n<Ûë´j·T+˝À #Ó|æŒqe÷≥H˚ eT∞¢ #ÓãT‘·÷ 7e

◊<äe n<Ûë´j·T+

XÀ¢ø£+˝À ªªø£s¡àjÓ÷>∑+ nuÛÑ´dædü÷Ô ìs¡à\yÓTÆq eTqdüT‡‘√ Ç+Á~j·÷\qT »sTT+∫ ø£s¡à #˚dæqyêDÏí Ä ø£s¡à|òü\+ n+≥Tø=q<äTμμ nHêï&ÉT. jÓ÷>∑j·TT≈£îÔ&ÉT m˝≤ ñ+{≤&ÉT ? ô|’ XÀ¢ø£+˝À Ä‘·àC≤„HêìøÏ ñbÕj·T+>± ø£s¡àjÓ÷>∑+ #Ó|üŒã&ç+~. ªdüs¡«uÛÑ÷‘ê‘·à uÛ÷Ñ ‘ê‘êàμ nH˚|<ü +ä kÕ<Û≈ä î£ DÏí ñ<˚•› +∫ Çø£ÿ&É yê&Éã&ç+~. C≤„ìjÓTÆ qyê&ÉT m˝≤¬>‘’ ˚ Á|ü|ü+#êqï+‘ê ‘·q˝ÀH˚ #·÷düT≈£î+{≤&√ n˝≤π> kÕ<Ûä≈£î&ÉT ≈£L&Ü Ä uÛ≤yêìï kÕ<Ûäq #˚j·÷*. n+<äT¬ø’ ‘·q Ä‘·àj˚T düs¡«uÛÑ÷‘ê\ Ä‘·à nqTø√e&É+, ˝Ò<ë nìï Je⁄\qT ‘·q≈£î n_Ûqï+>± #·÷düTø√e&É+. C≤„q+ ø£\yê&ç \ø£åDy˚T<√ kÕ<Ûä≈£î&ÉT <ëìH˚ kÕ<Ûäq+>± nuÛÑ´dæ+#ê* nì ô|’q #Ó|ü≈£îHêï+. n˝≤+{Ï kÕ<Ûä≈£î&çøÏ C≤„q+ ÁbÕ|æÔ+∫q ‘·sê«‘· n‘·ì<äèwæº Ç˝≤ e⁄+≥T+~. HÓ’e øÏ+∫‘·ÿs√MT‹ j·TTø√Ô eTH˚´‘· ‘·‘·Ô«$‘Y ˆ |üX¯´Hé X¯èD«Hé düŒèX¯Hé õÁ|òüTqïX¯ïHé >∑#·Ã¤Hé dü«|üHé X¯«düHé ˆˆ 8 á yêø£´+ C≤„ì ø£s¡àqT #·ø£ÿ>± ìs¡«∫düTÔ+~. ø£s¡à X¯ØsêìøÏ #Ó+~q<˚ ø±ì, Ä‘·à≈£î #Ó+~q~ø±<äT. C≤„ì nìï kÕ<Ûës¡D ø£s¡à˝À¢ ≈£L&Ü (#·÷dü÷Ô, $+≥÷, düŒè•dü÷,Ô ‹+≥÷, XÊ«dü |”\TÃ≈£î+≥÷, q&ÉTdü÷Ô Ç˝≤ nìï|üqT\T #˚d÷ü )Ô Ç+Á~j·÷\T yê{Ï $wüj·÷\ô|’ Á|üe]ÔdüTÔHêïsTT nì uÛ≤$kÕÔ&ÉT. ‘·qTï‘êqT ìÅwæÿj·TT&ç>± n+fÒ ø£s¡à #˚j·Tìyê&ç>±, Ç+Á~j·÷\ Á|ües¡ÔqqT kÕøÏå>± >∑eTìdüTÔ+{≤&ÉT.1 ª|ü<äà|üÁ‘·$Tyê+uÛÑkÕμ nì ‘·sê«‹ XÀ¢ø£+˝À #Ó|üŒã&ç+~. Ç~ ìcÕÿeTø£s¡àqT áX¯«sês¡ŒD ãT~Δ‘√ #˚ùd e´øÏÔ >∑T]+∫ #Ó|üŒã&ç+~. ‘êeTsê≈£îô|’ ˙{Ïu§≥Tº m˝≤ n+≥<√ n˝≤ ø£s¡à|òü\+ Ç‘·DÏí n+≥<äT nì ns¡ú+. jÓ÷>∑T\T ø£s¡à #˚j·T&ÉeT+‘ê Ä‘·àX¯ó~Δ >∑T]+#˚. Bì¬ø’ ˇø£ Á|üdæ<äΔ XÀ¢ø£+ ` ø±j˚Tq eTqkÕ ãT<ëΔ´ πøe˝…’]Áì›jÓÆTs¡|æ ˆ jÓ÷–q' ø£s¡à ≈£îs¡«ìÔ dü+>∑+ ‘·´ø±Ô«--‘·àX¯ó<äΔj˚T ˆˆ 11 á XÀ¢ø£+˝À jÓ÷– nH˚ |ü<ëìøÏ yÓ÷ø£åe÷s¡Z+˝À ñqï ø£s¡àjÓ÷– nì ns¡ú+. dü+>∑+ n+fÒ |ò˝ü ≤ù|ø£.å á s¬ +{Ï˙ e<ä* øπ e\+ ∫‘·XÔ ó¯ ~Δø√dü+ ø£sà¡ \T #˚dTü +Ô {≤&ÉT. Ç<˚ uÛ≤eeTT XÀ¢. n.3 XÀ¢.4˝À ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T. 1. eTq+ m+‘√ r]ø£ ˝Ò≈£î+&Ü |üqT\T #˚düTÔqï|ü&ÉT ô|’ XÀ¢ø±sêúìï eTqq+ #˚düTø√e&É+ eT+∫ kÕ<Ûäq.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

|üs¡e÷s¡ú+ ‘Ó*dæqyê&ç dæú‹ |üse¡ ÷s¡<ú ]ä Ù nsTTqyêì dæ‹ú @$T{Ï nì XÀ¢. 13 qT+&ç 22 es¡≈L£ #Ó|Œü ã&ç+~. Ç‘·&TÉ ø£sà¡ \qìï+{Ï˙ eTqdüT‡‘√H˚ ‘·´õ+∫ qe<ë«πs |ü⁄πs <˚Væ≤ (XÀ¢. 13) ` n+fÒ qe<ë«sê\ |ü⁄s¡yÓTÆq≥Te+{Ï á <˚Vü≤+˝À ‘êqT #˚j·T&É+, #˚sTT+#·&É+ nH˚ |üqT\T ˝Ò≈£î+&Ü düTK+>± ñ+{≤&ÉT. n+<äs¡÷ <˚Vü≤+˝À ñ+&˚yêπs ø£<ë? n+fÒ C≤„ì ø±ìyê&ÉT <˚V”≤ ` ª<˚Vü≤y˚T H˚qTμ nH˚ uÛ≤eq˝À ñ+{≤&ÉT. Ä‘·àqT ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT ªH˚qTμ <˚Vü≤+˝À ñHêïqT nqT≈£î+{≤&ÉT. n+‘˚ ‘˚&Ü. n+<äT¬ø’ C≤„ìì ñ<˚›•+∫ <˚Vü≤+˝À ñHêï&ÉT nì ô|’ XÀ¢ø£+˝À #ÓbÕŒs¡T. ø£s¡Ôè‘·«+ (#˚j·T&É+), ø±s¡sTT‘·è‘·«+ (#˚sTT+#·&É+) nH˚$ Ä‘·à<Ûäsêà\T ø±e⁄. n+<äTπø ô|’q #Ó|æŒq ª<˚Væ≤μ @MT #˚j·T&ÉT, #˚sTT+#·&ÉT nHêïs¡T. uÛÑ>∑yêqT&ÉT eTq bÕbÕ\qT ‘=\–kÕÔ&Ü? Ä‘·à<Ûsä êà\ Á|üdøü eÔÏ ∫Ã+~ ø±ã{Ïº 14, 15 XÀ¢ø±˝À¢ yê{Ïì >∑T]+∫ #ÓãT‘·THêï&ÉT. nìï{Ïø° Á|üuTÑÛ yÓq’ |üse¡ ÷‘·à (ÁãVü≤à) »qT\≈£î ø£syÔ¡ ê´ìï>±˙, ø£sà¡ \qT>±˙ düèõ+#·<Tä . ø£s¡à\|òü˝≤ìï ≈£L&Ü Çe«<äT. nsTT‘˚ M≥ìï+{Ïø° ø±s¡D+ dü«uÛ≤e+ (Á|üø£è‹ ` e÷j·T) (XÀ¢.14). Á|üø£è‹, <ëì˝Àe⁄qï eT÷&ÉT >∑TD≤\ ø£\sTTø£e\¢ ÁbÕDT\T $$<Ûäø£s¡à\qT #˚düTÔ+{≤sTT. Hê<ä‘˚Ô ø£dü´∫‘êŒ|ü+ q #Ó’e düTø£è‘·+ $uÛÑT' ˆ nC≤„H˚Hêeè‘·+ C≤„q+ ‘˚q eTTVü≤´ìÔ »qÔe' ˆˆ 15 düèwæºøÏ, ÁãVü≤à≈£î dü+ã+<Ûä+ @$T{Ï? nì ≥÷ø°>± á XÀ¢ø£+˝À #Ó|üŒã&ç+~. |üs¡ÁãVü≤à≈£î m{≤¢+{Ï ø£s¡Ôè‘·«uÛÀø£Ôè‘ê«\T ˝Òe⁄. n~ X¯ó<äΔ#Ó’‘·q´dü«s¡÷|ü+. ø±e⁄q ÁãVü≤à me] bÕbÕ\qT>±˙, |ü⁄D≤´\qT>±˙ rdüTø=q<äT. nC≤„q+#˚ yÓ÷Vü≤+#Ó+~ »qT\T ô|’$<Ûä+>± uÛ≤$düTÔ+{≤s¡T nì ô|’ XÀ¢ø±s¡ú+. á yêø±´\qT dü]>± ns¡ú+ #˚düTø√yê*. <˚e⁄&É+<ä]ø° H=dü\Tô|’ uÛ≤>∑´πsK\T ÁyêkÕÔ&TÉ , ø£sà¡ \T #˚sTTkÕÔ&TÉ , eT+∫ |üìøÏ |ü⁄D´$TkÕÔ&TÉ , eTq bÕbÕ\qT ‘=\–kÕÔ&TÉ nqT≈£îH˚yêﬁ¯¢øÏ ô|’ yêø£´+ ˇø£ cÕø˘˝≤>± nì|ædüTÔ+~. <˚e⁄&ÉT eTq bÕbÕ\qT rdüT≈£î+{≤&ÉT n+fÒ eTìwæøÏ kÕ+‘·«q. eTq+ bÕbÕ\T #˚dü÷Ô <˚e⁄&ç yê{Ïì ø£å$Tdü÷Ô ñ+fÒ eTq≈£î #ê˝≤ nqT≈£L\+. ø±˙ <˚e⁄&çøÏ Çe˙ï |ü≥ºe⁄. |üs¡ÁãVü≤à M{ÏøÏ nr‘·yÓTÆq ‘·‘·Ô«+ n+fÒ J]í+#·Tø√e&É+ ø£wüº+>± ñ+≥T+~. ô|’ e÷≥\T

◊<äe n<Ûë´j·T+

|üs¡e÷s¡ú<äX¯˝À |üs¡ÁãVü≤àqT>∑÷]Ã #Óù|Œe÷≥. düèwæºøÏ ø±s¡DyÓTÆ+~ e÷j·T. n+<äT˝À ñqï Á‹>∑TD≤\T eTqô|’ Á|üuÛ≤e+ #·÷ù|$. á Á‹>∑TD≤˝Ò eTìwæ‘√ |üqT\T #˚sTTkÕÔsTT. |üqT\≈£î |òü*‘ê\ìdüTÔ+{≤sTT. eTìwæøÏ ‘êqT ø√]q ø£s¡à #˚j·T&ÜìøÏ ùd«#·Ã¤ (free will) ñ+<äì ¬s+&Ée n<Ûë´j·T+˝À #Ó|ü≈£îHêï+. Bìe\¢ e#˚Ã |ü⁄D´bÕbÕ\T düèwæºìj·Te÷\ Á|üø±s¡+ edüTÔ+{≤sTT. bÕbÕìï ‘=\–+#·Tø√e&Üì¬ø’ ÁbÕj·T•Ã‘·Ôø£s¡à\T #Ó|üŒã&Ü¶sTT. ÁbÕj·T•Ã‘·Ô+ n+fÒ eTq'|üPs¡«ø£+>± #˚ùd|üì. n+<äTe\¢ bÕ|ü+ ‘=\>∑T‘·T+~. á $wüj·T+ eTq≈£î nC≤„q+ ‘=\–q ‘·sê«‘·H˚ ‘Ó\TdüTÔ+~ (XÀ¢. 16). ô|’ XÀ¢ø£+e\¢ bÕbÕ\qT ‘=\–+#·Tø=H˚ e÷s¡Zy˚T ˝Ò<äì ns¡ú+ø±<äT. Ä‘·àC≤„q+ ø£*–q ‘·sê«‘· n‘·ì |ü⁄D´bÕbÕ\˙ï ≈£L&Ü q•kÕÔj·Tì y˚<ë+‘·dæ<ëΔ+‘·+. C≤„q+ πøe\+ ‘·‘·Ô«$#ês¡+e\¢, n+fÒ y˚<ë+‘·yêø±´\ nsêúìï eTqq+ #˚dæ $#ês¡+ #˚jT· &É+e\¢ ø£\T>∑T‘·T+~. n|ü&ÉT n˝≤+{Ï e´øÏÔ |ü⁄D´bÕbÕ\ø£r‘·+>± e⁄+{≤&ÉT. düeT<äèwæº C≤„qìwü˝˜ À ñqïyê&çì >∑÷]Ã ‘·sê«‹ XÀ¢ø±˝À¢ #Ó|Œü ã&ç+~. á ìwü˝˜ À e⁄qïyê&çøÏ |ü⁄qsêeè‹Ô (|ü⁄qs¡®qà) ‘=\–b˛‘·T+~. C≤„q+#˚‘· yêﬁ¯¢ ø£\àwü+ m>∑Ts¡>=≥ºã&ç+~ (XÀ¢. 17). n˝≤+{Ïyê&çøÏ ˝Àø£+˝À nìï+{Ï|ü{≤¢ düeT<äèwæº ñ+≥T+~. Çø£ÿ&É ˇø£ Á|üdæ<äΔ XÀ¢ø£+ ` $<ë´$qj·Tdü+|üH˚ï Áu≤Vü≤àDÒ >∑$ Vü≤dæÔì ˆ X¯óì #Ó’e X¯«bÕπø #· |üDÏ¶‘ê' düeT<ä]Ùq' ˆˆ 18 |ü+&ç‘·T\T (|ü+&Ü n+fÒ Ä‘·àC≤„qeTì ô|’q #·÷XÊ+) $<ä´, $qj·TeTT ñqï Áu≤Vü≤àDT&çj·T+<äT, >√e⁄j·T+<äT, @qT>∑Tq+<äT, ≈£îø£ÿj·T+<äT, ≈£îø£ÿe÷+dü+ ‹H˚yê&çjT· +<äT düeTyÓTqÆ ÁãVü≤à‘·‘êÔ«ìï #·÷kÕÔsT¡ . Çø£ÿ&É düeT+ R m{Ïº $ø±s¡eTT˝Òì ÁãVü≤à#Ó’‘·q´+ nì ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. Ç˝≤+{Ï düeT‘·«uÛ≤e+˝À ñqïyêﬁ¯ó¢ Çø£ÿ&˚ »qqeTs¡D #·Áø±ìï »sTTkÕÔs¡T. ªÇôV’≤e ‘Ó’]®‘· dü‡s¡Z'μ (XÀ¢.19) n+fÒ Çø£ÿ&˚ á ˝Àø£+˝ÀH˚ nq>± J$+∫ ñ+&É>±H˚ eTT≈£î&Ô Í‘ê&ÉT. JeqTà≈£î&Ô ‘ç &· .˚ Ç˝≤+{Ïyê&ÉT Çwüyº TÓ qÆ <ëìï bı+~ dü+‘√wæ+#·&TÉ ,

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

Çwü+º ˝Òì <ëìï bı+~ ñ<˚«>∑+ #Ó+<ä&TÉ . ÁãVü≤àC≤„q+˝À ìwüß&˜ ’Ó (dæsú +¡ >±) e⁄+{≤&ÉT (XÀ¢.20). m+<äTø£q>± Ç+Á~j·T$wüj·÷\ô|’q ÄdüøÏÔ <äT'U≤H˚ï ø£*–düTÔ+~. n$ eT<Ûä´˝À e∫Ãb˛j˚T$. |ü+&ç‘·T&ÉT yê{Ïj·T+<äT s¡$T+#·&ÉT (XÀ¢. 22). C≤„HêìøÏ kÕ<ÛäHê\T 23e XÀ¢ø£+ qT+&ç ∫e] es¡≈£L C≤„ì \ø£åD≤\qT eT∞¢ #ÓãT‘·THêï&ÉT. ô|’q #Ó|æŒq≥T¢>± n<Ûë´‘·àXÊÅdüÔ+˝À C≤„ì \ø£åD≤˝Ò kÕ<Ûä≈£î&çøÏ kÕ<ÛäHê\T. ny˚ X¯eT+, <äeT+, nVæ≤+dü yÓTT<ä˝q’… nuÛ≤´kÕ\T. á nuÛ≤´kÕ\T #˚dTü +Ô fÒ ny˚ n‘·ì \ø£Då ≤\T>± e÷s¡‘êsTT. Ä<ÛäTìø£ uÛ≤wü˝À #ÓbÕŒ\+fÒ conscious habits influence the unconscious mind nqe#·TÃ. 1) XÀ¢. 23˝À ªø±eTÁø√<Û√<ä“e¤ + y˚>+∑ ` ø±eT+, Áø√<Û+ä n‹ e&ç>± edüT+Ô {≤sTT. yê{Ï y˚>±ìï ìs√~Û+∫ nD#·&É+ #Ó|üŒã&ç+~. yê{Ï y˚>±ìï n&ÉT¶≈£î+fÒ eTqdüT‡≈£î Ä˝À∫+#˚ düeTj·T+ \_ÛdüTÔ+~. ø±ã{Ïº á n&ÉT¶ø√e&Üìï nuÛÑ´dæ+#ê*. 2) XÀ¢. 24˝À eT]ø=ìï $wüj·÷\T ` jÓ÷-qÔdTü ‡UÀ-qÔsêsêeTdü<Ô ë∏ qÔs√®´‹πse j·T' ˆ dü jÓ÷^ ÁãVü≤àìsê«D+ ÁãVü≤àuÛÑ÷‘√-~Û>∑#·Ã¤‹ ˆˆ 24 n+‘·düT‡K' n+fÒ ‘·q˝ÀH˚ düTKeTTqï~, u≤Vü≤´|ü<ësêú˝À¢ ˝Ò<äT nì Á>∑Væ≤+∫qyê&ÉT. ‘Ó’‹ÔØj·T ñ|üìwü‘·TÔ˝À Äq+<ä+ @$T{Ï? nì ô|<ä› #·s¡Ã ñ+~ (Äq+<äMTe÷+dü n+{≤s¡T). düTU≤ìï ø=\e&É+ m˝≤? nì eTqyêfi¯ó¢ ø=ìï ø=\‘·\T #·÷|æ+#ês¡T. Á|ü|ü+#·+ yÓTT‘·Ô+˝À $\TyÓ’q edüTÔe⁄\T, uÛÀ>±\T n˙ï ˇπø j·TTe≈£î&ÉT, ñ‘ê‡Vü≤ e+‘·T&ÉT, X¯øeÔÏ T+‘·T&ÉT, Ç+Á~j·T|ü≥T‘·«+ ñqï e´øÏÔ nBÛq+˝À ñ+fÒ n‘·ìøÏ>∑*π> düTU≤ìï ˇø£ ø=\e÷q+>± rdüTø=ì <ëìï e÷qTcÕq+<ä+ nHêïs¡T. <ëìøÏ e+<ä¬s≥T¢ >∑+<Ûäsê«q+<ä+, <ëìøÏ e+<ä¬s≥T¢ <˚e‘·\ Äq+<ä+ n+≥÷ eTìwæøÏ ô|’ kÕúHê˝À¢ ñqï n+<ä] Äq+<ä kÕúsTT\qT ø=\Tdü÷Ô yÓ[fl Mfi¯¢+<ä] Äq+<ä+ ø√]ø£\T˝Òì Ä‘·àC≤„ì Äq+<ä+ø£+fÒ ‘·≈£îÿy˚ nì ªÁXÀ‹j·Tdü´ #êø±eT Vü≤‘·dü´μ n+≥÷ ìsêΔ]kÕÔs¡T. nø±eTVü≤‘·T&ÉT n+fÒ ø±eTeTT\#˚‘· ø=≥ºã&Éìyê&ÉT. ã\e+‘·+>± ø√]ø£\qT nD#·Tø=ì ˝Ò<ë $~Û˝øÒ £ nD#·T≈£îqïyê&ÉT ø±<äT. Ä‘·àC≤„q+‘√ ‘êqT |ü]|üPs¡T&í qÉ T nì ‘Ó\TdüTø√e&É+‘√ ø√]ø£\T yê≥+‘·≥y˚ ‘=\–b˛‘êsTT. n˝≤+{Ïyê&ÉT ô|’ XÀ¢ø£+˝À #Ó|æŒq n+‘·düT‡KT&ÉT.

◊<äe n<Ûë´j·T+

n+<äTπø n+‘·sêsêeT' nì eTs√ $X‚wüD+. Ä‘·àj·T+<˚ Ç‘·ìøÏ Áø°&É. n˝≤π> n+‘·s√®´‹' ` n+fÒ Ä‘·àj˚T Á|üø±X¯+>± ø£\yê&ÉT. nq>± Ä‘·àuÛ≤e+‘√ n‘·ì Á|ües¡Ôq Á|üuÛ≤$‘·yÓTÆ ñ+≥T+~. u≤Vü≤´$wüj·÷\qT ø√s¡Tø=H˚yê&ÉT u≤Vü≤´CÀ´‹. Ä‘·àC≤„ì n˝≤+{Ïyê&ÉT ø±&ÉT. n˝≤+{Ïyê&çπø ÁãVü≤àìsê«D+ ` nq>± m˝≤+{Ï #ê+#·\´+˝Òì dæú‹ (ìsê«D X¯u≤›ìøÏ ns¡+ú ô|q’ #Ó|ü ≈£îHêï+). n‘·Hï˚ ÁãVü≤àuÛ÷Ñ ‘·' ` n+fÒ ÁãVü≤à>± nsTTqyê&ÉT n+fÒ JeqTà≈£îÔ&ÉT nHêïs¡T. n˝≤ ÁãVü≤àuÛ≤e+˝À ñqïyê&ÉT düs¡«uÛÑ÷‘·Væ≤‘˚ s¡‘·' (XÀ¢. 25) ` nìïÁbÕDT\ Væ≤‘·eTT ø√] Á|üe]ÔdüTÔ+{≤&ÉT. Ç~ ≈£L&Ü nuÛÑ´dæ+#·e\dæq $wüj·T+. ô|’ #Ó|æŒqe˙ï C≤„ì \ø£åD≤\T, kÕ<Ûä≈£î&ÉT #˚j·÷*‡q kÕ<Ûäq\T / nuÛ≤´kÕ\T. ∫e] eT÷&ÉT XÀ¢ø±˝À¢ (27,28,29) ‘·sê«‹ n<Ûë´j·T+˝À #Ó|Œü uÀj˚T <Ûë´qjÓ÷>±ìï >∑÷]Ã dü÷Á‘·ÁbÕj·T+>± #ÓbÕŒs¡T. ÁãVü≤à‘·‘êÔ«ìï dü>∑TD, kÕø±s¡ s¡÷|ü+ (HêeT+, s¡÷|ü+ ø£*–q <˚e‘êeT÷]Ô>±)˝À <Ûë´ì+#·&+É e\¢H√, jÓ÷>±uÛ≤´dü+ #˚jT· &É+e\¢H√, m˝≤ eTqdüT‡qT ìÁ>∑Væ≤+#·Tø√yê* nì $wüj·T+. |ü‘·+»*eTVü≤]¸ #Ó|æŒq ncÕº+>∑jÓ÷>∑+˝À j·TeT, ìj·TeT, Ädüq, ÁbÕD≤j·÷eT, Á|ü‘ê´Vü‰s¡+ nH˚$ X¯ØsêìøÏ, Ç+Á~j·÷\≈£î dü+ã+~Û+∫q $wüj·÷\T. ‘·sê«‘· #Ó|æŒq eT÷&ÉT <Ûë´q, <Ûës¡D, düe÷<ÛäT\T. Ç$ eTqdüT≈£î dü+ã+~Û+∫q$. M≥ìï+{Ï˙ nuÛÑ´dæùdÔH˚ eTH√ìÁ>∑Vü≤+. kÕsê+X¯+ #ÓbÕŒ\+fÒ ` ` ø£s¡àjÓ÷>∑+ (ìcÕÿeTø£s¡à) düeT´>∑›s¡ÙHêìøÏ ãVæ≤s¡+>∑kÕ<Ûäq+ (düVü≤ø£]+∫ ∫‘·ÔX¯ó~Δ ø£*–q ‘·sê«‘· yê{Ï‘√ |üì˝Ò<äT, ãj·T≥H˚ ñ+&çb˛j˚T$. C≤„ì ø£s¡à\T #˚j·Te#·TÃ, #˚j·Tø£b˛e#·TÃ nì ns¡ú+). ` <Ûë´qjÓ÷>∑+ düeT´>∑›s¡ÙHêìøÏ n+‘·s¡+>∑kÕ<Ûäq+ (C≤„q+ ø£*–q ‘·sê«‘· ≈£L&Ü C≤„q+˝À uÛ≤>∑+>± ñ+&˚~. ÁX¯eDeTqqì~Û<Ûë´düq\T C≤„ì \ø£åD≤\T. yê{Ï nqTdü+<Ûëq+ n‘·ì eTqdüT˝À ìs¡+‘·s¡+ ñ+≥T+~). ` C≤„q+ düeT´>∑›s¡ÙHêìøÏ kÕøå±‘Y kÕ<Ûäq+. á n+X¯+‘√ |ü+#·e÷<Ûë´j·T+ eTT>∑TdüTÔ+~.

Äie n<Ûë´j·TeTT

<Ûë´q jÓ÷>∑eTT ◊<äe n<Ûë´j·T+ ∫e] eT÷&ÉT XÀ¢ø±˝À¢ <Ûë´qjÓ÷>±ìï >∑÷]Ã dü÷Á‘·ÁbÕj·T+>± #ÓbÕŒ&ÉT lø£èwüßí&ÉT. <ëìH˚ á n<Ûë´j·T+˝À $e]düTÔHêï&ÉT. á n<Ûë´j·T+ ù|s¡T <Ûë´qjÓ÷>∑+. Ä‘·àdü+j·TeTjÓ÷>∑+ nì ≈£L&Ü ø=ìï#√≥¢ ñ+~. Ä‘·à n+fÒ n+‘·'ø£s¡D+, dü+j·TeTq+ R n+‘·s¡TàK+>± ì\|ü&É+, ìÁ>∑Væ≤+#·Tø√e&É+ ø±e⁄q Ä ù|s¡T ≈£L&Ü dü¬s’q<˚. n+‘·'ø£s¡D+ ãVæ≤s¡TàK+>± e⁄+fÒ n~ ã+<ÛëìøÏ ø±s¡D+. n+‘·sT¡ àK+>± ñ+fÒ yÓ÷øå±ìøÏ ø±s¡D+. n+‘·'ø£sD¡ + #ê˝≤ #·+#·\yÓTÆq~. ø±ã{Ïº Bìï n<äT|ü⁄˝À ô|≥º&ÜìøÏ #ê˝≤ nuÛ≤´dü+ nedüs¡+. M{Ïì |ü‘+· »* jÓ÷>∑d÷ü Á‘ê˝À¢ #ÓbÕŒs¡T. jÓ÷>∑<sä Ù¡ q+ Á|ü‘´˚ ø£ <äsÙ¡ qXÊÅdyÔü TÓ qÆ |üŒ{Ïø° eTqdüT‡ >∑÷]Ã nuÛ≤´kÕ\T düs¡«kÕ<Ûës¡D+. ø±e⁄q y˚<ë+‘· XÊÅdüÔ+˝À M{Ïì Á>∑Væ≤+#ês¡T. ñ|üìwü‘·TÔ˝À¢ì dæ<ëΔ+‘êìøÏ $s¡T<äΔ+>± ñqï n+XÊ\qT e<ä* n$s¡T<ä+Δ >± ñqï nìï+{Ï˙ y˚<ë+‘·T\T Á>∑V≤æ kÕÔsT¡ . n+<äTøπ |ü‘+· »*jÓ÷>∑+˝Àì nuÛ≤´kÕ\T Á>∑Væ≤+#·ã&Ü¶sTT. á <Ûë´qjÓ÷>∑+≈£L&Ü ˇø±H=ø£ ø£s¡àj˚T. eTqdüT‡qT X¯óÁuÛÑ|üs¡#·Tø=H˚ ø£s¡à. Bì‘√bÕ≥T Ä‘·à∫+‘·q (ÁX¯eD eTqq ì~Û<Ûë´düq\T) ñ+fÒH˚ C≤„qÁbÕ|æÔ. á n<Ûë´j·T+˝À 47 XÀ¢ø±\THêïsTT. yÓTT<ä\T>± <Ûë´qÁ|üX¯+dü. eTqdüT‡qT Áø£eTÁø£eT+>± m˝≤+{Ï nuÛ≤´kÕ\<ë«sê ˝§+>∑BdüTø√yê* nì 3 qT+&ç 17 XÀ¢ø±\˝À #Ó|üŒã&ç+~. ‘·sê«‘· 18 qT+&ç 26 es¡≈£î <Ûë´qdüeTj·T+˝À eTqdüT‡˝À e#˚Ã e÷s¡TŒ\T #Ó|üŒã&Ü¶sTT. XÀ¢. 26 qT+&ç 32 es¡≈£î <Ûë´q+ <˚ìô|’ #˚j·÷* nH˚ $wüj·T+. |üs¡ÁãVü≤àqT ˇø£ dü>∑TD, kÕø±s¡ s¡÷|ü+ (ˇø£ s¡÷|ü+, >∑TD≤\T ñqï≥T¢ ` $wüßíe⁄, •e⁄&ÉT, $Hêj·T≈£î&ÉT Ç˝≤>∑)˝À #˚j·÷˝≤? ˇø£ ìs¡TZD‘·‘·Ô«+>± uÛ≤$+∫ #˚j·÷˝≤ nì. ∫es¡>± á jÓ÷>±uÛ≤´dü+˝À n&É¶+≈£î\T, yê{ÏHÓ˝≤ m<äTs√ÿe&É+ nì XÀ¢. 33 qT+&ç 47 es¡≈£L #Ó|üŒã&ç+~. áX¯«sês¡ŒDãT~Δ yÓTT<ä{Ï ¬s+&ÉT XÀ¢ø±˝À¢ ø£s¡àjÓ÷>±ìï eT∞¢ Á|üX¯+dædüTÔHêï&ÉT lø£èwüßí&ÉT. ∫‘·ÔX¯ó ~Δ Bìe\¢H˚ ø£\T>∑T‘·T+~. áX¯«sês¡ŒDãT~Δ‘√ ø£s¡à #˚j·T&É+, dü+Hê´dü+‘√ düe÷qyÓTqÆ <˚ nì Á|üX+¯ kÕyêø£´+>± #ÓãT‘·THêï&ÉT. >∑èVü≤düT\ú +<äs÷¡ ø£sà¡ dü+Hê´dü+

Äie n<Ûë´j·T+

#˚jT· C≤\s¡T. yês¡T #˚jT· >∑*–+~ ø£sà¡ jÓ÷>∑+. n+fÒ |ò\ü + ø√s¡≈î£ +&Ü áX¯«sês¡ŒD ãT~Δ‘√ ø£s¡à#˚j·T&É+. áX¯«sês¡ŒD+ n+fÒ ˇø£ nøö+{Ÿ qT+&ç Ç+ø√ nøö+{Ÿ≈£î e÷]Ãq≥T¢ ø±<äT. ÁãVü≤à‘·‘·Ô«y˚T ªH˚qTμ nH˚ uÛ≤e+˝À Ç+Á~j·÷\T ìs¡«]ÔdüTÔqï ø£s¡à\≈£î kÕøÏå>± ñ+≥÷ ø£s¡à\T |üs¡e÷‘·àqT+&çj˚T ñ<ä“¤$düTÔHêïsTT, n+<äT˝ÀH˚ \j·TeTÚ‘·THêïsTT nì Á>∑Væ≤+#·&É+. á uÛ≤eq eTqdüT˝À >∑{Ïº|ü&ÉT‘·T+fÒ n~ <Ûë´qjÓ÷>±ìøÏ ‘=*yÓT≥Tº ne⁄‘·T+~. á kÕ<Ûäq\˙ï ˇø£ yÓT≥Tºô|’ eTs√yÓT≥Tº ˝≤+{Ï$. n+<äTπø 3e XÀ¢ø£+˝À jÓ÷>±ìï Äs√Væ≤+#˚yê&ÉT, Äs√Væ≤+∫qyê&ÉT nì ø£èwüßí&ÉT #Ó|üŒuÀ‘·THêï&ÉT. jÓ÷>±ìï Äs√Væ≤+∫qyê&ÉT, Äs√Væ≤+#·<ä\∫qyê&ÉT Äs¡Ts¡Tøå√s¡TàH˚s√´>∑+ ø£s¡àø±s¡DeTT#·´‘˚ ˆ jÓ÷>±s¡÷&ÛÉdü´ ‘·ôd’´e X¯eT' ø±s¡DeTT#·´‘˚ ˆˆ 3 ªªC≤„qìwü˜qT Äs√Væ≤+#·<ä\∫q eTTìøÏ (eTqq+ #˚ùd dü«uÛ≤e+ø£\yê&çøÏ) ø£s¡àjÓ÷>∑+ kÕ<Ûäq+. <ëìï (ø£s¡àjÓ÷>±ìï) Äs√Væ≤+∫qyê&çøÏ X¯eT+ C≤„qÁbÕ|æÔøÏ kÕ<Ûäq+μμ Ç<=ø£ eTTK´yÓTÆq $X‚¢wüD. Çø£ÿ&É ¬s+&ÉT $wüj·÷\T #Ó|üŒã&Ü¶sTT. m) |òü˝≤ø±+ø£å˝Òì ø£s¡àjÓ÷>∑+ <Ûë´qjÓ÷>±ìøÏ ãVæ≤s¡+>∑kÕ<Ûäq+ (düVü≤ø£]+∫ ãj·TfÒ ñ+&çb˛j˚T~, ∫‘·ÔX¯ó~Δ e÷Á‘·+ ø£\T>∑CdÒ Tü +Ô ~ ø±ì kÕøå±‘·÷Ô yÓ÷øå±ìøÏ ø±s¡D+ ø±<äT). _) á <Ûë´qjÓ÷>∑+ C≤„HêìøÏ n+‘·s¡+>∑kÕ<Ûäq+ (n+fÒ <ëì‘√ yê´|æ+∫e⁄+&˚~, @ kÕ<Ûäq+ C≤„HêìøÏ kÕøå±‘·TÔ>± ø±s¡DeTÚ‘·T+<√ n~ n+‘·s¡+>∑kÕ<Ûäq+. X¯eT+, <äeT+, $y˚ø£+ yÓTT<ä˝…’q$). ô|’ XÀ¢ø£+˝À Äs¡Ts¡T≈£åîe⁄ R n+fÒ <Ûë´qjÓ÷>∑+ Äs√Væ≤+#ê\ì ø√πsyê&ÉT. n‘·ìøÏ ø£s¡àjÓ÷>∑+ kÕ<Ûäq+. jÓ÷>±s¡÷&ÛÉT&ÉT R jÓ÷>±ìï Äs√Væ≤+∫qyê&ÉT. n‘·&çøÏ C≤„q+ bı+<ä&ÜìøÏ X¯eTeTT ø±s¡DeTT. jÓ÷>±s¡÷&ÛÉT&ÉT ø±e&ÉyÓT˝≤>∑? n+fÒ düeTdüÔyÓTÆq dü+ø£˝≤Œ\qT e<ä* $wüj·÷\j·T+<äT, ø£s¡à\j·T+<äT ÄdüøÏÔ e~˝ÒdüT≈£î+{≤&√ n|ü&ÉT n‘·&ÉT jÓ÷>±s¡÷&ÛÉT&ÉT nì #Ó|üŒã&É‘ê&ÉT (XÀ¢.4). n+fÒ ø£s¡à\e\¢ Á|üjÓ÷»q+ ˝Ò<äH˚ düŒèVü≤‘√ dü+ø£˝≤Œìï e<ä*y˚dæ Áø£eT+>± ø£s¡à\qT e<ä*y˚j·T&É+. Çø£ÿ&=ø£ Á|üdæ<äΔ XÀ¢ø£+ `

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ñ<äsπΔ <ë‘·àHê‘êàq+ Hê‘êàqeTekÕ<äjT˚ ‘Y ˆ Ä‘Ó’àeVü‰´‘·àH√ ãqTΔsê‘Ó’àe ]|ü⁄sê‘·àq' ˆˆ 5 Ä‘·à‘√ (‘·q‘√ ` <˚ùV≤+Á~j·T düeTT<ëj·T+‘√) Ä‘·àqT (‘·qqT) ñ<ä]Δ +#·Tø√yê*. ‘·qqT ø°åDÏ+|ü#˚dæø=q≈£L&É<äT. ‘êH˚ ‘·q≈£î ã+<ÛäTe⁄, ‘êH˚ ‘·q≈£î X¯Á‘·Te⁄ nì XÀ¢ø±s¡ú+. y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+ ‘·qTï‘êqT ñ<äΔ]+#·Tø√e&ÜìøÏ #Ó|æŒq $wüj·T+ nì ^‘· e÷{Ïe÷{Ïø° eTq≈£î >∑Ts¡TÔ#˚düTÔ+~. <˚ùV≤+Á~j·÷<äT\T ˝≤–q≥º˝≤¢ Ä ~≈£îÿq yÓﬁ‚¢yê&ÉT ‘·q≈£î ‘êH˚ X¯Á‘·Te⁄. n˝≤ yÓﬁ¯¢ø£ yê{Ïì ìÁ>∑Væ≤+#˚yê&ÉT ‘·q≈£î‘êH˚ ã+<ÛäTe⁄ (XÀ¢.6). Ç˝≤>∑ Ç+Á~j·÷\qT »sTT+∫qyê&ÉT Á|üXÊ+‘·‘‘· √ ñ+{≤&ÉT. ÁãVü≤à‘·‘êÔ«ìï kÕøå±‘·ÿ]+#·Tø=qï yê&Í‘ê&ÉT. n‘·&ÉT düTK<äT'U≤\˝À, e÷Hêee÷Hê˝À¢ düeTãT~Δ‘√ ñ+{≤&ÉT (XÀ¢.7). XÊÅdüÔC≤„q+#˚‘·qT, Ä C≤„Hêìï nqTuÛÑe+˝ÀøÏ ‘Ó#·TÃø√e&É+e\¢q÷ ‘·è|æÔ‘√ dæús¡+>± ñ+{≤&ÉT. n‘·ìøÏ eT{Ïº, ã+>±s¡+ ˇø£fÒ. n‘·&˚ jÓ÷– nqã&˚yê&ÉT (XÀ¢.8). $TÁ‘·T&ÉT, X¯Á‘·Te⁄, ã+<ÛäTe⁄ ø±ìyê&ÉT nì n+<ä]|ü≥¢ düeTãT~Δ‘√ ñ+&˚yê&ÉT jÓ÷–. n‘·&˚ ÁX‚wüß˜&ÉT, n‘·&˚ jÓ÷>±s¡÷&ÛÉT&ÉT (XÀ¢.9). jÓ÷>±ìï Äs√Væ≤+#·&ÜìøÏ nuÛ≤´kÕ\T ô|’ Hê\T>∑T XÀ¢ø±˝À¢ (6`9) jÓ÷>±s¡÷&ÛÉT&ÉT m˝≤ ñ+{≤&Éì #Ó|üŒã&ç+~. Ä kÕúq+ bı+<ä&Üì¬ø’ @+ #˚j·÷* nì ‘·sê«‘· #ÓãT‘·THêï&ÉT. 1) s¡Vü≤dædæú‘·' ` n+fÒ @ø±+‘·+>± ñ+≥÷ nuÛ≤´dü+ #˚j·÷* (XÀ¢.11). 2) j·T‘·∫‘êÔ‘êà ` n+‘·'ø£s¡D+ <˚Vü≤+ eX¯+˝À ñ+#·Tø√yê* (XÀ¢.11). 3) ìsêo', n|ü]Á>∑V≤ü ' ` n+fÒ @M Ä•+#·≈L£ &É<Tä , <Ûqä dü+#·jT· + #˚jT· ≈£L&É<Tä . (XÀ¢.11). 4) Ädüq+ ` X¯ó∫ nsTTq Á|ü<˚X¯+˝À <äs¡“¤\T, õ+ø£#·s¡àeTT, eÅdüÔeTT ˇø£<ëìô|’ ˇø£{Ïy˚dæ ≈£Ls√Ãe&É+ (XÀ¢.11). 5) @ø±Á>∑∫‘·Ô+‘√ n+‘·'ø£s¡DX¯ó~Δ¬ø’ jÓ÷>∑+ Äs¡+_Û+#ê* (XÀ¢.12). 6) ì{≤s¡T>± ≈£Ls=Ãì eTT≈£îÿ∫es¡ <äèwæºì ì\bÕ* (XÀ¢. 13). Ç≥÷ n≥÷ #·÷&É≈î£ +&Ü ñ+&Ü\ì ñ<˚X› +¯ . eTT≈£îÿH˚ #·÷&É&+É ø±<äT. eTT≈£îÿH˚ #·÷&É&yÉ TÓ ‘Æ ˚ eTT≈£îÿMT<˚ eTqdüT ñ+≥T+~, Ä‘·àô|’ ø±<äì ns¡ú+.

Äie n<Ûë´j·T+

7) Á|üXÊ+‘ê‘êà ` Á|üXÊ+‘·yÓTÆq eTqdüT ø£*–e⁄+&Ü* (XÀ¢.14). 8) $>∑‘·;Û' ` uÛÑj·T+ ‘=\–b˛sTT e⁄+&Ü* (XÀ¢. 14). n+<ä]˙ ÁãVü≤à‘·‘·Ô«+>± #·÷ùdyê&çøÏ me]qT+&û uÛÑj·TeTT+&É<äT. me]˙ X¯Á‘·Te⁄>± #·÷&Éø£b˛e&É+. 9) ÁãVü≤à#ê]Áe‘·+˝À e⁄+&É&É+ (XÀ¢.14). ÁãVü≤à#·s¡éT+fÒ ÁãVü≤à‘·‘êÔ«ìï >∑T]+∫ eTqq+ #˚dü÷Ôe⁄+&É&É+. 10) eT∫Ã‘·'Ô , eT‘·Œs¡' ` Hêj·T+<˚ eTqdüT ì*|æ qH˚ï |üse¡ T\ø£´å +>± uÛ≤$dü÷+Ô &Ü*. (XÀ¢.14).ˇø£&øç Ï uÛ≤s¡´j·T+<äT eTqdüT ñ+&Ée#·TÃ. ø±˙ Äy˚T J$‘·|sü e¡ T\ø£´å + nqTø√&ÉT. Çø£ÿ&É ÁãVü≤à‘·‘·Ô«+ô|’ eTqdüT, n<˚ |üs¡eT\ø£åéTì uÛ≤$+#ê\ì ns¡+ú . 11) j·TTø±ÔV‰ü s¡ $Vü‰s¡' ` ÄVü‰s¡+ ‘·–q+‘·H˚ rdüTø√yê*. ‘·–q+‘·H˚ ìÁ<äb˛yê*, n‹ìÁ<ä, n‹C≤>∑s¡D dü]ø±<äT (XÀ¢. 16). 12) j·TTø£Ô#˚wüº' ` kÕ<Ûäq≈£î nedüs¡yÓTÆq |üqT˝Ò #˚j·÷* (XÀ¢.17). Ç˝≤>∑ ìj·T+Á‹+∫qyê&ç eTqdüT Ä‘·àj·T+<äT m|ü&Ó’‘˚ dæús¡+>± ñ+≥T+<√ yê&çì j·TT≈£îÔ&ÉT n+{≤s¡T. ∫‘·Ô+˝Àdüe÷~Û1 @s¡Œ&çqyê&ç dæú‹ m˝≤ ñ+≥T+~? 1) yêj·TTe⁄ M#·ì ÁbÕ+‘·+˝À B|ü+ m˝≤ ìX¯Ã\+>± ñ+≥T+<√ n˝≤ ìX¯Ã\+>± ñ+≥T+~ Ç‘·ì n+‘·'ø£s¡D+ (XÀ¢. 19). ìX¯Ã\‘·«eTT, ìs¡à\‘·«eTT ¬s+&É÷ C≤„HêìøÏ nedüs¡+. 2) Ç‘·s¡ ∫‘·Ôeè‘·TÔ\T (Ä˝À#·q\T) ˝Ò≈£î+&Ü Ä‘·àj·T+<˚ dü+‘√wædü÷Ô ñ+{≤&ÉT (XÀ¢.20). 3) á düTK+ ãT~Δ#‘˚ H· ˚ Á>∑V≤æ +|ü<–ä q~. Ç+Á~j·÷\≈£î >√#·s+¡ ø±ì~ (XÀ¢.21). düTU≤\T Ç+Á~j·÷\<ë«sê ekÕÔsTT. ø±˙ á düTK+ eTqdüT‡<ë«sê ‘Ó\TdüTø√<ä–q~. 1. düe÷~Û ˇø£ e÷qdæø£dæú‹. düeT´ø˘ ÄBÛj·T‘˚ eTq' nkÕ´+ Ç‹ düe÷~Û' ` nì e⁄´‘·Œ‹Ô. n+fÒ eTqdüT‡qT @<√ ˇø£ edüTÔe⁄j·T+<äT ì\ø£&É>± ñ+#·&É+. düe÷~Ûj˚T |üs¡eT\ø£å´+ nì |ü‘·+»* XÊÅdüÔ+. n~ πøe\+ ˇø£ dæú‹ e÷Á‘·y˚T, düe÷~Û ‘·sê«‘· eT∞¢ e÷eT÷\T dæú‹˝ÀøÏ ekÕÔ&ÉT. ø±e⁄q düe÷~Û ø£Hêï eTTKýÓTÆq~ C≤„qìwü˜ nì n+{≤s¡T y˚<ë+‘·T\T.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

4) á Ä‘·à˝≤uÛ≤ìï bı+~qyê&ÉT eT] <˚ìì ≈£L&Ü n+‘·ø£+fÒ >=|üŒ<äì uÛ≤$+#·&ÉT. m˝≤+{Ï <äT'K+ (Ç‘·s¡T\<äèwæº˝À) e∫ÃHê #·*+#·&ÉT (XÀ¢.22). 5) <äT'K dü+jÓ÷>∑+‘√ $jÓ÷>∑+ bı+<ä&yÉ T˚ jÓ÷>∑+ (XÀ¢.23) <äT'K dü+jÓ÷>±ìøÏ ø±s¡DyÓTÆq Ç+Á~j·÷\≈£î Çø£ÿ&É Á|üdüøÏÔ˝Ò<äT. ô|’ dæú‹ \_Û+∫q ‘·sê«‘· @+ #˚j·÷*? Áø£eTÁø£eT+>± ãT~Δì $wüj·÷\qT+&ç yÓqTø£≈£î eTs¡˝≤Ã*, ãT~Δì Ä‘·àj·T+<˚ ì*|æ eTs=ø£<ëìô|’ Ä˝À∫+#·≈£L&É<äT (XÀ¢.25). #·+#·\yÓTÆq eTqdüT‡ m|ü&Ó’‘˚ ãj·T{ÏøÏ yÓfi¯fl&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïdüTÔ+<√ <ëìì yÓq≈£îÿ eTs¡*Ã Ä‘·àj·T+<˚ dæús¡+>± ñ+&˚≥T¢ #˚düTø√yê* (XÀ¢.26). nq>± Äj·÷ $wüj÷· \ j·T<∏ës¡dú «ü s¡÷|ü$T+‘˚, Ç$ ÄuÛ≤düs÷¡ |üyTÓ qÆ $ nì ãT~Δ#˚ Á>∑V≤æ +∫ yê{Ïì e<ä˝≤*. n˝≤+{Ï jÓ÷– JeqTà≈£îÔ&ÉT. n‘·H˚ï ÁãVü≤àuÛÑ÷‘·T&ÉT (XÀ¢.27) nq>± ÁãVü≤à nsTTqyê&ÉT nHêïs¡T. $>∑‘ø· \£ àwüß&ÉT nì eTs√ $X‚wDü +. |ü⁄D´bÕbÕ\T s¬ +&É÷ C≤„ì<äèwæ˝º À ø£\àcÕ˝Ò. m+<äTø£+fÒ |ü⁄D´+≈£L&Ü eT∞¢ »qà≈£î ø±s¡DeTj˚T´~. |ü⁄D´bÕbÕ\T ¬s+&É÷ ‘=\–b˛sTTqyê&ÉT nì ns¡ú+. nìï+{Ïø£Hêï >=|üŒ düTK+ bı+<ä&Éy˚T eTìwæ \ø£å´+. <äs¡ÙqXÊÅdüÔ \ø£å´+ ≈£L&Ü n<˚. n~ nø±eTVü≤‘·T&Ó’q (ø√]ø£\qT ‹s¡düÿ]+∫q) kÕ<Ûä≈£î&çπø ø£\T>∑T‘·T+<äì ô|q’ #Ó|ü ≈£îHêï+. á dü+|üPs¡í <äT'Kìeè‹Ô ÁãVü≤àuÛ≤e+ ø£\yê&çøπ kÕ<Û´ä eTÚ‘·T+~. n+<äTπø eT∞¢ ` düs¡«uÛÑ÷‘·düúe÷‘êàq+ düs¡«uÛÑ÷‘êì #ê‘·àì ˆ áø£å‘˚ jÓ÷>∑j·TTø±Ô‘êà düs¡«Á‘· düeT<äs¡Ùq' ˆˆ 29 ‘êH˚ düø£\uÛÑ÷‘ê˝À¢ ñHêï&Éì, düø£\uÛÑ÷‘ê\T ‘·q˝ÀH˚ ñHêïj·Tì (n+fÒ ‘·qT n+‘·{≤ yê´|æ+∫q ÁãVü≤à#Ó‘’ q· ´+ nì uÛ≤$+#˚yê&ÉT) #·÷dü÷Ô nìï+{Ï‘√ düe÷q+>± eéVü≤]kÕÔ&ÉT. düeT<äØÙ nH˚ |ü<ä+˝À düeT R ì]«X‚wüyÓTÆq, m˝≤+{Ï $X‚wüD≤\T ˝Òì ÁãVü≤à. ø±e⁄q <Ûë´qjÓ÷>∑ìwüß˜&ÉT düeT´>∑›s¡ÙHêìï bı+<ä>∑\&Éì ns¡ú+. ÁãVü≤àqT nìï+{Ï˝À #·÷&É&ÉyÓT˝≤>∑? düèwæº˝À nìï |ü<ësêú\˝Àq÷ ªdü‘Yμ n+fÒ ñìøÏ nH˚~ ñ+~. nìï+{Ï˝À #Ó’‘·q´s¡÷|ü+>± ñ+~. |üP\e÷\˝Àì <ës¡+˝≤>± nìï+{Ï˝À ñqï~ nsTTq Ä‘·àqT #·÷&É>∑\>∑&É+ eTTK´+. Á|ü|ü+#·+˝À ø£ì|æ+#˚ edüTÔe⁄\˙ï (<äèXÊ´\T) ÁãVü≤à≈£î ñbÕ<ÛäT˝Ò, ‘ê‘êÿ*ø£ s¡÷bÕ˝Ò. ø±˙ yê{Ï˝À

Äie n<Ûë´j·T+

ñbÕ~Û ˝Òq≥Te+{Ï ÁãVü≤àqT >∑T]Ô+#·&É+. n˝≤+{Ïyê&çøÏ |üs¡e÷‘·à m\¢|ü&É÷ Á|ü‘·´ø£å+>± ñ+{≤&ÉT. ªÇ+<äT>∑\&É+<äT˝Ò&Éìμ Á|üVü‰¢<äT&ÉT ‘·+Á&çøÏ ‘Ó*|æq ‘·‘·Ô«+. BìH˚ 31e XÀ¢ø£+˝À ªdüs¡«uÛÑ÷‘·dæú‘·+ ..... @ø£‘·«e÷dæú‘·'μ nH˚ e÷≥˝À¢ #ÓãT‘·THêï&ÉT. düs¡«uÛÑ÷‘ê˝À¢ ñqï qqTï (|üs¡e÷‘·àqT) @ø£‘·«e÷dæú‘·' nq>± ‘·qø£+fÒ y˚s¡T>±<äì @ø£‘·«uÛ≤eq‘√ ñqïyê&ÉT. n˝≤+{Ïyê&ÉT m{≤¢+{Ï ñbÕ~Û˝À (<˚V≤ü +˝À) ñHêï n‘·&TÉ Hêj·T+<˚ ñqïyê&Í‘ê&ÉT. eTqTwü´e÷Á‘·T&Óq’ yê&ÉT C≤„HêìøÏ ns¡TΩ&TÉ ø±ã{Ïº n‘·qT JeHê<Ûës¡+ø√dü+ @ ñbÕ~Û˝À ñHêï Hêj·T+<˚ ñ+≥THêï&ÉT nì ns¡ú+. uÛ≤s¡‘·+˝À <Ûäs¡àyê´<ÛäTDÏí, sêe÷j·TD+˝À »q≈£îDÏí ñ<ëVü≤s¡D>± #ÓãT‘ês¡T. @ø£‘«· + nqï#√≥ eT<ÛTä dü÷<äqdüsd¡ «ü ‹ ªeTH√HêX¯+e\¢μ nì eTs√e÷≥ ÁyêXÊs¡T. eTH√HêX¯+ n+fÒ ªH˚qTμ nH˚ n_Ûe÷q+ q•+#·&É+. eTqdüT‡ »&ÉeTT, ‘êqT X¯ó<ä∫Δ Á<ä÷|ü⁄&˚, »&ÉyTÓ qÆ ∫‘·+Ô (eTqdüT‡) ø±<äT nì ‘Ó\TdüTø√e&É+‘√ ªH˚qTμ nqï~ q•düTÔ+~. á uÛ≤eq˝À ñqïyê&ÉT nì ns¡ú+. ‘·sê«‘· ˇø£ #·ø£ÿì XÀ¢ø£+˝À Ç˝≤ ` Ä‘Íà|üy˚T´q düs¡«Á‘· düeT+ |üX¯´‹ jÓ÷-s¡T®q ˆ düTK+ yê j·T~ yê <äT'K+ dü jÓ÷^ |üs¡yÓ÷ eT‘·' ˆˆ 32 Ä‘Íà|üy˚T´q nq>± Ä‘·àH˚ (‘·qH˚) ñ|üe÷q+>± #˚dæø=ì n+fÒ düeTdüÔÁbÕDT\j·T+<ä÷ düTK+>±ì, <äT'K+>±ì ‘·q düTK<äT'U≤\e+{Ïy˚ uÛ≤$+∫ me&ÉT #·÷kÕÔ&√ n‘·&ÉT ÁX‚wüß˜&Ó’q jÓ÷–. ‘·q≈£î nÁ|æj·TyÓTÆq~ m˝≤ #˚dæø=q&√ Ç‘·s¡T\≈£î n~ #˚j·Tø£b˛e&É+. Çø£ÿ&É eT<ÛäTdü÷<äq düs¡dü«‹ ˇø£e÷≥ ÁyêXÊs¡T. á XÀ¢ø£+˝À jÓ÷– R ÁãVü≤àC≤„ì nì ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. á dæú‹ sêe&ÜìøÏ eT÷&ÉT |üPs¡«s¡+>∑<äX¯\T <ë{≤*. 1) ‘·‘·Ô«C≤„q+ 2) eTH√HêX¯+ 3) yêdüHêø£åj·T+ nì $e]+#ês¡T. ‘·‘«Ô· C≤„q+ n+fÒ ôd<’ ëΔ+‹ø£+>± ñ|üìwü<ë«ø±´\T >∑Ts¡TeTTK+>± ÁX¯eD+ #˚jT· &É+e\¢ ‘·‘·Ô«+ ne>±Vü≤q #˚düTø√e&É+, Je⁄&ÉT, ÁãVü≤à ˇø£fÒqì ‘·s¡ÿ+<ë«sê ≈£L&Ü Á>∑Væ≤+#·&É+. y˚<ë+‘·+ πøe\+ ãT~Δ<ë«sê ‘Ó\TdüTø=ì e<ä*y˚j·÷*‡+~ ø±<äì ô|q’ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. ‘·‘êÔ«ìï nqTuÛeÑ +˝ÀøÏ ‘Ó#T· Ãø√yê\+fÒ eTH√HêX¯+ nedüs+¡ . eTqdüT‡ H˚qT ø±<äT nì ‘Ó\TdüTø=ì Ä uÛ≤yêìï ìs¡+‘·s¡+ nuÛ≤´dü+ #˚j·T&É+.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

eTqdüT‡ eè‹Ô>± (Ä˝À#·q>±) e÷s¡T‘·÷ ñ+≥T+~. ∫‘·Ôeè‘·TÔ\T Á|üyêVü≤+˝≤>± edüTÔ+{≤sTT (∫‘·ÔÁk˛‘·' ` stream of consciousness) nì |ü‘·+»* dü÷Á‘êìøÏ yê´düuÛ≤wü´+˝À #Ó|üŒã&ç+~. á Á|üyêVü‰ìï n&ÉT¶ø=ì Ä˝À#·q\qT ìs√~Û+∫ ªH˚qTμ nH˚ Ä˝À#·qqT ≈£L&Ü ìs√~Û+∫ X¯ó<äΔ#Ó’‘·q´s¡÷|ü+ nH˚ dæú‹˝À ñ+&É&É+ eTH√HêX¯+. yêdüHêø£j å T· + ` yêdüq\ >∑÷]Ã ô|q’ #Ó|ü ≈£îHêï+. eTq |üPs¡«»qà |ò*ü ‘·+>±>±ì, á »qà˝À #˚dæq |üqT\e\¢>±˙ eTqdüT‡˝À @s¡Œ&çq eTTÁ<ä\e\¢ eTqdüT‡ ˇø£ Á|ües¡ÔHê e÷s¡Z+˝ÀøÏ e∫Ã ø=ìï ÇcÕºìcÕº\T @s¡Œs¡#·Tø=+≥T+~. ˇø£ edüTÔe⁄ô|’ nHê˝À∫‘·+>± Çwüº+. ˇø£<ëìô|’ nHê˝À∫‘·+>± <˚«wü+. ˝Àø£+˝À eT+∫ nì uÛ≤$+#˚~≈£L&Ü kÕ<Ûä≈£î&çøÏ n&É¶+≈£î˝Ò. ñ<ë: XÊÅdüÔyêdüq ` XÊÅkÕÔ\ô|’ e´düq+. nìï XÊÅkÕÔ\÷ #·<yä ê\qTø√e&É+. ˝Àø£yêdüq ` »qT˝ÒeTqT≈£î+{≤s√ nì n+<äs÷¡ yÓT#·TÃø=H˚˝≤ Á|üe]Ô+#·&É+. nqTcÕ˜q e´düq+ ` rÁe+>± |üP»\T, nqTcÕ˜Hê\T #˚d÷ü +Ô &É&+É (Ä‘·à$#ês¡+ ˝Ò≈î£ +&Ü). <˚V≤ü yêdüq ` n+fÒ <˚V≤ü |ü]X¯óÁuÛ‘Ñ ,· dü+uÛ≤wüD≤ #ê‘·Ts¡´+, M{Ïô|’ n‹ÁX¯<äΔ. Çe˙ï eTqdüT˝À ñqï ø±eTÁø√<Ûë<äT\e˝… n&É¶+≈£î˝Ò. eTqdüT‡qT ìÁ>∑Væ≤+#·Tø√e&É+ Çe˙ï $qï ns¡T®qT&çøÏ eT∞¢ dü+<˚Vü≤+ ø£*–+~. eTqdüT‡ Ç+‘· #·+#·\eTì ˙y˚ n+≥THêïe⁄ ø£<ë! eT] Bìï ìÁ>∑Væ≤+#·&É+ m˝≤ nì (XÀ¢.34). ì»y˚T ø£wüºy˚T ` nuÛ≤´ùdq ‘·T øöH˚Ôj·T yÓ’sêπ>´D #· >∑èVü≤´‘˚ ` n+{≤&ÉT ø£èwüßí&ÉT (XÀ¢.35). nuÛ≤´dü+ ` yÓ’sê>∑´+ nì ¬s+&ÉT kÕ<Ûäq\T #Ó|üŒã&Ü¶sTT jÓ÷>∑XÊÅdüÔ+˝À. á ¬s+&É÷ eTTKý˚T. nuÛ≤´dü+ nq>± eTqdüT‡˝À düe÷q Á|ü‘·´j·Teè‹Ô nHêïs¡T. Á|ü‘·´j·T+ n+fÒ Ä˝À#·q. ‘·T\´Á|ü‘´· j·T dü+‘·‹' nì eTs√e÷≥ nHêïs¡T. n+fÒ ˇπø$<Ûyä TÓ qÆ Ä˝À#·HêÁdüe+‹. X¯Øsêìï, Ç+Á~j·÷\ì ã\e+‘·+>± ìÁ>∑Væ≤+#·Tø√e#·TÃ. ø±˙ eTqdüT‡qT n˝≤ ìÁ>∑Væ≤+#·˝Ò+. <ëìøÏ ãT~Δ #Ó|æŒ yÓT\yÓT\¢>± n<äT|ü⁄˝ÀøÏ ‘Ó#·TÃø√yê*. ãT~Δ #Ó|üŒ&ÉeT+fÒ $y˚ø£+ H˚sêŒ*. $y˚ø£+ n+fÒ $uÛÑõ+∫ #·÷|ü&É+ (discrimination) @~ ì‘·ýÓTÆq~, @~ nì‘·ýÓTÆq~ nì $uÛÑõ+∫ #·÷|ædü÷Ô n<˚ Ä˝À#·q eT∞fl eT∞fl #˚j·÷*. sê>∑<˚«cÕ\T, yê{Ï dü«uÛ≤e+ ô|’q $#ês¡+ #˚ùdÔ n<˚ yÓ’sê>±´ìøÏ <ë]rdüTÔ+~. Ç~ m˝≤ kÕ<ÛäéT+fÒ uÛÀ>±˝À¢ <√wü<äs¡Ùq+e\¢ nHêïs¡T yêÚ≤´‘·\T. <√wü<äs¡Ùq+ n+fÒ ô|’q #Ó|æŒq≥T¢ Çe˙ï nì‘ê´˝Ò. eT∞¢ »qà≈£î ø±s¡DeTj˚T´$ nì yê{Ï <√cÕ\qT <Ûë´ìdü÷Ô yê{Ï|≥ü ¢ ñù|ø£å ô|+#·Tø√e&É+.

Äie n<Ûë´j·T+

edüTÔe⁄\ô|’ nù|ø£å, sê>∑+. ñù|ø£å yÓ’sê>∑´+. á ¬s+&ç+{Ï |òü*‘·+>± eTqdüT‡qT yÓT\yÓT\¢>± n<äT|ü⁄˝À ñ+#·Tø√e&É+. jÓ÷>∑+ ≈£î<äs¡ø£b˛‘˚ @eTÚ‘·T+~? Çø£ÿ&É ns¡T®qT&çøÏ eTs√ dü+<˚Vü≤+. J$‘ê+‘·+ ÁX¯<äΔ‘√H˚ nuÛ≤´dü+ #˚kÕÔ+. ø±˙ jÓ÷>∑+ ≈£î<äs¡ø£b˛‘˚ ¬s+{Ïø° #Ó&É¶ πse&ç qe⁄‘êHê? (XÀ¢. 37, 38). n˝≤ ø±<äT n+{≤&ÉT ø£èwüßí&ÉT. n˝≤ jÓ÷>∑ÁuÛÑwüßº&Ó’qyê&ÉT |ü⁄D´˝Àø±˝À¢ #ê˝≤ø±\+ ñ+&ç, ‘·sê«‹ »qà˝À ªX¯óNHê+ leT‘ê+ π>ùV≤ jÓ÷>∑ÁuÛÑc˛º-_ÛC≤j·T‘˚μ n+fÒ ÁX‚wüß˜˝…’q jÓ÷>∑T\ Ç+&É¢˝ÀH˚ »ìà+∫ |üPs¡«»qà dü+kÕÿs¡+‘√ ‘·«s¡˝À dæ~Δì bı+<äT‘ê&ÉT (XÀ¢.41, 43). á jÓ÷>∑kÕ<Ûäq nH˚~ ˇø£ »qà»qà\≈£L nqTe]Ô+#˚ nøö+{Ÿ ˝≤+{Ï~. Bìì ø=+‘· nuÛ≤´dü+ #˚dæHê eT+∫ |òü*‘·y˚T ñ+≥T+~. n+<äTe\¢ n˝≤+{Ï$ jÓ÷–$ ø£eTTà n+{≤&ÉT ø£èwüßí&ÉT (XÀ¢.46). ∫e] XÀ¢ø£+˝À uÛÑ>∑e<ä“¤øÏÔ ≈£L&Ü C≤„qìwü˜≈£î nedüs¡+ nì #Ó|üŒã&ç+~. eTìwæ Á|üj·T‘·ï+ nedüs¡y˚T ø±˙ <Ó’yêqTÁ>∑Vü≤+ ≈£L&Ü ñ+&Ü*. n+<äTπø ªÁX¯<ëΔyêHé uÛÑ»‘˚ jÓ÷ e÷+μ n+{≤&ÉT ø£èwüßí&ÉT (XÀ¢.47). m+‘· ÁX¯<äΔ ñHêï uÛÑøÏÔ nedüs¡+. n~ dü>∑TD+ ø±e#·TÃ, ìs¡TZDuÛÑøÏÔ ø±e#·TÃ. Ç~ kÕ<Ûä≈£î&çøÏ Ä‘·àôdúÌsê´ìïdüTÔ+~. Çø£ÿ&ç‘√ ^‘·˝À Äs¡T n<Ûë´j·÷\T eTT–kÕsTT. eTq+ |ü⁄düÔø£ |ü]#·j·T+˝À #Ó|ü≈£îqï≥T¢ á Äs¡T n<Ûë´j·÷\T ≈£L&Ü eTìwæ (XÊÅdüÔ|ü]uÛ≤wü˝À Je⁄&ÉT) jÓTTø£ÿ dü«uÛ≤e+ yÓTT‘êÔìï $X‚¢wüD #˚kÕÔsTT. y˚<ë+‘·+˝À eTTK´$wüj·T+ Je⁄&ÉT, ÁãVü≤à, yê{Ï dü+ã+<Ûä+ nì #Ó|ü≈£îHêï+. ‘·‘·Ô«eTdæ (‘·‘Y R n~ n+fÒ ÁãVü≤à, ‘·«yéT R ˙e⁄ nq>± Je⁄&ÉT, ndæ R nsTT e⁄Hêïe⁄) nH˚ yêø£´+˝À ªJe⁄&ÉTμ (‘·«+) nH˚ n+X¯+ >∑T]+∫ á ÄiT n<Ûë´j·÷˝À¢ #Ó|üŒã&ç+~. ns¡T®qT&ç sê>∑<˚«cÕ\T eTq+<ä] sê>∑<«˚ cÕ\T. n‘·ì dü+X¯j÷· \T eTq+<ä] dü+X¯j÷· \T. eTìwæ J$‘·+˝À |üs¡eT\ø£å´+ C≤„qe÷s¡Z+. C≤„qe÷s¡Z+˝À ñ+&ç düqï´dæ+#·&É+. Ç~ ˝À≈£î\+<ä]ø° ≈£î<äs<¡ Tä . n+<äTe\¢ C≤„ìjÓTÆ ˝Àø√|üø±s¡+ø√dü+ ø£sà¡ \T #˚sTT, e´øÏ>Ô ‘∑ +· >± ñ<ä]Δ +#·Tø√! (Ä‘·àqT ‘Ó\TdüTø√) ˝Àø£+ y˚T\T≈£î |üì#˚sTT n+≥÷ ns¡T®qT&çøÏ ø£s¡àjÓ÷>∑+ ˙e⁄ Ä#·]+#ê*‡q e÷s¡Z+ nì uÀ~Û+#ê&ÉT lø£èwüßí&ÉT.

@&Ée n<Ûë´j·TeTT

C≤„q $C≤„q jÓ÷>∑eTT ª‘·«+μ ‘·sê«‘· ‘Ó\TdüTø√e\dæ+~ ª‘·‘Yμ ` n~, nq>± ÁãVü≤à. y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À ª‘·‘Yμ nH˚ |ü<ä+ ÁãVü≤àqT ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~. Á|üdüTÔ‘· n<Ûë´j·T+ ù|s¡T ªC≤„q $C≤„qjÓ÷>∑+μ. C≤„Hê˙ï, $C≤„Hê˙ï ˙≈£î uÀ~ÛdüTÔHêïqì ø£èwüßí&ÉT n+≥THêï&ÉT ø±e⁄q á ù|s¡T. á n<Ûë´j·T+˝Àì 30 XÀ¢ø±˝À¢ yÓTT<ä≥>± |üs¡e÷‘·àdü«s¡÷|ü+ (XÀ¢. 2 qT+&ç 12), dü+kÕs¡ ø±s¡D+ @$T{Ï? (XÀ¢. 13 qT+&ç 19), eT÷&Ée~ ì»yÓTÆq uÛÑøÏÔ m˝≤ ñ+≥T+~ (XÀ¢. 27, 28)˝À #Ó|üŒã&ç+~. ∫e] eT÷&ÉT XÀ¢ø±˝À¢ 8e n<Ûë´j·T+˝Àì $wüj·TÁ|ükÕÔeq. á n<Ûë´j·T+˝À ns¡T®qT&ç Á|üX¯ï ˝Ò<äT. n˙ï lø£èwüßí&ç e÷≥˝Ò. C≤„q+ ` $C≤„q+ ` |ü<äeyê&ç ø£<∏ä n<Ûë´j·T+˝Àì $wüj·T+ 2e XÀ¢ø£+ #ÓãT‘·T+~. C≤„q+ ‘˚-Vü≤+ dü$C≤„q$T<ä+ eøå±éT´X‚wü‘·' ` n+fÒ C≤„q+, $C≤„q+ Ç$ s¬ +&É÷ ˙≈£î dü+|üPs¡+í >± $e]kÕÔqT nì ns¡+ú . uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì m˝≤ <Ûë´ì+#ê*? nì Äie n<Ûë´j·T+˝À #Ó|æŒq<ëìH˚ nqTdü]dü÷Ô n˝≤ <Ûë´q+ #˚dæqyê&ÉT qHÓï˝≤ ‘Ó\TdüT≈£î+{≤&√ $qT n+≥THêï&ÉT. Çø£ÿ&É C≤„q+ n+fÒ ªdü‘·´+, C≤„q+ nq+‘·+ ÁãVü≤àμ nì ñ|üìwü‘·TÔ˝À¢ #Óù|Œ X¯ó<äΔ#Ó’‘·q´‘·‘·Ô«+. $C≤„qeT+fÒ nqTuÛÑe+˝ÀøÏ ‘Ó#·TÃ≈£îqï C≤„q+. n+fÒ Ä ‘·‘·Ô«y˚T H˚qT nì ‘Ó\TdüTø√e&É+. y˚<ë+‘· n<Ûë´|ü≈î£ \T ˇø£ Á|üd<æ Δä ñ<ëVü≤s¡D ÇdüT+Ô {≤s¡T. |ü~eT+~ $<ë´s¡T\ú T ˇø£ }]qT+&ç eTs√ }]øÏ yÓfi¯ó‘·Tqï|ü&ÉT ˇø£ q~ <ë{≤*‡e∫Ã+~. |ü~eT+B <ë{Ïq ‘·sê«‘· n+<äT˝À ˇø£&ÉT n+<äs¡÷ <ë{≤sê ˝Ò<ë nì ˝…øÏÿ+#·&É+ yÓTT<ä\Tô|{≤º&ÉT. n+<ä]˙ ˝…ø£ÿô|{≤º&ÉT ø±˙ ‘·qTï‘êqT ˝…ø£ÿô|≥Tºø√˝Ò<äT. $T>∑‘ê yêfi¯ó¢ n<˚ Á|üjT· ‘·ï+ #˚XÊs¡T ø±˙ ‘·eTqT ‘êeTT ˝…øÿÏ +#·Tø√˝Ò<Tä . n+<äs÷¡ ~>±\T|ü&ç @&ÉTdüTÔ+fÒ Ä Á‘√e˝À yÓfi¯ó‘·Tqï ô|<ä›eTìwæ yê] |ü]dæú‹ ø£qTø=ÿì Ä |ü<√yê&ç$ ˙y˚ ` ª<äXe¯ Tdü«Ô eTdæμ nì #·÷|æ+#ê&ÉT. Ä$<Û+ä >± Ç+<ëø£ |üs√ø£+å >± ñqï C≤„Hêìï Ç|ü&ÉT Á|ü‘·´ø£å+>± nj˚T´≥T¢ #ÓbÕŒ&ÉT. y˚<ë+‘·+˝À Bìì n|üs√ø£åC≤„q+ (immediately knowledge) n+{≤s¡T. á n<Ûë´j·T+˝À |üsÁ¡ ãVü≤à‘·‘«Ô· + dæ<ëΔ+‘·s÷ ¡ |ü+˝ÀH˚ ø±≈£î+&Ü ˙≈£î ns¡úeTj˚T´≥T¢ #ÓãT‘êqT nì lø£èwüßí&ç uÛ≤e+.

@&Ée n<Ûë´j·T+

|üsêÁ|üø£è‹ ` n|üsêÁ|üø£è‹ Çø£ÿ&É lø£èwüßí&ÉT ¬s+&ÉT$<Ûë\ düèwæº>∑T]+∫ #ÓbÕŒ&ÉT. ˇø£{Ï |üsê ` n+fÒ ÁX‚wü˜yÓTÆq~. ¬s+&Ée~ n|üsê ` n+fÒ ÁX‚wü˜+ ø±ì~ nì ns¡ú+. Á|üø£πs¸D ø£s√‹ ` $$<Ûäs¡ø±\T>± düèwæº˝À edüTÔe⁄\qT ‘·j·÷s¡T#˚düTÔ+~ ø±ã{Ïº Á|üø£è‹. Ç~ ¬s+&ÉT $<Ûë\T. ˇø£{Ï #˚‘·q+, eTs√{Ï n#˚‘·q+. M{Ïì á ÁøÏ+~$<Ûä+>± #·÷&Ée#·TÃ. n|üsê |üsê ` á Á|üø£è‹˝À 8 uÛ≤>±\T ` Je⁄&TÉ uÛÑ÷$T, ˙s¡T, n–ï, yêj·TTe⁄, Äø±X¯eTT, eTqdüT‡, ãT~Δ, nVü≤+ø±s¡+ ` |ü]∫Ã¤qï+ (|ü]$T‹ ø£\~) ` n|ü]∫Ã¤qï+ (|ü]$T‹ ˝Òì~) ` »&ÉeTT (insentient) ` #˚‘·q+ (sentient) ` Ç<ä+‘ê πøåÁ‘·+ n+fÒ #·÷&Éã&˚~, ` πøåÁ‘·E„&ÉT ` #·÷ùdyê&ÉT (BìH˚ <äèX¯´+. <äèø˘ n+{≤s¡T.) ` dü+kÕs¡d«ü s¡÷|ü+, ã+<ÛHä ê‘·àø£+ ` ã+<Ûä+˝Òì~, ã+<Ûä+ ñqï≥T¢ uÛ≤$+#˚~. <˚Vü‰‘·àuÛ≤e+ ñ+fÒ Je⁄&çøÏ ã+<Ûä+. á s¬ +&ÉTs¡ø±\ Á|üøè£ ‹øÏ nq>± #˚‘q· , n#˚‘H· ê\ìï+{Ïø° ñ‘·Œ‹ÔkÕúq+, \j·TkÕúq+ |üs¡e÷‘·à (XÀ¢.6). »>∑‘·TÔ |üs¡e÷‘·à˝ÀH˚ |ü⁄{Ïº ©qeTÚ‘·÷+≥T+<äì ns¡ú+. Ç$ |üs¡e÷‘·àø£+fÒ _ÛHêï˝≤? eT‘·Ô'|üs¡‘·s¡+ Hêq´‘Y ` Hê≈£î nr‘·+>± @ ø±s¡D+˝Ò<äT (XÀ¢.7) n+{≤&ÉT lø£èwüß&í TÉ . eT‘·Ô' |üs¡‘·s¡+ Hêq´‹ÿ+∫<ädæÔ <Ûäq+»j·T ˆ eTsTT düs¡«$T<ä+ Áb˛‘·+ dü÷Á‘˚ eTDÏ>∑D≤ Çe ˆˆ 7 Çø£ÿ&É eT‘Y X¯ã+› ‘√ düèwæøº ±s¡≈î£ &Óq’ áX¯«s¡TDÏí >∑T]+∫ #ÓãT‘·THêïs¡T. Bìj·T+<˚ Á|üø£è‹ n+‘ê ì+&çe⁄+~. dü÷Á‘·+˝À eTDÏVü‰s¡+˝≤>± nì yêø±´ìøÏ nì ns¡ú+. n+fÒ eTDÏVü‰s¡+˝Àì dü÷Á‘·+˝≤>± |üs¡e÷‘·à nìï{Ï˙ <Ûä]+∫e⁄+~ nì ns¡ú+.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

|üsêÁ|üøè£ ‹j˚T X¯Øs¡+˝À ñqï|ü⁄&ÉT Je⁄&ÉT, X¯ó<ä#Δ ‘’Ó q· ´+>± ñ+fÒ |üse¡ ÷‘·à. n+fÒ düèwæºøÏ |üPs¡«+ |üs¡e÷‘·àj˚T, düèwæº ‘·sê«‘· Je⁄&ÉT. ô|’ XÀ¢ø£+˝À ªeTsTT düs¡«$T<ä+ Áb˛‘·+μ ` Hê˝À Çe˙ï ñHêïsTT. n+fÒ ãT≥º˝À |üfi¯fl˝≤>± ø±<äT. yê≥ìï+{Ï˝Àì #Ó’‘·q´+ |üs¡e÷‘·à<˚ nì ns¡ú+. |üs¡e÷‘·àj˚T ñbÕ<ëqø±s¡D+, ì$T‘·Ôø±s¡D+ ≈£L&Ü (á |ü<ë\T ô|’q #Ó|ü≈£îHêï+). @ ø±s¡´+˝ÀHÓH’ ê ø±s¡D+jÓTTø£ÿ >∑TD≤˝Ò ñ+{≤sTT. ø±s¡D+ø£+fÒ _Ûqï+>± ø±s¡´+ ˝Ò<Tä . eT{Ïºj˚T bÕÁ‘·\s¡÷|ü+, ã+>±s¡y˚T ÄuÛÑs¡D≤\ s¡÷|ü+, ÄuÛÑs¡D≤\T πøe\+ ù|s¡T¢ e÷Á‘·y˚T. BìH˚ yê#ês¡+uÛÑD+ ` ù|s¡T e÷Á‘·y˚T n+≥T+~ ñ|üìwü‘·TÔ. n+<äTø£H˚ $X¯«+˝À nìï edüTeÔ ⁄\ s¡÷|ü+˝À ñqï Á|üø±X¯qX¯øÔÏ |üse¡ ÷‘·àj˚T. Bì $es¡D XÀ¢. 8 qT+&ç 12 es¡≈î£ #Ó|Œü ã&ç+~. ñ<äø+£ ˝À ñqï s¡d+ü H˚qT, eTqTwüß˝À¢ ñqï ‘˚»düT‡ H˚qT, |üè~∏«˝Àì düT>∑+<Ûä+ H˚qT, dü÷s¡T´ì˝Àì ‘˚»düT‡ H˚qT, nìï ÁbÕDT˝À¢q÷ ;»uÛÑ÷‘·yÓTÆq~ H˚H˚ n+{≤&ÉT lø£èwüßí&ÉT. eTìwæøÏ ø√]ø£˝Ò ñ+&Ée<ë›? 11e XÀ¢ø£+ >∑eTì+#·<ä>∑Z~. ã\+ ã\e‘ê+ #êVü≤+ ø±eTsê>∑$e]®‘·yéT ˆ <Ûäsêà$s¡T<√Δ uÛÑ÷‘˚wüß ø±yÓ÷-dæà uÛÑs¡‘·s¡¸uÛÑ ˆˆ 11 yÓTT<ä{Ï yêø£´+ ã˝≤ìï >∑÷]Ã #ÓãT‘·T+~. ã\e+‘·Tì ã\+ @ dü+<äs¡“¤+˝À uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì dü«s¡÷|ü+ nì >∑eTì+#ê*. ø±eTsê>∑$e]®‘y· Té n+fÒ ø√]ø£, Á|”‹, nH˚ uÛ≤eq ˝Ò≈£î+&Ü ˝Àø£ø£˝≤´D≤ì¬ø’ yê&˚ ã\+ uÛÑ>∑e+‘·T&ç dü«s¡÷|ü+. Ç‘·s¡yÓTÆq~, nq>± kÕ«sêúìøÏ ñ|üjÓ÷–+#˚ ã\+ Á|üø£è‹$s¡T<äΔyÓTÆq~. n+fÒ eTìwæøÏ ø√]ø£˝Ò nø£ÿs¡˝Ò<ë? nH˚ Á|üX¯ï edüTÔ+~. n+<äTπø ô|’ XÀ¢ø£+ ¬s+&Ée yêø£´+˝À <ÛäsêàìøÏ n$s¡T<äΔyÓTÆq ` n+fÒ <Ûäs¡àdüeTà‘·yÓTÆq ø√]ø£ ≈£L&Ü uÛÑ>∑e+‘·Tì s¡÷|üy˚T nì #Ó|üŒã&ç+~. uÛÑ>∑eBZ‘· |üP]Ô>± ø√]ø£\qT #·+|ü⁄ø√eT+≥T+~, n+<äTe\¢H˚ uÛ≤s¡‘· düe÷»+˝À n_Ûeè~Δ ˝Ò<äT nì ‘Ó*j·Tìyêfi¯ó¢ #ÓãT‘·T+{≤s¡T. Hindu growth nì neùV≤fi¯q ≈£L&Ü #˚düTÔ+{≤s¡T. nq>± uÛ≤s¡rj·TT\≈£î nuÛÑT´<äj·T+˝À m˝≤+{Ï n_Ûs¡T∫ ˝Ò<äT nì $eT]ÙdüTÔ+{≤s¡T. uÛ≤s¡rj·T‘·‘·Ô«+ nuÛÑT´<äj·÷ìï m|ü&É÷ e´‹πsøÏ+#·˝<Ò Tä . <Ûsä êàìøÏ $s√<Û+ä ˝Ò≈î£ +&Ü nuÛTÑ ´<äjT· + ø±yê\ì e÷Á‘·yT˚ #Ó|Œæ +~. e÷j·T ` <ëì ø±sê´\T Á|üø£è‹˝Àì kÕ‹Ô«ø£uÛ≤yê\T (dü‘·Ô«>∑TD+e\¢ |ü⁄{Ïºq |ü<ësêú\T), sê»düuÛ≤yê\T, ‘êeTdüuÛ≤yê\T n˙ï Hêe\¢ |ü⁄fÒºy˚ (XÀ¢. 12). n$ Hê˝À ñHêïsTT, H˚qT yê{Ï

@&Ée n<Ûë´j·T+

nBÛq+˝À ˝ÒqT n+≥THêï&ÉT lø£èwüßí&ÉT. n$ Hê˝À ñHêïsTT n+fÒ yê{Ï˝À ñqï dü‘êÔ (ñìøÏ), düTŒ¤s¡DeTT (‘Ó*$) ¬s+&É÷ |üs¡e÷‘·ày˚ nì ns¡ú+. Á|ü|ü+#·+˝Àì |ü<ësêú\˙ï á eT÷&ÉT >∑TD≤\#˚ ≈£L&çqy˚. M{Ïe\¢H˚ ˝À≈£î\T yÓ÷Vü≤+#Ó+~ á >∑TD≤\≈£î nr‘·T&ÉT>± m˝≤+{Ï e÷s¡TŒ\T˝Òì ne´j·TyÓTÆq Hê |üs¡e÷‘·à ‘·‘êÔ«ìï >∑T]Ô+#·˝Ò≈£îHêïs¡T (XÀ¢. 13). Çø£ÿ&É ˇø£ Á|üdæ<äΔ XÀ¢ø£+ ` <Ó’M ùV≤ćÕ >∑TDeTsT÷ eTeT e÷j·÷ <äTs¡‘·´j·÷ ˆ e÷y˚Te j˚T Á|ü|ü<ä´H˚Ô e÷j·÷y˚T‘ê+ ‘·s¡ìÔ ‘˚ ˆˆ 14 e÷j·T nH˚~ |üs¡ÁãVü≤à≈£î #Ó+~q dü«uÛ≤e+. eT÷&ÉT >∑TD≤\‘√ ≈£L&çq~ (>∑TDeTT\+fÒ e÷j·T≈£î #Ó+~q <Ûäsêà\H˚ ns¡ú+ø±<äT ` e÷j·T˝Àì n+XÊ\T nì ns¡+ú ). Ç~ <ë≥X¯ø´£ +>±ì~. >∑TD≤\Á|üyêVü≤+˝À ø=≥Tº≈î£ b˛‘·Tqï+‘·ùd|üP ãj·T{ÏøÏ sê˝ÒeTT. ˇ&ÉT¶q ñqï @<=ø£ Ä<Ûësêìï |ü≥Tº≈£î+fÒH˚ <ëìqT+&ç ãj·T≥|ü&É>∑\+. BìH˚ Á|ü|ü<ä´H˚Ô nH˚ |ü<ä+˝À #ÓbÕŒs¡T. Á|ü|ü‹Ô nq>± X¯s¡D≤>∑‹, <Ó’euÛÑøÏÔ nì ns¡ú+. Ç~ Áø£y˚TD≤ Ä‘·àC≤„HêìøÏ düVü‰j·T|ü&˚<˚. nsTTq|üŒ{Ïø° e÷j·T#˚‘· eTq ãT~Δ <=+–*+|üã&ç+~ ø±e⁄q eTq+ ÄdüTØuÛ≤e+˝À ñ+≥÷ >∑TD≤\≈£î nr‘·+>± ñqï ‘·‘êÔ«ìï ‘Ó\TdüTø=q˝Ò+ (XÀ¢.15). (ndüTs¡T\T n+fÒ ndüTwüß s¡eT+‘˚ ` nq>± Ç+Á~j·÷˝À¢ s¡$T+#˚ dü«uÛ≤e+ ø£\yês¡T nì ns¡ú+. sêø£ådüT\T nì ø±<äT). Hê\T>∑T s¡ø±\ uÛÑ≈£îÔ\T kÕ<Ûës¡D+>± ô|’q #Ó|æŒq≥T¢ eTqeT+<äs¡eT÷ e÷j·T˝À ñHêï n|ü&É|ü&É÷ ø=ìï ø±s¡D≤\e\¢ |üse¡ ÷‘·àqT ‘·\#·T≈£î+≥÷ ñ+{≤eTT. uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì ‘·\#·Tø=H˚yêfi¯q¢ T Hê\T>∑T s¡ø±\T>± $uÛÑõ+#ês¡T. #·‘·T]«<Ûë uÛÑ»H˚Ô e÷+ »Hê' düTø£è‹H√-s¡T®q ˆ Äs√Ô õC≤„düTs¡sêúØú C≤„˙ #· uÛÑs¡‘·s¡¸uÛÑ ˆˆ 16 nq>± Hê\T>∑T s¡ø±\ uÛÑ≈£îÔ\T uÛÑ>∑e+‘·TDÏí ùd$kÕÔs¡T. 1) Äs¡TÔ&ÉT. 2) õC≤„düTe⁄ 3) nsêúØú nq>± <ÛHä ê<äT\qT ø√πsyê&ÉT 4) C≤„ìjÓTÆ qyê&ÉT. á q\T>∑Ts¡÷ düTø£è‹q' ` |ü⁄D´+ #˚düT≈£îqïyêπs nì ‘ê‘·Œs¡´+. ô|’ q\T>∑Ts¡÷ |ü⁄D´+ #˚düT≈£îHêï |ü⁄D´‘ês¡‘·eTéTT+~. ˇø£s¡T ñqï‘·ÁX‚DÏ˝À, eTs=ø£s¡T ‘·≈£îÿeÁX‚DÏ˝À ñqïyês¡T. Äs¡TÔ&ÉT n+fÒ ø£cÕº˝À¢ ∫≈£îÿø=qïyê&ÉT. X¯Á‘·Te⁄e\¢ ø±e#·TÃ, yê´~Ûe\¢ ø±e#·TÃ eTπs Ä|ü<äe\¢HÓ’Hê ø±e#·TÃ, @<√ ˇø£ ø£wüº+˝À ñqïyê&ÉT. #˚j·÷*‡qe˙ï

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

nsTTb˛j·÷ø£ ∫es¡>± <˚e⁄DÏí düV‰ü j·T+ ø√πsyê&ÉT. uÛ≤>∑e‘·+˝À >∑C+Ò Á<äT&ÉT Ç+<äT≈£î ñ<ëVü≤s¡D. nVü≤+ nH˚ uÛ≤eq‘√ #ê˝≤ø±\+ b˛s¡T dü*|æ ∫es¡≈£î ªH˚qTμqT s¡<äT› #˚düTø=ì, <˚e⁄DÏí ÄÁX¯sTT+∫qyê&ÉT. n˝≤π> øös¡edüuÛÑ˝À Á<Í|ü~ Äs¡ÔuÛÑ≈£îÔsê\T. ø£wüº+ e∫Ãq|ü&˚ <˚e⁄DÏí ‘·\#·T≈£î+≥T+{≤+. n+<äTπø ª≈£î+r<˚$ Hê¬ø|ü&É÷ ø£cÕº\T Çdü÷eÔ ⁄+&ÉT n˝≤ ìqTï ‘·\#·T≈£î+≥÷ ñ+{≤qTμ nì lø£èwüß&í ìç ø√s¡T‘·T+~. Ç~ Äs¡ÔuÛÑøÏÔøÏ ñ<ëVü≤s¡D. ¬s+&Éeyê&ÉT õC≤„düTe⁄. n+fÒ ‘·‘êÔ«ìï ‘Ó\TdüTø√yê\ì ø√πsyê&ÉT. Ç‘·ìøÏ ◊Væ≤ø£ ø√]ø£˝ÒMT ˝Òe⁄. uÛ≤>∑e‘·+˝À ñ<äΔe⁄&ÉT BìøÏ ñ<ëVü≤s¡D. eT÷&Éeyê&ÉT nsêú]ú ` nsêúìï nq>± nuÛÑT´<äj·÷ìï ø√s¡Tø=H˚yê&ÉT. Ç‘·ìøÏ Ç~es¡πø ø=+‘· ñqï~ø±˙ Ç+ø± @<√ ø±yê*, dü«s¡Z+ ø±yê* nì j·T‹ï+#˚yê&ÉT. eTq˝À #ê˝≤eT+~ á ø√e≈£î #Ó+~e⁄+{≤+. sêe÷j·TD+˝À düTÁ^e⁄&TÉ , uÛ≤>∑e‘·+˝À Á<ÛäTe⁄&ÉT BìøÏ ñ<ëVü≤s¡D\T. ∫es¡>± C≤„ì. Ä‘·àC≤„q+ ‘Ó*dæ uÛÑ>∑e+‘·TDÏí Áù|eT‘√ Äsê~Û+#·Tyê&ÉT. Ç‘·&ÉT Ç~es¡πø e÷j·T nH˚ q~ì <ë{Ïqyê&ÉT, ø√]ø£\T ˝Òìyê&ÉT, Ç~ ìcÕÿeTÁù|eT. Hês¡<äuÛÑøÏÔdü÷Á‘ê\ ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À uÛÑøÏÔì ìs¡«∫dü÷Ô kÕ‘·«dæàHé |üs¡eTÁù|eT s¡÷bÕ n+{≤s¡T. uÛÑ>∑e‘·Ô‘·Ô«+˝À n‘·´+‘· Áù|eTj˚T uÛÑøÏÔ. BìøÏ Á|üVü‰¢<äTDÏí ñ<ëVü≤s¡D>± #ÓãT‘ês¡T. ô|’ q\T>∑T]ø° yê] |ü⁄D´|òü\+>±H˚ uÛÑ>∑e+‘·TDÏí ÄÁX¯sTT+#ê\H˚ ãT~Δ ø£*–+~. ô|’ q\T>∑T]˝À õC≤„düTe⁄≈£î C≤„q+ ø£\T>∑>± eTTøÏÔ \_ÛdüTÔ+~. Äs¡TÔìø°, nsêús¡Túìø° ≈£L&Ü uÛøÑ ÔÏ nH˚ <ë«s¡+ e\¢ Áø£yT˚ D ∫‘·XÔ ó¯ ~Δ ø£*– m|ü&√ ˇø£|ü &ÉT yÓ÷ø£eå ÷s¡+Z ˝À n&ÉT>∑Tô|fÒº neø±X¯eTT+~. C≤„ì Ms¡+<ä]ø£Hêï ÁX‚wüß˜&ÉT. m˝≤+{Ï ∫‘·Ô$πøå|ü+ ˝Ò≈£î+&Ü |üs¡ÁãVü≤à‘·‘·Ô«+˝À ì\∫e⁄Hêï&ÉT ø£qTø£. n+<äTe\q ô|’ q\T>∑Ts¡÷ Á|üX¯+dü˙j·TT˝Ò (XÀ¢. 17, 18). C≤„ì Ç~es¡πø mH√ï »qà\˝À ∫‘·ÔX¯ó~Δ¬ø’ #˚düT≈£îqï nuÛ≤´kÕ\ |òü*‘·+>± X¯ó<äyΔ TÓ qÆ n+‘·'ø£sD¡ + ø£\yê&Ó’ ÁãVü≤à‘·‘«Ô· +˝À eTqdüT ì*|æqyê&ÉT. Ç‘·ì »qàqT #·s¡eT»qà n+{≤s¡T. C≤„ìø±e&É+e\¢ JeqTà≈£îÔ&ÉT ` |ü⁄qs¡®qà ˝Òìyê&ÉT Ç˝≤+{Ï yêﬁ¯ó¢ $TøÏÿ* <äTs¡¢uÛÑT\T (XÀ¢.19).

@&Ée n<Ûë´j·T+

$_Ûqï <˚e‘·\qT Äsê~Û+#·&É+ ` ˝Àø£+rs¡T : ˝À≈£î\T kÕ<Ûës¡D+>± uÛÑøÏÔ $wüj·T+˝À m˝≤ eéVü≤]kÕÔs¡T nì 20 qT+&ç 26 XÀ¢ø±˝À¢ #Ó|üŒã&ç+~. Ç~ #·ø£ÿì eTH√$X‚¢wüD. eTq Ä˝À#·q\qT Á|üuÛ≤$‘·+ #˚ùd$ eT÷&ÉT >∑TD≤\ì, ô|’q #ÓbÕŒ&ÉT. Ä >∑TD≤\e\¢H˚ ø√]ø£\T ø£\T>∑T‘êsTT, ø√]ø£\e\¢H˚ ãT~Δ n|üV≤ü ]+|üã&ÉT‘·T+~. (n|üV≤ü è‘· C≤„Hê'). yêfi¯y¢ êfi¯¢ dü«uÛ≤yêìøÏ eX¯ó˝…’ Á|üe]ÔdTü +Ô {≤s¡T (XÀ¢.20). Ç˝≤+{Ïyê]øÏ |üsÁ¡ ãVü≤à‘·‘êÔ«ìï Ä˝À∫+#˚ z|æø>£ ±˙, C≤„q+>±˙ ñ+&É<äT. @<√ ˇø£ ≈£åîÁ<ä<˚e‘êsê<Ûäq˝À ìeT>∑Tï˝…’ e⁄+{≤s¡T (XÀ¢.20). á ÁøÏ+~ ¬s+&ÉT XÀ¢ø±\T ãVüQ<˚e‘êsê<Ûäq >∑T]+∫ #ÓãT‘êsTT. jÓ÷ jÓ÷ j·÷+ j·÷+ ‘·qT+ uÛÑø£Ô' ÁX¯<äΔj·÷]Ã‘·T$T#·Ã¤‹ ˆ ‘·dü´ ‘·kÕ´#·˝≤+ ÁX¯<ëΔ+ ‘êy˚Te $<ä<ÛëeT´Vü≤yéT ˆˆ 21 dü ‘·j·÷ ÁX¯<äΔj·÷ j·TTø£ÔdüÔkÕ´sê<ÛäqMTVü≤‘˚ ˆ \uÛÑ‘˚ #· ‘·‘·' ø±e÷Hé eTjÓÆTe $Væ≤‘êHé Væ≤‘êHé ˆˆ 22 M{Ï ‘ê‘·Œs¡´+ Ç˝≤ ñ+~. @j˚T uÛÑ≈£îÔ&ÉT @j˚T <˚e‘êdü«s¡÷bÕìï ÁX¯<äΔ>± Äsê~Û+∫Hê n˝≤+{Ïyê&çøÏ Ä <˚e‘êdü«s¡÷bÕìøÏ dü+ã+~Û+∫q ÁX¯<äΔqT H˚H˚ ø£\T>∑CÒkÕÔqT (XÀ¢.21). n‘·&ÉT n˝≤+{Ï ÁX¯<äΔ‘√ Ä <˚e‘·qT Äsê~ÛkÕÔ&ÉT. <ëìe\¢ Ä ÁX¯<äΔ≈£î ‘·–q |òü*‘êìï bı+<äT‘ê&ÉT. ø±˙ Ä |òü\+ Hê#˚ Çe«ã&çq<˚ (XÀ¢. 22). á XÀ¢ø±\qT |ü]o*ùdÔ eTq≈£î á ÁøÏ+~ $wüj·÷\T ‘Ó\TkÕÔsTT. 1) uÛ≤s¡rj·T dü+düÿè‹˝À <˚e⁄&ÉT Ç˝≤ ñ+{≤&ÉT nì eT‘·+ ìj·T+Á‹+#·˝Ò<äT. y˚<ë+‘·XÊÅd+Ôü Bìï $e]+∫+~. e÷eT÷\T>± eT‘ê˝À¢ <˚e⁄&ÉT |ò˝ü ≤Hê, Ç~ ‘·|üŒ eTs=ø£{Ï˝Ò<äT nì #ÓãT‘·T+~. y˚<ë+‘·+ n˝≤ø±≈£î+&Ü Ä‘·àdü«s¡÷|ü+, |üs¡e÷‘·à dü«s¡÷|ü+ @$T{Ï? nì $eT]Ù+∫ @<√ ˇø£ s¡÷bÕìï Ä\+ãq>± #˚düTø=ì dæ~Δì bı+<äe#·TÃ nì #ÓãT‘·T+~. 2) @ <˚e‘·qT Äsê~Û+#ê\H˚ $wüj·T+˝À eTìwæøÏ ùd«#·Ã¤ (free will) ñ+~. Ç~ n‘·ì dü«uÛ≤e+ô|’ Ä<Ûës¡|&ü eç ⁄+≥T+~. 3) yê&ç yê&ç dü«uÛ≤yêìï ã{Ïº ø√]ø£\T+{≤sTT. <ëììã{Ïº ˇø£ <˚e‘ês¡÷bÕìï ì]à+#·Tø=ì Äsê~ÛkÕÔsT¡ . Ä <˚e‘ês¡÷bÕ\˙ï ˇπø |üsÁ¡ ãVü≤à‘·‘«Ô· +˝À eTq+ eTq Á|ü‘˚´ø£ ø√]ø£\qT rs¡TÃø√e&ÜìøÏ ø£*Œ+#·T≈£îqï s¡÷bÕ\T. dü‘·Ô«>∑TD+

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ñqïyês¡T dü‘·Ô«Á|ü<Ûëq <˚e‘·\qT Äsê~Û+∫ ˝Àø±ìøÏ Væ≤‘·eTj˚T´ |üqT\qT #˚kÕÔs¡T. #Ó&ÉT dü«uÛ≤e+e⁄qïyês¡T ≈£åîÁ<ä<˚e‘·\qT |üPõdüTÔ+{≤s¡T. 4) @ s¡÷|ü+˝À |òü\+ ø±yê\ì ø√]‘˚ Ä s¡÷|ü+˝À Ä |òü\+ edüTÔ+~. 5) |òü\+ |üs¡ÁãVü≤àX¯øÏÔe\¢H˚ Çe«ã&ÉT‘·T+~. nq>± Á|üø£è‹ / düèwæº ìj·÷eTø£X¯øÏÔ jÓTTø£ÿ ìj·Te÷\y˚Ts¡≈î£ |ò*ü ‘·$Te«ã&ÉT‘·T+~. 6) Ç˝≤+{Ï ãVüQ<˚e‘êsê<ÛäqqT |üs¡ÁãVü≤à (lø£èwüßí&ÉT) Á|üX¯+dæ+#·˝Ò<äT, ìùw~Û+#·˝<Ò Tä ≈£L&Ü. eTìwæ dü«uÛ≤yêìïã{Ï,º dü+kÕÿsêìïã{Ïº #˚dTü qÔ ï ø£sà¡ \˝À uÛ≤>∑y˚T ø±ã{Ïº Ä ø£s¡à\≈£î |òü*‘êìïdüTÔHêï&ÉT. Ä ø£s¡à|òü*‘·+ Ä eTìwæ HêX¯HêìøÏ ≈£L&Ü ø±e#·TÃ. ñ<ë: sêø£ådüT\T esê\T ø√s¡Tø√e&É+, q•+#·&É+ ≈£L&Ü Á|üø£è‹ ìj·Te÷˝À¢ uÛ≤>∑y˚T. 7) mìï <˚e‘ês¡÷bÕ˝À¢ eTq+ ø√s¡T≈£îHêï |üs¡e÷‘·à‘·‘·Ô«+ ˇø£fÒ. 8) kÕ<Û≈ä î£ &ÉT eTqdüT‡≈£î @ø±Á>∑‘· kÕ~Û+#·&Üì¬ø’ $$<Ûsä ÷¡ bÕ\qT Á|ürø£\T (symbols)>± Á>∑Væ≤+∫ kÕ<Ûäq #˚j·Te#·TÃ. á dü>∑TD√bÕdüq Áø£y˚TD @ø±Á>∑‘· ìdüTÔ+~. ø±˙ á |ü]∫Ã¤qïy˚T ÁãVü≤à nì uÛ≤$+#·sê<äT. 9) Çìï s¡÷bÕ˝À¢ ø√s¡Tø√e&ÜìøÏ ø±s¡D+, ø√]ø£\#˚ ãT~Δ ˝≤–y˚j·Tã&É&Éy˚T. eTq düe÷»+˝À ãVüQ<˚e‘êsê<Ûäq nH˚ $wüj·T+ H˚&ÉT Ç‘·s¡T\#˚ #ê˝≤ $eT]Ù+|üã&ÉT‘√+~. uÛ≤s¡rj·TT\+<äs¡÷ $Á>∑Vü‰sê<Ûä≈£î\˙, $$<Ûä <˚e‘·\qT |üPõ+#˚yês¡˙, $T>∑‘ê eT‘ê˝À¢ ˇπø <˚e⁄&ÉT ø±ã{Ïº Ä yê<ä+ ÁX‚wü˜yÓTÆq<äì #ÓãT‘·T+{≤s¡T. Ç~ ø=‘·Ô $wüj·Ty˚T+ø±<äT. n<˚ $wüj·Ty˚T lø£èwüßí&ÉT ô|’ yêø±´˝À¢ #ÓbÕŒ&ÉT. düHê‘·q<Ûäs¡à+ eTìwæ dü«uÛ≤yêìï ñqï~ ñqï≥T¢>± d”«ø£]+∫ n‘·ì n+‘·'ø£s¡D+˝À e÷s¡TŒ¬ø’ kÕ<ÛäHê\T #Ó|æŒ+~. düe÷»+˝À n~es¡πø ñqï ãVüQ<˚e‘êsê<ÛäqqT ìùw~Û+#·˝Ò<äT. Ç~ #˚dærsê* nì ìj·T+Á‹+#·˝Ò<äT. ô|’ ø±s¡D≤\e\¢ ˇπø e´øÏÔ nH˚ø£ dü+<äsê“¤\˝À nH˚ø£ <˚e‘·\qT |üPõ+#·&É+ #·÷düTÔHêï+. $wüßíe⁄, •e⁄&ÉT, X¯øÏÔ, >∑DÒX¯ó&ÉT yÓTT<ä˝…’qe˙ï kÕ‹Ô«ø£ <˚e‘ês¡÷bÕ˝Ò. s¡÷|ü+ ˇø£ Ä\+ãq+ (Ä<Ûës¡+, }‘·+) e÷Á‘·y˚T. ˇπø ‘·‘·Ô«+˝À ø£*Œ+#·Tø=qï Ä\+ãq\T. eTq |üP»\qT |ü]o*ùdÔ @ <˚e‘·qT |üPõ+#˚≥|ü&ÉT <ëìH˚ |üs¡ÁãVü≤à‘·‘·Ô«+>± uÛ≤$+∫ |üPõdüTÔ+{≤+. ñ<ë: >∑DÒX¯óDÏí |üPõ+#˚≥|ü&ÉT ªj·T+

@&Ée n<Ûë´j·T+

ÁãVü≤à y˚<ë+‘· $<√ e<ä+‹μ n+≥÷ |üsÁ¡ ãVü≤àdü«s¡÷|ü+ nì ø°]kÔ ÕÔsT¡ . dü‘´· Hêsêj·TD Áe‘·+˝À dü‘·´Hêsêj·TDT&˚ |üs¡e÷‘·à nì |üPõkÕÔs¡T. yêj·Tq<ëq+ düeTj·T+˝À ≈£L&Ü yêj·Tq+ Ç#˚Ãyê&ÉT |üs¡e÷‘·àj˚T, rdüTø=H˚yê&ÉT |üs¡e÷‘·àj˚T (>∑DÒX¯' Á|ü‹>∑èVü‰í‹ >∑DÒXÀ yÓ’ <ä<ë‹ #·) Ç˝≤>∑ Äj·÷ <˚e‘·ù|s¡T¢ #Ó|æŒ Ç#˚Ãyê&É÷, rdüTø=H˚yê&ÉT s¬ +&É÷ Ä <˚e‘ês¡÷|ü+˝À ñqï |üsÁ¡ ãVü≤àj˚T nì #Ó|ü ≈£î+≥T+{≤+. Çe˙ï kÕ‹Ô«ø£ |üP»\T. Ç$ ø±ø£ ø=+<äs¡T ≈£åîÁ<äyÓTÆq ñbÕdüq\T #˚ùdyêfi¯ó¢, ≈£åîÁ<ä |òü*‘ê\T nqTuÛÑ$kÕÔs¡ì y˚<ë+‘·dæ<ëΔ+‘·+. |üs¡ÁãVü≤à‘·‘·Ô«+ e÷Á‘·+ M≥ìï+{Ïø° nr‘·yTÓ qÆ ~. Ç<˚ uÛ≤yêìï ‘·sê«‹ XÀ¢ø±˝À¢ #ÓãT‘·THêï&ÉT ` ªªÄ $_Ûqï <˚e‘·*#˚Ã |òü˝≤\T n+‘·e+‘·yÓTÆq$ (XÀ¢. 23). nq>± ø√]ø£\ |òü*‘·+>± e∫Ãq$ ø±ã{Ïº yê{Ï |òü\+ |üPs¡ÔsTTq ‘·sê«‘· eT∞¢ »qàeTs¡D #·Áø£+˝À |ü&Éy˚kÕÔsTT. Ä <˚e‘ês¡÷bÕ\˙ï nq+‘·#Ó’‘·q´+˝À |ü]∫Ã¤qïs¡÷bÕ\T. ªeT<ä“¤ø±Ô j·÷+‹ e÷eT|æμ (XÀ¢. 23) nH˚ e÷≥˝À qqTï n+fÒ |üse¡ ÷‘·àqT <Ûë´ì+#˚yêfi¯ó¢ yÓ÷ø£+å nH˚ nq+‘·|˝üò ≤ìï bı+<äT‘ês¡T n+{≤&ÉT ø£èwüß&í TÉ . düø±eTuÛ≈Ñ î£ \Ô T Äj·÷ |ü]$T‘·kÕúsTT˝À ì\∫b˛‘ês¡T. ìcÕÿeTuÛøÑ ÔÏ nq>± C≤„ìuÛÑøÏÔ |üPs¡í‘ê«ìï, yÓ÷øå±ìï Ç#˚Ã~. düø±eTuÛÑøÏÔ Áù|j·Tdt≈£î <ë]rdüTÔ+~. ìcÕÿeTuÛÑøÏÔ ÁX‚j·TdüT‡ ø£\T>∑CÒdüTÔ+~. eT÷s¡T˝â q’… yês¡T s¡÷|ü+, ñbÕ~Û ˝Òì qqTï s¡÷|ü+, ñbÕ~Û ñqïyê&ç>± uÛ≤$kÕÔsT¡ ne´ø£Ô+ e´øÏÔe÷|üqï+ eTq´H˚Ô e÷eTãT<äΔj·T' ` (XÀ¢. 24). |üs¡e÷‘·àdü«s¡÷|ü+ s¬ +&ÉT$<Ûë\T. ñbÕ~Û‘√ ñqï dü«s¡÷|ü+. n+fÒ sêeTT&ÉT, ø£èwüß&í TÉ ˝≤+{Ï ñbÕ<ÛTä ˝À¢ (|ü]∫Ã¤qïuÛ≤e+˝À). ˝Àø£eéVü‰s¡+ø√dü+ 4e n<Ûë´j·T+˝À #Ó|Œæ q≥T¢ <Ûsä à¡ dü+kÕú|qü ø¬ ’ e´ø£ÔyÓTÆq s¡÷bÕ\T. ¬s+&Ée~ ìs¡TbÕ~Ûø£ dü«s¡÷|ü+, X¯ó<äΔ#Ó’‘·qé÷Á‘·+. ˇπøkÕ] ìs¡TDZ ‘·‘«Ô· + Á>∑V≤æ +#·˝qÒ +<äTe\¢ <˚e‘êø£\Œq nì nH˚ø#£ √≥¢ #Ó|Œü ã&ç+~. ∫qàj·TkÕ´~«rj·Tdü´ ìwüÿ\kÕ´ X¯Ø]D' ˆ ñbÕdüø±Hê+ ø±sê´s¡ú+ ÁãVü≤àD√ s¡÷|üø£\ŒHê ˆˆ (sêeT‘ê|ü˙jÓ÷|üìwü‘Y) X¯ó<äΔ n~«rj·T #Ó’‘·q´+ m˝≤+{Ï $uÛ≤>±\T>±˙, X¯Øs¡+>±˙ ˝Òì~. Ç˝≤+{Ï ÁãVü≤à‘·‘·Ô«eT+<äT ñbÕdü≈£î\ ø±sê´s¡ú+ nq>± yêfi¯fl kÕ<Ûäqø=s¡≈£î s¡÷|üø£\Œq #˚jT· ã&ç+~ nì ns¡+ú . kÕ<Û≈ä î£ &ÉT <ëìH˚ |üse¡ ÷s¡+ú >± rdüT≈£î+fÒ n~ yê&ç <√wü+. $Á>∑Vü≤+ kÕ<Ûäq+ e÷Á‘·y˚T. n<˚ |üs¡e÷s¡ú+ ø±<äT.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

C≤„ì>± ñ+&ç uÛøÑ >ÔÏ \∑ yê&ÉT e÷Á‘·yT˚ |üsêÁ|üøè£ ‹ì ‘Ó\TdüTø√>∑\&ÉT. düø±eTuÛ≈Ñ î£ \Ô T n|üsêÁ|üø£è‹ Ç#˚Ã uÛÀ>±\‘√ ‘·è|æÔ|ü&ç ñ+{≤&ÉT. C≤„ì e÷Á‘·y˚T uÛÑ>∑e+‘·Tì jÓ÷>∑e÷j·TqT ‘Ó\TdüTø√>∑\&ÉT (XÀ¢.25). n+<äs÷¡ |üse¡ ÷‘·à‘·‘êÔ«ìï m+<äT≈£î Á>∑V≤æ +#·˝sÒ T¡ ? BìøÏ yÓ÷Vü≤y˚T ø±s¡D+ (ñ qï<ëìï y˚sπ $<Û+ä >± #·÷&É&+É ). BìøÏ ø±s¡D+ uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT yÓTT<ä{qÏ T+&û #ÓãT‘·÷H˚ ñHêï&ÉT. sê>∑<«˚ cÕ\T, M{Ïe\¢ ø£*>π Çwüeº TT, <˚«wüeTT nH˚ <ä«+<ë«\T, Ä <ä«+<ë«\e\¢ yÓ÷Vü≤eTT, n<˚ e÷≥ 27e XÀ¢ø£+˝À <ä«+<ä«yÓ÷ùV≤q nq>± á <ä«+<ë«\T düèwæº+∫q yÓ÷Vü≤+e\¢ ˝Àø£+˝À ÁbÕDT\T ‘·‘êÔ«ìï Á>∑Væ≤+#·˝Ò≈£îHêïsTT nHêï&ÉT. eT] ‘·‘êÔ«ìï mes¡T #·÷&É>∑\s¡T? BìøÏ ø=+‘· |ü⁄D´$X‚wü+ ñ+&Ü*. nH˚ø£ »qà\ bÕ|ü+ |ü⁄D´ø£s¡à\#˚‘· ø£åj·TyÓTÆ ñ+&Ü* (XÀ¢.28). (|ü⁄D´bÕbÕ\ >∑T]+∫ y˚<ë+‘·dæ<ëΔ+‘·+ #Ó|üŒø£b˛sTTHê <Ûäs¡àXÊÅkÕÔ*˝≤ #ÓãT‘êsTT. |ü⁄D´+e\¢ bÕ|ü+ ‘·]–b˛‘·T+~. n+<äTe\¢ bÕbÕ\qT @y√ |ü⁄D´ø£sà¡ \T #˚dæ ‘·–+Z #·Tø√e#·TÃ. ãVüQXÊ e÷qe⁄DÏí ñ‘ê‡Vü≤|üs¡∫, eT+∫e÷s¡Z+˝À ñ+#·&ÜìøÏ á e´edüú). n˝≤ |ü⁄D´+ ø£j å T· yÓTqÆ yês¡T <ä«+<ë«\#˚ @s¡Œ&çq yÓ÷Vü≤+ qT+&ç $eTT≈£î˝Ô ’… |üs‘¡ ‘· êÔ«ìï |ü≥Tºø√>∑\s¡T. n+fÒ Á|üø£è‹q+‘ê nK+&É|üs¡e÷‘·à #Ó’‘·q´+>± #·÷&É>∑\s¡T. n<Ûë´j·T+˝Àì ∫e] eT÷&ÉT XÀ¢ø±˝À¢ <ä«+<ä«yÓ÷Vü‰\qT+&ç $&ÉTeã&çqyê] >∑T]+∫ #ÓãT‘·÷ n˝≤+{Ïyês¡T dü>T∑ D√bÕdüq #˚j÷· *‡+~>± #ÓãT‘·THêïs¡T. dü>T∑ D+ n+fÒ eT÷&ÉT >∑TD≤\‘√ ≈£L&çq~. ÁãVü≤à ˇø£ÿfÒ ìs¡TZD+. ÁãVü≤à ‘·|üŒ $T>∑‘ê n+‘ê dü>T∑ Dy˚T. nq>± e÷j·÷X¯ø,ÔÏ <ëì |ü]D≤eT+>± |ü⁄{Ïqº Væ≤s¡D´>∑s“¡ ¤ ‘·‘«Ô· +, |ü+#·u÷ÑÛ ‘ê\T, yê{Ïe\¢ |ü⁄{Ïqº Ç+Á~j·÷\T, yÓTT<ä˝q’… e˙ï dü>T∑ D≤\T. M≥ìï{Ï˝À uÛÑ>∑e+‘·Tì #·÷&É&É+. á nuÛ≤´kÕìï 8e n<Ûë´j·T+˝À $es¡+>± #Ó|üŒuÀ‘·÷ dü÷#·qÁbÕj·T+>± á n<Ûë´j·T+˝Àì 29,30 XÀ¢ø±˝À¢ #ÓãT‘·THêï&ÉT. dü>T∑ D√bÕdüq #˚ùdyês¡T Áø£eT+>± ÁãVü≤à, n<Ûë´‘·à+, ø£s¡à dü«s¡÷|ü+, n~ÛuÛÑ÷‘·+, n~Û<Ó’e+, n~ÛjT· »„+ nH˚ ù|s¡T>∑\ yê≥ìï+{Ï˝À qqTï >∑T]Ô+#·>\∑ s¡T. n˝≤π> eTs¡Dø±\+˝À≈£L&Ü qqTï >∑T]Ô+#·>\∑ T>∑T‘ês¡T n+{≤&ÉT ø£èwüß&í TÉ . á |ü<ë\˙ï yÓTT<ä≥ #Ó|Œæ q |üsêÁ|üøè£ ‹, n|üsêÁ|üø£è‹ nH˚ yê{Ïπø eTs√$<Ûä+>± #Ó|æŒq ù|s¡T¢. |üP]Ô $es¡D ‘·sê«‹ n<Ûë´j·T+˝À #·÷<ë›+!

mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT

nø£ås¡ÁãVü≤à jÓ÷>∑eTT @&Ée n<Ûë´j·T+ ∫e] s¬ +&ÉT XÀ¢ø±˝À¢ dü>T∑ D√bÕdüq >∑T]+∫ #Ó|Œü ã&ç+~. qqTï ñbÕdüq #˚ùdyês¡T ÁãVü≤à, n<Ûë´‘·à+, ø£s¡à, n~ÛuÛÑ÷‘·+ yÓTT<ä˝…’qyê{Ïì dü]>± ‘Ó\TdüT≈£î+{≤s¡T. n˝≤π> Á|üj÷· Dø±\+˝À (eTs¡Dø±\+˝À) qqTï >∑T]Ô+#·>\∑ T>∑T‘ês¡T nHêï&ÉT. nø£ÿ&É #Ó|Œæ q ñbÕdüq ìcÕÿeT ñbÕdüq. á ñbÕdüq\˙ï ‘·qT ñbÕdæ+#˚ edüTÔe⁄ y˚s¡T, H˚qT y˚s¡T nH˚ uÛ≤eq (uÛÒ<äãT~Δ)‘√ #˚ùdy˚. Ä uÛÒ<äãT~Δ b˛yê\+fÒ nuÛ≤´dü+ nedüs+¡ . uÛ<Ò ãä T~Δ ˝Òìyê&ÉT JeqTà≈£î&Ô TÉ . n‘·ìøÏ ñbÕdüq\‘√ |üì˝Ò<Tä . Ç+ø± |üP]Ô uÛ<Ò ãä T~Δ ‘=\>∑ø,£ dü>T∑ D√bÕdüq #˚ùdyê&ç >∑÷]Ã nq>± düeT´ø˘C≤„q+˝Òì kÕ<Ûä≈£î&ç >∑T]+∫ á n<Ûë´j·T+ #Ó|üŒã&ç+~. C≤„ì $wüj·T+ 9e n<Ûë´j·T+˝À #Ó|Œü ã&ÉT‘·T+~. á n<Ûë´j·T+˝À 28 XÀ¢ø±\T. yÓTT<ä{Ï 13 XÀ¢ø±˝À¢ ns¡T®qT&ç Á|üX¯ï\T, yê{ÏøÏ ø£èwüßí&ç düe÷<Ûëq+. 15 qT+&ç 22 es¡≈£î XÀ¢ø±˝À¢ ÁãVü≤à˝Àø£+es¡≈£L ñqï $$<Ûä ˝Àø±\T, ÁãVü≤àø±\|ü]$T‹, düèwæº, Á|üfi¯j·T+, M≥ìï+{Ïø° nr‘·+>± ñqï ‘·‘·Ô«+, nH˚ yê{Ï>∑T]+∫ #Ó|üŒã&ç+~. n˝≤π> dü>∑TD√bÕdüq, ø£s¡àjÓ÷>∑+ #Ó|üŒã&Ü¶sTT. ˇø£<ëìe\¢ |ü⁄qsêeè‹Ô (eT∞fl »qà m‘·Ô&É+) eTs=ø£<ëìe\¢ ã+<Ûä$eTTøÏÔ. 23 qT+&ç 27 XÀ¢ø±˝À¢ ¬s+&ÉTs¡ø±\ e÷sêZ\T X¯óø£¢>∑‹, ø£èwüí>∑‹. ˇø£{Ï |ü⁄qsêeè‹Ô ˝Òì~, ¬s+&√~ |ü⁄qsêeè‹Ô ø£\~. á n<Ûë´j·T+˝À #Ó|æŒq ñbÕdüq\T eTìwæì ‘·]+|ü#˚ùd$ ø±e⁄q á n<Ûë´j·÷ìøÏ ‘ês¡ø£ÁãVü≤àjÓ÷>∑+ nì eTs√ ù|s¡T≈£L&Ü ø=ìï Á>∑+<∏ë˝À¢ ø£ìŒdüTÔ+~. yÓTT<ä≥>± ns¡T®qT&ç Á|üX¯ï\T. lø£èwüßí&ÉT yê&çq |ü<ë\≈£î $_Ûqï nsêú\T ñ+&É&É+e\¢ yê{Ïì @ ns¡ú+˝À Á>∑Væ≤+#ê* nì ns¡T®qT&ç dü+<˚Vü≤+. lø£èwüßí&ç »yêãT á$<Ûä+>± ñHêïsTT. 1) ÁãVü≤à n+fÒ nø£ås¡+ ` ø£ås¡+ ø±ì~, q•+#·ì~ nì ns¡ú+. nìï+{Ïø£Hêï ñ‘·ÿ èwüºyÓTÆq ‘·‘·Ô«+ (XÀ¢.3). 2) n<Ûë´‘·à+ ` Ä‘·àqT (á dü+<äs¡“¤+˝À <˚Vü≤eTì ns¡ú+), nq>± <˚Vü‰ìï n~Ûwæ˜+∫q #Ó’‘·q´dü«uÛ≤e+. <˚Vü‰ìï #Ó’‘·qé+‘·+ #˚ùd dü«uÛ≤e+. ô|’ #Ó|æŒq |üsÁ¡ ãVü≤à X¯ó<ä#Δ ‘’Ó q· ýÓTqÆ |üŒ{Ïø° n<Ûë´‘·àeTH˚~ Je⁄&ç <äèwæøº √D+ qT+&ç #Ó|Œæ qe÷≥.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

¬s+&ç+{Ï ‘·‘·Ô«+≈£L&Ü #Ó’‘·q´y˚T. BìH˚ dü«uÛ≤e+, #Ó’‘·q´+ Je⁄&ÉT>± ñ+&É&É+, Á|ü‘·´>±‘·à (Á|ü‘·´ø˘ n+fÒ ˝À|ü\, Ä‘·à n+fÒ #Ó’‘·q´+)>± ñ+&É&É+ nì #ÓbÕŒs¡T (XÀ¢.3). 3) ø£s¡à ` <˚e‘·\qT<˚›•+∫ #˚ùd j·T»„eTT yÓTT<ä˝…’q$, Á|ü|ü+#· ñ‘·Œ‹ÔøÏ, düèwæºøÏ ø±s¡DuÛÑ÷‘·yÓTÆq$. (XÀ¢.3). 4) n~ÛuÛÑ÷‘·+ ` uÛÑ÷‘·+ n+fÒ |üè~∏$, ˙s¡T, n–ï, yêj·TTe⁄, Äø±X¯+ nH˚ |ü+#·uÛÑ÷‘ê\T. M{Ï s¡÷|ü+˝À ñqï Á|üø£è‹. Bìï ø£ås¡+ ` q•+#˚~ n+{≤s¡T. á |ü<ä+‘√ düs¡«ÁbÕDT\T ≈£L&Ü #Ó|üŒã&É‘êsTT. |ü⁄≥Tºø£>∑\ Á|ü‹ edüTÔeP n~ÛuÛÑ÷‘·+ (XÀ¢.4). 5) n~Û<ÛÓ’e+ ` ô|’ #Ó|æŒq n~ÛuÛÑ÷‘·eTqã&˚ Á|ü|ü+#êìï bÕ*+#˚ / ìj·T$T+#˚ ‘·‘«Ô· +. eTìwæ X¯Øs¡yTÓ ˝≤¬>‘’ ˚ eTqdüT‡#˚ ìj·T+Á‹+#·ã&ÉT‘·T+<√ n˝≤>∑ á Á|ü|+ü #·eTH˚ X¯Øsêìï ìj·T+Á‹+#˚ $XÊ«‘·àø£yTÓ qÆ eTqdüT‡ (cosmic mind) Bìï Væ≤s¡D´>∑s“¡ ‘¤ ‘· «Ô· + n+{≤s¡T. Ç‘·H˚ï / BìH˚ |ü⁄s¡Twüß&ÉT ˝Ò<ë $sê≥TŒs¡Twüß&ÉT n+{≤s¡T (XÀ¢.4) 6) n~Ûj·T»„+ ` Væ≤s¡D´>∑s¡“¤‘·‘êÔ«ìøÏ eT÷\yÓTÆq uÛÑ>∑e‘·Ô‘·Ô«eTT. j·T»„+ n+fÒ $wüßeí ⁄ (n+‘·{≤ yê´|æ+∫q~) nì ns¡+ú #ÓbÕŒs¡T. j·T»„+ <˚V≤ü +#˚ ìs¡«]Ô+|üã&ÉT‘·T+~ ø±e⁄q <˚Vü≤y˚T Bì Ä<Ûës¡+. Ä <˚Vü≤+˝À ñqï #Ó’‘·q´‘·‘·Ô«+. n~Ûj·T»„+. á$<Ûä+>± ‘·q <˚Vü‰ìï <ëìï n~Ûwæ˜+∫q #Ó’‘·Hê´ìï, ‘êqT #˚ùd j·TC≤„ìï, |ü+#·uÛÑ÷‘ê\qT, Ç+Á~j·÷\qT ÁãVü≤àdü«s¡÷bÕ\T>± #·÷&É&É+, n<˚ ∫‘·Ôeè‹Ô‘√ ñ+&É&É+ kÕ<Ûä≈£î&ÉT #˚j·÷*‡q|üì. n+‘·´uÛ≤eq ` eTs¡Dø±\+ ns¡T®qT&ç @&Ée Á|üX¯ï eTs¡Dø±\+ >∑T]+∫. 7e n<Ûë´j·T+ ∫es¡ ñbÕdü≈£î\T qqTï eTs¡DdüeTj·T+˝À ≈£L&Ü <Ûë´ì+#·T≈£î+{≤s¡T nì #Ó|æŒq<ëìô|’ ns¡T®qT&ÉT n~ m˝≤>∑ nì Á|ü•ï+#ê&ÉT. <ëìøÏ »yêãT XÀ¢. 5 qT+&ç 13 es¡≈î£ . ªªeTs¡Dø±\+˝À ≈£L&Ü qH˚ï düà]dü÷Ô me&ÉT eTs¡DÏkÕÔ&√ n‘·&ÉT Hê dü«s¡÷bÕH˚ï bı+<äT‘ê&ÉTμμ (XÀ¢. 5). j·T+ j·T+ yê|æ düàs¡Hé uÛ≤e+ ‘·´»‘·´H˚Ô ø£˝Òãs¡yéT ˆ ‘·+ ‘·y˚TyÓ’‹ øöH˚Ôj·T dü<ë ‘·<ë“¤euÛ≤$‘·' ˆˆ 6

mì$T<äe n<Ûë´j·T+

eTs¡DdüeTj·T+˝À $T>∑‘ê @yÓH’ ê <˚e‘ê$X‚cÕ\qT>±˙, eT] @<ÓH’ ê>±˙ düà]dü÷Ô eTs¡DùÏ dÔ n˝≤+{Ï uÛ≤eHêÁ|üu≤Û e+e\¢ n<˚ dü«uÛ≤e+‘√ eTs¡˝≤ »ìàkÕÔ&TÉ . n+‘·´uÛ≤eq (∫e] Ä˝À#·q) eTs√ <˚Vü≤+ bı+<ä&ÜìøÏ ø±s¡D+ ø±e⁄q ˙e⁄ m\¢|ü&É÷ Hê uÛ≤eq˝ÀH˚ ñ+&ÉTeTT. Hêj·T+<˚ ãT~Δ ì*|æe⁄+&ÉTeTT (XÀ¢.7). á e÷≥\T nHê~>± uÛ≤s¡rj·T »qJ$‘êìï Á|üuÛ≤$‘·+ #˚XÊsTT. Á|ü‹ uÛ≤s¡rj·TT&ç eTqdüT‡˝À J]í+#·T≈£îqï uÛ≤e+ Ç~. eTìwæ e÷eT÷\T>± uÛÒ<ä<äèwæº ø£*–e⁄+{≤&ÉT. nq>± nìï+{Ï˙ $&ÉeTs¡∫ #·÷ùd (analytical mind) dü«uÛ≤e+. uÛÖ‹ø£XÊÅdüÔ+˝À Ç~ nedüs¡+ ø±e#·TÃ. y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+ BìøÏ $s¡T<äΔ+. nìï+{Ï˝À düeT‘·‘êÔ«ìï #·÷düT+Ô ~. á n<Ûë´j·T+˝À lø£èwüß&í TÉ #Ó|Œæ q≥T¢ Á|ü|+ü #êìï n~Ûu÷ÑÛ ‘·+, n~Û<Ó’e+, n<Ûë´‘·à+ Ç˝≤>∑ $uÛÑõ+#·Tø=ì Äj·÷ edüTÔe⁄\qT #·÷düTÔ+{≤&ÉT. M≥ìï+{Ï˝À ÁãVü≤àqT #·÷&É&+É Çø£ÿ&É #Ó|ü ‘·Tqï nuÛ≤´dü+. á nuÛ≤´dü+ #˚ùdyê&çøÏ eTqdüT˝À @s¡Œ&çq yêdüHêã\+e\¢ ∫e]<äX¯˝À ≈£L&Ü eTqdüT˝À eTs√uÛ≤e+ sê≈£î+&Ü ÁãVü≤àqT>∑÷]Ãj˚T ∫+‹kÕÔ&TÉ . eTq |üPØ«≈£î\T $~Û+∫q yêqÁ|ükÕúÁX¯eT+ ñ<˚›X¯$T<˚. Ä <äX¯˝À e´øÏÔ dü+kÕs¡u≤<Ûä´‘·*ï |æ\¢\≈£î n|üŒ–+∫ Ä‘·à∫+‘·q ` ‘·q dü«s¡÷|üy˚T$T{Ï? nì ∫+‘·q #˚j·÷*. Ä ∫+‘·q˝À n‘·ìøÏ düVü≤»+>± uÛÑ>∑e<ä“¤øÏÔ @s¡Œ&ç Ä yêdüHêã\+#˚ n+‘·´ø±\+˝À n<˚ uÛ≤eq˝À ñ+{≤&ÉT. Çø£ÿ&É ˇø£ Á|üdæ<äΔ ñ<ëVü≤s¡D ` uÛ≤>∑e‘·+ 5e düÿ+<Ûä+˝Àì »&ÉuÛÑs¡‘·Tì ø£<∏ä. »&ÉuÛÑs¡‘·T&ÉH˚ sêE C≤„ìjÓÆT yêqÁ|ükÕúÁX¯eT+˝À ñ+≥÷ nø£kÕà‘·TÔ>± ˇø£ ˝Ò&ç|æ\¢ dü+s¡ø£åDu≤<Ûä´‘· d”«ø£]kÕÔ&ÉT. ‘·sê«‘· <ëìô|’ ÄdüøÏÔ ô|s¡>∑&É+e\¢ uÛÑ>∑e∫Ã+‘·q ã\V”≤qeTÚ‘·T+~. ˝Ò&|ç \æ ô¢ |’ eTeTø±s¡+ ô|]– Ä uÛ≤eH˚ n‘·ì ∫e] düeTj·T+˝À ã\+>± ñ+&É&É+e\¢ n‘·&ÉT eTs¡T»qà˝À ˝Ò&ç>± |ü⁄&É‘ê&ÉT. ‘·sê«‘· eTqTwü´»qà m‹Ô ª|üPsê«uÛ≤´ùdqμ (6`44) nì ô|’q #Ó|æŒq≥T¢ yêdüHêã\+#˚ u≤\´+˝ÀH˚ C≤„ìjÓÆT ˇø±H=ø£ sêE≈£î Ä‘·àuÀ<Ûä #˚dæq≥T¢ uÛ≤>∑e‘·ø£<∏ä. ÁãVü≤à<äèwæºì m˝≤ nuÛÑ´dæ+#ê*? XÀ¢. 8 qT+&ç 15 es¡≈£î ÁãVü≤à<äèwæºì n\es¡#·Tø=H˚ nuÛ≤´dü+ #Ó|üŒã&ç+~. nuÛ≤´dü+ nH˚ |ü<ëìøÏ ns¡+ú ª‘·T\´Á|ü‘´· j·T Äeè‹Ô \ø£Då 'μ nHêïs¡T. n+fÒ ˇπø$<Ûyä TÓ qÆ Ä˝À#·q |üs¡+|üs¡qT eTqdüT‡˝À #˚dü÷Ô ñ+&É&É+, Ç‘·s¡ Ä˝À#·q\qT n&ÉT¶ø√e&É+. á nuÛ≤´düy˚T jÓ÷>∑+ nH˚ ns¡ú+˝À nuÛ≤´düjÓ÷>∑+ nH˚ |ü<ëìï #ÓbÕŒs¡T (XÀ¢.8). Ç˝≤+{Ï nuÛ≤´dü+‘√ bı+<˚<Óe]ì? BìH˚ ˇø£ n+<äyÓTÆq XÀ¢ø£+˝À `

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ø£$+ |ü⁄sêDeTqTXÊdæ‘ês¡ eTD√s¡Dj ° ÷· +düeTqTdüàsπ <ä´' ˆ düs¡«dü´ <Ûë‘ês¡eT∫qÔ´s¡÷|ü e÷~‘·és¡í+ ‘·eTdü' |üs¡kÕÔ‘Y ˆˆ 9 á XÀ¢ø£+˝À ø£$ R düs¡«E„&ÉT, düs¡«ÁbÕDÏ ø£s¡à\qT ‘Ó\TdüTø=ì yê{ÏøÏ |òü˝≤ìï ìj·T$T+#˚yê&ÉT. |ü⁄sêD+ R nHê~jÓTÆ q, nqTXÊdæ‘ês¡+ R »>∑‘T· ≈Ô î£ ìj·÷eT≈£î&ÉT, nDTe⁄ø£Hêï dü÷ø£åàyÓTÆq (Ä˝À∫+#·&ÜìøÏ X¯ø£´+>±ì) ø£s¡à|òü\<ë‘· nsTTq |üs¡eT|ü⁄s¡Twüß&ÉT. Ä~‘·és¡í' R ì‘·´#Ó’‘·q´ dü«s¡÷|ü⁄&ÉT, ‘·eTdü' |üs¡kÕÔ‘Y R Nø£{ÏøÏ (nC≤„HêìøÏ/e÷j·T≈£î) ne‘·\ ñqïyê&ÉT. BìH˚ b˛‘·q ªn˝Àø£+ã>∑T ô|+Jø£{Ï ø£e«\HÓe«+&˚ø±ø£è‹ yÓ\T>∑T q‘·ìH˚ùd$+‘·THéμ n+{≤&ÉT. uÛ>Ñ e∑ ‘·‘Ô «Ô· +˝ÀH˚ @s¡Œ&çq X¯øÏÔ e÷j·T nì ô|’q #Ó|ü≈£îHêï+. á e÷j·T≈£î ô|’qTqï ‘·‘·Ô«+ n+fÒ ÁãVü≤à‘·‘·Ô«+ Bìï >∑T]+∫ ∫+‘·q #˚ùdyê&ÉT Ä yêdüHêã\+#˚ ‘·q eTqdüT‡ #·ø£ÿ>± ì*|æe⁄+&É&É+e\¢ eTs¡DdüeTj·T+˝À Ä ‘·‘êÔ«ìï bı+<ä>∑\&ÉT. jÓ÷>∑e÷s¡+Z ˝À≈£L&Ü á ‘·‘êÔ«ìï bı+<ä>\∑ s¡T nì 10e XÀ¢ø+£ ˝À #ÓãT‘·THêï&ÉT. ªªeTs¡DdüeTj·T+˝À ìX¯Ã\yÓTÆq eTqdüT‡‘√ jÓ÷>∑ã\+‘√, ÁbÕDyêj·TTe⁄qT ø£qTu§eT\eT<Ûä´ ì*|æ |üs¡eT|ü⁄s¡TwüßDÏí #˚s¡>∑\&ÉTμμ nHêï&ÉT. Ç~ jÓ÷>∑XÊÅdüÔ+˝À #Óù|Œ Á|üÁøÏj·T. yÓTT<ä≥ ≈£î+uÛÑø£ ÁbÕD≤j·÷eT+<ë«sê yêj·TTe⁄qT ì*|æ ‘·sê«‘· <ëìì düTwüßeTïHê&ç<ë«sê ø£qTu§eT\ eT<Ûä´q (ÄC≤„#·Áø£+˝À) ì\bÕ\ì, <ëì<ë«sê jÓ÷– ÁbÕD≤\T e<ä\T‘ê&Éì X¯+ø£sêq+<äT\T ÁyêXÊs¡T. Ç~ jÓ÷>∑T\≈£î e÷Á‘·y˚T kÕ<ÛäéTj˚T´ $wüj·T+. jÓ÷>∑e÷s¡Z+ ø±≈£î+&Ü z+ø±s¡ ñbÕdüHêe÷s¡Z+ 11e XÀ¢ø£+˝À #Ó|üŒã&ç+~. ªª@~ nø£så +¡ ($HêX¯q+ ˝Òì~) nì y˚<yä ‘˚ \Ô· T #ÓãT‘ês√ j·T‘·T\T (X¯eT<äe÷<äT\qT nuÛ≤´dü+ #˚dæqyês¡T) <˚ìì Á|üy˚•kÕÔs√, <˚ìì ø√s¡T‘·÷ ÁãVü≤à#·sê´ìï bÕ{ÏkÕÔs√ Ä |ü<ëìï >∑÷]Ã dü+Á>∑Vü≤+>± #ÓãT‘êqT (XÀ¢.11). á |ü<äy˚T ªz+ø±s¡+μ. ª|ü<ä+μ nH˚ e÷≥≈£î ¬s+&Ésêú\T. 1) X¯ã›+ 2) kÕúq+ (ÁãVü≤à|ü<ä+, $wüßí|ü<ä+ ˝≤>±). Çø£ÿ&É ¬s+&Ésêú\÷ rdüTø√e#·TÃ. á z+ø±s¡ ñbÕdüH˚ jÓ÷>∑e÷s¡Z+‘√≈£L&Ü ø£*|æ #˚jT· e#·Ãì 12e XÀ¢ø+£ #ÓãT‘·T+~. düs«¡ <ë«sêDÏ dü+j·TeT´ ` nq>± Ç+Á~j·÷˝Ò <ë«sê\T. M{Ïì ìj·T+Á‹+#·&ÉeT+fÒ yÓq≈£îÿ eTs¡\Ã&É+. M{Ï<ë«sê eTqdüTqT ìs√~Û+#·&É+. ô|’q #Ó|æŒq≥T¢ ÁbÕD≤j·÷eT+ ≈£L&Ü BìøÏ CÀ&ç+#ê*. ªªÄ$<Ûä+>± ªz+μ nH˚ nø£ås¡s¡÷|ü+˝À e⁄qï |üs¡ÁãVü≤àqT <Ûë´ìdü÷Ô <˚Vü‰ìï $&ç∫yÓfi‚¢yê&ÉT

mì$T<äe n<Ûë´j·T+

|üs¡eT>∑‹ì bı+<äT‘ê&ÉTμμ (XÀ¢.13). á XÀ¢ø£+˝À e÷ eTqTdüàs¡Hé n+fÒ qqTï düà]dü÷Ô z+ø±s¡+ ñ#·Ã]dü÷Ô, ñbÕdüq #˚sTT nì ns¡ú+. ñbÕdüq n+fÒ ‘·≈î£ ÿe <ëì˝À m≈£îÿeqT uÛ≤$+#·&+É . •˝≤$Á>∑V≤ü +˝À $wüßeí ⁄qT uÛ≤$+∫ <Ûë´ì+∫q≥T¢. Ç<˚ eTq+ ì‘·´ø£s¡à nsTTq dü+<Ûëé+<äq+˝À #·÷kÕÔ+. z+ø±sêH˚ï düèwæºø£s¡ÔjÓTTø£ÿ >=|üŒ ‘˚»düT‡, #Ó’‘·q´+, Ä ‘·‘·Ô«y˚T Hê~ (uÛÑs√Z <˚edü´ BÛeTVæ≤) n+≥÷ düà]kÕÔ+. n+<äTe˝Ò¢ dü+<Ûëé+<äHêìï ÁãVü≤àø£s¡à nHêïs¡ì ô|’q #Ó|ü≈£îHêï+. Bìe\¢ |üs¡eT>∑‹ Áø£y˚TD≤ \_ÛdüTÔ+~. Áø£eTeTTøÏÔ ` dü<√éTTøÏÔ á ˝Àø±\T, Áø£eTeTTøÏ,Ô dü<√éTTøÏÔ (yÓ+≥H˚ eTTøÏ)Ô ø=+‘· >∑õ_õ>± ø£ì|ækÕÔsTT. á dü+<äs¡“¤+˝À ˙\ø£+sƒ¡T\T ˇø£ e÷≥ ÁyêXÊs¡T. ÁãVü≤à˝Àø£+, $wüßí˝Àø£+, s¡TÁ<ä˝Àø£+ Ç˝≤+{Ïe˙ï ˇø£<ëìô|’ ˇø£{Ï ñ+{≤sTT nq&É+ bÂsêDÏ≈£î\ ø£\Œq (XËe’ ⁄\T s¡TÁ<ä˝Àø£+ ô|q’ Tqï<ä+fÒ yÓw’ eíü ⁄\T $wüß˝í Àø£+ nìï+{Ïø+£ fÒ ô|q’ nqe#·TÃ). y˚<ë+‘·+ Ç˝≤ #Ó|üŒ<äT. y˚<ë+‘·dæ<ëΔ+‘·+ Á|üø±s¡+ düèwæºø£s¡Ô ÁãVü≤à nq>± X¯ó<äΔ #Ó’‘·q´+˝À e´ø£ÔeTj˚T´ ‘·‘·Ô«+, Væ≤s¡D´>∑s¡“¤‘·‘·Ô«+. Bì˝ÀH˚ nìï <˚e‘ês¡÷bÕ\T, nìï˝Àø±\T. BìH˚ eTq+ $wüßí˝Àø£eTqe#·TÃ, s¡TÁ<ä˝Àø£eTqe#·TÃ, eTπsyÓTÆHê nqe#·TÃ nì yês¡T ÁyêXÊs¡T. Çe˙ï |üs¡ÁãVü≤à≈£î ñbÕ<ÛäT\T e÷Á‘·y˚T. Je⁄ì n+‘·'ø£s¡D+ ∫qï ñbÕ~Û nsTT‘˚ ÁãVü‰à+&Üìπø n+‘·'ø£s¡DyÓTÆq Væ≤s¡D´>∑s¡T“¤&ÉT ô|<ä› ñbÕ~Û. á ñbÕ~Û#˚ dü+≈£î∫‘·yTÓ qÆ ‘·‘êÔ«ìï ñbÕdæùdÔ |ò*ü ‘·+ ≈£L&Ü ‘·≈î£ ÿe>±H˚ ñ+≥T+~. bÂsêDÏ≈£î\T ÄHê{Ï kÕe÷q´ Á|ü»\ø√dü+ ‘·‘êÔ«ìï düT\uÛÑ+ #˚dæ #ÓbÕŒs¡T. ø±˙ $<ëýê´|æÔ u≤>±e⁄qï á s√E˝À¢ Ä ø£<∏ä\˙ï ndüeT+»dü+>± ø£ìŒkÕÔsTT. ô|’ #Ó|æŒq ˙\ø£+sƒ¡T\ yêø£´+ ≈£L&Ü |ü⁄sêD≤\ì |üs¡eT Á|üe÷D+>± Á>∑V≤æ +#·≈L£ &É<Tä , yê{Ï˝Àì ‘ê‘·Œsê´ìï, dæ+u≤*»yéTqT Á>∑V≤æ +#ê\ì #ÓãT‘·T+~. eT∞fl Áø£eTeTTøÏÔ Á|üdü+>∑+ #·÷<ë›+. Væ≤s¡D´>∑s¡“¤˝Àø£+˝À Áø£eTeTTøÏÔ nì #ÓbÕŒs¡T. nq>± Äj·÷ ˝Àø±\T Á|üfi¯j·Tø±\+˝À q•+∫q|ü⁄&ÉT Ç~es¡πø ñbÕdüq #˚dæ nø£ÿ&É #˚]q kÕ<Ûä≈£î\T Væ≤s¡D´>∑s¡T“¤&ç‘√bÕ≥T eTTøÏÔ bı+<äT‘ês¡ì y˚<ë+‘·T\ dæ<ëΔ+‘·+. dü<√éTTøÏÔ n+fÒ @$T{Ï? dü<ä´' n+fÒ yÓ+≥H˚ nì ns¡ú+. n+fÒ C≤„q+ ø£*–q yÓ+≥H˚ n‘·ìøÏ ã+<ÛäsêVæ≤‘·´+ nì ns¡ú+. Bìï 14e XÀ¢ø£+˝À #ÓbÕŒs¡T.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

nqq´#˚‘ê' dü‘·‘·+ jÓ÷ e÷+ düàs¡‹ ì‘·´X¯' ˆ ‘·kÕ´Vü≤+ düT\uÛÑ' bÕs¡ú ì‘·´j·TTø£Ôdü´ jÓ÷–q' ˆˆ 14 nqq´#˚‘ê' n+fÒ Ç‘·s¡ $wüj·÷\qT Ä˝À∫+#·≈£î+&Ü nì ˇø£ ns¡ú+, |üse¡ ÷s¡‘ú ‘· «Ô· + Hêø£+fÒ _Ûqï+ø±<äT nH˚ uÛ≤eq ñ+&É&+É nì eTs√ ns¡+ú . ì‘·´j·TTø£'Ô n+fÒ m\¢|ü &É÷ jÓ÷>∑+‘√ ≈£L&çqyê&Ó’ ñ+&˚yê&ÉT. n˝≤+{Ïyê&çøÏ H˚qT düT\uÛTÑ &ÉqT. n‘·ìøÏ JeqTàøÏÔ (J$+∫e⁄+&É>±H˚eTTøÏÔ, n<˚ dü<√éTTøÏÔ) \_ÛdüTÔ+~ nì ô|’ XÀ¢ø±s¡ú+. Ç‘·ìø°, ñbÕdü≈£î&çø° ‘˚&Ü @$T{Ï? nq>± Ç‘·&ÉT y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ ÁX¯eD+, yê{Ï eTqq+, yê{Ï ì~<Ûë´düq+ (eTqdüT‡≈£î |ü{Ïº+#·Tø√e&É+) ˝≤+{Ï nuÛ≤´kÕ\˙ï #˚dæ Ä ÁãVü‰à‘·àuÛ≤e+˝ÀøÏ e#êÃ&ÉT. n‘·H˚ï eTq+ C≤„ì nì 4e n<Ûë´j·T+˝À #·÷XÊ+. n‘·ì ø£s¡à πøe\+ #˚cÕºe÷Á‘·y˚T nì #·÷XÊ+. n‘·&ÉT ì‘·éTT≈£îÔ&˚. n+<äTπø ‘·kÕ´Vü≤+ düT\uÛÑ' ` n˝≤+{Ïyê&çøÏ H˚qT düT\uÛÑT&ÉqT nì ô|’ XÀ¢ø£+˝À #Ó|üŒã&ç+~. á dæú‹ì bı+~qyê&çøÏ |ü⁄qsêeè‹Ô ˝Ò<äT. |ü⁄D´ø£sà¡ \qT #˚dæ $$<Û˝ä Àø±\≈£î yÓfiy¢‚ êfi¯¢ >∑‹ @$T{Ï? n+fÒ yêfi¯≈¢ î£ |ü⁄qsêeè‹Ô ñ+~ (XÀ¢.16). Væ≤s¡D´>∑s“¡ ˝¤ Àø£+ø£+fÒ ÁøÏ+<ä #Ó|Œü ã&çq nìï ˝Àø±\÷ |ü⁄qsêe]Ôq' ` nq>± eT∞¢ ‹s¡T>∑TÁ|üj·÷D+ ø£\y˚. πøe\+ ÁãVü‰à‘·àuÛ≤e+ bı+~qyêìøÏ |ü⁄qs¡®qà ˝Ò<äT (XÀ¢.16). Ä ˝Àø±\≈£î m+<äTe\¢ ‹s¡T>∑TÁ|üj·÷D+ #Ó|üŒã&ç+~? n+fÒ ne˙ï ø±\+#˚ ø=\eã&˚y˚ (eT÷&ÉTs¡ø±\ |ü]#˚Ã<¤ ë\T ` limitations ô|q’ >∑eTì+#ê+). düèwæøº s£ j Ô¡ TÆÓ q Hê\T>∑T ‘·\\ ÁãVü≤à yÓTT<ä˝…’q ‘·‘êÔ«\˙ï ø=ìï j·TT>±\bÕ≥T ñ+&˚y˚. n+<äTπø ø=‘·Ô eTqTe⁄\T, ø=‘·Ô düèwæºø£s¡Ô\T, n+≥÷ #Ó|üŒã&ç+~. eTqø£+fÒ \ø£å\¬s≥¢ dü+e‘·‡sê\T yêfi¯¢≈£î ˇø£ |ü>∑\T ø±e#·TÃ. nsTTHê <ëìøÏ ˇø£ n+‘·+ ñ+~. nq+‘·+ ø±<äT. M{Ï>∑÷]Ã 17 qT+&ç 19 XÀ¢ø±\es¡≈£L #ÓbÕŒs¡T. Á|üC≤|ü‹ jÓTTø£ÿ |ü>∑{Ï düeTj·T+˝À ÁbÕDT\˙ï ãj·T{ÏøÏ ekÕÔsTT, nq>± düèwæº, n‘·ìøÏ sêÁ‹øÏ sê>±H˚ eT∞¢ $©qeTe⁄‘êsTT ` Ç<˚ \j·T+. @ ÁbÕDT\T $©qeTÚ‘êjÓ÷ ny˚ eT∞¢ eT∞¢ |ü⁄&ÉT‘·T+{≤j·Tì uÛÑ÷‘ê« uÛÑ÷‘ê« Á|ü©j·T‘˚ (XÀ¢.19) nì #ÓbÕŒs¡T. Ä ÁbÕDT\T #˚dæq ø£s¡àqT nqTdü]+∫ yê{ÏøÏ eT∞¢ $$<Ûä»qà\T, <ëìe\¢ düèwæº˝À yÓ∫’ Á‹. n˝≤ ø±≈£î+fÒ ˇø£&TÉ <Ûìä ≈£î&ÉT>±, ˇø£&TÉ <ä]Á<äT&ç>± »ìà+#·&+É nH˚<ëìì $e]+#·˝Ò+. <˚e⁄&çøÏ |üø£åbÕ‘·+ n+≥>∑{Ïºq≥¢e⁄‘·T+~.

mì$T<äe n<Ûë´j·T+

ô|’ #Ó|æŒq düèwæºø£s¡Ô≈£î ne´ø£Ô+ nì ≈£L&Ü ù|s¡T. <ëìô|’q ñqï ‘·‘·Ô«+ H˚qT nì 20e XÀ¢ø£+˝À #ÓbÕŒs¡T. düèwæºø£s¡Ô nH˚ Ä ne´ø£Ô+ô|’ düHê‘·qT&Ó’q H˚qT nH˚ ne´ø£Ô+ ñHêïqT. Ä düèwæºø£s¡Ô n‘·ì‘√bÕ≥T düeTdüÔÁbÕDT\T q•+∫Hê H˚qT q•+#·qT (XÀ¢.20). nq>± X¯ó<äΔ#Ó’‘·Hê´ìøÏ ø±\|ü]$T‹˝Ò<äT. HêX¯+ ˝Ò<äT. düèwæº, dæú‹, \j·÷\T ø±\+#˚‘· ‘Ó*j·Tã&˚y.˚ Space and Time nH˚$ e÷j·T#˚‘· ø£*Œ+#·&qç y˚ nì, ªe÷j·÷ø£*Œ‘· <˚X¯ø±\ø£\Hêμ nì <äøÏåD≤eT÷]Ô k˛ÔÁ‘·+˝À #ÓãT‘ês¡T. ø£*Œ+#·ã&çqe˙ï q•kÕÔsTT ø±e⁄q ÁãVü≤à#Ó’‘·q´+ ‘·|üŒ $T>∑‘êe˙ï ø±\+#˚ ø=\Teã&˚y˚. X¯ó<äΔ#Ó’‘·Hê´H˚ï nø£ås¡+ (q•+#·ì~), |üs¡e÷>∑‹ n+{≤s¡T (XÀ¢.21) Ç˝≤+{Ï |üs¡e÷>∑‹ m˝≤ \_ÛdüTÔ+~? nì 22e XÀ¢ø£+˝À #Ó|üŒã&ç+~. uÛÑø±Ô´\uÛÑ´düÔ«qq´j·÷ ` nq>± nqqúÛÑøÏÔ‘√ \_ÛdüTÔ+~ nì ns¡ú+. á nqqúÛÑøÏÔ nH˚ |ü<ëìøÏ ¬s+&ÉT nsêú\T ô|’q #·÷XÊ+. Ç‘·s¡T˝…e«]˙ |üPõ+#·≈£î+&Ü qH˚ï |üPõ+#·&É+ nì ˇø£ ns¡ú+. |üs¡e÷‘·à‘·‘·Ô«+ ‘·|üŒ eTs=ø£{Ï ˝Ò<äT. nqq´+ ` nqýÓT+Æ ~ ˝Ò<Tä nì eTs√ ns¡+ú . düs«¡ + yê´|æ+∫e⁄qï |üse¡ ÷‘·à nH˚ n~ÛcÕ˜q+˝ÀH˚ á ÁbÕDT\˙ï ñHêïsTT. ˝Ò<ë ø£*Œ+#·ã&Ü¶sTT nì 22e XÀ¢ø£+. ¬s+&ÉT Á|üj·÷D≤\T ˇø£{Ï ‹s¡T>∑T˝Òì Á|üj·÷D+ (nHêeè‹Ô). eTs=ø£{Ï ‹s¡T>∑TÁ|üj·÷D+ ñ+&˚~ (Äeè‹Ô). M{Ïì XÀ¢. 23 qT+&ç 27 es¡≈£î >∑\ XÀ¢ø±˝À¢ <˚ej·÷q+, |æ‘·èj·÷q+ nì #ÓãT‘·THêï&ÉT. <˚ej·÷q+ ` á n<Ûë´j·T+˝À #Ó|Œæ q≥T¢ z+ø±s¡ ñbÕdüHê <ë«sê, jÓ÷>∑+<ë«sê dü>∑TD√bÕdüq #˚dü÷Ô Ä ˝Àø±˝À¢ yêdü+ #˚düTÔ+&É>± nø£ÿ&É düeT´ø˘ <äs¡Ùq+ ø£\T>∑>± eTT≈£îÔ\j˚T´ e÷s¡Z+ (eT<ÛäTdü÷<äqdüs¡dü«‹). C≤„qT˝…˝≤¬>’‘˚ eTT≈£îÔ\e⁄‘ês√ Ms¡÷ n˝≤π> eTT≈£îÔ˝Ö‘ês¡T. BìH˚ Áø£eTeTTøÏÔ nHêïs¡T. <˚e˝Àø£+ nH˚ eTõ© ñ+~ ø±ã{Ïº <˚ej·÷q+ nHêïs¡T. Ms¡T dü>T∑ D√bÕdü≈î£ \T ø±e⁄q Ms¡T ø√s¡T≈£îqï ˝Àø£+ M] Á|ü<∏äeT eTõ©. @ <˚e‘·qT ñbÕdæùdÔ Ä ˝Àø£+ nì ns¡ú+. Ä ˝Àø£+˝À ÁãVü≤àqT ‘Ó\TdüT≈£îqï ‘·sê«‘· ìs¡TZDÁãVü≤àqT bı+<äT‘ês¡T ø±e⁄q Áø£eTeTTøÏÔ nHêïs¡T. |æ‘·èj·÷q+ ø£s¡à\qT (j·T»„j·÷>±<äT\T) Ä#·]dü÷Ô |ü⁄D´˝Àø±\≈£î yÓ[fl Ä |ü⁄D´|ò\ü + |üPs¡sÔ TTq ‘·sê«‘· ‹]– sêe&É+. á s¬ +&ÉT e÷sêZ\qT á ÁøÏ+~$<Û+ä >± #·÷&Ée#·TÃ.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

<˚ej·÷q+ |æ‘·èj·÷q+ ` ñ‘·Ôs¡e÷s¡Z+ nì ≈£L&Ü ù|s¡T. ` <äøÏåDe÷s¡Z+ nì ù|s¡T. C≤„qV”≤q+ C≤„q Á|üø±X¯eTj·TeTT. ‘·y÷Ó eTj·T+. ` dü>T∑ DÁãôVAàbÕdü≈î£ \≈£î ` ñbÕdüq ˝Ò≈£î+&Ü j·T»„j·÷>±<äT\T #Ó|Œæ q~. #˚ùdyê]¬ø’ #Ó|æŒq~. ` X¯óø£¢>∑‹ nq>± C≤„q+‘√ ` ø£èwüí>∑‹ nq>± nC≤„q+‘√ ≈£L&çq~. ≈£L&çq e÷s¡Z+. Ms¡T Bì n~Û<e˚ ‘·\T uÛÀ>∑Á|ü<ëÛ q˝Àø±\≈£î ÁãVü≤àqT bı+<äT‘ês¡T. rdüT≈£îyÓfi‘¯ ês¡T. |ü⁄qsêeè‹Ô |ü⁄qsêeè‹Ô ñ+&É<Tä . ñ+≥T+~. ªô|’ ¬s+&ÉT e÷sêZ\qTμ ‘Ó\TdüT≈£îqï jÓ÷– yÓ÷Vü≤+ #Ó+<ä&ÉT. n+<äTe\¢ ˙e⁄ düs¡«<ë jÓ÷>∑j·TT≈£îÔ&ÉyÓ’ j·TT+&ÉT (XÀ¢.27). á n<Ûë´j·T+ kÕsê+X¯+ #·÷ùdÔ á $wüj·÷\T >∑eTìkÕÔ+. 1) πøe\+ ø£s¡à #˚ùdyê&çøÏ ∫‘·ÔX¯ó~Δ ø£*–+~ ø±˙ C≤„q+ ˝Ò<ë ñbÕdüq ¬s+&É÷ ˝Òe⁄. ø±e⁄q n‘·ìøÏ |æ‘·èj·÷q+. 2) ∫‘·XÔ ó¯ ~Δ ø£*–q ø£sà¡ jÓ÷– dü>T∑ D√bÕdüq #˚ùdÔ n‘·ìøÏ <˚ej·÷q+ ` Áø£eTeTTøÏ.Ô 3) ∫‘·ÔX¯ó~Δ ø£*–q ø£s¡àjÓ÷–øÏ düeT´ø˘C≤„q+ ø£*–‘˚ (ìs¡TZD‘·‘êÔ«ìï Á>∑Væ≤ùdÔ) n‘·ìøÏ dü<√éTTøÏÔ nq>± JeqTàøÏÔ. ô|’ ¬s+&ÉT e÷sêZ\‘√ |üì˝Ò<äT. bÕsƒ¡XÊ\˝À u≤\T&ÉT 1e ‘·s¡>∑‹˝À ñqï|ü⁄&ÉT n<˚ eTTKéTì düTÔ‹kÕÔ+. 10e ‘·s¡>∑‹ yê&çøÏ n<˚ eTTKéTì düTÔ‹kÕÔ+. ø±˙ n<˚ |üs¡e÷s¡ú+ø±<äT. n˝≤π> lø£èwüßí&ÉT kÕ<Ûä≈£îì n~Ûø±]uÛÒ<ëìï ã{Ïº n|ü&É|ü&É÷ ø£s¡àjÓ÷>±ìï düTÔ‹+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. ø±˙ n<˚ |üs¡e÷s¡ú+ø±<äì ns¡ú+. ø£sà¡ jÓ÷>∑+, ñbÕdüq á s¬ +&ç+{ÏeT<Û´ä ñbÕdüqe÷s¡+Z ñ‘·eÔ TyÓTqÆ ~. m+<äTø£+fÒ n~ Áø£eTeTTøÏÔìdüTÔ+~. ø£s¡àjÓ÷>∑+ ∫‘·ÔX¯ó~Δ ø£\T>∑#˚düTÔ+~ ø±˙ C≤„q+es¡≈£î yÓfi¯¢ø£b˛‘˚ |ü⁄qs¡®qàqT ø£*–düTÔ+~ nì á n<Ûë´j·T ‘ê‘·Œs¡´+.

‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT

sê»$<ë´ sê»>∑TVü≤´ jÓ÷>∑eTT ª‘·‘Yμ|ü<ës¡ú (ÁãVü≤àdü«s¡÷|ü) ìs¡÷|üD¬ø’ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq @&Ée n<Ûë´j·T+˝À ªC≤„q+ ` $C≤„q+ ¬s+&É÷ #ÓãT‘êqTμ nHêï&ÉT lø£èwüßí&ÉT (XÀ¢. 2). n<˚ C≤„qeTT, $C≤„qeTT á n<Ûë´j·T+˝Àì $wüj·÷\T. nq>± kÕøå±‘·÷Ô yÓ÷ø£åø±s¡DyÓTÆq ô|’ ¬s+{Ïì >∑T]+∫ eT∞¢ lø£èwüßí&ÉT #ÓãT‘·THêï&ÉT. eT<Ûä´˝À e∫Ãq mì$T<äe n<Ûë´j·T+˝À dü>∑TDÁãôVAàbÕdüq ` nq>± <Ûë´q+#˚‘· ‘Ó\TdüTø√<ä–q ÁãVü≤à, <Û´˚ j·TÁãVü≤à ˝Ò<ë Væ≤s¡D´>∑s“¡ ¤ ÁãVü≤à. Á|üdTü ‘Ô · n<Ûë´j·T+˝À C≤„q+‘√ ‘Ó\TdüTø√<ä–q ÁãVü≤à, CÒ„j·TÁãVü≤à. mì$T<äe n<Ûë´j·T+˝À #Ó|æŒ+~ Áø£eTeTTøÏÔ. á n<Ûë´j·T+˝À JeqTàøÏÔ nq>± dü<√´eTTøÏÔ $wüj·T+. á n<Ûë´j·÷ìï sê»$<ë´ sê»>∑TVü≤´ jÓ÷>∑+ nHêïs¡T. ÁãVü≤àC≤„q+ $<ä´\ìï+{Ïø° sêE˝≤+{Ï~. n+<äTe\¢ sê»$<ä´. nìï+{Ïø£Hêï dü÷ø£åàyÓTÆq~. dü÷ø£åà+>± $#ê]ùdÔ ‘·|üŒ kÕ<Ûä´+ø±ì~, n+<äTe\¢ s¡Vü≤dü´yÓTÆq~ (>∑TVü≤´+ R s¡Vü≤dü´+). s¡Vü≤kÕ´˝À¢ sêE˝≤+{Ï~. n+<äTπø sê»>∑TVü≤´+. á ù|s¡TqTã{Ïº Ç<˚<√ ø=‘·Ôs¡ø£yÓTÆq jÓ÷>∑eTì uÛ≤$+#·sê<äT. ¬s+&Ée n<Ûë´j·T+qT+&ç #ÓãT‘·Tqï kÕ+K´+ (C≤„q+), eT∞¢ @&Ée n<Ûë´j·T+˝À #Ó|æŒq C≤„q+, $C≤„q+. Çy˚ Çø£ÿ&É $e]+|üã&ÉT‘·THêïsTT. á n<Ûë´j·T+˝À 34 XÀ¢ø±\T. yÓTT<ä{Ï eT÷&ÉT XÀ¢ø±˝À¢ $<ë´Á|üX¯+dü. ‘·sê«‘· XÀ¢. 4 qT+&ç 14 es¡≈£î ìs¡TZDÁãVü≤àdü«s¡÷|ü+, ÁãVü≤à≈£î, düèwæºøÏ dü+ã+<Ûä+. XÀ¢. 12 qT+&ç 34\˝À C≤„qkÕ<Ûäq+>± uÛÑøÏÔ n+<äT˝À kÕúsTTuÛÒ<ë\T #Ó|üŒã&Ü¶sTT. $<ë´Á|üX¯+dü á $<ä´qT Á|üX¯+dædü÷Ô ªÁ|ü‘·´øå±e>∑eT+ <Ûäs¡à´+ düTdüTK+ ø£s¡TÔeTe´j·TyéTμ (XÀ¢. 2) n+{≤&ÉT lø£èwüßí&ÉT. Á|ü‘·´øå±e>∑eT+ nq>± Á|ü‘·´ø£å+>± ‘Ó\TdüTø√<ä–q~. yÓ÷ø£å+ Ç˝≤e⁄+≥T+~ nì $q&Éy˚Tø±ø£ dü«j·T+>± nqTuÛÑ$+#·<ä–q~. C≤„ì nq>± JeqTà≈£îÔì dæú‹ Ç~. n˝≤π> düTdüTK+ R düTK+>± ‘Ó\TdüTø√<ä–q~. nìï{Ïø£Hêï dü÷ø£åàyÓTÆq~ nì ˇø£yÓ’|ü⁄ n+≥÷ eTs√yÓ’|ü⁄ düT\uÛÑ+ nq&Éy˚T$T{Ï? Ç+Á~j·÷\ ÁX¯eT˝Ò≈£î+&Ü πøe\+ ‘·‘·Ô«∫+‘·qe\¢ ‘Ó\TdüTø√<ä–q~. düT\uÛÑ+>± e∫Ã+<äì düT\uÛÑ+>± b˛j˚T~ø±<äT. n+<äTπø ne´j·T+ R Bì |òü\+ mqï{Ïø°

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ø£s¡–b˛<äT (XÀ¢.2). nsTTHê Ä‘·àC≤„q+ô|’ ÁX¯<äΔ ˝Òìyêﬁ¯ó¢ ÁãVü≤à‘·‘êÔ«ìï bı+<ä˝Òø£ dü+kÕs¡#·Áø£+˝À ‹s¡T>∑T‘·÷ ñ+{≤s¡T. ÁãVü≤àdü«s¡÷|ü+ 4e XÀ¢ø£+ qT+&ç ÁãVü≤àdü«s¡÷|ü+ $e]+|üã&ç+~. eTj·÷ ‘·‘·$T<ä+ düs¡«+ »>∑<äe´ø£ÔeT÷]ÔHê ˆ eT‘ê‡ úì düs¡«uÛÑ÷‘êì q #êVü≤+ ‘˚wü«edæú‘·' ˆˆ 4 ne´ø£ÔeT÷]Ô R Ç+Á~j·÷\#˚ ‘Ó*j·Tã&É˝Òì~. n˝≤+{Ï ‘·‘·Ô«+#˚‘· »>∑‘·Ô+‘ê yê´|æ+#·ã&çq~. düs¡«uÛÑ÷‘ê\÷ Hê˝À ñHêïsTT. n+‘˚ø±ì ªH˚qTμ yê{Ï˝À ˝ÒqT nì ‘ê‘·Œs¡´+. mes¡T me]˝À ñHêïs¡T nH˚~ Á|üX¯ï. eTq+ e÷eT÷\T>± eTqø=ø£ <˚Vü≤+, <˚Vü≤+˝À eTqdüT‡ n+<äT˝À mø£ÿ&√ Ä‘·à nì ˇø£ Çqô|Œf…º˝À ˝À˝À|ü* kıs¡T>∑T˝À¢ <Ûqä + ñqï$<Û+ä >± Ä‘·àqT uÛ≤$kÕÔ+. ø±˙ »>∑‘+Ô· ‘ê #Ó‘’ q· ´+˝À ñ+~. Ä #Ó’‘·q´+˝À e´ø£ÔeTj˚T´ e÷j·÷X¯øÏÔ, <ëìe\¢ düèwæº. Ä #Ó’‘·q´+ s¡÷bÕ˝Ò <˚Vü‰\T. Äø±X¯+ nH˚ø£ bÕÁ‘·˝À¢ Ç$T&çe⁄Hêï n~ Äø±X¯y˚T. –HÓï˝À Äø±X¯+ y˚sT¡ >±˝Ò<Tä . düeTTÁ<ä+˝À n\\T, ãT&É>\∑ T, qTs¡T>∑T yÓTT<ä˝q’… $ düeTTÁ<ä»\+ø£+fÒ y˚sT¡ >±˝Òe⁄. n+‘˚>±ø£ |üse¡ ÷‘·à ìs¡ej·Te+ (nej·Tyê\T ˝Òì~, $uÛõÑ +#·&ÜìøÏ M\T˝Òì~). ø±e⁄q ∫qï∫qï $uÛ≤>±˝À¢ Á|üy•˚ +#·&+É ≈£î<äs<¡ Tä . ÁãVü≤à#Ó‘’ q· ´+˝ÀH˚ nìïuÛÑ÷‘ê\÷ ñHêïj·Tì ‘ê‘·Œs¡´+. á XÀ¢ø£+˝À eTj·÷‘·‘·yéT n+fÒ Hê#˚‘· yê´|æ+#·ã&ç+~ nì ns¡ú+. Ç~ Ç+‘· dü÷ø£åàyÓTÆq $wüj·T+ø±ãfÒº sê»$<ä´. eT] düèwæºø£s¡Ô mes¡T? n+fÒ |üs¡ÁãVü≤à˝Àì e÷j·÷X¯øÏÔ |ü]D≤eT+>± @s¡Œ&çq $sê≥TŒs¡Twüß&ÉT ˝Ò<ë Væ≤s¡D´>∑s¡T“¤&ÉT. n‘·ì s¡÷bÕ˝Ò ÁãVü≤à, $wüßí, s¡TÁ<ë<äT\T. M]e\¢ düèwæº, dæú‹, \j·T nH˚$. ÁãVü≤à<äèwæº˝À Ç$ #Ó’‘·q´+˝À ø£*Œ‘ê\T. düèwæºø£s¡ÔjÓÆTq #·‘·Ts¡TàKÁãVü≤à qT+&ç >∑&ç¶b˛#·es¡≈£L #˚‘·Hê\T, n#˚‘·Hê\T n˙ï #Ó’‘·q´+˝À e´ø£ÔeTj˚T´ s¡÷bÕ˝Ò. #Ó’‘·q´+ Ä‘·à>± ø£\~. ø±e⁄q Hê˝À ñHêïsTT nì ø£èwüßí&ç s¡÷|ü+˝Àe⁄qï |üs¡e÷‘·à #ÓãT‘·THêï&ÉT. á uÛ≤yêH˚ï 5e XÀ¢ø£+˝À q #· eT‘YkÕúì uÛÑ÷‘êì |üX¯´ y˚T jÓ÷>∑yÓTÆX¯«s¡yéT ˆ uÛÑ÷‘·uÛÑèqï #· uÛÑ÷‘·k˛ú eTe÷‘êà uÛÑ÷‘·uÛ≤eq' ˆˆ 5 ìC≤ìøÏ á uÛÑ÷‘ê\˙ï Hê˝À ñHêïj·Tq&É+≈£L&Ü dü]ø±<äT (q #· eT‘YkÕúì uÛÑ÷‘êì) n+≥THêï&ÉT. eTe÷‘êà uÛÑ÷‘·uÛ≤eq' ` á ÁbÕDT\ìï+{Ï˙ |ü⁄{Ïº+∫

‘=$Tà<äe n<Ûë´j·T+

uÛÑ]+#˚ Hê ‘·‘·Ô«+. ÁbÕDT*ï uÛÑ]düTÔ+~ ø±˙ yê{Ï˝À ˝Ò<äT nì XÀ¢ø±s¡ú+. BHÓï˝≤ ns¡+ú #˚dTü ø√yê*. ˙\ø£+sƒ¡ |ü+&ç‘T· \T Bìï˝≤ $e]+#ês¡T. á Ç+Á<äC≤\+˝≤+{Ï düèwæºøÏ ñbÕ<ëqø±s¡D+ e÷j·T/nC≤„q+. nC≤„q+e\¢ düèwæº nH˚ ø±s¡D≤ìïã{Ïº ÁãVü≤àqT düèwæºøÏ ø±s¡D+ n+≥THêï+, n+‘˚>±ì ì»+>± uÛÑ÷‘ê\T n‘·ì˝À ˝Òe⁄ nì $e]+#ê&ÉT. y˚<ë+‘·d<æ ëΔ+‘·+ Á|üø±s¡+ ÁãVü≤à≈£î ø±s¡´ø±s¡D dü+ã+<Û+ä ˝Ò<Tä . πøe\+ e÷j·÷X¯øÏÔ |ü]D≤eT+>± ø£ìŒ+#˚<˚ düèwæº nì ns¡ú+. ÁãVü≤à R Ä‘êà R |üs¡e÷‘êà nì #Ó|üŒã&˚~ y˚<ë+‘·dæ<ëΔ+‘·+ Á|üø±s¡+ ˇø£ X¯ó<äΔ#Ó’‘·q´‘·‘·Ô«+. ìsêø±s¡ ìs¡TZD‘·‘·Ô«+. m˝≤+{Ï ø£s¡Ôè‘ê«<äT\T ˝Òì~ nì ô|’q nø£ÿ&Éø£ÿ&É #·÷XÊ+. á X¯ó<äΔ#Ó’‘·Hê´ìøÏ dü+ã+~Û+∫q~ e÷j·÷X¯øÏÔ (BìH˚ Á|üø£è‹ ` eT÷&ÉT>∑TD≤\ düeTT<ëj·T+ n+{≤s¡T). Ç~ ≈£L&Ü #Ó’‘·q´y˚T. Ç~ >∑TD≤\‘√ ≈£L&çq~ ø±e⁄q dü>∑TD+ nHêïs¡T. á eT÷&ÉT>∑TD≤\T düèwæºøÏ ø±s¡D+ nì #Ó|ü ≈£îHêï+. á e÷j·÷X¯ø˝ÔÏ ÀH˚ eTq+ }Væ≤+#·Tø=H˚ Çwü<º e˚ ‘·\+<äs÷¡ ekÕÔsT¡ . Ms¡T düèwæºø£s¡Ô\T, ø£s¡à|òü˝≤ìï#˚Ãyês¡T. á dü>∑TD <˚e‘·\≈£î Äø±s¡+ ñ+&Ée#·TÃ (kÕø±s¡+). ˝Ò<ë ìsêø±s¡T\T ø±e#·TÃ. dü>∑TD kÕø±s¡<˚e‘·\T eTq $wüßíe⁄, •e⁄&ÉT, $Hêj·T≈£î&ÉT yÓTT<ä˝…’qyês¡T 7e n<Ûë´j·T+˝À ªjÓ÷ jÓ÷ j·÷+ j·÷+μ (7`21) nì #Ó|æŒq≥T¢ eTq+ uÛ≤$+∫qØ‹˝À uÛ≤$+∫q |òü˝≤\ìkÕÔs¡T. Á|üø£è‹ ` e÷j·÷X¯øÔÏ <äèwæ‘º √ #Ó|Œæ q≥¢sTT‘˚ ªeT‘YkÕúì düs«¡ uÛ÷Ñ ‘êìμ düs«¡ uÛ÷Ñ ‘ê\÷ Hêj·T+<äT ñHêïsTT nì #ÓbÕŒ*. ÁãVü≤à#Ó’‘·q´+ <äèwæº‘√ #Ó_‘˚ Hê˝À uÛÑ÷‘ê\T ˝Òe⁄ nì #Ó|üŒã&ÉT‘·T+~. n+<äTπø lø£èwüßí&ÉT ô|’$<Ûä+>± ªHê˝À ñHêïsTT nsTTHê Hê˝À ˝Òe⁄μ nì ô|’ ¬s+&ÉT XÀ¢ø±˝À¢ #ÓbÕŒ&ÉT. ÁãVü≤à düèwæøº Ï H˚sT¡ >± ø±s¡D+ø±<äT. nsTTHê düèwæøº Ï n~ÛcÕ˜q+. Bìï $e]+#·&ÜìøÏ y˚<ë+‘·T\T s¡E®, düs¡Œ+ ñ<ëVü≤s¡D ÇkÕÔs¡T. Á‘ê&ÉTqT #·÷ùdÔ düs¡Œ+ uÛ≤dæ+∫+~. düs¡Œ+ô|’ ‘ê&ÉT Ä<Ûës¡|ü&ç˝Ò<äT. ‘ê&ÉTô|’ düs¡Œ+ Ä<Ûës¡|ü&çe⁄+~. á düs¡Œø£\Œq≈£î Á‘ê&ÉTqT n~ÛcÕ˜q+ n+{≤s¡T. n˝≤π> ÁãVü≤à düèwæºøÏ n~ÛcÕ˜q+. Ç~ bÕeTT ø±<äT Á‘ê&ÉT nì ‘Ó*dæq ‘·sê«‘· n~ÛcÕ˜qyÓTÆq Á‘ê&ÉT e÷Á‘·y˚T $T>∑T\T‘·T+~. n˝≤π> ÁãVü≤àC≤„q+ ø£*–q ‘·sê«‘· Á|ü|ü+#·eT+‘ê ÁãVü≤à>±H˚ ø£ì|ædüTÔ+~. Á|ü|ü+#·eTH˚ <äèX¯´+ (düs¡Œ+) q•düTÔ+~. m˝≤>∑sTT‘˚ Á‘ê&ÉT≈£î, düsêŒìøÏ m{Ïº dü+ã+<ÛäeT÷ ˝Ò<√ n˝≤π> ÁãVü≤à≈£î, düèwæºøÏ kÕøå±‘Y dü+ã+<Ûä+˝Ò<äT. e÷j·T<ë«sê ø£*Œ‘· dü+ã+<Ûä+ nì y˚<ë+‘·T\ dæ<ëΔ+‘·+. düèwæº nH˚ dü+<äsê“¤ìïã{Ïº øπ e\+ düèwæìº $e]+#·&+É ø√dü+

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

edüTÔ‘·' ìs¡TZDyÓTÆq ÁãVü≤àqT düèwæºøÏ ø±s¡D+ n+≥T+{≤+. n+<äTπø ô|’ XÀ¢ø£+˝À uÛÑ÷‘·uÛÑè‘Y R nìïÁbÕDT©ï uÛÑ]+#˚~ (e÷j·T‘√ ≈£L&çq ÁãVü≤à <äèwæºø√D+ qT+&ç). q #· uÛÑ÷‘·düú' R ÁbÕDT˝À¢ ˝Òì~. Ç~ |üs¡ÁãVü≤à <äèwæºø√D+. BH˚ï $e]dü÷Ô 6e XÀ¢ø£+ Ç˝≤ n+≥T+~. ªm˝≤¬>’‘˚ düs¡«Á‘ê yê´|æ+∫e⁄qï yêj·TTe⁄ Äø±X¯+˝À ñ+≥T+<√ n˝≤π> düs«¡ ÁbÕDT\÷ Hê˝À ñ+{≤sTT nì Á>∑V≤æ +#·Tμ. Äø±X¯+ ìs¡ej·Te+, edüTeÔ ⁄\‘√ m˝≤+{Ï dü+ã+<Û+ä e⁄+&É&ÜìøÏ M˝Òì¢ ~. nsTTHê yêj·TTe⁄ Äø±X¯+˝ÀH˚ ñ+~. <ëì˝ÀH˚ \j·T+ ≈£L&Ü. düs¡«uÛÑ÷‘êì øöH˚Ôj·T Á|üø£è‹+ j·÷ìÔ e÷$Tø±yéT ˆ ø£\Œø£åj˚T |ü⁄qkÕÔì ø£˝≤Œ<Í $düèC≤eT´Vü≤yéT ˆˆ 7 ø£˝≤Œ+‘·+˝À nìï ÁbÕDT\÷ Hê Á|üø£è‹˝À $©qeTe⁄‘êsTT. eT∞¢ ø£\ŒÁbÕs¡+uÛÑ+˝À H˚qT düèwæºdüTÔ+{≤qT nì ns¡ú+. ø£\ŒeT+fÒ düèwæº. X¯ó<äΔ#Ó’‘·Hê´ìøÏ e÷j·÷X¯øÏÔ ‘√&Ée&É+ ø£\Œ+. Ä ø£\Œ+˝ÀqT+&ç e∫Ãq X¯øÏÔj˚T düèwæºø£s¡Ô, ˝Òø£ Væ≤s¡D´>∑sT¡ “¤&TÉ , |ü⁄s¡Twüß&ÉT, $sê{Ÿ nì $$<Ûdä +ü <äsê“¤˝À¢ yê&˚ |ü<ë\T. ø£\Œø£j å T· + n+fÒ ø£˝≤Œ+‘·+. Ç~ eT∞¢ e÷j·÷X¯øÏÔ ÁãVü≤à˝À $©q+ø±e&É+. Væ≤s¡D´>∑s¡T“¤&ÉT yÓTT<ä\>∑Tyê]‘√bÕ≥T Á|üøè£ ‹ $©q+ ø±e&É+. ˇø£ ◊+Á<äC≤*≈£î&ÉT ‘·q Ç+Á<äC≤˝≤ìï eTT–+∫q≥T¢. eT∞¢ ø£˝≤Œ~˝À düèõkÕÔqT n+fÒ eT∞¢ e÷j·÷X¯ø‘ÔÏ √ Væ≤s¡D´>∑sê“¤<Tä \T sêe#·TÃ eT∞¢ düèwæº. Ç~ ñ|üìwü‘·TÔ\T uÀ~Û+#˚ dæ<ëΔ+‘·+. (Çe˙ï |üs¡e÷‘·à<äèwæº‘√ (bÕs¡e÷]úø£<äèwæº‘√ ` absolute level) #Ó|æŒq $wüj·÷\T. Á|ü|ü+#·eT+‘ê πøe\+ ≈£î+<˚{Ïø=eTTà˝≤>± |üP]Ô>± nã<äΔ+ ˝Ò<ë ‘·T#·Ã¤+ nì uÛ≤$+#·≈£L&É<äT. $T<∏ä´ n+fÒ ndü˝Ò ˝Ò<äì ns¡ú+ø±<äT. bÕs¡e÷]úø£+>± n~ ì»+ø±<äT. e´eVü‰s¡<äX¯˝À ñ+~. ˇø£ Á|üdæ<äΔ ø£$ #Ó|æŒq≥T¢ »MT+<ës¡T s√˝Ÿ‡ø±s¡T e÷j·Tø±<äT. e´eVü‰s¡<äX¯˝À <ëìï K+&ç+#ê*‡+<˚. ô|’ #Ó|æŒq ñ|üìwü‘Y dæ<ëΔ+‘·+ ÄHê{Ï sêE\T Á|ü»*ï eTuÛÑ´ô|≥º&ÜìøÏ ÁyêsTT+∫q $wüj·÷\T ø±<äT. sê>∑<˚«cÕ\T ˝Òì eTTqT\T düeTkÕÔ˙ï ‘·´õ+∫ ns¡D≤´\˝À ‘·‘·Ô«∫+‘·q #˚dæ Á>∑Væ≤+∫q $wüj·÷\T.) 8e XÀ¢ø£+ eT∞¢ ô|’ $wüj·÷H˚ï $e]düTÔ+~. ªªHê<Ó’q Á|üø£è‹ì eX¯+ #˚düTø=ì Á|üøè£ ‹ dü«uÛ≤e+e\¢ á uÛ÷Ñ ‘·deü TT<ëj·÷ìï e÷{Ïe÷{Ïø° düèwædº Tü +Ô {≤qTμμ. nq>± düèwæºdæú‹\j·÷\≈£î ø±s¡D+ Á|üø£è‹, e÷j·÷X¯øÏÔ. X¯ó<äΔ#Ó’‘·Hê´ìøÏ dü+ã+<Ûä+˝Ò<äT. n+<äTπø 9e XÀ¢ø£+˝À ñ<ëd”qe<ëd”q' nHêïs¡T. ñ<ëd”qT&ÉT n+fÒ »s¡T>∑T‘·Tqï

‘=$Tà<äe n<Ûë´j·T+

$wüj·÷ìøÏ dü+ã+<Ûä+˝Ò≈£î+&Ü ≈£Ls¡TÃqïyê&ÉT nì ns¡ú+. n˝≤π> ndüø£Ô' (XÀ¢.9) nq>± m˝≤+{Ï dü+ã+<Ûä+˝Òìyê&ÉT nì ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T. 10e XÀ¢ø+£ ˝À Ç+ø± $es¡+>± eTj·÷-<Û´ä øπ Då Á|üøè£ ‹' dü÷j·T‘˚ dü#s· ê#·sy¡ Té μ nHêïs¡T. |üsÁ¡ ãVü≤à øπ e\+ n<Û´ä ≈£îå &ÉT (n~Û G nø£+å ) ô|q’ ñ+&ç øπ e\+ áøÏ+å #˚yê&ÉT, #·÷#˚yê&ÉT ˝Ò<ë uÛ≤dæ+|ü#˚ùdyê&ÉT nì ns¡ú+. πøe\+ <äèø˘ dü«s¡÷|ü+>± ñqï ‘·‘·Ô«+. Á|üø£è‹ á #·sê#·sêìï düèwæºdüTÔ+~. <ëì ìj·Te÷\≈£î ˝Àã&ç ø£s¡à|òü\+ \_Ûdü÷Ô ñ+≥T+~. ªªnsTTHê eT÷&ÛÉT\T qqTï eTqTwü´ X¯Øs¡+ ÄÁX¯sTT+∫qyê&ç>± (n+fÒ ˇø±H=ø£ Äø±s¡+˝À ñqï≥T¢) #·÷kÕÔs¡T. HêjÓTTø£ÿ |üs¡‘·‘êÔ«ìï ‘Ó*j·Tø£ yês¡T qqTï n˝≤ neùV≤fi¯q #˚kÕÔs¡Tμμ (XÀ¢.11). n|ü]∫Ã¤qïyÓTÆq (|ü]#˚Ã¤<ä+˝Òì ` |ü]$T‹˝Òì) #Ó’‘·Hê´ìï HêeTs¡÷bÕ\Tqï e´øÏÔ>± uÛ≤$+#·&É+ |üs¡e÷‘·à‘·‘êÔ«ìï neùV≤fi¯q #˚dæqfÒ¢. Ç+‘·es¡≈£L ìs¡TZDÁãVü≤à dü«s¡÷|ü+ #Ó|üŒã&ç+~. ‘·s¡yê‹ uÛ≤>∑+˝À (XÀ¢. 12 qT+&ç 34) C≤„qkÕ<Ûäq+>± uÛÑøÏÔ, n+<äT˝À y˚<ë˝À¢ #Ó|æŒq ñbÕdüq\ kÕúsTT $e]+|üã&Ü¶sTT. <Ó’MÁ|üø£è‹ ` ÄdüTØÁ|üø£è‹ yÓTT<ä{À¢H˚ sêø£ådü|ü≥Tº ñqï uÛÑ≈£îÔ*ï ìs¡dædüTÔHêï&ÉT lø£èwüßí&ÉT. rÁe|ü≥Tº<ä\‘√ #Ó&ÉT|üqT\T #˚ùdyêfi¯ó¢ sêø£ådüT\T. πøe\+ Ç+Á~j·TdüTU≤\˝À eTTì–‘˚˝Òyêfi¯ó¢ ndüTs¡T\T. Ç˝≤+{Ïyês¡T j·TC≤„\T, yê] dü«uÛ≤yêìøÏ ‘·–qfÒ¢ ñ+{≤sTT. |òü*‘ê\T ≈£L&Ü n˝≤π> ñ+{≤sTT. á sêø£åd” Á|üø£è‹, ÄdüTØ Á|üø£è‹ ñqïyêfi¯ó¢ Á|üø£è‹ nH˚ yÓ÷Væ≤˙ eX¯+˝À ñ+{≤s¡T (Á|üø£è‹+ yÓ÷Væ≤˙+ Á•‘ê' ` XÀ¢.12). yÓ÷Væ≤˙ n+fÒ eT¬ses√ø±<äT. nH˚ø£ s¡T#·T*ï #·÷|ædü÷Ô eTq*ï yÓ÷Væ≤+|ü#˚ùd »>∑‘˚Ô »>∑H√àVæ≤ì. <˚Vü‰‘·àyê<ä+˝À ñqï eTìwæì dü+‘·è|æÔ|üs¡#˚~. Ç<˚ sêø£åd”, ÄdüTØÁ|üø£è‹. Bìï >∑÷]Ã 16e n<Ûë´j·T+ $es¡+>± #ÓãT‘·T+~. ÄdüTØÁ|üø£è‹øÏ $s¡T<äΔyÓTÆq~ <Ó’MÁ|üø£è‹. Bìï ÄÁX¯sTT+∫qyêfi¯ó¢ nqqéTqdü' (XÀ¢.13) ` $T>∑‘ê <˚ì˙ ø±≈£î+&Ü |üs¡e÷‘·àô|’H˚ eTqdüT ì*|æ |üs¡e÷‘·àqT uÛÑõkÕÔs¡T. Ä |üs¡e÷‘·à‘·‘·Ô«+ Hêø£+fÒ nq´+ø±ì~ nì uÛ≤$kÕÔs¡ì eTs√ ns¡ú+. Ms¡T C≤„qT\T, ñ‘·Ôe÷~Ûø±s¡T\T.

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

eT<Ûäé÷~Ûø±s¡T\T kÕ<ÛäTe÷s¡Z+˝À ñ+≥÷ uÛÑ>∑e+‘·TDÏí ø°]Ôdü÷Ô, nq>± y˚<ë+‘·ÁX¯eD+ #˚d÷ü Ô yÓ÷ø£+å ø±yê\H˚ ø√]ø£‘√ uÛøÑ ‘ÔÏ √ ≈£L&çqyê¬s’ qqTï ùd$düT+Ô {≤s¡T (XÀ¢.14). C≤„q+ ø√s¡T‘·÷ @<ÓH’ ê <˚e‘ês¡÷bÕìï ñbÕdüq #˚jT· &É+≈£L&Ü Ç+<äT˝À uÛ≤>∑y˚T. eT]ø=+<äs¡T C≤„qT\T C≤„qj·T»„+˝À (4e n<Ûë´j·T+˝À #Ó|æŒq$<Ûä+>±) ÁãVü‰à‘Óà’ ´ø£úÛ≤eq˝À ñ+{≤s¡T (XÀ¢.15). @ø£‘«˚ q |üè<∏øπä «Ô q ãVüQ<Ûë $X¯«‘√eTTKyéT nHêï&ÉT. |üsÁ¡ ãVü≤à ˇø£f,Ò n<˚ Hê ‘·‘«Ô· + nì @ø£‘«˚ q nH˚ |ü<ëìøÏ ns¡+ú . |üè<∏øπä «Ô q n+fÒ Ä~‘·T´&˚ ÁãVü≤à, #·+Á<äT&˚ ÁãVü≤à, eTqùd‡ ÁãVü≤à nì $$<Ûäs¡ø±\T>± ñbÕdüq #˚j·T&É+. dü>∑TD ` ìs¡TZD |üP»\T eTq+ #˚ùd #ê˝≤ |üP»\T, Áe‘ê˝À¢ Ç˝≤+{Ï uÛ≤yê˝Ò ø£ìŒdüTÔ+{≤sTT. dü>∑TDÁãVü≤às¡÷bÕ*ï Äsê~Û+#˚yêfi¯ó¢ ≈£L&Ü Á|ü‹ |üP»˝À dü>∑TD, ìs¡TZD s¡÷bÕ*ï ¬s+{Ï˙ #ÓãT‘·T+{≤s¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î $T<∏ë´»>∑<ä~ÛcÕ˜Hê nì \*‘ê<˚$ì X¯ó<äΔ#Ó’‘·q´+>± |üPõkÕÔeTT. dü ÁãVü≤à dü •e' dü Vü≤]' n+≥÷ Hêsêj·TDT&˚ nìï <˚e‘·\ s¡÷|üeTì |üPõdüTÔ+{≤+. j·T+ ÁãVü≤à y˚<ë+‘·$<√ e<ä+‹ n+≥÷ $ù|òTïX¯«s¡T&˚ |üs¡ÁãVü≤à nì |üPõdüTÔ+{≤+. Ç˝≤>∑ dü>∑TD, ìs¡TZD s¡÷bÕ\T ¬s+{Ï˙ #Ó|üŒ&É+˝À ñ<˚›X¯+ Áø£eTÁø£eT+>± n˝≤ |üPõ+#˚yê&ç˝À dü>∑TDuÛ≤eeTT, ø√]ø£\T ‘=\– ‘·‘«Ô· +yÓ|’ ⁄ü yÓfi‘¯ ê&Éì ÄX¯. øπ e\+ ø√]ø£\ ø√dü+ |üP»#˚ùdyê&ÉT dü>T∑ D≤ø±s¡+‘√ dü+‘·è|æÔ|ü&É‘ê&ÉT. Ç+ø=+‘· Ä˝À#·HêX¯øÏÔ ñqïyê&ÉT ìs¡TZD‘·‘êÔ«ìï >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·&É+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔ&ÉT. á s¡÷bÕ\˙ï |üs¡e÷‘·à˝Àìy˚ nì 16e XÀ¢ø£+. ªªH˚H˚ Áø£‘·Te⁄qT, H˚H˚ j·T»„eTT, H˚H˚ eT+Á‘·+, H˚H˚ Ä»´+ eT]j·TT ôVAeTÁ<äe´+μμ (á uÛ≤e+ 4e n<Ûë´j·T+˝À #·÷XÊ+. 17, 18 XÀ¢ø±\T Ç<˚ uÛ≤yêìï ‘Ó\T|ü⁄‘êsTT. á »>∑‘·TÔ≈£î ‘·+Á&ç, ‘·*¢, ø£s¡à|òü\$T#˚Ãyê&ÉT n˙ï H˚H˚. y˚<ädü«s¡÷|ü+ H˚H˚. H˚H˚ b˛wü≈£î&ÉqT, Á|üuÛÑTe⁄qT, kÕøÏåì. »>∑‘·TÔ≈£î n~ÛcÕ˜qyÓTÆq yêDÏí, Á|ü|ü+#êìøÏ ;»uÛÑ÷‘·T&Ó’qyêDÏí. (á XÀ¢ø±\T düèwæº nH˚ dü+<äsê“¤ìï $e]+#·&ÜìøÏ #Ó|æŒqeì ÁãVü≤à≈£î ì»+>± M{Ïe\¢ ø£s¡Ôè‘·«+ ˝Ò<ìä eTqyÓT|ü&É÷ >∑Ts¡T#Ô d˚ Tü ≈£î+≥T+&Ü*.)

‘=$Tà<äe n<Ûë´j·T+

|òüTqbÕ]ƒ dü+>∑‹ @$T{Ï? Çø£b˛‘˚ $T>∑‘êyês¡T, j·÷õ„≈î£ \T, k˛eTj·÷E\T, y˚<ë˝À¢ ìcÕí‘T· \T nsTTqyê] Á|ües¡Ôq @$T{Ï? M]øÏ yÓ÷ø£å+>∑T]+∫ |ü≥Tº<ä\˝Ò<äT. dü«s¡ZdüTU≤\÷, $T>∑‘ê <˚e‘ê˝Àø±\T ˝≤+{Ï uÛÀ>±\qT ø√s¡T≈£î+{≤s¡T. ˇø£y˚fi¯ ÁX¯<äΔ>± Ä#·]+∫e⁄+fÒ dü«sêZìï bı+~ <˚euÛÀ>±\qT nqTuÛÑ$kÕÔs¡T (XÀ¢.20). ø±˙ yêfi¯¢≈£î ÁøÏ+<ä #Ó|æŒq≥T¢ ‹s¡T>∑TÁ|üj÷· DeTT+~. ‘˚ ‘·+ uÛÑTø±Ô« dü«s¡Z˝Àø£+ $XÊ\+ ø°åDÒ |ü⁄DÒ´ eTs¡Ô´˝Àø£+ $X¯ìÔ ˆ @e+ Á‘·sT÷<Ûäs¡àeTqTÁ|ü|üHêï >∑‘ê>∑‘·+ ø±eTø±e÷ \uÛÑH˚Ô ˆˆ 21 yêfi¯ó¢ $XÊ\yÓTÆq dü«s¡Z˝Àø£+˝Àì düTU≤\qT nqTuÛÑ$+∫ Ä |ü⁄D´+ ø°åDÏ+#·>±H˚ eT∞¢ á ˝Àø£+˝ÀøÏ Á|üy˚•kÕÔs¡T. Ç˝≤>∑ ø±eTø±eTT˝…’qyês¡T (ø√]ø£\T ø√πsyês¡T). >∑‘ê>∑‘·+ nq>± eNÃb˛j˚Tyê{Ïì e÷Á‘·y˚T bı+<äT‘ês¡T. XÊX¯«‘·yÓTÆq<ëìï bı+<ä˝Òs¡T. Ç~ y˚<ä|ü+&ç‘·T\ dü+>∑‹. ø±˙ ø√]ø£\qT e<ä* ìcÕÿeTø£s¡à #˚ùdyês¡T |üs¡e÷‘·àø£+fÒ y˚s¡T>± <˚ì˙ <Ûë´ì+#·≈£î+&Ü ñ+{≤s¡T. Çø£ÿ&=ø£ Á|üdæ<äΔXÀ¢ø£+. nqHê´•ÃqÔj·TH√Ô e÷+ j˚T »Hê' |üs¡T´bÕdü‘˚ ˆ ‘˚cÕ+ ì‘ê´_Ûj·TTø±ÔHê+ jÓ÷>∑πøåeT+ eVü‰eT´Vü≤yéT ˆˆ 22 me¬s’‘˚ Hêø£+fÒ y˚s¡T>± ñ+&Éø£ qH˚ï ùd$düTÔ+{≤s√ m\¢|ü&É÷ Á|üj·T‘·ïo\T¬s’ ñ+{≤s√ yê] jÓ÷>∑πøåe÷*ï H˚H˚ eVæ≤kÕÔqT nì ns¡ú+. á dü+<äs¡“¤+˝À jÓ÷>∑πøåe÷\+fÒ ˝ÖøÏø£ jÓ÷>∑πøåe÷\T ø±<äT. jÓ÷>∑+ n+fÒ ìs¡+‘·s¡ ÁãVü≤àìwü˜, πøåeT+ <ëìì s¡øÏå+#·&É+ nì ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. Ms¡T C≤„Hêìï ø√πsyês¡T. Ç˝≤>∑ uÛÑøÏÔ ¬s+&ÉT s¡ø±\T ` düø±eTuÛÑøÏÔ ` dü«s¡Z+ ø±yê\ì ø√]ø£. ìcÕÿeTuÛÑøÏÔ ` yÓ÷ø£å+ ø±yê\H˚ ∫+‘·q‘√ uÛÑøÏÔ. Ç‘·<˚e‘·\T nìï dü«s¡÷bÕ\T X¯ó<ä#Δ ‘’Ó q· ´+˝Àìy˚ nqï|ü&ÉT $T>∑‘ê <˚e‘·\dü+>∑‹ @$T{Ï? nì XÀ¢. 23 #ÓãT‘·T+~. ªªÇ‘·s¡ <˚e‘·\qT ` nq>± @j˚T s¡÷bÕ˝À¢HÓ’Hê uÛÑøÏÔ>± uÛÑõùdÔ yêfi¯ó¢ qqTï ùd$düTÔqïfÒ¢. ø±>± yês¡T n$~Û|üPs¡«ø£+>± nq>± C≤„qe÷s¡Z+˝À

100

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ø±≈£î+&Ü Ç‘·s¡ e÷sêZ˝À¢ uÛõÑ düTHÔ êïs¡Tμμ (XÀ¢. 23). ô|’ XÀ¢ø+£ ˝À eT∞¢ Çwü<º e˚ ‘êsê<Ûqä #Ó|üŒã&ç+~. uÛ≤s¡rj·T∫+‘·q˝À $XÊ\<äèø£Œ<∏ä+ ñ+&É&Üìø°, $_Ûqï <˚e‘·*ï $_Ûqï dü+<äsê“¤˝À¢ $_Ûqï ÁbÕ+‘ê˝À¢ |üPõ+#·&Üìø°, nsTTHê Çe˙ï uÛ≤s¡rj·T dæ<ëΔ+‘·+˝À uÛ≤>∑+ ø±e&Üìø° Ç˝≤+{Ï ^‘êyêø±´\T, M{ÏøÏ eT÷\yÓTÆq ñ|üìwü<ë«ø±´\T ø±s¡D+. ø√]ø£qTã{Ïº |ò\ü +. <˚e‘·\qT |üPõ+#˚yês¡T <˚e‘ê«ìï bı+<äT‘ês¡T. |æ‘s· T¡ *ï |üPõ+#˚yês¡T |æ‘s· T¡ *ï, Ç‘·s¡ uÛ÷Ñ ‘ê*ï (|üèB∏« yÓTT<ä\>∑T uÛ÷Ñ ‘ê\T) |üPõ+#˚yês¡T Ä uÛÑ÷‘ê*ï bı+<äT‘ês¡T. qqTï (ÁãVü≤à‘·‘êÔ«ìï) ø√πsyês¡T qH˚ï bı+<äT‘ês¡T (XÀ¢.25). düHêàs¡Z+˝À ñqï kÕ<Ûës¡DuÛÑ≈£îÔ\ dü+>∑‘˚$T{Ï? á $wüj·T+ ‘·sê«‹ XÀ¢ø±˝À¢ #Ó|üŒã&ç+~. uÛÑøÏÔ Á|ü<Ûëq+. uÛÑøÏÔ|üPs¡«ø£+>± |üÁ‘·+ø±˙, |ü⁄wüŒ+ø±˙, |òü\+ø±˙, ˙s¡Tø±˙ düeT]Œ+∫Hê uÛÑ>∑yêqT&ÉT <ëìì d”«ø£]kÕÔ&ÉT (XÀ¢.26). áX¯«sês¡ŒDãT~Δ (XÀ¢. 27,28). ˙e⁄ @~ #˚dæHê, @~ ‹Hêï, @~ ôVAeT+ #˚dæHê, @~ <ëq+ #˚dæHê n~ Hê≈£î düeT]Œ+#·T (XÀ¢. 27). n˝≤ #˚dæq|ü⁄&ÉT Ä nuÛ≤´dü+e\¢ ˙e⁄ Áø£eT+>± ø£s¡à*ï e<ä*qyê&Éee⁄‘êe⁄. Ä$<Ûä+>± ø£s¡à|òü\+ qT+&ç ‘·|æŒ+#·Tø√>∑\e⁄ (XÀ¢. 28). uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ sê>∑<˚«cÕ\T ˝Òe⁄. o‘·ø±\+˝À dü÷s¡T´&ç m+&É˝À ì˝§Ãqïyê&çπø düTK+>± ñ+≥T+~. ì˝ÀÃìyê&çøÏ ñ+&É<äT. n{≤¢π> dü÷s¡´øÏs¡D≤˝≤¢>± uÛÑ>∑yêqT&ÉT n+<ä]|ü{≤¢ ˇø£ÿfÒ. eTq≈£î \_Û+#˚ |òü\+˝À yÓ’wüeT´+, eTq Á|üj·T‘êïìïã{Ïº ñ+≥T+~. Ç˝≤π> ø£s¡àã+<ÛäeTT, $eTTøÏÔ eTq Á|üj·T‘·ï+ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+{≤sTT. mes¡T uÛÑ>∑e+‘·TDÏí uÛÑõkÕÔs√ yê] Á|üj·T‘·ï+ dæ~ΔdüTÔ+~ (XÀ¢. 29). uÛÑøÏÔ˝À Ä#ês¡ìj·Te÷\ ÁbÕ<Ûëq´+˝Ò<äT. uÛÑøÏÔ˝Ò≈£î+&Ü m+‘√ •cÕº#ês¡+, ‘·T.#· ‘·|üŒ≈£î+&Ü |üP»#˚dæHê |òü\+ ‘·≈£îÿy˚. n<˚ |üP» •cÕº#ês¡+ ø±ø£b˛sTTHê, @ es¡í+ yê&Ó’Hê, C≤‹e\¢, es¡í+e\¢, ÁøÏj·T˝À $<Ûëq+e\¢, dü«uÛ≤e+e\¢ @yÓ’Hê ˝ÀbÕ\THêï ne˙ï uÛÑøÏÔ#˚‘· |ü$Á‘ê\e⁄‘êsTT nì X¯+ø£sêq+<äT\T Çø£ÿ&É yê´U≤´ì+#ês¡T. <äTwüºdü«uÛ≤e+ ø£\yê&Ó’Hê nì

‘=$Tà<äe n<Ûë´j·T+

101

eTs√ nsêúìï ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T |ü+&ç‘·T\T. uÛ≤>∑e‘·+˝À nC≤$Tfi¯ó&ÉT nH˚ø£ <äTsêàsêZ\T #˚dHæ ê nø£kÕà‘·T>Ô ± Hêsêj·TD düàs¡D #˚jT· &É+e\¢ sêe&É+e\¢ n‘·ìøÏ $wüßíø£è|ü ø£\T>∑T‘·T+~. ø£s¡àuÛÑ÷$T á dü+<äs¡“¤+˝À ˙\ø£+sƒ¡ |ü+&ç‘·T\T ˇø£e÷≥ ÁyêXÊs¡T. á uÛÑøÏÔ Çø£ÿ&˚ #˚j·÷*. nq>± eTqTwü´˝Àø£+˝ÀH˚ #˚j·÷*. Ç‘·s¡ ˝Àø±˝À¢ ø£s¡à≈£î neø±X¯+˝Ò<äT nHêïs¡T. eTqTwü´˝Àø±H˚ï ø£sà¡ uÛ÷Ñ $T n+{≤s¡T. nq>± eT+∫|üqT\T>±˙, #Ó&TÉ |üqT\T>±˙ #˚jT· &ÜìøÏ neø±X¯eTTqï ˇπø ˇø£ kÕúq+. (uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ø£sà¡ uÛ÷Ñ $T nì ‘Ó*j·Tìyês¡T eéVü≤]düT+Ô {≤s¡T. eTqTwü´˝Àø£eT+‘ê ø£sà¡ uÛ÷Ñ y˚T). $T>∑‘ê˝Àø±\T nq>± uÛTÑ es√¢ø,£ düTes√¢ø£, dü‘·´˝Àø£+˝≤+{Ï }s¡Δ«˝Àø±\T>±˙, n‘·\, $‘·\, bÕ‘êfi¯˝Àø±˝≤¢+{Ï n<Û√˝Àø±\T>±˙ πøe\+ ø£s¡à|òü˝≤ìï nqTuÛÑ$+#·&Üìπø @s¡Œ&çq kÕúHê\T. n$ ø£s¡àuÛÑ÷eTT\T ø±e⁄, uÛÀ>∑uÛÑ÷eTT\T. |ü⁄D´+jÓTTø£ÿ >±˙, bÕ|ü+jÓTTø£ÿ >±˙ uÛÀ>∑+ (uÛÑTõ+#·&É+) ø√dü+ ñqï kÕúHê\T. ø±e⁄q Çø£ÿ&˚ uÛÑõ+#·T nH˚ ñ<˚›X¯+‘√ ø£èwüßí&ÉT ªªá nì‘·ýÓTÆq ˝Àø±\qT bı+~q ˙e⁄ qqTï ùd$+#·Tμμ (XÀ¢. 33) n+{≤&ÉT. ªªHêô|’H˚ eTqdüT‡ ì*|æe⁄+&ÉT, qH˚ï j·T»„+#˚sTT, qH˚ï |üs¡eTyÓTÆq e÷s¡Z+>± m+#·Tø=ì, qH˚ï bı+<ä>∑\e⁄μμ (XÀ¢.34). á dü+<˚X¯+‘√ á n<Ûë´j·T+ eTT>∑TdüTÔ+~.

|ü<äe n<Ûë´j·TeTT

$uÛ÷Ñ ‹jÓ÷>∑eTT $uÛÑ÷‹ nq>± $$<Ûäs¡÷bÕ˝À¢ ñ+&É&É+. ª$μ nH˚ ñ|üdüs¡Z≈£î $$<ÛäyÓTÆq nì ns¡ú+. ªuÛÑ÷μ <Ûë‘·Te⁄≈£î ñ+&É&É+ nì ns¡ú+. |üs¡e÷‘·à‘·‘·Ô«+ nH˚ø£s¡÷bÕ˝À¢ ø£q|ü&É&É+ Ç+<äT˝À #·÷kÕÔ+. |üs¡e÷‘·à‘·‘·Ô«+ H˚s¡T>± Ç+Á~j·÷\≈£î ‘Ó*j·T<äT. ø±˙ <ëì Á|üuÛ≤e+ ‘Ó\Tdü÷Ô+≥T+~. Ç~es¡≈£î @&Ée n<Ûë´j·T+˝À¢ ªs¡k˛Vü≤eT|ü⁄‡ øöH˚Ôj·Tμ (7`8) yÓTT<ä\>∑T XÀ¢ø±˝À¢ ˙{Ï˝À ñqï X¯øÏÔì H˚H˚, |üè~∏$˝À >∑+<Ûä+ H˚H˚, »>∑‘·TÔ˝Àì Á|ü‹edüTÔe⁄ ‘·‘·Ô«+ H˚H˚. nìï uÛÑ÷‘ê˝À¢ <ÛäsêàìøÏ n$s¡T<äΔyÓTÆq ø±eTeTT H˚H˚ n+≥÷ #ÓbÕŒ&ÉT. n˝≤π> 9e n<Ûë´j·T+˝À XÀ¢. 10 qT+&ç 19 es¡≈£î nVü≤+ Áø£‘·T s¡Vü≤+ j·T»„' n+≥÷ H˚H˚ Áø£‘·Te⁄, H˚H˚ j·T»„eTT, dü‘Y, ndü‘·TÔ H˚H˚ n+≥÷ ‘·qT m˝≤ Á|üø£≥eTe⁄‘·THêï&ÉT nì #ÓbÕŒ&ÉT. Ä ‘·‘·Ô«y˚T eT]+‘· $kÕÔs¡+>± á n<Ûë´j·T+˝À #Ó|Œü ã&ç+~. $uÛ÷Ñ ‹ nq>± uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì $kÕÔs+¡ . Bìï #Ó|Œæ q+<äTe\¢ á n<Ûë´j·T+ $uÛÑ÷‹jÓ÷>∑+. á n<Ûë´j·÷ìø°, 11e n<Ûë´j·÷ìø° ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ dü+ã+<Ûä+ ñ+~. á ¬s+&É÷ ¬s+&ÉT <äèwæºø√D≤\T. uÛÑ>∑e+‘·TDÏí $X¯«+˝À <ä]Ù+#·&É+ 10e n<Ûë´j·T+˝À nsTT‘˚ uÛÑ>∑e+‘·T&ç˝À $XÊ«ìï <ä]Ù+#·&É+ 11e n<Ûë´j·T+˝À $wüj·T+. Äq+<ä–] nH˚ Ä#ês¡T´\T á ¬s+{Ïì >∑T]+∫ Áyêdü÷Ô, 11e n<Ûë´j·T+˝À ª‘·‘Yμ (ÁãVü≤à) jÓTTø£ÿ \øå±´s¡ú+ #Ó|üŒã&ç+~, 11˝À ª‘·‘Yμ jÓTTø£ÿ yê#ê´s¡ú+ #Ó|üŒã&ç+~ nHêïs¡T. á |ü<ë\T y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À ‘·s¡#·T>± ø£ì|ækÕÔsTT. M{Ï ns¡ú+ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+. yê#ê´s¡+ú n+fÒ ˇø£ yêø£´+˝Àì X¯u≤›\≈£î ñqï~ ñqï≥T¢>± nsêúìï Á>∑V≤æ +#·&+É (literal meaning). n˝≤ ns¡+ ú Á>∑V≤æ +#·&+É ø=ìï dü+<äsê“¤˝À¢ bıdü><∑ Tä . n˝≤+≥|ü&ÉT yêø£´+ yÓTT‘êÔìøÏ Bì ñ<˚›X¯+ @$T{Ï? nì ‘·]ÿ+∫ eTs√ ns¡ú+ Á>∑Væ≤+#ê*. Bì \øå±´s¡+ú (intended meaning, implied meaning) n+{≤s¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ªq~˝À |ü˝…¢μ nqï|ü&ÉT q~˝À |ü˝…¢ ñ+&É&ÜìøÏ M˝Ò¢<äT ø±ã{Ïº q~ ˇ&ÉT¶q, q~ì ÄqTø=ìe⁄qï |ü˝¢… nì eTq+ Á>∑V≤æ +∫qfÒ¢ ñ|üìwü‘T· ˝Ô À¢ nø£ÿ&Éøÿ£ &É #Ó|Œæ q yêø±´\≈£î dü+<äsê“¤ìïã{Ïº \øå±´s¡ú+ rdüT≈£î+{≤s¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ª‘·‘·Ô«eTdæμ (n<˚ ˙e⁄) nì #Ûê+<√>√´|üìwü‘T· ˝Ô À ‘=$Tà~e÷s¡T¢ #Ó|Œæ q|ü&ÉT düs«¡ X¯øeÔÏ T+‘·+, düs«¡ »„+, düs«¡ yê´|æì nsTTq ÁãVü≤à ˇø£yÓ’|ü⁄, n\ŒX¯øÏÔeT+‘·T&ÉT, <˚X¯ø±˝≤\#˚‘· |ü]#˚Ã¤<ä+ (|ü]$T‹)

|ü<äe n<Ûë´j·T+

103

#˚j·Tã&çqyê&ÉT, n\ŒE„&ÉT nsTTq H˚H=ø£yÓ’|ü⁄. n~ H˚qT m˝≤ ne⁄‘êqT? eT] ñ |üìwü‘T· Ô ‘=$Tà~kÕs¡T¢ #Ó|Œæ +~. Ç˝≤+{Ï e÷≥˝Ò $T>∑‘ê ñ|üìwü‘T· ˝Ô À¢q÷. M{Ïøs£ +ú¡ m˝≤>∑+fÒ düs¡«»„‘·«+, n\Œ»„‘·«+ yÓTT<ä˝…’qyê{Ïì Á|üø£ÿqu…{Ïº |üs¡e÷‘·à #Ó’‘·q´+, Je⁄ì˝À ñqï #Ó’‘·q´+ nH˚ ¬s+{ÏH˚ rdüTø=ì á $wüj·T+˝À ¬s+&É÷ ˇø£fÒ nì #Ó|üŒe#·TÃ. Ç<˚ y˚<ë+‘·+ #ÓãT‘·T+~. n+‘˚>±˙ nVü≤+ø±s¡+‘√ ªH˚H˚ ÁãVü≤àμ nì #Ó|æŒqe÷≥ ø±<äT. m˝≤+{Ï sê>∑<˚«cÕ\T, ÄdüøÏÔ ˝Òq{Ïº ÁãVü≤à‘·‘·Ô«+>± ‘·qTï‘êqT e÷s¡TÃø√yê\ì, ‘·q e´øÏ>Ô ‘∑ · nVü≤+ø±sêìï ‘·T&ç∫ô|≥Tºø√yê\ì kÕ<Û≈ä î£ &ÉT nuÛ≤´dü+ #˚kÕÔ&ÉT. Çø£ÿ&É ª‘·‘Yμ |ü<ä \øå±´s¡ú+ n+fÒ nK+&É#Ó’‘·q´+. eTq ø£ﬁË¢<äT≥ mìï s¡+>∑T˝À¢, mìï s¡÷bÕ˝À¢ ø£ì|ædüTÔ+<√ #·÷&É&É+. eT{Ïº˝À mHÓïH√ï bÕÁ‘·*ï, ã+>±s¡+˝À mHÓïH√ï q>∑\ì #·÷&É>∑\>∑&É+. BìøÏ _Ûqï+>± 11e n<Ûë´j·T+˝À ª‘·‘Yμ |ü<ä yê#ê´s¡úeT+fÒ düs¡«X¯øÏÔeT+‘·+, düs¡«»„+ nsTTq #Ó’‘·q´+˝À á $X¯«+ m˝≤ |ü⁄≥Tº‘·÷, –≥Tº‘·÷ ñ+≥T+<√ #·÷&É>∑\>∑&É+. bÕÁ‘·\˙ï ø£]– eT{Ïº˝À ø£\e&É+. ÄuÛsÑ D¡ ≤\˙ï ã+>±s¡Ts¡÷|ü+˝À ì\∫b˛e&É+. ñ<ëVü≤s¡D á s¬ +&ÉT <äèwæøº √D≤\T eTìwæøÏ $wüj·T+ô|’ |üP]Ô ne>±Vü≤qqT ø£*ŒkÕÔsTT. ‘·q eTVü≤‘·Ô«eTT (>=|üŒ<äq+) n\Œ‘·«+ ¬s+&É÷ nqTuÛÑe+˝ÀøÏ ekÕÔsTT. |ü<äe n<Ûë´j·T+˝À 42 XÀ¢ø±\T. ns¡T®qT&ç Á|üX¯ï\Tqï 7 XÀ¢ø±\T (12 qT+&ç 16) $TqVü‰sTTùdÔ $T>∑‘êe˙ï lø£èwüßíì e÷≥˝Ò. uÛÑ>∑e+‘·Tì $uÛÑ÷‹ mHÓïìï s¡÷bÕ˝À¢ ø£ì|ædüTÔ+~ nì. Ç~ uÛÑ>∑e+‘·Tì s¡÷bÕ\ jÓTTø£ÿ |üP]Ô |ü{Ïºø£ø±<äT. ñ<ëVü≤s¡DÁbÕj·T+>± eT#·TÃ≈£î #·÷|æ+∫q ø=ìï HêeTs¡÷bÕ\T e÷Á‘·yT˚ . eTq+<ä]˝À |üs¡e÷‘·à n_Ûe´øÏÔ ñ+~. ø=+<ä]˝À ø=+‘· m≈£îÿe n_Ûe´øÏÔ ñ+≥T+~. n+<äTπø yês¡T >=|üŒ ø±sê´\T #˚j·T>∑\T>∑T‘ês¡T. eTVü‰‘·Tà\+<äs¡÷ uÛÑ>∑e+‘·Tì ñ‘·ÔeT n_Ûe´øÏÔ nì #Ó|ü ø√e#·TÃ. n˝≤+{Ï ñ<ëVü≤s¡D\T á n<Ûë´j·T+˝À Çe«ã&Ü¶sTT. yÓTT<ä{Ï 11 XÀ¢ø±˝À¢ lø£èwüß&í TÉ ‘·q ‘·‘êÔ«ìï (ÁãVü≤à‘·‘êÔ«ìï) #Ó|Œü &É+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔ&TÉ . Çø£ÿ&É ªH˚qTμ nì lø£èwüß&í TÉ nqï|ü⁄&ÉT ø=ìï#√≥¢ |üsÁ¡ ãVü≤à, ø=ìï#√≥¢ e÷j·÷X¯ø‘ÔÏ √ ≈£L&çq düèwæºø£s¡Ô nì Á>∑Væ≤+#ê*. nìïs¡ø±˝…’q eTH√uÛ≤yê\T uÛÑ>∑e+‘·Tìy˚. ø±˙ n+<äT˝À ÁX‚wü˜yÓTÆq yê{Ïj·T+<˚ eTìwæ Á|üe]Ô+#ê*. Væ≤+dü, eT÷s¡â‘·«+, ndü‘·´+ yÓTT<ä˝…’q$ uÛÑ>∑e+‘·Tì qT+&ç

104

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

e∫Ãqy˚ ø£<ë nì yê{Ï˝À Á|üe]Ô+#·≈L£ &É<Tä . ñ‘·eÔ TyÓTqÆ yê{Ï˝À uÛ>Ñ e∑ <äT“~Δ ì\T|ü⁄ø=ì yê{Ïì nqTdü]+#ê* nH˚ uÛ≤eq‘√ ãT~Δ, C≤„q+, $y˚ø£+, ø£åeT (zs¡TŒ), dü‘·´+, nVæ≤+dü, düeT‘·, ‘·Twæº (dü+‘√wü+), ‘·|üdüT‡, <ëq+ Ç‘ê´<äT\˙ï (XÀ¢. 4,5) uÛÑ>∑e+‘·Tì s¡÷bÕ\T>± #·÷|æ+#ês¡T. n˝≤π> dü|üÔãTTwüß\T, eTqTe⁄\T, Ms¡+<äs¡÷ eT<ë“¤yê e÷qkÕ C≤‘ê' (XÀ¢. 6) ` nq>± HêjÓTTø£ÿ Væ≤s¡D´>∑s¡“¤‘·‘·Ô«+ >∑T]+∫ »ìà+#ês¡T. yê]qT+&ç düèwæº nì ns¡ú+. ªªá$<Ûä+>± $kÕÔsêìï, Ä $kÕÔs¡+˝À jÓ÷>∑+ (@ø£‘·«+) mes¡T #·÷kÕÔs√ n‘·ì~ ìX¯Ã\yÓTÆq jÓ÷>∑+ nqe#·TÃμμ (XÀ¢.7). ªªdüs¡«»>∑‘·TÔ≈£L Á|ü‘·´>±‘·à (nìïÁbÕDT˝À¢ ñqï Ä‘·à‘·‘·Ô«+, #Ó’‘·q´‘·‘·Ô«+) H˚H˚ nì |ü+&ç‘·T\T Á>∑Væ≤kÕÔs¡Tμμ (XÀ¢.8). n˝≤ ñbÕdüq #˚j·÷* nì ns¡ú+. n˝≤ ñbÕdæ+#˚yê]øÏ @+ \_ÛdüTÔ+~? ‘˚cÕ+ dü‘·‘·j·TTø±ÔHê+ uÛÑ»‘ê+ Á|”‹|üPs¡«ø£yéT ˆ <ä<ë$T ãT~ΔjÓ÷>∑+ ‘·+ j˚Tq e÷eTT|üj·÷ìÔ ‘˚ ˆˆ 10 ªªm\¢|ü&É÷ ÄdüøÏÔ‘√, ÁX¯<äΔ‘√, Áù|eT‘√ qqTï uÛÑõ+#˚yê]øÏ H˚qT ãT~Δì ø£\T>∑CÒkÕÔqT. Ä ãT~Δ düVü‰j·T+‘√ yês¡T qqTï #˚s¡>∑\s¡Tμμ nì ns¡ú+. uÛÑøÏÔe\¢ yÓTT<ä≥ \_Û+#˚~ ãT~Δ. nq>± @~ Ä‘·à, @~ nHê‘·à, @~ ì‘·´+, @~ nì‘·´+ nì $&ÉeTs¡∫ #·÷ùd ãT~Δ. Ä ãT~Δì eTq+ yê&ÉTø=ì Ä‘·à‘·‘êÔ«ìï bı+<ë*. ªªãT~Δìe«&Éy˚T ø±≈£î+&Ü yê]ô|’ <äj·T‘√ yê] n+‘·'ø£s¡D+˝ÀH˚ ñ+≥÷ nC≤„qeTH˚ Nø£{Ïì C≤„qB|ü+‘√ bÕs¡Á<√\T‘ê&ÉT uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT (XÀ¢.11). Ç+Á~j·T $wüj·÷\ô|’ ÄdüøÏÔ ‘=\>±\Hêï, $y˚ø£ãT~Δ sêyê\Hêï uÛÑ>∑e<äqTÁ>∑Vü≤+ ñ+&Ü* nì ns¡ú+. á ‘·sê«‘· ns¡T®qT&ç Á|üX¯ï\T. yÓTT<ä{ÏkÕ]>± |üs¡+ÁãVü≤à, |üs¡+<ÛëeT nì ˙y˚ |üs¡ÁãVü≤àe⁄ n+≥THêï&ÉT lø£èwüßíDÏí. ªª˙ ‘·‘êÔ«ìï >∑T]+∫ mHÓïH√ï $wüj·÷\qT ãTTwüß\qT+&ç, Hês¡<äT&ÉT, yê´düT&ÉT yÓTT<ä˝…’qyê]qT+&ç $HêïqT. ˙ ‘·‘êÔ«ìï <˚e‘·\T, <ëqe⁄\T, ‘Ó\TdüTø=q˝Òs¡T. @j˚T $uÛÑ÷‘·T\‘√ ˙e⁄ á ˝Àø±ìï yê´|æ+∫e⁄Hêïy√ yê{Ïì Hê≈£î $ì|æ+#·T. ìqTï @j˚T$<Ûë\T>± uÛ≤eq #˚jT· e#·TÃ, ñbÕdæ+#·e#·TÃ. ˙ jÓ÷>±ìï (Á|ü|ü+#·s¡÷|ü+˝À ø£ì|æ+#˚ ˙ ‘·‘êÔ«ìï) ˙ $uÛÑ÷‹ì (mø£ÿ&É $X‚wü+>± ø£ì|ædüTÔHêïy√ yê{Ïì) $es¡+>± #Ó|üμμ (XÀ¢.12 qT+&ç 18).

|ü<äe n<Ûë´j·T+

105

á $uÛ÷Ñ ‘·T\˙ï <Ûë´HêìøÏ Ä\+ãq>± ñ|üø]£ kÕÔsTT. <Ûë´HêìøÏ, ˝Ò<ë ñbÕdüq≈£î ÁbÕs¡+uÛ<Ñ Xä ˝¯ À ˇø£ Ä\+ãq, ˇø£ }‘·+ ˝Ò<ë |ü≥Tº>=eTà ñ+&Ü\+{≤s¡T kÕ<Û≈ä î£ \T. Ä\+ãq+ ˝Ò≈£î+&Ü kÕøå±‘·TÔ>± y˚<ë+‘·yêø±´\ ∫+‘·q @ ø=~›eT+~ |üPs¡«»qà düTø£è‘·eTTqïyê]ø√ ø£\T>∑T‘·T+~ nì ô|q’ lø£èwüß&í ç e÷≥\T #·÷XÊ+. $T>∑‘êyêﬁ¯ó¢ @<√ ˇø£ eT+Á‘êH√ï, $Á>∑Vü≤s¡÷bÕH√ï, Á|üø£è‹˝Àì ˇø±H=ø£ $uÛÑ÷‹H√ }‘·+>± rdüTø=ì <ëì<ë«sê eTqdüTqT @ø±Á>∑+>± ì\|ü>\∑ s¡T. (n+<äTøπ eTqHê‘Y Á‘êj·T‘˚ Ç‹ eT+Á‘·+ ` <˚ì nsêúìï eTqq+ #˚j·T&É+e\¢ n~ eTq*ï s¡øÏådüTÔ+<√ n~ eT+Á‘·+ nì ns¡+ú ). n˝≤π> $Á>∑V≤ü +. $X‚ùwD >∑èVü≤´‘˚ Ä‘·à‘·‘«Ô· eTH˚q Ç‹ $Á>∑V≤ü ' ` nq>± Ä‘·à‘·‘êÔ«ìï $X‚wü+>± Á>∑Væ≤+#·&ÜìøÏ ˇø±H=ø£ Ä\+ãq. $Á>∑Vü≤+˝À #·÷|æ+∫q ˝Ò<ë e]í+∫q dü+πø‘·+ô|’ (dæ+ã˝Ÿ) <Ûë´q+ #˚j·T&É+. eTqdüT‡qT ìÁ>∑Væ≤+#·&ÜìøÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. ($Á>∑Vü≤+˝À dü+πø‘êìøÏ ñ<ëVü≤s¡D ` eTH√s¡÷ù|≈£åî ø√<ä+&Ü |ü+#·‘·HêàÁ‘· kÕj·Tø± ` (\*‘êdüVü≤ÁdüHêeT+) n+fÒ eTqdü‡H˚<˚ ø√]ø£\qT rπsÃ #Ós¡≈£î$\T¢. ◊<äT Ç+Á~j·÷˝Ò ◊<äT u≤DeTT\T. á s¡÷|ü+˝À \*‘ê<˚$ì <Ûë´ì+#·&+É . Ç˝≤>∑ #ê˝≤ <˚e‘ês¡÷bÕ˝À¢ dü+øπ ‘·+ ø£ì|æd÷ü Ô ñ+≥T+~. Ä dü+πø‘ês¡ú+ô|’ <Ûë´q+ #Ój·÷´*). n+<äTø£H˚ lø£èwüß&í TÉ ~yê´Vü‰´‘·à $uÛ÷Ñ ‘·jT· ' n+≥÷ <ÓM’ Á|üøè£ ‹ ñqï $uÛ÷Ñ ‘·T*ï e÷Á‘·yT˚ #ÓbÕŒ&ÉT. Á|ü<ëÛ q+>± ø=ìï e÷Á‘·yT˚ #Ó|⁄ü ‘êqT. Hê $kÕÔsêìøÏ n+‘·+˝Ò<Tä nHêï&ÉT (XÀ¢.19). yÓTT<ä\T>± ‘Ó\TdüTø√yê*‡+<˚eT+fÒ ` nVü≤e÷‘êà >∑T&ÜπøX¯ düs¡«uÛÑ÷‘êX¯j·Tdæú‘·' ˆ nVü≤e÷~X¯Ã eT<Ûä´+ #· uÛÑ÷‘êHêeTqÔÔ @e #· ˆˆ 20 z >∑T&ÜπøXÊ! (>∑T&Üø± R ìÁ<ä, <ëìï »sTT+∫qyê&Ü! nC≤„qeTH˚ ìÁ<äqT »sTT+∫qyê&Ü! nì ns¡ú+). H˚qT nìïÁbÕDT˝À¢ ñqï Ä‘·àqT. (#Ó’‘·q´s¡÷bÕìï) düs¡«uÛÑ÷‘êX¯j·T dæú‘·' nìïÁbÕDT\ Vü≤è<äj·÷˝À¢ ñqï ‘·‘êÔ«ìï, nìï »˝≤\≈£î düeTTÁ<ä+˝≤>± @ø°uÛ≤e+ #Ó+<˚kÕúq+, nìï+{Ï˝À düeT+>± ñqï ‘·‘·Ô«+. Ä~, eT<Ûä´+, n+‘·+ (düèwæº, dæú‹, \j·T+) \≈£î ø±s¡D+ nì ns¡ú+. Çø£ÿ&É yê´U≤´‘·\T ˇø£ $wüjT· + ÁyêXÊs¡T. á Ä‘·à‘·‘êÔ«ìï <Ûë´ì+#·&+É eTTK´+. Bìï <Ûë´ì+#·&ÜìøÏ X¯øÏÔ˝Òìyês¡T eTπs<Ó’Hê (eTT+<äT #Ó|üŒuÀj˚T) $uÛÑ÷‹ $X‚cÕìï <Ûë´ì+#·e#·TÃ nì $e]+#ês¡T.

106

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

21e XÀ¢ø+£ qT+&ç 38e XÀ¢ø+£ es¡≈L£ 75 $$<Ûä s¡÷bÕ\T, uÛ≤yê\T #Ó|Œü ã&Ü¶sTT. Çe˙ï $uÛÑ÷‘·T˝Ò. ø=ìï <˚e‘ês¡÷bÕ\T, ø=ìï >∑+<Ûäs¡T«\T yÓTT<ä˝…’q$. ø=ìï Á|üø£è‹˝À ñqï dü÷s¡T´&ÉT, qø£åÁ‘ê\T yÓTT<ä˝…’q$. ø=ìï eTqTwüß\T, ãTTwüß˝À¢ ñqï s¡÷bÕ\T, ø=ìï düeTTÁ<ë\T, |üs«¡ ‘ê\T, eèøå±\T yÓTT<ä˝q’… $. ø=ìï <ä+&É˙‹, yê<ä+ yÓTT<ä˝…’q uÛ≤yê\T. eT#·TÃ≈£î ø=ìï ` Ä~‘·T´˝À¢ $wüßíe⁄ CÀ´‘·T\˝À dü÷s¡T´&ÉT y˚<ë˝À¢ kÕeTy˚<ä+ <˚e‘·˝À¢ Ç+Á<äT&ÉT Ç+Á~j·÷˝À¢ eTqdüT‡ s¡TÁ<äT˝À¢ X¯+ø£s¡T&ÉT j·T≈£åî\˝À ≈£îuÒs¡T&ÉT •Ksê˝À¢ y˚Ts¡T düsd¡ Tü ‡\˝À düeTTÁ<ä+ X¯u≤›˝À¢ z+ø±s¡+ j·TC≤„˝À¢ »|üj·T»„+ kÕúesê˝À¢ Væ≤e÷\j·T+ eèøå±˝À¢ sê$#Ó≥Tº >∑Ti≤¿˝À¢ ñ#ÓÃÌÁX¯edü+ @qT>∑T˝À¢ ◊sêe‘·+ Äj·TT<Ûë˝À¢ eÁC≤j·TT<Ûä+ bÕeTT˝À¢ nq+‘·T&ÉT sêø£ådüT˝À¢ Á|üVü‰¢<äT&ÉT $\Tø±ﬁ¯¢˝À sêeTT&ÉT #˚|ü˝À¢ yÓTTdü* q<äT˝À¢ >∑+>∑ $<ä´˝À¢ n<Ûë´‘·à$<ä´ nìï+{Ï˙ Vü≤]+#˚ eTè‘·T´e⁄ Åd”Ô\˝À ø°]Ô, yê≈£îÿ #Û·+<ädüT‡˝À¢ >±j·TÁ‹ ãTT‘·Te⁄\˝À edü+‘·+ eèwæ≈í î£ \+˝À yêdüT<˚e⁄&ÉT bÕ+&Ée⁄˝À¢ ns¡Tq® T&ÉT eTTqT˝À¢ yê´düT&ÉT nD∫y˚ùdyê{Ï˝À <ä+&É˙‹ y˚<ë+‘· n<Ûë´|ü≈î£ \T á $uÛ÷Ñ ‘·T\≈£î dü+ã+~Û+∫q |ü⁄sêDø£<*ä∏ ï nq«sTT+∫ #ÓãT‘ês¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î Äj·TT<Ûë˝À¢ eÁ»+ nqï|ü&ÉT eÁC≤j·TT<Ûä+ <äBÛ∫ nH˚ ãTTwæ yÓHïÓ eTTø£. yÓHïÓ eTTø£ düTwüße÷ïHê&çø° jÓ÷>±ìø° ∫Vü≤ï+. ≈£î+&É*˙ Á|üuÀ<Ûyä T˚ eÁC≤j·TT<Ûä+. <ë+‘√ eèÁ‘·T&ÉT (eèÁ‘· n+fÒ Äe]+∫ ñ+&˚~ nì ns¡ú+) nH˚ nC≤„Hêìï q•+|ü#˚j·T&É+. n˝≤π> ø±eT<Û˚qTe⁄ n+fÒ eTq yêπøÿ ø±eT<Û˚qTe⁄.

|ü<äe n<Ûë´j·T+

107

<Û˚qT+ yê#· eTTbÕd”‘· nq>± yê≈£îÿqT ø±eT<Û˚qTe⁄>± ñbÕdæ+#·T nì ns¡ú+. dü+Á|ü<ëj·T+˝À ñqï >∑Ts¡Te⁄\qT+&ç Ç˝≤π> $uÛÑ÷‘·T\ìï+{Ïø° $X‚cÕsêú\qT Á>∑Væ≤+#ê*. ªªkÕúes¡»+>∑e÷˝À¢ @y˚$ <Ó’MX¯øÏÔeT+‘·eTT˝…’ ñHêïjÓ÷ ne˙ï Hê $uÛÑ÷‘·T˝Òμμ. Ç<=ø£ Á|üdæ<äΔ XÀ¢ø£+. j·T<ä´~«uÛÑ÷‹eT‘·‡‘·Ô«+ leT<ä÷]®‘·y˚Te yê ˆ ‘·‘·Ô<˚yêe>∑#·Ã¤ ‘·«+ eTeT ‘˚CÀ+X¯dü+uÛÑeyéT ˆˆ 41 yê{Ïqìï+{Ï˙ |üs¡ÁãVü≤às¡÷bÕ\T>±H˚ uÛ≤$+∫ ñbÕdæ+#ê*. @<˚~ ◊X¯«s¡´j·TTø£ÔyÓTÆq~, X¯øÏÔeT+‘·yÓTÆq~, ñ‘ê‡Vü≤e+‘·yÓTÆq~ ø£\<√ n<ä+‘ê uÛÑ>∑e~«uÛÑ÷‹>±H˚ uÛ≤$+#ê* nì ns¡ú+. »>∑‘·Ô+‘ê uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À n+X¯ e÷Á‘·y˚T (XÀ¢.42). uÛ≤s¡rj·T dü+düÿè‹˝À eèøå±\qT, q<äT\qT, ø=+&É\qT, »+‘·Te⁄\qT uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì dü«s¡÷|ü+>± #·÷&É&ÜìøÏ Ç<˚ ø±s¡D+. düs«¡ Á‘· ÁãVü≤à<äèwæº ø£*–e⁄+&É&+É . ñ<ëVü≤s¡D≈£î >∑èVü≤+ ì]à+#·&ÜìøÏ H˚\qT ‘·y˚«≥|ü&ÉT eTè‹Ôπø Vü≤q y˚T bÕ|ü+ nì uÛÑ÷$Tì ø£åe÷|üD ø√s¡&É+. q~˝À kÕïq+ #˚ùdÔ q~ì ø£\Twæ‘·+ #˚düTÔHêïqT ø£å$T+#·eTì ø√s¡&+É (j·Tqàj·÷ <ä÷wæ‘+· ‘√j·T+ XÊØs¡eT\dü+j·TT‘·+),ñ<äj÷· H˚ï ˝Ò∫qyÓ+≥H˚ H˚\ô|’ ø±\Tô|fÒº≥|ü&ÉT bÕ<ädüŒs¡Ù+ ø£åeTdü« y˚T nì ø√s¡&É+ ˝≤+{Ï$, Ç‘·s¡T\≈£î eT÷&ÛÉqeTàø±\T>± ø£q|ü&Ée#·TÃ. ø±˙ Ç<=ø£ ‘ê‹Ô«ø£uÛÑ÷$Tø£ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç e∫Ãq uÛ≤eq nì >∑eTì+#ê*. á$<Ûä+>± HêeTs¡÷bÕ\T>± ñqï $XÊ«ìï #Ó’‘·q´s¡÷|ü+>± #·÷&É&É+ á n<Ûë´j·T+˝Àì $wüj·T+.

|ü<äø=+&Ée n<Ûë´j·TeTT

$X¯«s¡÷|ü<sä Ù¡ q jÓ÷>∑eTT |ü<eä n<Ûë´j·TeT+‘ê $X¯«+˝À (nq>± nH˚ø£ $uÛ÷Ñ ‘·T˝À¢) uÛ>Ñ e∑ +‘·TDÏí #·÷&É&+É nH˚ nuÛ≤´dü+. ª‘·‘Yμ (ÁãVü≤à) |ü<ä+jÓTTø£ÿ \øå±´s¡úyÓTÆq (intended meaning) nK+&É#‘’Ó q· ´+ nø£ÿ&É #Ó|Œü ã&ç+~. á n<Ûë´j·T+˝À $XÊ«ìï uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì˝À #·÷&É&+É $wüj·T+. düs¡«X¯øÏÔeT+‘·+, düs¡«»„+, düs¡«yê´|æ, düèwæº, dæú‹ \j·÷\≈£î ø±s¡DyÓTÆq ‘·‘«Ô· +qT #·÷&É&+É . Ç+<äT˝À Á|ü|+ü #ê\T \j·T+ ø±e&É+, eTVü‰Ms¡T˝…q’ ;Ûwàü Á<√D≤<äT\T ø±\|ü⁄s¡Twüß&ç ø√s¡˝À¢ q•+#·&É+ yÓTT<ä\>∑Tq$ #·÷&É>∑\+. $XÊ«qï+‘·{Ï˙ uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À #·÷düTÔHêï+ >∑qTø£ á n<Ûë´j·T+ ù|s¡T ª$X¯«s¡÷|ü<äs¡Ùq jÓ÷>∑+μ. á n<Ûë´j·T+˝À 55 XÀ¢ø±\THêïsTT. yÓTT<ä≥>± ø£èwüßí&çì ‘·q dü«s¡÷bÕìï #·÷bÕ*‡+~>± ns¡Tq® T&ç ÁbÕs¡qú (XÀ¢. 1 qT+&ç 4). lø£èwüß&í TÉ <ëìøÏ n+^ø£]+#·&+É , 5 qT+&ç 9 XÀ¢ø±˝À¢. dü+»j·TT&ÉT ≈£L&Ü Ä $X¯«s¡÷bÕìï #·÷dæ <Ûäè‘·sêÅwüßº&çøÏ e]í+#·&+É 9 qT+&ç 14 XÀ¢ø±˝À¢. ns¡Tq® T&ÉT $X¯«s¡÷bÕìï <ä]Ùdü÷,Ô <ëìï Á|üX+¯ dæ+∫q $<Ûëq+ 15 qT+&ç 31 XÀ¢ø±˝À¢. ‘êqT Á|ü<ä]Ù+∫q~ ø±\s¡÷|ü+˝À ñqï ˇø±H=ø£ ~e´s¡÷|üeTì lø£èwüßí&ÉT #Ó|üŒ&É+ 32 qT+&ç 34 XÀ¢ø±˝À¢. ns¡T®qT&ÉT eTs¡˝≤ $X¯«s¡÷bÕìï Á|üX+¯ dæd÷ü Ô uÛj Ñ T· +ø£sy¡ TÓ qÆ s¡÷bÕìï ñ|üd+ü Vü≤]+#·eTì ø√s¡&+É 36 qT+&ç 46 XÀ¢ø±˝À¢. ∫e] XÀ¢ø±\T $X¯«s¡÷|ü<äs¡Ùq+˝Àì >=|üŒ‘·Hêìï #ÓãT‘êsTT. X¯ó<äΔ|üs¡ÁãVü≤à≈£î s¡÷|ü+, HêeT+ ˝Ò<äT nì y˚<ë+‘·dæ<ëΔ+‘·+. eT] lø£èwüßí&ÉT #·÷|ü⁄‘·Tqï s¡÷|üy˚T$T{Ï? ÁãVü≤àπø dü+ã+~Û+∫q e÷j·÷X¯øÏÔ˝À @s¡Œ&˚ s¡÷|üy˚T $X¯«s¡÷|ü+. Ç<=ø£ e÷j·÷eTj·T s¡÷|ü+. á s¡÷bÕìïã{Ïº }Væ≤+#˚<˚ |üsÁ¡ ãVü≤à‘·‘‘· «Ô· +. á e÷j·TeTj·T s¡÷|ü+˝ÀH˚ düs«¡ »„‘«· +, düs«¡ X¯øeÔÏ T‘·«+ yÓTT<ä˝q’… >∑TD≤\˙ï ñ+{≤sTT. ø±e⁄q Ç<=ø£ dü>∑TDs¡÷|ü+. y˚<ë+‘·T\T Bìì ñbÕ~Û‘√ ≈£L&çq s¡÷|ü+ (e÷j·T nH˚ ñbÕ~Û‘√ ≈£L&çqs¡÷|ü+) n+{≤s¡T. eTq+ Äsê~Û+#˚ nìï <˚e‘ês¡÷bÕ\T Ç+<äT˝Àìy˚. j·T≈£îå \T, >∑+<Ûsä T¡ «\T yÓTT<ä\>∑T X¯≈î£ \Ô ˙ï Ç+<äT˝À uÛ≤>∑y˚T. Ç<˚ á n<Ûë´j·T+˝À #·÷|üã&ÉT‘·T+~. ~e´<äèwæº ~e´<äèwæº n+fÒ @$T{Ï? ~e´+ n+fÒ <ÓM’ uÛ≤eq ø£\~. dü+düÿè‘·+˝À ª~yéμ nH˚ <Ûë‘·Te⁄≈£î Á|üø±X¯Hê‘·àø£+ nH˚ ns¡ú+ ñ+~. nq>± edüTÔe⁄qT Á|üø±•+|ü#˚ùd~. e÷eT÷\T <äèwæº <ÓM’ ‘·‘êÔ«ìï #·÷&É˝<Ò Tä . <ÓM’ <äèwæº e÷Á‘·yT˚ <ÓM’ ‘·‘êÔ«ìï #·÷&É>\∑ <äT.

|ü<äø=+&Ée n<Ûë´j·T+

109

uÛÑ>∑eBZ‘· ÁbÕs¡+uÛÑ+ qT+&ç #ÓãT‘·Tqï~ kÕ<Ûä≈£îì <äèwæºø√D+˝À e÷s¡TŒ ‘˚e&Éy˚T. Á|ü|+ü #êìï uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì s¡÷|ü+>± #·÷&É&+É ˇø£ <äèwæøº √D+. Bììã{Ïº uÛ>Ñ e∑ ‘·‡«s¡÷bÕìï }Væ≤+#·Tø√e&É+. eTs=ø£ <äèwæºø√D+˝À #·÷ùdÔ uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À (ø±\Á|üyêVü≤+˝À) Á|ü|ü+#·+ |ü⁄≥º&É+, –≥º&É+ nH˚~ ø£ìŒdüTÔ+~. #·÷&É&É+ n+fÒ eTq+ ø£fi¯¢‘√ ˇø£ <äèXÊ´ìï #·÷dæq≥T¢ ø±<äT, ãT~Δ‘√ Á>∑Væ≤+#·&É+, ne>±Vü≤q #˚düTø√e&É+ nì Á>∑Væ≤+#ê*. Ç<˚ uÛ≤yêìï ˙\ø£+sƒ¡ Ä#ês¡T´\T Áyêdü÷Ô #Ûê+<√>√´|üìwü‘·TÔ˝Àì ˇø£ yêø±´ìï ñ≥+øÏ+#ês¡T ` ªªeTH√-dü´ <Óe’ + #·≈îå£ 'μμ (#Ûê+<√. 8`12`5) eTqùd‡ ~e´#·≈îå£ e⁄. Bìe\¢H˚ ‘·‘êÔ«ìï #·÷&É>∑\&ÉT. Ç+Á~j·÷\T es¡Ôe÷qø±\+˝ÀH˚ |üì#˚kÕÔsTT. eTqdüT‡ eT÷&ÉTø±˝≤˝À¢q÷ $Vü≤]dü÷Ô e⁄+≥T+~. n$<ä´ (nC≤„q+)e\¢ ø£*–q <˚V‰ü ‘·àuÛ≤e+ (<˚V≤ü y˚T ‘·q Ä‘·à nH˚ uÛ≤e+) ‘=\–b˛sTT düsê«‘·àuÛ≤e+˝ÀøÏ e∫Ãq kÕ<Ûä≈£î&ÉT dü÷s¡´ø±+‹‘√ düe÷qyÓTÆq <äèwæº#˚‘· nìï+{Ï˙ #·÷&É>∑\&ÉT nì á dü+<äs¡“¤+˝À lX¯+ø£s¡T\T ÁyêXÊs¡T. ô|’ ñ|üìwü‘·TÔ yêø£´+˝ÀH˚ ªªj·T @‘·e÷‘êàq eTTbÕdü‘˚μμ ` nq>± me¬s’‘˚ á kÕ<Ûäq #˚kÕÔs√ yês¡+<äs¡÷ á$<Ûä+>± #·÷&É>∑\s¡T nHêïs¡T. X¯+ø£s¡T\T Bìï düŒwüº|üs¡Tdü÷Ô ` ÄHê{Ï ãTTwüß\≈£î, <˚e‘·\πø ø±<äT, n\ŒJe⁄˝q’… áHê{Ï kÕ<Û≈ä î£ \+<äs÷¡ á$<Û+ä >± #·÷&É>\∑ s¡T n+{≤s¡T. á $wüj÷· ìï á $X¯«s¡÷|üdü+<äsê“¤ìøÏ nq«sTTùdÔ πøe\+ ns¡T®qT&˚ ø±<äT, kÕ<Ûäq #˚ùdÔ eTq+ ≈£L&Ü ns¡T®qT&ÉT #·÷dæq≥T¢ »>∑‘·TÔqT $sê≥TŒs¡Twüß&ç˝À #·÷&É>∑\+ nì ns¡ú+. Á|ü|ü+#êìï #·÷ùd <äèwæº ÁbÕø£è‘·<äèwæº. uÛÑ>∑e+‘·TDÏí #·÷ùd~ ~e´<äèwæº. eTs√$<Ûä+>± #·÷&Ü\+fÒ lø£èwüßí&ÉT ns¡T®qT&çøÏ ‘ê‘êÿ*ø£+>± jÓ÷>∑T\≈£î, ãTTwüß\≈£î e÷Á‘·y˚T kÕ<ÛäéTj˚T´ <äèwæºì ÇdüTÔHêï&Éì uÛ≤$+#·e#·TÃ. ns¡T®qT&çì ‘ê‘êÿ*ø£+>± <˚X+¯ , ø±\+, nH˚ |ü]#˚Ã<¤ ë\qT+&ç ãj·T{ÏøÏ rdüTø¬ [fl n‘·ìøÏ uÛ÷Ñ ‘·, uÛÑ$wü´<ä«s¡Ôe÷Hê˝À¢ nìï+{Ï˙ ø£ã[+#˚ ø±\‘·‘êÔ«ìï ˇπøkÕ] ø£fi¯¢≈£î ø£{Ïºq≥T¢ #·÷|ædüTÔHêï&ÉT lø£èwüßí&ÉT. yÓTT<ä{Ï Hê\T>∑T XÀ¢ø±˝À¢ ns¡T®qT&ÉT Ç~es¡≈£î $qï<ëìï |ü⁄qX¯Ãs¡D #˚düTø=ì Hê yÓ÷Vü≤+ ‘=\–b˛sTT+~ nì |üs¡y˚TX¯«s¡! |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT! nì dü+uÀ~Ûdü÷Ô ˙ eTVæ≤e÷ì«‘·yÓTÆq s¡÷bÕìï #·÷&Ü\qT≈£î+≥THêïqT nì ÁbÕ]údüTÔHêï&ÉT. ◊X¯«s¡+ s¡÷|ü+ nH˚ |ü<ëìøÏ lX¯+ø£s¡T\T C≤„q+, ◊X¯«s¡´+, X¯øÏÔ, ã\+, Ms¡´+, ‘˚»düT‡‘√ ≈£L&çq nìï+{Ï˙ XÊdæ+#˚ s¡÷|ü+ nì yêÚ≤´ì+#ês¡T. ìs¡TDZ ÁãVü≤à≈£î s¡÷|ü+˝Ò<Tä . Çø£ÿ&É s¡÷|ü+ #Ó|üŒã&ç+~ n+fÒ n~ ñbÕ~Û‘√ ≈£L&çq s¡÷|ü+.

110

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

lø£èwüßí&ÉT ‘·q y˚˝≤~s¡÷bÕ*ï nìï$<Ûë\ <˚e‘êdü«s¡÷bÕ\qT yÓTT‘·Ô+ #·÷|ækÕÔq+{≤&ÉT (XÀ¢. 5, 6). ÇôV’≤ø£düú+ »>∑‘Y ø£è‘·‡ ï+ |üXÊ´<ä´ dü#·sê#·s¡yéT ˆ eTeT <˚ùV≤ >∑T&ÜπøX¯ j·T#êÃq´Á<ä›wüßº$T#·Ã¤dæ ˆˆ 7 #·sê#·s¡yÓTÆq Á|ü|ü+#êqï+‘ê ˇπø#√≥ Hê <˚Vü≤+˝À #·÷&ÉT. Ç+ø± @y˚T+ #·÷&Ü\qT≈£î+≥THêïy√ n<ä+‘ê #·÷&ÉT nì ‘ê‘·Œs¡´+. $sê{Ÿdü«s¡÷|ü+ ` ª$$<Ûä+ sê»‹ Ç‹ $sê{Ÿμ $$<Ûä s¡÷bÕ˝À¢ Á|üø±•+#˚~. nq>± Á|ü|+ü #·+˝À ñqï nìï HêeTs¡÷bÕ\T n+<äT˝Ày˚. n+<äTøπ |ü⁄s¡Twüd÷ü ø£+Ô ˝À düVü≤Ádüosê¸ |ü⁄s¡Twü' n+≥÷ Á|ü|ü+#·+˝À ñqï ÁbÕDT\˙ï Ä $sê≥TŒs¡Twüß&˚ nì e]íkÕÔ+. n<˚e÷≥ Çø£ÿ&É nH˚ø£ eÅø£Ôqj·Tq+ (XÀ¢. 10) nH˚ø£eTT˝…’q ‘·\\T, ø£fi¯ófl ø£\~ nì e]í+#ês¡T. $X¯«‘√eTTK+ (XÀ¢. 12) Á|ü|ü+#·+˝Àì ÁbÕDT\T nìï ø£fi¯fl‘√ #·÷ùd s¡÷|ü+ n˝≤π> nìï H√fi¯fl‘√ d”«ø£]+#˚ ÄVü‰s¡+, nìï #Óe⁄\‘√ $H˚ X¯ã+› , nìï Ç+Á~j·÷\qT+&ç Á>∑V≤æ +#˚ ‘·‘«Ô· + $X¯«‘√eTTK+. düs«¡ uÛ÷Ñ ‘ê\≈£î Ä‘·à nsTTq≥Te+{Ï~ nHêïs¡T yêÚ≤´‘·\T. Ä <˚e<˚e⁄ì (<˚e‘·\πø <˚e⁄&ÉT ` nìï <˚e‘ês¡÷bÕ\T ‘·q˝À ø£*–qyê&ÉT) X¯Øs¡+˝À Á|ü|+ü #·eT+‘ê nH˚ø$£ <Ûë\T>± $uÛõÑ +∫ #·÷|æq≥T¢>± ø£qã&ç+~ ns¡Tq® T&çøÏ (XÀ¢. 13). $düàj·T+‘√ Ä s¡÷bÕìï e]í+#·&+É ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. Ä s¡÷|ü+ $X‚cÕ\T Ç˝≤ ñHêïsTT ` ` Á‹eT÷s¡TÔ\T n+<äT˝À uÛ≤>∑+>± ø£ì|ædüTÔHêïs¡T (XÀ¢. 15). ` j·Tø£å>∑+<Ûäsê«~ <˚e‘ê>∑D≤\T n˙ï Ç+<äT˝À ñHêïsTT (XÀ¢. 15) ` Ç~ Ä~, n+‘·eTT ˝Òì s¡÷|ü+ (XÀ¢. 16). ` nìï Je⁄\÷ Ç+<äT˝À ø£ìŒdüTÔHêïsTT (XÀ¢. 16). ` ªdüeT+‘ê‘Yμ nq>± nìïyÓ’|ü⁄˝≤ ø£ìŒdüTÔqï s¡÷|ü$T~ (XÀ¢. 17). ` á s¡÷bÕìï #·÷ùdÔ ˙y˚ nø£ås¡ÁãVü≤à (ìs¡TZDÁãVü≤à) nì uÛ≤$+#ê*. Á|ü|ü+#êìø£+‘·{Ïø° Ä<Ûës¡+/>∑eT´kÕúq+ ˙y˚ (XÀ¢. 18). ` Ç~ Á|ü|ü+#· <Ûäsêà\qT, düèwæº <Ûäsêà\qT ìj·T+Á‹+#˚ ‘·‘·Ô«+ (XÀ¢. 18). ` á s¡÷|ü+ ªy˚~‘·e´+μ ` C≤„q+‘√ ‘Ó\TdüTø√<ä–q~, Ç+Á~j·÷\‘√ ‘Ó\TdüTø=H˚~ ø±<äT. ñbÕdüq<ë«sê ‘Ó\TdüTø=H˚~ nì ns¡ú+ (XÀ¢. 18).

|ü<äø=+&Ée n<Ûë´j·T+ `

111

dü÷s¡´#·+Á<äT\T, qø£åÁ‘ê\T, Á>∑Vü‰\T Ç+<äT˝À uÛ≤>∑+>± ø£ìŒdüTÔHêïsTT (XÀ¢. 19 eT]j·TT 20) ` <˚e‘·\T, ãTTwüß\T, á s¡÷bÕìï düTÔ‹düTÔHêïs¡T (XÀ¢. 21) ` $ø£è‘·yÓTÆq ø√s¡\‘√ ñqï eTTU≤\T Ç+<äT˝À ø£ìŒdüTÔHêïsTT (XÀ¢. 25). ` <Ûèä ‘·sêÅw|ºü ⁄ü Á‘·T\T, ;Ûwßü à&ÉT, Á<√DT&ÉT, ø£sT¡ &í TÉ yÓTT<ä\>∑Tyês¡+<äs÷¡ bÕ+&Ée⁄\ |üø£å+yê]‘√ düVü‰ á uÛÑj·÷qø£yÓTÆq ø√s¡˝À¢øÏ ‘·«s¡‘·«s¡>± Á|üy˚•düTÔHêïs¡T. ø=+<ä] <˚Vü‰\T Ä ø√s¡\eT<Ûä´ dü>∑+ #·÷s¡íeTj·÷´sTT (XÀ¢. 27). ` qB»˝≤\˙ï düeTTÁ<ëìï #˚]q≥T¢ á qs¡˝Àø£ Ms¡T\+<äs÷¡ á uÛj Ñ T· +ø£sy¡ TÓ qÆ H√ﬁ¯¢˝ÀøÏ Á|üy˚•düTÔHêïs¡T (XÀ¢. 28). ` »«*düTqÔ ï B|ü+˝ÀøÏ $TDT>∑Ts¡T |ü⁄s¡T>∑T\T <äT$TøÏ q•+∫q≥T¢qï~ M] dæ‹ú . Mπsø±<äT ˝À≈£î\+<äs¡÷ Ç˝≤ Á|üy˚•düTÔHêïs¡T (XÀ¢. 29). ` »>∑‘·Ô+‘ê á$<Ûä+>± \j·TeTÚ‘·÷ ñqï~ (XÀ¢. 30). ø±\dü«s¡÷|ü+ ô|’ uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq s¡÷bÕìï #·÷dæ á dü«s¡÷|ü+ @$T{Ï? nì Á|ü•ï+#ê&ÉT ns¡T®qT&ÉT. n+<äT≈£î lø£èwüßí&ÉT ` ø±˝À-dæà ˝Àø£ø£åj·Tø£è‘Y Á|üeè<√Δ ˝Àø±q‡e÷Vü≤s¡TÔ$TVü≤ Á|üeè‘·Ô' ˆ ãTT‘˚-|æ ‘ê«+ q uÛÑ$wü´ìÔ düπs« j˚T-edæú‘ê' Á|ü‘·´˙πøwüß jÓ÷<Ûë' ˆˆ 32 ˝Àø±ìï ø£så TT+|ü#j ˚ T· &ÜìøÏ (q•+|ü#j ˚ T· &ÜìøÏ) ñqï X¯øìÔÏ H˚qT. ˙e⁄ ˝Ò≈î£ Hêï (j·TT<äΔ+ #˚j·T≈£îHêï) á jÓ÷<ÛäT\+<äs¡÷ J$+∫e⁄+&És¡T nì uÛ≤e+. ‘·sê«‹ XÀ¢ø£+˝À Ç<˚ #ÓãT‘·÷ ªªn+<äTe\¢ ˙ ø£åÁ‹j·T<Ûäs¡à+ Á|üø±s¡+ j·TT<äΔ+ ø=qkÕ–+#·T. X¯Á‘·Te⁄\qT »sTT+∫ sê»´+ bÕ*+#·T. Ms¡+<äs¡÷ Hê#˚ eTT+<˚ #·+|üã&Ü¶s¡T. ì$T‘·Ôe÷Á‘·+ uÛÑe düe´kÕ∫Hé ` ˙e⁄ ì$T‘·Ôe÷Á‘·T&ÉyÓ’ |üì#˚sTT (XÀ¢. 33). á ¬s+&ÉT XÀ¢ø±˝À¢ #·÷|æq $X¯«s¡÷|ü+ ≈£L&Ü $sê≥TŒs¡Twüßì˝À ˇø£ uÛ≤>∑y˚T nì ns¡úeTÚ‘·T+~. Ç~ ø±\dü«s¡÷|ü+ (the wheel of time nì n+>∑¢uÛ≤wü˝À nqï≥T¢). á ø±\#·Áø£+ |ü]~Û˝ÀøÏ n+<äs¡÷ sêyê*‡+<˚. düèwæº dæú‹ \j·T+ nH˚ eT÷&ÉT n+XÊ˝À¢ \j·T+ >∑÷]Ãj˚T Çø£ÿ&É Á|ü<Ûëq+>± #ÓbÕŒs¡T. n+<äTπø ˝Àø±q‡e÷Vü≤s¡T$Ô TVü≤ Á|üeè‘·'Ô (XÀ¢. 32) ` n+fÒ Á|üdTü ‘Ô +· j·TT<äuΔ ÷ÑÛ $T˝À á$<Û+ä >± ø£ìŒdüTÔHêïqT nHêï&ÉT. Äq+<ä–] nH˚ Ä#ês¡T´\T Bìï $e]dü÷Ô ø±\+ n+fÒ

112

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ÁøÏj·÷X¯øÏÔ‘√ ≈£L&çq |üs¡ÁãVü≤à nì ÁyêXÊs¡T. (Ç#êÃ¤X¯øÏÔ, ÁøÏj·÷X¯øÏÔ, C≤„qX¯øÏÔ dü«s¡÷|æDÏ nì \*‘êk˛ÔÁ‘·+˝À \*‘ê<˚$ì á $X¯«s¡÷|ü+˝À #Ó|æŒq X¯øÏÔ>± |üPõ+#·&É+ ‘Ó*dæ+<˚). n<Ûäsêàìï q•+|ü#˚j·T&Üì¬ø’ @s¡Œ&çq X¯øÏÔ $X‚wü+. ns¡T®qT&ÉT Bìï >∑eTì+#ê&ÉT. n<Ûäs¡àHêXÊìøÏ e∫Ã X¯øÏÔ ø±ãfÒº »>∑‘·Ô+‘ê ìqTï #·÷dæ dü+‘√wædTü qÔ ï~. sêø£då Tü \T uÛj Ñ T· +‘√ ~≈£îÿ\ìï{≤ |üsT¡ >¬ ‘·T‘Ô T· Hêïs¡T. dæ<|Δä ⁄ü sT¡ wüß\T ìqTï qeTdüÿ]düTHÔ êïs¡T (XÀ¢. 31). ns¡Tq® T&çøÏ Ç~ |üsÁ¡ ãVü≤à‘·‘«Ô· y˚T nì uÀ<Û|ä &ü +ç ~. n+<äTe˝Ò¢ ‘·«e÷~<˚e' |ü⁄s¡Twü' |ü⁄sêD düÔ«eTdü´ $X¯«dü´ |üs¡+ ì<ÛëqyéT ˆ y˚‘êÔdæ y˚<ä´+ #· |üs¡+ #· <ÛëeT ‘·«j·÷ ‘·‘·+ $X¯«eTqqÔs¡÷|ü ˆˆ 38 <˚e‘·\+<ä]˙ ìj·T+Á‹+#˚ s¡÷|ü+ ˙<˚. ˙y˚ Ä~<˚e⁄&eÉ ⁄ (Væ≤s¡D´>∑s“¡ ¤ ‘·‘êÔ«ì$). düèwædº ‹úæ \j·Tø±s¡≈î£ &ç$. y˚<´ä + ` ‘Ó\TdüTø√<ä–q |üsÁ¡ ãVü≤àe⁄ ≈£L&Ü ˙y˚. $X¯«eT+‘ê ˙#˚ yê´|æ+|üã&çq~ nì uÛ≤e+. ÁãVü≤àqT ns¡ú+ #˚düTø√e&É+˝À ¬s+&ÉT kÕúsTT\T >∑eTì+#ê+. 1) ñbÕdü´ ÁãVü≤à (ñbÕdæ+#·<–ä q dü«s¡÷|ü+ ` dü>T∑ Ddü«s¡÷|ü+)— 2) CÒj „ T· ÁãVü≤à (nq>± ‘Ó\TdüTø√<ä–q ÁãVü≤à ` ñbÕdü´ÁãVü≤àø£Hêï ô|q’ Tqï ‘·‘«Ô· + ` y˚<ë+‘·yêø±´\ <ë«sê ‘Ó\TdüTø√<ä–q HêeTs¡÷bÕ\T ˝Òì ìs¡TDZ ‘·‘«Ô· +. ñbÕdü´ÁãVü≤à˝Àì ˇø£ n+XÊìï #·÷dü÷Ô ns¡Tq® T&ÉT CÒj „ T· ÁãVü≤à Ç+¬ø+‘· ñ‘·ÿèwüyº TÓ qÆ <√ uÛ≤$+#·>\∑ T>∑T‘·THêï&ÉT. n+<äTøπ ˙y˚ nø£så Á¡ ãVü≤à. dü<dä ‘ü Y |üs+¡ nq>± dü‘T· ≈Ô î£ , ndü‘T· ≈Ô î£ nr‘·+>± ñqï ‘·‘«Ô· +, y˚<´ä + ÁãVü≤à Ç˝≤+{Ï e÷≥\‘√ düT‹Ô düTHÔ êï&ÉT. á ø±\dü«s¡÷|ü+ #·÷&É&É+e\¢ ;Û‹‘√ >∑<äZ<ädü«s¡+‘√ ≈£L&çqyê&Ó’ Bìï ñ|üdü+Vü≤]+∫ ˙ kÕ<Ûës¡D s¡÷|ü+˝ÀøÏ eT∞ﬂ s¡eTàì ø£èwüßíDÏí ÁbÕ]ú+#ê&ÉT (XÀ¢. 45 ` 46). uÛÑ≈£îÔ&Ó’q ns¡T®qT&çøÏ $X¯«s¡÷|ü+ #·÷|æ+#ê&ÉT lø£èwüßí&ÉT. πøe\+ õC≤„kÕs¡ú+ ø±<äT, <Ûsä à¡ dü+s¡øDå£ ≤s¡+ú ≈£L&Ü. á Á>∑+<∏ës¡+uÛ+Ñ ˝À >∑eTì+∫q≥T¢ Ç‘·ìøÏ |üP]Ô>± ‘·‘·Ô«uÀ<Ûä »s¡>±* n|ü&˚ Ç‘·ìøÏ dü«<Ûäs¡à+ ne>∑‘·eTe⁄‘·T+~. ø±\Á|üyêVü≤+˝À <Ûsä à¡ dü+kÕú|qü ≈£î |üìøÏe#˚Ã ˇø£ ∫qï |üìeTT≥Tº>± ‘·qTï‘êqT ‘Ó\TdüTø√>∑\T>∑T‘ê&ÉT nì lø£èwüßí&ç ñ<˚›X¯+. n+<äTπø C≤„Hêìï Á|üX¯+dædü÷Ô Ç˝≤ n+{≤&ÉT. q y˚<äj·TC≤„<Ûä´j·THÓ’s¡ï <ëHÓ’ s¡ï #· ÁøÏj·÷_Ûs¡ï ‘·b˛_Ûs¡TÅ¬>’' ˆ @e+s¡÷|ü' X¯ø£´ nVü≤+ qè˝Àπø Á<äwüßº+ ‘·«<äH˚´q ≈£îs¡TÁ|üMs¡ ˆˆ 48

|ü<äø=+&Ée n<Ûë´j·T+

113

á $X¯«s¡÷|ü+ #·÷&É&+É ≈£L&Ü C≤„q+˝À uÛ≤>∑yT˚ . nq+‘·$X¯«+˝À ‘·q kÕúHêìï, ‘·q <Ûäsêàìï #·÷&É>∑\>∑&É+. á C≤„q+ j·TC≤„\e\¢, <ëHê\e\¢ Ç‘·s¡ ÁøÏj·T\e\¢ \_Û+#˚~ø±<äT. Ç˝≤+{Ï s¡÷bÕìï <˚e‘·\T ≈£L&Ü #·÷&Ü\ì ø√s¡T≈£î+{≤s¡T (XÀ¢. 52). ø±˙ πøe\+ y˚<ë\T, j·TC≤„\T, yÓTT<ä˝…’q ÁøÏj·T\e\¢ qqTï #·÷&É˝Òs¡T (XÀ¢. 53). eT¬s˝≤>∑ X¯ø£´+ n+fÒ ` uÛÑø±Ô´ ‘·«qq´j·÷ X¯ø£´ nVü≤y˚Te+ $<Û√-s¡T®q ˆ C≤„‘·T+ Á<äwüßº+ #· ‘·‘˚Ô«q Á|üy˚wüßº+ #· |üs¡+‘·|ü ˆˆ 54 nqqúÛÑøÏÔ‘√ e÷Á‘·y˚T qqTï #·÷&É>∑\e⁄, ‘Ó\TdüTø√>∑\e⁄, Hê s¡÷|ü+‘√ n<˚ uÛ≤e+‘√ Á|üy˚•+#·>∑\e⁄ nì XÀ¢ø±s¡ú+. nqqúÛÑøÏÔ nH˚ |ü<ä+ Ç~es¡πø e∫Ã+~. uÛ>Ñ e∑ +‘·Tìø£+fÒ y˚s¬ q’ ‘·‘«Ô· + ˝Ò<Tä nH˚ dæsú u¡ ≤Û eq nqqúÛøÑ .ÔÏ lø£èwüß&í TÉ Ä‘·àdü«s¡÷bÕìï (dü>∑TD, ìs¡TZD s¡÷bÕ\qT) >∑÷]Ã @&Ée n<Ûë´j·T+ qT+&ç #ÓãT‘·÷H˚ ñHêï&ÉT. á uÀ<Ûeä \¢ ns¡Tq® T&çøÏ ø=+‘·es¡≈î£ ne>∑‘y· TÓ +Æ ~. ‘·sê«‘· H˚sT¡ >± $X¯«s¡÷|ü <äsÙ¡ q+‘√ n‘·ì yÓ÷Vü≤+ ‘=\–b˛sTT uÛÑ>∑e‘·Ô‘êÔ«ìï dü]>± Á>∑Væ≤+#ê&ÉT. sêuÀj˚T n<Ûë´j·T+˝Àì $wüj·T+ uÛÑøÏÔ. <ëìï dü÷∫dü÷Ô ∫e] XÀ¢ø£+ lø£èwüßí&ç e÷≥˝À¢ ` eT‘·ÿs¡àø£èqà‘·Œs¡yÓ÷ eT<ä“¤ø£Ô' dü+>∑e]®‘·' ˆ ì¬s’«s¡' düs¡«uÛÑ÷‘˚wüß j·T' dü e÷y˚T‹ bÕD¶e ˆˆ 55 Hê ø=s¡¬ø’ (XÊX¯«‘· <Ûäs¡àdü+s¡ø£å≈£î&Ó’q ‘·‘êÔ«ìπø) ø£s¡à\T #˚dü÷Ô qH˚ï |üs¡eT<Ûäs¡à+ nì uÛ≤$+#·T. Hê uÛÑ≈£îÔ&ÉT>± ñ+≥÷ sê>∑<˚«cÕ\T ˝Ò≈£î+&Ü, ÁbÕDT\$wüj·T+˝À X¯Á‘·TuÛ≤e+ ˝Òìyê¬s’ mes¡T+{≤s√ yês¡T qqTï bı+<äT‘ês¡T. á XÀ¢ø±ìï ^‘êXÊÅdüÔ+ yÓTT‘êÔìøÏ kÕs¡uÛÑ÷‘·yÓTÆq XÀ¢ø£+ n+{≤s¡T lX¯+ø£s¡T\T. Hêø√dü+ ø£sà¡ \T #˚j÷· * nH˚ e÷≥‘√ ø£sà¡ jÓ÷>∑+, qH˚ï |üse¡ ÷‘·à>± uÛ≤$+#·T nH˚ e÷≥‘√ <Ûë´qjÓ÷>∑+ á ¬s+&É÷ #Ó|üŒã&Ü¶sTT. nqqúÛÑøÏÔ n+fÒ ìcÕÿeTuÛÑøÏÔ Ç˝≤+{Ï uÛÑøÏÔ‘√ ì$T‘·Ôe÷Á‘·T&çyÓ’ (XÀ¢. 33) ø£s¡àjÓ÷>∑+ #˚j·÷*. ì$T‘·Ôe÷Á‘·T&ÉyÓ’ |üì#˚sTT nH˚~ n+<ä]ø° e]Ô+#˚e÷≥. ø£s¡à #˚j·T&ÜìøÏ eTìwæøÏ ùd«#·Ã¤ (free will) ñ+<äì ô|’q >∑eTì+#ê+. <Ûäsêàìï <äèwæº˝À ñ+#·Tø=ì ø£s¡àqT m+#·Tø√yê*. Ç~ n<Ûë´j·T kÕsê+X¯+.

|üHÓï+&Ée n<Ûë´j·TeTT

uÛÑøÏÔ jÓ÷>∑eTT ô|’ n<Ûë´j·÷\˝À |üs¡e÷‘·à‘·‘·Ô«+ >∑T]+∫ ¬s+&ÉT $wüj·÷\T #Ó|üŒã&Ü¶sTT. ˇø£{Ï m˝≤+{Ï ø£sèÔ¡ ‘·«+, uÛÀø£èÔ ‘·«+, >∑TD≤\T ˝Òq{Ï,º e÷s¡TŒ\T ˝Òq{Ïº X¯ó<ä#Δ ‘’Ó q· ´‘·‘«Ô· +. n<˚ Je⁄ì ‘·‘·Ô«+ nì ≈£L&Ü #Ó|üŒã&ç+~. ¬s+&Ée~ dü>∑TD‘·‘·Ô«+. X¯ó<äΔ#Ó’‘·q´+˝À e÷j·÷X¯øeÔÏ \¢ @s¡Œ&çq $sê{Ÿ‘‘· «Ô· +, 10, 11 n<Ûë´j·÷˝À¢ #Ó|Œæ q~. á e÷j·÷X¯ø˝ÔÏ À eT÷&ÉT n+XÊ\T. Çy˚ eT÷&ÉT >∑TD≤\T dü‘·Ô«eTT, s¡»düT‡, ‘·eTdüT‡. M{Ïe\¢H˚ düèwæºyÓ’∫Á‹ nì ≈£L&Ü #Ó|üŒã&ç+~. á >∑TD≤\‘√ ≈£L&çe⁄qï |üs¡e÷‘·à‘·‘êÔ«ìï dü>∑TDÁãVü≤à, dü>∑TD áX¯«s¡‘·‘·Ô«+ (¬ø’˝≤dü+˝À ñqï áX¯«s¡T&ÉT ø±&ÉT) nHêïs¡T. áX¯«s¡T&ÉT n+fÒ áX¯qo\T&ÉT, nìï+{Ï˙ |ü]bÕ*+#˚yê&ÉT nì ns¡ú+. eTq+ Äsê~Û+#˚ •e⁄&ÉT, s¡TÁ<äT&ÉT, $Hêj·T≈£î&ÉT yÓTT<ä˝…’q s¡÷bÕ\˙ï Ç+<äT˝À uÛ≤>∑y˚T. <˚e⁄DÏí m˝≤ }Væ≤+#·T≈£î+{≤+? NeTπø Ä˝À∫+#˚ X¯øÏÔ e⁄+fÒ uÛÑ>∑e+‘·TDÏí y˚˝≤~ ‘·\\‘√ ≈£L&çq NeT>± n~ }Væ≤düT+Ô ~ nì $y˚ø±q+<äT&ÉT nqï≥T¢ e÷qe⁄&ÉT yÓTT<ä\T>± eTqø£+fÒ mH√ï¬s≥T¢ X¯ø,ÔÏ ‘˚»düT‡, >∑TD≤\T ñqï <˚e⁄DÏí }Væ≤+#·T≈£î+{≤&ÉT. <ëìøÏ ˇø£ s¡÷|üø\£ Œq #˚ùdÔ <ëìï kÕø±s¡, dü>∑TD áX¯«s¡T&ÉT n+{≤s¡T. eTq+ ns¡Ãq #˚ùd <˚e⁄fi¯fl+<äs¡÷ Ç+<äT˝À #˚s¡T‘ês¡T. ¬s+&Ée<äX¯˝À ‘ê]ÿ≈£î\T, bÕ‘·+»\jÓ÷>∑T\T #Ó|æŒq ìsêø±s¡‘·‘·Ô«+. nsTTHê Á|ü|ü+#·düèwæº ìs¡«Vü≤D, bÕ|ü|ü⁄D≤´\ eédüúqT ìs¡«Væ≤+#·&É+, eT+∫ì s¡øÏå+#·&É+, #Ó&TÉ qT •øÏ+å #·&+É yÓTT<ä˝q’… >∑TD≤\Tqï ìsêø±s¡, dü>T∑ D ÁãVü≤à‘·‘«Ô· +. Á|ü|+ü #·+˝À nìï eT‘ê\T á kÕúsTT˝ÀøÏ ekÕÔsTT. ìsêø±s¡s¡÷|üy˚T>±˙ dü>∑TD+ ø±e&É+e\¢ <äTwüº•ø£åD, •wüºs¡ø£åD Ç˝≤+{Ï >∑TD≤\˙ï ñ+{≤sTT. eT÷&ÉekÕúsTT ñ|üìwü‘·TÔ\T #Ó|æŒq ìsêø±s¡ ìs¡TZD‘·‘·Ô«+. düèwæºøÏ ≈£L&Ü dü+ã+<Ûä+˝Òì <äX¯. Hê<ä‘˚Ô ø£dü´∫‘Y bÕ|ü+ (XÀ¢. 5`15) nq>± bÕ|ü|ü⁄D≤´\ eédüú≈£î ≈£L&Ü dü+ã+<Ûä+˝Òì X¯ó<äΔ#Ó’‘·q´+. eT‘ê˝ÒM á kÕúsTT˝Àì ÁãVü≤àqT e]í+#·˝<Ò Tä . eTqTcÕ´D≤+ düVü≤Áùdwüß (XÀ¢. 7`3) nqï≥T¢ eTqeT+<äs¡+ ô|’ eT÷&ÉekÕúsTTì >∑T]+∫ }Vü≤ ≈£L&Ü #˚j·T+. eTq+ e÷eT÷\T>± dü>∑TD, kÕø±s¡, kÕúsTT˝ÀH˚

|üHÓï+&Ée n<Ûë´j·T+

115

ñ+{≤+. n<˚<√ ‘·≈£îÿekÕúsTT/ø£ø£å ´, eTq˝≤+{Ï y˚T<Ûëe⁄\≈£î C≤„qe÷s¡ZeTT ˝Ò<ë ìs¡TZD ø£ø£å´ nqTø√e&É+ ô|<ä› ‘·|ü. uÛÑøÏÔ nH˚ |ü<ëìøÏ $uÛÑõ+#·&É+, $&ÉBj·T&É+ nì ns¡ú+. dü+kÕsêìï $T<∏ä´ nì $&ÉBdæ kÕ<Ûä≈£î&ÉT uÛÑ>∑e+‘·Tì ‘·‘êÔ«ìï ‘Ó\TdüTø√e&É+, Ä ‘·‘êÔ«ì≈£îqï \ø£åD≤\qT n\es¡#·Tø√e&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#·&É+. πøe\+ Äs¡ÔuÛÑ≈£îÔ&ÉT, nsêú]ú (XÀ¢ 7`16˝À #Ó|æŒq≥T¢) M{Ïì >∑÷]Ã Ä˝À#·H˚ #˚j·Ts¡T. õC≤„düTe⁄, ˝Ò<ë C≤„ìuÛÑ≈£îÔ&ÉT e÷Á‘·y˚T á $wüjT· + Ä˝À∫kÕÔ&TÉ . |ü]∫Ã¤qï (|ü]$T‘·) s¡÷|ü+˝À uÛ>Ñ e∑ +‘·TDÏí <Ûë´ì+#˚yê&çø+£ fÒ $X¯«s¡÷|ü+˝À <Ûë´ì+#˚yê&çøÏ ãT~Δ eT]+‘· |ü]|üø£«+ #Ó+~+<äì uÛ≤$+#ê*. Ä s¡÷|ü+˝À uÛÑ>∑e+‘·TDÏí #·÷∫qyê&çøÏ $X¯«eT+‘ê ÁãVü≤à<äèwæº dæ~ΔdüTÔ+~. Äô|’q ìs¡TDZ ‘·‘êÔ«ìï ‘Ó\TdüTø=qïyê&ÉT ÁãVü≤à$<é ÁãôV≤’ àe uÛeÑ ‹ nqï≥T¢ ÁãVü≤àuÛ≤e+˝ÀH˚ ñ+&É>\∑ &ÉT. ìs¡TDZ +>±, nq>± >∑TD≤\ø£r‘·T&ÉT>± ñ+&É&+É , sê>∑<«˚ cÕ\T ˝Ò≈î£ +&É&+É , <˚Vü‰_Ûe÷q+ e<ä*y˚j·T&É+ yÓTT<ä˝…’q \ø£åD≤\T ñ+{≤sTT. πøe\+ ôd’<ëΔ+‹ø£+>± ‘Ó\TdüTø√e&É+e\¢ >=|üŒ |ò*ü ‘·+ #Ó|Œü ˝Ò<Tä XÊÅd+Ôü . Bìø£Hêï ø£sà¡ jÓ÷>∑yT˚ y˚T˝…q’ <äì #Ó|Œæ +~. á$<ÛäyÓTÆq $X‚¢wüD 12e n<Ûë´j·T+˝À »s¡T>∑T‘·T+~. uÛÑøÏÔjÓ÷>∑+ nì ù|s¡T≈£î ‘·–qfÒ¢ uÛÑøÏÔjÓTTø£ÿ düeTÁ>∑dü«s¡÷|ü+ $e]+#·ã&ç+~. πøe\+ 20 XÀ¢ø±\Tqï ∫qï n<Ûë´j·T+ Ç~. nsTTHê y˚<ë+‘· ‘·‘êÔ«ìï dü+πøå|ü+>± n+<äCÒdüTÔ+~. yÓTT<ä{Ï 12 XÀ¢ø±\T uÛøÑ eÔÏ ÷s¡+Z ˝Àì s¬ +&ÉT ø£ø´å£ \T ˝Ò<ë uÛ÷Ñ $Tø£\qT >∑÷]Ã #ÓãT‘êsTT. XÀ¢. 13 qT+&ç 20 es¡≈£î C≤„ì \ø£åD≤\T, C≤„ì uÛÑøÏÔ m˝≤ ñ+≥T+~ nì #ÓãT‘ê&ÉT lø£èwüß&í TÉ . dü>∑TD√bÕdüq ` ìs¡TZD√bÕdüq, @~ >=|üŒ? 11e n<Ûë´j·T+˝Àì ∫e] XÀ¢ø£+˝À Hêø√dü+ ø£s¡à #˚sTT, qH˚ï |üs¡eT>∑‹ nì uÛ≤$+#·T nqï lø£èwüßí&ç e÷≥ $ì ns¡T®qT&çøÏ dü+<˚Vü≤+ ø£*–+~. k˛bÕ~Ûø£ (ñbÕ~Û ø£*–q, >∑TD≤\T ø£*–q, dü>T∑ D) ÁãVü≤àqT >∑÷]Ã #ÓbÕŒ&ÉT. n˝≤π> ìs¡TbÕ~Ûø£ (ñbÕ~Û ˝Òq{Ïº, >∑TD≤\T˝Òì, ìs¡TZD) ÁãVü≤àqT >∑÷ØÃ #ÓbÕŒ&ÉT. á ¬s+&ÉTs¡ø±\ ñbÕdüq\T #˚ùdyê]˝À mes¡T >=|üŒ? mes¡T >=|üŒ |òü*‘êìï bı+<äT‘ês¡T? nì ns¡T®qT&ç dü+<˚Vü≤+. lø£èwüßí&ÉT Bìì XÀ¢. 2 qT+&ç 7 es¡≈£î $e]+#ê&ÉT.

116

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ô|’ ¬s+{Ï˝À @~ >=|üŒ~ nì y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+ #Ó|üŒ<äT. kÕ<Ûä≈£îì kÕúsTT, ãT~Δ|ü]|üø£«‘·, kÕ<Ûäq˝À @ ø£ø£å´≈£î #˚s¡T≈£îHêï&ÉT nH˚<ëìï ã{Ïº düe÷<Ûëq+ ñ+≥T+~. n+‘˚>±ø£ dü>∑TDuÛÑøÏÔ‘√ ÁbÕs¡+_Û+#·ì~ ìs¡TZDuÛÑøÏÔ ≈£î<äs¡<äT. Çø£ÿ&=ø£ Á|üdæ<äΔ XÀ¢ø£+ >∑eTì+#ê*. ì]«X‚wü+ |üs¡+ÁãVü≤à kÕøå±‘Y ø£s¡TÔeT˙X¯«sê' ˆ j˚T eT+<ëùdÔ-qTø£+|ü´+‘˚ dü$X‚wü ìs¡÷|üD…Æ' ˆˆ nq>± m˝≤+{Ï $X‚wDü eTT\T ˝Òì |üsÁ¡ ãVü≤àqT ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ X¯ø˝ÔÏ ìÒ yê]ì nqTÁ>∑Væ≤+#·&É+ø√dü+ XÊÅdüÔ+ $X‚wüD≤\‘√ ≈£L&çq ÁãVü≤àqT >∑÷]Ã #Ó|æŒ+~ nì ns¡ú+. ô|’ n<Ûë´j·÷˝À¢ ≈£L&Ü á $wüj·T+ ø=+‘· #Ó|üŒã&ç+~. |üPs¡«»qà düTø£è‘·+ ñqï Á|üVü‰¢<äT&ÉT, yêeT<˚e⁄&ÉT, yÓTT<ä˝…’q yê]øÏ C≤„q+ |ü⁄≥Tºø£‘√ sêe#·TÃ ø±˙ $T>∑‘ê n+<äs¡÷ BHÓï+‘√ nuÛÑ´dæ+#ê*. n+<äTπø @~ >=|üŒ~ nì lø£èwüßí&ÉT #Ó|üŒ&É+˝Ò<äT. yê{Ï˝À ñqï ‘ês¡‘·e÷´\T #ÓãT‘·THêï&ÉT. yÓTT<ä≥>± eTj·÷´y˚X¯´ eTH√ j˚T e÷+ ì‘·´j·TTø±Ô ñbÕdü‘˚ ˆ ÁX¯<äΔj·÷ |üs¡jÓ÷ù|‘êùdÔ y˚T j·TTø£Ô‘·e÷ eT‘ê' ˆˆ 2 $X¯«s¡÷|ü uÛ≤e+‘√H˚, ÁX¯<‘Δä √ nqT~qeTT ñbÕdüq #˚ùdyês¡T ì»+>± ñ‘·eÔ TT\ì uÛ≤$kÕÔqT. á e÷≥ n+≥÷H˚ ‘·sê«‹ ¬s+&ÉT XÀ¢ø±˝À¢ ªnø£ås¡ÁãVü≤àqT mes¡T ñbÕdækÕÔs√ yês¡T qH˚ï #˚s¡T≈£î+{≤s¡Tμ n+≥THêï&ÉT. ø±˙ Ms¡T m≈£îÿe ÁX¯eT|ü&Ü*‡ edüTÔ+~. <˚Vü‰‘·àuÛ≤yêìï ‘·´õ+∫ nq>± n+‘·'ø£s¡DqT πøe\+ <äèX¯´+>± #·÷dü÷Ô düsê«‘·àuÛ≤e+˝À ñ+&É&É+, düeT<äèwæº ø£*–e⁄+&É&É+, Ç$ #ê˝≤ ø£wüºyÓTÆq |üqT\T. Ä<ÛäTìø£ uÛ≤wü˝À #ÓbÕŒ\+fÒ e´øÏÔ ‘·q identityì s¡<äT› #˚düTø√e&É+, ‘·q ôVA<ëqT e<ä*y˚j·T&É+ nqe#·TÃ. e÷eT÷\T eTìwæøÏ identity ˝Òø£b˛e&Üìï identity crisis n+{≤s¡T. Ç~ #ê˝≤ uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq $wüj·T+. ø±˙ C≤„ì ø√s¡Tø=H˚kÕúsTT Ç<˚. <˚Vü‰_Ûe÷Hêìï ñ+#·T≈£î+≥÷ dü>∑TDs¡÷bÕìï ñbÕdüq #˚j·T&É+ düT\uÛÑ+. Ä\+ãq ñ+#·Tø=ì ñbÕdüq #˚ùdyêﬁ¯ó,¢ Áø£eTÁø£eT+>± yÓT≥T¢ ô|ø¬’ øÏÿq≥T¢ |üs‘¡ ‘· êÔ«ìï ‘Ó\TdüT≈£î+{≤s¡T. n˝≤ø±ø£ πøe\ y˚<ë+‘·yêø±´\ ∫+‘·q+ #˚dü÷Ô X¯eT+, <äeT+ ø£*–e⁄+&ç, ÁãVü≤à∫+‘·q+ #˚jT· &É+ ø£wyºü TÓ qÆ |üì. n+<äTø£H˚ ìs¡TDZ ÁãôVAàbÕdüqqT πø¢XÀ-~Ûø£‘·s¡' ` m≈£îÿe ÁX¯$T+#ê*‡q e÷s¡Z+ n+≥THêï&ÉT.

|üHÓï+&Ée n<Ûë´j·T+

117

6e XÀ¢ø£+ Ç˝≤ #ÓãT‘·T+~` j˚T ‘·T düsê«DÏ ø£sêàDÏ eTsTT dü+q´dü´ eT‘·Œsê' ˆ nqH˚´HÓ’e jÓ÷π>q e÷+ <Ûë´j·TqÔ ñbÕdü‘˚ ˆˆ 6 nìï ø£s¡à\qT Hêj·T+<˚ dü+q´dæ+∫ qH˚ï ñ‘·ÔeT\ø£å´+>± uÛ≤$+∫, eTs=ø£ Ä\+ãq ˝Ò≈£î+&Ü qqTï <Ûë´ìdü÷Ô ñbÕdækÕÔs√ yê]ì H˚qT eTè‘·T´e⁄‘√ ≈£L&çq dü+kÕs¡kÕ>∑s¡+qT+&ç ñ<äΔ]kÕÔqT nì ns¡ú+. C≤„qT˝…’‘˚ yêπs qqTï #˚s¡T≈£î+{≤s¡T. M]H˚yÓ÷ ñ<äΔ]+#ê*. nq>± ô|’øÏ˝≤– Hê <ä>sZ∑ ≈¡ î£ rdüTø√yê* nì ns¡+ú . lø£èwüß&í TÉ #Ó|Œæ q $wüj÷· \qT á ÁøÏ+~$<Û+ä >± #·÷&Ée#·TÃ` dü>T∑ DuÛøÑ ÔÏ ` düT\uÛÑ‘·s¡yÓTÆq~

ìs¡TDZ uÛøÑ ÔÏ øπ X¢ +¯ m≈£îÿe (πøX¢ À-~Ûø‘£ s· '¡ ) eTqdüT‡qT ìÁ>∑Væ≤+#ê*. ‘·‘·Ô«∫+‘·q+ #˚j·÷* ` <˚V≤ü e~“¤'`nq>± <˚V‰ü ‘·àuÛ≤e+ ø£\yê]øÏ Ç~ #ê˝≤ ø£wüº+. ` dü>∑TD ñbÕdüq #˚ùdyê]ì H˚qT nø£ås¡ÁãVü≤à (ìs¡TZD‘·‘·Ô«+) ñ<äΔ]kÕÔqT. Ms¡T <˚Vü‰‘·àuÛ≤e+˝À ‘Ó\TdüTø=qïyês¡T qH˚ï #˚s¡T≈£î+{≤s¡T. ñqïyês¡T. áX¯«sêBÛqT\T. ñ<äΔ]+#˚ |üì˝Ò<äT. Ms¡T <˚Vü‰‘·àuÛ≤e+ ˝Òìyês¡T. ` Ä‘·àC≤„q|üPs¡«ø£+ ø±ì~. Ä‘·àC≤„q|üPs¡«ø£yTÓ qÆ ~. ` áX¯«sês¡ŒDãT~Δ‘√ ø£s¡à C≤„ìø£s¡à. Ç~ #˚cÕºe÷Á‘·y˚T (á n<Ûë´ #˚dTü +Ô {≤s¡T. j·T+˝À $e]+|üã&ÉT‘·T+~.) ` M]øÏ ˇø£ eTõ© ñ+≥T+~. M]øÏ eTõ© ñ+&É<äT. ìs¡TZD‘·‘·Ô«+˝À ø=Hêïﬁ¯óﬂ ÁãVü≤à˝Àø£+ (Ms¡T ñ+{≤s¡T. ñbÕdæ+∫q ˝Àø£+˝À)˝À ñ+&ç ìs¡TZD‘·‘êÔ«ìï bı+<äT‘ês¡T.

118

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ns¡T®qT&ÉT @+ #˚j·÷*? XÀ¢. 8 qT+&ç 12 es¡≈£î lø£èwüßí&ÉT ns¡T®qT&ÉT @+ #˚j·÷* nH˚ $wüj·÷ìï #ÓãT‘·THêï&ÉT (nq>± eTq+<ä]ø° e]Ô+#˚ $wüj·T+). ô|’ #Ó|æŒq uÛÑøÏÔ, C≤„qeTT, ø£sà¡ dü+Hê´düeTT Çe˙ï @j˚T ø£ø´å£ ˝À¢ ñHêïsTT, @~ <˚ìø£+fÒ ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ ~ nì Á|üXï¯ . @~ ø£wüºyÓTÆq<√ n<˚ kÕ<Ûës¡D+>± ÁX‚j·Tdüÿs¡+. düT\uÛÑyÓTÆq<ëì‘√ yÓTT<ä\Tô|{Ïº ø£wyºü TÓ qÆ yê{Ïì kÕ~Ûd÷ü bÔ ˛‘ê+. n<˚ lø£èwüß&í TÉ #ÓãT‘·THêï&ÉT. ªªHêj·T+<˚ ($X¯«s¡÷|ü áX¯«s¡u≤Û eeT+<˚) eTqdüT‡qT ì*|æe⁄+#·T. Äô|’ ˙e⁄ ≈£L&Ü Ä dæ‹ú ì #˚sT¡ ø√>∑\e⁄μμ (XÀ¢. 8). ªªˇø£yfi˚ ¯ ô|’ uÛ≤eqj·T+<äT eTqdüT‡qT ì\|ü˝øÒ b£ ˛sTTq≥¢sTT‘˚ nuÛ≤´düj÷Ó >∑+‘√ qqTï bı+<ä&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#·Tμμ (XÀ¢. 9). Çø£ÿ&É nuÛ≤´dü jÓ÷>∑eT+fÒ @<Ó’Hê Ä\+ãqeTT, ˇø£ }‘·+, nq>± ˇø£ Á|ü‹eT ˝Ò<ë <˚e‘ês¡÷|ü+ rdüTø=ì <ëìj·T+<äT eTqdüT‡qT ì\|ü&É+. H˚s¡T>± $X¯«s¡÷|ü ‘·‘·Ô« ne>±Vü≤q ø£wüº+ ø±e⁄q düT\uÛÑyÓTÆq Ä\+ãqqT rdüTø=ì (@<√ ˇø£ $Á>∑Vü≤+ $Hêj·T≈£î&ÉT, $wüßíe⁄, yÓ+ø£fÒX¯«s¡T&ÉT yÓTTˆˆ) <ëìô|’ eTqdüT‡ ì*|æ <ëì<ë«sê $X¯«s¡÷|ü‘·‘êÔ«ìï <Ûë´q+ #˚jT· &É+. ªªnuÛ≤´dü+ #˚j·T&ÜìøÏ≈£L&Ü düeTs¡Tú&ÉT ø±≈£î+fÒ Hê≈£î dü+ã+~Û+∫q |üqT\T #˚sTT. <ëìe\¢ ≈£L&Ü Áø£eT+>± dæ~Δ ø£\T>∑T‘·T+~μμ (XÀ¢. 10). <˚e‘êeT÷]Ôô|’ eTqdüT‡qT ì*|æ <Ûë´q+ #˚j·T&É+≈£L&Ü #˚‘·ø±q|ü&ÉT ø£˙dü+ <˚e⁄ì ø°s¡Ôq, uÛÑ»q˝≤+{Ï$ #˚j·÷*. Ç~ kÕe÷q´+>± n+<äs¡÷ #˚ùd|üì. Çø£ÿ&É yêÚ≤´‘·\T 9 s¡ø±\ uÛÑøÏÔe÷sêZ\T #ÓbÕŒs¡T. ÁX¯eD+ ø°s¡Ôq+ $c˛í' düàs¡D+ bÕ<äùdeqyéT ˆ ns¡Ãq+ e+<äq+ <ëdü´+ düKé÷‘·àìy˚<äqyéT ˆˆ $wüßí ø£<∏ä\T $q&É+, ø°s¡Ôq\T bÕ&É&É+, düà]+#·Tø√e&É+, bÕ<äùde, |üP», qeTkÕÿs¡+, <ëdü´+, yÓTÆÁ‹, ‘·qTï‘êqT düeT]Œ+#·Tø√e&É+ nì ‘=$Tà~$<Ûë\T. ªÇ~ ≈£L&Ü #˚‘·ø±ìyê&Ó’‘˚ ø£˙dü+ ø£s¡à|òü\‘ê´>∑+ #˚sTTμ (XÀ¢. 11) nq>± ìcÕÿeTø£s¡à #˚sTT, áX¯«sês¡ŒDãT~Δ‘√ |üì#˚sTT nì ns¡ú+. yÓTT<ä≥ ø£wüºyÓTÆq e÷s¡Z+‘√ yÓTT<ä\Tô|{Ïº n~ #˚‘·ø±q|ü&ÉT Ç~ #˚sTT nì ∫es¡>± ø£s¡àjÓ÷>∑+ #ÓbÕŒ&ÉT. nq>± ø£s¡àjÓ÷>∑+ yÓTT<ä{ÏyÓT≥Tº. n+<äTπø Bìì

|üHÓï+&Ée n<Ûë´j·T+

119

<Ûë´qjÓ÷>±ìøÏ ãVæ≤s¡+>∑kÕ<Ûqä eTì ô|q’ >∑eTì+#ê+. <Ûë´qjÓ÷>∑+ C≤„qjÓ÷>±ìøÏ ñ|üø±s¡ø£+. n˝≤>∑ Áø£eTÁø£eT+>± Äs√Vü≤De÷s¡Z+ #Ó|üŒã&ç+~. mH√ï yÓT≥T¢ á e÷sêZ\˙ï nìïs¡ø±\ e÷qe⁄\qT, ñ<˚›•+∫ #Ó|æŒq$. Çe˙ï $_Ûqï e÷sêZ\T ø±e⁄. ˇπøe÷s¡+Z ˝Àì $$<Û<ä Xä \¯ T ˝Ò<ë yÓT≥T¢. ˇø√ÿ yÓT≥÷º ô|ø¬’ øÏÿ yÓfi≤¢*. Çe˙ï #Ó|Œæ q ‘·sê«‘· lø£èwüß&í TÉ M{Ïqìï{Ï˙ dü+Á>∑V≤æ +∫ ø£sà¡ jÓ÷>±ìï düT‹Ô +#·&Üì¬ø’ (kÕ<Ûës¡D kÕ<Ûä≈£îDÏí ñ‘ê‡Vü≤|üs¡#·&Üì¬ø’) Ç˝≤ n+≥THêï&ÉT. ÁX‚jÓ÷ Væ≤ C≤„qeTuÛ≤´kÕ<é C≤„Hê<ëΔ´q+ $•wü´‘˚ ˆ <Ûë´Hê‘·ÿs¡à|ò\ü ‘ê´>∑kÕÔ´>±#êÃ¤ìsÔ q¡ qÔsy¡ Té ˆˆ 12 Ç<=ø£ øÏ¢wüºyÓTÆq XÀ¢ø£+. ªªnuÛ≤´dü+ ø£+fÒ C≤„q+ >=|üŒ~. C≤„q+ ø£+fÒ <Ûë´q+ >=|üŒ~. <Ûë´q+ ø£+fÒ ø£s¡à|òü\‘ê´>∑+ >=|üŒ~. <ëìe\¢ XÊ+‹ yÓ+≥H˚ \_ÛdüTÔ+~μμ nì XÀ¢ø±s¡+ú . nìï+{Ïø+£ fÒ düT\uÛyÑ TÓ qÆ <ëìï (yÓTT<ä{yÏ TÓ ≥TºqT) >=|üŒ~ n+≥THêï&ÉT ø£èwüßí&ÉT. y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À C≤„q+e\¢H˚ yÓ÷ø£å+, XÊ+‹ nì dæ<ëΔ+‘·+. Çø£ÿ&˚yÓ÷ n+<äT≈£î e´‹πsø£+>± C≤„q+ ø£+fÒ <Ûë´q+ >=|üŒ~. <Ûë´q+ ø£+fÒ ø£s¡à|òü\‘ê´>∑+ >=|üŒ~ n+≥THêï&ÉT. Çø£ÿ&É C≤„q+ nH˚ |ü<ëìøÏ ÁX¯eDeTqHê<äT\#˚ ø£*–q |üs√ø£åC≤„q+ (nqTuÛÑe+˝Òì C≤„q+) nì ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. nqTuÛÑe+˝Òì XÊÅdüÔC≤„q+ øπ e\+ y˚<ë+‘·XÊÅd+Ôü ˝À |ü{≤º |ü⁄#·TÃ≈£îqï≥T¢. nsTTHê Ç~ nuÛ≤´dü+ (nq>± @<ÓH’ ê Ä\+ãqô|’ eTqdüT‡ ì*|æ <Ûë´ì+#·&+É ) ø£Hêï >=|üŒ~. Ç˝≤+{Ï C≤„q+ø£+fÒ <Ûë´q+ (C≤„q|üPs¡«ø£yTÓ qÆ <Ûë´q+) >=|üŒ~. <ëìø£+fÒ ø£sà¡ |ò\ü ‘ê´>∑+ nì ns¡+ú #Ó|ü ø√yê*. øπ e\+ ø£sà¡ |ò\ü ‘ê´>∑+ düT‹Ô +#·&+É ø√dü+ #Ó|Œæ q yêø£´$T~. nC≤„qT˝…’ kÕ«s¡+ú ø=s¡≈î£ ø£sà¡ \T #˚ùdyê]øÏ ø£sà¡ |ò\ü ‘ê´>∑+ nH˚ e÷s¡+Z ˝À ÄdüøÔÏ ø£*–+#·&+É ø√dü+ lø£èwüß&í TÉ á$<Ûä+>± #ÓbÕŒ&Éì yêÚ≤´‘·\T $e]+#ês¡T. ô|’ e]í+∫q yÓT≥¢˙ï ˇø£<ëì‘·sê«‘· ˇø£{Ï n~Ûs√Væ≤+#·&+É nH˚ ø£sà¡ ˝À uÛ≤>∑yT˚ . nq>± ø£s¡àjÓ÷>∑+˝À uÛ≤>∑y˚T. ˝Àπø-dæàHé ~«$<Ûë ìcÕ˜ (XÀ¢. 3`3) nqï≥T¢ ¬s+&˚ ìwü˜\T. C≤„qìwü˜, ø£s¡àìwü˜ y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À #Ó|üŒã&Ü¶sTT. <Ûë´qjÓ÷>∑+, dü+Hê´düjÓ÷>∑+, uÛÑøÏÔjÓ÷>∑+ yÓTTˆê˙ï ø£s¡àjÓ÷>∑+˝À uÛ≤>±˝Ò. kÕ<Ûä≈£î&ÉT Á|üj·T‘·ï|üPs¡«ø£+>± #˚ùd$.

120

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

C≤„ì uÛÑøÏÔ m˝≤ ñ+≥T+~? me]HÓ‘’ ˚ ‘êqT |üPqTø=ì ñ<ä]Δ +#ê˝À yê] >∑T]+∫ yê] ‘ês¡‘e· ÷´\ >∑T]+∫ ô|q’ #ÓbÕŒ&ÉT. me]ì ñ<ä]Δ +#ê*‡q |üì˝Ò<√ n{Ïº C≤„qT\T yê] Á|ües¡qÔ , yê] uÛøÑ ÔÏ m˝≤ e⁄+≥T+~ nqï~ XÀ¢. 13 qT+&ç 19 es¡≈£î #ÓãT‘·THêï&ÉT. á XÀ¢ø±˝À¢ #Ó|æŒq \ø£åD≤\T, dæú‘·Á|üE„&ç \ø£åD≤\T ˇø£fÒ. á XÀ¢ø±˝À¢ C≤„ìjÓÆT uÛÑøÏÔe÷s¡Z+˝À ñ+&˚yê]ì >∑÷]Ã #Ó|üŒã&ç+~. Ä \ø£åD≤\T Ç$. n<˚«cÕº düs¡«uÛÑ÷‘êHê+ ` (XÀ¢. 13) nq>± nìï ÁbÕDT\qT Ä‘·àuÛ≤e+‘√ #·÷&É&É+e\¢ <˚«wü+ q•+∫qyê&ÉT. yÓTÆÁ‘·', ø£s¡TD' ` (XÀ¢. 13) ô|’ ø±s¡D+e\¢ nìï+{Ï|≥ü ¢ yÓTÁÆ ruÛ≤e+‘√, ø£s¡TD‘√ ñ+&˚yê&ÉT. ìs¡àeT', ìs¡Vü≤+ø±s¡' ` (XÀ¢. 13) ªHê~μ nqT uÛ≤eq ˝Òìyê&ÉT. ªH˚qTμ nH˚ uÛ≤eq ˝Òìyê&ÉT. düeT<äT'K düTK' ` (XÀ¢. 13) düTU≤ìï, <äT'U≤ìï düeT+>± (uÛÑ>∑e‘·‡« s¡÷|ü+>±) #·÷#·Tyê&ÉT. |üs¡e÷‘·à #Ó‘’ q· ´+˝ÀH˚ |ü⁄{Ïº q•+#˚ ãT~Δeè‘·T\Ô T>± #·÷#·Tyê&ÉT. eTj·T´]Œ‘· eTH√ãT~Δ' ` (XÀ¢.14) Hêj·T+<˚ eTqdüT‡, ãT~Δ n]Œ+∫qyê&ÉT. Çø£ÿ&É ªH˚qTμ nH˚ X¯u≤›ìøÏ ìs¡TZD ÁãVü≤à‘·‘·Ô«+ nH˚ ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. nsTTHê Çwü<º e˚ ‘ê |üP»≈£î e´‹πsø£+ø±<äT. Ç˝≤+{Ï uÛÑ≈£îÔ&ÉT Hê≈£î Á|æj·TT&ÉT n+≥THêï&ÉT lø£èwüß&í TÉ . ‘êqT ñ<˚«>∑+ (tension) #Ó+<äìyê&ÉT, Ç‘·sT¡ \qT ñ<˚«>±ìøÏ >∑T]#ÓjT· ´ìyê&ÉT. (XÀ¢. 15) m\¢|ü &É÷ dü+‘√wü+>± ñ+&˚yê&ÉT. ndüV≤æ wüß‘í · (intolerance) ˝Òìyê&ÉT. uÛj Ñ T· +, ñ<˚«>∑+ qT+&ç $eTT≈£îÔ&Ó’qyê&ÉT. (XÀ¢. 15) |üs¡e÷‘·àj·T+<äT nù|ø£å, edüTÔe⁄\j·T+<äT ñù|ø£å (XÀ¢.16).

|üHÓï+&Ée n<Ûë´j·T+

121

X¯ó∫' ` ø±sTTø£XÖ#·+, e÷qdüXÖ#·+ nì ¬s+&ÉT $<Ûë\T. X¯Øsêìï X¯ó∫>± ñ+#·Tø√e&É+ ‘Ó*dæ+<˚. <äj·T, nVæ≤+dü˝≤+{Ï >∑TD≤\e\¢ eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ XÖ#·+. <äø£å' ` ø±s¡´ìs¡«Vü≤D˝À <äø£å‘·. ñ<ëd”q' ` m˝≤+{Ï |üø£åbÕ‘·uÛ≤e+˝Òìyê&ÉT. >∑‘·e´<∏ä' ` m˝≤+{Ï uÛÑj·T+ ˝Òìyê&ÉT (XÀ¢.16). düsê«s¡+uÛÑ|ü]‘ê´^ ` (XÀ¢.16) düTKÁbÕ|æÔ¬ø’ #˚ùd ø£s¡à\qT |ü]‘·´õ+∫qyê&ÉT. X¯Á‘·Te⁄\j·T+<äT, $TÁ‘·T\j·T+<äT düe÷qeTT>± ñ+&ÉTyê&ÉT. düTK<äT'U≤\H˚ <ä«+<ë«\qT+&ç eTTøÏÔ #Ó+~qyê&ÉT. nìπø‘·' ` (XÀ¢.19) nìï ÁbÕDT˝À¢ ñ+&˚yê&ÉT ø±e⁄q ˇø£ ìyêdüeT+≥÷ ˝Òìyê&ÉT. dæús¡eT‹' ` dæú‘·Á|üE„&Ó’qyê&ÉT. uÛÑøÏÔe÷Hé ` (XÀ¢.19) ìs¡TZD‘·‘·Ô«+ ø£<ë nì uÛÑøÏÔì e<ä*y˚j·Tø£ Áù|eTuÛ≤e+‘√ uÛÑøÏÔ ø£*–qyê&ÉT. á >∑TD≤\˙ï ¬s+&Ée n<Ûë´j·T+˝À dæú‘·Á|üE„&çøÏ #Ó|üŒã&Ü¶sTT. 19e XÀ¢ø£+˝À dæú‘·Á|üE„&ÉH˚ e÷≥≈£L&Ü dæús¡eT‹' nH˚ |ü<ä+‘√ #Ó|üŒã&ç+~. C≤„ì uÛÑøÏÔ ` ìs¡TZD uÛÑøÏÔ ìs¡TDZ uÛøÑ ÔÏ nH˚ |ü<+ä ô|’ eTqø=ø£ dü+<˚V≤ü + ø£\T>∑e#·TÃ. uÛøÑ ÔÏ n+fÒ $uÛõÑ +#·&+É , y˚s¡T>± #·÷&É&É+ nì ns¡ú+ ø£<ë! n˝≤+≥|ü&ÉT $X¯«eT+‘ê ñqï X¯ó<äΔ ìs¡TZD #Ó‘’ q· ´+˝À eT∞¢ H˚qT y˚sT¡ , Ä ‘·‘«Ô· + y˚sT¡ nì #·÷&É&yÉ TÓ ˝≤>∑? ì»y˚T ìs¡TDZ ‘·‘«Ô· +˝À $uÛÑ»q ˝Ò<äT. nsTTHê C≤„ì X¯Øs¡eTH˚ ñbÕ~Û˝À ñHêï&ÉT. Ä ñbÕ~Û <Ûäsêà˝…’q Ä#ês¡ e´eVü‰sê~ ø£s¡à\T, ˝Àø£Væ≤‘·+ ø√dü+ #˚cÕºe÷Á‘·+>± (H˚qT nH˚ uÛ≤e+ ˝Ò≈£î+&Ü) #˚düTÔHêï&ÉT. n~ ì»+>± ø£s¡à ø±<äT, ø£sêàuÛ≤dü nHêïs¡T XÊÅdüÔ+˝À. nsTTHê n‘·ìøÏ »qà≈£î ø±s¡DyÓTÆq ø£s¡à Ç~es¡πø Äs¡+uÛÑyÓTÆe⁄+~. <ëìH˚ ÁbÕs¡ãΔ (|ò\ü + Çe«&ÜìøÏ Äs¡+uÛyÑ TÓ qÆ ) ø£sà¡ n+{≤s¡T. Bìe\¢ n‘·&TÉ ‘·q X¯Øs¡eTH˚ ñbÕ~Û <Ûäsêà\qT ìs¡«Væ≤düTÔ+{≤&ÉT. y˚<ë+‘·T\T ˇø£ ñ<ëVü≤s¡D #ÓãT‘ês¡T. ≈£îeTà]yê&ÉT #·Áø£+ ‹|ü‘·÷ ≈£î+&É #˚ùd≥|ü&ÉT ≈£î+&É ‘·j·÷¬s’q ‘·sê«‘· <ëìì Á|üø£ÿ≈£î rdæô|&É‘ê&ÉT. nsTTHê Ä

122

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

#·Áø£+ ‹s¡T>∑T‘·÷ ñ+≥T+~. <ëìe\¢ Á|üjÓ÷»q+ ˝Òø£b˛sTTHê n~ ‹]– ‹]– y˚>∑+ ‘·>∑Z>±H˚ Ä–b˛‘·T+~. C≤„ìø£s¡à Ä ≈£îeTà]#·Áø£+ ‹s¡T>∑T&ÉT˝≤+{Ï~ (≈£î˝≤\#·Áø£Hê´j·T+) n+{≤s¡T. n+<äTe\¢ $T>∑‘êyêﬁ¯¢˝≤>± ˝Àø£dü+Á>∑Vü≤+ø√dü+ ø£s¡à\T #˚düTÔHêï yê{Ï |òü\+ n‘·&çì n+≥<äT. n‘·ì uÛÑøÏÔ>∑÷&Ü Áù|eT‘√ ≈£L&çq uÛÑπøÔ. Á|ü‹ eTìw” ‘·qTï‘êqT Áù|$T+#·T≈£î+{≤&ÉT. Ä‘·à‘·‘·Ô«+ ‘Ó*dæq C≤„ì Ä ‘·‘êÔ«ìï Áù|eT‘√ |üPõ+#·&É+ C≤„ìuÛÑøÏÔ. n<˚ ìs¡TZDuÛÑøÏÔ. n<Ûë´j·T+ jÓTTø£ÿ ∫e] XÀ¢ø£+ j˚T ‘·T <Ûäsêà´eTè‘·$T<ä+ j·T<∏√ø£Ô+ |üs¡T´bÕdü‘˚ ˆ ÁX¯<äΔ<ÛëHê eT‘·Œs¡e÷ uÛÑø±ÔùdÔ-re y˚T Á|æj·÷' ˆˆ 20 <Ûäs¡à+‘√ ≈£L&çq á neTè‘êìï me¬s’‘˚ ÁX¯<äΔ‘√ Hêj·T+<˚ uÛÑøÏÔ ì*|æ ñbÕdüq #˚kÕÔs√ yêπs Hê |üs¡eTuÛÑ≈£îÔ\T nì ns¡ú+. yêπs eTT≈£îÔ\T. uÛÑ>∑eBZ‘·˝À nø£ÿ&Éø£ÿ&É C≤„ì \ø£åD≤˝Ò C≤„HêìøÏ kÕ<ÛäHê\T>± #Ó|æŒq≥T¢ #·÷XÊ+. n˝≤π> á n<Ûë´j·T+˝À ≈£L&Ü C≤„ì uÛÑ≈£îÔì \ø£åD≤\qT #Ó|æŒ ny˚ kÕ<ÛäHê\ì ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T. k˛bÕ~Ûø£ ‘·‘·Ô«+ (dü>∑TD) qT+&ç ìs¡TbÕ~Ûø£ ‘·‘·Ô«+ (ìs¡TZD) m˝≤ #˚s¡Tø√yê* nì á n<Ûë´j·T kÕsê+X¯+.

|ü<äeT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT

πøåÁ‘·πøåÁ‘·»„ $uÛ≤>∑ jÓ÷>∑eTT Je⁄&TÉ ‘·qTï‘êqT e÷s¡TÃ≈£îH˚ kÕ<Ûqä , ‘·q >∑T]+∫ ‘·q <äèwæøº √D+ e÷s¡TÃø√e&É+, ªH˚qTμqT ªÁãVü≤àμ>± e÷s¡TÃ≈£îH˚ Á|üÁøÏj·T uÛÑ>∑eBZ‘·˝Àì $wüj·T+ nì eTq+ Ç~es¡πø #·÷XÊ+. Je⁄&ç ‘·‘·Ô«+, |üs¡e÷‘·à‘·‘·Ô«+ yÓTT<ä{Ï |ü+Á&Ó+&ÉT n<Ûë´j·÷˝À¢ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. Ç|ü&ÉT kÕ<Ûä≈£î&ÉT nuÛ≤´dü+ #˚j·÷*‡q kÕ<Ûäq e÷s¡Zy˚T$T{Ï? nì 13e n<Ûë´j·T+ qT+&ç ∫e] es¡≈£L #Ó|üŒã&ÉT‘·T+~. á Äs¡T n<Ûë´j·÷\ düeTT<ëj·÷ìï ªkÕ<Ûäqwü≥ÿ+μ n+{≤s¡T. y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À $T>∑‘ê XÊÅkÕÔ˝À¢e˝…H˚ edüTÔ$y˚#·q+ ($&ÉeTs¡∫ |ü]o*+#·&É+) #·÷kÕÔ+. edüTÔe⁄ ($wüj·T+) Je⁄&ÉT, ÁãVü≤à, »>∑‘·TÔ, M{ÏeT<Ûä´ dü+ã+<Ûä+. ¬s+&Ée n<Ûë´j·T+˝ÀH˚ ne´ø√Ô-j·T+ n∫+‘√´-j·T+ (2`25) Ç‘ê´~ XÀ¢ø±˝À¢ Je⁄&ÉT düs¡«>∑‘·T&ÉT, ì‘·T´&ÉT nì #Ó|üŒã&ç+~. n˝≤π> n‘·ì sê>∑<˚«cÕ\T, Á|üø£è‹˝Àì >∑TD≤\T n‘·DÏí m˝≤ Á|üuÛ≤$‘·+ #˚kÕÔjÓ÷ #·÷XÊ+. 7 qT+&ç 12e n<Ûë´j·÷˝À¢ j˚T‘·«ø£ås¡ eTìπs›X¯´+ (12`3) yÓTT<ä˝…’q XÀ¢ø±˝À¢ ª‘·‘Yμ |ü<ës¡úyÓTÆq ÁãVü≤àqT>∑÷]Ã #ÓbÕŒs¡T. ne´ø£Ô+ n∫+‘·´+ ˝≤+{Ï |ü<ë\T Ç<ä›] $wüj·T+˝À #ÓbÕŒs¡T. Ç<Ó˝≤ kÕ<Ûä´+? Je⁄&ÉT dü+kÕ]. düTK<äT'U≤\T nqTuÛ$Ñ düTqÔ ïyê&ÉT. |üse¡ ÷‘·à X¯ó<ä#Δ ‘’Ó q· ´dü«s¡÷|ü+. á s¬ +{Ïø° ◊ø£´+ m˝≤ #ÓbÕŒs¡T. ø±e⁄q Je⁄ì yêdüÔedæú‹ @$T{À #·÷&Ü*. Á|üjÓ÷>∑XÊ\˝À ˇø£ $TÁX¯D+˝À @ eT÷\|ü<ësêú\T ñHêïsTT nì m˝≤ $X‚¢wüD #˚kÕÔs√ n˝≤+{Ï $X‚¢wüD #˚j·÷*. Je⁄&ÉT nì eTq+ uÛ≤$+#˚ edüTÔe⁄˝À @j˚T |ü<ësêú\THêïjÓ÷ $X‚¢wæ+#ê*. á $X‚¢wüDÒ 13e n<Ûë´j·T+˝À #·÷kÕÔ+. πøåÁ‘·+ R bı\+ á n<Ûë´j·T+ ù|s¡T ªπøåÁ‘·πøåÁ‘·»„ $uÛ≤>∑jÓ÷>∑+μ πøåÁ‘·eT+fÒ e÷eT÷\T>± eTq+ |ü+≥\T |ü+&ç+#˚ πøåÁ‘·y˚T. eTq ùd<ë´ìøÏ ‘·–q≥T¢ |ü+≥ |ü+&çq≥T¢>± eTq ø£s¡à (eT+∫`#Ó&TÉ |üqT\)qT nqTdü]+∫ |ò\ü +. á øπ Áå ‘êìï Á|üø±•+|ü#ù˚ dyê&ÉT øπ Áå ‘·E&„ TÉ . á ¬s+&ç+{Ï $uÛ≤>∑+ á n<Ûë´j·T+˝À 34 XÀ¢ø±\THêïsTT (ø=ìï Á>∑+<∏ë˝À¢ ns¡T®qT&ç Á|üX¯ï s¡÷|ü+˝À ˇø£ XÀ¢ø£+ n<äq+>± ñ+~). M{Ï˝À ◊<äT n+XÊ\T #·÷&Ée#·TÃ. 1) yÓTT<ä{Ï Äs¡T XÀ¢ø±˝À¢ πøåÁ‘·πøåÁ‘·E„&ÉT nH˚ |ü<ë\≈£î ns¡ú+. 2) 7

124

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

qT+&ç 11 es¡≈£î C≤„q+ @$T{Ï? 3) 12 qT+&ç 13 es¡≈£î CÒ„j·T+, nq>± ‘Ó*j·T<ä–q<˚~? 4) XÀ¢. 19 qT+&ç 23 es¡≈î£ Á|üøè£ ‹, |ü⁄s¡Twüß&ÉT, |üse¡ ÷‘·à n+fÒ @$T{Ï? 5) XÀ¢. 22 qT+&ç ∫e] es¡≈£î kÕ<Ûä≈£î&ÉT m˝≤+{Ï nuÛ≤´dü+ #˚j·÷* nì s¬ +&Ée n<Ûë´j·T+˝À dæ‘ú Á· |üE&„ ç >∑÷]Ã #Ó|Œæ q kÕ<Ûqä ˝Ò Çø£ÿ&É ≈£L&Ü #Ó|Œü u&Ü¶sTT. ∫e] XÀ¢ø£+ á πøåÁ‘·eTT, πøåÁ‘·E„&ÉT nH˚yê{Ïì ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT eTT≈£îÔ&Í‘ê&Éì |ò\ü ÁX¯ó‹. yÓTT<ä{Ï XÀ¢ø£+˝ÀH˚ lø£èwüßí&ÉT ø=ìï eTTK´ $wüj·÷\T #ÓãT‘·THêï&ÉT. Ç<ä+ X¯Øs¡+ øöH˚Ôj·T πøåÁ‘·$T‘·´_ÛBÛj·T‘˚ ˆ @‘·<√´ y˚‹Ô ‘·+ ÁbÕVüQ' πøåÁ‘·»„ Ç‹ ‘·~«<ä' ˆˆ 1 á X¯ØsêH˚ï πøåÁ‘·eT+{≤s¡T. Bìï ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&çì πøåÁ‘·E„&ÉT n+{≤s¡T nì XÀ¢ø±s¡ú+. #ê˝≤ düT\uÛÑ+>± ø£ì|ædüTÔ+~. ø±˙ Bìï $#ê]+#ê*. eTq+ @<Ó’Hê edüTÔe⁄qT rdüTø=ì Ç~ |ü⁄düÔø£+, Ç~ ô|qTï, Ç~ ≈£îØÃ nqï|ü&ÉT ªÇ~μ nH˚~ eTq#˚‘· ‘Ó*j·Tã&˚~. n+fÒ ªH˚qTμ y˚s¡T, ≈£îØÃ y˚s¡T. ‘Ó*j·Tã&˚<ä+‘ê Hêø£+fÒ _ÛqïyÓTqÆ ~. Á|ü|+ü #·+˝À nìï edüTeÔ ⁄\÷ eTq#˚‘· ‘Ó*j·Tã&˚y,˚ eTqø£+fÒ y˚¬s’qy˚. ˇø£kÕ] eTq <˚Vü‰H˚ï |ü]o*ùdÔ #˚sTT, ø±\T M{Ïì Hê #˚sTT, Hê ø±\T n+≥T+{≤+. n+fÒ Hê#˚ #·÷&Éã&˚$, Hêø£+fÒ _ÛqïyÓTÆq$ nì ns¡úyÓTTdüTÔ+~. n˝≤π> C≤„H˚+Á~j·÷\T ` Hê ø£qTï, Hê eTT≈£îÿ á$<Ûä+>±. ˇø£ Ç+Á~j·T+ ˝Ò<ë Ç+Á~j·÷\T |üì#˚j·T≈£îHêï ªH˚qTμ ñ+~. eT] á ªH˚qTμ nì uÛ≤$+#˚<˚$T{Ï? n+‘·'ø£s¡De÷ n+fÒ n~ ≈£L&Ü »&ÉyÓTÆq<˚. n+‘·'ø£s¡D+ (eTqdüT‡) eTq+ ‹H˚ nqï+e\¢H˚ ô|]π>~. n+<äTe\¢ eTqdüT‡ ≈£L&Ü ªH˚qTμ ø±<äT nì y˚<ë+‘· Á|ü‹bÕ<äq (Ä<ÛäTìø£ ôd’ø±\J ªeTqùd‡μ H˚qT nqe#·TÃ. y˚<ë+‘· XÊÅdüÔ+ Ç+<äT≈£î _Ûqï+>± #ÓãT‘·T+~). ô|’ XÀ¢ø£+ ªÇ<ä+ X¯Øs¡+μ ` á X¯Øs¡+ n+≥T+~. nq>± Ç~ ˙e⁄ ø±<äT nì ˇø£e÷≥˝À #ÓãT‘·T+~. Ç+‘·es¡≈£L á <˚Vü≤y˚T H˚qT nH˚ uÛ≤eq˝À ñqïyê&çøÏ Ç~≈£L&Ü $T>∑‘ê #·÷&Éã&˚yê{Ï‘√ düe÷qy˚T n+≥T+~. #·÷&Éã&˚<ëìù|s¡T <äèX¯´+, #·÷#˚<ëìï <äèø˘ n+{≤s¡T. <äèø˘ @~, <äèX¯´y˚T~ nì $&É>=≥Tº≈£î+≥÷ b˛e&Éy˚T <äèø˘ ` <äèX¯´ $y˚ø£eTT (á ù|s¡T‘√ $<ë´s¡D´eTTì ˇø£ Á|üdæ<äΔ Á>∑+<∏ëìï ÁyêXÊs¡T).

|ü<äeT÷&Ée n<Ûë´j·T+

125

á X¯Øs¡+ øπ Áå ‘·eT+≥T+~ ô|’ XÀ¢ø+£ . Bìï ‘Ó\TdüT≈£îH˚yê&ÉT, Á|üø±•+|ü#ù˚ dyê&ÉT πøåÁ‘·E„&ÉT. á <˚Vü‰ìï/πøåÁ‘êìï #·÷ùdyê&ÉT nH˚ e÷≥‘√ Bìï >∑eTìdü÷Ô ≈£Ls¡TÃH˚ eTs√e´øÏÔ nì, Ä #·÷ùd e´øÏøÔ Ï #·÷&É&yÉ T˚ nH˚ ˇø£ ÁøÏjT· ñqï≥T¢ #Ó|Œü &ÉeTe⁄‘·T+~. ø±˙ Ä øπ Áå ‘·E&„ TÉ nH˚~ øπ Áå ‘·+˝À ñqï øπ e\ #Ó‘’ q· ý˚T. á øπ Áå ‘·yT˚ H˚qT nqT≈£î+≥÷ ‘ê<ë‘·àúÛ≤e+ (n<˚ H˚qT nqTø√e&É+)˝À ñ+fÒ Je⁄&ÉT. á πøåÁ‘·eT+‘ê <äèX¯ý˚T nì ‘Ó\TdüTø√e&É+ ªπøåÁ‘·E„&ÉTμ ø±e&É+. n+fÒ πøe\+ ª»„μ e÷Á‘·+ n+fÒ ‘Ó*$ ˝Ò<ë #Ó’‘·qé÷Á‘·+>± ñ+&É&É+. Bìï kÕøÏå#Ó’‘·q´+ nì y˚<ë+‘·+˝À n+{≤s¡T. kÕøÏå n+fÒ <˚H√ï #·÷düTÔqï e´øÏÔ nì uÛ≤$+#·sê<äT. Ç~ πøe\+ n+‘·'ø£s¡D≤ìï uÛ≤dæ+|ü#˚ùd #Ó’‘·q´+. n+‘·'ø£sD¡ + G #Ó’‘·q´+ R dü+kÕ] / Je⁄&ÉT. (eTqdüT‡) (kÕøÏå) n+‘·'ø£sD¡ eTH˚ n+X¯+ rdæyù˚ dÔ øπ e\+ kÕøÏ>å ± $T>∑T\T‘ê&ÉT. ªH˚qTμ #˚dTü HÔ êïqT, ªH˚qTμ dü+‘√wü+>± ñHêïqT nì ø£s¡Ôè‘·«, uÛÀø£Ôè‘·«uÛ≤eq n+‘·'ø£s¡D≤ìøÏ #Ó+~q~. ø±˙ Je⁄&ÉT (#Ó’‘·q´s¡÷|ü⁄&Ó’q|üŒ{ÏøÏ) H˚qT düTœ, <äT'œ nì uÛ≤$düTÔ+{≤&ÉT. n+fÒ n+‘·'ø£s¡D≤ìøÏ #Ó+~q <Ûäsêà\qT (>∑TD≤\qT) ‘·q <Ûäsêà\T>± uÛ≤$düTÔ+{≤&ÉT. Ç˝≤ uÛ≤$+#·&É+, ˇø£<ëì <Ûäsêà\T Ç+ø=ø£<ëìô|’ ñ+#·&É+, n<Ûë´dü (super imposition) n+{≤s¡T. Bìe\¢H˚ eTìwæ πø¢X¯eT+‘ê. ¬s+&Ée XÀ¢ø£+ ≈£L&Ü eTTKýÓTÆq~. πøåÁ‘·»„+ #ê|æ e÷+ $~Δ düs¡«πøåÁ‘˚wüß uÛ≤s¡‘· ˆ πøåÁ‘·πøåÁ‘·»„jÓ÷sYC≤„q+ j·T‘·Ô<é C≤„q+ eT‘·+ eTeT ˆˆ 2 nìï øπ Áå ‘ê\˝À (nìï JeX¯Øsê\˝À) øπ Áå ‘·E&„ qÉ T H˚H˚ (|üse¡ ÷‘·à) nì ‘Ó\TdüTø√. πøåÁ‘·eTT, πøåÁ‘·E„&ÉT á ¬s+{Ï C≤„qy˚T dü¬s’q C≤„q+ nì Hê ìX¯Ãj·T+ ` nì ‘ê‘·Œs¡´+. Çø£ÿ&É πøåÁ‘·E„&ÉT n+fÒ ô|’q #Ó|æŒq≥T¢>± kÕøÏå>± #·÷dü÷Ô ñqïyê&ÉT ø±<äT. kÕøÏå nH˚ |ü<ä+˝À ø£s¡Ôè‘·«+ ˝Ò<äT nì ô|’q #·÷XÊ+. kÕøÏå n+fÒ πøe\+ $wüj·÷ìï Á|ü‹|òü*+|ü#˚ùd #Ó’‘·q´+. |üs¡e÷‘·à ndü+kÕ], n|ü]∫Ã¤qï+ (<˚X¯ø±\ |ü]$T‹ ˝Òì~), Je⁄&˚yÓ÷ dü+kÕ], |ü]∫Ã¤qTï&ÉT. nsTTHê lø£èwüßí&ÉT á πøåÁ‘·E„&ÉT H˚H˚ n+≥THêï&ÉT. eT] |üs¡e÷‘·à≈£î eTq˝≤π> dü+kÕ]‘·«+ edüTÔ+~. n+‘˚>±ø£ nìï

126

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

X¯Øsê\˝À ñHêïqT nqï|ü&ÉT HêHê‘·«+ ≈£L&Ü edüTÔ+~. n+<äTπø Çø£ÿ&É nìï X¯Øsê\T nH˚ ñbÕ<ÛäT\˝À #Ó’‘·q´s¡÷|ü+˝À ñHêïqT nH˚ ns¡ú+ #Ó|üø√yê*. ñbÕ<ÛäT\T b˛>±H˚ X¯ó<äΔ#Ó’‘·qý˚T, C≤„qdü«s¡÷|üy˚T $T>∑T\T‘·T+~. bÕÁ‘·˝À ñqï Äø±X¯+ eTVü‰ø±X¯+ s¬ +&É÷ ˇø£fÒ nH˚~ ñ<ëVü≤s¡D. ≈£î+&É\T/ bÕÁ‘·\T q•+#·>±H˚ Äø±X¯+ ˇø£fÒ $T>∑T\T‘·T+~. πøåÁ‘·+˝À ñqï edüTÔe⁄\T øπ Áå ‘·+ jÓTTø£ÿ |üP]Ô $esê˝Ò$T{Ï? nì 5,6 XÀ¢ø±˝À¢ #ÓbÕŒs¡T. ªª|ü+#·eTVü‰uÛ÷Ñ ‘ê\T (|üè~∏$, »\+, n–ï, yêj·TT, Äø±X¯+), nVü≤+ø±s¡+ (H˚qT nH˚ uÛ≤eq), ãT~Δ, ne´ø£ÔeTT (e÷j·T), ◊<äT C≤„H˚+Á~j·÷\T, ◊<äT ø£πsà+Á~j·÷\T, eTqdüT‡, Ç+Á~j·÷\#˚ Á>∑Væ≤+|üã&˚ X¯u≤›~ $wüj·÷\T Çe˙ï πøåÁ‘·eTTμμ (XÀ¢.5). n+‘˚>±ø£ ªªn+‘·'ø£sD¡ uÛ≤yê˝…q’ ø√]ø£, <˚«wüeTT, düTKeTT, <äT'KeTT, #˚‘q· nq>± n+‘·'ø£sD¡ ˝À @s¡Œ&˚ Ä˝À#·q\T, <Ûäè‹ nq>± will power, M≥ìï+{Ï˙ <Ûä]+#˚ X¯øÏÔ, Çe˙ï≈£L&Ü πøåÁ‘·y˚Tμμ (XÀ¢.6). Çe˙ï <äèX¯´ø√{Ï˝ÀøÏ #˚πsy˚, #·÷&Éã&˚ edüTÔe⁄\ sê•˝ÀøÏ #˚πsy˚. ªH˚qTμ#˚ Á>∑Væ≤+|üã&˚y˚. M≥ìï+{Ïì Á|üø±•+|ü#˚ùd #Ó’‘·qý˚T πøåÁ‘·E„&ÉT (|üs¡e÷‘·Tà&ÉT eTq n+‘·'ø£sD¡ ˝À kÕøÏ>å ± ñ+≥÷ eTq+ #˚ùd |üqT\qT #·÷düT+Ô {≤&ÉT nH˚~ bÂsêDÏ≈î£ \T #Óù|Œ $wüj·T+. n+<ä]˙ >∑eTìdü÷Ô ñ+&É&É+ |üs¡e÷‘·à |üìø±<äT. dü«s¡Z+, qs¡ø£+ nH˚ yê{Ïì $e]+#˚ dü+<äs¡“¤+˝À bÂsêDÏ≈£î\T #Ó|æŒq $wüj·÷\$). πøåÁ‘·E„&ÉT n+fÒ πøe\ #Ó’‘·q´+. n+‘·'ø£s¡D<Ûäsêà\T Hê$ nqT≈£î+≥Tqï|ü&ÉT Je⁄&ÉT n+{≤s¡T. n‘·&˚ dü+kÕ]. »qqeTs¡D #·Áø£+˝À ‹s¡T>∑T‘·T+{≤&ÉT. n+‘·'ø£s¡D<Ûäsêà\T Hê$ ø±<äT nqT≈£îqï|ü&ÉT X¯ó<äΔ#Ó’‘·q´+, Ç‘·&˚ eTT≈£îÔ&ÉT. »qqeTs¡D#·Áø£+ qT+&ç ãj·T≥|ü&çqyê&ÉT. n+‘·'ø£s¡D<Ûäsêà\T Hê$ ø±e⁄ nq&ÜìøÏ ø=+‘· nuÛ≤´dü+, nVü≤+ø±s¡ eTs¡›q+ (self-negation) ø±yê*. ô|’q #Ó|ü≈£îqï<ëìï ã{Ïº me¬s’Hê ˇø£ $‘·+&Éyê<ä+ #˚jT· e#·TÃ. ªdüsπ H˚qT #Ó‘’ q· éTì ‘Ó\TdüT≈£îHêïqT, ‘·sê«‘· @$T{Ïμ nì n&É>e∑ #·TÃ. n˝≤ n&ç–qyê&çøÏ Ç+ø± ‘Ó*j·T˝Ò<ìä ns¡+ú . n‘·ì˝À ªH˚qTμ nH˚ uÛ≤eq düTŒ¤≥+>± ñ+~. ªn$C≤„‘·+ $C≤q‘ê+μ nì πøH√|üìwü‘·TÔ #Ó|æŒq≥T¢ Hê≈£î ‘Ó\TdüT nH˚yê&çøÏ Ç+ø± ‘Ó*j·T˝Ò<ìä ns¡+ú . Ç+ø± nuÛ≤´dü+ ø±yê*, ø=ìï >∑TD≤\T n\es¡#T· ø√yê*. Ä >∑TD≤˝Ò$T{Ï? nH˚ $wüj·T+ô|’ á ÁøÏ+~ XÀ¢ø±\T, C≤„q+ >∑T]+∫ #Ó|æŒq$.

|ü<äeT÷&Ée n<Ûë´j·T+

127

C≤„q+ @$T{Ï nì XÀ¢. 7 qT+&ç 11 es¡≈£î #Ó|üŒã&ç+~. Çø£ÿ&É C≤„qkÕ<Ûäq≈£î ñ|üøs£ D¡ ≤\T #Ó|Œü ã&Ü¶sTT. ñ|üøs£ D¡ ≤\T ø±ã{Ïº M{Ïì Á|üX+¯ dæd÷ü Ô C≤„qeT+≥THêï&ÉT lø£èwüßí&ÉT. Ä \ø£åD≤\T / ñ|üø£s¡D≤\T Ç$. C≤„q+ : ne÷ì‘·«+ (XÀ¢.7) ` >∑s¡«+ ˝Òø£b˛e&É+. n<ä+_Û‘·«+ (XÀ¢. 7) ` <ä+uÛÑ+ nq>± &Ü+_ø£dü«uÛ≤eeTT ˝Òø£b˛e&É+. H˚qT <Ûë]à≈£î&Éqì C…+&Ü |ü≥Tºø=ì #Ó|üŒ&É+. nVæ≤+dü (XÀ¢.7) ` ÁbÕDT\≈£î m{Ïº |”&ÉqT ø£*–+#·ø£b˛e&É+. XÊ+‹' (XÀ¢.7) ` m<äT{Ïyê&ÉT n|üsê<ÛäeTT #˚dæq|üŒ{Ïø° zs¡TŒ‘√ ñ+&É&É+. Äs¡®e+ (XÀ¢.7) ` ãTTEdü«uÛ≤e+. Ä#ês√´bÕdüqyéT (XÀ¢.7) ` $~Û+|üã&çq Á|üø±s¡+ >∑Ts¡Te⁄<>ä sZ∑ ¡ $<ä´quÛ´Ñ dæ+#·&+É . XÖ#·+ (XÀ¢. 7) ` u≤Vü≤´X¯ó~Δ, n+‘·'ø£s¡DX¯ó~Δ. ôdúÌs¡´+ (XÀ¢. 7) ` yÓ÷ø£åe÷s¡ZeT+<äT >∑{Ïº>± ì\∫e⁄+&É&É+. Ä‘·à$ìÁ>∑Vü≤+ (XÀ¢. 7) ` Ç+Á~j·T ìÁ>∑Vü≤+. Ç+Á~j·÷πsúwüß yÓ’sê>∑´+ (XÀ¢. 8) ` Ç+Á~j·T $wüj·÷\˝À yÓ’sê>∑´+. nqVü≤+ø±s¡+ (XÀ¢. 8) ` nVü≤+ø±s¡+ ˝Òø£b˛e&É+. »qà, eTè‘·T´e⁄, eTTdü*‘·qeTT, yê´~Û\˝À <äT'K+ e⁄+~ nì >∑eTì+#·&É+. Ç<˚ <√wü<sä Ù¡ q+ n+{≤s¡T. Çe˙ï nì‘ê´\ì uÛ≤$+#·&+É e\¢ yÓs’ ê>∑´+ ø£\T>∑T‘·T+~. ndüøÏÔ' (XÀ¢. 9) ` Ç+Á~j·T $wüj·÷\ô|’ Á|”‹ ˝Òø£b˛e&É+. nq_Ûwü«+>∑+ (XÀ¢. 9) ` @<Ó’Hê $wüj·T+ô|’ n‘·´+‘· |ü≥Tº<ä\, Á|”‹ ñ+&É&É+ n_Ûwü«+>∑+. n~ ˝Òø£ H˚qT ˝ÒqT nH˚ uÛ≤eq uÛ≤sê´|æ\¢\T yÓTT<ä˝…’q yê{Ïj·T+<äT. á uÛ≤eq ˝Òø£b˛e&É+ nq_Ûwü«+>∑+. düeT∫‘·Ô‘·«+ (XÀ¢. 9) ` düTK<äT'U≤\j·T+<äT düeTuÛ≤eq‘√ ñ+&É&É+. ne´_Û#ê]D° uÛÑøÏÔ' (XÀ¢. 10) ` uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ e´_Û#·]+#·ì (Ç≥÷, n≥÷ #·*+#·ì) uÛÑøÏÔ. nqq´jÓ÷>∑+‘√, nq>± |üs¡e÷‘·àø£+fÒ n_ÛqTïDÏí nH˚ uÛ≤eq‘√ ñ+&É&+É .

128

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

$$ø£Ô<˚X¯ùd$‘·«+ (XÀ¢. 10) ` @ø±+‘·düú\eTTq+<äT ñ+&É&É+ ` kÕ<Ûäq≈£î jÓ÷>∑´yÓTÆq Á|ü<˚X¯+˝À ñ+&É&É+. n<Ûë´‘·àC≤„qì‘·´‘·«+ (XÀ¢. 11) ` n<Ûë´‘·àeT+fÒ Ä‘·àqT >∑T]+∫ nì. Ä ∫+‘·qj˚T m\¢|ü&É÷ #˚j·T&É+. ‘·‘«Ô· C≤„Hês¡ú <äsÙ¡ q+ (XÀ¢. 11) ` n<Ûë´‘·àXÊÅdÔü Á|üj÷Ó »Hêìï u≤>± Á>∑V≤æ +#·&+É , Ç<˚ eTTøÏÔkÕ<ÛäqeTì Á>∑Væ≤+#·&É+. ô|’ #Ó|Œæ qe˙ï C≤„qkÕ<ÛHä ê\T. ø±e⁄q C≤„qeTì Á|üX+¯ kÕ|üPs¡«ø£+>± #Ó|Œü ã&ç+~. CÒ„j·T+ : CÒ„j·TeTq>± ‘Ó\TdüTø=q<ä–q~. Ç<˚ ‘Ó\TdüTø=qe\dæ+~ ≈£L&Ü. CÒ„j·T+ j·T‘·Ô‘Y Á|üeøå±´$T j·T<é C≤„‘ê«-eTè‘·eTX¯óï‘˚ ˆ nHê~eT‘·Œs¡+ ÁãVü≤à q dü‘·ÔHêïdü<äT#·´‘˚ ˆˆ 12 CÒ„j·T+, j·T‘Y, ‘·‘Y Çe˙ï q|ü⁄+düø£*+>∑ X¯u≤›\T. Ç˝≤π> $T>∑‘ê XÀ¢ø±˝À¢ yê&Éã&çq q|ü⁄+düø£*+>∑ X¯u≤›\T |üs¡ÁãVü≤àqT dü÷∫kÕÔsTT (|üs¡ÁãVü≤àqT Åd”Ô*+>∑, |ü⁄+*+>±˝À¢ dü÷∫+#·sì¡ #Ó|ü ø=Hêï+). á CÒj „ ÷· ìï ‘Ó\TdüTø√e&É+e\¢ neTè‘êìï bı+<äT‘ê&ÉT nì XÀ¢ø±s¡ú+. neTè‘·+ n+fÒ <˚e‘·\T, sêø£ådüT\T düeTTÁ<ëìï eT~∏+∫ rdæq neTè‘·+ ø±<äT. nC≤„q+ yÓ’ eTè‘·T´' ` nC≤„qy˚T eTè‘·T´e⁄ nì ñ|üìwü<ë«ø£´+. <ëìqT+&ç ãj·T≥|ü&É&Éy˚T neTè‘·+, nq>± C≤„qy˚T neTè‘·+. nHê~eT‘Y ` nq>± Ä~˝Òì~. |üs¡+ÁãVü≤à Ç+ø± m˝≤+{Ï<ä+fÒ q dü‘Y, q ndü‘Y nq>± dü‘øY ±ì~, ndü‘T· øÔ ±ì~ nì ns¡+ú . m+‘√ |ü{≤{À|ü+‘√ q&ÉT+_–+∫ ÁãVü≤à>∑T]+∫ #ÓãT‘êqT nì n+≥÷ ªÇ~ dü‘Y ø±<äT, ndü‘Y ø±<äTμ nq&Éy˚T$T{Ï? nì Á|ü•ï+#·Tø=ì lX¯+ø£s¡T\T Bìï˝≤ $e]+#ês¡T. dü‘Y nq>± nìï <äèX¯´|ü<ësêú˝À¢q÷ ªñqï~μ ªñqï~μ nì #Ó|üŒ&ÜìøÏ neø±X¯eTTqï ‘·‘·Ô«+. e´ø£ÔÁ|ü|ü+#·eT+‘ê Ç+<äT˝À #˚s¡T‘·T+~. ÁãVü≤àqT Ç~ |òü˝≤Hê nì ˇø£ edüTÔe⁄qT ø=eTTà |ü≥Tºø=ì (X¯è+>∑Á>±Væ≤ø£j·÷) #·÷|æq≥T¢>± ìπs›•+#·˝Ò+. ñqï~ nì #Ó|üŒ>∑*π> Á|ü‹edüTÔe⁄≈£L ø=ìï <Ûäsêà\T+{≤sTT. n$ C≤‹, ÁøÏj·T, >∑TD+, HêeT+ nH˚$. ñ<ëVü≤s¡D≈£î Äe⁄ nH˚~ ˇø£ C≤‹. #·<äTe⁄‘·THêï&ÉT nH˚~ ˇø£ ÁøÏj·T. mi¿ì |ü⁄wüŒ+ nH˚~ ˇø£ >∑TD+. Ç˝≤ @<√ ˇø£ <Ûäs¡àeTT+≥T+~. ÁãVü≤à ìs¡TZD+, ìs¡ej·Te+ (nej·Tyê\T ˝Òì~), ø±e⁄q ÁãVü≤à≈£î ô|’ Hê\T>∑T <Ûäsêà\÷ ˝Òe⁄.

|ü<äeT÷&Ée n<Ûë´j·T+

129

n+fÒ n~ edüTÔø√{ÏøÏ #Ó+~q~ø±<äT. HêeT, s¡÷|ü, ÁøÏj·T, C≤‹, >∑TDeTT\T @M ˝Òq{Ïº~ ÁãVü≤à. n+<äTe\¢ Ç~ dü‘Y ø±<äT nHêïs¡T. ÁãVü≤à dü‘Y ø±q|ü&ÉT ndü‘Y ne⁄‘·T+~ ø£<ë nì Á|üX¯ï. ndü‘Y n+fÒ ndü˝Ò ˝Òì~. e+<Ûë´|ü⁄Á‘·T&ÉT (>=Á&Ü* ø=&ÉT≈£î), ≈£î+<˚{Ï ø=eTTà˝≤>± X¯ã›+ e÷Á‘·+ ñ+&ç edüTeÔ ⁄ ˝Òì~. ÁãVü≤à n˝≤+{Ï<ë? ne⁄q+fÒ eTqeT+<äs+¡ HêdæøÔ e£ T‘·+˝ÀøÏ yÓ[flb˛‘ê+. eT] m˝≤>∑+fÒ Ç+Á~j·÷\‘√ #·÷&É>∑*π><ëìH˚ eTq+ ñqï~, ˝Ò<äT n+{≤+. ÁãVü≤à Ç+Á~j·÷\#˚ ‘Ó*j·Tã&˚~ ø±<äT. ndæÔ (ñqï~), nq&ÜìøÏ HêdæÔ (˝Ò<äT) nq&ÜìøÏ M\T˝Òì~. eTìwæøÏ C≤Á>∑<äedüú, dü«bÕïedüú, düTwüß|æÔ nedüú (dü«|üï+≈£L&Ü ˝Òì >±&ÛÉìÁ<ä) nqT eT÷&ÉT <äX¯\THêïsTT. C≤Á>∑‘Y˝Àq÷, dü«|üï+˝Àq÷ eTq≈£î (n+‘·'ø£s¡D≤ìøÏ) ø=ìï $wüj·÷\T ‘Ó\TkÕÔsTT. M{Ïì e´ø£ÔeT+{≤eTT. düTwüß|æÔ˝À eTqdüT‡ ≈£L&Ü ôd\e⁄ rdüT≈£î+≥T+~. n<=ø£ ne´ø£Ô<äX¯. nsTTHê <ëìï >∑T]Ô+#˚ ‘Ó*$e⁄+≥T+~. n+<äTe˝Ò¢ ìÁ<ä y˚T˝§ÿì H˚qT düTK+>± ìÁ~+#êqT nH˚ C≤„q+ eTq≈£î+≥T+~. Ä ne´ø£Ô<äX¯˝À ≈£L&Ü #Ó’‘·qéTT+~. á ø±s¡D+e\¢ ≈£L&Ü ndü‘Y nq&ÜìøÏ M˝Ò¢<äT. πøH√|üìwü‘·TÔ ªnq´<˚e ‘·~«~‘ê‘Y n<∏√ n$~‘ê<ä~Ûμ (1`3) nq>± n~ ‘Ó*j·Tã&çqB ø±<äT, ‘Ó*j·Tã&ÉìB ø±<äT nì #ÓãT‘·T+~. ÁãVü≤à dü‘Y ø±<äT, ndü‘·TÔ ø±<äT nì ns¡ú+. dü‘·éTT, ndü‘·éTT ø±<äH√, ñ+<√ ˝Ò<√ nH√ ns¡ú+ø±<äT. X¯u≤›\‘√ #Ó|üŒC≤\ì~ nì ns¡ú+. ÁãVü≤à ndü˝Ò ˝Ò<äT nH˚ uÛ≤eqqT ìsêø£]+#·&ÜìøÏ ‘·sê«‹ XÀ¢ø£+ düs«¡ ‘·'bÕDÏbÕ<ä+ ‘·‘‡· s¡«‘√-øÏ•å s√eTTKyéT ˆ düs¡«‘·'ÁX¯ó‹eT˝À¢πø düs¡«e÷eè‘·´ ‹wü˜‹ ˆˆ 13 <ëì Vü≤kÕÔ\T, bÕ<ë\T n+‘·{≤ ñHêïsTT (nìï ÁbÕDT\ Vü≤kÕÔ\T, bÕ<ë\T <ëìy˚). <ëì ø£qTï\T, ‘·\\T, H√fi¯ó¢, #Óe⁄\T, nìïyÓ’|ü⁄˝≤ ñHêïsTT. nìï+{Ï˙ Äe]+∫e⁄qï~ nì ‘ê‘·Œs¡´+. nìïÁbÕDT˝À¢ì nìï Ç+Á~j·÷\T Bì ñbÕ<ÛäT\T nq>± M{Ï<ë«sê ÁãVü≤à ‘Ó*j·Tã&ÉT‘·T+~. ñbÕ~Û nH˚~ ˇø£ MT&çj·T+˝≤+{Ï~. nìï Ç+Á~j·÷\qT nìï n+‘·'ø£s¡D\qT uÛ≤dæ+|ü#˚ùd~ #Ó’‘·qý˚T. á #Ó’‘·qý˚T ÁãVü≤à. n+<äTπø ‘·sê«‹

130

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

XÀ¢ø+£ ˝À ªdüsπ «+Á~j·T >∑TD≤uÛ≤dü+μ (XÀ¢.14) nHêïs¡T. nìï n+‘·'ø£sD¡ ≤˝À¢ Á|ü‹|ò*ü +#˚ #Ó’‘·q´+ (BH˚ï ∫<ëuÛ≤düT&ÉT n+{≤s¡T) ÁãVü≤à#Ó’‘·qý˚T. Ç~ $$<Ûä bÕÁ‘·˝À¢ ñqï Äø±X¯+˝≤>± y˚πs«s¡T>± ø£ì|ædüTÔ+~. ø±˙ nìï πøåÁ‘ê˝À¢ ñqï πøåÁ‘·E„&ÉT ˇø£fÒ. Ç~ (ÁãVü≤à) nìï Ç+Á~j·÷\qT uÛ≤dæ+|ü#˚ùd<˚ ø±˙ ªdüπs«+Á~j·T $e]®‘·yéTμ (XÀ¢. 14) ` Bìø£+≥÷ Ç+Á~j·÷\T ˝Òe⁄. Ç~ øπ e\+ C≤„qdü«s¡÷|ü+. n+<äTe\¢H˚ ªndüø£Ô+μ (XÀ¢.14) <˚ì‘√q÷ dü+ã+<Ûä+˝Òì~. ‘·q˝À ø£*Œ‘ê˝…’q Ç+Á~j·÷\‘√ m˝≤+{Ï dü+>∑eT+ ˝Òì~. n˝≤π> ªdüs¡«uÛÑè‘Yμ (XÀ¢.14) ` düsê«˙ï uÛÑ]+#˚~, Á|ü|ü+#·eT+‘ê Ä ÁãVü≤à#Ó’‘·qéT+<˚ ñqï~. nìï edüTÔe⁄˝À¢q÷ ñqï~, ñqï~ n+≥÷ ø£ì|ædüTÔqï~. m+&Ée÷e⁄˝À¢ ≈£L&Ü ñqï~ nH˚ uÛ≤eq. Ä uÛ≤eq≈£î Ä<Ûës¡+ ≈£L&Ü ÁãVü≤à#Ó’‘·qý˚T. $T<∏ä´ n+fÒ ? ÁãVü≤à ìs¡TZD+. m˝≤+{Ï $X‚cÕ\÷ ˝Òì~. Á|ü|ü+#·+‘√ m˝≤+{Ï dü+ã+<Ûä+ ˝ÒìB nH˚ $wüj·÷ìï e÷≥˝À¢ m˝≤ #ÓbÕŒ*. BìøÏ y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À ˇø£ Á|üÁøÏj·T #ÓbÕŒs¡T. yÓTT<ä≥>± ÁãVü≤à qT+&ç á Á|ü|ü+#·+ n+‘ê e∫Ã+<äì #Ó|üŒ&É+ (e÷j·÷X¯ø,ÔÏ Væ≤s¡D´>∑s“¡ ‘¤ ‘· «Ô· + yÓTT<ä˝q’… e˙ï), ‘·sê«‘· Çe˙ï ø±<äT, ø±<äT n+≥÷ ˇø√ÿ<ëìì Á|üøÿ£ ≈£î HÓ≥Tº‘÷· ∫es¡≈î£ $T–˝Ò~ ÁãVü≤à nì #Ó|Œü &É+. <äèX¯éTj˚T´<ä+‘ê dü‘´· +ø±<äT nH˚ e÷≥H˚ y˚<ë+‘·u≤Û wü˝À »>∑‘T· Ô $T<∏´ä n+{≤s¡T. Ç~ ˇø£ bÕ]uÛ≤wæø£ |ü<ä+. »>∑‘·TÔ $T<∏ä´ n+fÒ u§‹Ô>± ˝Ò<äì ø±<äT. kÕù|øÏåø£+>± (relative>±) nq>± ÁãVü≤àqT Á>∑V≤æ +∫q|ü⁄&ÉT »>∑‘T· Ô q•düT+Ô ~. n~ ≈£L&Ü ÁãVü≤às¡÷|ü+˝ÀH˚ ø£ì|ædTü +Ô ~. ˇø£yÓ’|ü⁄ dü‘·´+ø±<ä+≥÷H˚ n<˚ ÁãVü≤à˝À ø£*Œ+∫q s¡÷|ü+>± #·÷&É&É+. Ç~ $e]+#·&Üìπø |üs¡düŒs¡ $s¡T<ëΔ˝…’q $X‚wüD≤\T á XÀ¢ø£+˝À yê&Éã&Ü¶sTT. ìs¡TZD+ ` >∑TDuÛÀø£Ôè (>∑TD≤\qT nqTuÛÑ$+#˚~) nì nqï|ü&ÉT ÁãVü≤à ìs¡TDZ eTH˚~ eTq≈£î ‘Ó*dæ+<˚. >∑TD≤\qT nqTuÛ$Ñ +#˚~ m˝≤ ne⁄‘·T+~. dü‘«Ô· eTT, s¡»düT‡, ‘·eTdüT‡ nH˚ >∑TD≤\e\¢ düTK+, <äT'K+, yÓ÷Vü≤+˝≤+{Ï eTH√eè‘·TÔ\T (mental cognitions) ø£\T>∑T‘êsTT. n+‘·'ø£s¡D≤ìøÏ dü+ã+~Û+∫q á eè‘·TÔ\˙ï ÁãVü≤à#Ó’‘·q´+e\¢ ø£*–qy˚. n+<äTe\¢ >∑TD≤\qT nqTuÛÑ$+#˚~ nHêïs¡T. 15e XÀ¢ø£+˝À Ç˝≤+{Ï |üs¡düŒs¡ $s¡T<äΔ $X‚wüD≤\H˚ #·÷kÕÔ+. nìï uÛÑ÷‘ê\ ˝À|ü˝≤, ãj·T{≤ ñqï edüTÔe⁄ nHêïs¡T. ÁãVü≤à πøe\+ πøåÁ‘·+˝ÀH˚ ø±<äT <äèXÊ´ìøÏ

|ü<äeT÷&Ée n<Ûë´j·T+

131

ãj·T≥≈£L&Ü ñqï ‘·‘«Ô· +. e+<ä |òTü {≤ø±XÊ\T b˛sTTHê nìï+{Ï ˝À|ü˝≤, ãj·T{≤ ˇπø Äø±X¯+ m˝≤>√ ÁãVü≤à‘·‘·Ô«+ n˝≤>∑. ªn#·s¡+ #·s¡y˚Te #·μ (XÀ¢.15) nq>± n#˚‘q· +, #˚‘q· + á s¬ +&É÷ ÁãVü≤àj˚T. n+<äTe˝Ò¢ n$CÒj „ T· + nHêïs¡T. Ç+Á~j·÷\‘√ ‘Ó\TdüTø=H˚~ ø±<äT ø±e⁄q n~ nÁ|üy˚Tj·T+ (Á|üe÷D≤\≈£î n+<˚~ ø±<äT). n˝≤π> ª<ä÷s¡düú+μ (XÀ¢. 15) ` nC≤„qT\≈£î <ä÷s¡yÓTÆq~. ªn+‹πø #· ‘·‘Yμ (XÀ¢. 15) ` $<ë«+düT\≈£î n‹ <ä>∑Zs¡>± ñ+~. nq>± $<ë«+düT\ dü«s¡÷|üy˚T n~. ø=‘·Ô>± bı+<˚~ø±<äT. #Ó’‘·q´y˚T ‘·eT Ä‘·à nì yê]#˚ ‘Ó*j·Tã&˚~. ‘·sê«‹ XÀ¢ø+£ ≈£L&Ü Ç˝≤+{Ï $s¡T<ä$Δ X‚wDü ≤\‘√ ≈£L&çq<˚. ÁãVü≤à˝À $uÛ≤>±\T ˝Òø£b˛sTTHê n~ $uÛ≤>±\Tqï≥T¢ ø£ìŒdüTÔ+~ (XÀ¢.16). nK+&ÉyÓTÆq (K+&É+ ˝Òì ` nej·Tyê\T˝Òì) #Ó‘’ H· ê´ìï eTq+ _Ûqï_Ûqï HêeTs¡÷bÕ\T>± #·÷&É&yÉ T˚ ÁãVü≤àqT $uÛõÑ +#·&+É . ˇπø ÁãVü≤àqT eTq+ $uÛõÑ +∫ #·÷düTHÔ êï+. <ëìj·T+<˚ Ä s¡÷bÕ\˙ï ø£*Œ+#·ã&ç n+<äT˝ÀH˚ $©qeTÚ‘·THêïsTT ø±e⁄q á ÁãVü≤àj˚T düèwæºøÏ, \j·T≈£î ø±s¡DeT+≥THêï+ (XÀ¢.16). 17e XÀ¢ø£+ n~ CÀ´‹düT‡\πø CÀ´‹düT‡ nì #ÓãT‘·T+~. n+<Ûäø±sêìøÏ <ä÷s¡+>± ñ+&˚~. n+<Ûäø±sêìï, yÓ\T>∑TqT Á>∑Væ≤+#˚~ ‘Ó*$‘√H˚. BH˚ï Ä‘·àCÀ´‹ nì ãèVü≤<ës¡D´ø√|üìwü‘·TÔ˝Àì ªCÀ´‹Ásê“Vü≤àD+μ $e]düTÔ+~. nìï+{Ï˙ uÛ≤dæ+|ü#˚ùd~, Nø£{Ïì ≈£L&Ü uÛ≤dæ+|ü#˚ùd~, düTwüß|æÔ˝À #Ó’‘·q´s¡÷|ü+˝À ñ+&˚~, eTq˝À ñqï ‘Ó*$ nH˚ CÀ´‹j˚T. á Ä‘·àCÀ´‹ ˝Òì<˚ dü÷s¡T´&çøÏ ø±+‹ ñ+<äì #Ó|Œü ˝Ò+. yÓ\T>∑T dü«uÛ≤e+ Ç˝≤ ñ+~. Nø£{Ï dü«uÛ≤e+ Ç˝≤ ñ+~ nì #Ó|Œü >∑*–+~ Ä‘·àCÀ´‹j˚T. á XÀ¢ø£+ ¬s+&Ée yêø£´+˝À C≤„q+, CÒ„j·T+, C≤„q>∑eT´+ á eT÷&É÷ ˇø£fÒ n+≥THêï&ÉT. nq>± ˇπø #Ó‘’ q· ´y˚T ‘Ó\TdüTø=H˚yê&ÉT (Á|üe÷‘·), ‘Ó\TdüT≈£îH˚ $<Ûëq+ (Á|üe÷D+), ‘Ó\TdüTø√ã&˚~ (CÒ„j·T+) nì eT÷&ÉTs¡ø±\T>± ñ+~. ô|’ yêø£´+˝À C≤„q>∑eT´+ n+fÒ C≤„q|òü\+. nq>± ‘Ó\TdüTø=q<ä–q~. ˇπø #Ó’‘·Hê´ìï $$<Ûä <äèwæºø√D≤˝À¢ #·÷|æ+∫ #ÓbÕŒ&ÉT lø£èwüßí&ÉT. á$<Ûä+>± πøåÁ‘êìï, (»&ÉÁ|üø£è‹ì) C≤„Hêìï, CÒ„j·÷ìï, ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT Hê uÛ≤e+˝ÀøÏ ekÕÔ&ÉT nq>± uÛÑ≈£îÔ&˚ ªH˚qTμ ne&ÜìøÏ ns¡T&Ω eÉ ⁄‘ê&Éì ns¡+ú . ªeT<ë“¤yêjÓ÷|ü|<ü ´ä ‘˚μ (XÀ¢.18). Ç+‘· ÁãVü‰à‘·àuÛ≤e+

132

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

e∫Ãq ‘·sê«‘· JeqTà≈£îÔ&ÉT Á|ü‹ÁbÕDÏ˝À ñqï #Ó’‘·q´+ H˚H˚ nH˚ uÛ≤eq˝À ñ+{≤&ÉT. n<˚ düsê«‘·àuÛ≤e+, nVü≤+ nH˚~ ˝Òì uÛ≤e+. Á|üø£è‹ ` |ü⁄s¡Twüß&ÉT : ‘·sê«‹ ◊<äT XÀ¢ø±˝À¢ (19 qT+&ç 23) Á|üøè£ ‹ ` |ü⁄s¡Twüß&ÉT >∑T]+∫ #Ó|Œü ã&ç+~. Ç~ eTT+<äT n<Ûë´j·÷˝À¢ y˚πs e÷≥˝À¢ #Ó|æŒq<˚. |üsê R øπ Áå ‘·E&„ TÉ R |ü⁄sT¡ wüß&ÉT R Je⁄&ÉT. n|üsê R øπ Áå ‘·+ R Á|üøè£ ‹ R »>∑‘Y. á s¬ +&É÷ nHê<äT\T nq>± Ä~˝Òì~, e÷j·÷X¯ø‘ÔÏ √ bÕfÒ e∫Ãq~. M{Ï‘√bÕfÒ dü‘·Ô«eTT, s¡»düT‡, ‘·eTdüT‡ nH˚ >∑TD≤\T e#êÃsTT (XÀ¢.19). Á|üø£è‹˝À ô|’ dü‘·Ô«eTT, s¡»düT‡, ‘·eTdüT‡ nH˚ eT÷&ÉT n+XÊ\T ñHêïj·Tì, yê{Ï kÕe÷´edüú / düeT‘Í\´+ / equilibrium e÷]q|ü&ÉT düèwæº nH˚ kÕ+KT´\ Á|ü‹bÕ<äqqT y˚<ë+‘·T\T (˙\ø£+sƒ¡ yê´K´) n+^ø£]kÕÔs¡T. |ü+#·uÛÑ÷‘ê\ |ü]D≤eT+>± ◊<äT C≤„H˚+Á~j·÷\T @s¡Œ&Ü¶sTT. nq>± uÛÑ÷$T |ü]D≤eT+>± Á|ò÷ü DÒ+Á~j·TeTT (eTT≈£îÿ), yÓ\T‘·Ts¡T |ü]D≤eT+>± ø£qTï Ç˝≤ $T>∑‘ê Ç+Á~j·÷\T @s¡Œ&Ü¶sTT. yê{Ï‘√bÕ≥T eTqdüT‡, ãT~Δ, nVü≤+ø±s¡eTT Çe˙ï≈£L&Ü |üìeTT≥¢˝≤+{Ï$. M{ÏH˚ ø£s¡D≤\T n+{≤s¡T. á ø£s¡D≤\ düeT÷Vü≤eT+‘ê ˇø£ ø±s¡´+ (nq>± #˚j·Tã&çq~), á ø±sê´ìøÏ ø±s¡D+ Á|üø£è‹ (XÀ¢.20). eT] |ü⁄s¡Twüß&Óes¡T? |ü⁄s¡Twüß&Éq>± nVü≤+‘√ eTT&ç|ü&çq Je#Ó’‘·q´+. Ä dü‘·Ô«s¡»düÔyÓ÷>∑TD≤\ |òü*‘·+>± e∫Ãq düTK+, <äT'K+ yÓTT<ä˝…’qyê{Ïì ‘·q nqTuÛÑyê\T>± uÛ≤$düTÔ+{≤&ÉT. Ç˝≤>∑ Je#Ó’‘·q´+ / |ü⁄s¡Twüß&ÉT düTK<äT'U≤\ uÛÀø£Ô nì |æ\Teã&É‘ê&ÉT (XÀ¢.20). ‘·q düTK<äT'U≤\T>± uÛ≤$+#·&ÜìøÏ ø±s¡D+ n$<ä´, nC≤„q+, Bìï ‘·‘·Ô«$#ês¡+<ë«sê ‘=\–+#·Tø√yê*. Á|üø£è‹ >∑TD≤\qT #Ó’‘·q´>∑TD≤\T>± uÛ≤$dü÷Ô, n<Ûë´dü #˚dü÷Ô (super imposition) H˚qT düTF, <äT'F nì uÛ≤$düTÔ+{≤&ÉT. á >∑TD≤\ Á|üuÛ≤e+e\¢H˚ eT+∫ ˝Ò<ë #Ó&ÉT|üqT\T #˚j·T&É+, yê{Ï |òü*‘·+>± eT+∫ ˝Ò<ë #Ó&ÉT »qà\T (»+‘·T, ÁøÏ$T, ø°≥ø±~ »qà\T) bı+<ä&É+ »s¡T>∑T‘·T+~

|ü<äeT÷&Ée n<Ûë´j·T+

133

(XÀ¢.21). Á|üø£è‹‘√, nq>± »&ÉyÓTÆq n+‘·'ø£s¡D‘√ ‘ê<ë‘·à´+ ø£\yê&Ó’ n˝≤ uÛ≤$düTÔHêï&ÉT nì á XÀ¢ø£+ #ÓãT‘·T+~. ø£s¡Ô, ø£s¡à, ÁøÏj·T n˙ï ÁãVü≤àj˚T X¯Øs¡+˝À »]π> $$<Ûä ø±sê´\≈£î ø£s¡Ô, ø£s¡à, ÁøÏj·T uÛÑ>∑yêqT&˚qì ‘·sê«‹ XÀ¢ø£+ ñ|üÁ<äcÕºqTeTHêÔ #· uÛÑsêÔ uÛÀø±Ô eTùV≤X¯«s¡' ˆ |üs¡e÷‘˚à‹ #ê|ü⁄´ø√Ô <˚ùV≤-dæàHé |ü⁄s¡Twü' |üs¡' ˆˆ 22 ªX¯Øs¡+˝À ñqï |üsÁ¡ ãVü≤àj˚T kÕøÏ>å ± ñ+&˚yê&Éì, nqTeT‹+#˚yê&Éì, b˛wü≈î£ &Éì, uÛÀø£Ô nì, eTùV≤X¯«s¡T&Éì, |üs¡e÷‘·àj·Tì #Ó|üŒã&ÉT#·THêï&ÉTμ nì ‘ê‘·Œs¡´+. nq>± nìï y˚cÕ\÷ ˇπø #Ó‘’ q· ´+˝À ø£ì|æ+#˚y.˚ Hê\Ze n<Ûë´j·T+˝À ªÁãVü‰às¡ŒD+ ÁãVü≤àVü≤$'μ (XÀ¢. 4`24) nqï≥T¢ ø£s¡Ô, ø£s¡à, ÁøÏj·T, ø£s¡D+ n˙ï Ä dü«s¡÷bÕ˝Ò. ñ|üÁ<äwºü nq>± kÕøÏ#å ‘’Ó q· ´+ ˝Ò<ë n+‘·'ø£sD¡ ≤ìï Á|ü‹|ò*ü +|ü#ù˚ d #Ó‘’ q· ´+. nqTeT+‘· nq>± nqTeT‹+#˚yê&ÉT. nq>± <Ûäsêà<Ûäs¡àø±sê´˝À¢ ùd«#·Ã¤>± Á|üe]Ô+|ü#˚ùdyê&ÉT. uÛÑsêÔ ` Ä uÛ≤yê\ìï+{Ïø° n~ÛcÕºq+ (<˚ìô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç ñHêïjÓ÷ Ä ‘·‘·Ô«+). uÛÀø±Ô ` á ø±sê´\˙ï #Ó’‘·q´dü«s¡÷|üyÓTÆq Ä‘·à˝ÀH˚ \sTTdüTÔHêïj·Tì ns¡ú+. Ç˝≤ »&É+`#˚‘q· +, Á|üøè£ ‹`|ü⁄sT¡ wüß&ÉT nì $y˚ø+£ ‘√ ‘Ó\TdüTø√>∑\yê&ÉT ˝Àø£+˝À nìï ø±sê´\T #˚dæHê (ø£s¡àjÓ÷– nì ns¡ú+) n‘·ìøÏ |ü⁄qs¡®qà ñ+&É<äT (XÀ¢.23). nq>± n‘·ì ø£s¡à\T C≤„q+#˚ <ä>∑ΔeTÚ‘êsTT. kÕ<Ûäqe÷sêZ\T XÀ¢. 24,25\˝À Ä‘·à<äs¡ÙHêìøÏ kÕ<ÛäHê\T>± á ÁøÏ+~ e÷sêZ\T #Ó|üŒã&Ü¶sTT. 1) <Ûë´qjÓ÷>∑+ ` eTqdüT‡qT |üs¡e÷‘·àô|’ ì*|æ, ˇπørs¡T>± Ä˝À#·HêÁ|üyêVü≤+ ñ+&˚≥≥T¢ ìj·T+Á‹+∫ ñ+&É&É+. Ç~ eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ ìX¯Ã\‘ê«ìøÏ düVü‰j·T|ü&ÉT‘·T+~. 2) ø£s¡àjÓ÷>∑+ ` Ç~ ô|’ n<Ûë´j·÷˝À¢ $e]+|üã&ç+~. Ç~ ∫‘·ÔX¯ó~Δ nq>± eTqdüT‡ ìs¡à\‘ê«ìøÏ düVü≤ø£]düTÔ+~. 3) C≤„qjÓ÷>∑+ ` ô|’ n<Ûë´j·÷˝À¢ $e]+|üã&ç+~. á eT÷&É÷ y˚πs«s¡T e÷sêZ\T ø±e⁄. ˇπø e÷s¡Z+˝À $$<Ûä yÓT≥T¢. ø£s¡àjÓ÷>∑+ yÓTT<ä{yÏ TÓ ≥Tº. ‘·sê«‘· <Ûë´qjÓ÷>∑+. ‘·sê«‘· C≤„qjÓ÷>∑+. y˚<+ä ˝À ≈£L&Ü ø£sà¡ ø±+&É, ñbÕdüHêø±+&É, C≤„qø±+&É nì eT÷&ÉT ø±+&É\qT #ÓãT‘ês¡T. ny˚ á XÀ¢ø£+˝À #Ó|üŒã&Ü¶sTT. ø£s¡àjÓ÷>∑+ <Ûë´qjÓ÷>±ìøÏ ãVæ≤s¡+>∑kÕ<ÛäqeT˙, <Ûë´qjÓ÷>∑+

134

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

C≤„HêìøÏ n+‘·s¡+>∑kÕ<ÛäqeT˙ 6e n<Ûë´j·T+˝À >∑eTì+#ê+. ø±ã{Ïº Çe˙ï ˇπø e÷s¡+Z ˝Àì $$<Ûä <äX\¯ T. <Ûë´qjÓ÷>∑+, ø£sà¡ jÓ÷>∑+ á s¬ +&É÷ ≈£L&Ü ÁãVü≤àC≤„HêìøÏ dü«‘·+Á‘·+>± kÕ<ÛäHê\T ø±e⁄. |üs¡+|üs¡>± yÓ÷øå±ìøÏ düVü≤ø£]+#˚$ nì ≈£L&Ü ô|’ n<Ûë´j·÷˝À¢ >∑eTì+#ê+. Çe˙ï #˚jT· ˝Òìyêfi¯ó,¢ ø£sà¡ ìwü˝˜ À ñqïyêfi¯ó¢ (dü‘ÿ· s¡à\T #˚dTü qÔ ïyêfi¯ó)¢ #ê˝≤eT+~. yê] >∑‹ @$T{Ï? n+fÒ yês¡T ≈£L&Ü ÁX¯ó‘·T˝À¢ ñqï ñ|ü<˚XÊ\qT $+≥÷ Áø£eTÁø£eT+>± @<√ ˇø£ e÷s¡Z+˝ÀøÏ e∫Ã nC≤„Hêìï n‹Áø£$TkÕÔs¡T (XÀ¢.25). Mfi¯¢ì ÁX¯ó‹|üsêj·TD≤' nHêïs¡T. ÁX¯ó‘·T˝À¢ #Ó|æŒq<ëìï $ì ø£s¡à #˚ùdyêfi¯ó¢, >=|üŒ Ä˝À#·Hê|üs¡T\T ø±s¡T, nsTTHê Ms¡T Áø£eT+>± düHêàs¡Z+˝ÀøÏ ekÕÔs¡T. πøåÁ‘· ` πøåÁ‘·E„\ dü+jÓ÷>∑+ n<Ûë´j·T+ kÕsê+X¯+ ∫e] XÀ¢ø±˝À¢ #Ó|üŒã&ç+~. Á|ü|ü+#·+˝Àì #˚‘·Hê\T, n#˚‘·Hê\T n˙ï ≈£L&Ü πøåÁ‘·`πøåÁ‘·E„\ dü+jÓ÷>∑+‘√ @s¡Œ&çqy˚ (XÀ¢.26). πøåÁ‘·+ R n#˚‘·q+. πøåÁ‘·E„&ÉT R #˚‘·qT&ÉT nì #Ó|æŒ yê{Ï dü+jÓ÷>∑yÓT˝≤ #Ó|üŒ>∑\+? #Ó‘’ H· ê´ìøÏ nej·Tyê\T ˝Òe⁄. nej·Tyê\T+fÒH˚ @<√ ˇø£ dü+ã+<Û+ä ≈£î<äTs¡T‘·T+~. n+<äTe\¢ Çø£ÿ&É dü+ã+<Ûeä T+fÒ ˇø£<ëì <Ûsä êà\T y˚s=ø£<ëìô|’ uÛ≤$+#·Tø√e&ÉeTH˚<˚ dü+ã+<Ûä+. á uÛ≤eqH˚ n<Ûë´dü nì ô|’q #·÷XÊ+. n+‘·'ø£s¡D+ »&É+. Bì <Ûäsêà\qT #˚‘·qyÓTÆq Je⁄ìøÏ dü+ã+~Û+∫q$>± uÛ≤$+#·&É+e\¢. á dü+ã+<Ûä+ bÕeTTøÏ <ëìô|’ ÁuÛeÑ Te\¢ ø£ìŒ+#˚ Á‘ê&ÉTøÏ ñqï dü+ã+<Û+ä . C≤„q+e\¢ ‘=\–b˛j˚T~. Ç<˚ uÛ≤e+ 27e XÀ¢ø£+˝À #ÓbÕŒs¡T. düeTdüÔuÛÑ÷‘ê˝À¢ düeT+>± ñ+≥T+~ ÁãVü≤à. düeTeT+fÒ |ü]D≤eT+ #Ó+<äì~. q•+#˚ X¯Øsê\‘√ Ç~ q•+#·<äT. |òüT{≤\T mìï q•+∫Hê Äø±X¯+ q•+#·q≥T¢. düeT+ R ÁãVü≤à nH˚ uÛ≤yêìï 5e n<Ûë´j·T+˝À ªX¯óì#Ó’e X¯«bÕπø #·μ (5`18) nH˚ XÀ¢ø£+˝À ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. Ä‘·àVü≤‘·´ 28e XÀ¢ø£+ Ä‘·àVæ≤+düqT >∑÷]Ã #ÓãT‘·T+~. ªªnìï ÁbÕDT˝À¢q÷ ñqï |üs¡y˚TX¯«s¡Tì düeT+>± #·÷&É>∑*–qyê&ÉT ‘·q Ä‘·àqT ‘êqT Væ≤+dæ+#·&ÉTμμ. Ä‘·àqT Væ≤+dæ+#·&Éy˚T$T{Ï? Ä‘·àqT nHê‘·à>± #·÷&É&É+, »&Üì≈£îqï >∑TD≤\qT Bìô|’ uÛ≤$+#·&É+, Væ≤+dæ+#·&ÉeT+fÒ Ç<˚. Ç˝≤ #˚dæqyêDÏí Ä‘·àVü≤qT&ÉT ` Ä‘·àqT Væ≤+dæ+∫qyê&ÉT n+≥T+~ ^‘·. Ä‘·àqT ms¡T>∑ø£b˛e&Éy˚T Ä‘·àVü≤‘·´. Ç<˚ |ü<ëìï

|ü<äeT÷&Ée n<Ûë´j·T+

135

áXÊyêk˛´|üìwü‘T· Ô ≈£L&Ü ªj˚T øπ #ê‘·àVü≤H√ »Hê'μ (3e eT+Á‘·+) nH˚ eT+Á‘·+˝À #ÓãT‘·T+~. á Ä‘·àVü≤qT˝…’q »qT\T ÄdüTØ˝Àø±\≈£î n+fÒ n<Û√˝Àø±\≈£î yÓfi¯‘ês¡ì ô|’ eT+Á‘·+ #ÓãT‘·T+~. á Ä‘·à nø£s¡Ô nì 29e XÀ¢ø£+. ø£s¡à\˙ï Á|üø£è‹‘√ #˚j·Tã&˚y˚, nq>± >∑TD≤\ Á|üuÛ≤e+#˚ #˚j·Tã&˚y˚. á $<Ûä+>± Ä‘·àqT nø£s¡Ô>± #·÷dæqyê&ÉT dü¬s’q kÕ<Ûä≈£î&ÉT. ÁbÕDT\T y˚sπ «s¡T>± ñHêï M≥ìï+{ÏjT· +<äT ˇπø Ä‘·à, <ëìj·T+<˚ uÛ÷Ñ ‘ê\ ñ‘·Œ‹Ô, $ø±dü+ nì ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT ÁãVü≤à>±H˚ ne⁄‘ê&ÉT (XÀ¢.30). ÁãVü≤àC≤„ì ÁãVü≤àj˚T nH˚ ñ|üìwü<ë«ø£´+ BìH˚ #ÓãT‘·T+~. Ä‘·à øπ e\+ ªX¯Øs¡d'úü μ (XÀ¢.31) ` X¯Øs¡+ ñbÕ~Û>± ø£\~. ñbÕ~Û ñqï~ ø±e⁄q eTq+ Ä‘·àqT }Væ≤+#·>\∑ T>∑T‘·THêï+. ñbÕ~Û ˝Ò≈î£ +fÒ e{Ïº #Ó‘’ q· ´+>±H˚ ñ+&˚yêfi¯+¢ . ñbÕ~Û Ä‘·à≈£î ñ|ü\_ΔkÕúq+ (nq>± <=]πødü\ú +). #Ó‘’ q· ´Á|ü‹|ò\ü q+ (reflection) Çø£ÿ&É ñqï~ nì ‘Ó\TdüT≈£îH˚kÕúq+. Äø±X¯+˝À ø±+‹ì H˚s¡T>± #·÷&É˝Ò+. n~ @<Ó’Hê n<ä›+ô|’ ˝Ò<ë edüTÔe⁄ô|’ Á|ü‹|òü*+∫q|ü⁄&˚ ø±+‹ì #·÷&É>∑\+. n˝≤>∑ n+‘·'ø£sD¡ +˝À Á|ü‹|ò*ü +#·&+É e\¢H˚ #Ó‘’ H· ê´ìï ‘Ó\TdüTø√>∑\T>∑T‘·THêï+. 33e XÀ¢ø£+˝À dü÷s¡T´&ç ñ<ëVü≤s¡D. dü÷s¡T´&Ó˝≤>∑ ˝Àø±qï+‘ê Á|üø±•+|ü #˚düTÔHêï&√ n˝≤π> πøåÁ‹ nsTTq |üs¡e÷‘·à nìï <˚Vü‰\qT Á|üø±•+|ü #˚düTÔqï~. πøåÁ‘·+ ø£\~ πøåÁ‹. ô|’q #Ó|æŒq≥T¢ πøåÁ‘·+ Ä‘·àqT yÓ‹øÏ|ü≥Tº≈£îH˚ kÕúq+. á$<Ûä+>± πøåÁ‘·+ (»&ÉyÓTÆq Á|ü|ü+#·+), πøåÁ‘·E„&ÉT (#˚‘·q+) nH˚ ¬s+&ç+{Ï uÛÒ<ëìï C≤„q#·≈£åîe⁄‘√ #·÷&É&É+, Bì‘√bÕ≥T Á|üø£è‹ m˝≤>∑ yÓ÷ø£å+ bı+<äT‘·T+<√ (nq>± n$<äé\¢ #Ó’‘·q´+˝À ÄuÛ≤dü>± ø£ì|æ+#˚<˚ Á|üø£è‹ nì ‘Ó\TdüTø√e&É+‘√ n~ ‘=\–b˛‘·T+~) ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT |üs¡e÷‘·àqT bı+<äT‘ê&ÉT. e÷j·T, nq>± Á|üø£è‹ BìøÏ ñbÕ<ëqø±s¡D+ (material cause) nì ô|’q ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. C≤„q+e\¢ n~ ÁãVü≤à˝ÀH˚ \j·TeTÚ‘·T+~. á$<Ûä+>± Je⁄&ÉT, »&É+ nì ¬s+&ÉT s¡÷bÕ\T>± ø±≈£î+&Ü á s¬ +&É÷ |üse¡ ÷‘·à #Ó‘’ q· ´+˝À \j·TeTj˚Tý˚ nì Á>∑V≤æ +#·&+É á n<Ûë´j·T kÕsê+X¯+.

|ü<äTHê\Ze n<Ûë´j·TeTT

>∑TDÁ‘·j·T $uÛ≤>∑ jÓ÷>∑eTT düèwæº˝À Á|ü‹ edüTÔeP (eTìwæ, »+‘·Te⁄, eèøå±\T yÓTTˆˆ n˙ï) πøåÁ‘·+, πøåÁ‘·E„&ÉT nH˚ ¬s+{Ï ø£\sTTø£e\¢ |ü⁄&ÉT‘·T+<äì >∑‘· n<Ûë´j·T+˝À (26e XÀ¢ø£+˝À) #ÓbÕŒs¡T. n~ m˝≤>∑ nì Á|üdüTÔ‘· n<Ûë´j·T+. á n<Ûë´j·T+˝À 27 XÀ¢ø±\T. M{Ïì eT÷&ÉT $uÛ≤>±\T>± #·÷&Ée#·TÃ. yÓTT<ä{Ï 5 XÀ¢ø±˝À¢ düèwæº $es¡D. 6 qT+&ç 18 es¡≈£î Á‹>∑TD≤\T, yê{Ï Á|üuÛ≤e+e\¢ eTìwæ m˝≤ e´eVü≤]kÕÔ&ÉT nH˚ $wüj·T+. 19 qT+&ç ∫e] es¡≈£L >∑TD≤\≈£î nr‘·+>± m<ä>∑&É+ m˝≤, >∑TD≤\ |ü≥TºqT+&ç $&ç|æ+#·Tø√e&ÉyÓT˝≤? nì kÕ<Ûäq ñbÕj·÷\T, n˝≤ $&ç|+æ #·T≈£îqïyê&ç \ø£Då ≤\T @$T{Ï? nì s¬ +&É÷ #Ó|Œü ã&Ü¶sTT. πøåÁ‘·+, πøåÁ‘·E„\ dü+>∑+ m˝≤+{Ï~? eTeT jÓ÷ìs¡àVü≤Á<ä“Vü≤à ‘·dæàHé >∑s¡“¤+ <ä<ÛëeT´Vü≤yéT ˆ dü+uÛÑe' düs¡«uÛÑ÷‘êHê+ ‘·‘√ uÛÑe‹ uÛ≤s¡‘· ˆˆ 3 eTVü≤‘Y ÁãVü≤à Hê≈£î dü+ã+~Û+∫q e÷j·T (Çø£ÿ&É H˚qT n+fÒ e÷j·T≈£î nr‘·yTÓ qÆ X¯ó<äΔ ìs¡TDZ #Ó‘’ q· ´+). <ëìj·T+<äT H˚qT >∑sê“¤ìï (düèwæº ;C≤ìï) ñ+#·T‘êqT. <ëìqT+&ç düeTdüÔ uÛÑ÷‘ê\ |ü⁄≥Tºø£ »s¡T>∑T‘·T+~ nì ‘ê‘·Œs¡´+. á XÀ¢ø£+˝À eTVü≤Á<ä“Vü≤à nq>± e÷j·÷X¯øÏÔ, Á‹>∑TD≤\‘√ ≈£L&çq Á|üø£è‹. Ç~ nìï+{Ï˝À yê´|æ+∫ ñ+&É&+É e\¢ Bìì W|ü#ê]ø£+ (figurative) >± ÁãVü≤à nHêïs¡T. Bìj·T+<äT >∑sê“¤ìï ñ+#·T‘·THêïqT nq>± e÷j·÷X¯øÔÏ qT+&ç yÓTT≥ºyTÓ T<ä≥ ø£ì|æ+#˚ Væ≤s¡D´>∑s“¡ ¤ ‘·‘·Ô«+ (cosmic mind). Bì |ü⁄≥Tºø£≈£î H˚qT ;C≤ìï ñ+#·T‘·THêïqT, nq>± X¯øÏÔì ñ+#·T‘·THêïqT. Çø£ÿ&˚ πøåÁ‘·+, πøåÁ‘·E„&ÉT ¬s+&É÷ ø£*XÊsTT. πøåÁ‘·+˝À ñqï n+XÊ\T Á‹>∑TD≤\T. M{Ï >∑T]+∫ nH˚ø£#√≥¢ Ç~es¡πø #Ó|üŒã&ç+~. M{Ïe\¢H˚ sê>∑<˚«cÕ\T yÓTT<ä\j·÷´sTT. Ç$ #Ó’‘·q´s¡÷|ü⁄&Ó’q Je⁄ì˝À ø£\TkÕÔsTT. nq>± M{Ï Á|üuÛ≤yêìøÏ #˚‘·qT&ÉT ˝Àã&É&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. BìH˚ 4e XÀ¢ø£+ $e]düTÔ+~. düs¡«jÓ÷ìwüß øöH˚Ôj·T eT÷s¡Ôj·T' dü+uÛÑeìÔ j·÷' ˆ ‘êkÕ+ ÁãVü≤à eTVü≤<√´ìs¡Vü≤+ ;»Á|ü<ä' |æ‘ê ˆˆ 4 nìï jÓ÷qT\j·T+<äT (düeTdüÔ Jesê•j·T+<äT) @j˚T eT÷s¡T\Ô T (X¯Øsêø±sê\T) @s¡Œ&ÉT‘·THêïjÓ÷ yê≥ìï+{Ïø° ø±s¡D+ eTVü≤Á<ä“Vü≤à (e÷j·÷X¯ø)ÔÏ . H˚qT ;C≤ìï#˚Ã

137

|ü<äTHê\Ze n<Ûë´j·T+

‘·+Á&çì nì ‘ê‘·Œs¡´+. Çø£ÿ&É eT÷s¡TÔ\T nq>± |ü+#·uÛÑ÷‘ê\ ø£\sTTø£‘√ @s¡Œ&˚ s¡ø£Ô+, e÷+dü+, eT»® yÓTTˆˆ <Ûë‘·Te⁄\‘√ @s¡Œ&˚ X¯Øsê\T. Ç<ä+‘ê n|üsê Á|üø£è‹ (7e n<Ûë´j·T+˝À #Ó|Œæ q≥T¢ eTqdüT‡, ãT~Δ ≈£L&Ü Ç+<äT˝À #˚s‘¡ êsTT). #Ó‘’ q· ´+jÓTTø£ÿ ;»+ / >∑s“¡ +¤ n+fÒ #Ó‘’ q· ´+ jÓTTø£ÿ ÄuÛ≤dü. dü÷s¡´ø±+‹ <äsŒ¡ D+ô|’ |ü&>É ± <äsŒ¡ D+ Á|ü‹_+_+∫q≥T¢ #Ó’‘·q´+ n|üsêÁ|üø£è‹˝À Á|ü‹|òü*düTÔ+~. 5e XÀ¢ø£+ dü‘·Ô«s¡»düÔyÓ÷>∑TD≤\H˚ eT÷&ÉT n+XÊ\T e÷j·T≈£î dü+ã+~Û+∫qy˚. n$ ne´j·TyÓTÆq (m˝≤+{Ï e÷s¡TŒ˝Òì, #Ó’‘·q´s¡÷|ü⁄&Ó’q) Je⁄DÏí ã+~ÛkÕÔsTT nì #ÓãT‘·T+~. ne´j·T+, n$ø±] nsTTq<ë˙ï, nej·Tyê\T ˝Òì<ë˙ï ã+~Û+#·˝+Ò . n+<äTøπ ã+~Û+∫q≥T¢ n>∑T|ü&‘É êj·Tì ns¡+ú #ÓbÕŒs¡T. Væ≤s¡D´>∑s“¡ ‘¤ ‘· «Ô· +˝ÀH˚ øπ Áå ‘·+ ` πøåÁ‘·E„\ dü+jÓ÷>∑+ (»&É, #˚‘·Hê\ dü+jÓ÷>∑+) nì á XÀ¢ø£+˝À ‘Ó\TdüTÔ+~. Á|üø£è‹˝Àì >∑TD≤\‘√ ‘ê<ë‘·à´+ bı+<ä&É+, Ä >∑TD≤\T Hê dü«s¡÷|üeTqTø√e&É+, <ëìøÏ nqT>∑TD+>± ø£sà¡ \T #˚jT· &É+, yê{Ï |ò*ü ‘·+>± <˚e, eTqTcÕ´~ »qà\T>±ì, ˙#·»qà\T >±ì (|üX¯óe⁄\T, eèøå±\T, \‘·\T yÓTTˆˆ) m‘·Ô&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. Bìï e<ä*+#·Tø√e&ÉyÓT˝≤>∑ n+fÒ á >∑TD≤\T Hê ‘·‘·Ô«+ø±<äT, dü«s¡÷|ü+ ø±<äT nì Á>∑V≤æ +#·&+É . ô|’ eT÷&ÉT XÀ¢ø±\qT á$<Ûä+>± ns¡ú+ #˚düTø√e#·TÃ. X¯ó<äΔ#Ó’‘·q´+ (ÁãVü≤à) eTVü≤‘Y (e÷j·T) Væ≤s¡D´>∑sT¡ “¤&TÉ

»>∑‘·TÔ (n|üsê)

Je⁄&ÉT (|üsê)

138

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

á ¬s+&ç+{Ï˙ |ü⁄≥Tºø£‘√H˚ eTT&çy˚ùd$ >∑TD≤\T. >∑TD≤\T n+fÒ ø£{Ïºy˚ùd Á‘êfi¯ó¢ nì ≈£L&Ü ô|’q ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. Á‹>∑TD≤\T yê{Ï Á|üuÛ≤e+ 6e XÀ¢ø£+ qT+&ç |ü<Ó›ì$T<äe XÀ¢ø£+ es¡≈£L M{Ï dü«uÛ≤e+ #Ó|üŒã&ç+~. á eT÷&É÷ Á|üø£è‹˝Àì n+XÊ\T. eT÷&É÷ Je⁄DÏí ã+~Û+#˚y˚. ˇø£{Ï ã+>±s¡T dü+¬øfi¯¢‘√ ã+~ÛùdÔ, $T>∑‘ê$ ÇqT|ü dü+¬øfi¯¢‘√ ã+~ÛkÕÔsTT. M{Ïì dü÷ú\+>± á ÁøÏ+~ $<Ûä+>± #·÷&Ée#·TÃ. dü‘«Ô· eTT s¡»düT‡ ‘·eTdüT‡ ìs¡à\ dü«uÛ≤e+, ø√]ø£\‘√ ≈£L&çq~, n\dü‘·«eTT, bıs¡bÕ≥T¢ Á|üø±X¯d«ü s¡÷|ü+ ø£\Twæ‘y· TÓ qÆ ~ #˚jT· &É+ düTK+>± ñ+&É&É+ m|ü&É÷ @<√ kÕ~Û+#ê\ì ÁøÏj·÷o\‘· ˝Òø£b˛e&É+, ø√s¡T≈£î+≥T+~. yÓ+|üsê¢&TÉ ‘·T+≥T+~. ìÁ<ä C≤„q+j·T+<äT ÄdüøÏÔ |üì˝À \>∑ïyÓTÆ ñ+≥T+~. nC≤„q+˝À ñ+≥T+~. e⁄+&˚˝≤ #˚düTÔ+~. ˇø√ÿkÕ] dü‘«Ô· eTT $T>∑‘ê s¬ +&ç+{Ïì nD∫y˚dæ $»è+_Ûd÷ü Ô ñ+≥T+~. ˇø√ÿkÕ] s¡»düT‡ eTs√kÕ] ‘·eTdüT‡ $»è+_ÛdüTÔ+{≤sTT (XÀ¢.10). á >∑TD≤\qT m˝≤ >∑T]Ô+#ê*? eTìwæ ñqï dæú‹ìã{Ïº >∑T]Ô+#ê*. nìï Ç+Á~j·T<ë«sê\T, C≤„q+#˚‘· Á|üø±•+|üã&çq|ü⁄&ÉT (nq>± 4e n<Ûë´j·T+˝À #Ó|Œæ q≥T¢ Ç+Á~j·÷\#˚ kÕ‹Ô«ø£ eéVü‰sê\qT #˚dTü qÔ ï|ü⁄&ÉT) Ä Á|üø±X¯eTH˚ ∫Vü≤ï+#˚ dü‘«Ô· >∑TD+˝À ñqï≥T¢ Á>∑V≤æ +#ê* (XÀ¢.11). n˝≤ ø±≈£î+&Ü m|ü&É÷ ˇø£ ø£sà¡ j·T+<äT |ü≥Tº<ä\, kÕ~Û+#ê\H˚ ø√]ø£, ˝ÀuÛÑ+, n\|ü⁄ ˝Ò≈£î+&Ü b˛sê&˚ dü«uÛ≤e+, Çe˙ï ñqï |üø£å+˝À s¡CÀ>∑TD+ ñ+<äì Á>∑Væ≤+#ê* (XÀ¢.12). m˝≤+{Ï |ü⁄s¡Twü Á|üj·T‘·ï+ ˝Ò≈î£ +&Ü n\dü‘«· + (k˛eT]‘·q+)˝À ñ+&É&+É , bıs¡bÕ≥T¢ #˚dTü +Ô &É&+É , yÓ÷Vü≤+˝À ñ+&É&É+, Ç$ ‘·yÓ÷>∑TD+#˚ @s¡Œ&É‘êsTT (XÀ¢.13). á e´≈£îÔ\ eTs¡D≤q+‘·s¡ >∑‹ m˝≤ ñ+≥T+~? dü‘·Ô«>∑TD+˝À eTs¡DÏ+∫q e´øÏÔ kÕ<ÛTä ø£sà¡ \T #˚ùdyêfi¯ó¢ yÓfi¢‚ ìs¡à\yÓTqÆ ˝Àø±\≈£î yÓfi‘¯ ê&ÉT (XÀ¢.14). s¡CÀ>∑TD+˝À ñ+≥÷ eTs¡DÏ+∫qyê&ÉT eT∞¢ n<˚ >∑TD+‘√ ø£s¡à\j·T+<äT ÄdüøÏÔ‘√ »ìàkÕÔ&ÉT

|ü<äTHê\Ze n<Ûë´j·T+

139

(XÀ¢.15). ‘·y÷Ó >∑TD+˝À ñ+&ç eTs¡D+Ï ∫qyê&ÉT eT∞¢ n˝≤+{Ï »qà\H˚ Á>∑V≤æ kÕÔ&TÉ (XÀ¢.15). dü‘·Ô«+e\¢ Áø£y˚TD C≤„q+ ÁbÕ|æÔdüTÔ+~. s¡»düT‡ e\¢ ˝ÀuÛÑ+, ø£s¡àdü+>∑+ ø£\T>∑T‘êsTT. ‘·yÓ÷>∑TD+ nC≤„HêìøÏ, yÓ÷Vü‰ìøÏ <ë]rdüTÔ+~ (XÀ¢.17). dü‘·Ô«>∑TD+˝À ñqïyês¡T <˚e˝Àø±\≈£î yÓfi¯‘ês¡T. s¡CÀ>∑TD+ ñqïyês¡T eTqTwü´˝Àø£+˝À »ìàdüTÔ+{≤s¡T. ‘·yÓ÷>∑TD+ ñqïyês¡T |üXÊ«~ »qà\T Á>∑Væ≤kÕÔs¡T (XÀ¢.18). >∑TD≤\qT+&ç $eTTøÏÔ m˝≤? Á|üø£è‹ (dü‘·Ô«s¡»düÔyÓ÷>∑TD≤\T) Je⁄DÏí m˝≤ ã+~ÛdüTÔ+~ nì ô|’ XÀ¢ø±˝À¢ $e]+|üã&ç+~. á >∑TD≤\ (Á‘êfi¯¢) ã+<Ûä+qT+&ç m˝≤ $eTTøÏÔ bı+<ë* n+fÒ $T<∏ëĆ≤„Hêìï ‘=\–+#·Tø√e&É+, dü¬s’q C≤„Hêìï bı+<ä&É+. >∑TD≤ >∑TDÒwüß es¡Ô+‘˚ ` >∑TD≤˝Ò yê{Ï $wüj·÷˝À¢ Á|üe]ÔdüTÔHêïsTT. ø±˙ 3e n<Ûë´j·T+˝À #Ó|æŒq $wüj·÷ìï Çø£ÿ&É eT∞¢ #ÓãT‘·THêï&ÉT. Hêq´+ >∑TDÒuÛÑ´' ø£sêÔs¡+ j·T<ë Á<äcÕºqT|üX¯´‹ ˆ >∑TDÒuÛÑ´X¯Ã |üs¡+ y˚‹Ô eT<ë“¤e+ k˛-~Û>∑#·Ã¤‹ ˆˆ 19 á >∑TD≤˝Ò ‘·|üŒ nqT´&Ó’q ø£s¡Ô mes¡÷ ˝Ò&ÉT nì Á>∑Væ≤+#ê*. >∑TD≤\ø£r‘·+>± >∑TD≤\ø£+fÒ $\ø£åD+>± ñqï Ä‘·à#Ó’‘·Hê´ìï me&ÉT ‘Ó\TdüT≈£î+{≤&√ n‘·&ÉT Hê dü«s¡÷bÕH˚ï bı+<äT‘ê&ÉT nì ‘ê‘·Œs¡´+. á >∑TD≤\T, yê{Ï ÁøÏjT· ˝…q’ ø±eTÁø√<Ûë\T πøe\+ n+‘·'ø£s¡D<Ûäsêà\T, Ä‘·à<Ûäsêà\T ø±e⁄ nì Á>∑Væ≤+#·&É+ eTTK´+. n+<äTπø eTq+ ì‘·´ø£s¡àjÓÆTq dü+<Ûëé+<äq+˝À ø±yÓ÷-ø±Ø¸qïyÓ÷qeT', eTqT´s¡ø±Ø¸ qïyÓ÷qeT' ` ø±eTy˚T á |üì #˚dæq~, ø√|üy˚T á |üì #˚dæq~ nì ÁbÕj·T•Ã‘·Ô+ #Ó|üø√e&É+ #·÷kÕÔ+. X¯Øs¡+‘√bÕ≥T Ç+Á~j·÷\T, n+‘·'ø£s¡D+, á dü+|òü÷‘· eT+‘ê Á|üøè£ ‹. eT÷&ÉT >∑TD≤\‘√ ≈£L&çq~. Bìe\¢H˚ ø±eTÁø√<Ûë<äT\T ø£\T>∑T‘êsTT. BìøÏ $\ø£Då yÓTqÆ ~ Ä‘·à#Ó‘’ q· ´+. n+<äTøπ ‘·sê«‹ XÀ¢ø+£ ˝À ªª<˚V‰ü ìøÏ dü+ã+~Û+∫q á >∑TD≤\qT n‹Áø£$T+#·Tμμ (XÀ¢.20) n+{≤&ÉT lø£èwüßí&ÉT nq>± n$ ˙ <Ûäsêà\T ø±e⁄ nì #ÓãT‘ê&ÉT. Çø£ÿ&É dü‘·Ô«>∑TD+ >∑T]+∫ |ü+&ç‘·T\T ˇø£ ôV≤#·Ã]ø£ #˚kÕÔs¡T. dü‘·Ô«>∑TD+e\¢ @y√ eT+∫ø±sê´\T #˚d÷ü Ô n+<ä] Á|üX+¯ dü\÷ bı+<ä&+É , ‘êqT eT+∫|üì #˚dTü HÔ êïqì

140

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

düTU≤qTuÛÑe+ bı+<ä&É+, Ç~ ≈£L&Ü ã+<Ûäqy˚T. ˝Àø£+˝À n˝≤+{Ï Á|üeè‹Ô #ê˝≤ nedüs¡y˚T. ø±˙ yÓ÷ø£å+ ø√s¡T≈£îH˚yê&ÉT á ã+<Ûëìï ≈£L&Ü n‹Áø£$T+#ê*. n+fÒ ø£s¡Ôè‘·«uÛ≤eq ˝Ò≈£î+&Ü, düTU≤qTuÛÑe+ ˝Ò≈£î+&Ü dü‘·ÿs¡à\T #˚düTÔ+&Ü*. Ç˝≤ >∑TD≤\ ÁøÏj·T\ìï+{Ï˙ ‘·|æŒ+#·Tø√>∑*–‘˚ yê{Ï |òü\yÓTÆq »qà, eTè‘·T´ |üs¡+|üs¡qT+&ç ≈£L&Ü eTìwæ $eTT≈£îÔ&ÉT ø±>∑\&ÉT (XÀ¢.20). >∑TD≤r‘·T&Ó˝≤ ñ+{≤&ÉT >∑TD≤r‘·T&Éq>± >∑TD≤\ã+<Ûä+ qT+&ç ãj·T≥|ü&çqyê&ÉT. Çø£ÿ&É ns¡T®qT&ç Á|üX¯ï ¬s+&ÉT uÛ≤>±\T>± ñ+~. n) m˝≤+{Ï ∫Vü‰ï\e\¢ / \ø£åD≤\e\¢ >∑TD≤r‘·TDÏí Á>∑Væ≤+#·>∑\+? Ä) m˝≤+{Ï Á|ües¡Ôq ñqïyê&ÉT á >∑TD≤\qT n‹Áø£$T+#· >∑\T>∑T‘ê&ÉT? (XÀ¢.21). n<Ûë´j·T+ ∫e] es¡≈£L >∑TD≤r‘·Tì \ø£åD≤\T #Ó|üŒã&Ü¶sTT. \ø£åD≤˝Òy√ ny˚ kÕ<Ûäq e÷sêZ\ì ¬s+&Ée n<Ûë´j·T+qT+&ç >∑eTìdü÷Ô e#êÃ+. >∑TD≤r‘·T&ÉHêï, dæú‘·Á|üE„&ÉHêï, C≤„ìuÛÑ≈£îÔ&ÉHêï, JeqTà≈£îÔ&ÉHêï ˇπø ns¡ú+. M]øÏ #Ó|æŒq \ø£åD≤\˙ï ˇπø$<Ûä+>± ñHêïsTT. Ä \ø£åD≤\˙ï Hê≈£î ñHêïj·÷? ˝Ò<ë? nì kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘·qTï‘êqT |ü]o*+#·Tø√yê*. Ç~ yê&çπø ‘Ó*ùd $wüj·T+. >∑TD≤\T yê{Ï ÁøÏj·T˝…’q ø±eTÁø√<Ûë<äT\˙ï <äèXÊ´˝Ò. nq>± ‘Ó*j·Tã&˚y˚. @~ ‘Ó*j·Tã&ÉT‘·T+<√ n~ ‘·qø£+fÒ _Ûqï+>± ‘Ó*j·Tã&ÉT‘·T+~. øπ e\+ <äèø˘ s¡÷|ü+>± kÕøÏå>± ñ+&É&É+, kÕøÏå>± ñ+≥÷ ñbÕ~ÛøÏ dü+ã+~Û+∫q ø£s¡àqT Ä#·]+#·&É+, Ç$ á ÁøÏ+~ XÀ¢ø±˝À¢ $wüj·÷\T. 1. >∑TD≤\ ø±sê´˝…’q Á|üø±X¯+, Á|üeè‹Ô, yÓ÷Vü≤+ (Ç$ ô|’q $e]+|üã&Ü¶sTT). á eT÷&ç+{Ïì Áù|$T+#·&ÉT, <˚«wæ+#·&ÉT. Ä >∑TD≤\ ø±sê´\qT ø√s¡Tø=q&ÉT (XÀ¢.22). 2. ñ<ëd”qT&ÉT (ñ‘YGÄd”q' R nìï+{Ïø£+fÒ ô|’q ñqïyê&ÉT)>± ñ+{≤&ÉT. >∑TD≤\T yê{Ï |üqT\T n$ #˚düTÔHêïsTT nì yê{Ï#˚‘· Á|üuÛ≤$‘·T&ÉT ø±≈£î+&Ü ñ+{≤&ÉT (XÀ¢.23). (H˚qT #˚jT· &É+˝Ò<Tä , >∑TD≤\<˚ u≤<Û´ä ‘· nì #Ó&TÉ ø±sê´˝À¢ Á|üe]ÔùdÔ n‘·&ÉT ø£s¡Ôè‘·«uÛ≤eq˝À ñqïyê&ÉT ø±e⁄q Ä‘·àe+#·q, |üs¡e+#·q #˚ùdyê&ÉT ne⁄‘ê&ÉT).

|ü<äTHê\Ze n<Ûë´j·T+

141

3. düTK+ ø£*–+#˚ $wüj·T+˝À, <äT'K+ ø£*–+#˚ $wüj·T+˝À m˝≤+{Ï #·\q+ ˝Ò≈£î+&Ü dü«düTú&ç>± (dü«s¡÷|ü+˝À) ñ+{≤&ÉT. eT{Ïº>∑&É¶qT, ã+>±sêìï ˇπø$<Û+ä >± #·÷kÕÔ&TÉ . me¬sH’ ê ì+~+∫Hê, düT‹Ô +∫Hê düe÷q+>± #·÷kÕÔ&TÉ (XÀ¢.24). 4. e÷Hêee÷Hê˝À¢q÷, X¯Á‘·Te⁄\j·T+<äT, $TÁ‘·T\j·T+<äT düe÷quÛ≤e+‘√ ñ+{≤&ÉT. düeTdüÔø±sê´\qT ‘·´õkÕÔ&ÉT (XÀ¢.25). ¬s+&Ée n<Ûë´j·T+˝À <ä«+<ë«r‘·T&Éì Ç‘·&çπø #Ó|üŒã&ç+~. 5. #·*+#·ì uÛÑøÏÔ‘√ (ne´_Û#ê]DÏjÓÆTq uÛÑøÏÔ‘√) qH˚ï ùd$düTÔ+{≤&ÉT. n˝≤+{Ï yê&ÉT ÁãVü≤àuÛÑ÷j·÷j·T ø£\Œ‘˚ (XÀ¢.26) ` ÁãVü≤à ø±e&ÜìøÏ düeTs¡Tú&Í‘ê&ÉT. ÁãVü≤à$‘Y ÁãôV’≤àe uÛÑe‹ ` ÁãVü≤àqT ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT ÁãVü≤àj˚T ne⁄‘ê&Éì dæ<ëΔ+‘·+. nq>± Ç~es¡≈£î ‘êqT ÁãVü≤à>±H˚ ñ+&ç≈£L&Ü JeuÛ≤e+‘√ H˚qT düTœ, <äT'œ nH˚ uÛ≤e+˝À ñHêï&ÉT. Ç|ü&ÉT JeuÛ≤e+ ‘=\–b˛sTTq ‘·sê«‘· ø=‘·Ô>± e∫Ãq<˚MT ˝Ò<äT. ÁãVü≤à ø±e&ÉeT+fÒ ‘·q s¡÷bÕìï ‘êqT ‘Ó\TdüTø√e&Éy˚T. dü+<Ûëé+<äq+˝À ÁãôV’≤àedüHé ÁãVü‰àù|´‹ ` ÁãVü≤à>±H˚ ñ+≥÷ ÁãVü≤àqT bı+<äT‘ê&ÉT nH˚ eT+Á‘·+ Ç<˚ #ÓãT‘·T+~. ñ|üìwü‘·TÔ\T á uÛ≤yêH˚ï eT∞¢ eT∞¢ #ÓãT‘êsTT. ∫e] XÀ¢ø+£ e÷eT÷\T>± sêuÀj˚T n<Ûë´j·÷ìøÏ ;»+>± ñ+≥T+~. n˝≤+{Ï XÀ¢ø£y˚T Çø£ÿ&É≈£L&Ü. ÁãVü≤àD√ Væ≤ Á|ü‹cÕ˜Vü≤eTeTè‘·kÕé´j·Tdü´ #· ˆ XÊX¯«‘·dü´ #· <Ûäs¡àdü´ düTK ôd’´ø±ìÔø£dü´ #· ˆˆ 27 HêX¯s¡Væ≤‘·eTT, ne´j·TeTT (e÷s¡TŒ˝Òì~), <Ûäs¡às¡÷|üyÓTÆq~ nsTTq ÁãVü≤à (Væ≤s¡D´>∑s“¡ ¤ ÁãVü≤à, e÷j·÷X¯ø‘ÔÏ √ ≈£L&çq ÁãVü≤à)≈£î H˚H˚ Á|ü‹wü˜ nq>± |üs´¡ ekÕq+. ÁãVü‰àq+<ëìøÏ |üs¡ékÕq kÕúq+ H˚qT nì ‘ê‘·Œs¡´+. ÁãVü≤à˝À dü>∑TD, ìs¡TZDkÕúsTT\T ¬s+&ÉT #·÷XÊ+. ìs¡TZDÁãVü≤à˝À e´ø£ÔeTj˚T´ ‘·‘·Ô«y˚T dü>∑TDÁãVü≤à. Ä dü>∑TDÁãVü≤à≈£î |üs¡ékÕqyÓTÆq kÕúq+ ìs¡TZDy˚T. n˝≤π> <Ûäsêàìø° |üs¡ékÕq+ |üs¡ÁãVü≤àj˚T. ÁãVü‰àq+<ä+<ë«sê C≤„ì nqTuÛÑ$+#˚ dæú‹ n<˚ nì ns¡ú+.

|ü<äTHÓ’<äe n<Ûë´j·TeTT

|ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTÁbÕ|æÔ jÓ÷>∑eTT uÛÑ>∑eBZ‘·˝Àì ∫e] Äs¡T n<Ûë´j·÷\qT ªkÕ<Ûäqwü≥ÿ+μ nì eéVü≤]kÕÔs¡ì ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. kÕ<Ûäq n+fÒ ìs¡+‘·s¡+ #˚j·÷*‡q e÷qdæø£ nuÛ≤´dü+. ˇø£ bÕÁ‘·qT+&ç ‘Ó˝’ ≤ìï yÓT\¢>± b˛düTqÔ ï|ü&ÉT n<=ø£ <Ûës¡˝≤>± edüT+Ô ~. n{Ïº <Ûës¡˝≤>± Ä˝À#·Hê Á|üyêVü≤+ n$∫Ã¤qï+>± ÁãVü≤à‘·‘·Ô«+ô|’ ñ+&É&É+ (‘Ó’\<Ûësêe‘Y ‘·T\´ Á|ü‘·´j·T dü+‘·‹') n+{≤s¡T lX¯+ø£s¡T\T. ª‘·«+μ nsTTq Je⁄&ÉT ª‘·‘Yμ nq>± ÁãVü≤à>± e÷s¡&ÜìøÏ, ÁãVü≤à \ø£Då ≤\T n\es¡#T· ø√e&ÜìøÏ kÕ<Ûqä \T á n<Ûë´j·÷˝À¢ #Ó|Œü ã&Ü¶sTT. y˚<ë+‘·+˝Àì eTTK´ $wüj÷· \˙ï yÓTT<ä{Ï 12 n<Ûë´j·÷˝À¢ #ÓbÕŒs¡T. nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü C≤„ì \ø£åD≤\T (yê{ÏH˚ kÕ<ÛäHê\ì) #ÓbÕŒs¡T. á n<Ûë´j·T+˝À $wüj·T+ Ç~es¡≈£î #Ó|æŒq<˚ nsTTHê ˇø£ ø=‘·Ô <äèwæºø√D+, ø=‘·Ô ñ|üe÷q+<ë«sê #Ó|Œü ã&ç+~. Ç~ 20 XÀ¢ø±\Tqï ∫qï n<Ûë´j·T+. yÓTT<ä{Ï eT÷&ÉT XÀ¢ø±˝À¢ dü+kÕsêìï ˇø£ eèø£å+>± e]íkÕÔs¡T. á eèøå±ìøÏ ô|’ uÛ≤>∑+˝À Áy˚fi¯ó¢, ÁøÏ+~yÓ’|ü⁄>± ø=eTà\T, Ä≈£î\T, |üPe⁄\T ˝≤+{Ï$ ñ+{≤sTT. 4,5 XÀ¢ø±\T á eèøå±ìï m˝≤ #Û˚~+#ê* nì #ÓãT‘êsTT. XÀ¢. 6 qT+&ç 20 es¡≈£î Ç~es¡≈£î n<Ûë´j·÷˝À¢ #Ó|æŒq $wüj·÷\qT |ü⁄qX¯Ãs¡D. »>∑‘·TÔ, <ëìøÏ eT÷\yÓTÆq e÷j·T, e÷j·T≈£î nr‘·yÓTÆq ÁãVü≤à. Ç$ Ç+<äT˝À $wüj·÷\T. á ÁãVü≤àj˚T |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTT&ÉH˚ ù|]≥ #Ó|üŒã&ç+~. <ëìï bı+<ä&Éy˚T |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTÁbÕ|æÔ. dü+kÕs¡eèø£å+ dü+kÕsêìï |ü\T#√≥¢ |ü\Ts¡ø±\T>± e]í+#·&+É #·÷kÕÔ+. dü+kÕsêìï düeTTÁ<ä+>± ø=ìï#√≥¢, m&É‘Ó>∑ì Á|üyêVü≤+>± ø=ìï#√≥¢, m|ü&É÷ ‹]π> #·Áø£+>± ø=ìï#√≥¢ Ç˝≤>∑. ø£s√ƒ |üìwü‘T· ˝Ô À á dü+kÕsêìï ô|’ uÛ≤>∑+˝À Áy˚fió¯ fl (ne´ø£+Ô >± ` ø£qã&É≈î£ +&Ü) XÊK\T ÁøÏ+<ä≈£î ñqï $∫Á‘·eèø£å+>± e]í+#ês¡T. Ä ø£\ŒH˚ Çø£ÿ&É #Ó|üŒã&ç+~. á XÀ¢ø£+˝À ns¡T®qT&ç Á|üX¯ï\T ˝Òe⁄. lø£èwüßí&˚ H˚s¡T>± $wüj·÷ìï Á|ükÕÔ$kÕÔ&ÉT. }s¡«Δ eT÷\eT<Û'ä XÊKeTX¯«‘·+ú ÁbÕVüQs¡e´j·TyéT ˆ #Û·Hê›+dæ j·Tdü´ |üsêíì j·TdüÔ+ y˚<ä dü y˚<ä$‘Y ˆˆ 1 }s¡Δ«eT÷\' ` n+fÒ Áy˚fi¯ó¢ Äø±X¯+˝ÀøÏ ø£\~. nq>± Bì ø±s¡D+ ô|’q mø£ÿ&√

|ü<äTHÓ’<äe n<Ûë´j·T+

143

ñ+~. n~ e÷j·÷X¯øÏÔ‘√ ≈£L&çq |üs¡ÁãVü≤à, Ç‘·&˚ düèwæºø£s¡Ô ˝Ò<ë Væ≤s¡D´>∑s¡T“¤&ÉT nì ô|’ n<Ûë´j·÷˝À¢ #·÷XÊ+. n<Ûä'XÊK' ` XÊK\T ÁøÏ+~øÏ ø£\~. |ü⁄≥Tºø£ ô|’qT+&ç nsTTHê yê´|æÔ n+‘ê ÁøÏ+<äH˚. Çe˙ï ø£ì|ædüTÔ+{≤sTT. nX¯«‘·ú+ ` á #Ó≥Tº ù|s¡T nX¯«‘·ú+. eéVü‰s¡+˝À Bìì sê$#Ó≥Tº n+{≤s¡T. ø±ì Çø£ÿ&É e⁄´‘·Œ‹Ô nsêúìï Á>∑Væ≤+#ê*. X¯«' (πs|ü⁄) q‹wü˜‹ (ñ+&É<äT) Ç‹ nX¯«‘·ú' nì Bì e⁄´‘·Œ‹Ô. nq>± Á|üdüTÔ‘·+ ø£ì|ædüTÔqï~ eTs¡Tø£åD+˝À ñ+&Éø£b˛e#·TÃ. C≤„q+ ø£\T>∑q+‘·es¡≈£L <äè&ÛÉ+>±, ã\+>± ø£ì|ædüTÔ+~. C≤„q+ ø£*–qyÓ+≥H˚ n~ ˇø£ ◊+Á<äC≤*≈£î&ÉT düèwæº+∫q uÛÑeq+˝≤ n<äèX¯éTÚ‘·T+~ nì ns¡ú+. ne´j·T+ ` á #Ó≥Tº nHê~ø±\+qT+&ç edüTÔqï~ ø±e⁄q ne´j·T+ nHêïs¡T. C≤„q+ ø£\T>∑q+‘·es¡≈£L ne´j·T+. mHÓïH√ï X¯Øsê\T Á>∑Væ≤dü÷Ô e∫Ãq Á|ü‹ Je⁄&çB á dü+kÕs¡eèø£å+. Á|ü‹ ˇø£ÿ]ø° á dü+kÕs¡eèø£å+ nHê~>± ñ+&ÉH˚e⁄+~. n+fÒ NeT≈£L, <√eT≈£L ≈£L&Ü á nX¯«‘·úeèø£å+ e⁄+~. me&ç eèø£å+ yê&ç<˚. á #Ó≥Tº≈£î Ä≈£î\T (#Ó≥Tº≈£î b˛wüDì#˚Ã$) @$ n+fÒ #Û·Hê›+dæ ` nq>± y˚<ë\T nHêïs¡T. <Ûäs¡à+, n<Ûäs¡à+ nH˚ yê{Ïì ‘Ó\T|ü⁄‘·÷ s¡ø£åDìkÕÔsTT. Bìì ‘Ó*dæqyê&˚ |ü+&ç‘·T&ÉT. (á XÀ¢ø£+ eTqHêìøÏ, kÕ<Ûäq≈£î ñ|üø£]+#˚ XÀ¢ø£+. dü+kÕs¡eèø£å+ô|’ yÓs’ ê>∑úÛ≤eq sêe&É+ø√dü+ á s¡÷|üø+£ (metaphor) nì yêÚ≤´‘·\T $e]+#ês¡T). ¬s+&Ée XÀ¢ø£+ á #Ó≥TºH˚ e]ídüTÔ+~. n<ÛäXÀÃs¡Δ«+ Á|üdüè‘êdüÔdü´ XÊU≤ >∑TDÁ|üeè<ëΔ $wüj·TÁ|üyêfi≤' ˆ n<ÛäX¯Ã eT÷˝≤q´qTdü+‘·‘êì ø£sêàqTã˙Δì eTqTwü´˝Àπø ˆˆ 2 Bì XÊK\T ÁøÏ+~øÏ, ô|’ø° yê´|æ+∫ e⁄HêïsTT. eT÷&ÉT >∑TD≤\#˚ Ç$ eè~Δ #Ó+<äT‘·THêïsTT. Ç+Á~j·÷\T Á>∑Væ≤+#˚ $wüj·÷\T M{ÏøÏ ∫>∑Tfi¯fl˝≤+{Ï$. á $∫Á‘·yÓTÆq eèø£å+ jÓTTø£ÿ Áy˚fi¯ófl eTìwæ #˚ùd ø£s¡àqTã{Ïº eTqTwü´˝Àø£+˝À ≈£L&Ü n\T¢≈£î+≥THêïsTT nì XÀ¢ø±s¡ú+. á eèø£å+ ø=eTà\T dü‘·Ô«eTT, s¡»düT‡, ‘·eTdüT‡ nH˚ >∑TD≤\e\¢ eè~Δ #Ó+~ ô|’ø°, ÁøÏ+~ø° yê´|æ+∫e⁄HêïsTT. dü‘·Ô«>∑TD+e\¢ ô|’ uÛ≤>±ìøÏ nq>± ‘·‘·Ô«∫+‘·q≈£î <√Vü≤<ä+>± ô|’øÏ yê´|ækÕÔsTT. $T>∑‘ê ¬s+&ÉT >∑TD≤\e\¢ ÁøÏ+~yÓ’|ü⁄ yê´|ækÕÔsTT á

144

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

>∑TD≤\ Á|üu≤Û e+e\¢H˚ eT+N, #Ó&÷É $wüj÷· \qT Je⁄&ÉT Á>∑V≤æ kÕÔ&TÉ . á $wüj÷· ˝Ò ∫>∑Tfi¯ófl. ø£s¡à\≈£î nqTã+<Ûä+ (nqT R ‘·sê«‘·, ã+<Ûä+ R ã+<Ûä+) nq>± |òü\+ ‘·|üŒø£ ñ+≥T+~. á |òü˝≤\˙ï n\T¢≈£îb˛sTT ñ+{≤sTT. eT+N, #Ó&É÷ $TÁX¯D+e\¢ n˙ï Áy˚fi¯¢˝≤>± n\T¢≈£îb˛sTT ñ+{≤sTT. eTqTwü´˝Àπø ` n+fÒ eTqTwü´˝Àø£+˝À nì ns¡ú+. á |ü<ä+ eTTKýÓTÆq~. ø£sà¡ \˙ï eTqTwü´˝Àø£+˝ÀH˚. eTqTwü´˝Àø£eT+fÒ uÛ÷Ñ ˝Àø£eTì ø±<äT, eTqTwü´»qà˝ÀH˚ nì ns¡ú+. eTqTwü´»qàj˚T ø£s¡àuÛÑ÷$T (ø£s¡à #˚j·T&ÜìøÏ kÕúq+) n+{≤s¡ì ô|’q #·÷XÊ+. $T>∑‘êe˙ï (<˚e‘êdü«s¡÷bÕ\T ø±e#·TÃ, »+‘·TX¯Øsê\T ø±e#·TÃ, ÁøÏ$Tø°≥ø±\T ø±e#·TÃ) uÛÀ>∑u÷ÑÛ eTT\T, ø£sà¡ |ò˝ü ≤ìï nqTuÛ$Ñ +#·&Üì≈£îqï kÕúHê\T. Bìì #Û˚~+#˚ kÕ<Ûäq+ eT÷&Ée XÀ¢ø£+˝À ndü+>∑X¯ÁùdÔD <äè&Û˚q ∫Û‘êÔ« ` nq>± ndü+>∑eTT, yÓ’sê>∑éTT nH˚ Äj·TT<Ûä+‘√ #Û˚~+#·>∑\+ nì ns¡ú+. á #Ó≥Tº≈£L Ä~, n+‘·+, ˇø£ Ä<Ûës¡kÕúq+ |òü˝≤Hê nì #Ó|üŒ˝Ò+. á <äè&ÛÉyÓTÆq Áy˚fi¯óflqï nX¯«‘êúìï yÓ’sê>∑éTH˚ X¯ÅdüÔy˚T #Û˚~düTÔ+~. Ä ‘·sê«‘· |üs¡e÷‘·àqT nH˚«wæ+#ê* nì 4e XÀ¢ø£+‘√ nq«j·T+. á eèøå±ìøÏ Ä~ ˝Ò<äT n+fÒ Je⁄&ÉT nHê~ ns¡ú+. Je⁄&ÉT, Á|üø£è‹ ¬s+&É÷ nHê<äT˝Ò. Je⁄ìøÏ dü¬s’q C≤„q+ ø£*–qyÓ+≥H˚ á eèø£å+ q]øÏy˚j·Tã&ÉT‘·T+~. á C≤„q+ πøe\+ ndü+>∑+ ` yÓ’sê>∑´+e\¢ \_ÛdüTÔ+~. yÓ’sê>∑´+ ÁX¯eDeTqHê<äT\e\¢ \_ÛdüTÔ+~. |üs¡eT|ü<ä+ m˝≤+{Ï~? á eèøå±ìï #Û˚~+∫q ‘·sê«‘· \_Û+#˚ kÕúq+ |üs¡eT|ü<ä+. mø£ÿ&çøÏ #˚s¡T≈£î+fÒ (@~ Á>∑Væ≤ùdÔ) eT∞fl |ü⁄qs¡®qà ˝Ò<√ Ä kÕúq+ (C≤„q+). n<˚ Ä~|ü⁄s¡Twüß&ÉT. nø£ÿ&ÉqT+&çj˚T á ÁbÕNqyÓTÆq dü+kÕs¡eèø£å+ ãj·T\T<˚]+~. Ä kÕúHêH˚ï eTq+ ÁX¯ó‹yêø±´\qTã{Ïº nH˚«wæ+#ê* nì ns¡ú+. C≤„q+e\¢H˚ |ü⁄qsêeè‹Ô (|ü⁄qs¡®qà) ñ+&É<ìä y˚<ë+‘·d<æ ëΔ+‘·+. Çø£ÿ&É Ä~|ü⁄sT¡ wüß&ÉT n+fÒ ÁãVü≤à#Ó‘’ q· ´+. |ü⁄s¡eTTq+<äT (X¯Øs¡eTTq+<äT) ñqïyê&ÉT ø£qTø£ |ü⁄s¡Twüß&ÉT nì ìs¡«#·q+ (|ü⁄] X¯jT· Hê‘Y |ü⁄s¡Twü'). nq>± |òüT{≤ø±X¯+˝À ñqï Äø±X¯+˝≤>± #Ó’‘·q´+jÓTTø£ÿ n+X¯ nì ns¡ú+. |üs¡eT|ü<ä+ n+<äTø=H˚yêfi¯ó¢ (5e XÀ¢ø£+˝À Ç˝≤ e]í+|üã&Ü¶s¡T) ìsêàqyÓ÷Vü‰' ` <˚Vü‰‘·àuÛ≤e+ ˝Òìyêfi¯ó¢.

|ü<äTHÓ’<äe n<Ûë´j·T+

145

õ‘·dü+>∑<√cÕ' ` dü+>∑+ n+fÒ ÄdüøÏÔ˝Òìyêfi¯ó¢. H˚qT ø£s¡ÔqT nH˚ n_Ûe÷q+ ˝Òìyêfi¯ó.¢ n<Ûë´‘·àì‘ê´' ` n<Ûë´‘·à n+fÒ Ä‘·àj·T+<äT nì ns¡+ú . m\¢|ü &É÷ Ä ‘·‘«Ô· +˝À ñ+&˚yês¡T. $ìeè‘·Ô ø±e÷' ` ø√]ø£\qT ‘·´õ+∫qyês¡T. <ä«+<Ó«’ ]«eTTø±Ô' ` Á|æjT· eTT, nÁ|æjT· eTT, düTKeTT, <äT'KeTT Ç˝≤+{Ï <ä«+<ë«\øÏ nr‘·+>± ñqïyês¡T. neT÷&ÛÜ' ` yÓ÷Vü≤+ (ˇø£<ëì eTs=ø£<ëì>± ÁuÛÑ$T+#·&É+) ˝Òìyês¡T. Çe˙ï C≤„ì, ˝Ò<ë dæú‘·Á|üE„&ç >∑÷]Ã ô|’ n<Ûë´j·÷˝À¢ #Ó|æŒq \ø£åD≤\T. 6e XÀ¢ø£+˝À eT]+‘· $es¡D. Ä |üs¡eT|ü<ëìï dü÷s¡T´&ÉT, #·+Á<äT&ÉT, n–ï, uÛ≤dæ+|ü#˚j·T˝Ò<äT. <äèX¯ýÓTÆq Á|ü‹ $wüj·÷ìï yês¡T Á|üø±•+|ü#˚j·T>∑\s¡T. ø±˙ Á|üø±XÊìï >∑eTì+#˚ ‘Ó*$ì uÛ≤dæ+|ü#˚j·T˝Òs¡T. s¡÷|ü+ ˝Òq+<äTe\¢ ø£qTï Á>∑Væ≤+#·˝Ò<äT (Ç<˚ nìï Ç+Á~j·÷\≈£L e]ÔdüTÔ+~). n–ï nq>± yê≈£îÿ(1) Bìï ‘Ó\TdüTø√˝Ò<äT. n+fÒ Ç+Á~j·÷\‘√ Á>∑Væ≤+#·&É+>±˙, yê≈£îÿ‘√ e]í+#·&É+>±˙ M\T|ü&É<äT nì ns¡ú+. Ä ÁX‚wü˜yÓTÆq ìyêdü+ Hê~ (‘·<ëΔeT |üs¡eT+ eTeT ` XÀ¢.6) nqï|ü⁄&ÉT H˚qT y˚s¡T, ìyêdü+ y˚sT¡ nH˚ ns¡yú TÓ TdüT+Ô ~. n+<äTe\¢ Bìï ˙\ø£+sƒê#ês¡T´\T Ç˝≤ $e]+#ês¡T. Ä ÁX‚wü˜yÓTÆq ìyêdü+ nqï|ü&ÉT @ yÓ’≈£î+sƒ¡+˝ÀH√, ¬ø’˝≤dü+˝ÀH√ eTπs<√ ˝Àø£+˝À á |üse¡ T|ü⁄s¡Twüß&ç ìyêdü+ ñqï<äì uÛ≤$+#·sê<äT. Je⁄&ç˝À ñqï ãT~Δeè‹Ô nH˚~ kÕ<Ûës¡D ‘Ó*$, |òüT{≤ø±X¯+˝≤>±. nìï{Ïø£+fÒ ÁX‚wü˜yÓTÆq~, X¯ó<äΔ∫HêàÁ‘·+, eTVü‰ø±X¯+. ªn<˚ H˚qTμ nì ns¡ú+. nq>± n|ü]∫Ã¤qïyÓTÆq (|ü]$T‹˝Òì) #Ó’‘·q´+. |ü⁄sêD≤˝À¢ sêVüQe⁄ jÓTTø£ÿ •s¡düT‡ nì $+≥T+{≤+. sêVüQe⁄≈£î •s¡düT‡ ˇø£ÿfÒ $T–*+~ ø±e⁄q sêVüQe⁄ nHêï, •s¡düT‡ nHêï ˇø£ÿfÒ nì ns¡ú+. n˝≤π> Hê <ÛëeT (ìyêdü+) nqï|ü&ÉT ªH˚H˚ n~μ nì ns¡ú+. n+fÒ Ç+Á~j·÷\‘√, yê≈£îÿ‘√ Á>∑Væ≤+#·˝Òì #Ó’‘·q´+ nì ns¡ú+. 1. ◊<äT Ç+Á~j·÷\T, ◊<äT uÛÑ÷‘ê\ s¡÷bÕ\T nì ô|’q #Ó|ü≈£îHêï+. yê≈£îÿ n–ïjÓTTø£ÿ s¡÷|ü+. n–ïsYyê>∑÷“¤‘ê« eTTK+ ÁbÕ$X¯‘Y nì ◊‘·πsj·T ñ|üìwü‘·TÔ. n–ï yê≈£îÿs¡÷|ü+˝À H√{Ïj·T+<äT Á|üy˚•+∫+~ nì ns¡ú+.

146

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

düèwæº˝À Je⁄&ç kÕúq+ XÀ¢. 7 qT+&ç 11es¡≈£L #Ó|üŒã&ç+~. |üPsê«<Ûë´j·÷˝À¢ ñqï $wüj·T+ |ü⁄qX¯Ãs¡D. eTyÓTyÆ ê+X¯' (XÀ¢.7) Je⁄&ÉT Hê n+X¯jT˚ . n+X¯ nq>± nej·Tyê\Tqï edüTeÔ ⁄˝À ˇø£ ∫qï nej·Te+ nH˚ ns¡ú+ edüTÔ+~. @~ nej·Tyê\Tqï edüTÔy√ n~ HêX¯+ ø£\~. ÁãVü≤à ìs¡ej·Te+. n+<äTe\¢ bÕÁ‘·˝À ñqï Äø±XÊìø°, eTVü‰ø±XÊìø° @ dü+ã+<ÛäyÓ÷ n˝≤π> Je#Ó’‘·q´+, X¯ó<äΔ#Ó’‘·q´+ nì ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. eTqdüT‡, Ç+Á~j·÷\T Á|üø£è‹øÏ / e÷j·T≈£î #Ó+~q n+XÊ\T. Ç$ Je⁄DÏí $wüj·÷\yÓ’|ü⁄ ˝≤>∑T‘·T+{≤sTT (XÀ¢.7). dü÷ø£åàX¯Øs¡+ >±* |üPe⁄\qT+&ç düT>∑+<Ûëìï yÓ÷düT¬ø[flq≥T¢ Je⁄&ÉT X¯Øs¡+qT+&ç ô|’øÏ yÓ[flq|ü&ÉT eTqdüT‡qT, Ç+Á~j·÷\qT rdüT≈£îyÓfi¯‘ê&ÉT (XÀ¢.8). á eTqdüT‡, Ç+Á~j·÷\ düeT÷Vü‰H˚ï *+>∑X¯Øs¡+ / dü÷ø£åàX¯Øs¡+ n+{≤s¡T. dü+düs¡D+, n+fÒ ˇø£ <˚Vü≤+qT+&ç eTs=ø£ <˚Vü‰ìøÏ yÓfi¯fl&É+ (transmigration) á *+>∑X¯Øsêì<˚. X¯Øπs+Á~j·÷˝Ò ‘êqT nqT≈£îqï+‘·es¡≈£L Je⁄&ÉT á *+>∑X¯Øs¡+‘√ ñ+{≤&ÉT. <˚Vü‰\T e÷s¡T‘·T+{≤&ÉT. C≤„ì nsTTqyê&çøÏ á ñÁ‘·ÿeTD+ (ˇø£ X¯Øs¡+ qT+&ç eTs√<ëìøÏ ˝Ò∫ yÓfi¯fl&É+) e⁄+&É<äT (XÀ¢.10). n‘·ì X¯Øsêìï #·s¡eTX¯Øs¡+ (∫e] X¯Øs¡+) n+{≤s¡T. C≤„ìøÏ eTs¡D≤q+‘·s+¡ Ç+Á~j·÷\T, eTqdüT‡ yê{ÏøÏ ø±s¡DyÓTqÆ |ü+#·uÛÑ÷‘ê˝À¢ ø£\TkÕÔj·Tì y˚<ë+‘· Á|ü‹bÕ<äq. rÁeÁ|üjT· ‘·ï+ #˚dTü qÔ ï jÓ÷>∑T\T e÷Á‘·yT˚ á Ä‘·àqT ªH˚qTμ nì ‘Ó\TdüT≈£î+{≤s¡T. nø£è‘ê‘êàq' ` n+fÒ Ä‘·àqT dü+düÿ]+#·Tø√ìyês¡T, Ä‘·à$#ês¡+ #˚j·Tìyês¡T, Ç+Á~j·TìÁ>∑V≤ü +, X¯eT+, <äeT+ yÓTT<ä˝q’… $ nuÛ≤´dü+ #˚jT· ìyês¡T øπ e\+ XÊÅdCÔü ≤„q+ ñqï|üŒ{Ïø° á Ä‘·àqT #·÷&É˝Òs¡T (XÀ¢.11). dæ<ëΔ+‘·+ ‘Ó\TdüTø√e&É+ dü]b˛<äT. Ä‘·àdü+düÿs¡D eTTKéTì uÛ≤e+. |üs¡e÷‘·à $uÛÑ÷‘·T\T XÀ¢. 12 qT+&ç 15 es¡≈L£ uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì $uÛ÷Ñ ‘·T\T 9,10 n<Ûë´j·÷˝À¢ #Ó|Œæ q≥T¢>± dü+Á>∑Vü≤+>± #Ó|üŒã&Ü¶sTT. dü÷s¡T´&ç˝À ñqï Á|üø±X¯q X¯øÏÔ, #·+Á<äT&ç˝Àì, n–ï˝Àì Á|üø±X¯qX¯ø,ÔÏ ‘˚»düT‡ Hê≈£î #Ó+~q<˚ (XÀ¢.12). á eT÷&É÷ ñ<ëVü≤s¡D\T e÷Á‘·yT˚ . M{Ï˝À #Ó’‘·q´ Á|ü‹|òü\q+ m≈£îÿe>± ñ+~ ø±e⁄q á eT÷&ç+{Ïì #ÓbÕŒs¡T. nìï

|ü<äTHÓ’<äe n<Ûë´j·T+

147

#˚‘·Hê#˚‘·qeTT˝…’q edüTÔe⁄\˝Àì Á|üø±X¯qX¯øÏÔ |üs¡e÷‘·Tà&˚ nì yêÚ≤´‘·\T $e]+#ês¡T. ˙\ø£+sƒ¡ |ü+&ç‘·T\T eTs√ $wüj·T+ $e]+#ês¡T. u≤Vü≤´Á|ü|ü+#êìï Á|üø±•+|ü#ù˚ d~ dü÷s¡T´&ÉT. ø£+{ÏøÏ n~ÛcÕ˜q<˚e‘· nHêïs¡T. Ä X¯øìÔÏ Á|üø±•+|ü#ù˚ d~ ÁãVü≤à#Ó’‘·q´+. n˝≤π> eTqdüT‡≈£î #·+Á<äT&ÉT n~ÛcÕ˜q<˚e‘·. ˝À|ü* Á|ü|ü+#êìï (eTqdüT‡qT) Á|üø±•+|ü#ù˚ d <˚e‘·. #·+Á<äTDÏí zwü<TäÛ \≈£î (eTq+ ‹H˚ nìï |ü<ësêú\≈£î) n~Û|ü‹ nHêïs¡T. á zwü<ÛäT\e\¢H˚ eTqdüT‡ ô|s¡T>∑T‘·T+~ ø±e⁄q #·+Á<äTDÏí eTqdüT≈£î n~Û|ü‹ nHêïs¡T. Ä #·+Á<äTDÏí Á|üø±•+|ü#˚ùd X¯øÏÔ ÁãVü≤à#Ó’‘·q´+. n˝≤π> n–ï n+fÒ yê≈£îÿ nì 6e XÀ¢ø£+˝À #·÷XÊ+. Çø£ÿ&=ø£ Á|üdæ<äΔ XÀ¢ø£+ ` nVü≤+ yÓ’XÊ«qs√ uÛÑ÷‘ê« ÁbÕDÏHê+ <˚Vü≤e÷Á•‘·' ˆ ÁbÕD≤bÕqdüe÷j·TTø£Ô' |ü#êeT´qï+ #·‘·T]«<ÛäyéT ˆˆ 14 H˚qT »sƒ¡sê–ï>± ÁbÕDT\ <˚Vü‰\qT ÄÁX¯sTT+∫ (Á|üy˚•+∫) ÁbÕD≤bÕq yêj·TTe⁄\‘√ Hê\T>∑T $<Ûë\ ÄVü‰s¡|ü<ësêú\qT |ü#·q+ (Js¡í+) #˚düTÔHêïqT nì uÛ≤e+. (uÛÀ»HêìøÏ |üPs¡«+ á n<Ûë´j·T+ yÓTT‘êÔìï |ü]+ƒ #·&+É |ü]bÕ{Ï. n<Ûë´j·T+ yÓTT‘·Ô+ |ü]ƒ+#·ìyêfi¯ófl á XÀ¢ø±HÓ’ïHê |ü]ƒkÕÔs¡T). eTìwæ ñ<äs¡+˝À ñ+&˚ n–ïøÏ yÓ’XÊ«qsê–ï nì ù|s¡T. á n–ï eTq+ ‹H˚ Hê\T>∑T s¡ø±\ |ü<ësêú\qT (uÛÑø£å´+ ` ø=]øÏ ‹H˚~, uÛÀ»´+ ` e÷eT÷\T>± ‹q>∑*π>~, #√wü´+ ` EÁs¡<ä–q~, ˝ÒVü≤´+ ` HêøÏ ‹q>∑*π>~) Js¡í+ #˚düTÔ+~. Çø£ÿ&É yêÚ≤´‘·\T ˇø£ $X‚w+ü ‘Ó*bÕs¡T. n–ïc˛ºeT j·÷>∑eTì ˇø£ j·÷>∑eTT+~. n–ï˝À k˛eTs¡kÕìï ÄVüQ‹e«&É+. uÛÀ»q düeTj·T+˝À ‹H˚yê&ÉT (uÛÀø£Ô) n–ï, nqï+ k˛eTT&ÉT (#·+Á<äTìe\¢ ø£*–q~, #·+Á<äTì s¡÷|ü+), á yÓ’XÊ«qsê–ï˝À k˛e÷ìï ÄVüQ‹ #˚dTü HÔ êïqì j·T»„u≤Û eq‘√ uÛTÑ õ+#˚yê&ÉT nqï<√wü+e\¢ bÕ|ü|*üò ‘·+ bı+<ä&ÉT nì $e]+#ês¡T. n+fÒ njÓ÷>∑T´˝…’q yê]qT+&ç ÄVü‰s¡+ d”«ø£]ùdÔ yêfi¯fl bÕ|ü+ eTq≈£î edüTÔ+<äì <Ûäs¡àXÊÅdüÔ+. n˝≤+{Ï <√wü+ sê≈£î+&Ü j·T»„uÛ≤eq‘√ »sƒ¡sê–ïì #·˝≤¢s¡Ã&Üì¬ø’ $T‘·+>± uÛÑTõ+#ê\ì ns¡ú+. nìï Je⁄\ ãT<äTΔ\˝À ñqï ‘·‘·Ô«+ H˚H˚ ` Vü≤è~düìï$wüº'. Vü≤è<äj·TeT+fÒ ãT~Δ nì ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. nìï ÁbÕDT˝À¢ì düàè‹, $düàè‹, C≤„q+ n˙ï H˚H˚ (XÀ¢.15).

148

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

y˚<ë\e\¢ ‘Ó\TdüTø√>∑*–+~ qH˚ï. y˚<äy˚‘·Ô Hê dü«s¡÷|üy˚T ne⁄‘ê&ÉT. nq>± y˚<ä´eTT (‘Ó\TdüTø√e\dæq~), y˚<ä≈£î&ÉT (‘Ó\TdüTø=H˚yê&ÉT) ¬s+&É÷ H˚H˚. <äèX¯´+, <äèø˘ ¬s+&É÷ H˚H˚ nì uÛ≤e+. Ç˝≤>∑ |üs¡e÷‘·à $uÛÑ÷‘·T\T eT∞ﬂ dü+Á>∑Vü≤+>± #Ó|Œü ã&Ü¶sTT. |ü⁄s¡Tc˛‘·eÔ TT&ÉT á n<Ûë´j·T o]¸ø£˝Àì $wüj·T+ |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTT&ÉT. Ç+‘·es¡≈£L uÛÑ>∑eBZ‘·˝À á |ü<ä+ yê&É˝Ò<äT. Ç~ ø=‘·Ô $wüj·T+ø±<äT. 7e n<Ûë´j·T+qT+&û #Ó|ü‘·Tqï |üs¡, n|üs¡, Á|üø£è‹, 13e n<Ûë´j·T+˝À #Ó|æŒq πøåÁ‘·+, πøåÁ‘·E„&ÉT M≥ìï+{Ï˙ ø£*|æ dü+Á>∑Vü≤+>± XÀ¢. 16 qT+&ç 20 es¡≈£L #Ó|üŒuÀ‘·THêï&ÉT. n|üsêÁ|üø£è‹, |üsê Á|üø£è‹ á ¬s+{Ï˙ πøåÁ‘·+ nHêïs¡T. á πøåÁ‘êìï Á|üø±•+|ü#ù˚ dyê&ÉT <äèø˘ dü«s¡÷|üyTÓ qÆ ‘·‘«Ô· +. 8e n<Ûë´j·T+˝À nø£så +¡ ÁãVü≤à|üse¡ T+ nH˚ bÕ<ä+˝À nø£ås¡eTH˚ X¯u≤›ìøÏ |üs¡ÁãVü≤à nì ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. á n<Ûë´j·T+˝À nø£ås¡+ |ü<ëìøÏ e÷j·÷X¯øÏÔ‘√ ≈£L&çq ÁãVü≤à, |ü]∫Ã¤qï ÁãVü≤à nì ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. á uÛÒ<ëìï >∑eTì+#ê*. πøåÁ‘·+, πøåÁ‘·E„&çì 16, 17 XÀ¢ø±˝À¢ e]í+#ês¡T. <ë«$eTÚ |ü⁄s¡TcÂ ˝Àπø ø£ås¡XÊÃø£ås¡ @e #· ˆ ø£ås¡' düsê«DÏ uÛÑ÷‘êì ≈£L≥k˛ú-ø£ås¡ ñ#·´‘˚ ˆˆ 16 ˝Àø£+˝À, n+fÒ <äèX¯´+>± ø£ås¡eTT, nø£ås¡eTT nì ¬s+&ÉT ‘·‘êÔ«\THêïsTT. ø£ås¡eT+fÒ »>∑‘Y. n+<äT˝Àì #·sê#·s¡ Á|ü|ü+#·eT+‘ê ø£ås¡+. n+fÒ q•+#˚~. e÷j·÷X¯øÏÔ‘√ ≈£L&çq Væ≤s¡D´>∑s¡T“¤DÏí á XÀ¢ø£+˝À ≈£L≥düTú&ÉT nHêïs¡T. Ç<˚ nø£ås¡+, q•+#·ì~ nì ns¡ú+. á nø£ås¡+ ` e÷j·T nH˚ ñbÕ~Û‘√ ñqï ÁãVü≤à, ø£ås¡+ ` »>∑‘Y nH˚ ñbÕ~Û˝À ñqï ÁãVü≤à#Ó’‘·q´+, á ¬s+&É÷ ø±≈£î+&Ü M{ÏøÏ $\ø£åD+>± ñ+&˚ ‘·‘·Ô«+ X¯ó<äΔ#Ó’‘·q´+. Ç<˚ ñ‘·ÔeT'|ü⁄s¡Twü', |üs¡e÷‘êà nì 17e XÀ¢ø£+˝À #Ó|üŒã&ç+~. eT÷&ÉT ˝Àø±\qT <Û]ä +#˚ áX¯«s¡T&ÉT, ìj·÷eT≈£î&ÉT, Hêsêj·TDT&ÉqT ù|s¡T ø£\yê&ÉT nì lX¯+ø£s¡T\T $e]+#ês¡T. á ‘·‘êÔ«H˚ï 18e XÀ¢ø£+˝À |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTT&ÉT nì $e]+#ês¡T.

|ü<äTHÓ’<äe n<Ûë´j·T+

149

dü+kÕs¡ eèø£+å nH˚ eèø£eå s¡qí ‘√ á n<Ûë´j·T+ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. eèø£+å eT÷\+, ne´ø£Ô+, e÷j·T nHêïs¡T. n<˚ Çø£ÿ&É nø£ås¡eTqï ‘·‘·Ô«+. n<˚ düèwæºø£s¡ÔjÓÆTq Væ≤s¡D´>∑sT¡ “¤&TÉ . eèø£eå T÷\+ kÕúq+˝À ñqïyê&ÉT. e´ø£yÔ TÓ qÆ #Ó≥Tº kÕúq+˝Àìyê&ÉT, <ëì‘√ ‘ê<ë‘·à´+ ñqïyê&ÉT Je⁄&ÉT. Je⁄&ÉT, düèwæºø£s¡Ô Ç<ä›s¡÷ eèøå±ìï ÄÁX¯sTT+∫qyêπs. á ¬s+{Ïø° nr‘·yÓTÆ ñbÕ~Ûs¡Væ≤‘·yÓTÆq ‘·‘·Ô«+ X¯ó<äΔ|üs¡ÁãVü≤à. XÀ¢. 19, 20 á C≤„Hêìï düTÔ‹kÕÔsTT. me&ÉT Hê ‘·‘êÔ«ìï á$<Ûä+>± yÓ÷Vü≤+ ˝Ò≈£î+&Ü ‘Ó\TdüT≈£î+{≤&√ n‘·&ÉT düsê«‘·àuÛ≤e+‘√ qH˚ï bı+<äT‘ê&ÉT (XÀ¢.19). Ç‘·&˚ ÁãVü≤àC≤„ì. n˝≤+{Ïyê&ÉT ø£è‘·ø£è‘·T´&ÉT (ø£è‘·´+ R #˚j·Te\dæq |üì, ø£è‘·+ R #˚j·Tã&çq~). n{Ïºyê&çøÏ #˚j·÷*‡q ø£s¡à˝ÒM ˝Òe⁄. nq>± H˚qT ø£s¡Ô nH˚ uÛ≤eq˝À ˝Ò&ÉT. nìï ø±sê´\T #˚dæqyê&Í‘ê&ÉT. πøe\+ ^‘ês¡úy˚T ø±<äT, y˚<ë+‘·XÊÅkÕÔs¡úeT+‘ê á n<Ûë´j·T+˝À dü+Á>∑Vü≤+>± #ÓbÕŒs¡ì uÛ≤wü´ø±s¡T\T n+{≤s¡T. Á|ü‹ J$øÏ (eTìwæøÏ, »+‘·Te⁄\≈£î) ñqï dü+kÕs¡eèøå±ìï á eTqTwü´»qà˝ÀH˚ $C≤„qeTH˚ ø£‹Ô‘√ #Û˚~+∫ |üs¡e÷‘·à ‘·‘êÔ«ìï ‘Ó\TdüTø√yê\ì á n<Ûë´j·T+ ‘ê‘·Œs¡´+. n|ü⁄&˚ nX¯«‘·ú+ nH˚ ù|s¡T á eèøå±ìøÏ kÕs¡úø£eTÚ‘·T+~. C≤„q+ ø£*–qyÓ+≥H˚ eèø£å+ n<äèX¯´eTÚ‘·T+<äì uÛ≤e+.

|ü<äTHêie n<Ûë´j·TeTT

<Óy’ êdüTs¡d+ü |ü~«uÛ≤>∑ jÓ÷>∑eTT ‘=$Tà<äe n<Ûë´j·T+˝Àì 12, 13 XÀ¢ø±˝À¢ <Ó’MÁ|üø£è‹, ÄdüTØÁ|üø£è‹ nì dü÷ø£åà+>± #Ó|æŒq $wüj·÷ìï á n<Ûë´j·T+˝À $e]+#ês¡T. eT+∫ø°, #Ó&ÉT≈£L »]π> dü+|òTü s¡¸D nìï dü+düÿè‘·T˝À¢, eT‘·Á>∑+<∏ë˝À¢, kÕVæ≤‘·´+˝À Ç+ø± $_ÛqïØ‘·T˝À¢ e]í+#·&+É #·÷düT+Ô {≤+. eT+∫ì <ÓM’ X¯≈î£ \Ô ì, #Ó&TÉ ì sêø£då /ü ÄdüTØ X¯≈î£ \Ô ì |æ\e&É+ |ü]bÕ{Ï. á n<Ûë´j·T+˝À #Ó|æŒqe˙ï kÕ<Ûäq $wüj·÷\T. nq>± ÁãVü≤àC≤„q+ ø√πsyê&ÉT dü+bÕ~+#ê*‡q <Ó’Mdü+|ü‘·TÔ m˝≤+{Ï~, e]®+#ê*‡q (e<ä*y˚j·÷*‡q) ÄdüTØ dü+|ü‘T· Ô m˝≤+{Ï~ nì $wüjT· +. ÁãVü≤àC≤„q+ ÄX¯jT· +>± ø£sà¡ e÷s¡+Z ˝À ñqïyês¡T n\es¡#·Tø√yê*‡q dü<äTZD≤\T Çø£ÿ&É #Ó|üŒã&Ü¶sTT. á n<Ûë´j·T+˝À ≈£L&Ü yÓTT‘·Ô+ lø£èwüßí&ç e#·Hê˝Ò. ns¡T®qT&ç Á|üX¯ï\T ˝Òe⁄. 24 XÀ¢ø±\Tqï á n<Ûë´j·T+ yÓTT<ä{Ï ◊<äT XÀ¢ø±˝À¢ <Ó’Mdü+|ü‘·TÔ, ÄdüTØdü+|ü‘·TÔ\qT $e]düT+Ô ~. XÀ¢. 6 qT+&ç 20 es¡≈L£ ÄdüTØdü+|ü‘T· Ô ø£\yê] Á|ües¡qÔ qT $e]düT+Ô ~. XÀ¢. 21 qT+&ç 24 es¡≈£L kÕ<Ûä≈£î&ÉT m˝≤ ñ+&Ü*? nì lø£èwüßí&ç dü÷#·q. <ÓM’ dü+|ü‘T· Ô 1 qT+&ç 3 XÀ¢ø±˝À¢ #Ó|æŒq $wüj·÷˝À¢ es¡Tdü>± nuÛj Ñ T· + ` Ç~ y˚<ë+‘·XÊÅd+Ôü ˝À eTTKýÓTqÆ bÕ]uÛ≤wæø£ |ü<+ä . C≤„ì nuÛj Ñ ÷· ìï bı+<äT‘ê&ÉT nì dæ<ëΔ+‘·+. C≤„ì me]˙ <˚«wæ+#·&TÉ ø£qTø£ me]e˝≤¢ uÛj Ñ T· eTT˝Ò<Tä nì ˝ÖøÏø£ ns¡ú+. XÊÅd”Ôj·T+>± #ÓbÕŒ\+fÒ ÁãVü‰à‘·àuÛ≤e+˝À ñqïyê&ÉT n+‘·{≤ ÁãVü≤àqT #·÷kÕÔ&ÉT. n+<äTe\¢ uÛÑj·TeTH˚ uÛ≤ey˚T ñ+&É<äT. dü‘«Ô· dü+X¯ó~Δ ` n+‘·'ø£sD¡ X¯ó~Δ. edüTeÔ ⁄\ô|’ nù|ø£å ˝Ò<Tä ø±e⁄q n+‘·'ø£sD¡ +˝À ìs¡à\‘·«+. C≤„qjÓ÷>∑ eédæú‹' ` C≤„qeTq>± XÊÅd”Ôj·T+>± ‘Ó\TdüT≈£îqï ÁãVü≤àC≤„q+, |üs√ø£Cå ≤„q+. <ëì‘√ jÓ÷>∑eT+fÒ <ëìï nqTuÛeÑ +˝ÀøÏ ‘Ó#T· Ãø√e&É+. n|üs√ø£Cå ≤„q+ bı+<ä&É+. Bì˝À eédæú‹ nq>± dæús¡+>± ì\∫e⁄+&É&É+. <ëq+ ` |ü⁄D´+ø=s¡≈£î ø±≈£î+&Ü πøe\+ ∫‘·ÔHÓ’s¡à\´+ø√dü+ ø£s¡Ôe´ãT~Δ‘√ #˚ùd <ëq+. <ëq+ m+‘√ $qj·T|üPs¡«ø£+>± Çyê«\ì ÁX¯ó‹.

|ü<äTHêie n<Ûë´j·T+

151

<äeT' ` Ç+Á~j·T ìÁ>∑Vü≤+. j·T»„+ ` 4e n<Ûë´j·T+˝À #Ó|æŒq $kÕÔs¡yÓTÆq ns¡ú+ Á>∑Væ≤+#·e#·TÃ. n˝≤π> >∑èVü≤düT\ú ≈£î $~Û+∫q |ü+#·eTVü‰j·TC≤„\T ` <˚e, |æ‘è· , eTqTwü´, uÛ÷Ñ ‘·, kÕ«<Ûë´j·T j·T»„eTT\T. <˚e‘·\qT |üPõ+#·&É+, |æ‘·s¡T\qT |üPõ+#·&É+, n‹~∏ dü‘êÿsê\T #˚j·T&É+, ÁbÕDT\|ü≥¢ <äj·T ø£*–e⁄+&É&É+, y˚<ë<Ûä´j·Tq+ #˚j·T&É+. á ◊<ä÷ ì‘·´ø£sà¡ \T ` $~Û>± #˚jT· e\dæq$. M{Ïe\¢ eTìwæ dæ~Δ bı+<äT‘ê&ÉT. eTVü‰j·TC…XÌ„ Ã¯ , j·TC…XÌ„ Ã¯ Áu≤V”≤àj·T+ ÁøÏjT· ‘˚ ‘·qT' ` á j·TC≤„\e\¢ e#˚Ã n+‘·'ø£sD¡ dü+kÕÿs¡+e\¢ ÁãVü≤àC≤„HêìøÏ n~Ûø±s¡+ ø£\T>∑T‘·T+~ nì ns¡ú+. kÕ«<Ûë´j·TeTT ` ‘·q≈£î $~Û+∫q y˚<äXÊK*ï n<Ûä´j·Tq+ #˚j·T&É+. ‘·|ü' ` Bìï >∑T]+∫ 17e n<Ûë´j·T+˝À $e]+#·uÀ‘·THêï&ÉT. Äs¡®e+ ` ãTTEdü«uÛ≤e+. nVæ≤+dü ` ÁbÕDT\qT |”&ç+#·≈£î+&Ü ñ+&É&É+. dü‘·´+ ` Á‹ø£sD¡ X¯ó~Δ. eTqdüT‡, yê≈£îÿ, ø£sà¡ eT÷&ç+{Ï˝À ˇπø rs¡T>± ñ+&É&+É . nÁø√<Ûä' ` e÷Hêee÷qeTT\j·T+<äT zs¡TŒ nì ô|’ n<Ûë´j·÷˝À¢ #Ó|æŒq~. ‘ê´>∑' ` <ëHêìï >∑÷]Ã ô|q’ #ÓbÕŒs¡T ø±e⁄q Çø£ÿ&É dü+Hê´düeTì ns¡+ú #ÓbÕŒs¡T. XÊ+‹' ` X¯eT nq>± eTH√ìÁ>∑Vü≤+. Bìe\¢ ø£*π> e÷qdæø£ düTK+. nô|’X¯óq+ ` ô|’X¯óq+ n+fÒ #ê&û\T #Ó|üŒ&É+. n~ ˝Òø£b˛e&É+ nô|’X¯óq+. <äj·T ` <äT'K+˝À ñqï ÁbÕDT\+<äT ø£è|ü. n˝À\T|üÔ«+ ` Ç+Á~j·T $wüj·÷\ô|’ ÄdüøÏÔ ˝Òø£b˛e&É+. e÷s¡›e+ ` eTè<äTdü«uÛ≤e+. ÁV”≤' ` \»®. #Ó&TÉ ø£sà¡ \T #˚jT· &ÜìøÏ uÛj Ñ T· +, eT+∫ø£sà¡ \T Ä#·]+#·˝øÒ b£ ˛j·÷eTH˚ \»®. n#ê|ü\+ ` #·|ü\dü«uÛ≤e+ ˝Òø£b˛e&É+. eTqdüT‡ dæús¡+>± ñ+&É&É+. ‘˚»' ` Á|ü>∑\“¤‘· nq>± @<Ó’Hê |üì˝À #·Ts¡T≈£î<äq+, ãT~Δdü÷ø£åà‘·. ø£åeT ` ô|’ #Ó|æŒq nÁø√<Ûä+, m<äT{Ïyê&ç <äTs¡Vü≤+ø±sêìï düVæ≤+#·&É+. <Ûèä ‹' ` |ü≥Tº<\ä , <˚ùV≤+Á~j·÷\qT n<äT|ü⁄˝À ô|≥Tºø√>∑\ X¯ø.ÔÏ <˚ùV≤+Á~j·÷\T ã\V”≤q+>± ñqï <ëìï düVæ≤+#·>∑*π> dü«uÛ≤e+.

152

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

XÖ#·+ ` Ç~ XÊØs¡+, e÷qdæø£+. u≤Vü‰úÛÑ´+‘·s¡ XÖ#ê\ì ≈£L&Ü n+{≤s¡T. u≤Vü≤´XÖ#·+ kÕïHê~ø£+e\¢, n+‘·XÖÙ#·+ ô|’ >∑TD>∑D≤\qT n\es¡#·Tø√e&É+e\¢ ∫‘·HÔ s’Ó à¡ \´+ bı+<ä&+É . ì‘·´ø£sà¡ nsTTq dü+<Ûëé+<äq+˝À dü u≤Vü‰úÛ´Ñ +‘·s¡ X¯óÙ∫' ` nì #ÓãT‘·T+{≤+. ì‘·ý˚T~, nì‘·ý˚T~ nì ∫+‹+#·&+É e\¢ eTH√e÷*Hê´ìï ‘=\–+#·Tø√e&É+ eTqXÖÙ#·+. nÁ<√Vü≤' ` Væ≤+dæ+#·ø£b˛e&É+. Hê‹e÷ì‘· ` ‘·qTï‘êqT |üP»˙j·TT&ç>± uÛ≤$+#·&É+ n‹e÷ì‘·, n~ ˝Òøb£ ˛e&É+. ô|’ 26 >∑TD≤\T <Ó’Mdü+|ü‘·TÔqT nqTdü]+∫ »ìà+∫qyê&çøÏ ñ+{≤sTT. ÄdüTØdü+|ü‘T· Ô <ä+uÛÑ' ` <Ûäs¡à<Ûä«õ‘·«+ nHêïs¡T. H˚qT Ç+‘· ô|<ä› <Ûë]à≈£îDÏí nì <Ûä«»+ (C…+&Ü) |ü≥Tºø=ì #Ó|üø√e&É+. <äs¡Œ' ` $<äé\¢, ã\+e\¢, <Ûäq+e\¢ ø£*π> bı>∑s¡T. Áø√<Ûä' ` Væ≤+kÕ dü«uÛ≤e+. bÕs¡Twü´+ ` e÷≥˝À¢ |üs¡Twü‘·q+, Ç‘·s¡T\qT H=|æŒ+#˚ e÷≥\T e÷{≤¢&É&É+. nC≤„q+ ` @~ #˚j·T<ä–~, @~ #˚j·T≈£L&Éì~ nH˚ $wüj·T+˝À yÓ÷Vü≤+ #Ó+~ ñ+&É&+É . ø£èwüß&í TÉ ‘·qqT @ ‘·s>¡ ‹∑ øÏ #Ó+~qyê&ç>± uÛ≤$düTHÔ êï&√ nì ns¡Tq® T&çøÏ dü+<˚V≤ü + ø£\T>∑T‘·T+<˚yÓ÷qì ª˙y˚+ ∫+‹+#·≈£î. ˙e⁄ <Ó’Mdü+|ü‘·TÔ˝À |ü⁄{≤ºe⁄μ n+{≤&ÉT lø£èwüßí&ÉT (XÀ¢.5). <Ó’Mdü+|ü‘·TÔ yÓ÷Vü‰ìøÏ <√Vü≤<ä+ #˚düTÔ+~. ÄdüTØdü+|ü‘·TÔ Je⁄DÏí eT]+‘·>± ã+~ÛdüTÔ+~. á ¬s+&ç+{Ï˙ dü+|ü‘·TÔ>± e]í+#·&É+e\¢ Ç~ Je⁄&ç ñqï ì~Û>± >∑eTì+#ê*. <Ó’Mdü+|ü‘·TÔ nH˚ ì~Û m≈£îÿe>± ñqïyê&ÉT C≤„qe÷s¡Z+˝ÀøÏ sê>∑\&ÉT. ÄdüTØdü+|ü‘·TÔ˝À ñqïyê&ÉT C≤„qe÷sêZìøÏ <ä÷s¡+˝ÀH˚ ñ+{≤&ÉT. <˚e‘·\T ` ndüTs¡T\T mes¡T? <Í« uÛÑ÷‘·düsöZ ˝Àπø-dæàHé <Ó’e ÄdüTs¡ @e #· ˆ <Ó’y√ $düÔs¡X¯' Áb˛ø£Ô ÄdüTs¡+ bÕs¡ú y˚T X¯èDT ˆˆ 6

|ü<äTHêie n<Ûë´j·T+

153

düèwæº s¬ +&ÉT s¡ø±\T. <˚e‘·\T, sêø£då Tü \T nì á XÀ¢ø±s¡+ú . ãèVü≤<ës¡D´ø√|üìwü‘T· ˝Ô À ª<ä«j·÷ Vü≤ ÁbÕC≤|ü‘ê´'μ (1`3`1) nH˚ eT+Á‘·+˝À Á|üC≤|ü‹øÏ s¬ +&ÉT s¡ø±\ _&É\¶ T. <˚e‘·\T, ndüTs¡T\T nHêïs¡T. XÊÅkÕÔ\qT nuÛÑ´dæ+∫ <Ûäs¡àìj·Te÷\T bÕ{Ïdü÷Ô Á|üø±•+#·Tyês¡T (<√´‘·Hê‘Y ` Á|üø±•+#·&+É e\¢) <˚e‘·\T. n˝≤ø±≈£î+&Ü Á|ü‘´· ø£+å >± #·÷∫q<˚ dü‘·éTT, ø£+{ÏøÏ ø£qã&Éì~ ndü‘·éTT. |ü⁄D´+, bÕ|ü+ ø£ì|æ+#˚$ ø±e⁄, m+‘√ ∫qï~ J$‘·+ nì Ç+Á~j·÷\˝À s¡$T+#·Tyês¡T (ndüTwüß ` Ç+Á~j·÷\˝À, s¡eT+‘˚ ` s¡$T+‘·Ts¡T) ø±e⁄q ndüTs¡T\T. Mπs n|ü&É|ü &É÷ Á≈£Ls¡d«ü uÛ≤e+ ø£*–‘˚ sêø£då Tü \ì|æ+#·T≈£î+{≤s¡T. eT] eTqTwüß˝…es¡T? n<˚ ãèVü≤<ës¡D´ø√|üìwü‘Y ªÁ‘·j·÷ Vü≤ ÁbÕC≤|ü‘ê´'.... <˚yê eTqTcÕ´ ndüTsê' (5`2`1) nì eT÷&ÉTs¡ø±\T>± #ÓbÕŒs¡T. Ms¡T eTT>∑TZs¡÷ ÁãVü≤à$<ä´ø√dü+ ‘·+Á&çjTÆÓ q Á|üC≤|ü‹e<ä≈› î£ yÓfi≤fls¡T. Äj·Tq øπ e\+ ª<äμ nHêï&É≥. <˚e‘·\T <ä R <äeT+ R Ç+Á~j·T ìÁ>∑Vü≤+ #ÓbÕŒ&ÉT nqT≈£îHêïs¡T. eTqTwüß´\T <ä R <ëq+, eTq+ <ëq+ #˚j·T&É+˝Ò<äT ø±e⁄q <ëq+ #˚j·TeTHêï&ÉT nqT≈£îHêïs¡T. ndüTs¡T\T <ä R <äj·T<Ûä«+ R <äj·T#·÷|ü+&ç, eTq+ ÁbÕDT\|ü≥¢ <äj·T#·÷|ü&É+˝Ò<äT ø±e⁄q Äj·Tq eTq≈£î uÛ÷Ñ ‘·<j ä T· >∑÷]Ã #ÓbÕŒ&ÉqT≈£îHêïs¡≥. eTìwæøÏ øπ e\+ <ëq+ e÷Á‘·y˚T #ÓbÕŒs¡T ø£<ë! nì eTq+ uÛ≤$+#·≈£î+&Ü yêÚ≤´‘·\T Bìï $e]dü÷Ô á eTT>∑TsZ ÷¡ y˚sT¡ y˚sT¡ ø±<äT, eTqTwüß´˝Ò á eT÷&É÷q÷ nì $e]+#ês¡T. eTqTwüß˝À¢H˚ Ç+Á~j·T ìÁ>∑Vü≤+ ‘·≈£îÿe>± ñ+&ç, $T>∑‘ê dü<äTZD≤\T ñqïyês¡T <˚e‘·\T, ˝ÀuÛÑ+ eTTK´+>± ø£\yês¡T eTqTwüß\T, Væ≤+dü Á|ü<Ûëq+>± ñqïyês¡T ndüTs¡T\T nì $e]+#ês¡T. l eT<ÛäTdü÷<äq düs¡dü«‹ eTs√ $wüj·T+ ÁyêXÊs¡T. eTqTwüß´˝Ò XÊÅdüÔ+ (<Ûsä êà<Ûsä à¡ $y˚ø+£ )#˚ dü+düÿ]+|üã&çq ãT~Δø\£ yê¬s’ <˚e‘·\T>±q÷, dü«uÛ≤edæ<yΔä TÓ qÆ sê>∑<˚«cÕ\ ÁbÕã\´+ ñqï|ü&ÉT ndüTs¡T\T>±q÷ ñ+{≤s¡T. <ëq+, <äj·T, <äeT+ á eT÷&É÷ eTqTwüß\ >∑T]+∫ #Ó|æŒqy˚ nHêïs¡T. á n<Ûë´j·T+˝À ≈£L&Ü á eT÷&ÉT $wüj·÷\T #Ó|üŒã&Ü¶sTT. ÄdüTØdü+|ü‘T· Ô <Ó’Mdü+|ü‘·TÔqT eT÷&ÉT XÀ¢ø±˝À¢ e]í+∫ ÄdüTØdü+|ü‘·TÔqT 12 XÀ¢ø±˝À¢ á n<Ûë´j·T+ e]ídTü +Ô ~. yÓ<’ ´ä XÊÅd+Ôü ˝À Äs√>∑és¡qí ‘·≈î£ ÿe>± ñ+≥T+~. s√>±\ es¡Hí ˚ m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. eT+<äT rdüTø√e&É+ e\¢ dü«dü‘ú · (eT∞¢ dü«+‘· dæ‹ú ì bı+<ä&+É ) \_ÛdüTÔ+~. ø=‘·Ô>± bı+<˚<˚B ˝Ò<äT. ø=‘·Ô>± e∫Ãq s√>±ìï e~*+#·Tø√e&Éy˚T

154

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

dü«dü‘ú .· n+<äTøπ yêÚ≤´‘·\T M{Ïì e~*+#·Tø√yê*‡q s√>±\T>± e]í+#ês¡T. n$ á ÁøÏ+~$<Ûä+>± ñHêïsTT. Á|üeè‹Ô ìeè‹Ô ms¡T>∑s¡T (XÀ¢.7) <Ûäs¡à+, n<Ûäs¡à+ @$T{Ï? nì ms¡T>∑s¡T. XÖ#·+, Ä#ês¡+, dü‘·´+ ñ+&Ée⁄ (XÀ¢.7). Á|ü|ü+#·+ j·÷<äè∫Ã¤ø£+>± @s¡Œ&çq~, BìøÏ ˇø£ ìj·÷eTø£ X¯øÏÔ ˝Ò<äT, <Ûäsêà<Ûäs¡à eédüú n+≥÷ @MT˝Ò<äT nì uÛ≤$kÕÔs¡T. øπ e\+ ø±eT+e\¢, ÅdÔ” |ü⁄s¡Twü dü+jÓ÷>∑+e\¢H˚ düèwæº q&ÉTdüTqÔ ï~ nì uÛ≤$kÕÔsT¡ (Ç~ ˝Àø±j·T‘·T\T nqã&˚ #êsê«≈£î\ <äèwæº). ô|’ <äèwæºø√D+e\¢ ñÁ>∑ø£s¡à˝À¢ Á|üe]ÔdüTÔ+{≤s¡T. Á|ü|ü+#· HêX¯q+ø=s¡≈£î |üì#˚düTÔ+{≤s¡T (XÀ¢.9). ø±eTe÷Á•‘·´ <äTwüOŒs¡+ ` (XÀ¢.10) |üP]+|ü&ÜìøÏ X¯ø£´+ø±ì ø√]ø£\‘√ ñ+{≤s¡T. <ä+uÛeÑ ÷q eT<ëì«‘ê' ` (XÀ¢.10) <ä+uÛ+Ñ (ô|q’ #Ó|Œü ã&ç+~), e÷q+, n_Ûe÷q+, Ä‘êà‹X¯jT· + ‘·qqT >=|üŒyê&ç>± uÛ≤$+#·&+É , eT<ä+ R ø=e⁄«, M{Ï‘√ ≈£L&çqyês¡T. ô|’ ø±s¡D≤\e\¢ dü‘ê´ìï #·÷&É˝Òs¡T. #Ó&ÉTH˚ d”«ø£]dü÷Ô nX¯ó∫Áe‘·T˝…’ ñ+{≤s¡T. nX¯ó∫Áe‘·T\T nH˚ X¯u≤›ìøÏ <äTwüºX¯≈£îÔ*ï Äsê~Ûdü÷Ô yêe÷#ês¡+˝À (X¯àXÊHê˝À¢ kÕ<Ûäq #˚j·T&É+ ˝≤+{Ï$) #˚düTÔ+{≤s¡ì ˇø£ yêÚ≤´‘· $e]+#ês¡T. ‘·eT jÓ÷>∑øπ eå ÷\ >∑T]+#˚ #·#Ã˚ es¡≈L£ ∫+‘· #˚dTü +Ô {≤s¡T (XÀ¢.11). ø±eTuÛÀ>±˝Ò |ü⁄s¡TcÕs¡ú+ (J$‘·+˝À |üs¡eT\ø£å´+) nì uÛ≤$düTÔ+{≤s¡T (XÀ¢.11). ÄX¯ nH˚ bÕX¯+#˚ ã+~Û+|üã&ç X¯ø´£ +ø±ì \øå±´\¬ø’ bÕ≥T|ü&TÉ ‘·T+{≤s¡T (XÀ¢.12). ø±eTuÛÀ>±\ø=s¡ø¬ ’ nHê´j·T+>± <Ûqä dü+#·jT· + #˚dTü +Ô {≤s¡T (XÀ¢.12). ø±eT+, Áø√<Û+ä á ¬s+&˚ M] eTTK´\ø£åD≤\T>± ñ+{≤sTT (XÀ¢.12). Ç~ á s√E Hê≈£î \_Û+∫+~. á ø√]ø£qT kÕ~ÛkÕÔqT (XÀ¢.13). á X¯Á‘·Te⁄qT Ç|ü&ÉT Vü≤‘·+ #˚XÊqT. Ç‘·sT¡ *ï sπ |ü⁄ Vü≤‘·+ #˚kÕÔqT, H˚H˚ Á|üuTÑÛ e⁄qT, ã\e+‘·TDÏ,í düTKeTqTuÛÑ$+#˚yêDÏí nH˚ uÛ≤eq˝À ñ+{≤s¡T (XÀ¢.14). H˚H˚ Ä&ÛÉT´&ÉqT (>=|üŒyê&ÉqT), Ä_ÛC≤‘·´+ (>=|üŒe+X¯+˝À |ü⁄≥Tºø£) ø£\yêDÏí, Hê‘√ düe÷q+ mes¡T? j·T»„+ #˚kÕÔ, <ëq+ #˚kÕÔ, dü+‘√wækÕÔ nì yÓ÷Vü≤+˝À ñ+{≤s¡T (XÀ¢.15).

|ü<äTHêie n<Ûë´j·T+

155

ˇø£<ëìô|’ eTqdüT ì\ø£&˝É øÒ £ nH˚ø£ $wüj÷· \ô|’ yÓ+≥ã&ç ñ+{≤s¡T. n+<äTe\¢ @~ jÓ÷>∑´+, @~ njÓ÷>∑´+ nH˚ $wüj·T+˝À yÓ÷Vü≤+ #Ó+~ e⁄+{≤s¡T (XÀ¢.16). yÓ÷Vü≤+ nH˚ e\˝À ∫≈£îÿø=ì ñ+{≤s¡T, Á|ü‹ ì$Twü+ eTqdüT‡˝Àì ø£\àcÕìï ô|+#·T≈£î+≥÷ ø±eTuÛÀ>±˝À¢ eTTì– e⁄+≥÷ qs¡ø±ìï bı+<äT‘ês¡T (XÀ¢.16). Ä‘·àdü+uÛ≤$‘ê' ` (XÀ¢.17) ‘·qqT‘êqT >=|üŒ>± uÛ≤$+#·T≈£îH˚yêfi¯ófl. düÔu≤Δ' ` (XÀ¢.17) $qj·T+ ˝Òìyês¡T. <Ûqä +, n_Ûe÷q+, eT<ä+ ñHêïsTT ø±e⁄q <ä+uÛ+Ñ ‘√ ≈£L&çqyê¬s’ HêeTj·TC≤„\T (ù|s¡T≈£î e÷Á‘·+ j·TC≤„\T, XÊÅdüÔ+˝À #Ó|üŒã&Éì$, M&ç >=|üŒ‘·q+ ø√dü+ ø£*Œ+#·Tø=qï$) #˚kÕÔs¡T (XÀ¢.17). á ø±\+˝Àì Ç˝≤+{Ï Á|üeTTKT\ Ä#·s¡D Çø£ÿ&É #·÷&Ée#·TÃ. nVü≤+ø±s¡+ (H˚qT nH˚ uÛ≤eq), ã\+, <äsŒ¡ +, ø±eT+, Áø√<Û+ä M{Ïì ÄÁX¯sTT+∫ ñ+{≤s¡T (XÀ¢.18). ‘·eT˝Àø±ì, Ç‘·sT¡ ˝À¢ø±ì ñqï qqTï (<ÓM’ ‘·‘êÔ«ìï) >∑eTì+#·˝øÒ £ eT+∫yê]ô|’ #Ó&ÉT Äs√|üD\T #˚düTÔ+{≤s¡T (XÀ¢.18). Ä‘·àXÀ<Ûäq (XÀ~Û+#·&ÉeT+fÒ eT*Hêìï rdæy˚j·T&É+) uÛÑ>∑eBZ‘·˝À eTTK´ $wüj·TeTì ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. ø±e⁄q ô|’q #Ó|æŒq ÄdüTØdü+|ü‘·TÔqT eTqdüTqT+&ç ‘=\–+#·Tø√e&É+ kÕ<Ûä≈£îì |üì. ÄdüTØÁ|üeè‹Ô >∑\yê&çøÏ m˝≤+{Ï |òü*‘·eTT+≥T+~? XÀ¢. 19, 20˝À¢ Ç~ #Ó|üŒã&ç+~. ÄdüTØ Á|üeè‹Ô>∑\yês¡T eT∞fl ÄdüTØ »qà\H˚ bı+<äT‘·T+{≤s¡T (XÀ¢.19). ø=+<äs¡T Ç<˚ düTK+>± ñ+<äqT≈£îH˚ neø±X¯eTT+~ ø±e⁄q ‘·sê«‹ XÀ¢ø£+˝À ªªn˝≤+{Ï eT÷&ÛÉT\T eT∞fl eT∞fl ‘·|ü\T #˚dü÷Ô qqTï ‘Ó\TdüTø=qø£H˚ (C≤„qe÷sêZìøÏ <ä÷s¡+>± ñ+≥÷) Ç+ø± n<ÛäeT»qà\T nq>± ÁøÏ$Tø°≥ø±~ »qà\T bı+<äT‘ês¡T (XÀ¢.20). eTq sê‘·qT ~<äT›ø√e&É+ Çø£ÿ&É eT<ÛTä dü÷<äq düsd¡ «ü ‹ ˇø£ $wüjT· + ÁyêXÊs¡T. uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT øπ e\+ ø£sà¡ |ò\ü <ë‘·. eT+∫|üqT\T>±˙, #Ó&ÉT|üqT\T>±˙ mqTïø√e&ÜìøÏ eTq≈£î ùd«#·Ã¤ ñ+~. eTq sê‘·qT ~<äTø› √e&ÜìøÏ ùd«#·Ã¤ e⁄+~. n˝≤+≥|ü&ÉT <äTsêàs¡+Z ˝ÀH˚ ñqïyê&çøÏ yê&ç ø£s¡à|òü\+>± m˝≤+{Ï »qà Çe«&É+ nqï~ m˝≤+{Ï yÓ’wüeT´+, |üø£åbÕ‘·+ ˝Ò≈£î+&Ü

156

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

áX¯«s¡T&ÉT nH˚ ìj·÷eTø£X¯øÏÔ ìs¡ísTTdüTÔ+~. á XÀ¢ø£+˝À ªH˚qTμ nH˚ |ü<ëìøÏ ø£s¡à|òü\<ë‘· nì ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. <˚e⁄&ÉT ø£s¡à|òü˝≤ìï ÇdüTÔHêï&ÉT nq&É+ø£+fÒ ø£s¡àyêdüq\qT nqTdü]+∫ Je⁄&˚ Ä yêdüq\≈£î ñ|üjÓ÷–+#˚ <˚Vü‰ìï mqTï≈£î+≥THêï&ÉT nì ns¡ú+ #˚düTø√yê*. H˚{Ï eÁø£uÛ≤cÕ´\T <ÓM’ dü+|ü‘T· ,Ô ÄdüTØdü+|ü‘T· Ô nH˚$ eT÷&ÉT >∑TD≤\ $$<Ûä ø£\sTTø£\e\¢ eTìwæ˝À @s¡Œ&˚ dü«uÛ≤yê\ì uÛÑ>∑eBZ‘· düŒwüº+>± #ÓãT‘·T+~. á dü+|ü‘·TÔ Áu≤Vü≤àDes¡í+˝À ñ+&Ée#·TÃ eT] me&ç˝ÀHÓH’ ê e⁄+&Ée#·TÃ. sêeD≤düTs¡T&ÉT Áu≤Vü≤àDT&˚. y˚<ë<Û´ä j·Tq+ #˚dæqyê&ÉT. \+ø±q>∑s¡eT+‘ê y˚<ä|òüTÀwü‘√ Á|ü‹<Ûä«ì+#˚<äì sêe÷j·TD+˝Àì düT+<äsø¡ ±+&É˝À Ä+»H˚jT· T&ÉT e]íkÕÔ&TÉ . n˝≤π> eèÁ‘êdüTs¡T&ÉT Áu≤Vü≤àDT&ÉT. Ç+Á<äT&ÉT n‘·DÏí #·+|æq+<äT≈£î ÁãVü≤àVü≤‘ê´<√wüeT+≥÷ ÁbÕj·T•Ã‘·Ô+ #˚düT≈£î+{≤&ÉT. ñ|üìwü‘T· \Ô ô|>’ ±˙, uÛ>Ñ e∑ BZ‘ô· |>’ ±˙ e∫Ãq uÛ≤cÕ´\T áHê{Ï$ ø±<äT. X¯+ø£sT¡ \uÛ≤wü´+ 1300 dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·+ Hê{Ï~. $T>∑‘ê uÛ≤cÕ´\T n<˚ |üs¡+|üs¡˝À e∫Ãq$. X¯+ø£s¡T\ø£+fÒ eTT+<äTqï uÛ≤cÕ´\T>±˙, Ç‹Vü‰kÕ\T, |ü⁄sêD≤\T>±˙ <˚yêdüTs¡ $uÛÑ»qqT ô|’ $<Ûä+>±H˚ #˚dæ+~. áHê&ÉT düe÷C≤ìï $&É>={≤º\H˚ ñ<˚›X¯+‘√ ø=+‘·eT+~ y˚T<Ûëe⁄\T ô|’ dæ<ëΔ+‘êìøÏ eÁø£uÛ≤wü´+ #ÓãT‘·÷ <˚e‘·\+fÒ nÁ>∑esêí\yês¡˙, sêø£ådüT\T/ndüTs¡T\T <ä[‘·T\˙ $<˚«wü+ ¬s#·Ã>=&ÉT‘·THêïs¡T. Ç~ #ê˝≤ XÀ#·˙j·T+. qs¡ø±ìøÏ eT÷&ÉT <ë«sê\T ø±eT+, Áø√<Û+ä , ˝ÀuÛ+Ñ á eT÷&É÷ qs¡ø±ìøÏ <ë«sê\T (XÀ¢.21). á eT÷&ç+{Ïì Ç~es¡πø nø£ÿ&Éø£ÿ&É $e]+#ês¡T. yÓTT‘·Ô+ ÄdüTØdü+|ü‘·Ô+‘ê á eT÷&ç+{Ïe\¢ |ü⁄{Ïqº <˚. ø±e⁄q á eT÷&ç+{Ï˙ ‘·´õ+#ê*. Çø£ÿ&É eT<ÛTä dü÷<äq düsd¡ «ü ‹ ˇø£ eT+∫ XÀ¢ø±ìï ñ≥+øÏ+#ês¡T ` ÇôV’≤e qs¡ø£yê´<Û˚' ∫øÏ‘ê‡+ q ø£s√‹ j·T' ˆ >∑‘ê« ìsöwü<Ûä+ kÕúq+ düs¡T»' øÏ+ ø£]wü´‹ ˆˆ 22 Wwü<Ûë\T ñqï Á|ü<˚X¯+˝ÀH˚ s√>±ìøÏ ∫øÏ‘·‡ #˚düTø√yê*. Wwü<Ûë\T ˝Òì#√{ÏøÏ yÓ[ﬂ s√–wæ˜ @$T #˚j·T>∑\&ÉT nì XÀ¢ø±s¡ú+. eTqTwü´+ <˚Vü≤+, ø£s¡àuÛÑ÷$T, Çø£ÿ&˚ s√>∑∫øÏ‘·‡. Ç‘·s¡ <˚Vü‰˝À¢ ˝Ò<äT nì |ü<˚ |ü<˚ #Ó|üŒã&ç+~.

|ü<äTHêie n<Ûë´j·T+

157

ô|’ #Ó|Œæ q≥T¢ ô|’ eT÷&ÉT <ë«sê\qT ‘·´õ+∫qyê&ÉT ‘·qqT‘êqT ÁX‚j÷Ó e÷s¡+Z ˝À ì\T|ü⁄≈î£ qïyê&Í‘ê&ÉT. n+<äTe\¢ Áø£yT˚ D≤ C≤„qe÷s¡+Z ˝ÀøÏ e∫Ã ñ‘·eÔ T>∑‹ì (yÓ÷øå±ìï) bı+<ä>∑\&ÉT (XÀ¢.22). XÊÅdüÔ+˝À $~Û+∫q<ëìì e~* ÇwüºyÓTT∫Ãq≥T¢ Á|üe]Ô+#˚yê&ÉT dæ~Δì bı+<ä&ÉT (XÀ¢.23). n˝≤+{Ïyê&çøÏ q düTK+ q |üsê+>∑‹yéT (XÀ¢.23) n+fÒ á ˝Àø£+˝À düTK+>±ì, |üs˝¡ Àø£+˝À yÓ÷ø£+å >±ì s¬ +&É÷ ˝Òe⁄. Çø£ÿ&É n<Ûsä à¡ e÷s¡+Z ˝À ñqïyês¡T düTK+>± ñHêïs¡T ø£<ë nì dü+<˚Vü≤+ sêe#·TÃ. ø±˙ Ä düTK+ <äT'U≤ìøÏ <ë]rùd<˚ nì ô|’ XÀ¢ø±˝À¢H˚ lø£èwüß&í TÉ #ÓbÕŒ&ÉT. n$ n<Ûeä T»qà\qT ø£*–kÕÔsTT. <Ûsä à¡ düeTà‘·yTÓ qÆ ns¡+ú , <Ûsä à¡ düeTà‘·yTÓ qÆ ø±eT+ e÷Á‘·yT˚ düTU≤ìï ø£*–kÕÔsTT. <Ûsä êàìøÏ n$s¡T<äyΔ TÓ qÆ ø±eT+ H˚qT (7`11) nì lø£èwüßí&ÉT ô|’q #Ó|æŒq $wüj·T+ >∑Ts¡TÔ+#·Tø√yê*. XÊÅdüÔy˚T Á|üe÷D+ ªª<Ûäsêà<Ûäs¡à $wüj·÷˝À¢ ˙≈£î XÊÅdüÔy˚T Á|üe÷D+. <ëìï Á>∑Væ≤+∫ ø£s¡à*ï mqTïø√μμ (XÀ¢.24) nì ÄK] XÀ¢ø£+. XÊÅdüÔ+ n+fÒ y˚<ä+ jÓTTø£ÿ |üPs¡«uÛ≤>∑+˝À $e]+∫q ø£s¡àø±+&É. n+<äT˝À $~Û ` nq>± Ç~ #˚j·÷*, ìùw<Ûä+ ` Ç~ #˚j·T≈£L&É<äT nì düŒwüº+>± #ÓbÕŒs¡T. ñ<ë: Áu≤Vü≤àDT&ÉT j·T»„+ #˚j·÷* nH˚~ $~Û. düTsêbÕq+ #˚jT· ≈£L&É<Tä nH˚~ ìùw<Û+ä . XÊdæÔ Ç‹ XÊÅd+Ôü ` nq>± XÊdæ+#˚~ XÊÅd+Ôü . y˚<+ä ‘√bÕ≥T ‘·<qä Tã+<Û+ä >± e∫Ãq düàè‘·T\T, |ü⁄sêD≤\T ≈£L&Ü XÊÅdeÔü TH˚ X¯ã|› ]ü ~Û˝ÀøÏ ekÕÔsTT. M{Ï˝À #Ó|æŒq <ëq+, <äj·T, nVæ≤+dü yÓTT<ä˝…’q yê{Ïì n\es¡#·Tø√e&É+e\¢ n+‘·'ø£sD¡ X¯ó~Δ. ∫‘·XÔ ó¯ ~Δ ø£*>π es¡≈L£ XÊdæ+#˚~ XÊÅd+Ôü . ∫‘·XÔ ó¯ ~Δ ø£*– y˚<ë+‘·yêø±´\ ÁX¯eD+ ‘·sê«‘· X¯+dü‹ Ç‹ XÊÅdüÔ+ ` nq>± Ä‘·à C≤„Hêìï πøe\+ dü÷∫+#˚~ XÊÅdüÔ+. u≤\TDÏí eTq+ ÄC≤„|ækÕÔ+, ô|<ä›yê&çøÏ dü÷∫kÕÔ+ n˝≤π> XÊÅdüÔ+ ≈£L&Ü. ∫‘·ÔX¯ó~Δ bı+~q ‘·sê«‘· XÊÅdüÔ+ ª˙y˚ Ä ∫‘·‡«s¡÷|ü⁄&Ée⁄μ, ª#Ó’‘·q´dü«s¡÷|ü⁄&Ée⁄μ nì dü÷∫düT+Ô ~.

|ü~ùV≤&Ée n<Ûë´j·TeTT

ÁX¯<ëΔÁ‘·j·T $uÛ≤>∑ jÓ÷>∑eTT áHê{Ï eTq+<ä]ø° e]Ô+#˚ n<Ûë´j·T+ Ç~. XÊÅdüÔ+, n+fÒ y˚<ä+ @<√ eTq≈£î ‘Ó*j·Tì dü+düÿè‘·u≤Û wü˝À Áyêj·Tã&ç+~. <ëìì #·~$qyê&ÉT, ns¡+ú #˚dTü ≈£îqïyê&ÉT ns¡T<äT. eT] XÊÅdüÔ+˝À @~ $~Û+|üã&ç+~, @~ ìùw~Û+|üã&ç+~ nì ‘Ó*j·Tø£ πøe\+ ÁX¯<äΔ‘√ @yÓ’Hê dü‘·ÿs¡à\T #˚dü÷Ôe⁄+fÒ n$ @ ø√e≈£î #Ó+<äT‘êsTT nì eTq dü+<˚Vü≤+. ‘·kÕà‘Y XÊÅdüÔ+ Á|üe÷D+ ‘˚ ` ˙≈£î XÊÅdüÔy˚T Á|üe÷D+ n+≥÷ >∑‘· n<Ûë´j·T+ ∫e] XÀ¢ø+£ ˝À #Ó|Œü &É+‘√ ns¡Tq® T&çøÏ á dü+<˚V≤ü + ø£*–+~. y˚<+ä ˝Àì ø£sà¡ ø±+&É˝À j·TC≤„\>∑÷]Ã, ø£s¡à\>∑÷]Ã dü÷ø£åàyÓTÆq $wüj·÷\T #Ó|üŒã&çq$. yê{Ïì ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ bÕ+&ç‘´· + nedüs+¡ . eT] øπ e\+ ÁX¯<‘Δä √ #˚dqæ |üqT\T kÕ‹Ô«ø±˝≤? sê»kÕ˝≤? ‘êeTkÕ˝≤? nì n‘·&ç dü+<˚Vü≤+. á n<Ûë´j·T+ ù|s¡T ÁX¯<ëΔÁ‘·j·T$uÛ≤>∑jÓ÷>∑+. Ç+<äT˝À 28 XÀ¢ø±\THêïsTT. Ç+<äT˝À $X‚¢wæ+|üã&˚ $wüj·÷\T ÁX¯<äΔ, ÄVü‰s¡+, j·T»„+, ‘·|üdüT‡ eT]j·TT <ëq+. Ç$ 2e XÀ¢ø£+ qT+&ç 22 es¡≈£î $e]+#·ã&Ü¶sTT. nìï+{Ï˝À eTTK´ $wüj·T+ ÁX¯<äΔj˚T. XÀ¢. 23 qT+&ç ∫e] es¡≈£L ªz+, ‘·‘Y, dü‘Yμ nH˚ eT÷&ÉT |ü<ë\ yÓ’•wüº´+ $e]+∫, yê{Ïì Á|üX¯+dæ+#ê&ÉT lø£èwüßí&ÉT. 13e n<Ûë´j·T+˝À øπ Áå ‘·eTT, øπ Áå ‘·E&„ TÉ nH˚ $uÛ≤>∑+ ‘·sT¡ yê‘· 14e n<Ûë´j·T+˝À eT÷&ÉT >∑TD≤\ $uÛ≤>∑+. n≥T ‘·s¡Tyê‘· <Ó’Mdü+|ü‘·TÔ, ÄdüTØdü+|ü‘·TÔ n+≥÷ $uÛ≤>∑+. Á|üdüTÔ‘·+ $$<Ûä $wüj·÷\˝À ÁX¯<äΔ nH˚ ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ $uÛ≤>∑+. Ç˝≤ n˙ï $uÛÑõ+∫ #·÷|ü&É+ ^‘·˝Àì Á|ü‘˚´ø£‘·. Ç<˚ y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À #Óù|Œ ªì‘ê´ì‘·´ edüTÔ$y˚ø£+μ. $y˚ø£+ nq>± $&ç>± #˚dæ, $uÛÑõ+∫, |ü]o*+#·&É+. Bìe\¢ eTq≈£î eT+∫, #Ó&ÉT, Ä‘·à, nHê‘·à\ ne>±Vü≤q ø£*–+#·&É+ ñ<˚›X¯+. Ç~ kÕ<Ûäq˝À eTTK´+. ÁX¯<äΔ, j·T»„+, <ëq+, ‘·|üdüT‡˝≤+{Ïe˙ï dü‘·ÿs¡à˝Ò ø£<ë! eT] M{Ï˝À eT∞ﬂ #Ó&ÉT mø£ÿ&ÉT+~. M{Ï $uÛÑ»q m+<äT≈£î? n+fÒ dü‘·Ô«s¡»düÔyÓ÷>∑TD≤\T Çø£ÿ&É≈£L&Ü eTq*ï yÓ÷dü–+#·&Üìπø Á|üj·T‹ïdüTÔ+{≤sTT. <ëqdüeTj·T+˝À s¡CÀ>∑TD+, ‘·yÓ÷>∑TD+ ñ+&Ée#·TÃ. n˝≤π> ‘·|üdüT‡˝À ‘·yÓ÷>∑TD+ ñ+&Ée#·TÃ. j·T»„+˝À

|ü~ùV≤&Ée n<Ûë´j·T+

159

sê»dü+, ‘êeTdü+ ñ+&Ée#·TÃ. Ç˝≤ eTq+ dü‘·ÿs¡à\T nqT≈£îH˚yê{Ï˝À ≈£L&Ü >∑TD≤\ $Hê´dü+ ø£ì|ædüTÔ+~. ø±ã{Ïº á >∑TD≤\ ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ $uÛÑ»q. Ç$ ø£*–+#˚ dü+kÕÿsê\T, yêdüq\T, yê{Ïe\¢ e#˚Ã Á|ües¡ÔqqT ã{Ïº $uÛÑ»q. á >∑TD≤\ Á|üuÛ≤e+qT+&ç ‘·|æŒ+#·Tø√e&É+ eTq+ #˚j·÷*‡q kÕ<Ûäq. ÁX¯<äΔ yÓTT<ä≥>± ÁX¯<äΔ #Ó|üŒã&ç+~. ÁX¯<äΔ n+fÒ XÊÅdüÔeTT, Ä#ês¡T´&ÉT #Ó|æŒq $wüj·÷\j·T+<äT $XÊ«dü+. Ç~ eT÷&ÉTs¡ø±\T. ˇø√ÿe´øÏÔ n+‘·'ø£s¡D˝À @ >∑TD≤\ ÁbÕã\éTT+<√ <ëìøÏ nqT>∑TD+>± n‘·ì ÁX¯<äΔ ñ+≥T+~ (XÀ¢.3). kÕ‹Ô«ø£ÁX¯<Δä ` Mfi¯ófl dü‘«Ô· >∑TDÁ|ü<ëÛ qT\T ø±ã{Ïº dü‘«Ô· >∑TD Á|ü<ëÛ qT˝…q’ <˚e‘·\qT Äsê~ÛdüTÔ+{≤s¡T (XÀ¢.4). sê»düÁX¯<äΔ ` Ms¡T ‘·«s¡>± esê*#˚Ã j·T≈£åî\T, sêø£ådüT\qT |üPõkÕÔs¡T. (XÀ¢.4) ‘êeTdüÁX¯<äΔ ` Áù|‘ê\qT, uÛÑ÷‘·>∑D≤\qT |üPõkÕÔs¡T. (XÀ¢.4) Ms¡T XÊÅdüÔ+ #Ó|Œü ì ø£sà¡ \qT (≈£îå Á<ä|Pü »\T yÓTTˆˆ) #˚d÷ü Ô <ä+uÛ+Ñ , nVü≤+ø±s¡+ ø£*– |òTü Às¡‘|· dü Tü ‡\T #˚kÕÔs¡T. ø±eT+, sê>∑+ ¬s+&É÷ M] \ø£åD≤\T (XÀ¢.5). ˇø√ÿkÕ] X¯Øsêìï ø£è•+|ü#˚dü÷Ô, Ç+Á~j·÷\qT u≤<Ûäô|&ÉT‘·÷ $y˚ø£+˝Òìyê¬s’ Ä‘·àqT e<ä* ≈£îå Á<äX≈¯ î£ \Ô >∑÷]Ã |òTü Às¡‘|· dü Tü ‡ #˚d÷ü +Ô {≤s¡T. Mfi¯ófl ì»+>± ndüTs¡T\T (XÀ¢.6). ÄVü‰s¡+˝À Á‹$<Ûë\T Ç<=ø£ n<äT“¤‘y· TÓ qÆ dæ<ëΔ+‘·+. j·T<äqï+ ‘·qàq' ` m˝≤+{Ï ÄVü‰s¡+ rdüT≈£î+fÒ n˝≤+{Ï ãT~Δ edüTÔ+~ nì nqTuÛÑe|üPs¡«ø£+>± Á>∑Væ≤+∫q $wüj·T+. eTìwæ˝ÀH˚>±ø£ düèwæº˝Àì Á|ü‹|ü<ës¡ú+˝Àq÷ dü‘·Ô«+, s¡»düT‡, ‘·eTdüT‡ nH˚ >∑TD≤\T $$<Ûä ìwüŒ‘·TÔ˝À¢ ø£*dæe⁄+{≤j·Tì ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. 18e n<Ûë´j·T+˝À Ç+ø± düŒwüº+>± q ‘·<ädæÔ |üè~∏yê´+ ‘·‘Y (18`40) nH˚ XÀ¢ø£+˝À »>∑‘·TÔ˝À á eT÷&ÉT>∑TD≤\ ø£\sTTø£ ˝Òì kÕúes¡+ (#Ó≥Tº, #˚eT\T)>±˙, »+>∑eT+ (»+‘·TC≤\+) >±˙ ˝Ò<äì #Ó|üŒuÀ‘·THêï&ÉT. kÕúesê˝…’q #Ó≥T¢ nìï+{Ï˝À≈£L&Ü á eT÷&ÉT>∑TD≤\ ø£\sTTø£ ñ+≥T+~. eTq+ rdüT≈£îH˚ ÄVü‰s¡+ á kÕúesê\ ø√e≈£î #Ó+~q<˚. ø=ìï |ü<ësêú˝À¢ dü‘«Ô· >∑TD+, ø=ìï+{Ï˝À s¡CÀ>∑TD+, ø=ìï+{Ï˝À ‘·y÷Ó >∑TD+ Á|üø√|æ+|ü#ù˚ d

160

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

dü«uÛ≤e+ ñ+≥T+~. ø±e⁄qH˚ ÁãVü≤àC≤„q kÕ<Ûäq˝À ñqïyê&çøÏ ÄVü‰s¡ìj·Te÷\T #ÓbÕŒs¡T. sê»dü, ‘êeTdü |ü<ësêú\ô|’ ø√]ø£ ñqï|üŒ{Ïø° yê{Ïì e<ä* kÕ‹Ô«ø£ |ü<ësêú\qT ùd$+#ê*. ãT~Δ|üPs¡«ø£+>± #˚ùd |üqT\‘√ eTq n+‘·'ø£s¡DqT e÷s¡TÃø√e&Éy˚T kÕ<Ûäq. Conscious habits influence the unconscious mind nì nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü #Ó|ü≈£îHêï+. »qT\T M{Ï $wüj·T+˝À m˝≤ Á|üe]ÔdüTÔHêïs√ #ÓãT‘·THêï&ÉT. kÕ‹Ô«≈£î\T ` Äj·TTdü‡‘·«Ô ã˝≤s√>∑´düTKÁ|”‹$es¡HΔ ê' ˆ s¡kÕ´' dæï>±Δ' dæúsê Vü≤è<ë´ ÄVü‰sê' kÕ‹Ô«ø£Á|æj·÷' ˆˆ 8 s¡düe+‘·eTT˝…’q$, #·eTTs¡T ñqï$ (m+&çb˛ì$), <˚Vü‰ìøÏ b˛wüø£+>± ñ+&˚$, eTqdüT‡≈£î q#˚Ã$, X¯Øs¡b˛wüD≈£î dæús¡+>± ì*#˚~ nsTTq ÄVü‰sê\T kÕ‹Ô«ø£ ÄVü‰sê\T, kÕ‹Ô«≈£î\≈£î Á|æj·TyÓTÆq$. (XÀ¢.8) sê»düT\T ` s¡CÀ>∑TD+˝À ñqïyês¡T $T‹MT] #˚<äT, |ü⁄\T|ü⁄, ø±s¡+, eT+≥ ø£*–+#˚ ÄVü‰s¡|ü<ësêú\qT, ø±\Áø£y˚TD u≤<Ûäø£*–+#˚ |ü<ësêú\qT Çwüº|ü&É‘ês¡T. Ç$ ∫es¡≈£î <äT'U≤ìï, s√>±ìï ø£*–+#˚$ (XÀ¢.9). ‘êeTdüT\T ` ‘·y÷Ó >∑TD+˝À ñqïyês¡T e+&û e+&Éì |ü<ësêú\T, bÕ∫b˛sTTq$, >∑‘· ~edü+˝À e+&çq$, Ç~es¡πø ‹q>± $T–*q~, j·TC≤„ìøÏ nqs¡ΩyÓTÆq$ nsTTq yê{Ïì ø√s¡T≈£î+{≤s¡T (XÀ¢.10). j·T»„+ Ç~ eT÷&ÉT $<Ûë\T. 4e n<Ûë´j·T+˝À #Ó|æŒq $düÔè‘·yÓTÆq nsêúìï ≈£L&Ü Çø£ÿ&É nq«sTT+#·Tø√e#·TÃ. kÕ‹Ô«ø£ j·T»„+ ` |òü˝≤ø±+ø£å ˝Ò≈£î+&Ü $~Û (y˚<ä+, XÊÅdüÔ+)˝À #Ó|æŒq Á|üø±s¡+ Ç~ Hê ø£s¡Ôe´+ nH˚ uÛ≤eq‘√ #˚ùd j·T»„+ kÕ‹Ô«ø£+ (XÀ¢.11). n+‘·'ø£s¡DX¯ó~Δj˚T \ø£å´+>± #˚ùd j·T»„+. sê»düj·T»„+ ` dü«s¡Z+ yÓTT<ä˝…’q ˝Àø±\T, <ÛäqÁbÕ|æÔ, |ü⁄Á‘·ÁbÕ|æÔ yÓTTˆˆ ø√]ø£\qT nqTdü+<Ûëq+ #˚düT≈£îì ˝Ò<ë ‘·q >=|üŒ‘·q+ Á|ü<ä]Ù+#·&Üìø√ #˚ùd j·T»„+ sê»dü+ ne⁄‘·T+~. Bì˝À n+‘·'ø£s¡DX¯ó~Δ ñ<˚›•+|üã&É˝Ò<äT (XÀ¢.12).

|ü~ùV≤&Ée n<Ûë´j·T+

161

‘êeTdüjT· »„+ ` XÊÅd+Ôü ‘√ dü+ã+<Û+ä ˝Òì~, nq>± mø£ÿ&Ü XÊÅd+Ôü ˝À #Ó|Œü ã&Éì~, j·T»„+˝À ñ+&Ü*‡q nqï<ëHê\T, <äøÏåD\T yÓTT<ä˝…’q$ ˝Òì~, n|üdü«sê\‘√ ≈£L&çq eT+Á‘ê\T ø£\~, ÁX¯<äΔ ˝Ò≈£î+&Ü #˚dæq~ nsTTq j·T»„+ ‘êeTdüj·T»„+ (XÀ¢.13). sê»düj·T»„+˝À C≤„HêìøÏ düVü≤ø£]+#˚ n+‘·'ø£s¡DX¯ó~Δ ˝Ò≈£îHêï XÊÅdüÔ$~Û Á|üø±s¡+ #˚dæq+<äTe\¢ ø=+‘· |òü*‘·eTT+≥T+~. ‘êeTdü+˝À n˝≤+{Ï |òü\Á|üdüøÏÔ ˝Ò<äT. ‘·|dü Tü ‡ yÓTT<ä≥>± XÊØs¡+ (ø±sTTø£+), yê∫ø£+, e÷qdü+ nH˚ ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ eT÷&ÉT $<Ûë\T. ‘·sê«‘· >∑TD≤\ ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ eT÷&ÉT $<Ûë\T. yÓTT‘·Ô+ Äs¡T$<Ûë\ ‘·|üdüT‡\T #Ó|üŒã&Ü¶sTT. XÊØs¡+ ` X¯Øs¡+‘√ #˚ùd$. <˚e‘·\T, ~«E\T, >∑Ts¡Te⁄\T, |ü+&ç‘·T\T yÓTT<ä˝…’qyê]ì |üPõ+#·&É+, XÖ#·+ (XÊØs¡ø£, e÷qdæø£), ãTTE‘·«+, ÁãVü≤à#·s¡´+, nVæ≤+dü Çe˙ï X¯Øs¡+‘√ #˚ùd ‘·|üdüT‡ (XÀ¢.14). yêvàj·T+ ‘·|'ü ` nq>± yê≈£îÿ≈£î dü+ã+~Û+∫q ‘·|dü Tü ‡. m<äT{Ïyê&çøÏ <äT'K+, ñ<˚«>∑+ ø£*–+#·ì yê≈£îÿqT ñ|üjÓ÷–+#ê*. n˝≤π> dü‘·´+ Á|æj·TVæ≤‘·+ nsTTq yê≈£îÿ. Ç~ #ê˝≤ <äTs¡¢uÛÑyÓTÆq~. dü‘·ýÓTÆq~ Á|æj·T+ ø±ø£b˛e#·TÃ, Á|æj·TyÓTÆq~ Væ≤‘·+ ø±ø£b˛e#·TÃ. Ç<=ø£ ndæ<ÛësêÁe‘·+ (ø£‹ÔMT<äkÕeTT) ˝≤+{Ï~. •wüß´\≈£î e÷Á‘·+ nÁ|æj·TyÓTÆHê Væ≤‘·+ #ÓbÕŒ*. Ç‘·s¡T\‘√ ô|’ eT÷&ÉT n+XÊ\T düeTbÕfi¯fl˝À ñ+&˚≥T¢ #ÓbÕŒ*. n˝≤π> kÕ«<Ûë´j·÷ìï n<Û´ä j·Tq+ #˚jT· &É+. nq>± ÄqTe+•ø£+>± (e+X¯|üs¡+|üs¡˝À) e∫Ãq y˚<äuÛ≤>±ìï dü]>± #·~$ <ëìì ‘·q ‘·sê«‹ ‘·sêìøÏ n+~+#·&+É . BìH˚ ãTTwæãTTD+ rs¡TÃø√e&ÉeTì ≈£L&Ü n+{≤s¡T. Çe˙ï yêvàj·T (yê≈£îÿ≈£î dü+ã+~Û+∫q) ‘·|üdüT‡ (XÀ¢.15). e÷qdüj·T»„+ ` eTq'Á|ükÕ<ä+, n+fÒ eTqdüT‡˝À sê>∑<˚«cÕ\T ˝Ò≈£î+&Ü e⁄+&É&É+, $wüj·T∫+‘·\T ˝Òø£b˛e&É+, kÂeT´‘·«+, eTÚq+ (BìøÏ ¬s+&ÉT nsêú\T ` 1. eTqHê‘Y eTTì' nqï≥T¢ y˚<ësêúìï eTqq+ #˚j·T&É+— 2. m≈£îÿe>± e÷{≤¢&Éø£b˛e&É+), Ä‘·à$ìÁ>∑Vü≤' ` eTqdüT‡qT, Ç+Á~j·÷\qT ìÁ>∑Væ≤+#·&É+, uÛ≤eX¯ó~Δ ` eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ ìs¡à\‘·«+, Çe˙ï eTqdüT‡≈£î dü+ã+~Û+∫q ‘·|üdüT‡ (XÀ¢.16).

162

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

>∑TD≤\uÛÒ<ä+ e\¢ ‘·|üdüT‡ eT÷&ÉT s¡ø±\T. ‘·|ü ` Ä˝À#·H˚ nH˚ <Ûë‘·Te⁄qT+&ç e∫Ãq X¯ã›+ ‘·|üdüT‡. Bì˝À Ä˝À#·q, ∫+‘·q+ Á|ü<Ûëq+. ˇø£ |üì#˚düTÔqï|ü&ÉT <ëìô|’ ∫+‘·q+ m˝≤ ñ+~ nH˚~ eTTK´+. ∫‘·Ô+ •e⁄ìMT<ä.... nH˚ kÕyÓT‘· Çø£ÿ&É nq«sTT+#·Tø√e#·TÃ. kÕ‹Ô«ø£ ‘·|üdüT‡ ` |òü˝≤ø±+ø£å˝Ò≈£î+&Ü jÓ÷>∑+‘√ ≈£L&çqyê¬s’ (Ä‘·à$#ês¡D #˚j·TTyê¬s’) #˚ùd ‘·|üdüT‡ kÕ‹Ô«ø£ ‘·|üdüT‡ (XÀ¢.17). sê»dü ‘·|üdüT‡ ` Ç‘·&ÉT >=|üŒ ‘·|üXÊÙ*, >=|üŒ kÕ<ÛäTe⁄. Ç‘·ìøÏ dü‘êÿs¡+ #˚<ë›+ nì|æ+#·Tø√yê\H˚ uÛ≤e+‘√, &Ü+_ø£+>± (n+<ä]ø° u≤>± Á|ü#ês¡eTj˚T´˝≤) #˚ùd ‘·|üdüT‡ sê»dü ‘·|üdüT‡. Bìe\¢ #ê+#·\´y˚T>±ì |òü\+ <äø£ÿ<äT (XÀ¢.18). ‘êeTdü ‘·|üdüT‡ ` eT÷s¡â|ü≥Tº<ä\‘√ X¯Øsêìï ø£è•+|ü#˚dü÷Ô, Ç‘·s¡T\ HêX¯Hêìï ø√s¡T‘·÷ #˚ùd ‘·|üdüT‡ ‘êeTdü ‘·|üdüT‡ (XÀ¢.19). sêeDT&ÉT, Væ≤s¡D´ø£•|ü⁄&ÉT yÓTTˆˆ yês¡+<äs¡÷ ‘·|üdüT‡ #˚dæqyêπs. ø±˙ yê] ‘·|üdüT‡ á ø√e≈£î #Ó+<äT‘·T+~. <ëq+˝À uÛÒ<ë\T kÕ‹Ô«ø£ <ëq+ ` Çe«&É+ Hê <Ûäs¡à+ nH˚ ñ<˚›X¯+‘√ eTq≈£î Á|ü‘·T´|üø±s¡+ #˚kÕÔ&ÉH˚ ÄX¯ ˝Ò≈£î+&Ü, dü¬s’q Á|ü<˚X¯+˝À (|ü⁄D´πøåÁ‘ê\˝À), dü¬s’q ø±\+˝À (dü‘êÿsê´\≈£î) dü¬s’q e´øÏÔøÏ Ç#˚Ã<ëq+ kÕ‹Ô«ø£+. ‘Ó’‹Ô]jÓ÷|üìwü‘·TÔ˝À ` ÁX¯<äΔj·÷ <˚j·TyéT ˆ nÁX¯<äΔj·÷-<˚j·TyéT ˆ Á•j·÷ <˚j·T+ ˆ ÁVæ≤j·÷ <˚j·TyéT ˆ _Ûj·÷ <˚j·TyéT ˆ dü+$<ë <˚j·TyéT ` nHêïs¡T. n+fÒ ` ÁX¯<äΔ‘√ <ëHêìï Çyê«*, nÁX¯<äΔ‘√ Çe«≈£L&É<äT, ‘·q≈£îqï dü+|ü<äqT nqTdü]+∫ <ëq+ #˚j·÷*, dæ>∑TZ‘√ <ëq+ #˚j·÷* (n+fÒ H˚ì+‘·ø£+fÒ m≈£îÿe Çe«˝Òø£b˛‹H˚ nH˚ uÛ≤eeTT). uÛÑj·T+‘√ Çyê«* (|üs˝¡ Àø£uj ÑÛ T· +‘√ nH˚ ns¡+ú ). $TÁ‘·T\T yÓTT<ä˝q’… yê]øÏ $yêVü‰~ düeTj·÷˝À¢ #˚ùd düVü‰j·T+ dü+$‘Y nqã&ÉT‘·T+~. Ä$<Ûä+>± <ëq+ #˚j·÷* nì ns¡ú+. Çe˙ï kÕ‹Ô«ø£ <ëHê\T. sê»dü<ëq+ ` Ç‘·&ÉT eTq≈£î eTs¡˝≤ ñ|üø±s¡+ #˚kÕÔ&ÉT, ˝Ò<ë á <ëq+e\¢ |ü⁄D´˝Àø±\T ÁbÕ|æÔkÕÔsTT nì, ˝Ò<ë u≤<Ûä|ü&ÉT‘·÷ Ç∫Ãq <ëq+ sê»düeTe⁄‘·T+~ (XÀ¢.21). ‘êeTdü<ëq+ ` ‘·>∑ì Á|ü<˚X¯+˝À, ‘·>∑ì ø±\+˝À <ëq+ Çe«&É+. nbÕÁ‘·T&çøÏ nq>± düÁ‘·Œes¡Ôq ˝Òìyê&çøÏ, <äTwüÿs¡à #˚j·TuÀj˚TyêìøÏ <ëq$Te«&É+ ˝Ò<ë

|ü~ùV≤&Ée n<Ûë´j·T+

163

nee÷qø£s+¡ >± e÷{≤¢&TÉ ‘·÷, <Ó|Œæ bı&ÉTdü÷Ô Çe«&É+ ‘êeTdü<ëq+. q≥${≤<äT\≈£î Çe«&É+ ≈£L&Ü ‘êeTdü<ëq+ nì eT<ÛäTdü÷<äqT\T ÁyêXÊs¡T. ÁãVü≤àuÛ≤eq ô|’ #Ó|æŒq j·T»„+, <ëq+, ‘·|üdüT‡ yÓTT<ä˝…’qe˙ï n+‘·'ø£s¡D≤ìï |ü$Á‘·+ #˚ùd |üqT\T. ø±˙ á |üqT\T #˚dTü qÔ ï düeTj·T+˝À ÁX¯<Δä ˝À|æ+#·e#·TÃ. j·T»„deü Tj·T+˝À, <Ûë´qdüeTj·T+˝À eTqdüT‡ $πøå|ü+ (diversion) bı+~ ÁX¯<äΔ ø√˝ÀŒe#·TÃ. Ä$<Ûä+>± ø£s¡à $∫Ã¤qïyÓTÆq|ü&ÉT Ä ø£s¡à |òü\+ q•+#·≈£î+&Ü ñ+&É&Üì¬ø’ ÁãVü≤àuÛ≤eq #˚j·÷* nì á n<Ûë´j·T+˝À ∫e] n+X¯+. ñ|üìwü‘·TÔ˝À¢ ÁãVü≤àqT dü÷∫+#˚ |ü<ë\T eTTK´+>± eT÷&ÉT. ªz+μ nH˚~ Á|üdæ~Δ bı+~q<˚. ª‘·‘·Ô«eTdæμ yÓTT<ä˝…’q yêø±´˝À¢ ª‘·‘Yμ X¯ã›+ ÁãVü≤àqT dü÷∫düTÔ+~. n˝≤π> ªdü<˚e k˛eT´ Ç<äeTÁ>∑ Äd”‘Yμ ˝≤+{Ï eT+Á‘ê˝À¢ ªdü‘Yμ X¯ã›+ ÁãVü≤àqT dü÷∫düTÔ+~. n+<äTe\¢ @<Ó’Hê ø±s¡´+ eT<Ûä´˝À>±˙, ∫es√¢>±˙ ªz+ ‘·‘Y dü‘Yμ nì #Ó|üŒ&É+ Ä ø±s¡´+ dü|òü\+ ø±e&ÜìøÏ e÷s¡Z+>± #Ó|üŒã&ç+~. @ dü+<äsê“¤˝À¢, @ X¯ã›+ #ÓbÕŒ* nqï|ü&ÉT m˝≤+{Ïyê¬s’Hê j·T»„+, <ëq+, ‘·|üdüT‡ ÁbÕs¡+_Û+#˚ düeTj·T+˝À z+ø±s¡ |üPs¡«ø£+>± #˚j·÷* nì ìj·TeT+ (XÀ¢.24). yÓ÷ø£+å ø√s¡T≈£îH˚yês¡T j·T»„+, <ëq+, ‘·|dü Tü ‡\˝À ª‘·‘μY nì #ÓãT‘·÷ |ò˝ü ≤ø±+ø£å ˝Ò≈£î+&Ü Ä ø£s¡à\T #˚kÕÔs¡T (XÀ¢.25). n+fÒ eTTK´+>± <ëqdüeTj·T+˝À #Óù|Œ X¯ã›+. ˇø√ÿkÕ] á ø£s¡à\T #˚düTÔqï $<Ûëq+ dü¬s’q<ë ø±<ë nì X¯+ø£ ø£*–q|ü&ÉT Ç~ dü¬s’q<˚ nì #Ó|üŒ&ÜìøÏ ªdü‘Yμ nH˚ X¯ã›+ yê&É‘ês¡T (XÀ¢.26). kÕ<ÛäT kÕ<ÛäT (X¯óuÛÑ+ X¯óuÛÑ+) nH˚ X¯u≤›\‘√ eT+∫|òü˝≤ìï Ä•kÕÔs¡T. á |ü<ë\qT $yêVü≤+ yÓTT<ä˝…’q eT+>∑ﬁ¯ø±sê´˝À¢ ≈£L&Ü yê&ÉT‘·T+{≤s¡T. ÁX¯<äΔ n+fÒ >∑Ts¡Te⁄\T, Ä#ês¡T´\T, XÊÅdüÔ+ #Ó|æŒq $wüj·÷\ô|’ $XÊ«dü+, ÄdæÔø£´ãT~Δ. ÁX¯<äΔ‘√ #˚dæq j·T»„<ëHê<äT\T ªdü‘Yμ nì|æ+#·T≈£î+{≤sTT. ÁX¯<äΔ ˝Òì ø£s¡à\T ªndü‘Yμ ` nq>± |òü*‘·$Te«ì$ nì |æ\eã&É‘êsTT (XÀ¢.27,28). n+‘·'ø£s¡DeTH˚ <Ûäs¡àπøåÁ‘·+˝À j·T»„+, ‘·|üdüT‡, <ëq+ nH˚ ø£s¡à;C≤\qT Hê{Ïq|ü&ÉT ÁX¯<äΔ nH˚ »\+‘√ Ä πøåÁ‘êìï ‘·&ÉbÕ\ì #ÓãT‘ês¡T. XÊÅdüÔ|ü]C≤„q+

164

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

˝Òø£b˛sTTHê πøe\+ ÁX¯<äΔ‘√, kÕ‹Ô«ø£ÁX¯<äΔ‘√ ø£s¡à\T #˚ùdÔ yê{Ï |òü\+ XÊÅdüÔC≤„q+‘√ #˚dqæ ø£sà¡ |ò˝ü ≤ìøÏ düe÷q+>± ñ+≥T+<äì uÛ≤e+. e÷+dü+ neTTà≈£îH˚ <Ûsä à¡ yê´<ÛTä &ÉT (uÛ≤s¡‘·+˝À) yÓTTˆˆ yês¡T bı+<˚ yÓ÷øå±ìø°, Áu≤Vü≤àDT&ÉT, ãTTwæ bı+<˚ yÓ÷øå±ìø° ‘˚&Ü ˝Ò<äì eTq Á>∑+<∏ë\T #ÓãT‘êsTT. eTTK´+>± dü÷‘·dü+Væ≤‘·˝À Ç$ Ç+ø± $es¡+>± #Ó|üŒã&Ü¶sTT. ÁãVü≤àdü÷Á‘ê˝À¢ì eTTøÏÔ|òü˝≤~Ûø£s¡D+ (3`4`52)˝À lX¯+ø£s¡T\T uÛ≤s¡‘·+˝Àì XÀ¢ø±ìï ñ≥+øÏ+#ês¡T. q Væ≤ >∑‹ s¡~Ûø±dæÔ ø£dü´∫‘Y dü‹ Væ≤ >∑TDÒ Á|üe<ä+‘·´‘·T\´‘êyéT (XÊ+‹|üs¡«+. 194`60) yÓ÷øå±edüú˝À Mì yÓ÷ø£å+ >=|üŒ~. Mì yÓ÷ø£å+ ‘·≈£îÿe s¡ø£yÓTÆq~ nì uÛÒ<ä+ ñ+&É<äì uÛ≤e+.

|ü<äTHÓì$T<äe n<Ûë´j·TeTT

yÓ÷ø£då +ü Hê´dü jÓ÷>∑eTT ô|’ n<Ûë´j·T+˝À ÁX¯<äΔ, j·T»„+, ‘·|üdüT‡ yÓTTˆˆ yê{Ïì kÕ‹Ô«ø£, sê»dü, ‘êeTdü >∑TD≤\ H˚|ü<∏ä´+˝À $#ê]+#ês¡T. Ç+ø± ø=ìï eTTK´yÓTÆq n+XÊ\T ø£s¡à‘ê´>∑+, ø£s¡à, C≤„q+ yÓTTˆˆ $T–*e⁄HêïsTT. Ç$ á n<Ûë´j·T+˝À $e]+|üã&É‘êsTT. eTVü‰uÛ≤s¡‘·ø±\+˝À ô|’ $wüj·÷\>∑T]+∫ nH˚ø£ yê<äq\T+&˚$. y˚<ä+˝À #Ó|æŒq ø£s¡à\T J$‘ê+‘·+ #˚dü÷ÔH˚ ñ+&Ü\ì Ä ø±\+˝Àì ø£s¡àMTe÷+dü≈£î\ dæ<ëΔ+‘·+. ndü\T y˚<ë+‘·y˚T |üìøÏsê<äì M] uÛ≤e+. y˚<äeT+‘ê ø£s¡à\≈£î dü+ã+~Û+∫q<˚, ø£s¡à\‘√ dü+ã+<Ûä+˝Òì e÷≥\˙ï ns¡ú+˝Òì e÷≥\ì M] yê<ä+. y˚<ë\ |üPs¡«uÛ≤>∑eT+‘ê j·TC≤„\T, j·÷>±\T yÓTTˆˆ yê{Ï >∑T]+∫ #ÓãT‘êsTT. ‘·sê«‹ uÛ≤>±\T ñbÕdüq\T, <Ûë´q+ yÓTT<ä˝…’qyê{Ï >∑T]+∫ #ÓãT‘êsTT. ∫es¡>± ñ|üìwü‘·TÔ˝À¢ ‘·‘·Ô«∫+‘·q (Ä‘·à$#ês¡+) #ÓãT‘êsTT. Ä‘·à$#ês¡+ y˚<ë\ eTTK´ ñ<˚X› e¯ Tì, <ëìøÏ ø±yê*‡q ∫‘·XÔ ó¯ ~Δ ø£*–+#·&Üìπø eTT+<äT #Ó|æŒq ø£s¡à\˙ y˚<ë+‘·T\ yê<ä+. yÓ’~ø£<Ûäsêàìï nqTdü]+#˚yêﬁ¯¢˝ÀH˚ n_ÛÁbÕj·TuÛÒ<ë\T rÁe+>± ñ+&˚$. C≤„qe÷s¡Z+˝À ñqïyê&ÉT dü+q´dæ+#ê\ì y˚<ë+‘·T\T ˇø£ ÁX¯ó‹ì ñ<äVü≤]ùdÔ, MTe÷+dü≈£î\T eTs=ø£ ÁX¯ó‹ ñ<äVü≤]+∫ <ëìï K+&ç+#˚yês¡T. ≈£î+{Ï, Á>∑T&ç¶ yÓTTˆˆ yê]πø dü+Hê´dü+>±˙, nej·Te |ü≥T‘·«eTTqïyês¡T J$‘ê+‘·+ j·T»„eTT yÓTTˆˆ ø£s¡à\T #˚j·÷\ì MTe÷+dü≈£î\ yê<äq. X¯+ø£s¡T\T ‘·‘êÿ©q yê<äÁ|ü‹yê<ë\qT <äèwæº˝À ñ+#·Tø=ì ‘·q yê´K´qT Áyêj·T&É+‘√ Ä<ÛäTì≈£î\≈£î ø=+‘· »{Ï\+>± ø£ì|ædüTÔ+~. eTq+ m˝≤+{Ï ø£s¡à\T #˚j·T&É+˝Ò<äT ø±e⁄q ø=+‘· ndü+<äs¡“¤+>±, njÓ÷eTj·T+>± ø£ì|ædüTÔ+~. ø±˙ Á>∑+<∏ëìï ns¡+ú #˚dTü ø√yê\+fÒ á yê<äÁ|ü‹yê<ë\qT ÄHê{Ï H˚|<ü ´ä∏ +˝À >∑eTì+∫ Á>∑Væ≤+#ê*. Á|üdüTÔ‘· n<Ûë´j·T+˝À ø£s¡à, C≤„q+ yÓTTˆˆyê{Ï $uÛ≤>±˝Ò ø±≈£î+&Ü ^‘êXÊÅdüÔ+ jÓTTø£ÿ kÕsê+X¯+ ≈£L&Ü #Ó|üŒã&ç+~. ns¡T®qT&çøÏ lø£èwüßí&ÉT Çyê«*‡q ∫≥º∫e] Ä<˚X¯+ Ç+<äT˝À düŒwüº+>± #Ó|üŒã&ç+~. ^‘·˝À Ç~es¡≈£î #Ó|æŒq C≤„qe÷s¡Z+, ø£s¡àe÷s¡Z+ yÓTTˆˆ yê{Ïì ˇø£kÕ] dæ+Vü‰e˝Àø£q+ #˚j·T&É+ »]–+~.

166

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

á n<Ûë´j·T+ ù|s¡T yÓ÷ø£då +ü Hê´düj÷Ó >∑+. 78 XÀ¢ø±\T ø£*– nìï n<Ûë´j·÷\ø£+fÒ ô|<ä›~. yÓTT<ä{Ï 11 XÀ¢ø±˝À¢ ø£s¡àdü+Hê´dü+, ø£s¡à|òü\‘ê´>∑+ >∑÷]Ã, XÀ¢. 12 qT+&ç 17 es¡≈£î C≤„ìjÓÆT ø£s¡à\T #˚j·TTyêì >∑T]+∫ #Ó|üŒã&ç+~. XÀ¢. 18 qT+&ç 40 es¡≈£L C≤„q+, ø£s¡à, ø£s¡Ô yÓTTˆˆ yê{Ïì Á‹>∑TD≤\ H˚|ü<∏ä´+˝À eT÷&ÉT s¡ø±\T>± $uÛÑ»q, XÀ¢. 41 qT+&ç 49 es¡≈£î Hê\T>∑T esêí\T, yê] <Ûäsêà\T #Ó|üŒã&Ü¶sTT. dü«<Ûäsêàìï Á|üX¯+dæ+#·&É+, ‘·sê«‹ XÀ¢ø±˝À¢ »]–+~. ∫es¡>± lø£èwüßí&ç Ä<˚X¯+, ñ|üd+ü Vü‰s¡ yêø±´\T, dü+»j·TT&ÉT ^‘·qT Á|üX+¯ dæ+#·&+É ‘√ n<Ûë´j·T+ eTT>∑TdüT+Ô ~. dü+Hê´dü+ ` ‘ê´>∑+ >∑&∫É q n<Ûë´j·÷˝À¢ nø£ÿ&Éøÿ£ &É lø£èwüß&í TÉ dü+Hê´kÕìï Á|üX+¯ dæ+#·&+É , nø£ÿ&Éøÿ£ &É ø£s¡à|òü\‘ê´>±ìï Á|üX¯+dæ+#·&É+ #·÷XÊ+. q #· dü+q´düHê<˚e (3`4) ` πøe\+ dü+Hê´dü+e\¢H˚ yÓ÷ø£å+ sê<äT. eTsTT düsê«DÏ ø£sêàDÏ dü+q´dü´ (3`30) ` nìïø£sà¡ \˙ Hêj·T+<äT dü+q´dæ+∫, áX¯«sês¡ŒDãT~Δ‘√ ø£s¡à\T #˚dæ. ‘·´ø±Ô« ø£s¡à |òü˝≤dü+>∑+ (4`20) ` ø£s¡à|òü\+ô|’ ÄdüøÏÔì $&ç∫ô|{Ïº. jÓ÷>∑ dü+q´düÔ ø£sêàD+ (4`41) ` ø£s¡àjÓ÷>∑+‘√ ñ+&ç, ø£s¡à|òü\ dü+Hê´dü+ #˚dqæ yê&çì. dü dü+Hê´d” #· jÓ÷^ #· (6`1) ` n‘·&˚ dü+Hê´dæ, jÓ÷– (ø£s¡àjÓ÷–). dü+Hê´düjÓ÷>∑ j·TTø±Ô‘êà (9`28) ` dü+Hê´dü+‘√ ≈£L&çqyê&Ó’. á$<Ûä+>± ˇø√ÿ$<ÛäyÓTÆq dü+Hê´kÕìï ˇø√ÿ$<ÛäyÓTÆq ø£s¡àjÓ÷>±ìï ˇø=ÿø£ÿ #√≥ Á|üX¯+dædü÷Ô e#êÃ&ÉT. M{Ïì dü]>± ns¡ú+ #˚düTø√yê*. dü+Hê´dü+ eTTK´+>± ¬s+&ÉTs¡ø±\T. 1) y˚<ë+‘·yêø±´\qT dü]>± ns¡ú+ #˚düTø√e&É+ (ÁX¯eD+), ìs¡+‘·s¡ <Ûë´q+ (eTqq+), yê{Ï˝À #Ó|æŒq$<Ûä+>± ø£s¡Ôè‘·«uÛ≤eq ‘=\–+#·Tø=ì ÁãVü≤àuÛ≤eq˝À ñ+&É&É+ (ì~<Ûë´düq), ø£s¡à\qT e<ä*y˚j·T&É+. Ç~ C≤„q+‘√ ≈£L&çq dü+Hê´dü+. BìH˚ $<ä«‘·‡+Hê´dü+ n+{≤s¡T. 2) ¬s+&√ |ü<äΔ‹ ` C≤„q+ bı+<ë\H˚ ñ<˚›X¯+‘√ ø£s¡à\qT dü+q´dæ+∫ ÁX¯eD, eTqHê<äT\T #˚dü÷Ô, C≤„ì \ø£åD≤\H˚ kÕ<ÛäHê\T>± #˚dæø=ì X¯eT+, <äeT+ ø£*–

|ü<äTHÓì$T<äe n<Ûë´j·T+

167

<ä«+<ë«\≈£î nr‘·+>± ñ+&É&Üìï nuÛÑ´dædü÷Ô ñ+&É&É+. C≤„q+ bı+<ë\H˚ ø√]ø£ ñ+~ ø±e⁄q $$~cÕ dü+Hê´dü+ nHêïs¡T ($$~cÕ R ‘Ó\TdüTø√yê\H˚ ø√]ø£). ô|’ #Ó|æŒq Ç<ä›]˝À $<ä«‘·‡+Hê´dæ düs¡«ø£s¡à dü+Hê´dü+ #˚XÊ&ÉT ø±e⁄q ø£s¡à nqTcÕ˜qy˚T ˝Ò<äT. ¬s+&Éeyê&çøÏ C≤„qe÷s¡Z+˝À ñ+≥÷ ø£s¡à\qT e~˝ÒXÊ&ÉT. ø±e⁄q ô|’ Ç<ä›]ø° ø£s¡à\qT e<ä\&ÉeTH˚ Á|üdüøÏÔ ñ+&É<äT. y˚<ä+ |üPs¡«uÛ≤>∑+˝À #Ó|æŒq ø£s¡à\T M]øÏ e]Ô+#·e⁄. C≤„ì ø±ìyê&çøÏ e÷Á‘·y˚T ø£s¡à\T e]ÔkÕÔsTT. eT] lø£èwüßí&ÉT me] ø£s¡àdü+Hê´dü+ >∑÷]Ã #ÓbÕŒ&ÉT? n+fÒ >∑èVü≤düTú&ÉT>± ñ+≥÷ ÁX¯eD, eTqHê<äT\e\¢ C≤„q+ ø£*– ø£s¡à\qT e<ä*y˚j·÷\qT≈£îH˚yê&çøÏ. ø±˙ >∑èVü≤düTú&ÉT ø£s¡à\qT e~˝ÒùdÔ $T>∑‘ê ÄÁX¯e÷\˙ï ≈£î|üŒ≈£L\T‘êsTT. ÁãVü≤à#ê]øÏ, dü+Hê´dæø° ÄÁX¯j·÷ìï#˚Ã~ >∑èVü≤düTú&˚. Ç‘·&ÉT dæ<ëΔ+‘· C≤„Hêìï bı+<ë&ÉT. ø±˙ >∑èVü≤kÕúÁX¯eTeTH˚ ñbÕ~Û˝À ñHêï&ÉT ø±ã{Ïº Ç‘·ì ñbÕ~Û<Ûäsêà\T (ˇø£ ñ<√´>∑+˝À ñqï|ü&ÉT Ä ñ<√´>∑ <Ûsä êà\T ìs¡«Væ≤+#·e\dæq≥T¢) e<ä\≈£L&É<ìä ìj·TeT+. ˇø£ |ü<‹Δä Á|üø±s¡+ dü+Hê´dü+ rdüT≈£îqï ‘·sê«‘·H˚ ø£sà¡ \qT e<ä*y˚jT· &É+ nqTeT‹+#·ã&ç+~. á n<Ûë´j·T+˝À ªªdü+Hê´dü+, ‘ê´>∑+ á ¬s+{Ï >∑T]+∫ ìX¯Ãj·T+>± ˙ n_ÛÁbÕj·Ty˚T$T{Ï?μμ nqï~ ns¡T®qT&ç Á|üX¯ï. dü+Hê´dæøÏ (ô|’ #Ó|æŒq Ç<ä›]ø°) á Á|üX¯ï e]Ô+#·<äT. m+<äTø£+fÒ yê&çøÏ ø£s¡à\T ˝Òeì XÊÅdüÔy˚T #Ó|æŒ+~. >∑èVü≤düTú&ç>± ñ+&ç >∑TD≤\#˚‘· dü+Hê´dæ kÕúsTTøÏ e∫Ãqyê&ç >∑÷]Ã ô|’ Á|üX¯ï. (>∑TD≤\#˚ e∫Ãq dü+Hê´düuÛ≤e+ ø±e⁄q >öDdü+Hê´dü+ nHêïs¡T). ø±ã{Ïº >∑èVü≤düTú&ÉT (Á|üdüTÔ‘·+ ns¡T®qT&ÉT) #˚j·÷*‡q<˚$T{Ï? Á|üdüTÔ‘·+ ns¡T®qT&ç dü+<˚Vü≤+ ‘·q ø£åÁ‹j·T<Ûäs¡à+ nqTdü]+#·e˝…Hê? e<ë›? ÄHê{Ï düe÷»+˝À dü+Hê´kÕìøÏ ñqï ÁbÕ<Ûëq´‘·qTã{Ïº Á|ü»\T ø£s¡à$eTTKT\j˚T Á|üe÷<äeTT+~. Hê{Ï düe÷»+˝À (dæ<ëΔ+‘·+ Á|üø±s¡+ H˚{Ïø°) ñqï ÄÁX¯e÷\T Hê\T>∑T ` 1) ÁãVü≤à#·s¡´+ 2) >∑èVü≤kÕúÁX¯eT+ 3) yêqÁ|üdüú+ 4) dü+Hê´dü+. @j˚T ÄÁX¯eT+˝À ñqïyê&ÉT Äj·÷ ÄÁX¯eT<Ûäsêà\T #˚j·÷*. >∑èVü≤düTú&ÉsTTqyê&çøÏ C≤‹<Ûäsêà\T (n+fÒ Áu≤Vü≤àDT&ç $wüj·T+˝À _Ûøå±≥q+, y˚<ë<Ûä´j·Tq+, ø£åÁ‹j·TT&ç $wüj·T+˝À sê»´bÕ\q, yÓX’ ó¯ ´&çøÏ yêDÏ»´+) $~Û+|üã&Ü¶sTT. >∑èVü≤kÕúÁX¯eT+ $T>∑‘ê ÄÁX¯e÷\qT ì*ù|~. (áHê&ÉT ≈£L&Ü >∑èVü≤düTú˝Ò <ëq<Ûäsêà\T #˚j·T&É+e\¢ ø=ìï kÕe÷õø£

168

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ùdyêø±s¡´Áø£e÷\T »s¡>∑&É+ #·÷düTÔHêï+). >∑èVü≤düTú&ÉT ø£s¡à\qT e÷ìy˚ùdÔ düe÷»+ ndüÔe´düÔeTe⁄‘·T+~. n+<äTø£ì >∑èVü≤düTú&ÉT ‘·q≈£î, ‘·q esêíìøÏ, ÄÁX¯e÷ìøÏ #Ó|æŒq ø£s¡à\T #˚dærsê\ì ÄHê{Ï <Ûäs¡àìs¡íj·T+. á $wüj·T+ô|’ á XÀ¢ø±˝À¢ #·s¡Ã. lø£èwüßí&ç düe÷<Ûëq+ Ç˝≤ ñ+~ ` ø±e÷´Hê+ ø£s¡àD≤+ Hê´dü+ dü+Hê´dü+ ø£ejÓ÷ $<äT' ˆ düs¡«ø£s¡à|òü\‘ê´>∑+ ÁbÕVüQkÕÔ´>∑+ $#·ø£åD≤' ˆˆ 2 ‘ê´»´+ <√wüe~‘˚´πø ø£s¡à ÁbÕVüQs¡à˙wæD' ˆ j·T»„<ëq‘·|ü'ø£s¡à q ‘ê´»´$T‹ #ê|üπs ˆˆ 3 ø£s¡à\T Hê\T>∑T s¡ø±\ì ô|’q ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. 1) ì‘·´ø£s¡à\T ` Á|ü‹ì‘·´+ #˚j·÷*‡q dü+<Ûë´e+<äq+, <˚e‘ê|üP», n‹~∏|üP», uÛÑ÷‘·j·T»„+ (ÁbÕDT\≈£î ÄVü‰s¡$Te«&É+) yÓTTˆˆ 2) HÓ’$T‹Ôø£ ø£s¡à\T ` @<Ó’Hê ì$T‘·Ô+ nq>± $yêVü≤+, ñ|üqj·Tq+, |ü+&ÉT>∑\T yÓTTˆˆ dü+<äsê“¤˝À¢ #˚j·÷*‡q ø£s¡à\T. 3) ø±eT´ø£s¡à\T ` @<√ |ò\ü + ` |ü⁄Á‘·d+ü ‘êq+, sê»´ÁbÕ|æ,Ô |ü+≥\T |ü+&É&+É , dü«sêZ~˝Àø±\T ˝≤+{Ï |òü˝≤\ø√dü+ #˚ùd ø£s¡à\T. 4) ìwæ<äΔø£s¡à\T ` M{Ï Á|üdüπøÔ ˝Ò<äT ø±e⁄q yÓTT<ä{Ï eT÷&ÉTs¡ø±\ ø£s¡à\T Çø£ÿ&É #·s¡Ã˝Àì $wüj·T+. ô|’ XÀ¢ø±˝À¢ lø£èwüßí&ÉT ÄHê{Ï $<ë«+düT\ n_ÛÁbÕj·÷ìï #ÓãT‘·THêï&ÉT. ` ø±eT´ø£s¡à\qT e<ä*y˚j·T&É+ dü+Hê´düeTì ø=+<äs¡T, ` nìï ø£s¡à\qT (ø£s¡à\T #˚dü÷Ô) |òü\‘ê´>∑+ #˚j·T&É+ ‘ê´>∑eTì ø=+<äs¡T ` ø£s¡à\qT e<ä*y˚j·÷*‡+<˚qì ø=+<äs¡T ` j·T»„+, <ëq+ yÓTT<ä˝q’… ø£sà¡ \qT e<ä\≈£L&É<ìä eT]ø=+<äsT¡ #ÓãT‘·THêïs¡T. Hê ìX¯Ãj·÷ìï $qT n+≥÷ lø£èwüßí&ÉT Ç˝≤ #ÓbÕŒ&ÉT. j·TCÀ„ <ëq+ ‘·|ü' ø£s¡à q ‘ê´»´+ ø±s¡´y˚Te ‘·‘Y ˆ j·TCÀ„ <ëq+ ‘·|üXËÌÃe bÕeHêì eT˙wæD≤yéT ˆˆ 5 j·T»„+, <ëq+, ‘·|üdüT‡ nH˚yê{Ïì #˚j·÷*‡+<˚. m+<äTø£q>± Ç$ n+‘·'ø£s¡D X¯ó~ΔøÏ |üìøÏe#˚Ã$, eTìwæì |ü$Á‘·+ #˚ùd$ nì ‘ê‘·Œs¡´+. Á‘·jÓ÷ <Ûäs¡àdüÿ+<Ûë', j·TCÀ„-<Ûä´j·Tq+ <ëq+ nì Á|üdæ<äΔ yêø£´+. <Ûäsêàìï ˇø£ #Ó≥Tº‘√ b˛\TkÕÔs¡T. á #Ó≥Tº≈£î eT÷&ÉT XÊK\T ` j·T»„+, n<Ûä´j·Tq+, <ëq+. M{Ï ˙&ÉH˚ »qT\+<äs¡÷

|ü<äTHÓì$T<äe n<Ûë´j·T+

169

düTU≤ìï bı+<äT‘ês¡T nì ns¡ú+. ø±eT´ø£s¡à\T (ø√]ø£‘√ #˚ùd ø£s¡à\T) ‘·|üŒ $T–*q ø£s¡à\˙ï #˚j·÷*‡+<˚qì uÛ≤e+. M{Ïì ≈£L&Ü áX¯«sês¡ŒDãT~Δ‘√ #˚j·÷* nì ns¡ú+. Ç~ Hê ø£s¡Ôe´+ nH˚ uÛ≤e+‘√ ndüø£ÔãT~Δ‘√ (dü+>∑+ ˝Ò≈£î+&Ü) #˚j·÷* (XÀ¢.6). ‘ê´>±ìï $T>∑‘ê ø±s¡D≤\e\¢ ≈£L&Ü #˚ùdyês¡THêïs¡T. ø±˙ n$ sê»dü, ‘êeTdü ‘ê´>±\T. ÁX¯ó‘·T˝À¢q÷ (y˚<+ä ˝Àq÷), düàè‘·T˝À¢q÷ (eTqTdüàè‹, |ü⁄sêD≤\T, uÛ≤s¡‘·+ ˝≤+{Ï Á>∑+<∏ë\T) #Ó|æŒq ì‘·´ø£s¡à\qT e<ä*y˚j·T&É+ m{Ïº|ü]dæú‹˝À n+^ø£]+|üã&É<äT. C≤„ì ø±ìyê&ÉT, n$s¡≈£îÔ&Ó’qyê&ÉT, nC≤„q+e\¢ n{Ïº ø£s¡à\qT e<ä*y˚j·T&É+ ‘êeTdü‘ê´>∑+ nì|æ+#·T≈£î+≥T+~ (XÀ¢.7). n˝≤ ø±≈£î+&Ü X¯Øs¡πø¢X¯eTH√, eTs=ø£ πø¢X¯eTH√ HÓ|ü+‘√ M{Ïì e<ä*y˚j·T&É+ ≈£L&Ü ‘·ù|Œ. Ç~ sê»dü‘ê´>∑eTe⁄‘·T+~ (XÀ¢.8). ì‘·´ø£s¡à\T Hê ø£s¡Ôe´+ nH˚ ãT~Δ‘√ ø£s¡à|òü˝≤ù|ø£å ˝Ò≈£î+&Ü #˚j·T&É+ kÕ‹Ô«ø£‘ê´>∑+ (XÀ¢.9). ø±ã{Ïº <˚ej·T»„+, n‹~∏j·T»„+˝≤+{Ï ø£s¡à\T, <ëq<Ûäsêà\T, >∑èVü≤düTú&ÉT ‘·|üŒø£ #˚j·÷\ì ns¡ú+. ìC≤ìøÏ <˚Vü≤eTTqï (<˚Vü‰_Ûe÷qeTTqï) me&ç¬ø’Hê ø£s¡à\qT e<ä*y˚j·T&É+ X¯ø´£ +ø±<äT. ø£sà¡ |ò˝ü ≤ìï ‘ê´>∑+ #˚ùdyê&ÉT ì»yÓTqÆ ‘ê´– (XÀ¢.11). n‘·&˚ dü+Hê´dæ. n‘·&ÉT ÁX¯<äΔ‘√ ø£s¡à\T #˚j·T&É+e\¢ n+‘·'ø£s¡DX¯ó~Δ ø£\T>∑T‘·T+~. ø£s¡à|òü\+ 4e n<Ûë´j·T+˝À ø£s¡à #ê˝≤ dü÷ø£åàyÓTÆq~. Bìï ‘Ó\TdüTø√e&É+ ø£wüº+ (XÀ¢. 4`17) nHêï&ÉT. nø£ÿ&É ø£s¡à, nø£s¡à, $ø£s¡à ˝≤+{Ï |ü<ë\T #·÷XÊ+. ø£s¡à\T #˚dü÷Ô H˚qT ø£s¡à\T #˚düTÔHêïqT nì Á>∑Væ≤+#˚yê&ÉT düø£s¡Tà&ÉT (ø£s¡à ñqïyê&ÉT). H˚qT ø£s¡à #˚j·T&É+˝Ò<äT nqT≈£îH˚yê&ÉT ≈£L&Ü düø£s¡Tà&˚, m+<äTø£+fÒ H˚qT #˚j·T&É+˝Ò<äH˚ uÛ≤eq˝À ñHêï&ÉT. yê&çøÏ ø£s¡à\T #˚j·Tø£b˛e&É+e\¢ e#˚Ã |òü\+ (the result of omission) ñ+≥T+~. H˚qT nH˚ uÛ≤eq ˝Ò≈£î+&Ü ø£s¡à\T #˚ùdyê&ÉT nø£s¡Tà&ÉT (ø£s¡à\T ˝Òìyê&ÉT). ªH˚qTμqT ø£s¡àqT+&ç rdæy˚j·T&É+e\¢ (disconnect) Ç‘·ìøÏ ø£s¡à|òü\+ ñ+&É<äT. á $wüj·÷H˚ï Á|üdüTÔ‘· n<Ûë´j·T+ XÀ¢. 12 qT+&ç #ÓãT‘·THêï&ÉT. ø£s¡à|òü\+ eT÷&ÉT s¡ø±\T. 1) nìwüº+ ` bÕ|üø£s¡à\≈£î |òü\+>± e#˚Ã qs¡ø£+, ˝Ò<ë |üX¯ó|üøå±´~ »qà. 2) Çwüº+ ` <˚e‘·«+. 3) $TÁX¯+ ` ÇwüºeTT, ÇwüºeTTø±ì~

170

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

¬s+&É÷ ñ+&˚ eTqTwü´»qà. |òü\+ me&çøÏ n+fÒ düø£s¡Tà&çøÏ. nq>± ªH˚qTμ uÛ≤eq ñqïyê&çøÏ. ø£s¡à|òü\‘ê´–øÏ Ç~ e]Ô+#·<äT (XÀ¢.12). ø£s¡à @s¡Œ&É&ÜìøÏ ◊<äT ø±s¡D≤\T (XÀ¢.14). 1. n~ÛcÕ˜q+ ` Ç<˚ <˚V≤ü +. ø£sà¡ \T #˚jT· &ÜìøÏ >±ì ø£sà¡ |ò\ü + nqTuÛ$Ñ +#·&ÜìøÏ >±ì kÕúq+. n+<äTπø uÛÀ>±j·T‘·q+ ` nqTuÛÑ$+#˚ kÕúq+ nHêïs¡T. 2. ø£s¡Ô ` H˚qT ø£s¡Ô nH˚ uÛ≤eq ñqï e´øÏÔ. 3. ø£s¡D+ ` Ç+Á~j·÷\T. Ç$ C≤„H˚+Á~j·÷\T, ø£πsà+Á~j·÷\T nì ¬s+&ÉT s¡ø±\T. 4. #˚wüº\T ` $$<Ûäs¡ø±˝…’q X¯Øs¡#˚wüº\T. 5. <Ó’e+ ` Ç+Á~j·÷\≈£î n~Û<˚e‘·\T>± ñqïyês¡T n+~+#˚ düVü‰j·T+. Á|ü‹ Ç+Á~j·÷ìøÏ ˇø£ n~Û<˚e‘· (presiding deity) nH˚ uÛ≤eq ÁX¯ó‘·T˝À¢ ñ+~. |ü+#·uÛÑ÷‘ê\ |ü]D≤e÷˝Ò ◊<äT Ç+Á~j·÷\ì ô|’q >∑eTì+#ê+. ◊<äT Ç+Á~j·÷\ n~Û<˚e‘·\T á$<Ûä+>± ñHêïs¡T. #·≈£åî]+Á~j·T+ ` dü÷s¡T´&ÉT— ÁX¯eDÒ+Á~j·T+ ` ~π>›e‘·— düŒs¡Ù ` yêj·TTe⁄— Á|òü÷D+ ` uÛÑ÷$T— yê≈£îÿ ` n–ï— eTqdüT‡ ` #·+Á<äT&ÉT. ˇø√ÿ e´øÏÔ˝À ˇø√ÿ n+X¯ m≈£îÿe ‘·≈£îÿe\T ñ+&Ée#·TÃ. ø±e⁄q |ü+#·uÛÑ÷‘ê\qT <˚e‘êdü«s¡÷bÕ\T>± Á>∑Væ≤+#ês¡T. eTq+ X¯Øs¡+, yê≈£îÿ, eTqdüT‡ nH˚ Á‹ø£s¡D≤\#˚ (eT÷&ÉT kÕ<ÛäHê\T) @ |üqT\T #˚dæHê (eT+#Ó’Hê, #Ó&Ó’Hê) Ä ø£s¡à\≈£î ô|’ ◊<ä÷ ø±s¡D≤\T (XÀ¢.15). Ç˝≤e⁄+&É>± ‘êqT ø£s¡Ô nqT≈£îH˚yê&ÉT πøe\+ nC≤„ì. n‘·ì~ nø£è‘·ãT~Δ ` XÊÅdüÔ+#˚‘·, ñ|ü<˚X¯+#˚‘· dü+düÿ]+|üã&Éì ãT~Δ. Ä‘·à‘·‘êÔ«ìï dü]>± #·÷&É˝Òø£b˛e&É+e\¢ ‘êH˚ ø£s¡Ô nqT≈£î+≥THêï&ÉT (XÀ¢.16). <˚Vü≤+˝À ø£s¡Ôè‘·«yÓTe]~? X¯Øs¡+, Ç+Á~j·÷\ düeT÷Vü≤+ ªH˚qTμ nì ‘ê<ë‘·à´+ (identification - n<˚ H˚qT nqTø√e&É+) ñqï Je⁄&ÉT ø£s¡Ô. Ç‘·H˚ï y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+˝À $C≤„qeTj·Tø√X¯+ n+{≤s¡T. á dü+<äs¡“¤+˝À X¯+ø£sêq+<äT\H˚ yê´U≤´‘· ¬s+&ÉT ñ|üìwü<ë«ø±´\qT ñ<äV≤ü ]+#ês¡T. 1) $C≤„q+ j·T»„+ ‘·qT‘˚, ø£sêàDÏ ‘·qT‘˚-|æ #· 2) eT+‘ê uÛÀø±Ô,

|ü<äTHÓì$T<äe n<Ûë´j·T+

171

ø£sêÔ, $C≤„Hê‘êà |ü⁄s¡Twü' ` nì á ¬s+&ÉT yêø±´\T. $C≤„HêHê‘·àj˚T X¯Øs¡+˝À ø£s¡Ô nì ns¡ú+. X¯Øsêìï ◊<äT kÕúsTT˝À¢ |ü]o*kÕÔs¡T. πøe\+ e÷+dü+, eT»®, meTTø£\T ñqï kÕúsTT nqïeTj·T X¯Øs¡+. ‘·sê«‘·~ ÁbÕDeTj·Tø√X¯+. yêj·TTe⁄ X¯Øs¡+˝À nìï|üqT\q÷ #˚sTTdüTÔ+~. Ä ‘·sê«‘· ◊<äT C≤„H˚+Á~j·÷\T, eTqdüT‡ ø£*dæ Ç+Á~j·÷\<ë«sê $wüj·÷\qT Á>∑Væ≤+#˚ kÕúsTT eTH√eTj·Tø√X¯+. ‘·sê«‹~ $C≤„qeTj·Tø√X¯+. ◊<äT C≤„H˚+Á~j·÷\T, ãT~Δ ø£*dæ |òü˝≤Hê |üì #˚j·Te#·TÃ, #˚j·T≈£L&É<äT nì $eT]Ù+#·>∑*π> kÕúsTT. ø±e⁄q Bì<˚ ø£s¡Ôè‘·«+. Bì ‘·sê«‘· eTq≈£î düTwüß|æÔø±\+˝À @MT ‘Ó*j·Tì dæú‹. eTqdüT‡, ãT~Δ, Ç+Á~j·÷\T ôd\e⁄ rdüT≈£îqï dæú‹. Äq+<äeTj·Tø√X¯+ n+{≤s¡T. eTqdüT‡, ãT~Δ q•+#·e⁄. yê{ÏøÏ ø±s¡DyÓTÆq Äq+<äeTj·T X¯Øs¡+˝À ñ+{≤sTT nì eéVü≤]kÕÔs¡T. Ä dæú‹˝À H˚qT ø£s¡Ô, uÛÀø£Ô nH˚ C≤„qy˚T ˝Ò<äT. ø±e⁄q $C≤„Hê‘·à, $C≤„qeTj·Tø√X¯+˝À ñ+≥÷ H˚qT nH˚ uÛ≤eq ñqï Je⁄&˚ ø£s¡Ô, uÛÀø£Ô. X¯Øs¡+, Ç+Á~j·÷\T nH˚ ñbÕ~Û˝À ñqï ø£s¡àqT Ä‘·à≈£î dü+ã+<Ûä+ ˝Òì<ëì>± Á>∑Væ≤+∫qyê&ÉT m˝≤+{Ï ø£s¡àqT #˚dæHê <ëì |òü\+ n‘·DÏí n+≥<äT (XÀ¢.17). ô|’ #Ó|æŒq n~ÛcÕ˜q+ (<˚Vü≤+) yÓTT<ä˝…’qyê{Ïe\¢ »]π> ø£s¡àqT me&ÉT <äèX¯´+>± #·÷düTÔ+{≤&√ n‘·&ÉT m˝≤+{Ï ø£s¡à≈£L ã<äTΔ&ÉTø±&ÉT nì ns¡ú+. kÕ<Ûä≈£î&ÉT #˚j·÷*‡q<˚$T{Ï? yÓ÷ø£åe÷s¡Z+˝À ñqï kÕ<Ûä≈£î&ÉT m˝≤+{Ï C≤„q+‘√ ñ+&Ü*. m˝≤+{Ï ø£s¡à #˚j·÷*. ‘êqT m˝≤+{Ï ø£s¡Ô>± ñ+&Ü* nH˚ $wüj·÷ìï eT∞fl Á‹>∑TD≤\uÛÒ<ëìï nqTdü]+∫ #ÓãT‘·THêï&ÉT. sê»dü, ‘êeTdü dü+ã+<ÛäyÓTÆqyê{Ïì e~* kÕ‹Ô«ø£yÓTÆq yê{Ïì Á>∑Væ≤+∫q|ü⁄&˚ ∫‘·ÔX¯ó~Δ, ‘·<ë«sê Áø£eT+>± C≤„qÁbÕ|æÔ ø£\T>∑T‘·T+<äì dü÷∫+#·&Üì¬ø’ ÁøÏ+~ $es¡D. á $uÛÑ»q n+‘ê kÕ<Ûäq≈£î ñ|üø£]+#˚<˚. me&ç Vü≤è<äj·T+˝À yê&çøÏ ‘êqT kÕ‹Ô«ø£ dü«uÛ≤e⁄&çHê, sê»dü dü«uÛ≤e⁄&çHê nì ‘Ó\TdüT. ø±ã{Ïº ìwæ<äΔyÓTÆqyê{Ïì e<äT\Tø√e&ÜìøÏ á $uÛÑ»q n+‘ê #Ó|üŒã&ç+~. C≤„q$wüj·T+˝À eT÷&ÉT n+XÊ\T+{≤sTT. C≤„q+, CÒ„j·T+ (‘Ó\TdüTø√<ä–q~), C≤„‘· (‘Ó\TdüT≈£îH˚yê&ÉT) nì. n˝≤π> ø£s¡à≈£î dü+ã+~Û+∫ ø£s¡à, ø£s¡Ô, ø£s¡D+ n+≥÷ eT÷&ÉT n+XÊ\T (XÀ¢.18). M{Ï˝À >∑TD≤\qqTdü]+∫ eT∞fl uÛÒ<ë\T.

172

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

kÕ‹Ô«ø£C≤„q+ ` $uÛÑø£Ô+>± (y˚πs«s¡T>±) ø£ì|ædüTÔqï $$<ÛäuÛÑ÷‘ê˝À¢ @ø£‘·«+ >∑eTì+#·&+É , $uÛøÑ +Ô£ >±ì nK+&ÉyTÓ qÆ Ä‘·à‘·‘êÔ«ìï @ C≤„q+‘√ #·÷&É>\∑ &√ n˝≤+{Ï C≤„q+ kÕ‹Ô«ø£+ (XÀ¢.20). sê»düC≤„q+ ` Á|ü‹ X¯Øs¡eTTq+<äT _Ûqï‘·«+ #·÷&É&É+. y˚πs«s¡T $X‚wüD≤\qT #·÷&É&É+ sê»düC≤„q+ (XÀ¢. 21). kÕ<Ûäq<äX¯˝À ≈£L&Ü jÓ÷ jÓ÷ j·÷+ j·÷+ ‘·qT+ (7`21) nqï≥T¢ uÛÑ>∑e+‘·Tì ‘·‘·Ô«+˝À _Ûqï‘·«+ #·÷&É&É+ sê»düC≤„q+. ‘êeTdüC≤„q+ ` ˇπø n\Œ edüTÔe⁄q+<äT n<˚ düs¡«dü«+ n+≥÷ uÛ≤$+#·&É+, nùV≤‘·Tø£+>± (ùV≤‘·Tã<ä+Δ ø±≈£î+&Ü) e´eVü≤]+#·&+É , ‘·‘êÔ«ìï >∑eTì+#·øb£ ˛e&É+ ‘êeTdüC≤„q+. ñ<ë: <˚Vü≤|ü]e÷Dy˚T Ä‘·à, $Á>∑Vü≤ |ü]e÷Dy˚T <˚e⁄&ÉT, |òü˝≤Hê yê&˚ <˚e⁄&ÉT nì <ëìj·T+<˚ ÄdüøÏÔ‘√ ñ+&˚ n\ŒyÓTÆq C≤„q+ (XÀ¢.22). Ç˝≤π> ø£s¡à ≈£L&Ü eT÷&ÉT$<Ûë\T. kÕ‹Ô«ø£ ø£s¡à ` ì‘·´ø£s¡àqT (ø£s¡Ôe´+>± $~Û+|üã&çq) ndü+>∑T&Ó’, sê>∑<˚«cÕ\T ˝Ò≈£î+&Ü, |òü˝≤ù|ø£å ˝Ò≈£î+&Ü Ä#·]ùdÔ Ä ø£s¡à kÕ‹Ô«ø£eTqã&ÉT‘·T+~ (XÀ¢.23). Ç<˚ ø£s¡àjÓ÷>∑+ ≈£L&Ü. Bìe\¢ kÕ‹Ô«ø£C≤„q+ ø£\T>∑T‘·T+~. sê»düø£s¡à ` nVü≤+ø±s¡+ (H˚qT nH˚ uÛ≤eq)‘√, ø√]ø£\‘√ ÁX¯eT|ü&ÉT‘·÷ Ä#·]+#˚ ø£s¡à sê»düø£s¡à (XÀ¢.24). j·T»„j·÷>±<äT\T, XÊÅd”Ôj·TyÓTÆq ø£s¡à˝Ò ø±˙ ø£s¡Ôè‘·«uÛ≤e+‘√ #˚j·Tã&˚$ sê»düø£s¡à\T nì|æ+#·T≈£î+{≤sTT. ‘êeTdüø£s¡à ` ø£s¡à≈£î m˝≤+{Ï |òü\eTT+~, nìwüºe÷, nìwüºe÷ nì>±˙, Bì |üs¡´ekÕq+ m˝≤ ñ+≥T+<äì>±˙, <ëìe\¢ »]π> qwüº+>±˙ Ä˝À∫+#·ø£, ‘·q kÕeTsêú´ìï Ä˝À∫+#·ø£ #˚ùd |üì ‘êeTdüeTe⁄‘·T+~. ø£s¡Ô eT÷&ÉT $<Ûë\T kÕ‹Ô«ø£ ø£sÔ¡ ` ø£sà¡ \qT nVü≤+ ãT~Δ‘√ #˚jT· ≈£îHêï, <Ûèä ‹ (|ü≥Tº<\ä ), ñ‘ê‡Vü≤+‘√ Ä#·]dü÷Ô, |òü*‘·+ m˝≤>∑THêï $ø±s¡+ #Ó+<äìyê&ÉT, düTK<äT'U≤\qT bı+<äìyê&ÉT kÕ‹Ô«ø£øs£ Ô¡ (XÀ¢.26). yÓs’ ê>∑´+ n+fÒ ìdüŒèVü≤, @&ÉT|ü⁄ yÓTTVü≤+‘√ |üì#˚jT· &É+ø±<äT. |ü≥Tº<ä\‘√, H˚s¡TŒ‘√, ñ‘ê‡Vü≤+‘√ |üì#˚dü÷Ô $sê–>± ñ+&Ée#·TÃ.

|ü<äTHÓì$T<äe n<Ûë´j·T+

173

sê»düøs£ Ô¡ ` ø£sà¡ |ò\ü +ô|’ nqTsê>∑+‘√, ˝ÀuÛ+Ñ ‘√ (m˝≤¬>H’ ê bı+<ë\ì), nedüsy¡ TÓ ‘Æ ˚ Væ≤+dü≈£î bÕ\Œ&ÉT‘·÷, |òü˝≤ìïã{Ïº düTK<äT'U≤\T bı+<˚yê&ÉT sê»düø£s¡Ô (XÀ¢.27). ‘êeTdüø£s¡Ô ` ì\ø£&É˝Òìyê&ÉT, dü+kÕÿs¡V”≤qT&ÉT, yÓTT+&ç|ü≥Tº, yÓ÷dü+, @&ÉT|ü⁄ dü«uÛ≤e+ ø£\yê&ÉT, |üqT\qT <ë≥y˚ùdyê&ÉT ‘êeTdüø£s¡Ô (XÀ¢.28). á$<Ûä+>±H˚ >∑TD≤\qTã{Ïº ãT~Δ˝À eT÷&ÉT$<Ûë\T. <Ûäè‹˝À eT÷&ÉT$<Ûë\T. düTK+ eT÷&ÉT$<Ûë\T #Ó|üŒã&Ü¶sTT. á Á|üø£s¡D≤ìï eTT–dü÷Ô ˇø£ eTTKýÓTÆq XÀ¢ø£+ #Ó|Œü ã&ç+~. q ‘·<ädæÔ |üè~∏yê´+ yê ~$ <˚y˚wüß yê |ü⁄q' ˆ dü‘·Ô«+ Á|üø£è‹C…’s¡Tàø£Ô+ j·T<˚_Û' kÕ´Å‹Ô_Ûs¡TZD…Æ' ˆˆ 40 Ç<=ø£ eTTKýÓTÆq Á|ü‹bÕ<äq. Á|üø£è‹˝Àì Á|ü‹ edüTÔeP (ÁbÕD+ ñqï~>±˙, ˝Òì~>±˙) á eT÷&ÉT>∑TD≤\‘√ Á|üuÛ≤$‘·yÓTÆ ñ+≥T+~. á >∑TD≤\T ˝Òì edüTÔy˚ ˝Ò<äT nì uÛ≤e+. ¬s+&Ée n<Ûë´j·T+˝À ìÅôdÔÌ>∑TD√´ uÛÑyês¡T®q (2`45) ` y˚<ë\˙ï (ø£s¡àø±+&É) eT÷&ÉT >∑TD≤\#·T≥÷ºH˚ ‹s¡T>∑T‘·T+{≤sTT. >∑TD≤\ø£r‘·T&ç>± yÓfi¯ó¢ nì yÓTT<ä\Tô|{Ïº ‘·s¡Tyê‘· |ü\Te÷s¡T¢ Ç<˚ uÛ≤yêìï #Ó|üŒ&É+ kÕ<Ûäqø√dü+. eT÷&ÉT >∑TD≤\q÷ n‹Áø£$T+#˚yê&çπø eTTøÏÔ. á >∑TD≤\qT C≤„q+‘√H˚ n‹Áø£$T+∫, C≤„q+‘√H˚ dü+kÕs¡ eèøå±ìï #Û˚~+#ê*. n{Ïº C≤„HêìøÏ ø±yê*‡q |üPs¡«s¡+>∑+ ∫‘·ÔX¯ó~Δ. n+fÒ eTqdüT‡jÓTTø£ÿ ìs¡à\‘·«+, ìX¯Ã\‘·«+. á ∫‘·ÔX¯ó~ΔøÏ ø±s¡D+ ø£s¡à. ø±e⁄q me¬ses¡T m˝≤+{Ï ø£s¡à\T #˚j·÷* nH˚ ø£s¡à$uÛÑ»q ‘·sê«‹ XÀ¢ø±˝À¢ #ÓãT‘·THêï&ÉT. Hê\T>∑T esêí\T 4e n<Ûë´j·T+˝À #ê‘·Ts¡«s¡í´+ eTj·÷düèwüº+ (4`13) ` >∑TD≤\T, ø£s¡à\T $uÛ≤>±ìï ã{Ïº Hê\T>∑T esêí\qT H˚H˚ düèwæº+#êqT nì lø£èwüßí&ÉT #Ó|æŒq e÷≥\qT >∑Ts¡TÔ≈£î ‘Ó#·TÃø√yê*. á n<Ûë´j·T+˝À lø£èwüßí&ç e÷≥ Ç˝≤ ñ+~ ` Áu≤Vü≤àDø£åÁ‹j·T$XÊ+ X¯SÁ<ëD≤+ #· |üs¡+‘·|ü ˆ ø£sêàDÏ Á|ü$uÛÑø±Ôì dü«uÛ≤eÁ|üuÛÑyÓ’s¡TZD…Æ' ˆˆ 41 Áu≤Vü≤àDT\T, ø£åÁ‹j·TT\T, yÓ’X¯ó´\T, X¯SÁ<äT\T nH˚ Hê\T>∑T esêí\≈£î yê] dü«uÛ≤e+e\¢ |ü⁄fÒº >∑TD≤\e\¢ ø£sà¡ \T $uÛõÑ +#·ã&Ü¶sTT nì ‘ê‘·Œs¡´+. @ es¡+í yê&ç

174

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ø£sà¡ \T, @$<Û+ä >± ìs¡sí TT+|üã&Ü¶sTT nH˚ eTTK´ $wüj÷· ìï á XÀ¢ø+£ Á|ü‹bÕ~düTqÔ ï~. dü«uÛ≤e Á|üuÛÑyÓ’' >∑TD…Æ' ` ªdü«uÛ≤e+e\¢ |ü⁄{Ïºq >∑TD≤\#˚‘·μ nqï~ eTTKýÓTÆq yêø£´+. BìøÏ eT÷&ÉT $<Ûë\T>± lX¯+ø£s¡T\T ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. 1) dü«uÛ≤e+ R Á|üø£è‹, e÷j·T, Á‹>∑TD≤‘·àø£yÓTÆq~. <ëì ø±s¡D+>± Á|üuÛÑe+ R |ü⁄{Ïºq~, dü«uÛ≤e Á|üuÛÑeyÓTÆq >∑TD≤\T. Á|üø£è‹ qT+&ç |ü⁄{Ïºq >∑TD≤\T nì ns¡ú+. dü«uÛ≤e+e\¢ XÖs¡´+, ‘˚»düT‡ yÓTT<ä˝…’q$ ø£\yês¡T ø£åÁ‹j·TT\T. dü«uÛ≤e+e\¢ X¯eT+, <äeT+ yÓTTˆˆ \ø£åD≤\T ø£\yês¡T Áu≤Vü≤àDT\T Ç˝≤ nq«sTT+#·Tø√yê*. 2) ¬s+&√ ns¡ú+ ` yê] yê] dü«uÛ≤yêìøÏ (Á|üø£è‹øÏ) Á|üuÛÑe+ (ø±s¡D+) nsTTq >∑TD≤\T. Çø£ÿ&É dü«uÛ≤eeT+fÒ Á|üøè£ ‹ ˝Ò<ë e÷j·T nì ns¡+ú ø±≈£î+&Ü eéVü‰s¡+˝À ñqï ns¡ú+ Á>∑Væ≤+#ês¡T. Áu≤Vü≤àDT&ç dü«uÛ≤yêìøÏ dü‘·Ô«>∑TD+ Á|üuÛÑe+ R ø±s¡D+. ø£åÁ‹j·TT&ç dü«uÛ≤yêìøÏ Á|ü<Ûëq+>± s¡»düT‡, nÁ|ü<Ûëq+>± dü‘·Ô«+, ‘·eTdüT‡ Ç˝≤ nq«sTT+#·Tø√yê*. 3) dü«uÛ≤e+ R |üPs¡«»qà˝À #˚dæq ø£s¡à|òü\+, á »qà˝À |òü\$Te«&ÜìøÏ n_Ûe´ø£ÔyÓTÆq $<Ûëq+, Bìe\¢ |ü⁄{Ïºq >∑TD≤\T. nq>± Çø£ÿ&É C≤‹ eTTK´+ø±<äT, |üPs¡«»qàø£è‘· ø£s¡à eTTK´+. ˙\ø£+sƒ¡T\T ≈£L&Ü ô|’ nsêú\H˚ #ÓãT‘·÷ á ÁøÏ+<ä #Ó|æŒq eT]ø=ìï $wüj·÷\T ÁyêXÊs¡T. Á<√D≤~wüß Áu≤Vü≤àDÒw«ü |æ XÖsê´~ø£+, uÛsÑ ‘¡ ê~wüß ø£Áå ‹j˚Twü«|æ X¯e÷~ø£+ <äèwüyº Té ˆ ‘·kÕà‘Y j·TdæàHé ø£dæàHé•Ã‘Y eπsí X¯e÷<äjÓ÷ <äèX¯´+‘˚ dü X¯SÁ<√-|æ @‘Ó’' \ø£åD…Æ' Áu≤Vü≤àD @e C≤„‘·e´' ˆ j·TÁ‘· #· Áu≤Vü≤àDÒ-|æ X¯SÁ<ä <Ûäsêà <äèX¯´+‘˚ dü X¯SÁ<ä @eˆˆ ªªÁ<√DT&ÉT yÓTT<ä\>∑Tyês¡T Áu≤Vü≤àDT˝…H’ ê XÖs¡´+ yÓTT<ä˝q’… $ ñHêïsTT. uÛsÑ ‘¡ T· &ÉT (uÛ≤>∑e‘·+˝Àì »&ÉusÑÛ ‘¡ T· &ÉT) yÓTT<ä\>∑Tyês¡T ø£Áå ‹j·TT˝…H’ ê X¯eT+, <äeT+ yÓTT<ä˝q’… $ m≈£îÿe ñHêïsTT. ø±e⁄q @ es¡í+˝Àì e´øÏÔ˝À X¯e÷~ \ø£åD≤\T ø£ì|æùdÔ Ä e´øÏÔì X¯SÁ<äT&Ó’Hê Áu≤Vü≤àDT&ç>± |ü]>∑DÏ+#ê*. mø£ÿ&Ó’‘˚ Áu≤Vü≤àDT&ç˝À X¯SÁ<ä<Ûäsêà\T ø£ì|ækÕÔjÓ÷ n‘·&ÉT X¯SÁ<äT&˚μμ. ˙\ø£+sƒ¡T\T Ç+ø± Ç˝≤ ÁyêXÊs¡T ` ªªns¡D´|üs¡«+˝À qVüQwüß&ç‘√ <Ûäs¡àsêE #Ó|æŒq e÷≥\T ` dü‘·´+ <ëq+ ø£åe÷o\+ ÄqèX¯+dü´+ ‘·b˛ |òüTèD≤ ˆ <äèX¯´+‘˚ j·TÁ‘· Hêπ>+Á<ä dü Áu≤Vü≤àD Ç‹ düàè‘·' ˆˆ (z Hêπ>+Á<ë! dü‘·éTT, <ëqeTT, ø£åeT,

|ü<äTHÓì$T<äe n<Ûë´j·T+

175

o\eTT, nVæ≤+dü, ‘·|üdüT‡, $s¡øÏÔ me]˝À ø£ì|ækÕÔjÓ÷ n‘·&ÉT Áu≤Vü≤àDT&ÉT). Ç+ø± $e]dü÷Ô j·TÁ‘Ó’‘·‘Y \ø£å´‘˚ düs¡Œ eè‘·Ô+ dü Áu≤Vü≤àDdüà è‘·' ˆ j·TÁ‘Ó’ ‘·qï uÛÑy˚‘Y düs¡Œ ‘·+ X¯SÁ<ä$T‹ ì]›X‚‘Y ˆˆ (z düs¡Œe÷! á >∑TD≤\T meì˝À ø£ì|ækÕÔjÓ÷ n‘·&˚ Áu≤Vü≤àDT&ÉT. mø£ÿ&É ø£ì|æ+#·y√ n‘·DíÏ X¯SÁ<äT&Éì ìπs•› +#ê*). n+<äTe\¢ X¯e÷<äT\T Áu≤Vü≤àDT&ç˝À>±˙, nÁu≤Vü≤àDT&ç˝À>±˙ me]˝ÀHÓH’ ê ø£ì|æùdÔ n‘·Hï˚ Áu≤Vü≤àDT&Éì ìsêΔ]+#ê*μμ. ˙\ø£+sƒT¡ \T eTs√ $X‚w¢ Dü #˚XÊs¡T. dü«uÛ≤e+‘√ e∫Ãq <Ûsä êà\T y˚sT¡ , C≤‹<Ûsä êà\T y˚s¡T. dü«uÛ≤e+‘√ e∫Ãq <Ûäsêà\T y˚<ä+˝À, uÛÑ>∑eBZ‘·˝À #Ó|æŒq$. C≤‹<Ûäsêà\T düà è‘·T\˝À #Ó|Œæ q$. Áu≤Vü≤àDT&ÉT, ø£Áå ‹j·TT&ÉT, yÓX’ ó¯ ´&ÉT á eTT>∑T]Z ˙ ~«E\+{≤s¡T. eTT>∑TZ]ø° ñ|üqj·Tq dü+kÕÿs¡eTT+~, ñ|üqj·TqeTH˚~ ¬s+&Ée »qà ø±e⁄q ~«E\Hêïs¡T. M]øÏ y˚<ä+ #·~y˚ n~Ûø±s¡eTT+~.(1) bÕsƒ¡+ #Óù|Œ n~Ûø±s¡+ e÷Á‘·+ Áu≤Vü≤àDT&çø.Ï Áu≤Vü≤àDT&ÉT <=s¡øì£ dü+<äs“¡ +¤ ˝À Ç‘·sT¡ \qT+∫ Áu≤Vü≤àDT&ÉT ≈£L&Ü H˚sT¡ Ãø√e#·TÃ nì ñ|üìwü‘T· ˝Ô À¢ ø£ìŒdüT+Ô ~. sê»dü÷j·T+ yÓTT<ä\>∑T j·÷>±\T ø£åÁ‹j·TT&˚ #˚j·÷*. Ç‘·s¡T\T #˚j·T≈£L&É<äT. Çe˙ï C≤‹<Ûäsêà\T. düe÷»+ düèwæº+#·T≈£îqï$. dü«uÛ≤e<Ûäsêà˝Ò esêí\qT ìs¡ísTTkÕÔsTT nì ˇø£ n‘ê´<ÛäTìø£ <äèwæºø√D≤ìï Ä$wüÿ]+#ês¡T ˙\ø£+sƒ¡T\T. XÀ¢ø±\T |ü]o*<ë›+. Áu≤Vü≤àDT&ç dü«uÛ≤e+ dü‘·Ô«>∑TD Á|ü<Ûëq+. Ç‘·ìøÏ ø£s¡à\T, X¯eTeTT (eTH√ìÁ>∑Vü≤+), <äeTeTT (u≤ùV≤´+Á~j·T ìÁ>∑Vü≤+), ‘·|ü' (<Ûë´qjÓ÷>∑+), XÖ#·+, ãTTE‘·«+, C≤„q+ (y˚<ë+‘· yêø±´\ ns¡Cú ≤„q+, ÁãVü≤àqT>∑÷]Ã |üs√ø£Cå ≤„q+), $C≤„q+ R n<˚ |üs√ø£Cå ≤„Hêìï n|üs√ø£+å #˚dTü ø√e&É+ (nqTuÛeÑ +˝ÀøÏ ‘Ó#T· Ãø√e&É+), ÄdæÔø£´+ R y˚<äÁ|üe÷D≤ìï n+^ø£]+#˚ dü«uÛ≤e+ Çe˙ï Áu≤Vü≤àDT&çøÏ düVü≤»yÓTÆq \ø£åD≤\T, ø£s¡à\T (XÀ¢.42). ø£åÁ‹j·TT&çøÏ XÖs¡´+, ‘˚»düT‡ (|üsêÁø£eT+), <Ûäè‹ (<ÛÓ’s¡´+), <ëø£å´+ (<äø£å‘·, H˚s¡Œ]‘·q+), j·TT<äΔ+˝À yÓqT~s¡>∑ø£b˛e&É+, <ëq+, áX¯«s¡uÛ≤e+ (Ç‘·s¡T\qT XÊdæ+#˚ dü«uÛ≤e+ ` leadership qualities) Çe˙ï dü«uÛ≤e+‘√ e∫Ãq >∑TD≤\T (XÀ¢.43). 1. ~«E\+<ä]ø° (Áu≤Vü≤àD, ø£åÁ‹j·T, yÓ’X¯´) ˇπø dü+kÕÿs¡y˚T. n+<äTe\¢ bÕ+&Ée⁄\T @ø£#Á· ø£|⁄ü s¡+˝À Áu≤Vü≤àDy˚cÕ˝À¢ ñHêïs¡T. ‘·sê«‘· nC≤„‘y· êdü+˝À <Ûsä à¡ sêE ø£+≈£îuÛ≥Ñ Tº nH˚ Áu≤Vü≤àDT&çy˚wü+˝À $sê≥Tì ø=\Te⁄˝À ñHêï&ÉT.

176

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ø£èwæ (e´ekÕj·T+), >√s¡ø£å, yêDÏ»´+ á eT÷&É÷ yÓ’X¯ó´&ç dü«uÛ≤e>∑TD≤\T (XÀ¢.44). (á s√E ‘·eTqT‘êeTT X¯SÁ<äT\T>± uÛ≤$+#˚ yês¡+‘ê yÓ’X¯ó´\T, ~«E\T, y˚<ë<Û´ä j·THêìøÏ ns¡Ω‘· ñqïyês¡T nì ÄHê{Ï dæ<ëΔ+‘·+. H˚{Ï Áu≤Vü≤àDT\T Áø£eTÁø£eT+>± y˚<ë<Ûä´j·THêìøÏ <ä÷s¡yÓTÆq≥T¢>± Ms¡+<äs¡÷ ø±\Áø£eT+˝À ‘·eT <Ûäsêàìï e<ä*e⁄+{≤s¡T.) |ü]#·s¡´ #˚j·T&É+, Ç‘·s¡T\T #Ó|æŒq |üqT\T #˚j·T&É+ (dü«+‘·+>± ÁøÏj·÷o\‘· ˝Òø£b˛e&ÉÉ+) X¯SÁ<äT&ç dü«uÛ≤e+. me¬se] dü«uÛ≤yêìøÏ ‘·–q≥T¢ yês¡T ø£s¡à\T #˚düTÔ+fÒ düe÷»ÁX‚j·TdüT‡ <ëìï <äèwæ˝º À ñ+#·Tø=ì ^‘· dü«<Ûsä êàìï Ä#·]+#·&+É |üse¡ ÷‘·àqT n]Ã+∫qfÒ¢ n+≥T+~ (XÀ¢. 46). ‘·sê«‹ XÀ¢ø£+ ≈£L&Ü dü«<Ûäsêàìï >∑T]+#˚. ÁX‚j·÷Hé dü«<Ûäs√à $>∑TD' |üs¡<Ûäsêà‘·‡«qTwæ˜‘ê‘Y ˆ dü«uÛ≤eìj·T‘·+ ø£s¡à ≈£îs¡«Hêïb˛ï‹ øÏ*“wüyéT ˆˆ 47 u≤>± Ä#·]+|ü>∑*π> |üs¡<Ûäs¡à+ ø£+fÒ ø=+‘· ˝À|ü+ e⁄Hêï dü«<Ûäs¡ày˚T Ä#·]+|ü<ä–q~. dü«uÛ≤e+e\¢ e∫Ãq ø£s¡à#˚ eTìwæ bÕbÕìï bı+<ä&ÉT nì ‘ê‘·Œs¡´+. á XÀ¢ø£+˝À dü«<Ûäs¡à+, dü«uÛ≤e+ nì ¬s+&ÉT e÷≥\THêïsTT. dü«<Ûäs¡àeT+fÒ XÊÅdüÔ+ ‘·q≈£î $~Û+∫q <Ûäs¡à+. dü«uÛ≤e+ n+fÒ Á|üø£è‹ düVü≤»+>± e∫Ãq >∑TD≤\T. X¯SÁ<äT&ç˝À Áu≤Vü≤àD, ø£Áå ‹j·T >∑TD≤\Tqï|ü&ÉT Ä >∑TD≤\ø£qT>∑TD+>± e]Ô+#·e#·TÃ nH˚ uÛ≤eq edüTÔ+~. ÄHê{Ï düe÷»+˝À ãVüQXÊ >∑TD≤ìïã{Ïº e´øÏÔ esêíìï ìπs•› +#˚ |ü<‹Δä ñ+&Ée#·Ãì ‘Ó\TdüT+Ô ~. n+<äTe˝Ò¢ ø£sT¡ &í øç Ï sêC≤´_Ûùwø£+ #˚dqæ |ü⁄&ÉT $T>∑‘ê sêE\+<äs¡÷ n+^ø£]+#ês¡T. á |ü<äΔ‹øÏ yÓ’eTTK´+ ≈£L&Ü ñqï≥T¢ eT]ø=ìï ø£<∏ä\e\¢ ‘Ó\TdüTÔ+~. ô|’ $wüj·÷\e\¢ á #·s¡Ã áHê{Ï~ ø±<äì düŒwüeº Te⁄‘·T+~. dü«ø£sà¡ \T nqï|ü⁄&ÉT eTqT<Ûsä à¡ +˝À #Ó|Œæ q y˚<ë<Û´ä j·Tq+ ˝≤+{Ïy˚ Á>∑V≤æ +#ê*>±˙ X¯eT<äe÷<äT\T Á>∑Væ≤+#·≈£L&É<äì ˙\ø£+sƒ¡T\T Çø£ÿ&É eTs=ø£ $es¡D Ç#êÃs¡T. n+fÒ X¯eT<äe÷<äT\T n+<ä]ø° ñ+&Ée#·TÃ. y˚<ë<Ûä´j·THêìøÏ ìùw<Ûä+ ñHêï C≤„qÁbÕ|æ,Ô yÓ÷øå±~Ûø±s¡+ n+<ä]ø° ñ+~. (á |ü]dæ‹ú ì H˚{Ï ñ<ëVü≤s¡D˝À #ÓbÕŒ\+fÒ ˇø£ e´øÏøÔ Ï ø£˝ø… sº£ T¡ ø±e&ÜìøÏ ns¡Ω‘· ñ+~>±˙ ô|˝’ò Ÿ ‘·j÷· s¡T#˚ùd >∑Te÷kÕÔ ø±e&ÜìøÏ

|ü<äTHÓì$T<äe n<Ûë´j·T+

177

M˝Ò¢<äT nqï≥T¢ ñ+~. ø±˙ á ìùw<Ûä+ >=|üŒ kÕ+|òæTø£ dü+|òüTs¡¸D≈£î ø±s¡DyÓTÆ+~). dü«ø£sà¡ \T Ä#·]+#·&+É <ë«sêH˚ dæ~Δ nH˚ ^‘êyêø£´+ 5000 dü+e‘·‡sê\ Hê{Ï~. Bìô|’ >∑TD≤\qTã{Ïº es¡í+ ìs¡ísTT+#ê* nì ÁbÕNq dü+Á|ü<ëj·T+˝À ñqï yêÚ≤´‘·˝Ò $e]+#ês¡T. düe÷C≤ìï dü+|òüT{Ï‘·+ #˚j·T&Éy˚T <Ûäs¡àXÊÅdüÔ ñ<˚›X¯+. ø±ã{Ïº áHê{Ï $\Te\≈£î nqT>∑TD+>± ô|’ XÀ¢ø±ìøÏ ns¡ú+ Á>∑Væ≤+#ê*. ô|’ ø£s¡à\˙ï eT÷&ÉT >∑TD≤\e\¢ ø£*–qy˚. ø±˙ Ä‘·à≈£î dü+ã+~Û+∫q$ ø±e⁄. Ç$ n$<äé\¢ Ä‘·à≈£î dü+ã+~Û+∫qyê{Ï>± Äs√|æ+#·ã&ÉT‘·THêïsTT. BH˚ï n<Ûë´dü nì ô|q’ #Ó|ü ≈£îHêï+. á n<Ûë´dü #˚dTü qÔ ï+<äTe\¢H˚ ø£Då ø±\+≈£L&Ü ø£sà¡ #˚jT· ≈£î+&Ü eTìwæ ñ+&É˝&Ò TÉ (XÀ¢. 3`5). n$<ä´ q•+∫q ‘·sT¡ yê‘· ø£sà¡ qT $&ÉTe>∑\T>∑T‘ê&ÉT. á ø£s¡à\T >∑TD≤\≈£î dü+ã+~Û+∫qy˚ nì Á>∑Væ≤+∫q ‘·s¡Tyê‘· yê{ÏøÏ nr‘·+>± ñ+{≤&ÉT n+≥÷ l X¯+ø£s¡T\T á Á|üø£s¡D≤ìï eTT–+#ês¡T. á n<Ûë´j·T+ |ü]#·j·T+˝À ¬s+&ÉT s¡ø±\ dü+Hê´dü+ >∑÷]Ã ‘Ó\TdüT≈£îHêï+` C≤„ì dü+Hê´dü+, C≤„ì ø±yê\H˚ dü+Hê´dü+. Ç|ü&ÉT sêuÀj˚T XÀ¢ø±\˝À C≤„ìjÓÆT dü+q´dæ+∫qyêì \ø£åD≤\T n˝≤+{Ï C≤„q|òü\+ #ÓãT‘·THêï&ÉT. C≤„ì HÓ’wüÿs¡à´dæ~Δì bı+<äT‘ê&ÉT (XÀ¢.49). ø£s¡à\T ˝Òø£b˛e&É+ HÓ’wüÿs¡à´+. }s¡πø ø£s¡à\qT e<ä\&É+ HÓ’wüÿs¡à´+ ø±<äT. ô|’ $e]+∫q $<Ûä+>± ÁãVü≤àj˚T ‘êqT nH˚ C≤„q+ ø£\yêìøÏ ø£sà¡ \T yê≥+‘·≥y˚ ‘=\–b˛‘êsTT. n<˚ dæ~,Δ BìH˚ dü<√éTTøÏ˝Ô À ñqï dæú‹ nì lX¯+ø£s¡T\T $e]+#ês¡T. Ç~ ø£s¡à\e\¢ dæ~Δ+#˚~ø±<äT, πøe\+ Ä‘·àC≤„q+e\¢H˚ bı+<ä>∑*π>~. ÁãVü≤à ø±e&ÜìøÏ ns¡TΩ&Óe&ÉT? dæ~Δì bı+~qyê&ÉT ÁãVü≤àqT m˝≤ bı+<äT‘ê&√, ÁX‚wü˜yÓTÆq C≤„qdæú‹ @<√ dü+Á>∑Vü≤+>± #ÓãT‘êqT nì (XÀ¢.50) n+≥÷ C≤„ì \ø£åD≤\qT eT∞fl $e]+#ê&ÉT lø£èwüßí&ÉT. dæ~Δì bı+~qyê&ÉT eT∞fl ÁãVü≤àqT bı+<äT‘ê&ÉT n+fÒ ns¡úy˚T$T{Ï? dü<√éTTøÏÔ nH˚ dæú‹øÏ ô|’q eTs√ dæú‹ ñqï~ nH˚ ns¡úyÓTTdüTÔ+~. n+<äT¬ø’ Bìï yêÚ≤´‘·\T $e]dü÷Ô dæ~Δ nH˚ |ü<ëìøÏ C≤„qìwü˜≈£î jÓ÷>∑´‘· nì ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. á jÓ÷>∑´‘· bı+~q ‘·s¡Tyê‘· |üs¡e÷‘·àqT bı+<˚ Á|üø±sêìï ‘Ó\TdüTø=qTeTT nì ns¡+ú .

178

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

eTq+ @<Ó’Hê edüTÔe⁄qT #·÷ùdÔ Ä edüTÔe⁄jÓTTø£ÿ C≤„q+ eTq≈£î ø£\T>∑T‘·T+~. n+fÒ eTq C≤„q+˝À n~ $wüjT· eTe⁄‘·T+~. Ä‘·à n˝≤ Ç+Á~j·÷\#˚ ‘Ó*j·T<ä–+~ ø±<äT. ô|’>± Ç+Á~j·÷\H˚ Á|üø±•+|ü#˚ùd~. n~ C≤„qdü«s¡÷|üy˚T. $wüj·÷ìï ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ yÓqTø£e⁄+&˚ ‘Ó*y˚ <ëì ‘·‘·Ô«+. Bìï lX¯+ø£sT¡ \T Ç+ø± Ç˝≤ $e]+#ês¡T. Ä‘·à n‘·´+‘· ìs¡à\+, dü«#·Ãy¤ TÓ qÆ ~. ãT~Δ ≈£L&Ü Ä‘·à‘√ düeT+>± ìs¡à\+>± ‘·j·÷s¡T#˚düTø√e&É+ X¯ø£ý˚T (X¯eT<äe÷~ kÕ<Ûäqe\¢, sê>∑<˚«cÕ\qT ‘·´õ+#·&É+e\¢, >∑TD≤\ Á|üuÛ≤yêìøÏ ˝ÀqT>±≈£î+&Ü e⁄+&É&+É e\¢) ãT~Δ ˇø£ n<ä+› ˝≤+{Ï<ìä $e]kÕÔsT¡ . n<ä+› dü«+‘·+>± Á|üø±•+#·<Tä . ø±+‹ |ü&çq|ü&˚ Ä ø±+‹ì Á|ü‹_+_düTÔ+~.n+‘·'ø£s¡DeT˝≤+{Ï<˚. n˝≤ Á|ü‹|òü*+∫q|ü⁄&ÉT ãT~Δ Ä #Ó’‘·q´+jÓTTø£ÿ ÄuÛ≤dü>± ø£ì|ædüTÔ+~. ãT~Δ˝≤>±H˚ ø£ì|æ+#˚~ eTqdüT‡, Ä eTqdüT‡‘√ düe÷q+>± dü«j·T+>± C≤„q+ e⁄qïyê{Ï˝≤>± ø£ì|æ+#˚$ Ç+Á~j·÷\T. Ç+Á~j·÷\ dü+ã+<Ûä+ e\¢ <˚Vü≤+ #Ó’‘·qé+‘·+>± ø£ì|ædüTÔ+~. n+<äTe\¢ ˝ÖøÏ≈£î\T (#êsê«≈£î\T) <˚Vü‰H˚ï Ä‘·à nì nqT≈£î+{≤s¡T. Ç+Á~j·÷˝Ò Ä‘·à nì eT]ø=+<äs¡T nqT≈£î+{≤s¡T. eTqùd‡ Ä‘·à nì ø=+<äs¡T (‘ê]ÿ≈£î\T) uÛ≤$kÕÔs¡T. M≥ìï{Ï˙ uÛ≤dæ+|ü#˚ùd~ Ä‘·à#Ó’‘·qý˚T. Ä‘·à dü«j·T+Á|üø±X¯eTT, $T>∑‘ê edüTÔe⁄\ C≤„Hê\˝≤>± ãT~Δ#˚ ‘Ó\TdüTø√<ä–+~ ø±<äT. eT¬s˝≤ ‘Ó\TdüTø√yê\+fÒ eTq+ y˚ìHÓ‘’ ˚ Ä‘·à≈£î dü+ã+~Û+∫qeì nqT≈£î+{≤yÓ÷ yê{Ïì ‘=\–+#·Tø√e&É+e\¢. yÓTT<ä≥ <˚Vü≤y˚T Ä‘·à nH˚ uÛ≤eq ‘=\–+#·Tø√e&É+. Ç+Á~j·÷˝Ò Ä‘·à nH˚ uÛ≤eq ‘=\–+#·Tø√e&É+. eTqdüT‡ / ãT~Δj˚T Ä‘·à nH˚ uÛ≤eq ‘=\–+#·Tø√e&É+. Çe˙ï ‘=\–b˛sTTq ‘·sê«‘· X¯ó<äΔ#Ó’‘·qé÷Á‘·+>±, C≤„qdü«s¡÷|ü+>± $T–˝Ò<˚ Ä‘·à. á Ä‘·àìwü˜qT kÕ~Û+#·&ÉyÓT˝≤? nì >∑‘· n<Ûë´j·÷˝À¢ #Ó|æŒq $wüj·÷\H˚ dü+Á>∑Vü≤+>± #ÓãT‘·THêï&ÉT (XÀ¢. 51 qT+&ç 53). ` $X¯ó<äyΔ TÓ qÆ n+‘·'ø£sD¡ + ø£*–e⁄+&Ü* (y˚<ë+‘· ÁX¯eD≤<äT\e\¢ |üs√ø£Cå ≤„q+ ø£*–e⁄+&Ü*).

|ü<äTHÓì$T<äe n<Ûë´j·T+

179

j·TTø£Ô' ` jÓ÷>∑+‘√ ≈£L&çe⁄+&Ü*. Ä‘·àìj·T+Á‘·D ` <˚ùV≤+Á~j·÷<äT\qT eX¯+˝À ø£*–e⁄+&Ü*. Ç+Á~j·T $wüj÷· \ô|’ yÓs’ ê>∑´+ ` jÓ÷>∑XÊÅd+Ôü ˝À #Ó|Œæ q Á|ü‘ê´Vü‰s¡+, nq>± Ç+Á~j·÷\qT edüTÔe⁄\qT+&ç yÓq≈£îÿ eT[fl+#·&É+. ` sê>∑<˚«cÕ\T e<ä*y˚j·T&É+ (XÀ¢.51) ` $$ø£ÔùdM ` ìs¡®qÁ|ü<˚X¯+˝À á nuÛ≤´dü+ #˚ùdyê&ÉT. ` \|òü÷«o ` ‘·≈£îÿe ÄVü‰sêìï Á>∑Væ≤+#˚yê&ÉT. $T‘êVü‰s¡+. ` yê≈£îÿ, eTqdüT‡, X¯Øs¡+ á eT÷&ç+{Ï˙ n<äT|ü⁄˝À ñ+#·Tø√yê*. ` <Ûë´qjÓ÷>∑+˝À ìs¡+‘·s¡+ ñ+&Ü*. ` yÓ’sê>∑´+ ø£*–e⁄+&Ü* (XÀ¢.52). ` ∫‘·Ôeè‘·TÔ˝…’q nVü≤+ø±s¡+, ã\+ (C≤„qã\+), <äs¡Œ+ (H˚ì+‘· kÕeTs¡ú´+>∑\ jÓ÷–ì nH˚ <äs¡Œ+), ø√]ø£, Áø√<Ûä+, <Ûäqdü+#·j·T+, eTeTø±s¡+ ˝Ò≈£î+&Ü XÊ+‘·T&ç>± ñ+&Ü* (XÀ¢.53). ô|’$<Ûä+>± ñqïyê&ÉT ÁãVü≤àuÛÑ÷j·÷j·T ø£\Œ‘˚ ` ÁãVü≤àø±e&ÜìøÏ ns¡TΩ&ÉT. ªªn˝≤+{Ïyê&ÉT C≤„qs¡÷|üyÓTÆq uÛÑøÏÔ‘√ qqTï ‘Ó\TdüTø=ì, Hê ‘·‘êÔ«ìï Á>∑Væ≤+∫ Hê˝ÀH˚ Á|üy•˚ kÕÔ&TÉ μμ (XÀ¢.55). <˚V≤ü |ü‘q· + ‘·sê«‘· øπ e\+ X¯ó<ä#Δ ‘’Ó q· ´+>± ñ+{≤&ÉT. bÕÁ‘· nH˚ ñbÕ~Û ‘=\–q ‘·sê«‘· bÕÁ‘·˝Àì Äø±X¯+ eTVü‰ø±X¯+>± $T–*q≥T¢ nì ns¡+ú . yÓTT‘·+Ô uÛ>Ñ e∑ BZ‘ê Á|üd+ü >∑eT+‘ê ns¡Tq® T&ÉT ‘·q ø£Áå ‹j·T<Ûsä êàìï e<ä*y˚jT· &É+‘√ e∫Ã+~. ns¡T®qT&çì ì$T‘·Ô+>± rdüTø=ì nH˚ø£ $wüj·÷\qT lø£èwüßí&ÉT #ÓbÕŒ&ÉT. eT∞fl H˚s¡T>± ns¡T®qT&ç‘√ Ç˝≤ nHêï&ÉT ` ªªH˚qT j·TT<äΔ+ #˚j·TqT nì ˇø£y˚fi¯ ˙eqT≈£îHêï ˙ Á|üj·T‘·ï+ eè<∏ë ne⁄‘·T+~. m+<äTø£+fÒ ˙ Á|üø£è‹ ìqTï ˙ |üì˝À ìjÓ÷–düTÔ+~μμ. ø£åÁ‹j·TT&ÉT s¡CÀ>∑TD dü«uÛ≤e⁄&ÉT. n‘·ìøÏ ø£s¡àjÓ÷>∑+ ‘·sê«‘·H˚ C≤„qjÓ÷>±ìøÏ neø±X¯eTT+~. n+<äTe\¢ Á|üø£è‹j˚T n‘·DÏí ã\e+‘·+>± Ä |üì #˚sTTdüT+Ô ~ nì lø£èwüß&í ç uÛ≤eq. n<˚ Á|üøè£ ‹˝Àì ìj·÷eTø£Xø¯ .ÔÏ Ä ìj·÷eTø£Xø¯ HÔÏ ˚ e]ídü÷Ô ˇø£ Á|üdæ<äΔ XÀ¢ø£+. ` ` `

180

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

áX¯«s¡' düs¡«uÛÑ÷‘êHê+ Vü≤è<˚›X‚-s¡T®q ‹wü˜‹ ˆ ÁuÛ≤eTj·THé düs¡«uÛÑ÷‘êì j·TÁHêÔs¡÷&ÛÜì e÷j·Tj·÷ ˆˆ 61 »>∑‘·TÔqT ìj·T$T+#˚ áX¯«s¡T&ÉT nìïÁbÕDT\ Vü≤è<äj·÷˝À¢ ñHêï&ÉT. nìï ÁbÕDT\qT ø=j·T´j·T+Á‘·+ô|’ u§eTà\e˝… Á‹|ü‘·T+{≤&ÉT nì ns¡ú+. e÷j·Tj·÷ R e÷j·T#˚‘·, Á|üø£è‹˝Àì >∑TD≤\#˚‘· Ä$<Ûä+>± eTìwæì ÁuÛÑ$T+|ü#˚düTÔ+{≤&ÉT nì ns¡ú+. ns¡T®q nH˚ |ü<ëìøÏ X¯ó<äΔyÓTÆq n+‘·'ø£s¡D+ ø£\yê&ÉT nì Ä ø±\+˝À Á|üdæ<äΔyÓTÆq ns¡ú+. á XÀ¢ø£+˝À ªz X¯ó<äΔyÓTÆq n+‘·'ø£s¡D+ >∑\yê&Ü!μ nq&É+˝À ˙e⁄ nVü≤+ø±sêìï mqï&É÷ bı+<äe⁄, áX¯«sês¡ŒDãT~Δ‘√ dü«ø£s¡àqT #˚kÕÔe⁄ nì >∑Ts¡TÔ #˚j·T&ÉyÓTÆq~. Ç<ä+‘ê ø£s¡àjÓ÷>∑+, áX¯«sês¡ŒD ãT~Δ‘√ ø£s¡à#˚j·T&É+. Bìe\¢ |òü\y˚T$T{Ï? nì ˇø£ Á|üdæ<äΔyÓTÆq XÀ¢ø£+˝À #ÓãT‘·THêï&ÉT ` düs¡«<ÛäsêàHé |ü]‘·´»´ e÷y˚Tø£+ X¯s¡D+ Áe» ˆ nVü≤+ ‘ê« düs¡«bÕù|uÛÀ´ yÓ÷ø£åsTTcÕ´$T e÷ X¯ó#·' ˆˆ 66 düeTdüÔyÓTÆq <Ûäsêà\qT e<ä*y˚dæ qqTï X¯s¡DTC§#·TÃeTT. H˚qT ìqTï nìï bÕbÕ\qT+&ç $eTT≈£îÔDÏí #˚kÕÔqT nì ‘ê‘·Œs¡´+. Ç~ lø£èwüßí&ÉH˚ ne‘ês¡eT÷]Ô ns¡T®qT&ÉH˚ e´øÏÔøÏ #Ó|æŒq e÷≥ ø±<äT. H˚qT nH˚~ X¯ó<äΔ|üs¡ÁãVü≤à. nìï <Ûäsêà\qT e<ä\&É+ n+fÒ eTìwæøÏ $~Û+|üã&çq esêíÁX¯eT <Ûäsêà\T (áHê&ÉT eTq+ ns¡ú+ #˚düT≈£îH˚≥T¢>± ˙ eT‘·+ e<ä*, Hê eT‘·+˝ÀøÏ sê! nì uÛ≤e+ ø±<äT). <Ûsä à¡ eT+fÒ Ä ø±\+˝À esêíìï ã{Ï,º ÁãVü≤à#·s´¡ +, >∑èVü≤kÕúÁX¯eT+ yÓTTˆˆ ÄÁX¯e÷\qTã{Ïº e´øÏÔøÏ $~Û+|üã&çq <Ûäsêà\T. M{Ïì e<ä\&ÉeT+fÒ eT÷&ÉT >∑TD≤\e\¢ ‘·q dü«uÛ≤e+‘√ @j˚T ø£s¡à\T #˚düTÔHêï&√ yê{Ïø£ìï+{Ïø° nr‘·+>± yÓ[ﬂ, >∑TD≤r‘·T&ç>± ñ+&ç ø£s¡à\qT πøe\+ <äèX¯´+>± #·÷dü÷Ô ˝Ò<ë nìï ø£s¡à\ |òü˝≤\qT dü+q´dæ+∫ nì ns¡ú+. e÷+ R qqTï n+fÒ lø£èwüßí&ç eT‘·+ |ü⁄#·TÃø=eTàì ø±<äT. n+<ä]ø° ˇπø Ä‘·à>± nìï uÛÑ÷‘ê\˝À ñ+&˚ |üs¡ÁãVü≤àqT ‘Ó\TdüTø√! nì ns¡ú+. X¯s¡DTC§#·TÃeTT n+fÒ n˝≤+{Ï |üs¡ÁãVü≤àC≤„qy˚T Hê≈£î |üs¡eT\ø£å´eTT. n<˚ Hê≈£î nìï ã+<Ûë\qT+&ç eTTøÏÔìdüTÔ+~ nì ‘Ó\TdüTø√ nì ns¡ú+.

|ü<äTHÓì$T<äe n<Ûë´j·T+

181

yÓ÷ø£så TTcÕ´$T ` eTTøÏìÔ kÕÔqT. n+fÒ yÓ≈’ î£ +sƒêìø√, ø¬ ˝’ ≤kÕìø√ |ü+|ü⁄‘êqT nì ns¡+ú ø±<äT. C≤„q+e\¢H˚ <Ûsä à¡ +, n<Ûsä à¡ + (nìïs¡ø±\ ø£sà¡ \|ò\ü +) qT+&ç $eTTøÏÔ nì >∑‘· n<Ûë´j·÷˝À¢ #·÷XÊ+. jÓ÷>∑' ø£sà¡ düT øöX¯\yéT ` ø£sà¡ |ò\ü + n+≥≈£î+&Ü ø£sà¡ \T #˚j·T&Éy˚T øöX¯\+ nH˚ ns¡ú+ #ê˝≤#√≥¢ #Ó|ü≈£îHêï+. 5e n<Ûë´j·T+˝À Hê<ä‘Ô˚ ø£d´ü ∫‘Y bÕ|ü+ ` (5`15) me] bÕbÕ\qT d”«ø£]+#·&TÉ , me] |ü⁄D≤´ìï d”«ø£]+#·&ÉT nì #Ó|üŒã&ç+~ ø£<ë! Çø£ÿ&É ªnìï bÕbÕ\÷ ‘=\–kÕÔqTμ n+≥THêï&˚$T{Ï? 18e n<Ûë´j·T+ es¡≈£L #·~$q ‘·sê«‘· eTqø° dü+<˚Vü≤+ sê≈£L&É<äT. |üs¡e÷‘·à nø£ÿ&Ü, Çø£ÿ&Ü ≈£L&Ü ø£s¡à\≈£î, ø£s¡à|òü˝≤\≈£î dü+ã+<Û+ä ˝Òìyê&ÉT. Çø£ÿ&É≈L£ &Ü C≤„q+ ø£*–+#·&+É <ë«sê ˙≈£î ø£sà¡ |ò\ü + n+≥≈£î+&Ü #˚kÕÔqT n+≥THêï&˚>±˙ ˙e⁄ bÕbÕ\T #˚dü÷Ô+&ÉT, H˚qT yê{Ïì ø£å$Tdü÷Ô+{≤qT, nì ns¡ú+ ø±<äT. n+<äTπø yÓ÷ø£åsTTcÕ´$T R kÕ«‘·àuÛ≤e Á|üø±oø£s¡DÒq ` ª˙ j·T<∏ës¡ú dü«s¡÷bÕìï ˙≈£î Á|üø±•+|ü#˚j·T&É+<ë«sêμ nì lX¯+ø£s¡T\T ns¡ú+ ÁyêXÊs¡T. eTq*ï eTq+ ‘Ó\TdüTø√e&Éy˚T yÓ÷ø£å+ nì ns¡ú+. ¬s+&˚ e÷sêZ\T uÛÑ>∑eBZ‘· ÁbÕs¡+uÛÑ+ qT+&ç C≤„qìwü˜, ø£s¡àìwü˜ nì ¬s+&ÉT e÷sêZ\T ‘Ó\T|ü⁄‘·÷ e#êÃs¡T. ˝Àπø-dæàHé ~«$<Ûë ìcÕ˜ (3`3) ` ˝Àø£+˝À s¬ +&˚ e÷sêZ\T, C≤„qjÓ÷>∑+, ø£s¡àjÓ÷>∑+ nì lø£èwüßí&ÉT #ÓbÕŒ&ÉT. Á|üeè‹Ô <Ûäs¡à+˝À ñ+&˚yê]øÏ ø£s¡àjÓ÷>∑+, ìeè‹Ô <Ûsä à¡ + (dü+Hê´dü<säÛ à¡ +)˝À ñ+&˚yê]øÏ C≤„qjÓ÷>∑+. $T>∑‘ê #Ó|Œæ q e÷sêZ\˙ï (<Ûë´qjÓ÷>∑+, uÛÑøÏÔjÓ÷>∑+ yÓTTˆˆ) ø£s¡àjÓ÷>∑+˝À n+‘·sê“¤eeTj˚T´y˚. nq>± ø£sà¡ jÓ÷>∑+˝ÀøÏ e#˚Ãy˚. eTqTwüß´ì#˚‘· Ä#·]+#·<–ä qe˙ï ø£sà¡ \ø√eπø #Ó+<äT‘êsTT. <Ûë´q+ H˚qT #˚düTÔHêïqT nH˚ uÛ≤eq‘√ ãT~Δ|üPs¡«ø£+>± Ä#·]+#˚ ø£s¡à. n˝≤π> uÛÑøÏÔjÓ÷>∑+. uÛÑ>∑e+‘·TDÏí H˚qT Äsê~ÛdüTÔHêïqT nì #˚ùd ø£s¡à. Ç˝≤ ¬s+&˚ e÷sêZ\T #Ó|Œü ã&Ü¶sTT. á s¬ +&ÉT e÷sêZ\qT nqTdü]+#˚yês¡T C≤„qjÓ÷>∑T\T, ø£sà¡ jÓ÷>∑T\T. M]H˚ men of action and men of contemplation nì y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+ n<Ûä´j·Tq+ #˚dæq W.B. Yeats nH˚ Ä+>∑¢ø£$ nHêï&ÉT. ø£s¡àjÓ÷>∑+, C≤„qjÓ÷>∑+ á ¬s+{Ï˙ ø£\|üe#êÃ nì Ä s√E˝À¢ ô|<ä› #·s¡Ã e⁄+&˚~. n~ Á|üdüTÔ‘· bÕsƒ¡≈£î&çøÏ nqedüs¡y˚T. nsTTHê uÛÑ>∑eBZ‘·˝À lX¯+ø£s¡T\T nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü $kÕÔs¡yÓTÆq #·s¡Ã #˚XÊs¡T. 18e n<Ûë´j·T+˝À düs¡«<ÛäsêàHé |ü]‘·´»´ nH˚ XÀ¢ø±ìøÏ nqTã+<Ûä+>± $|ü⁄\+>± #·]Ã+#ês¡T. <ëì kÕsê+X¯$T~ `

182

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

ø£s¡àjÓ÷>∑+ ` ∫‘·ÔX¯ó~Δì ø£*–düTÔ+~. n+fÒ ìs¡à\‘·«+ |òü\+. kÕøå±‘·TÔ>± C≤„Hêìïe«<äT (n<ë›ìï X¯óÁuÛÑ|ü]∫q≥T¢). ` <Ûë´qjÓ÷>∑+ ` |ü‘+· »*jÓ÷>∑+ yÓTTˆˆ eTqdüT‡≈£î ìX¯Ã\‘·«$TdüT+Ô ~. Bìe\¢ ≈£L&Ü kÕøå±‘·÷Ô C≤„q+ ø£\>∑<äT. ` ÁX¯eD, eTqq, ì~Û<Ûë´düq\T ` eTqdüT‡˝À ìX¯Ã\‘·«+, ìs¡à\‘·«+ (n+fÒ ø£s¡àjÓ÷>∑+, <Ûë´qjÓ÷>±\ |òü*‘·+>±) ñqï|ü&ÉT C≤„q+ ø£*–kÕÔsTT. ` C≤„q+ ø£\>∑&eÉ T+fÒ ø=‘·>Ô ± @<√ e#˚Ã~ ø±<äT. ñqï nC≤„q+ ‘=\–b˛e&ÉyT˚ . eTq dü«s¡÷|ü+ eTq≈£î ‘Ó*j·T&É+. H˚qT ø£s¡Ô, ÁøÏj·T, |òü˝≤\T ˝Òì πøe\T&ÉT, n~«rj·TyÓTÆq #Ó’‘·q´+ nì ‘Ó*j·T&É+. ` C≤„q+ dü+Hê´dæπø ø±<äT dü+kÕ]øÏ ≈£L&Ü. eTqTwü´e÷Á‘·T&Ó’q me]¬ø’Hê (C≤‹, es¡í uÛÒ<ä+ ˝Ò≈£î+&Ü) ø£\>∑e#·TÃ. ` dü+kÕ] / >∑èVü≤düTú&ÉT C≤„ì jÓÆTq|ü⁄&ÉT Ä >∑èVü≤kÕúÁX¯e÷ìøÏ $~Û+∫q ø£s¡à\T #˚j÷· *. n‘·ìøÏ ø£sà¡ |ò\ü + ñ+&É<Tä . nsTTHê ˝Àø£d+ü Á>∑V≤ü + ø√dü+, ˝Àø±ìøÏ Ä<äs¡ÙÁbÕj·T+>± ñ+&É&É+ø√dü+ #˚kÕÔ&ÉT. n‘·ì ø£s¡à πøe\+ #˚cÕºe÷Á‘·+. ø£sêàuÛ≤düeT+{≤s¡T. »qø£eTVü‰sêE $T>∑‘ê sê»s¡T¸\T Ç+<äT≈£î ñ<ëVü≤s¡D\T. ` á ñ<ëVü≤s¡D˝À C≤„q+, ø£s¡à ¬s+&É÷ ø£*dæ ñHêïsTT ø£<ë nH˚ dü+<˚Vü≤+ sêe#·TÃ. ø±˙ n~ dü]ø±<äT. Çø£ÿ&É ø£s¡à ñ+~>±˙ ø£s¡Ô ˝Ò&ÉT. ø√]ø£ ˝Ò<äT, ø£s¡Ôè‘·«uÛ≤eq ˝Ò<äT. ø±e⁄q ø£sêàuÛ≤düj˚T. ø£s¡à n+fÒ ø£s¡Ô ñ+&Ü*. ø£s¡Ô ñ+fÒ |òü\eTT+≥T+~. |òü\eT+fÒ |ü⁄qs¡®qà. ` nìï ø£s¡à\÷ >∑TD≤\≈£î dü+ã+~Û+∫q$. >∑TD≤\T nq>± Á|üø£è‹. BìøÏ nr‘·yTÓ qÆ ~ ÁãVü≤à. ø±ã{Ïº C≤„qe÷s¡+Z , ø£sà¡ e÷s¡+Z s¬ +&É÷ ø£*|æ #˚jT· &ÜìøÏ M˝Ò¢<äT. C≤„q+ ø£*– ø£s¡à|òü\+ ˝Ò≈£î+&Ü ø£s¡à\T #˚dü÷Ô+&Ée#·TÃ. ø£s¡àjÓ÷>∑+ kÕ<Ûäq+, C≤„q+ kÕ<Ûä´+ C≤„q+ ø£s¡à‘√ kÕ~Û+#·ã&˚~ ø±<äì ˇø£yÓ’|ü⁄ n+≥÷H˚ ø£s¡àqT kÕ<ÛäqeTì m˝≤ n+≥THêï+. n+fÒ ø£s¡à πøe\+ yÓTT<ä{ÏyÓT≥Tº. Ç<=ø£ ñ|üø±s¡ø£+. e{Ïº ø£s¡àe\¢ C≤„q+sê<äT. Ä‘·à$#ês¡+e\¢H˚ C≤„q+. uÛÑ÷$T <äTìïqyÓ+≥H˚ |ü+≥ |ü+&É<äT. $‘·Ôq+ Hê{Ï‘˚H˚ |ü+≥ |ü+&ÉT‘·T+~. n<ä›+ X¯óÁuÛÑ+ #˚j·T>±H˚ Á|üø±•+#·<äT. <ëìô|’

|ü<äTHÓì$T<äe n<Ûë´j·T+

183

ø±+‹ |ü&Ü*. Ä‘·à$#ês¡y˚T C≤„qB|ü+. á yê<ä+ $kÕÔs¡+>± nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü eTq uÛ≤cÕ´˝À¢ ø£ìŒdüTÔ+~. C≤„qj·T»„+ uÛÑ>∑eBZ‘·˝À <Ûäsêàìï >∑÷]Ã, uÛÑ>∑e‘·‡«s¡÷bÕìï >∑÷]Ã, Ä‘·àdü«s¡÷bÕìï >∑÷]Ã #Ó|üŒ<ä\∫q dæ<ëΔ+‘· $wüj·÷\T eTT–XÊsTT. XÊÅdüÔ dü+Á|ü<ëj·T+ Á|üø±s¡+ |òü\ÁX¯ó‹, nq>± Ç~ #·<äe&É+e\¢ e#˚Ã ˝≤uÛÑ+ >∑÷]Ã ∫e] XÀ¢ø±\T. Ç<ä+ ‘˚ Hê‘·|ükÕÿj·T HêuÛÑø±Ôj·T ø£<ë#·q ˆ q #êX¯óÁX¯Swüy˚ yê#·´+ q #· e÷+ jÓ÷-uÛÑ´dü÷j·T‹ ˆˆ 67 á XÊÅkÕÔìï n‘·|ükÕÿj·T ` ‘·|üdüT‡ ˝Òìyê&çøÏ>±˙, nuÛÑø±Ôj·T ` uÛÑøÏÔ ˝Òìyê&çøÏ >±˙, ‘Ó\TdüTø√yê\H˚ ÁX¯<äΔ ˝Òìyê&çøÏ>±˙, <˚e⁄DÏí <˚«wæ+#˚yê&çøÏ>±˙ m|ü&˚>±ì #Ó|üŒ≈£L&É<äT nì uÛ≤e+. ‘·|üdüT‡ n+fÒ y˚<ë+‘·yêø±´\ $#ês¡D #˚j·T&É+ nì ô|’q Á>∑Væ≤+#ê+. ÁX¯eD, eTqq, ì~<Ûë´düq\T á XÊÅdüÔ+ e´s¡úeTì uÛ≤e+. Ç+ø± #ÓãT‘·÷ ªªeTq Ç<ä›]jÓTTø£ÿ <Ûäs¡àdüeTà‘·yÓTÆq á dü+yê<ëìï me&ÉT n<Ûä´j·Tq+ #˚kÕÔ&√ (ÁX¯<äΔ‘√ ‘Ó\TdüT≈£î+{≤&√) n‘·&ÉT Hê >∑T]+∫, C≤„qj·T»„+ #˚dæqyê&Éì Hê ì•Ã‘ê_ÛÁbÕj·T+μμ n+{≤&ÉT. ^‘·qT ‘Ó\TdüTø√e&É+ C≤„qj·T»„+. y˚<ä+˝À #Ó|æŒq ¬s+&ÉTs¡ø±\ <Ûäsêà\qT #Ó|üŒ&É+ ^‘· ñ<˚›X¯+. X¯+ø£s¡T\ uÛ≤wü´+ ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À yÓ’~ø£<Ûäs¡à+ ¬s+&ÉT$<Ûë\T. Á|üeè‹Ô<Ûäs¡à+, ìeè‹Ô<Ûäs¡à+ nì #ÓbÕŒs¡T. C≤„ì, ø£s¡àjÓ÷– M]<ä›s¡÷ ˝Àø±ìøÏ nedüs¡y˚T. ˇø£]~ n‘·T´qï‘·yÓTÆq C≤„qe÷s¡Z+, @ ø=~›eT+~ø√ \_Û+#˚~. düe÷»+˝À $T>∑‘ê n+<ä]ø° Ä<äs¡ÙÁbÕj·TyÓTÆ+~ s¬ +&√e÷s¡+Z . <Ûsä à¡ + Á|üø±s¡+ ø£sà¡ \T Ä#·]+#·&+É , ø£sà¡ jÓ÷>∑+>± ø£sà¡ qT Ä#·]+#·≥+. ns¡Tq® T&çø≈Ï L£ &Ü ‘·q dü«uÛ≤edæ<yΔä TÓ qÆ ø£Áå ‹j·T<Ûsä êàìï nqTdü]+#·&+É ˝À ø£*–q yÓ÷Vü≤+ ‘=\–b˛e&É+, dü+»j·TT&ÉT ø£ècÕís¡T®qT\ dü+yê<ëìï Á|üX¯+dæ+#·&É+‘√ ^‘êXÊÅdüÔ+ eTT>∑TdüTÔ+~. j·TÁ‘· jÓ÷π>X¯«s¡' ø£èc˛í j·TÁ‘· bÕs√ú <ÛäqTs¡Δs¡' ˆ ‘·Á‘· l]«»jÓ÷ uÛÑ÷‹Ás¡TΔyê ˙‹s¡à‹s¡àeT ˆˆ 78 ªªjÓ÷π>X¯«s¡T&Ó’q ø£èwüßí&ÉT (nìï jÓ÷>±\≈£î áX¯«s¡T&ÉT, ^‘·˝À ñ<äVü≤]+∫q nìï jÓ÷>±\qT dæ~Δ+|ü#˚j·T>∑\ X¯øÏÔ>∑\yê&ÉT) mø£ÿ&É ñ+{≤&√, <ÛäqTs¡Δs¡T&Ó’q bÕs¡Tú&ÉT mø£ÿ&É ñ+{≤&√ nø£ÿ&É $»j·T+, ◊X¯«s¡´+, <Ûäs¡à+ ñ+{≤sTT nì Hê

184

uÛÑ>∑eBZ‘· ` e÷s¡Z<ä]Ù

n_ÛÁbÕj·T+μμ n+≥÷ dü+»j·TT&ÉT #·Áø£e]ÔjTÆÓ q <Ûèä ‘·sêÅwßü &º ‘ç √ n‘·ìøÏ nÁ|æjT· yÓTqÆ e÷≥qT <ÛÓ’s¡´+>± #ÓãT‘·THêï&ÉT. bÕs¡Tú&ÉT nq>± |üè~∏M ‘·qj·TT&ÉT. Ç‘·&˚ qs¡T&ÉT. ªns¡T®qTDÏí ì$T‘·Ô+>± #˚düTø=ìμ nì ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À #Ó|æŒq≥T¢ eTq+<äs¡+ ns¡T®qT&ç kÕúq+˝Àìyês¡y˚T. n$y˚ø£+#˚‘· yÓ÷Vü≤+˝À ñqï ns¡T®qT&çøÏ Ä‘·à, nHê‘·à $y˚ø£+ #˚dæ JeÁãVü≤à\ dü«s¡÷|ü+ ìs¡÷|æ+∫, ÁãVü≤à ‘·|üŒ eTs=ø£{Ï ˝Ò<äì ‘Ó\|ü&É+, ‘·q ‘·‘·Ô«+ ÁãVü≤à‘·‘·Ô«y˚T nH˚ C≤„q+ ø£*–+∫ ø£s¡àjÓ÷–>± e÷s¡Ã&É+ lø£èwüßí&ÉT #˚dæq |üì. ø£s¡àjÓ÷>∑y˚T Á|üeè‹Ô<Ûäs¡à+˝À ñqï eTq+<ä]ø° Ä<äs¡Ù+. ÇeT+ sê»s¡¸jÓ÷ $<äT' ` nì 4e n<Ûë´j·T ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À #Ó|æŒq≥T¢ Ç~ sêE\≈£î, ãTTwüß\≈£î, düe÷q+>± #Ó|æŒq <Ûäs¡à+. sêE\T, ãTTwüß\T, Ç<ä›s¡÷ Ç|ü&ÉT ˝Òs¡T>±˙, yê{ÏøÏ düe÷q eédüú\T Á|ü‹ düe÷»+˝À m|üŒ{Ïø° ñ+{≤sTT. sê»éédüú, <ëìï dü¬s’q e÷s¡Z+˝À q&ÉbÕ*‡q j·T+Á‘ê+>∑+, ˝ÖøÏø£kÕúsTT˝À á s¬ +&É÷ m|üŒ{Ïø° ñ+&˚y.˚ <Ûsä à¡ + ‘Ó*dæq bÕ\≈£î\T, sê>∑<«˚ cÕ\T ˝Òì X¯eT<äe÷<äT\T ø£*–q y˚T<Ûëe⁄\T, dü<ë˝À#·q #Ó|æŒ düHêàs¡Z+˝À Á|üe]Ô+|ü#˚ùd eT+Á‹ / >∑Ts¡Te⁄ ñ+&É&É+ düe÷»+˝Àì Á|ü»\ n<äèwüº+. |üs¡e÷s¡úkÕúsTT˝À ÁãVü≤à nH˚ ì‘·´|ü<ës¡ú+ ø√dü+ nH˚«wæ+#˚ kÕ<Ûä≈£î\T eTq<˚X¯+˝ÀH˚ ø±<äT Á|ü|ü+#·eT+‘ê ø£ì|ækÕÔs¡T. yê¬s+‘√ Á|”‹‘√ uÛÑ>∑eBZ‘·qT #·<äTe⁄‘·THêïs¡T. uÛÑ>∑eBZ‘·˝À #Ó|æŒq dæ<ëΔ+‘·+ eTqπø>±ø£ »>∑‘·TÔ˝Àì e÷qee÷Á‘·T\+<ä]ø° nq«sTT+#˚~. ìcÕÿeTø£s¡à, uÛÑ>∑e<äs¡ŒDãT~Δ‘√ #˚ùd ø£s¡àjÓ÷>∑+ nH˚$ nìï <˚XÊ˝À¢ nìï ø±˝≤\≈£L nq«sTT+#˚y˚. kÕ<Ûäqe÷s¡Z+˝À ñqïyêfi¯¢≈£î kÕ<ÛäHês¡Vü≤kÕ´*ï ‘Ó\|ü&É+, ø£s¡àe÷s¡Z+˝À ñqïyê]øÏ ø£s¡à\T m˝≤ Ä#·]+#ê˝À ‘Ó\|ü&É+, kÕ<Ûä≈£î&Ó’Hê, ø£s¡àjÓ÷– nsTTHê n‘·ì n+‘·'ø£s¡D+˝À e÷s¡TŒ ‘˚e&É+, eTqdüT‡˝Àì e÷*Hê´ìï ø£&–ç ∫‘·XÔ ó¯ ~Δì ø£*–+#·&+É ‘·<qä +‘·s+¡ Á|üeè‹Ô, ìeè‹Ô e÷sêZ\qT uÀ~Û+#·&É+, á Á>∑+<∏ä+ \ø£å´+. Á>∑+<∏ëìï #·<äe&É+e\¢ Ä \øå±´ìï bı+<ä&Éy˚T |òü\+. ˆˆ z+ ‘·‘Y dü‘Y ˆˆ ˆˆ düs¡«+ lø£ècÕís¡ŒDeTdüTÔ ˆˆ