DUIKEN mei nummer digitaal by vipmedia_breda

DUIKEN MEI 2021 REIZEN: OOSTENRIJK . TECHSCHOOL: GASVERBRUIK EN DRIJFVERMOGEN . ACTUEEL: SIGNI ZOEKHONDEN . ZEELAND: BERGSE DIEPSLUIS . REPORTAGE: LEDERSCHILDPAD . PRODUCTINFO: MASKER BESLAGEN

DUIKEN 32E JAARGANG NR.5 - MEI 2021 € 6,95

MAGAZINE OVER DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

02105

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 6 8 9

SLECHTZIEND

OOSTENRIJK

LEKKER DICHTBIJ! DE TRAUNSEE

«De eerste minuten onder water zijn best spannend»

SIGNI ZOEKHONDEN

5000 euro boete voor vrijwillige duikers REPORTAGE

De lederschildpadden van Trinidad

ZEEUWS NAAKT

ZEELAND

DUIKCOMPUTERS

TOT DE BODEM UITGEZOCHT

8"5&31300'

t 7BDVàN TZTUFFN t JODI NPOJUPS t "MVNJOJVN CFIVJ[JOH

t , )%3 WJEFP t "MVNJOJVN CFIVJ[JOH t #FFMETUBCJMJTBUJF

€ 1499,-

)6(:'05 7*4*0/ 94 )&30 7003 %& /*&68& (0130 )&30 &953" -"/(& "$$6%663 7"/ 663

8"5&31300' t NFHBQJYFMT t , WJEFP t 6JUNVOUFOEF NBDSP

€ 729,-

0-:.164 506() 5(ű 01&/ 8"5&3 %*7&3 ,*5

00, -&7&3#""3 "-4 461&3 ."$30 ,*5

%+* 04.0 "$5*0/ .&5 5 )064*/( .0/*503 ""/ %& 7003 &/ "$)5&3;*+%& 015*0/&&- .&5 ."$30 -&/4 &/ ,-&63'*-5&34

t MVNFO MBNQ t 4QPU FO øPPE t TUBQQFO EJNCBBS

v.a. €549,-

#"$,4$"55&3 .8 00, -&7&3#""3 .&5 015*$"- 4/005 &/ '*-5&34&5 '*-5&34&5 #&4$)*,#""3 */ 1"45&- &/ */5&/4& ,-&63&/

8"5&31300'

t BTTJHF CFFMETUBCJMJTBUJF t 7BDVàNTZTUFFN t 'MBTI USJHHFS

t 1SFDJTJF HFTMFQFO HMBT t HSBEFO CFFMEIPFL t DN GPDVT BGTUBOE

0-:.164 1&/ & 1- 4&5 4/&--& "650'0$64 &/ , 7*%&0

/*&68

8"5&31300'

€ 1349,-

7"/ %&

€ 449,-

€

1934,-

/"65*$". .8-ű

."$30 &/ 6-53" (3005)0&, */ ²²/ %6*,

DUIKEN INSIDE

Nieuws uit de duikwereld 4 Langs de Vloedlijn 8 Plastic Soup Foundation 10 Nina’s Nice News 13

REIZEN

DE LEDERSCHILDPADDEN VAN TRINIDAD EN TOBAGO Al meer dan 100 miljoen jaar is de lederschildpad verwikkeld in een strijd om te overleven. 22 OOSTENRIJK De machtige bergen spiegelen in het water van de Traunsee. En de adembenemende natuur gaat ook onder water verder. 28

REPORTAGE

MENSEN Duiken terwijl je

zichtvermogen onder de 10% zit? Maikel Bader doet het. 46 MIJNDUIKEN Op ontdekking in de mijn Maria Concordia in Sobótka, Polen. 54

NATUUR

PORTFOLIO Diversiteit van de zee 14 ZEELAND Zeeuws naakt 36 RAYMOND WENNEKES SOMETHING DIFFERENT 50 OM DE HOEK Bergse Diepsluis 60 COLUMN VINCENT KNEEFEL 96

WETEN

ACTUEEL Signi Zoekhonden krijgt boete van 5000 euro 42

DE LEDERSCHILDPADDEN VAN TRINIDAD Een ontmoeting onder water met een lederschildpad is ontzettend zeldzaam. Vincent Kneefel ging op zoek naar dit prachtige oerdier in Trinidad.

VOORWOORD

INHOUD MEI 2021

JUDITH RIETVELD HOOFDREDACTEUR

Met het schema van het nieuwe nummer in mijn handen, loop ik naar mijn collega René. «Hebben we niet te veel honden in dit nummer?» vraag ik aan hem. Het klinkt nogal als een gekke vraag, wanneer je voor een duiktijdschrift werkt. Want het gaat niet over zeehonden, maar over Mechelse herders en labradors. Je zou eerder denken dat dat thuishoort bij een ander tijdschrift dat we ook uitgeven, Hart voor dieren. Maar deze honden zijn speciaal. Zo heeft de zwarte labrador Orris, een KNGF Geleidehond, ervoor gezorgd dat de droom van zijn baas uitkwam: de onderwaterwereld verkennen. Maikel Bader had dat nooit gedurfd zonder zijn trouwe viervoeter, die hem kracht en zelfvertrouwen gaf om deze stap te

■ MULTIMEDIA Getest: Nauticam MWL-1 lens 72 ■ TECHNIEK Help, mijn masker beslaat! 62 Duikcomputers 66 Getest: Arran Series 1K Spot 77 Techschool: ademhaling en drijfvermogen 78 Langs de decolijn 81 PRAKTISCH Medisch: Column Menno 82 De hersenen 84 Van fouten leren Zwembad black-out 88 COLUMN ANKE WESTERLAKEN Nachtduik manta‘s Malediven 91 DUIKCENTRA WERELDWIJD Blue Ocean Dive Resort 92 GETIJDENTABEL 95 Onze coverfoto is gemaakt VOLGENDE MAAND 98 door Janny Bosman.

DUIKCOMPUTERS, TOT OP DE BODEM UITGEZOCHT Een duikhorloge, duikcomputer of toch liever een smartwatch met duikfuncties… Mogelijkheden te over als het duikcomputers betreft.

(Zee)honden maken. Ons andere artikel gaat over de Mechelse herders van de non-profit stichting SIGNI Zoekhonden. Deze stichting heeft al 400 vermissingen opgelost. Zij bieden een belangrijk vangnet voor families die met knagende onzekerheid blijven zitten omdat een geliefde op een dag niet meer terugkeert en van de aardbol verdwenen lijkt te zijn. Een geweldige stichting, die nu een boete van € 5.000 toegekend heeft gekregen. Waarom, dat lees je op pagina 42. Even iets heel anders: op pagina 27 en 90 vind je onze DUIKEN-Lezersreizen in samenwerking met Diving World. Zo hebben we in november dit jaar een reis gepland naar Egypte! Heerlijk weg op een liveaboard met enkel Nederlandse en Vlaamse duikers. Met als doel: heel veel haaien spotten! Of je nu met je buddy wilt aanhaken, met een groepje of alleen: gezelligheid én mooie duiken zijn gegarandeerd! 5/2021

DUIKEN.NL

INSIDE

COVID DIVER HEROES Emperor Divers maakt de eerste Covid Diver Hero die een liveaboard-trip heeft gewonnen, bekend. Eerder dit jaar lanceerde de duikorganisatie het Covid Diver Heroes-initiatief, waarmee zij elke maand een held in het zonnetje zetten die zich tijdens de pandemie belangeloos ingezet heeft. De held krijgt een gratis liveaboard-reis op de Malediven of de Rode Zee. Emperors’ eerst held, Deborah Braham, is een ziekenhuis-anesthesioloog in Engeland. Toen aan het begin van de pandemie een tekort aan maskers voor ziekenhuispersoneel ontstond, startte zij een actie via WhatsApp waarin zij mensen aanspoorde om maskers te maken voor gezondheidsmedewerkers. Want zonder maskers lopen artsen en verpleegkundigen een groot risico om zelf besmet te raken door de patiënten die zij moeten behandelen. Deborah zelf was overweldigd door het resultaat van haar actie: «Aanvankelijk waren het alleen mensen die ik kende die gehoor gaven aan mijn oproep, maar al heel snel ook veel mensen die ik niet eens ken. Binnen korte tijd was de actie zo groot geworden met zoveel mensen die wilden helpen!» Slechts enkele weken nadat Deborah Braham op WhatsApp om hulp had verzocht, werden er meer dan 75.000 mondkapjes aangeleverd. Deborah werd beoordeeld als de winnaar van de eerste liveaboard-trip naar de Rode Zee. Wil je ook iemand nomineren, ga dan naar www.emperordivers.com en zoek op ‘thank your covid hero’.

DUIKEN.NL

5/2021

Winnaar Suunto Vyper Novo

Zoals elk jaar mochten wij in januari de producten uit Langs de vloedlijn van onder de DUIKEN-boom verloten onder onze lezers. Nonie van der Munnik was de gelukkige winnaar van de Suunto Vyper Novo duikcomputer. Het moge duidelijk zijn dat Noni ontzettend blij is met haar prijs!

Onder redactie van: Manja Jurgens, e-mail: manja@duiken.nl

Blauwe planeet David Attenborough kennen we bijna allemaal van zijn prachtige documentaires en de populaire Netflix-serie The Blue Planet. Nu is er een bijzonder boek van deze serie gemaakt voor kinderen. Het boek staat vol met prachtige tekeningen en verhelderende teksten. Zo worden op een wereldkaart de verschillende oceanen aangegeven met hun verschillende stromingen. Reis daarna, al bladerend door het boek, naar alle dieptes en uithoeken van onze wereldzeeën. Je maakt kennis met de mysterieuze dieren die in de donkerste en diepste wateren leven, maar leest ook hoe belangrijk de ondiepere kust en groene zeeën zijn voor het voortbestaan van alle onderwaterdieren. Een prachtig boek om door te bladeren, te lezen met kinderen of om zelf wat van op te steken. Carolien Rip – eigenaar boekhandel Silvester Dit boek bestellen? Bezoek www.silvester.nu of breng een bezoek aan de gezellige boekwinkel van Carolien. Zelf is ze ook fervent duiker en is begin dit jaar een nieuwe boekwinkel gestart in hartje Zoetermeer. Prijs boek: € 16,99.

YS-D3 onderwaterﬂitser IJzersterk met een mooi design. “ Super bedienen betrouwbaar. Lichtgewicht met voldoende power. Daarom kies ik voor Sea&Sea.

Mis geen moment dankzij de ultra moderne flitstechnologie van de YS-D3. Deze krachtpatser met een richtgetal van 33(GN) is toch compact van formaat en relatief licht van gewicht. Je opnamen worden optimaal en uiterst egaal belicht door de asferische lens boven de dubbele flitsbuis. De YS-D3 beschikt over een continue flitstechnologie en weet daarom van geen ophouden. Hoe je het ook bekĳkt, het is een onderwaterflitser van ongeëvenaarde kwaliteit en prestatie.

“

Sea & Sea Europe www.seaandsea.eu / info@seaandsea.eu seaandsea.eu

Proud brand ambassador: Els Van Den Borre

Sea and Sea

INSIDE

VERZEKERD BIJ LOKAAL DUIKEN Bescherm jezelf, terwijl je lokaal duikt. DAN Europe biedt nu een nieuwe optie voor lidmaatschap die specifiek het lokale duiken ondersteunt. Het Dive Local verzekeringsplan is bedoeld om zowel perslucht- als apneuduikers te dekken tijdens hun duikactiviteiten uitsluitend in eigen land. Alle type duiken zijn gedekt, waaronder technisch duiken. Meer info: www.dan-europe.org

Duikbeurs InterDive Friedrichshafen Als alles meezit, zal in september de populaire reis- en duikbeurs Interdive voor de 9e keer gehouden worden in Friedrichshafen, Duitsland. Misschien wel de enige duikbeurs in Europa die dit jaar fysiek gehouden wordt. De bekende vertegenwoordigers van de duikindustrie zullen op de beurs vertegenwoordigd zijn. Gerenommeerde bedrijven Aqua Lung, Camaro, SSI, Seacam evenals tal van touroperators, liveaboards en internationale duikcentra hebben zich al aangemeld. Net als vorig jaar zal het InterDive-team ook nu weer nauw samenwerken met de autoriteiten en Messe Friedrichshafen om een veilig, hygiënisch en gezond evenement voor alle gasten te garanderen. Data: 23-26 september 2021. Check alle info: friedrichshafen.inter-dive.de

Tweede ambassadeur BSOD De fanbase die de visie en missie van BSOD (Bright Side of Diving) deelt, blijft groeien en nu heeft hét merk van sustainable divewear zijn tweede ambassadeur: Paolo Sperti! Hij is, met meer dan 25 jaar duikervaring, een gepassioneerd onderwaterfotograaf en tevens leider van een team vrijwilligers dat historische wrakken lokaliseert, onderzoekt en in kaart brengt. In Paolo’s eigen woorden: «Ik ben enorm verheugd om de Italiaanse ambassadeur te zijn en BSOD’s missie te steunen, want ik hecht erg veel waarde aan het beschermen van de oceaan en het charitatieve initiatief.» Kijk voor alle gave producten zoals beanies, t-shirts en hoodies op www.bsod-wear.nl

DUIKEN.NL

5/2021

AN EVOLUTION IN PERFORMANCE AND WARMTH VELOCITY ULTRA De Bare Velocity Ultra is een uiterst comfortabel wetsuit gemaakt met de Progressive Full-Stretch constructie met als toevoeging van de Ultrawarmth Omnired® Infrared Technology. Deze technologie zet jouw lichaamswarmte om in infrarode energie, waardoor je warmer blijft en langer duikt. De Progressive FullStretch-constructie neemt de unieke anatomische pasvorm van Bare als startpunt. Vervolgens plaatsen we speciale volledig rekbare materialen op uitgelichte plaatsen waar flexibilteit en slijtvastheid essentieel zijn.

MEER INFO: AMILCOSPORTS.NL Beschikbaar in 7mm Kleur: zwart 15 maten - (kleurbeperking kan van toepassing zijn ) ook leverbaar als 3MM, 5MM en 8/7 MM Semi Dry En de kleuren: Blauw & Lava

@BARESPORTS #VELOCITYULTRA

INSIDE

LANGS DE VLOEDLIJN DE ALLERNIEUWSTE DUIKPRODUCTEN

SCUBAPRO

Minder inspanning

Deze ademautomaat combineert Scubapro’s beste 1e trap met membraan met de luchtgebalanceerde 2e trap. De MK17 EVO is volledig afgeschermd van het water en werkt dan ook probleemloos, hoe koud het water ook is. Inwendig is het ontwerp zodanig verbeterd dat er meer lucht uit de lagedrukpoorten komt. De C370 heeft de beste kenmerken van zijn voorganger, de C350, plus een gebalanceerde klep. Het uitademstuk, gebaseerd op het ontwerp van de S620 Ti, draagt ertoe bij dat ten opzichte van de C350 ademen 10% minder inspanning kost. Verkrijgbaar als INT 232 of DIN 300. Prijs: € 365. www.scubapro.eu

METALSUB

Van alle markten thuis Een compacte, maar krachtige lamp die je eenvoudig aan de buitenzijde oplaadt. Dat zorgt voor minder kans op vollopen. De accu van de Metalsub XRE860-R lamp is uitneembaar, dus mocht je weer op vakantie kunnen, kan hij gewoon mee. De lamp heeft 850 lumen lichtopbrengst, vier dimstanden en twee waarschuwingssignalen (SOS en Flash) en een 10° spot reflector. De brandtijd is 90 minuten op vol vermogen met daarna tot vier uur afnemend licht. Prijs: € 259. www.amilcosports.nl

MARES

FOURTH ELEMENT

Modieus de zomer door

GAAF! De nieuwe zomercollectie van Fourth Element! Zoals we inmiddels wel van het merk zijn gewend, zijn al hun producten op duurzame wijze en met zoveel mogelijk gerecyclede materialen geproduceerd, om zo restafval te beperken. Check de site voor al de nieuwe T-shirts van 2021! www.divevalley.com

CAMARO

Koppie Koppie

Het geheim van de warmte van deze Camaro Titanium cap is de combinatie van het materiaal en de pasvorm. Het titanium gecoat neopreen is uiterst elastisch waardoor je de cap gemakkelijk aantrekt. Het is volledig glad aan de binnenzijde en sluit dus overal naadloos om je hoofd en zelfs ook om de nek. Doordat de cap maar 4 mm dik is, zit hij bovendien erg comfortabel. Maar toch geeft hij meer isolatie dan een gemiddelde 7 mm cap. Maten: XS tot en met XXL. Prijs: € 59,95. www.camaro.at 8

DUIKEN.NL

5/2021

Voor de freedivers

De nieuwe Mares freedive vin X-Wing Apnea combineert de kracht van een lang, duurzaam vinblad met een uiterst comfortabele, ergonomische, ultrareactieve X-Wing voetpocket die is ontworpen om met of zonder neopreen sokken te dragen. Dit hoogwaardige vinblad van voorgeïmpregneerde glasvezel van hoge kwaliteit, heeft een lengte van 693 mm en is perfect aangepast aan een gemiddelde vinslagfrequentie. Verkrijgbaar in een soft of medium vinblad. Prijs: € 369. www.mares.com

Onder redactie van: Manja Jurgens

OCEAN MANAGEMENT SYSTEMS

Past iedereen

Welke maat je ook hebt: deze wing past jou! In te stellen van maat XS tot XL, met daartussen halve maten. One size fits all! Je past het harnas eenvoudig aan door de band op de schouder naar beneden of omhoog te schuiven. Het harnas heeft nieuwe en verbeterde gewatteerde schouderbanden en een dubbelwerkende ontgrendelingsgesp van rvs die aan beide zijden meer dan 900 kg kan dragen. D-ringen: vier op de borst, twee op de tailleband en twee op de snel verstelbare kruisband. Het harnas kan op elke standaard backplate worden geïnstalleerd. Prijs: € 789 aluminum versie, staal € 799. www.omsdive.eu

ONDERWATERHUIS

Filmen zonder nat te worden

Deze professionele 4K-onderwaterdrone is aangesloten met een 100 of 200 meter kabel op een basisstation. Je kunt de drone besturen met de afstandsbediening en tegelijk op je smartphone live kijken waar de drone naartoe gaat, dankzij de wifi-verbindingen tussen het basisstation en je telefoon. De maximale diepte van de drone is 100 meter, hij heeft twee lampen van maar liefst 2.000 lumen en kan 4K-video’s en 12Mp foto’s maken. De drone is uitermate geschikt voor bijvoorbeeld onderwaterinspecties. Prijs: € 2.999. www.onderwaterhuis.nl

AUDIOL®SWIM

TUSA

Houd het simpel Zo simpel kan het zijn. Niets geen moeilijke instelmenu’s, maar gewoon een overzichtelijke makkelijk te bedienen duikcomputer, de TC-1 van Tusa. Een allround recreatieve duikcomputer geschikt voor normale duiken, nitroxduiken en ook voor freediving. Stoer of elegant van uiterlijk, zodat je deze ook als gewoon horloge kan dragen. Bijkomend voordeel is dat hij middels een meegeleverde adapter via USB op te laden is. Dat scheelt weer kostbare batterijwissels. Verkrijgbaar in geheel zwart of in wit met gouden ring. Prijs: € 299. www.tusa.com

Cadeau van de maand

Winnen? Vul dan de actiecode Audiol in op www.duiken.nl en maak kans!

Even sprayen Audiol®Swim oorspray werkt waterafstotend, gaat irritatie van zout- en zwembadwater tegen, voorkomt dus jeuk en helpt de natuurlijke oorsmeerwerking. De spray bestaat uit zeer fijn gefilterde medische olijfolie en 0,5% tee trea olie dat via een unieke en gepatenteerde verstuiver de gehoorgang “coat”. Werkt 18 tot 48 uur en zorgt dat het water en bezinksel in dat water weer mee naar buiten spoelt. Simpelweg 1-2 doseringen van 0,05 ml in de gehoorgang vóór het watercontact inspuiten. Prijs: € 14,95. www.amilcosports.nl 5/2021

DUIKEN.NL

INSIDE

PLASTIC SOUP FOUNDATION STRIJD TEGEN PLASTIC SOUP

BUBBLE BARRIER IN AMSTERDAM De Bubble Barrier in het Westerdok in Amsterdam draait sinds vorig jaar november op volle toeren. Dagelijks onderschept het sigarettenpeuken, chipszakken en zelfs surfboards die anders naar de Noordzee waren gedreven. Plastic Soup Foundation gaat onderzoek doen naar dit afgevangen grachtenplastic.

e naam Bubble Barrier zegt eigenlijk al precies wat het inhoudt: het is een bellenscherm. Door lucht door een geperforeerde buis te pompen, die op de bodem van een rivier ligt, wordt een bellenscherm gecreëerd. Dit bellenscherm zorgt voor een opwaartse stroming, die afval naar de oppervlakte voert. Door het bellenscherm diagonaal in de waterweg te plaatsen, wordt er slim gebruikgemaakt van de natuurlijke stroming van de rivier. Het afval wordt hierdoor naar het opvangsysteem aan de oever gedreven. Het opvangsysteem is zo ontworpen dat het in harmonie samenwerkt met het bellenscherm om plastic afval te verzamelen en te bewaren. Vervolgens zal het uit het

DUIKEN.NL

5/2021

water worden verwijderd om verwerkt te worden. Met de Bubble Barrier als nieuw middel zoekt Waterschap Amstel, Gooi en Vecht in samenwerking met Amsterdam Plastic Smart City naar een oplossing voor het zwevende plastic en kleiner plastic afval, dat achterblijft in het grachtenwater. Het Westerdok in Amsterdam, een verbinding van de grachtengordel met het IJ, vonden zij een logische plek om een Bubble Barrier te plaatsen. Met het bellenscherm wordt voorkomen dat de afvalitems tot de plastic soep gaan behoren en na verloop van tijd fragmenteren in minuscule plastic deeltjes. Ruim een jaar lang wordt het door de Bubble Barrier verzamelde afval gedroogd, gesorteerd en geanalyseerd.

Het afval wordt gecategoriseerd binnen de zogenaamde OSPAR-methodiek. De ruim 100 OSPAR-categorieën binnen deze methode zullen na de monitoringsperiode een schat aan informatie opleveren. Zo zal naast kennis over het functioneren van de Bubble Barrier, ook inzicht verkregen worden in de vele bronnen en vormen van plastic vervuiling en de variaties daarin per seizoen. Plastic Soup Foundation gaat onderzoeken hoeveel plastic er wordt gevangen; om welke items het gaat, welke merken veel voorkomen en of het afval tot de bron is te herleiden. Dat is belangrijke informatie om plastic afval in de grachten in de toekomst doelgericht te voorkomen. Bijvoorbeeld door in gesprek te gaan met producenten over alternatieven voor plastic wegwerpverpakkingen en een snelle invoering van statiegeld op blikjes. Een verbod op bepaalde wegwerpproducten en het overstappen op duurzame verpakkingen, draagt bij aan de strijd tegen plastic soep. Plastic Soup Foundation verwacht halverwege of aan het eind van 2021 de eerste resultaten te kunnen delen.

Tekst: Nina Tourton Foto’s: Plastic Soup Foundation en The Great Bubble Barrier, AGV/Cynthia van Elk

PLASTIC SOUP FOUNDATION

«Plastic is als een sluipmoordenaar. Voor dier én mens.» Plastic Soup Foundation is opgericht in 2011 en is gevestigd in Amsterdam. Met een klein, betrokken en gedreven team wordt dagelijks hard gewerkt aan het centrale doel: geen plastic in ons water en ons lichaam! Hoe zijn jullie begonnen? Maria Westerbos, onze directeur, besloot in 2009 haar carrière als tv-producer in de wilgen te hangen nadat zij een programma had gemaakt over het probleem van de plastic soep. Tegenwoordig is deze problematiek dagelijks in het nieuws, maar destijds hadden nog maar weinig mensen erover gehoord. Maria wist meteen dat zij zelf in actie moest komen en richtte in februari 2011, aan haar keukentafel, de Plastic Soup Foundation op. Inmiddels zijn we volgens de internationale pers: one of the leading advocacy groups to tackle plastic pollution in the world. Wat voor effecten heeft plastic afval op onze planeet, de dieren en wijzelf? De mens heeft plastic uitgevonden en dieren lijden eronder. Verstrikking in plastic kan gruwelijke gevolgen hebben voor dieren. Het kan leiden tot ontstekingen, vergroeiingen of amputatie van ledematen. Dieren kunnen geen onderscheid maken tussen plastic en voedsel. Schildpadden zien bijvoorbeeld plastic tassen aan voor kwallen die zij graag eten. Dieren krijgen microplastics in hun lichaam. Aangezien het ene dier het andere eet, kunnen microplastics zich door de voedselketen

verplaatsen. Zowel planten als dieren, passen zich aan hun omgeving aan. In hun ecosystemen ontstaat telkens een nieuw evenwicht. Plastic verstoort dat evenwicht. De plasticvervuiling is in zo’n korte tijd ontstaan, dat dieren hun gedrag niet hebben kunnen aanpassen. We denken dat plastic veilig is om te gebruiken en om er bijvoorbeeld voedsel in te verpakken, maar steeds meer wetenschappers waarschuwen ons voor alle gevaren van plastic. Gevaren? Leg eens uit? Plastic is als een sluipmoordenaar. Vooral de allerkleinste deeltjes vormen een gevaar voor onze gezondheid. De concentratie aan microplastics in het milieu en in de lucht neemt exponentieel toe. We eten, drinken en ademen plastic. Om plastic producten hard of zacht te maken, worden chemische stoffen gebruikt die er sterk van worden verdacht onze hormoonhuishouding te verstoren. Tussen zwerfplastic en de kans op infectieziekten is een rechtstreeks verband. Er is echter nog amper onderzoek gedaan naar mogelijke gezondheidsrisico’s. Wat voor effect hebben microplastics nu werkelijk op ons lichaam? Hoe gevaarlijk zijn ze precies? De eerste onderzoeken zijn pas in 2019 gestart.

Wat zijn volgens jullie goede oplossingen om zo min mogelijk plastic in huis te halen? Wil je je eigen plastic voetafdruk verkleinen en de hoeveelheid plastics terugdringen waarmee je dagelijks in aanraking komt, download dan onze My Little Plastic Footprint-app. Deze app helpt je om te kiezen voor duurzame alternatieven voor de plastic producten die je vandaag de dag gebruikt. Door op plasticdieet te gaan verlaag je jouw PMI (Plastic Mass Index) en draag je direct bij aan de reductie van plastic. Scan ook jouw cosmetische producten: van lippenstift tot zonnebrandcrème; aan heel veel verzorgingsproducten worden micro-en zelfs nanoplastics toegevoegd. Het gaat om piepkleine plasticdeeltjes die via het doucheputje in het riool belanden en uiteindelijk in zee terechtkomen. De Beat the Microbead-app is de snelste manier om te leren of jouw cosmetica en persoonlijke verzorgingsproducten plastic ingrediënten bevatten. Wat moet je vooral niet doen? Ervan uitgaan dat jouw handeling geen impact heeft. Ieder individu kan het verschil maken. Dus door te kiezen voor duurzame alternatieven voor bepaalde producten, zorg je er direct voor dat je impact maakt!

OVER THE GREAT BUBBLE BARRIER The Great Bubble Barrier is sinds 2017 hard aan het werk geweest om hun ontwerp te finetunen: om zo op de best mogelijke manier en op zoveel mogelijk plekken plastic uit open wateren te ‘vissen’. Het mooie aan dit systeem is dat het de vissen en de schepen niet tot last is: die kunnen er ongestoord doorheen zwemmen en varen. In november 2017 werd de eerste full scale pilot - van maar liefst 200 meter - in de IJssel gerealiseerd. Onderzoek hieruit liet blijken dat de Bubble Barrier 86% van het testmateriaal

uit het water blokkeerde. Exact twee jaar later - en een winnaarsprijs van de Postcode Loterij: Green Challenge - op zak, heeft het team van The Great Bubble Barrier in november 2020 de eerste Bubble Barrier in de gracht van Amsterdam geplaatst. Stilzitten zijn ze ondanks hun succes in Nederland zeker niet van plan. Ze hopen zo snel mogelijk de Bubble Barrier in Azië toe te kunnen passen, 8 van de 10 meest vervuilende rivieren in de wereld bevinden zich namelijk daar.

5/2021

DUIKEN.NL

INSIDE

Tekst en foto’s: Nina Tourton

NINA’S NICE NEWS

NATUURLIJKE VERF Je witte T-shirt een ander kleurtje geven zonder milieuonvriendelijke verfproducten in huis te halen? Zo doe je dat! Stap 1: Zet een pan met water en een kopje zout/azijn op het vuur, stop je witte T-shirt erbij en laat zachtjes koken – ja, dat lees je goed - voor ongeveer een half uurtje. Stap 2: Stop ondertussen het natuurlijke verfproduct in een aparte pan en laat koken totdat het de gewenste kleur bereikt heeft. Stap 3: Haal de pan vervolgens van het vuur en doe je T-shirt erbij. Laat dit zo lang mogelijk trekken – 5 á 8 uur wordt aangeraden. Stap 4: Haal je T-shirt vervolgens uit de pan, spoel het grondig uit, laat drogen (niet in de zon!) en je bent klaar! Beige: Een flinke pot zwarte koffie of koffiedik. Oranje: de schillen van een ui. Geel: kurkuma. Rood: bietjes. Blauw: rode kool (voeg van tevoren wat baking soda toe aan het water). Extra tips: Er zijn meerdere methodes om dit te doen dus research en trial and error horen erbij. Wassen met de hand in verband met langer kleurbehoud. Probeer de tie dye techniek door middel van oproltechnieken en elastiekjes. (als op de foto). Rol kruiden en bloemen in je kleren voor een extra effect!

VISVRIJ VISBLIJ Als je mijn rubriek vorige maand ook gezien hebt, dan komt de naam Lisette Kreischer je waarschijnlijk al bekend voor. Zij heeft samen met Maartje Borst voor de Visvrij Challenge van de Dierenbescherming 10 visvrije recepten geschreven! Sinds 1 april kan je je opgeven voor de recepten. Ga naar: doemee.dierenbescherming.nl/vischallenge en schrijf je in. Deelnemers ontvangen elke week een sms’je met een visvrij recept en aan het eind het vrolijke VisVrij VisBlij receptenboekje. Omdat op het moment van schrijven de Challenge al is gestart, hebben we hier alvast een recept voor je! Non-Fishy Taco’s In tropische landen wordt vis vaak met fruit gecombineerd. Deze non-fishy taco’s zijn hierop geïnspireerd. Jong jackfruit heeft een mooie flaky textuur, wat het een perfect alternatief voor vis maakt. De combinatie met bloemkool, specerijen, mango, avocado en ingelegde uitjes levert een rijk palet aan heerlijke smaken op, en de kleuren van het gerecht spetteren van je bord af! Voor ca. 4 personen. Ingrediënten: 1 blik jonge jackfruit, afgespoeld en uitgelekt • 1 bloemkool, verdeeld in zeer kleine roosjes • 2 rode uien, gepeld • 1 tl kerriepoeder • grof zeezout en zwarte peper naar smaak • 4 el olijfolie • 4 el azijn • 6 el vegan mayo • 1-2 tl sriracha of sambal oelek • 12 tacoschelpen • 1 avocado, gepeld, ontpit en in plakjes gesneden • 1 mango, geschild en in kleine blokjes gesneden • 1 bakje wakamé (zeewier) - visafdeling in supermarkt Bereiding: Verwarm de oven voor op 200°C. Bekleed een bakplaat met bakpapier. Knijp met de hand het jackfruit fijn. Ook de driehoekige hardere stukjes kun je wat fijner knijpen. Meng de kleine bloemkoolroosjes erdoor. Snijd 1 van de uien verticaal in partjes en doe ook over op de bakplaat. Meng de groenten met het kerriepoeder, flink wat zout en peper en de olijfolie. Rooster in ca. 25 minuten tot alles er gaar en mooi gekleurd uitziet. Dressing en taco‘s (de puntjes op de i): Snijd de andere ui in dunne halve ringen. Strooi er wat zout op. Doe ze in een bakje of glas en giet de azijn erover. Laat dit zo lang mogelijk staan. Meng de vegan mayo met de sriracha of sambal. Verwarm de taco’s 1 minuut in de oven. Besmeer ze licht met de pittige mayo. Vul met de geroosterde groenten, en top ze af met wat avocado, mangoblokjes en een plukje zeewier. Eet smakelijk!

SMYLE! Nee, dit zijn geen pepermuntjes, het is tandpasta! SMYLE is 100% plastic vrij, 100% Nederlands, vegan en gemaakt van alleen natuurlijke ingrediënten. Hoe het werkt: doe een tabletje in je mond, maak je tandenborstel nat, kauw op het tabletje totdat het gaat bubbelen en poetsen maar! Zo simpel kan bewustzijn zijn. Het flesje – inclusief 65 tabletten – kost zo’n € 5,95 en is te koop op www.wesmyle.nl en verscheidene online drogisten.

OVER NINA TOURTON Nina is journaliste, fotograaf en fervent duiker. Hergebruiken en alles halen uit de producten die ze consumeert, is helemaal haar ding. Elke maand brengt ze ons op de hoogte van oceaanvriendelijke producten, de laatste nieuwtjes, de leukste uitstapjes, hoe je duurzamer en milieubewust kunt leven én eten.

5/2021

DUIKEN.NL

NATUUR

PORTFOLIO

Valentijnshart van haaien op Fiji. Foto: 1/160, F11, ISO 500

DUIKEN.NL

5/2021

Bescheiden? Dat is zeker een woord dat op onderwaterfotograaf Peter de Maagt van toepassing is. Een winnaar? Reken maar! Zijn portfolio bestaat uit prachtige prijswinnende onderwaterbeelden.

DIVERSITEIT

VAN DE ZEE 5/2021

DUIKEN.NL

NATUUR

PORTFOLIO

Sommige hengelaarsvissen zijn zo lelijk, dat ze weer mooi worden. Dit exemplaar is volop aan het vissen met zijn hengeltje. Foto: 1/250, F10, ISO 100

Zo mooi! Secretary blennies kunnen van die heel expressieve gezichtsuitdrukkingen hebben. Foto: 1/100, F18, ISO 250

DUIKEN.NL

5/2021

Fluorescentie-duiken laten je - letterlijk - alles in een nieuw licht zien. Het kleine transparante visje wordt van achteren belicht door het ‘gloeiende‘ koraal. Foto: 1/200, F14, ISO 400

5/2021

DUIKEN.NL

NATUUR

PORTFOLIO

Bryde’s walvissen zijn de neefjes van de blauwe vinvis. Deze schoonheid kijkt ons aan voordat ze de diepte in duikt. Foto: 1/400, F8, ISO 500

DUIKEN.NL

5/2021

De Galapagos Eilanden zijn niet alleen bijzonder boven water. De zeeleguaan is een mooi voorbeeld van Darwins’ evolutietheorie. Eigenlijk moeten we medelijden hebben met Darwin dat hij geen duiker was... Foto: 1/160, F14, ISO 500 Een foto aan het einde van de dag van de riffen bij Ras Katy in de Straat van Tiran, vlak bij Sharm El Sheikh. De Sinaï toornt boven het rijke koraal uit. Foto: 1/160, F22, ISO 500

5/2021

DUIKEN.NL

NATUUR

PORTFOLIO Onderwatersplitlevelfoto op de USS Kittiwake in Grand Cayman. Foto: 1/125, F8, ISO 400

Zilveren tornado in Cabo Pulmo. Foto: 1/160, F14 ISO 500

Zijdehaaien zijn de kers op de taart als je gaat duiken in Cuba. Vlak voor de zon ondergaat, kun je de haaien in het gouden uur fotograferen. Foto: 1/125, F10, ISO 500

DUIKEN.NL

5/2021

ALS JE ZELF BLIJ WORDT VAN JE RESULTATEN, DAN BEN JE AL VOOR 99% KLAAR! ... zegt Peter de Maagt. De 57-jarige onderwaterfotograaf ontdekte twintig jaar geleden zijn passie voor onderwaterfotografie en deelt zijn kennis graag met anderen. Wat kan jou frustreren met onderwaterfotografie? Eigenlijk niet zo heel erg veel. Neem de Sardine Run als voorbeeld. Je gaat ernaartoe in de beste tijd, maar dat betekent alleen maar dat je je kans optimaliseert om daadwerkelijk iets te zien te krijgen. Er is nog steeds geen enkele garantie. Als je daar niet tegen kunt, moet je je ook niet bezighouden met onderwaterfotografie. Wat is een goede onderwaterfoto voor jou? Een foto die gebruikt wordt door anderen. Zeker als het gebruik ten behoeve van natuurbehoud is. Dat geeft mij een enorme voldoening. Wat zijn je favoriete onderwerpen? Het is geen geheim dat ik enorm van het duiken met haaien hou. Maar dat gezegd hebbende: ik word vrolijk van alles onder water. De foto van de secretary blenny toont heel duidelijk aan dat zelfs het kleinste wezentje een eigen karakter heeft. Maar ook kleurrijke koralen vind ik prachtig. Ik snap ook nooit dat sommige duikers ontevreden boven komen omdat ze dit en dat niet gezien hebben op die ene specifieke duik. Ik heb wel een lichte voorkeur voor het fotograferen van leven in plaats van wrakken. Maar dat is niet echt een heel sterke voorkeur. Ik probeer zoveel mogelijk verschillende technieken te leren, maar ik denk dat ik niet slecht ben in belichting in het algemeen. Ik kan genieten van off-camera strobe, snooting en fluorescentie-fotografie. Wat zou je graag nog eens voor je lens hebben? Iets wat ik er nog niet voor gehad heb! En dat kan werkelijk van alles zijn. Tot

nu toe is het nog niet gelukt om een zeeluipaard te fotograferen, dus dat staat op de lijst. Maar ook de spotted handfish in Nieuw-Zeeland. Eigenlijk is mijn lijst oneindig. Wat is je favoriete bestemming voor onderwaterfotografie? Degene waar ik in de toekomst naartoe mag gaan. Alles heeft zijn charmes! Er zijn maar weinig bestemmingen waar ik teleurgesteld van terugkom. Ik denk ook dat het antwoord afhangt van wat je wilt zien. Er zijn een aantal locaties waar je specifieke dieren kunt zien. Zo heb je bestemmingen die ideaal

zijn voor macro. Maar die zijn dan misschien niet perfect voor haaien of manta’s. Het probleem is eigenlijk dat mijn interesse (te) breed is en dus een heel scala aan landen favoriet zijn voor verschillende onderwerpen. Heb je nog handige tips? Als je zelf blij wordt van je resultaten, dan ben je al voor 99% klaar! Als je vooruitgang wilt boeken, denk dan aan het volgen van een specifieke onderwaterfotografiecursus. En vraag zoveel mogelijk aan andere fotografen. Geen enkele vraag is dom!

Peter de Maagt heeft een grote passie voor het onderwaterleven en probeert zoveel mogelijk verschillende technieken toe te passen.

5/2021

DUIKEN.NL

REIZEN

TRINIDAD EN TOBAGO LEDERSCHILDPAD

DE LEDERSCHILDPADDEN VAN TRINIDAD

Al meer dan 100 miljoen jaar is de lederschildpad verwikkeld in een strijd om te overleven. Deze gigantische reptielen komen het dichtst in de buurt van dinosauriërs en zijn de grootste schildpadden ter wereld met een lengte van maar liefst 2,2 meter. Ze zijn tevens een van de meest schuwe zeedieren, waarmee een ontmoeting onder water ontzettend zeldzaam is. Onderwaterfotograaf Vincent Kneefel ging op zoek naar dit prachtige oerdier in Trinidad.

DUIKEN.NL

5/2021

Tekst en foto’s: Vincent Kneefel

5/2021

DUIKEN.NL

REIZEN

TRINIDAD EN TOBAGO LEDERSCHILDPAD

ederschildpadden zijn uiterst schuw dus je moet een flinke portie geluk hebben om ze te zien, laat staan om ze onder water tegen te komen. Met een lengte van maar liefst 2,2 meter en een gewicht van bijna 1.000 kilogram zou je zeggen dat het niet moeilijk zou zijn om ze te spotten, als je weet waar je ze kan vinden. In 2015 reis ik samen met onderwaterfotografen Michael Patrick O’Neill en Douglas Seifert naar Trinidad en Tobago om deze reuzen te fotograferen voor mijn boek Giants of the Caribbean. Een leuke bijkomstigheid is dat mijn vrouw oorspronkelijk uit Trinidad komt. Maar waarom nu Trinidad? De Atlantische lederschildpadden zwemmen duizenden kilometers van de westkust van Afrika, de oostkust van Canada en zelfs het Verenigd Koninkrijk, naar Trinidad en Tobago om eieren te leggen. Vrouwelijke lederschildpadden kunnen maar liefst negen nesten met eieren leggen binnen een enkel broedseizoen, meestal met intervallen van 10 dagen, en met maar liefst 80 gelegde bevruchte eieren per nest. Deze eieren zijn ongeveer zo groot als een kippenei. De lederschildpad legt ook ongeveer 30 kleinere onbevruchte eieren die de nodige ruimte in het nest creëren voor de jongen om te overleven. De totale incubatietijd is 55-75 dagen, waar de temperatuur van het zand, verbazingwekkend genoeg, het geslacht van de jonge zeeschildpadjes bepaalt. Bij een temperatuur van relatief 29,5 graden Celsius zal een mix van mannelijke en

DUIKEN.NL

5/2021

vrouwelijke jongen geboren worden. Bij warmere temperaturen worden meer vrouwtjes geproduceerd, terwijl bij lagere temperaturen juist de mannetjes de overhand krijgen. Door de toenemende warmte veroorzaakt door klimaatverandering, worden er nu al meer vrouwtjes dan mannetjes geboren. Uiteindelijk zal slechts één op de 100 het overleven. Vrouwelijke jongen die de zee bereiken, zwerven door de oceaan tot ze geslachtsrijp zijn. Uiteindelijk keren ze terug naar precies dezelfde broedgebieden om hun nakomelingen te produceren. Mannelijke lederschildpadden blijven hun hele leven in de oceaan en keren nooit meer terug naar het vasteland. BEDREIGINGEN Vanwege hun extreem taaie huid en omvang zijn de enige natuurlijke vijanden haaien, orka’s en mensen. De lederschildpad wordt echter met uitsterven bedreigd. De grootste bedreiging voor hun bestaan is de

Het zicht is zelfs zo slecht, dat een schildpad tegen mijn domepoort aanzwemt zonder dat ik deze aan zie komen!

commerciële visserij. Lederschildpadden zijn lucht ademende reptielen, en wanneer ze verstrikt raken in vistuig, verdrinken ze. Lederschildpadden zijn ook bijzonder vatbaar voor plastic vervuiling, omdat ze plastic aanzien voor hun favoriete voedsel: kwallen. In het Caribisch gebied worden lederschildpadden ook nog steeds gezien als een traditionele, seizoensgebonden lekkernij. De aanwezigheid van regelmatige strandpatrouilles, samen met voortdurende voorlichtingsen bewustmakingscampagnes, heeft het aantal stropers drastisch verminderd. Veel afgelegen stranden worden echter niet gecontroleerd en stroperij tijdens het broedseizoen blijft lokaal een bedreiging voor de soort. Door klimaatverandering stijgt de zeespiegel en ontstaat extremer weer. Beide zorgen voor het verdwijnen van legstranden die voor de zeeschildpadden cruciaal zijn. Ook andere menselijke activiteiten zoals kustontwikkeling, lichtvervuiling en afval maken het leven van lederschildpadden moeilijk. Als deze bedreigingen niet worden tegengegaan, zullen de populaties van lederschildpadden blijvend sterk afnemen en mogelijk zelfs verdwijnen. ACTIEPLAN Het Caribisch gebied is het belangrijkste nestgebied voor de lederschildpadden in de Noordwest-Atlantische Oceaan. In 2018 publiceerde de Northwest Atlantic Leatherback Working Group een analyse waaruit blijkt dat het aantal nesten op lokaal en op regionaal niveau flink is afgenomen. Om deze afname tegen te gaan, werkt WWF aan een regionaal actieplan samen met zeeschildpaddenexperts, andere niet-gouvernementele organisaties en regeringsvertegenwoordigers uit het Caribische gebied, de VS en Canada. Omdat de grootste oorzaak van de afname nog niet helder is, worden eerste alle gegevens over bijvoorbeeld bijvangst, stroperij en legstranden samengebracht. Met deze informatie kunnen de belangrijkste bedreigingen en oplossingen op lokaal en regionaal niveau beter in kaart worden gebracht. Een plan op papier is belangrijk, maar actie kan niet achterwege blijven om ervoor te zorgen dat het leven van lederschildpadden in het water en op

De verdwaalde lederschildpad verschuilde zich aan de oever van de rivier, waar we haar in gestresste staat aantroffen.

FOTO: MICHAEL PATRICK O’NEILL / WWW.MPOSTOCK.COM

Er is een lederschildpad de rivier in gezwommen, na ongeveer 10 minuten zien we de gedesoriënteerde schildpad in zeer ondiep water.

5/2021

DUIKEN.NL

REIZEN

TRINIDAD EN TOBAGO LEDERSCHILDPAD

Vanwege hun extreem taaie huid en omvang zijn de enige natuurlijke vijanden haaien, orka’s en mensen. het land zichtbaar verbetert. Daarom worden er concrete projecten voor de subpopulatie in de Guianas (Guyana, Frans-Guyana en Suriname), Trinidad en Tobago uitgevoerd. De tropische zandstranden in deze gebieden zijn niet alleen onmisbare leggebieden voor lederschildpadden, maar ook voor andere soorten zoals de karetschildpad, groene schildpad en de warana. Samenwerkingen met lokale overheden en bewoners om deze bedreigingen aan te pakken, is onmisbaar. Zeeschildpadden hebben naast een belangrijkste ecologische rol namelijk ook belangrijke socio-economische en 26

DUIKEN.NL

5/2021

culturele waarden. Verder zal er via internationale verdragen en overleg met regionale visserijorganisaties ingezet worden op bescherming van lederschildpadden buiten de nationale wateren, want deze dieren houden zich natuurlijk niet aan de landsgrenzen. Een grensoverschrijdende aanpak is noodzakelijk om het plan te laten slagen. Samen met partnerorganisaties werkt WWF al sinds lange tijd in de regio aan de bescherming van lederschildpadden, bijvoorbeeld door legstranden te beschermen, bijvangstvermindering via de aanpassing van vishaken en -netten en het plaatsen van zenders op lederschilpadden om meer te weten te komen over deze enorme dieren. Het actieplan zal helpen om meer resultaat te behalen door regionale coördinatie, opschaling van succesvolle maatregelen en het opvullen van kennisgaten. Dit alles moet optellen tot een som waarbij de uitkomst is dat de aantallen lederschildpadden toenemen tot gezonde populaties en de oceanen weer gezond en vol leven zijn.

CRUCIAAL Zoals gezegd, Trinidad en Tobago zijn cruciaal voor het voortbestaan van de lederschildpad, aangezien bijna 20% van alle lederschildpadden ter wereld hier vandaan komt. Grande Riviere, aan de ongerepte noordkust, wordt beschouwd als het belangrijkste neststrand ter wereld, waar in het hoogseizoen meer dan 400 vrouwelijke schildpadden in één nacht hun eieren leggen. Overal waar je loopt zijn er nesten te vinden, en de babyschildpadjes stormen regelmatig met honderden tegelijk op de zee af. Hierbij moeten ze alle obstakels ontwijken, inclusief zwerfhonden en zeevogels die het er van hartenlust van nemen. Terwijl we op zee naar lederschildpadden op zoek zijn rond de noordkust van Trinidad, blijkt al snel dat het zicht een zeer beperkende factor is. Terwijl we genoeg lederschildpadden tegenkomen, is het bijna onmogelijk om ze onder water te fotograferen. Het zicht is zelfs zo slecht, dat een schildpad tegen mijn domepoort aanzwemt zonder dat ik deze aan zie komen! Na een aantal dagen op het water besluiten we om maar aan wal te blijven en het beste van onze tijd op het

strand te maken. Hierbij zijn we ‘s avonds vaak de enigen op het strand, samen met honderden schildpadden, onder een prachtige sterrenhemel. Na een lange nacht op het strand, zitten we de laatste morgen van onze reis rustig in het hotel te ontbijten. Abrupt komt hieraan een einde, wanneer een van de lokale gidsen binnenstormt: er is een lederschildpad de rivier in gezwommen! In het droogseizoen stroomt het riviertje naast het dorpje niet helemaal in zee uit. Heel af en toe komt het daardoor voor dat een schildpad na een lange nacht eieren leggen, wat een uiterst vermoeiende opgave is, de verkeerde kant opgaat. Met het risico dat ze te ver de rivier opzwemt, vast komt te zitten en sterft. In alle haast trekken we onze wetsuits aan en bereiden onze camera’s voor. Met geen tijd te verliezen zwemmen we

N DUIRKSE R E IS LE Z E

de rivier op en na ongeveer 10 minuten zien we de gedesoriënteerde schildpad in zeer ondiep water. Het arme dier is duidelijk van streek en verward, en blijft stroomopwaarts zwemmen. Ons doel is om de schildpad zo snel mogelijk terug naar zee te begeleiden, uiteraard willen we dit ook vastleggen. Om een lederschildpad onder water te zien, is natuurlijk heel anders dan op het land; een zoetwateromgeving is helemaal bijzonder. Door met zijn drieën in een lijn te zwemmen, kunnen we de lederschildpad uiteindelijk de juiste kant op duwen en sturen. Na ongeveer 1,5 uur steekt de lederschildpad het strand over en loopt de zee in, terug naar het vertrouwde zoute water. Uitgeput, maar voldaan, keren we huiswaarts. Onze reis had niet op een meer spectaculaire manier kunnen eindigen...

PASPOORT LEDERSCHILDPAD Roepnaam: lederschildpad Latijnse naam: Dermochelys coriacea Voedsel: kwallen Maximale lengte: 2,20 meter Gewicht: 1.000 kg Spanwijdte voorste flippers: 2,70 meter Leefgebied: open zee, verschijnt enkel bij de kustwateren om zich voort te planten. Recent is ontdekt dat de lederschildpad in zekere mate warmbloedig is. Dat betekent dat hij ook in koud water kan leven. In de Noordzee zijn daarom wel eens lederschildpadden gespot, maar dit is uiterst zeldzaam. Ook in de Oosterschelde zwom in september 2020 een tijdje een lederschildpad rond. Het was de 27ste geregistreerde waarneming van deze dwaalgast in Nederland. Helaas werd het dier twee maanden later dood aangetroffen op een strand in Denemarken.

7-DAAGSE LIVEABOARD

NIEUW

Simply the Best cruise met heel veel haaien! Staan de beroemde duikstekken van Egypte: Brothers, Daedalus en Elphinstone al jaren op je bucketlist? Dan kun je ze nu van je lijstje afstrepen met de unieke DUIKEN-Lezersreis! Met de super-de-luxe Grand Sea Serpent liveaboard vaar je naar prachtige duiklocaties midden in het topseizoen voor haaien. Speciaal voor de lezers van DUIKEN Magazine is deze geweldige 7-daagse reis met maar liefst €200 p.p. korting te boeken (al in de prijs verwerkt).

Wat krijg je: 7 nachten, vluchten, soft all-inclusive, nitrox en alle lokale belastingen Data: 18 t/m 25 november 2021

v.a.

€ 1699

SURF NAAR WWW.DIVINGWORLD.NL , MAIL NAAR INFO@DIVINGWORLD.NL OF BEL NAAR 0031-(0)314-653180 VOOR MEER INFORMATIE OF OM METEEN TE BOEKEN! 5/2021

DUIKEN.NL

REIZEN

OOSTENRIJK TRAUNSEE

Aandachttrekker

Traunsee Oostenrijk

DUIKEN.NL

5/2021

Tekst en foto’s: Harald Hois

De machtige bergen spiegelen in het water van Lacus Felix, de Traunsee. En de adembenemende natuur gaat ook onder water verder. Harald Hois verkende het ‘droommeer’ voor ons.

5/2021

DUIKEN.NL

REIZEN

OOSTENRIJK TRAUNSEE

Het Weißenbachtal mondt ook uit in de Traun. De talloze rotspoelen en stroompjes zijn dicht in de buurt en altijd een bezoekje waard. Let op: check de weersvoorspelling voordat je erin springt, de stromingen in de beekjes kunnen onvoorspelbaar zijn! Foto‘s onder: In de herfst onthult de Traunsee zich van zijn mooiste kant. De Weißenbach: boven en onder water biedt het intrigerende uitzichten.

DUIKEN.NL

5/2021

E Kristalheldere beken en poelen stromen de Traun binnen en bieden een welkome afwisseling voor duikers.

Als hoofdstad van de regio trekt Gmunden de aandacht met zijn promenade, cafés, musea en uitzicht op het meer. De rivier de Traun wordt door het meer gevoed, de duikclub Adventure Diving brengt je naar de mooiste geheime plekken van de rivier.

en eerste blik op een duikstek is nog nooit zo mooi geweest. In de buurt van het charmante kuuroord Gmunden vlak bij Eck, biedt de Salzkammergut-rijksweg B145, iets hoger op de heuvelrug gelegen, een sensationeel uitzicht op het diepste punt van de Salzkammergut-meren: de Traunsee. Ongeveer twaalf kilometer lang en drie kilometer breed, 191 meter diep en 422 meter boven zeeniveau - dat zijn de belangrijkste kenmerken van Lacus Felix, zoals de oude Romeinen dit meer noemden. De Traunsee, het diepste meer van Oostenrijk, schittert met de langste en diepste aaneengesloten steile rotswanden van de Salzkammergut en misschien ook wel van heel Oostenrijk. Op de oostelijke oever van Gmunden tot kort voor Ebensee, lopen de rotsen van Traunstein, Hochkogel en Erlakogel onder het wateroppervlak steil af de afgrond in. Soms overhangend, soms met grotachtige inkepingen. Je zou kunnen concluderen dat de Traunsee alleen voor technische duikers geschikt is, maar niets is minder waar. Juist de mix van steil aflopende rotsen, fantastische flora en met vissen gevulde ondiepe wateren, maakt het meer tot een heel bijzondere duikervaring voor elke duiker. Adventure Diving Met Georg Bogdanov van duikschool Adventure Diving hebben we een betrouwbare partner gevonden die het hele jaar door voor zijn duikende gasten zorgt. Zodra je aankomt in Altmünster, het hoofdkantoor van Adventure Diving, voel je je thuis. Met een overzichtelijke en professioneel ingerichte duikwinkel, krachtige Bauercompressoren, douches, technisch perfecte verhuurapparatuur, een prachtige trainingsruimte en een uitnodigend terras, worden de gasten vanaf het eerste moment verwend. Het personeel zorgt voor de duikuitrusting en voor het vervoer naar de speedboot of

5/2021

DUIKEN.NL

REIZEN

OOSTENRIJK TRAUNSEE

bus voor en na de duik. Niemand hoeft met zijn uitrusting te slepen, tenzij hij of zij dat zelf wil. De bus brengt je naar de duikstekken, die vanaf de straat te bereiken zijn. En de speedboot? Met een 150pk buitenboordmotor geeft de oversteek van de west- naar de oostoever je een heerlijk Miami Vice-gevoel. De schipper vaart uit met maximaal tien duikers aan boord en houdt de wacht tijdens de duik. Hij is daarom op elk moment beschikbaar. Georg begeleidt zijn gasten samen met een van zijn meer dan tien duikinstructeurs die op drukke dagen

Magische Madonna Ik ben vooral onder de indruk van twee plaatsen: enerzijds is dat Madonna in Traunkirchen, niet ver van de parkeerplaats Sonnstein. De duik daalt snel af tot onder een standbeeld van de Madonna, dat op een klein schiereiland staat. De rotsformatie is bezaaid met driehoekige schelpen en gaat tot 30 meter en dieper. Na een korte rondgang om het onderwaterschiereiland, imponeert een indrukwekkend kleurenspel van het tegenlicht van de zon. Omgevallen bomen en veel

Het is de mix van het ruige rotslandschap en de ondiepe wateren vol met vis, wat de Traunsee tot een heel bijzondere duikervaring maakt. in de duikschool aanwezig zijn. De sfeer binnen de crew, maar ook met de gasten, is erg goed en het maakt niet uit of het Georg, zijn partner Christine, of een van de andere duikinstructeurs van Adventure Diving is: iedereen heeft een vriendelijke glimlach op zijn gezicht. Georgs selectie van duikspots is groot. In de zomer wachten meer dan 30 duikplekken op de duikers. Interessant klinkende duikplekken zoals Love Island, Madonna, the Nuns Herb Garden, Fledermausbuch, Karbach, Höbarthwand of Tick Island hebben allemaal hun eigen verhaal. Gypsy Humidity, niet ver van Altmünster, is een van de meest populaire trainingsplekken voor Adventure Diving. Vanaf de parkeerplaats leidt de middelste entry naar drie en vervolgens naar twaalf meter diepte. Meer naar links is een trainingsplatform op vijf meter diepte. Rondom krioelen kleine baarsjes en snoekjes tussen de algengroei. Er staan standbeelden op elf en twaalf meter diepte die de duik een extra dimensie geven. En als je een stukje dieper wilt, kun je de lijn vanaf de oever kiezen die naar de Zillen-catamaran leidt.

DUIKEN.NL

5/2021

vissen in het ondiepe water zijn fantastische foto-onderwerpen. Na een oppervlakte-interval gaan we naar het Karbachplein: deze duikplek is alleen per speedboot te bereiken en is bijzonder idyllisch - niet alleen voor duikers, maar voor het hele gezin. In het Gasthaus Karbach heeft de uitbater namelijk een heerlijke afhaalkeuken. En de duikstek? Het is een nonchalante mix van veilige en ondiepe oevers die door zonnestralen worden doordrongen, steile wanden en overhangen tot wel 140 meter diep, boomstammen tussen 20 en 30 meter diep en groene zoetwatersponzen die op koralen lijken. Dit is misschien wel een van de meest diverse plekken aan het meer, maar wel wat afgelegen. In de Traunsee stroomt vers water van de rivier de Traun en van kristalheldere poelen en beekjes. Snorkelduiken in de Rindbach met de bijbehorende waterval is dan ook bijzonder spectaculair. Het meenemen van een reel of touw is hier wel aanbevolen. De Offenseebach, de Frauenweißbach en natuurlijk de Weißenbach, die ook naar de Traunsee stroomt (niet alleen richting Attersee)

OPPER-OOSTENRIJK Linz Braunau

Steyr

GMUND

Traun

Gmunden

REISINFO

DUIKLOCATIES TRAUNSEE Freisitz Altmünster am Traunsee Höbarthwand Surfcamp

DUIKCENTRA

➞A dventure Diving www.adventure-diving.at (SSI, CMAS en Pro Tec) ➞ Tauchschule Pedro Diving www.pedro-diving.at (PADI) ➞ Tauchschule Neptun K & K Dive www.tauchschule-neptun.at VERBLIJF

Schlammberg

Hoisn

TRAUNSEE Unterm Stein Zigeunerfeuchte

Weißer Riesel Ofenloch Lenaustiege

Zeilclub Bärenries Froschkönig

Kristalheldere rotspoel in de Offenseebach (boven). De Miesweg, de perfecte route voor een korte wandeling richting de Moaralm. Een van de bekendste duikplekken: de Bulli in Traunkirchen (onder).

Weißer Steinbruch Eisenau I&II Traunkirchen

Die Mauer

Felsensitz

Traunkirchen

Drei Brotloab Hundsgraben

Karliofen

Fledermausbucht Kräutergartl der Nonnen

Madonna Sonnstein Karbach

Löwe

Aan de Traunsee zijn hotels en pensions van alle categorieën aanwezig. Op tijd boeken voor de zomer is aan te raden. In het laagseizoen zijn er altijd accommodaties op korte termijn beschikbaar. Meer informatie is verkrijgbaar bij het toeristenbureau van Traunsee-Almtal. Er zijn campings direct aan het meer gelegen, bijvoorbeeld in Altmünster. Camping z’Minsta is erg populair als accommodatie voor duikers, omdat het zeer dicht bij Adventure Diving ligt en aan alle eisen voldoet die duikers stellen: www.wirt-zminsta.at OVERIGE ACTIVITEITEN

➞ Kajak- en Kanoverhuur: Kajak Kanu Salzkammergut www.kajak-kanu.at ➞ B erghut: Moar Alm (Mairalm), www.moaralm-gmunden.at ➞ Kammerhof-Museum Gmunden, museum.gmunden.at ➞ G mundner Keramik: www.gmundner.at OVERIGE INFORMATIE Tourismusverband Traunsee-Almtal, www.traunsee-almtal.at

Zeckeninsel Umkehrschwung

Nasse Wand

Aufwind

Falmsederbucht Zinselbach Ebensee

5/2021

DUIKEN.NL

REIZEN

OOSTENRIJK TRAUNSEE

zijn gemakkelijk te bereiken. Deze zijn altijd een welkome afwisseling voor zowel duikers als gezinnen die van de natuur houden. Het water zo helder, de vissen zo dichtbij! Rivierduiken is gewoonweg fascinerend in de Traunsee. Excursies Zelfs de keizer van Oostenrijk waardeerde het Salzkammergut als zomerresidentie. Het is dan ook geen toeval dat Lacus Felix al meer dan honderd jaar wordt geprezen als vakantie- en recreatiegebied. Breng een bezoek aan Gmunden, de kuur- en congresstad met zuidelijke flair, het Orth Land en Lake Castle als beroemde filmset, de charmante herenhuizen en het stadhuis uit de renaissance met Gmunden keramieken klokkenspel! Of Altmünster met de beroemde Schwanthaler kribbe en het natuurgebied Taferlklaussee. Of Traunkirchen, wiens als vissersboot versierde kansel wereldbekend werd en ook bekendstaat om de processies van Frohnam. Of Ebensee, het startpunt voor lokale excursies zoals de druipsteengrot van Gassel, Feuerkogel en Offensee. Bijna geen enkel ander meer in Oostenrijk biedt zoveel verschillende uitstapjes, activiteiten en culinaire hoogstandjes als de Traunsee. Ik ging zelf tijdens mijn reis op pad in een kajak op het meer. En nog altijd droom ik over de machtige Traunstein, het aanmeren bij de Miesweg en de korte wandeling naar de gezellige Moaralm. Deze idyllische alpenhut ligt op de helling van een bergweide met kruiden en weidebloemen. In die hut serveert Mary regionale gerechten zoals Kaiserschmarrn (een soort gehusselde pannenkoek, echt een Oostenrijkse specialiteit) en kaasballetjes. Deze hutten zijn een bijzondere plek en ze geven genoeg energie om je vervolgens weer te storten op alle watersportactiviteiten of het nu in de boot is, of eronder.

DUIKEN.NL

5/2021

Op de duikstek van Hundsgraben tuimelt de steile wand 140 meter de diepte in. Linksboven: het Kammerhof Museum in Gmunden. In de Moaralm-hut tovert gastvrouw Mary heerlijke regionale lekkernijen op je bord.

5/2021

DUIKEN.NL

OM DE HOEK

ZEELAND ZEENAAKTSLAKKEN

ZEEUWS NAAKT

De ene duiker kijkt ernaar uit, terwijl de ander ruw wordt geconfronteerd met het feit dat de ogen slechter worden. Zeenaaktslakken zijn de oorzaak. Vaak klein en prachtig gecamoufleerd. Voor nu houden we het simpel. Je hebt geen loep nodig, laat je maar gewoon verrassen door de beelden.

DUIKEN.NL

5/2021

Tekst en foto’s: Janny Bosman Soortentekst: Stichting ANEMOON, www.anemoon.org

GESTIPPELDE MOSDIERSLAK

THECACERA PENNIGERA

De mosdierslak behoort tot de fraaist gekleurde zeenaaktslakken van Nederland. Het transparante tot witte lichaam is bedekt met oranje vlekken en kleine zwarte en gele stippen. De kieuwkrans zit midden op zijn rug en achter de geveerde kieuwen staan twee lange vingervormige uitsteeksels. In Nederland vind je dit slakje uitsluitend op het struikvormige spiraalmosdiertje Bugula plumosa. Grootte: tot 30 mm.

p de duikstek vang ik vlagen van een gesprek op. Duidelijk liefhebbers van zeenaaktslakken. Termen als Doto, rhinoforen, Facelina, Flabellina, Polycera en Geitodoris vliegen me om de oren. Ruim tien jaar geleden was ik net zo. De duiken werden speciaal afgestemd om zeenaaktslakken te zoeken en te fotograferen. Bij de Zeelandbrug gingen we naar een mosselperceel aan de Westzijde met als doel de egelslakjes te fotograferen. Je hebt ze in een lichte én in een donkere uitvoering. Het was zoeken geblazen in het begin. Totdat je er enkele had gespot. Daarna bleek dat ze nagenoeg overal zaten op de mosselen als je maar wist hoe te zoeken, of beter gezegd, hoe te kijken. Wanneer de Limacia clavigera werden gesignaleerd, doken we bij Burghsluis en dan op een specifiek plekje. Op de nol waar de ‘houten paaltjes’ eindigden was een knikje onder water in de dijk waar ze zaten. Aan de ene kant maakte het dat we ze redelijk eenvoudig vonden, aan de andere kant kon het buiten de kentering behoorlijk hard stromen en werd het fotograferen moeilijk. Nog zo’n specifieke duikplek waar lange tijd de Facelina bostoniensis zat, was in het Grevelingmeer, duikstek Nieuwe Kerkweg. Op een diepte van achttien meter was een plekje met harde substraat tussen al het slib. Het was een feestje om daar bosto’s te fotograferen. Nog steeds vind ik zeenaaktslakken prachtig, maar het fanatieke is er wat vanaf. Mijn voorkeur voor groothoekfotografie heeft hier zeker mee te maken. Natuurlijk is mijn gezichtsvermogen de hoofdschuldige, ondanks de

aanpassing van de glazen in mijn duikmasker. Maar wanneer ik een zeenaaktslak tegenkom tijdens de duik, ben ik me telkens weer bewust van haar schoonheid. RHINOFOREN Zeenaaktslakken hebben twee rhinoforen boven op de kop, dit zijn hun belangrijkste zintuigorganen. Bij de een zijn ze glad of klein, bij een ander weer lang of gekarteld. De rhinoforen spelen voor ons duikers ook een rol in de herkenning van de slak. Als voorbeeld neem ik die van de Facelina auriculata: deze zijn gekarteld en goudkleurig. Voor mij was dit hét verschil tussen de Facelina auriculata en de Flabellina pedata. Overigens twee zeer fraaie zeenaaktslakken van de inmiddels meer dan zeventig gedetermineerde soorten in Nederland. Een ander punt voor herkenning kunnen de kieuwkrans of papillen zijn. Hiermee ademt de zeenaaktslak in het zeewater. NIEUWE SLAK ONTDEKT In 2007 maakte ik iets heel bijzonders mee. Een duikvriend mailt dat hij een zeenaaktslak heeft gevonden, maar nog niet heeft kunnen vaststellen welke het nu precies is. Hij vraagt of ik kom duiken en kan fotograferen. We zijn bij Sint-Annaland en na wat zoekwerk vindt Theus de slak terug. Wauw, wat een frisse kleur heeft deze slak: oranje en met een druk gespikkeld huidje. Niet verwonderlijk dat na het vaststellen als zijnde Doris pseudoargus variant flammea hij deze slak als vinder de Nederlandse naam ‘sinaasappelslak’ geeft. Een uitgebreide serie foto’s van deze slak hebben bijgedragen aan de determinatie. Fantastisch hoe zo’n klein weekdiertje boeit en ons duikers kan bezighouden, geweldig toch! 5/2021

DUIKEN.NL

OM DE HOEK

ZEELAND ZEENAAKTSLAKKEN

SATIJNSLAK

JORUNNA TOMENTOSA Het lichaam is egaal wit, crème tot zandkleurig grijsbruin, met soms een roze tint. Uitzonderlijk zijn de donkerbruine pigmentvlekken aan de zijkanten van de rug, die vaak in één tot drie onduidelijke, soms gepaarde rijen staan. Schaars in Oosterschelde. Grootte: 55 mm.

WRATTIGE MOSDIERSLAK

LIMACIA CLAVIGERA

Dit is een vrij platte slak zonder mantelschild. Zijn lichaam is wit en de toppen van de rhinoforen zijn helder oranjegeel. De wratten op de rug zijn oranje gekleurd. Grootte: 20 mm.

PAARSE WAAIERSLAK

FLABELLINA PEDATA

De lichaamskleur, kop, tentakels en rhinoforen zijn karakteristiek violet of paars. De eerste twee Nederlandse exemplaren werden in juni 1999 aangetroffen in de Oosterschelde. Nog niet gespot in het Grevelingenmeer. Grootte: 50 mm. 38

DUIKEN.NL

5/2021

SLANKE RINGSPRIETSLAK

FACELINA AURICULATA

Een vrij slanke slak met lange, dunne papillen, die in zes of meer clusters bijeen staan. Halfdoorschijnend wit, kop en papillen met blauw iriserende waas. In de Oosterschelde is hij vrij schaars, in het Grevelingenmeer is hij nog niet waargenomen. Grootte: 40 mm.

HARLEKIJNSLAK

POLYCERA QUADRILLINEATA

Het lichaam is halfdoorschijnend wit, met helder geel of oranje op de uiteinden van alle aanhangsels. Op de rug en staart liggen rijen geel/ oranje vlekken. In Nederland was de soort tot 2011 slechts enkele keren bij de kust waargenomen. In 2011 werden vanaf de zomer tot november in de Oosterschelde opeens honderden Harlekijnslakken gezien. Wat de oorzaak is van deze explosieve toename, is niet bekend. Grootte: 45 mm.

MILLENNIUMWRATSLAK

GEITODORIS PLANATA

De kleur van de bovenzijde van de mantel is rozebruin, maar kan lichter (geelwit, lichtbruin) tot donker roodbruin zijn. Rond 2001-2004 massaal aanwezig, tegenwoordig minder algemeen. Grootte: 12 cm.

5/2021

DUIKEN.NL

OM DE HOEK

ZEELAND ZEENAAKTSLAKKEN

ROSSE STERSLAK

CITROENSLAK

ONCHIDORIS BILAMELLATA

DORIS PSEUDOARGUS VAR. FLAMMEA

De huid is geel-wit met een bruine streep op de rug. De wratjes op de rug zijn geel-wit gekleurd. De bruine kleur kan lichter of donkerder zijn. In Nederland vrij algemeen, soms talrijk. Grootte: 40 mm.

Een van de grootste Nederlandse doride-zeenaaktslakken. De kleur van de mantel is bleekgrijs, geelbruin of oranje, met grote onregelmatige bruine, vleeskleurige, paarse of groene vlekken. Sommige dieren zijn egaal oranje of geel. Grootte: 12 cm.

SLANKE WAAIERSLAK

MICROCHLAMYLLA GRACILIS

Afhankelijk van de voedselsoort heeft de slanke waaierslak een typische kleur. De inhoud van de papillen is meestal helder rood, soms geel, bruinachtig of groen. Groote: 18 mm.

BREDE RINGSPRIETSLAK

FACELINA BOSTONIENSIS

Het lichaam is transparant tot wit, de papillen hebben een bruine, soms roodachtige of grijze inhoud en een witte top. De punten van de tentakels zijn wit. De soort leeft van allerlei hydropoliepen, maar heeft een voorkeur voor Tubularia-soorten. Grootte: 55 mm.

GROTE VLOKSLAK

BRUINE PLOOISLAK

AEOLIDIA PAPILLOSA

GONIODORIS CASTANEA

De kleur is variabel van spierwit tot lichtbruin of grijs. Een van de meest algemeen voorkomende zeenaaktslakken en grootste van Nederland. Voedt zich met zeeanemonen. Grootte: 12 cm.

Deze brede slak is meestal roodbruin, soms grijsbruin tot bijna helemaal wit, met lichte knobbels. HIj is doorgaans goed gecamoufleerd. Grootte: 30 mm. 5/2021

DUIKEN.NL

ACTUEEL

SIGNI ZOEKHONDEN INZET DUIKERS

Signi Zoekhonden krijgt boete van 5000 euro Vorig jaar werden ze nog geridderd in de Orde van Oranje Nassau, dit jaar ontvingen ze een boete van 5.000 euro. SIGNI Zoekhonden is een non-profit organisatie die zich inzet bij vermissingen als de politie vastloopt, met als specialisatie het zoeken met honden naar verdronken personen. Zij moeten nu een flink bedrag neertellen voor het inzetten van vrijwillige duikers.

IGNI is een non-profit stichting die vaak door particulieren, instanties en overheden ingeschakeld wordt bij vermissingen. Denk bijvoorbeeld aan cold case vermissingen waar de politie – in verband met een tekort aan mankracht of budget – in vastloopt. Door middel van zoekhonden en een duik-, sonar-, vaar- en grondonderzoekteam proberen ze vermiste personen weer op te sporen en zo duidelijkheid te kunnen bieden in onzekere tijden. Vorig jaar werden oprichters - dierenarts en paraveterinair 42

DUIKEN.NL

5/2021

Esther van Neerbos & Janette Kruit - nog geridderd in de Orde van Oranje Nassau. Dit jaar ontvingen ze een boete van 5000 euro van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor het inzetten van vrijwillige duikers. De staatssecretaris meent dat nagenoeg elke duik, anders dan naar visjes kijken, onder duikarbeid valt en daarom alleen door beroepsduikers uitgevoerd kan worden. Daarmee stelt hij dat goed opgeleide en ervaren duikvrijwilligers het Arbeidsomstandighedenbesluit

overtreden. Volgens Esther Neerbos, mede-oprichter van SIGNI Zoekhonden, is het uiterst opmerkelijk en incorrect dat de boete is opgelegd aan SIGNI Zoekhonden, aangezien de duik waaraan de staatsecretaris refereert, werd gemaakt door een andere stichting. Esther: «SIGNI heeft met deze stichting samengewerkt door haar boot beschikbaar te stellen en was niet verantwoordelijk voor de betreffende duikers. Als je doorredeneert zoals de staatssecretaris dat doet, dan leidt dat tot de meest bizarre situatie.

Tekst: Nina Tourton Foto’s: SIGNI Zoekhonden

De familieleden – de achterblijvers – van de vermiste persoon, op wiens verzoek er werd gedoken, kan ook een boete worden opgelegd. Immers, de duiken werden in ‘opdracht’ van deze familieleden gemaakt!» Vele duikers zetten zich regelmatig in voor allerlei sociaalmaatschappelijke doelen, zoals het opruimen van vijvers, verwijderen van netten, biologische tellingen, plaatsen van wilgenrekjes voor sepiaeitjes, hulp bij lokale wateractiviteiten van allerlei dorpsverenigingen en dus ook het duiken naar vermissingen. Dit gebeurt allemaal binnen de gangbare sportduiklimieten, vaak op maar enkele meters diepte. «Echter, volgens de staatssecretaris valt dit allemaal onder professionele duikarbeid. Zelfs als een burger een bevriende duiker zou vragen

een in het water gevallen sleutel op te duiken,» aldus Esther. SIGNI Zoekhonden is erg teleurgesteld in de overheid. «De ene hand klopt ons op de schouder en spelt ons een ridderorde op, terwijl de andere hand tegelijkertijd een immense boete uitschrijft en die in onze broekzak propt. Het is te gek voor woorden.» Resultaat is dat de activiteiten van SIGNI Zoekhonden hiermee stil zijn komen te liggen, ondanks zestien jaar succesvolle inzet op een gebied waar de overheid zelf niet bij machte is om structureel door te blijven zoeken. Nabestaanden van door SIGNI opgeloste vermissingen reageren geschokt dat SIGNI haar activiteiten nu noodgedwongen moet staken. Zij schrijven: «SIGNI is een waardevolle aanvulling op de hulpdiensten.» «Onze zoon, broer en vriend zou nog steeds

Bij wie kunnen nabestaanden dan nog terecht, als dit vangnet achter de officiële instanties verdwijnt?

NOB: MINISTER VAN SZW MOET WETGEVING AANPASSEN Op 15 maart bracht de Nederlandse Onderwatersport Bond een persbericht uit, waarbij de bond oproept dat de minister van SZW de wetgeving aan moet passen. Wij vroegen de NOB om een toelichting. Wat stond er in jullie persbericht? In het bericht staat onder andere het volgende: «Het is belangrijk deze initiatieven te behouden omdat ze een waardevolle bijdrage leveren aan de maatschappij. De huidige arbeidsomstandighedenwet houdt onvoldoende rekening met de risico’s die verschillende werkzaamheden met zich meebrengen. Onderwaterbiologen die het gedrag van vissen bestuderen op vijf meter diepte, of duikers die constructiewerkzaamheden verrichten bij een boorplatform midden op de oceaan, moeten aan dezelfde voorwaarden voldoen. Een opleiding tot beroepsduiker brengt aanzienlijke kosten met zich mee en de inhoud van de opleiding staat niet in verhouding tot wat de sportduiker onder water doet en de risico’s die dat met zich meebrengt.» Waarom klopt de huidige wetgeving niet? In Nederland zijn veel verschillende vrijwilligersinitiatieven waarvoor goed opgeleide en ervaren sportduikers zich belangeloos inzetten voor een goed doel. De risico’s voor de sportduikers zijn daarbij laag omdat het bijvoorbeeld gaat om het opruimen van klein afval in een zoetwaterplas of het bijhouden van de

vissoorten die je tegenkomt. Met de huidige wetgeving kunnen deze activiteiten door de Inspectie SZW worden gezien als ‘werken onder druk’. Hierdoor moet je aan allerlei voor sportduikers onnodige voorwaarden voldoen, waaraan professionele beroepsduikers die vaak met een veel hoger risico duiken, ook moeten voldoen. Beroepsduikers werken bijvoorbeeld onder water aan sluisdeuren of boorplatforms op de Noordzee. Wij vinden het belangrijk dat de wetgeving wordt aangepast omdat vrijwilligersinitiatieven een belangrijke bijdrage aan de maatschappij leveren. Hoe gaat zo‘n oproep in zijn werk? We volgen twee sporen. Ten eerste hebben we de Kamerleden benaderd die dit onderwerp in hun portefeuille hebben. Ten tweede is er om een gesprek met het ministerie gevraagd. Ook wordt dit onderwerp ingebracht bij de Stichting Werken Onder Overdruk. Waarom hebben jullie juist nu die oproep gedaan? We waren al bezig met het opstellen van een juridisch advies over de rol van vrijwilligers die bijvoorbeeld betrokken zijn bij duikinstructie in relatie tot de wetgeving. Bij de lagere instructieniveaus zien we dat de wetgeving knelt met de

bevoegdheden die deze sportduikers hebben. 3*-duikers en divemasters hebben een belangrijke rol in de duikinstructie. Ze volgen daarvoor een goede opleiding en staan altijd onder supervisie van een duikinstructeur. Toch worden ze beperkt in hun zelfstandige rol. Door de boete die de Inspectie SZW aan SIGNI heeft opgelegd, wordt het juridisch advies nu wel uitgebreid met de rol van sportduikers bij vrijwilligersinitiatieven. Wat hopen jullie dat de nieuwe aanpassingen zullen zijn? De aard van de werkzaamheden moeten de benodigde opleiding, het materiaal en de mitigerende maatregelen dicteren. Een duiker op de Noordzee loopt andere risico‘s dan in de Vinkeveense Plassen. En foto‘s maken in ondiep water is minder risicovol dan een object laten afzinken of verplaatsen. De wet moet niet de veiligheidsvoorwaarden dicteren, dat moet de duiker zelf inschatten. Wij zullen aantonen dat goed opgeleide en ervaren sportduikers prima in staat zijn om veilig en verantwoord deel te nemen aan burgerinitiatieven. Daarmee verwachten we dat de wet zodanig wordt aangepast, dat deze initiatieven, onder voorwaarden, mogelijk blijven.

5/2021

DUIKEN.NL

ACTUEEL

SIGNI ZOEKHONDEN INZET DUIKERS

vermist zijn zonder de gemotiveerde inzet van SIGNI.» «Het ‘niet-weten’ is een verschrikkelijke positie voor familie en vrienden.» «Bij wie kunnen nabestaanden dan nog terecht, als dit vangnet achter de officiële instanties verdwijnt?» NOODZAKELIJK OF OVERDREVEN? Als je een trouwe DUIKEN-lezer bent, komt dit je misschien bekend voor. In de april-uitgave van 2012 publiceerden we het achtergrondartikel Brochure Inspectie SZW, Noodzakelijk of overdreven bemoeienis? Hierin werd de brochure die door Inspectie SZW (voorheen arbeidsinspectie) uitgegeven was, besproken. Hierin stond het volgende waar veel ophef over ontstond: «Wanneer je tijdens een duik je eigen duiklamp wilt

De staatssecretaris heeft een bom gelegd onder toekomstige inzetten van SIGNI en tal van andere watergerelateerde goede doelen gaan zoeken, omdat je deze bent verloren, dan is er volgens de Arbowet niets aan de hand. Zodra je echter aan een andere duiker vraagt om jouw duiklamp te gaan zoeken, ontstaat er, in termen van de wet, een gezagsverhouding. In dit geval gelden alle bepalingen uit het

«We hebben in zestien jaar meer dan 400 vermissingen opgelost» SIGNI Zoekhonden boekt geweldige resultaten door de gedrevenheid van oprichters Esther van Neerbos en Janette Kruit, de goed getrainde zoekhonden, de inzet van moderne technologie en de toewijding van vrijwilligers om vermissingen belangeloos op te lossen. Een interview. Wat is SIGNI nu precies? Stichting SIGNI Zoekhonden is een succesvol burgerinitiatief dat de afgelopen zestien jaar meer dan vierhonderd vermissingen in binnen- en buitenland heeft weten op te lossen door slim samen te werken met talloze ter zake kundige mensen. Het is juist de combinatie van verschillende disciplines die SIGNI Zoekhonden tot een bijzonder en succesvol initiatief maakt in het opsporen van vermisten. Inzetten van SIGNI betreffen in de regel complexe (cold case) vermissingen waar de politie niet actief meer op rechercheert. Zij kunnen nu eenmaal niet oneindig doorzoeken. Dat kost simpelweg te veel geld en mankracht. Er zullen altijd onopgeloste zaken blijven en SIGNI kan juist op dat vlak van toegevoegde waarde zijn. Vaak gaat het om water-gerelateerde vermissingen waarvoor sportduikers onmisbaar zijn. Wij stellen één ding centraal: het vinden van vermiste personen en het beëindigen van de onzekerheid die achterblijvers treft in vermissingszaken. Hoeveel vrijwilligers zijn er? Vele tientallen mensen dragen ons actief een warm hart toe. Dat doen ze op eigen initiatief, dus het is moeilijk om een precies aantal te noemen, maar er zijn zeker een kleine zestig mensen die zich op een of andere manier nauw betrokken voelen.

DUIKEN.NL

5/2021

Jullie maken gebruik van honden, worden die opgeleid van pups af aan? Wij hebben samen een dierenkliniek in Brabant en zijn al tientallen jaren actief in het van jongs af aan trainen van zoekhonden. Het bijzondere van de honden van SIGNI is dat ze zowel op land het zogenaamde mantrailen (een vorm van speuren van honden, waarbij ze een specifiek persoon kunnen opsporen door diens geurpad te volgen, van waar hij/zij voor de laatste keer werd gezien, red.) toepassen, maar ook op het water uiterst begaafde zoekhonden zijn en ingezet kunnen

worden om levende en overleden mensen op te sporen. Dit is een unieke combinatie en maakt dat SIGNI‘s inzetten heel breed zijn. De honden waarmee jullie werken zijn Mechelse herders. Waarom juist die? Dit ras heeft uitmuntend zoek-, loop- en zwemvermogen en kenmerkt zich door werkdrift, moed, hardheid, sociaal karakter en behendigheid. De hond wordt vanaf pup opgeleid, zodat de inprenting van de geuren en manier van zoeken jong wordt vastgelegd. Tijdens deze opleiding wordt

Arbeidsomstandighedenbesluit, net zoals die voor alle beroepsduikers van toepassing zijn.» Advocaat Leo Blokland schreef als reactie op DuikenInBeeld.tv: «De regels die in de brochure besproken worden, zijn voor een belangrijk deel helemaal niet gebaseerd op de wet! De brochure speelt ‘leentjebuur’ bij NEN en standaards voor het maken van een RI&E. Dat is prima, maar het wordt hoog tijd dat er een voorbeeld RI&E wordt ontwikkeld voor alle duikscholen. Als de Arbeidsinspectie nu komt controleren, weet je niet waaraan ze inhoudelijk zullen toetsen.» Hoe ver mag je als nonprofit stichting gaan? Hoeveel rechten heeft een duiker bij het bieden van hulp? Met de boete aan SIGNI meent de staatssecretaris van Sociale Zaken en

Werkgelegenheid dat nagenoeg elke duik, anders dan als ontspanning vissen bekijken, onder duikarbeid valt. Daarmee stelt hij dat goed opgeleide en ervaren sportduikers het Arbeidsomstandighedenbesluit overtreden. Met de boete legt hij een bom onder toekomstige inzetten van SIGNI en tevens tal van andere watergerelateerde goede doelen. RTL BOULEVARD Peter R. De Vries en zijn zoon Royce hebben in RTL Boulevard een lans voor SIGNI Zoekhonden gebroken. Er kwam een stormvloed van steunbetuigingen over hen heen. SIGNI Zoekhonden zocht direct contact met de Tweede Kamerfracties van politieke partijen en

dat resulteert in Kamervragen van VVD, PVV en CDA. «We hopen dat de politiek inziet dat de uitwerking van de bestaande weten regelgeving een onbedoeld nadelige uitwerking heeft voor alle mogelijke inzetten van sportduikers,» aldus Esther. Op Rijksoverheid.nl valt te lezen dat het kabinet ruimte wil voor initiatieven van burgers en verenigingen in de samenleving en dat de overheid de ‘Doe-Democratie’ actief ondersteunt: «Bijvoorbeeld door knellende regels weg te nemen waar dat mogelijk is.» SIGNI vraagt de politiek daad bij woord te voegen en de barrières weg te nemen die het nu schijnbaar onmogelijk maken om nu, en in de toekomst, families bij te staan in de donkerste dagen van hun bestaan.

SIGNI ZOEKHONDEN alleen gebruikgemaakt van een speeltje of bal, zodat er geen enkele associatie met eten wordt gemaakt. De honden leren ‘levend en dood’ zoeken, in water, puin, bos en onder de grond. Daarnaast volgen ze sporen met behulp van mantrailen. De honden worden opgeleid voor nieuwe en hele oude vermissingen (veel geur versus weinig geur). Dit vraagt veel van de flexibiliteit van een zoekhond, maar maakt dat de hond niets ‘mist’ in de praktijk en overal op voorbereid is. De jonge honden worden dan ook vier tot zes keer per week getraind en kijken al mee bij de echte zoekacties, waar ze meteen al kennismaken met de ‘echte’ geur. SIGNI‘s zoekhonden hebben stoffelijke resten onder water weten op te sporen van mensen die al meer dan zesentwintig jaar vermist werden. Wat ontzettend knap! De honden kunnen de geur oppikken en herkennen aan de oppervlakte aan boord van onze zoekboot. Een stoffelijk overschot geeft zeer lange tijd geur (gas) af, dat naar de oppervlakte stijgt. De honden zijn getraind op die specifieke geur en zullen bij de sterkste waarneming overboord springen. Als beloning krijgen ze een tennisbal. Vervolgens wordt het desbetreffende gebied doorzocht met sonar, waarna er bij een mogelijke waarneming sportduikers te water gaan. Waarvoor zijn jullie allemaal inzetbaar? Iedereen komt in aanmerking voor ondersteuning van SIGNI Zoekhonden. Ons doel is om families te ondersteunen bij het vinden van hun dierbare(n). SIGNI heeft zich

gespecialiseerd in het zoeken met honden naar verdronken personen en naar vermiste mensen in crisisgebieden. SIGNI is 24 uur per dag bereikbaar en biedt kosteloze ondersteuning bij het opsporen van vermissingen. De stichting wordt hoofdzakelijk ingezet door familie. Zoekacties gaan wel altijd in samenspraak met de politie. Jullie hebben niet alleen in Nederland een prachtige reputatie, maar ook in het buitenland. Op wat voor plekken hebben jullie zoal geholpen? SIGNI is over de hele wereld actief geweest onder heel uiteenlopende omstandigheden. Om er enkele te noemen: vermissing Jos B. in de Vogezen (zaak Nicky Verstappen), vermissing in een groot stuwmeer in Roemenië, vermissing van Joey Hoffman in Turkije en ook worden we ingezet na tyfoons, modderstromen en zee- en aardbevingen. Jullie zijn een non-profit stichting, is dat soms niet lastig om staande te houden? SIGNI Zoekhonden is een non-profit ANBIerkende stichting. Met de donaties die de stichting krijgt en de financiële en materiële sponsoring van bedrijven, kunnen we investeren in zoekhulpmiddelen die onze inzetten verder verbeteren. Daarnaast investeren we zelf continu in de stichting om alles draaiende te kunnen houden. Het is lastig omdat je over de beste apparatuur wilt beschikken, expertise wilt opdoen en uitbouwen, alles goed moet onderhouden en continu beschikbaar moet hebben. Er

gaat enorm veel tijd in zitten en dus ook veel geld. Zonder hulp van anderen en giften van donateurs, is een dergelijk initiatief niet staande te houden. Hoe was het om een onderscheiding te krijgen? We waren helemaal overdonderd. Natuurlijk is dit een prachtige blijk van waardering voor alle betrokkenen die de afgelopen jaren samen met ons talloze vermissingen hebben opgelost. Hiermee is veel leed en onzekerheid bij achterblijvers weggenomen. Dat is uiteindelijk het doel van onze inzetten en de reden dat we er zelf zoveel tijd, energie en geld insteken. Onze non-profit stichting gaat verder waar de officiële instanties stoppen. Wij bieden een belangrijk vangnet voor families die met knagende onzekerheid blijven zitten omdat een geliefde op een dag niet meer terugkeert en van de aardbol verdwenen lijkt te zijn. Hoe kunnen mensen jullie steunen? We overwegen om aanvullend een petitie te starten. Als mensen onze facebookpagina liken dan blijven ze op de hoogte van de actuele ontwikkelingen en kunnen ze ons bijstaan in onze zoektocht om nu en in de toekomst families te blijven helpen. Veel mensen hebben hun steun geuit door donateur van onze stichting te worden, ook die hulp is enorm hartverwarmend en stelt ons in staat om actief te blijven strijden. Meer info: www.zoekhonden.com Lees ook het boek: www.zoekhonden.com/het-laatste-spoor/

5/2021

DUIKEN.NL

MENSEN

BLIND VERTROUWEN INTERVIEW MAIKEL BADER

BLIND VERTROUWEN

Duiken terwijl je zichtvermogen onder de 10% zit? Geen probleem voor Maikel Bader. Met dank aan zijn trouwe viervoeter Orris durft hij het onwaarschijnlijke gewoon te doen. Orris kwam in zijn leven via KNGF Geleidehonden, een organisatie die mensen met een beperking helpt om toch al hun dromen na te jagen en hun grenzen te verleggen. Dankzij Orris durfde Maikel het dan ook aan om zijn jongensdroom in vervulling te laten gaan: de onderwaterwereld verkennen.

Zou je ons iets over jezelf willen vertellen? Mijn naam is Maikel Bader, ik ben 34 jaar en geboren in Amsterdam. Momenteel ben ik woonachtig in het mooie Hilversum. Ik woon hier met mijn grootste vriend Orris! Ik werk fulltime als personeelsplanner bij de Nederlandse Spoorwegen. Ben je slechtziend geboren? Mag ik vragen wat je zichtvermogen is? Ja, ik ben slechtziend geboren, met toen nog een restvisus van ongeveer 40%. Op mijn vijftiende ben ik (door niet uit te kijken) geschept door een bus en is mijn restvisus nog meer afgenomen. Nu zie ik ongeveer 8%. Je hebt een blindengeleidehond Orris. Hoe helpt hij je? Mijn ogen op pootjes noem ik hem vaak, 46

DUIKEN.NL

5/2021

maar daarnaast is hij ook mijn allergrootste vriend! Hij helpt mij in het dagelijkse leven, zo gaat hij mee om boodschappen te doen, naar de markt en om het centrum te bezoeken. Als we weer mogen dan eten wij graag een hapje buiten de deur. Natuurlijk is Orris er ook om mij veilig van en naar het werk te verplaatsen. Hij helpt mij de route naar de trein te lopen en om obstakels te ontwijken. Orris zoekt vervolgens een vrij plekje in de trein voor ons en hij helpt mij ook weer veilig over het station naar mijn werk. Hoe heeft hij jouw leven veranderd? Had je van tevoren verwacht dat Orris je zoveel kon bieden? Orris is niet mijn eerste hond, hij is mijn

derde geleidehond en alle drie hebben ze mijn leven echt verrijkt. Voorheen liep ik met een stok. Met zo’n stok ga je als het ware op zoek naar het obstakel en vervolgens zoek je een weg die veilig is. Met een hond is dat echt heel anders, die ontwijkt op voorhand de obstakels en jij kan aan zijn tuig voelen hoe hij beweegt en wat hij doet. Het bespaart mij dus enorm veel energie als ik mij moet verplaatsen in het verkeer of in de supermarkt. Hierdoor heb ik ’s avonds ook weer tijd voor leuke dingen. Daarnaast loop ik, zonder na te denken, met gemak door het centrum van

Tekst: Nina Tourton Foto: Turtle & Ray Productions

FOTO: NIELS WENSTEDT

Het mooie van de onderwaterwereld is dat alle duikers gelijk zijn. Utrecht en dat is met een stok toch echt even lastiger. Je bent zelfs gaan duiken door het vertrouwen dat Orris je geeft, hoe kwam dat? Als klein kind wilde ik altijd dolfijnentrainer worden. Ik ben dus altijd al wel met water en vissen bezig geweest, maar niet zozeer met het duiken. Mijn grootste inspiratie kwam eigenlijk van een artiest die ik hoog heb zitten: Marco Borsato. Hij plaatste wel eens filmpjes en foto’s van zijn duiken en dat heeft mij echt enthousiast gemaakt. Ik dacht: als ik op een 5/2021

DUIKEN.NL

BLIND VERTROUWEN INTERVIEW MAIKEL BADER

FOTO: NIELS WENSTEDT

MENSEN

Het klopt inderdaad dat als je ene zintuig minder functioneert, dat je andere zintuig zich beter ontwikkelt.

Ik kan veel op gevoel, maar het gevoel met je buddy moet 100% goed zijn.

DUIKEN.NL

5/2021

FOTO: TURTLE & RAY PRODUCTIONS

De eerste twee á drie minuten onder water zijn best spannend.

koopzondag door de Kalverstraat kan lopen met 8% zicht, waarom zou ik dan niet kunnen duiken? Hoe moet ik dat voor me zien? Orris kan helaas niet mee onder water. Gaat hij mee aan boord op de boot of blijft hij aan wal? Orris houdt erg van het water en hij zwemt graag, helaas kan hij zijn brevet inderdaad niet halen. Omdat Orris zo op mij gefocust is, blijft hij aan de wal. Ik denk dat hij het heel lastig vind als ik onder water ga en hij mij niet meer kan zien. Wat voor gevoel geeft het je als je onder water bent? Ik kan me voorstellen dat het ook spannend is. De eerste twee á drie minuten is best

spannend. Normaal moet je al enorm vertrouwen op je buddy, maar ik nog net iets meer. Het visuele aspect met betrekking tot of alles van de uitrusting goed is, valt bij mij weg. Ik kan veel op gevoel, maar het gevoel met je buddy moet 100% goed zijn. Als ik eenmaal onder water ben dan vergeet ik alles. Mijn buddy blijft wel heel erg in de buurt zodat wij goed contact kunnen blijven houden. Het mooie van de onderwaterwereld is dat alle duikers gelijk zijn. Andere duikers zullen niet snel zien dat ik slechtziend ben, alleen als mijn buddy moet ingrijpen omdat ik bijna tegen een klif aanzwem. Ik heb me ooit laten vertellen dat als je de volle capaciteit van een zintuig verliest, je andere zintuigen juist nog beter hun best gaan doen. Kom jij boven water met hele andere herinneringen van de duik dan je buddy? Het klopt inderdaad dat als je ene zintuig minder functioneert dat je andere zintuig zich beter ontwikkelt. Mijn gehoor is daarom extreem goed ontwikkeld. Ik hoor hele andere dingen onder water dan mijn buddy. Helaas heb ik nog nooit geluiden van bijvoorbeeld walvissen of dolfijnen gehoord.

Je hebt je duikbrevet behaald op Curaçao. Waar heb je nog meer gedoken? Inmiddels ben ik drie keer naar Curaçao geweest. Mijn volgende staat alweer gepland dit jaar. Curaçao vind ik super vanwege het fijne klimaat, het heldere water, maar ook vanwege alle duikscholen met Nederlands sprekende buddy’s. Voor mij is het heel belangrijk om in helder water te duiken. Duiken in Nederland heeft voor mij ook echt geen zin, helaas. En verder staan er nog zo ontzettend veel locaties op mijn lijstje. Zo staat Ningaloo Reef in Australië ver bovenaan. Het lijkt mij geweldig om naast een grote walvishaai te mogen duiken. Wat dichter in de buurt en realistischer, is Kroatië. Dat schijnt ook een hele mooie plek te zijn om helder te kunnen duiken! Hoe ga je de toekomst tegemoet? Is die instelling veranderd sinds je Orris hebt? Orris en zijn voorgangers hebben absoluut mijn toekomstbeeld veranderd. Zij hebben mij laten beseffen dat er bijna niks onmogelijk is, al zie je veel slechter. Als ik nu durf te duiken op Curaçao, dan ben ik benieuwd hoe mijn duiklijstje er over 10 jaar uitziet!

FOTO: NIELS WENSTEDT

Ik dacht, als ik op een koopzondag door de Kalverstraat kan lopen met 8% zicht, waarom zou ik dan niet kunnen duiken?

5/2021

DUIKEN.NL

NATUUR

COLUMN BREDE RINGSPRIETSLAK

DE WOW-FACTOR

SOMETHING DIFFERENT

De strenge wintertijd ligt alweer eventjes achter ons en boven water worden al temperaturen bereikt van 18 graden. Dat houdt ook in dat het water weer opwarmt! En dit betekent ook altijd weer dat andere dieren zich laten zien, waaronder de brede ringsprietslak (Facelina bostoniensis). Dit is een mooie naaktslak om te fotograferen en in het juiste jaargetijde vaak in grote aantallen aanwezig. Ik heb dit jaar iets speciaals in gedachten...

k heb de slak inmiddels op veel social mediakanalen op allerlei manieren voorbij zien komen, maar ik wil iets speciaals. Ik wil een foto met een wowfactor. Hoe ik dat voor elkaar ga krijgen? Dat weet ik nog niet, maar ik heb duidelijk een doel. De slakken variëren in grootte, maar ze zijn ongeveer rond de vijf centimeter en ze zitten vaak op hard substraat zoals oesters, al heb ik ze ook wel eens op zand gezien. Omdat de dieren vaak wat kleiner zijn, voorzie ik mijn camera van een macrolens. Ik fotografeer met een systeemcamera van Sony waarbij ik de lens kan wijzigen naar het onderwerp wat ik wil gaan fotograferen. Voor de kleine onderwerpen monteer ik de macrolens op de camera. Wanneer ik overzichtfoto’s wil maken van een mooi landschap onder water, monteer ik een groothoeklens op de camera. Uiteraard moet het onderwaterhuis daar dan ook op aangepast worden met de juiste poort. Een systeem- of DLSR-camera is niet altijd het makkelijkste systeem, maar voor de kwaliteit van de foto en de instelmogelijkheden absoluut een van de beste opties. Ook voorzie ik een van mijn flitsers van een zogenaamde snoot. Dit is een extra accessoire dat er juist voor zorgt dat het licht van de flitser geconcentreerd wordt in plaats van het standaard effect dat het zo veel mogelijk verlicht. Met macrofotografie in Nederland werk ik vaak met

DUIKEN.NL

5/2021

De brede ringsprietslak is een mooie zeenaaktslak om te fotograferen en in het juiste jaargetijde vaak in grote aantallen aanwezig.

Tekst en foto’s: Raymond Wennekes

NATUUR

COLUMN BREDE RINGSPRIETSLAK

Ik moet mezelf vaker zulke opdrachten geven: je gaat meer nadenken over de foto en benadert het onderwerp anders.

de snoot, omdat ik hiermee minder zweefvuil in het water op mijn foto zie en ik vaak de storende omgeving niet op de foto heb. Wanneer het goed gebruikt wordt, geeft het een volledig zwarte achtergrond. GELUK We hebben bij Dreischor afgesproken om te kijken of de brede ringsprietslak al ergens te zien is. Dit is vaak een plek waar ze vroeg in het seizoen te vinden zijn, op de oesters of zandvlakte, die net achter de reefballs liggen. Het duurt enige tijd voordat we het eerste exemplaar tegenkomen. Het is nog een kleintje en het zit met zijn kop naar beneden op een oester. Dit is geen makkelijke positie om een mooie foto te maken en ik besluit deze te laten voor wat het is. 52

DUIKEN.NL

5/2021

Een stukje verder zie ik een volgend exemplaar zitten. Deze zit op een oester die grotendeels begroeid is met van alles en nog wat, en behoorlijk onder het zand zit. Niet ideaal, maar wel de moeite waard om het te proberen. Ik test op een zakpijpje ernaast of al de instellingen van de belichting goed staan. Het lijkt dat de slak na een aantal flitsen sneller kruipt dan voorheen. Inmiddels zit de naaktslak beter om te fotograferen, maar nog steeds geen wow-factor. Het lukt me wel om een aantal aardig foto’s te maken met zwarte achtergronden, maar allemaal zoals iedereen ze vaak fotografeert. Dit is het nog niet. Wanneer het slakje langzaam verder blijft kruipen, zie ik dat de oester ophoudt en hij zich volledig uitstrekt tot ver buiten de oester. Ik maak nog een foto van de zijkant.

Hier ben ik blij mee! De naaktslak blijft zich helemaal uitstrekken en ik maak gretig van de situatie gebruik om mijn camera boven de naaktslak te plaatsen. Tot mijn verbazing blijft hij nog steeds zitten en hij begint zich naar boven uit te strekken, richting mijn camera! Door mijn flitser met snoot van opzij te laten komen en het licht rakelings langs de slak te laten gaan, zie ik direct mijn wowfactorfoto ontstaan. Door het oplichten van enkele delen van de papillen van de naaktslak, samen met de belichting van de kop, ontstaat er een ontzettend mooi lijnenspel op het schermpje van mijn camera en het wordt bevestigd wanneer ik op de afdrukknop druk. Wow, wat gave foto is dit! Dit heb ik nog niet eerder gezien. Ik ben meer dan tevreden en ik heb precies de foto die ik hebben wilde. Als ik op mijn duikcomputer kijk, zie ik dat ik al 40 minuten met het slakje bezig ben geweest en dat ik bijna de afgesproken tijd nader. Terug naar de steiger zwemmend, bedenk ik me dat ik mezelf vaker dit soort opdrachten moet opleggen. Het zorgt ervoor dat je na gaat denken over de foto en je je onderwerp misschien anders benadert. Maar hoe hoog je de lat voor jezelf ook legt, er blijft altijd een grote factor geluk in het spel bij onderwaterfotografie!

OVER RAYMOND WENNEKES Tweevoudig NL-kampioen Raymond is een fanatieke onderwaterfotograaf die wekelijks in de Grevelingen of de Oosterschelde te vinden is. Zijn stijl kenmerkt zich door creativiteit en belichting in zijn foto’s. Raymond geeft ook cursussen en workshops in onderwaterfotografie. www.raymondwennekes.com

SUUNTO D5

Dive life made easy. Adventure underwater. Connect above the surface. Express your love for diving. Suunto D5, explore together.

REPORTAGE

MIJNDUIKEN MARIA CONCORDIA

In 1963 verliet de laatste vrachtwagen de Maria Concordia magnesietmijn in Sobótka, Polen. Tien jaar geleden verkenden duikers voor het eerst enkele delen van de overstroomde lagere schachten. Daarna bleef het stil. Voor Martin Strimska dé reden om af te dalen en op ontdekking te gaan in de eindeloze mijngangen.

STRUINEN DOOR

DE MIJNEN

DUIKEN.NL

5/2021

Tekst en foto’s: Martin Strimska

5/2021

DUIKEN.NL

REPORTAGE

MIJNDUIKEN MARIA CONCORDIA

De weg door de fascinerende mijn leiden langs oude liften en diepe schachten.

DUIKEN.NL

5/2021

ls je naar het grote marktplein kijkt in het Poolse stadje waar we doorheen rijden, en je ogen bijna dichtknijpt, doet het denken aan een zwart-wit aquarel. De hevige regen snijdt door de mist en af en toe glinsteren de buien in de lucht. De harde regendruppels roffelen op het dak van de auto. De gebouwen zijn grijs, net als de lucht en de weg, en zelfs de auto’s en menselijke silhouetten doen mee in deze grauwe kleurstelling. Alleen de straatlantaarns schijnen in warme gele tinten en blazen dit aquarel tot leven.

TIJDENS DE TWEEDE WERELDOORLOG WERDEN DE ONDERGRONDSE GANGEN OMGETOVERD TOT PRODUCTIEHALLEN VOOR VLIEGTUIGEN EN WAPENONDERDELEN.

Grijs is een alomtegenwoordige kleur in Polen. Misschien komt het door de grijze gebouwen en straten. Of het ‘grijze’ verhaal over de Tweede Wereldoorlog. Wanneer we verder rijden, verschijnt iets meer kleur in het landschap. In de straten van Sotopka (Zobten am Berge) hebben de gebouwen een aantal milde kleuren, mensen dragen kleurrijke kleding en de auto’s glimmen. Het schaarse bos naast de stad probeert met het frisse groen nog een schepje erbovenop te doen en het grijze hoofdstuk lijkt eindelijk gesloten. Een onverharde weg, op minder dan honderd meter van de stadsgrenzen, brengt ons bij een kleine ruïne. De magnesietmijn Maria Concordia werd kort na de Eerste Wereldoorlog in werking gesteld. In de jaren 20 werd de magnesietverwerkingsfabriek een van de meest strategisch belangrijke fabrieken in de regio. Een paar jaar later verloor het echter zijn belang om een comeback te maken in de jaren 40. En dit allemaal tijdens de Tweede Wereldoorlog. Voor het Duitse Rijk diende de bodem in West-Polen als grondstof, terwijl de zware industrie daar de bewapeningsbedrijven hielp floreren. Tijdens de oorlog werden de ondergrondse ruimtes omgetoverd tot een verborgen ijzerfabriek die vliegtuigschachten en artillerieapparatuur produceerde. Na de oorlog was de piek van de mijn over zijn hoogtepunt heen. In 1963 vertrok de laatste vrachtwagen en werden de fabrieksgebouwen gesloopt. De ruïnes zijn de enige overblijfselen van het bovengrondse deel van de mijn. De meeste ondergrondse kamers zijn al meer dan een halve eeuw niet bezocht. Zonder onderhoud zijn veel van de veertien geregistreerde gangen ingestort. De ingangen van de schachten zijn gesloten en bedekt met een laag grond om te verhinderen dat mensen naar binnengaan. De enige sporen zijn de oude Duitse kaarten

5/2021

DUIKEN.NL

REPORTAGE

MIJNDUIKEN MARIA CONCORDIA

en herinneringen aan de voormalige arbeiders. De mijn wacht al tientallen jaren op zijn herontdekking. Het overstroomde deel werd pas tien jaar geleden verkend, zodat de donkere schachten tot op de dag van vandaag slechts met een paar ogen werden gezien. Sindsdien zijn er geen nieuwe tunnels meer onderzocht. Naar de instap Naast de ruïnes staat een bescheiden tent onder de groene bomen als een geheim drugslab ergens in de Amazone. In de tent staan geen vaten met chemicaliën, maar er zit een groot gat in de grond. Daarnaast staat een enorme machine, een soort touwlift. Om de beurt trekken we een harnas aan en laten ons zakken met behulp van de lift, 30 meter de diepte in. Niet al onze teamleden staan te trappelen op deze manier van afdalen. Bizar eigenlijk, dat duiken in een nauwe, krappe gang hen niets doet, maar zo aan een touw bungelen wel. De duikmaterialen volgen en we controleren of we alles hebben. Sommige tunnels zijn gedeeltelijk ingestort, de ingangen zijn geblokkeerd met bakstenen. De niveaus IV, V, VI en VII zijn in goede staat, terwijl de twee diepste gangen onder water staan. Toen de mijn nog open was, werd het water naar buiten getransporteerd met behulp van een houten windmolen, later werd deze vervangen door elektrische pompen. Deze zijn niet meer aanwezig en omdat niets het regenwater tegenhoudt, loopt dit via scheuren en gaten in het gesteente de mijn in. Een kleine, donkere kamer gevuld met vochtige lucht is het laatste station. Vanaf een metalen platform leidt een reeks ladders naar een klein bassin. Iedereen kleedt zich om en doet zijn set op. Een voor een dalen we af langs de ladder. Dat is nog eens een workout! Maar we zijn bij de instap. Kom maar op!

DUIKEN.NL

5/2021

50 meter de diepte in Duisternis, stilte, ontdekking – dat is wat grotduiken fascineert. Hoewel het exploratie-aspect in mijnen beperkt is in vergelijking met natuurlijke grotten, lijkt hun verbinding met de mensheid en de geschiedenis des te tastbaarder. De opwinding is groot als we van de ladder naar de kleine pool klimmen en ons voorbereiden voor de afdaling. De Elza-schacht is een 90 meter diepe, schoorsteenachtige tunnel die alle niveaus met elkaar verbindt. Vanaf het oppervlak van het bassin gaat het nog eens 50 meter de diepte met een nauwe gang. Down into the abyss. Dat denk ik als ik mijn teamgenoot onder me langs twee massieve ventilatiepijpen zie afdalen. Ik volg zijn voorbeeld. Het is krap, maar te doen. In alle richtingen zijn er tekenen van menselijke arbeid: metalen trappen, veiligheidshekken en andere zware structuren, waarvan sommige bedekt zijn met fijn sediment. We dalen verder en passeren meerdere horizontale tunnels. Ik stel me voor hoe de mijnwerkers daar hard aan het werk waren. Wat een omstandigheden... Maar het einde van de tunnel blijft nog steeds uit zicht. De constructies worden af en toe vervangen door een donkere kamer die de ingang van een horizontale tunnel vertegenwoordigt. Op het niveau van 40 meter verlaten we de verticale schacht om de diepste toegankelijke gang te verkennen. Helder water zorgt ervoor dat de lichtstralen van onze duiklampen ver in de verte doordringen. We eindigen in een ruime kamer. Daarin ontdekken we waterafvoerleidingen en een kort stuk spoor. Het is bijzonder om te zien waar de grond rijk was of niet: hier was duidelijk niet veel te vinden, want er is geen tunnel gemaakt. Zes meter boven ons wel, die loopt wel honderden meters door. De bovenste tunnels strekken zich zelfs uit onder de nabijgelegen woonwijk Magnezyt, en de onstabiele grond vormt een potentieel gevaar voor de gebouwen daar.

Geen daglicht We besluiten de diepe gang een stuk te verkennen en deze biedt veel meer inzicht in het ware karakter van de Maria Concordia. Op de bodem ligt nauwelijks sediment en de muren zijn duidelijk zichtbaar. Op veel plaatsen worden de wanden afgewisseld met witte magnesietafzettingen die oplichten dankzij onze duiklampen. De luchtruimtes onder het plafond wekken de indruk dat het daglicht doorkomt, maar dat is een illusie. Er is hier geen daglicht. Bij lange na niet. Deze tunnels zijn donker en koud, slechts af en toe verlicht door een duiklamp. En volgens de oude Duitse kaarten wachten er na lange tijd nog veel meer kamers en gangen om verkend te worden. Maar daar gaan we de volgende keer mee verder...

DE TUNNELS STREKKEN ZICH UIT TOT DE NABIJGELEGEN WOONWIJK. DE ONSTABIELE GROND VORMT EEN POTENTIEEL GEVAAR VOOR DE GEBOUWEN DAAR.

Overal getuigen versterkingen, houten palen, stutten en pijpen van de vroegere mijnbouw. De tunnels die tot nu toe zijn ontdekt, maken slechts een klein deel uit van het hele systeem.

5/2021

DUIKEN.NL

OM DE HOEK

ZEELAND BERGSE DIEPSLUIS

Bergse Diepsluis Voorzieningenniveau: ★★★★ Flora en Fauna: ★★★ Dichtstbijzijnde vulstation: Shell Deehoeve

BERGSE DIEPSLUIS

De tijd van het jaar waar de sepia’s de Zeeuwse wateren weer opzoeken, is bijna hier. Een van de befaamde duikspots waar je ze kan zien, is de Bergse Diepsluis.

en prachtige zonnige dag en we zijn al vroeg op pad. Bij de parkeerplaats staan flink wat duikers die zin hebben om het water in te gaan. We besluiten deze keer niet de drukte van de parkeerplaats op te zoeken, maar bij het strand te parkeren. Hier hebben we het rijk alleen en bouwen onze set op. We spreken onze duik door en lopen via de betonnen trap richting het water. Nu het laagwater is, moeten we wel een stukje verder doorlopen en uiteindelijk staan we tot onze heupen in het water. De plek waar wij het water ingaan, is ongeveer 300 meter van de trap waar de parkeerplaats op uitkomt. We duiken onder en deze duik richten we ons voornamelijk op het macroleven. De kans dat we nu al een sepia tegenkomen, is heel klein, alhoewel we natuurlijk altijd uit blijven kijken. Het landschap is hier

DUIKEN.NL

5/2021

behoorlijk vlak en loopt heel langzaam af. Kleine plukjes met oesters domineren het landschap. We zetten koers naar het noordwesten en komen al snel de dijk tegen die richting de hoofdtrap van de duikstek loopt. De eerste sepiastokken komen in beeld, maar de mooie zwarte eitjes zijn nog niet te vinden. IJDELTUIT Gelukkig is er zat leven te vinden in het water. De echte wintertemperaturen zijn verdwenen en dat maakt het duiken een stuk prettiger. Een heremietkreeft filtert het eten uit het zand, dat levert een leuk plaatje op! Weer een stuk verder zien we een bekend rekje langs de dijkwand. Dit is voor ons het teken dat we bijna bij de trap zijn en nog maar een paar minuten van het platform voor de instap zijn. Het zicht is zeker niet slecht en aangekomen bij het platform, kunnen we het geheel overzien. Omdat het laagwater is, is de dijkwand een perfect navigatiemiddel. Houd de wand op de heenweg aan je rechterschouder en om terug te komen, hoef je alleen maar te zorgen dat de wand aan je linkerschouder ligt. Een kompas is dus eigenlijk niet nodig. Ik zie tussen de oesters iets wegschieten en schijn mijn lamp bij. Een galathea-kreeft kijkt mij aan en ik neem mijn tijd. Na een

Tekst en foto’s: Daniel Versteeg

Via de trap loop je eenvoudig naar de duikstek.

Ik zie je wel! De heremietkreeft houdt me scherp in de gaten.

De blaasjeskrab is een exoot die je steeds vaker tegenkomt.

Tropische kleuren in de Oosterschelde, de rode paardenanemoon straalt helemaal.

FOTOTIP!

Galatea-kreeften schieten vaak weg als je eraan komt. Neem je tijd en blijf wachten. In de tussentijd kun je alvast je belichting en instellingen van je camera uittesten op een oester of steentje. Als het kreeftje weer uit zijn schulp kruipt, staan alle instellingen meteen goed en maak je je foto!

DUIKLOCATIE: BERGSE DIEPSLUIS paar minuten kruipt hij een beetje naar buiten en gaat er even goed voor zitten. Deze is niet bang! Wat een ijdeltuit! Uiteindelijk keren we weer om en zwemmen richting het strand. Helaas hebben we nog geen sepia’s gevonden, maar als de watertemperatuur richting de 13 graden gaat, is de kans een stuk groter. We gaan hier de komende maanden nog wel meer terugkomen! Daniel Versteeg duikt wekelijks in Zeeland en doet verslag vanuit het Zeeuwse.

Als je iets verder rijdt, is het heerlijk rustig om te parkeren.

VOORZIENINGEN: geen GETIJDE: HW en LW, ook buiten kentering mogelijk STROMING: nauwelijks MAXIMUM DIEPTE: 12 meter

WAT IS ER TE ZIEN: anemonen, krabben, zeenaaktslakken, grondels. In het seizoen pijlinktvissen en sepia. ADRES: Gortzakweg Tholen

5/2021

DUIKEN.NL

PRODUCTINFO

MASKER BESLAGEN

Help, mijn masker beslaat! Met veel moeite ben je aangekomen op je mooie duiklocatie, of dat nu de Oosterschelde in Nederland of een pracht van een bestemming in de tropen is. Je trekt je uitrusting aan en bent klaar voor de duik. Eenmaal onder water wil je genieten van alles wat daar te zien is. Maar helaas, genieten zit er niet in bij deze duik. Je net nieuw gekochte masker is namelijk beslagen. Harro Cats helpt alle fabeltjes de wereld uit en vertelt wat je er nu écht aan kan doen.

e hebt al een keer je masker geklaard, maar binnen enkele minuten is je zicht weer geheel wazig. Het beslaan van je duikbril is irritatiefactor nummer 1 van elke duiker. Aan de waterkant wordt 62

DUIKEN.NL

11/2019 5/2021

veel gesproken over dit probleem. De ene duiker heeft een betere oplossing dan de ander. Alleen in de praktijk wil dit meestal niet zo uitpakken als dat zou moeten. Wat is nu werkelijk de oorzaak van dit probleem

en wat is de beste oplossing? Harro Cats, eindverantwoordelijke voor TUSA Nederland, geeft inzicht in de problematiek van dit onderwerp. Het is namelijk geen gecompliceerd probleem. Sterker nog, als je de oorzaak weet, dan is de

oplossing vrij eenvoudig. Eén van de problemen ontstaat bij de fabricage van een duikbril. In een masker wordt meestal een ‘siliconen skirt’ (gelaatstuk) en maskerband gemonteerd. Bij de productie van de skirt en maskerband worden siliconen korrels bij een hoge temperatuur en druk in een zogenaamde mal geïnjecteerd. Bij dit chemische proces komen kleine hoeveelheden (ongevaarlijke) siliconendampen vrij die het werkelijke probleem vormen, omdat het chemische proces nog enige tijd doorgaat. De siliconen onderdelen worden bij de productie verwerkt

Tekst: Harro Cats Foto’s: Daniel Versteeg en Carola van Duikeren

DUIKMASKER ONTSMETTEN samen met de andere onderdelen zoals het frame, de maskerbandgespen en uiteraard ook de glazen, om uiteindelijk een duikbril te worden. Nadat het masker volledig geassembleerd is, wordt het in de verpakking opgeborgen en kan deze op weg naar het land van bestemming om een nieuwe eigenaar te zoeken. Tijdens de reis dampt het siliconen nog enigszins na en deze damp slaat als een soort condens neer op onder meer de glazen. En het is nu juist die aanslag op de glazen die het beslaan veroorzaakt! AFWASMIDDEL Bij aankoop van een nieuw masker wordt het advies gegeven de glazen te reinigen met een speciaal

schoonmaakmiddel om beslaan te voorkomen. Heb je dat niet in huis? Dan voldoet een niet-schurende tandpasta of een siliconenvrij afwasmiddel vaak ook. Dat advies is correct, maar niet volledig. Dat merk je direct als je met je nieuwe masker onder water gaat. Want dan ontstaat de irritatie, je nieuwe duikbril beslaat alsnog! Hoe dat kan, is heel eenvoudig uit te leggen. Zoals eerder beschreven, dampt het siliconen stuk nog na van de productie. Deze damplaag zit niet alleen op de glazen, maar ook op het gelaatstuk zelf, de maskerband, het frame, de gespen en vergeet vooral niet, de verpakking. Oh ja, en in veel gevallen ook de maskerbox. Als dan alleen de glazen gereinigd worden,

Ten tijde van corona komen we allemaal in aanraking met het ontsmetten van duikmaterialen tijdens bijvoorbeeld de duikopleidingen. Uiteraard is het verstandiger dat elke cursist en elke gebrevetteerde duiker zijn/haar eigen masker aanschaft. Indien de situatie zo is dat in dit voorbeeld de duikbril door meerdere duikers gebruikt wordt, dan dient het gereinigd te worden. Let op met welk middel je dit doet! Er zijn heel veel chemische ontsmettingsmiddelen die te agressief zijn en het kunststof van het masker zullen aantasten. Gebruik daarom geen chemische middelen! Een sopje in afwasmiddel is al meer dan voldoende en voorkomt dat de duikbril kapotgaat.

ZONNEBRAND EN GEZICHTSCRÈME Pas goed op met het gebruik van zonnebrand en gezichtscrème vlak voor je gaat duiken. Deze cosmetische middelen bevatten van nature een vettige substantie die tijdens het duiken invloed hebben op het beslaan van je masker. Daarbij zijn er agressieve middelen op de markt die de materialen van je duikbril kunnen aantasten, met name de ‘sprays’ zijn het meest desastreus voor de kunststof onderdelen van je masker en overige uitrustingsstukken. In de praktijk zijn meerdere voorbeelden waarbij zonnebrandspray en antimuggenspray iets te nonchalant wordt opgespoten en ook terechtkomt op de uitrustingsstukken met blijvende schade tot gevolg.

«Bij aanschaf van een nieuw masker dien je het gehele masker, maar ook de maskerbox, grondig te reinigen.» zijn de andere onderdelen nog niet ‘schoon’ met als gevolg dat deze aanslag eenvoudig door dampt en daarmee weer terug op de glazen komt. Gevolg: wederom een beslagen masker! Het vrijmaken van aanslag op de glazen is dus onvoldoende. Bij aanschaf van een nieuwe duikbril dien je het gehele masker, maar ook de maskerbox, grondig te reinigen. Alle dampaanslag dient van alle onderdelen te worden gewassen. Het speciaal verkrijgbare reinigingsmiddel in de duikwinkel is perfect voor

de glazen, maar niet voor de overige onderdelen. Gebruik voor het dampvrij maken van de nieuwe duikbril een siliconenvrij afwasmiddel en was deze grondig onder de kraan met warm water. Daarbij moet je wel bedenken dat een nieuw masker alsnog kan dampen, waardoor je deze de eerste tijd naast je maskerbox in de kast dient te bewaren. Dit om te voorkomen dat de laatste beetjes damp letterlijk kunnen verdampen en niet terug kunnen slaan op je duikbril. Doe je dit niet, dan ben je terug bij af. Geen probleem, 11/2019 5/2021

DUIKEN.NL

TUSA DUIKMES CADEAU BIJ EEN ABONNEMENT

NIEUW

Neem nu een abonnement op DUIKEN Magazine voor € 64,50 en ontvang GRATIS het TUSA FK-201 Duikmes ter waarde van € 79,95 De TUSA FK-210 Silver is een mooi en degelijk duikmes. Met een lemmet van 14 cm en een totale lengte van 27 cm is het mes zeker niet klein. De TUSA FK-210 is uitgerust met holster en verstelbare riempjes, waardoor hij comfortabel draagt. Het mes kan makkelijk in en uit elkaar worden gehaald wat ideaal is voor goed onderhoud. Daarnaast heeft het een gekartelde rand en een speciale vlijmscherpe inkeping om snel en efficiënt een lijn door te kunnen snijden.

Ga voor dit abonnement en andere aanbiedingen naar: duiken.mijntijdschrift.net Het abonnement is tot wederopzegging. Opzeggen van het abonnement is eenvoudig en kan per maand. Cadeau-abonnementen stoppen automatisch. Je bijdrage in de verzendkosten bedraagt € 3,65.

MASKER BESLAGEN

PRODUCTINFO

KRUISBESMETTING Let op hoe je je masker opbergt! Het kan een goed idee lijken dat je hem ter bescherming tijdens transport in de voetpocket van je vin opbergt. Echter, als deze vinnen (redelijk) nieuw zijn, dan zijn ook de voetpockets vettig. Dit vet kan weer tot aanslag leiden op je masker. Al met al is je duikbril wel beschermd, maar deze is wel weer ‘verontreinigd‘. Niet doen dus!

«Het advies is om gebruik te maken van een anticondensmiddel. In de wandelgangen wordt dit ook wel ‘nepspuug’ genoemd.» maar je zult wel het hele schoonmaakritueel vanaf begin af aan weer moeten uitvoeren. VUURTJE ERBIJ? Ten strengste wordt afgeraden andere middelen en methodes van reiniging toe te passen. We zien in de praktijk defecte maskers als gevolg van het gebruik van bijvoorbeeld remmenreiniger, koperpoets en schuurmiddelen. Daarnaast zijn er reinigingspraktijken om het beslaan te voorkomen die absoluut niet toegepast moeten worden, zoals het schoon branden van de glazen met een aansteker. Dit reinigt alleen de glazen en geeft risico tot brandschade aan

het masker. De kunststof onderdelen zijn niet bestand tegen de hitte van het vuur. Resultaat: een duikbril die weer gaat beslaan en wellicht vervormde onderdelen met lekkage tot gevolg! Een andere methode die je nooit moet toepassen, is je masker wassen in de vaatwasser. De temperatuur van de vaatwasser is te hoog en de chemische reinigingsmiddelen zijn te agressief. Resultaat: misschien wel een schone duikbril, maar wel chemisch gebleekte en verweerde onderdelen en ook vervormde onderdelen met kans op een lekkende masker. Gebruik in alle gevallen je gezond verstand bij het behandelen van je duikbril.

ANTI-CONDENS Moet je spugen in je masker voor de duik? Spugen is effectief als anticondens gebleken, mits je je vooraf het schoonmaakprotocol hebt uitgevoerd. Alleen zit speeksel vol met enzymen en bacteriën. Het gevolg op lange termijn zal zijn dat deze zich zullen nestelen in de randen van de duikbril en daar aanslag zullen vormen. Beetje bij beetje zal je masker verweren en gaan schimmelen. Tenzij je na elke duik je masker grondig wast, is deze methode achterhaald. Het advies is om gebruik te maken van

een anticondensmiddel. Dit is een vloeistof die je op de binnenkant van de glazen doet. In de wandelgangen wordt dit ook wel ‘nepspuug’ genoemd. TUSA heeft ook nog een anticondensfolie. Deze folie plak je aan de binnenkant van je masker om beslaan te voorkomen. Bij gebruik van dit folie is het nog steeds noodzakelijk dat de duikbril eerst dampvrij is gemaakt. De fabricagedamp kan namelijk ook op de folie neerslaan en dan blijft je masker alsnog beslaan. Veel goed zich toegewenst!

HEETHOOFD Condenseren ontstaat bij temperatuurverschil. Bij duiken met een stralende zon wordt je gezicht ook warm. Na het optuigen van je uitrusting en aantrekken van het pak, krijg je het al snel erg heet. Als je dan je masker opzet en vervolgens je hoofd onder water steekt, is het temperatuurverschil tussen het water en je gezicht het grootst. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen kan dit alsnog leiden tot condens aan de binnenkant. De praktijk heeft geleerd om eerst eens lekker het gezicht af te koelen in het water alvorens je masker op te zetten. Dit scheelt aanzienlijk in het beslaan!

5/2021

DUIKEN.NL

PRODUCTINFO

DUIKCOMPUTERS OVERVIEW

TOT OP DE BODEM UITGEZOCHT DUIKCOMPUTERS Een duikhorloge, duikcomputer of toch liever een smartwatch met duikfuncties… Mogelijkheden te over als het duikcomputers betreft. Het is ook best een investering, dus het is wel zo fijn om direct de goede aan te schaffen. Maar hoe weet je nu wat bij jou past? En hoe zit dat met algoritmes en soorten displays? Sales Manager Joep Mol van AmilcoSports geeft advies.

at als eerste heel belangrijk is om jezelf af te vragen, is wat voor soort duiker je bent. Duik je regelmatig, alleen in Nederland of juist alleen in het buitenland, op vakantie? Wil je verder met je skills in duiken of blijft het bij OWD/AOWD? Wil je de duikcomputer ook dagelijks dragen en/of ook gebruiken als smartwatch met de mogelijkheid om

DUIKEN.NL

11/2019 5/2021

berichten te ontvangen en je duikbelevenissen te delen met anderen? Hoe is het met je ogen gesteld? Zie je alles nog scherp of zijn er onder water grotere letters/cijfers nodig om alles goed te kunnen lezen? Ook is het belangrijk om te kijken in wat voor soort water je duikt. Als je veel of hoofdzakelijk in Nederland duikt, is een duikcomputer met een groot display en een verlicht scherm aan te

raden. Door het slechte zicht wil je snel je informatie af kunnen lezen en moet je niet eerst op allemaal knoppen willen drukken. Maar laten we eerst eens kijken wat de duikcomputers allemaal te bieden hebben en wat het precies inhoudt. LCD, OLED EN TFT In de basis zijn er twee soorten: kleur of monochroom (z/w). Bijvoorbeeld Suunto

Joep Mol van AmilcoSports weet alles over duikcomputers.

past, afhankelijk van het type, beide toe. Bij de monochroom heb je het alom bekende lcd-display, voornamelijk streepjes, die bij elkaar letters en cijfers maken. Suunto gebruikt vandaag de dag in een aantal modellen het ‘Dot Matrix’ display. Dit is een monochroom display waarbij de informatie wordt gevormd door allemaal kleine puntjes. Hierdoor krijg je duidelijke dikkere gegevens en heb

Tekst: Judith Rietveld

je ook de mogelijkheid om meer vormen te gebruiken. Bij een kleurenscherm zijn er in duikcomputerland in de basis twee mogelijkheden; oled en TFT, al dan niet met led-backlight. De voorkeur is een beetje persoonlijk, echter de manier waarop bij de Suunto EON Steel TFT met led-backlight is

vrijheid in het instellen van de diverse duikmodi, dan zijn er verschillende duikcomputers op de markt waaruit je kunt kiezen. Zo heb je bij Suunto de EON Steel, Core en D5 de mogelijkheid om je eigen duikmodus aan te maken en zelfs je display te personaliseren. In

«Als je veel of hoofdzakelijk in Nederland duikt, is een duikcomputer met een groot display en een verlicht scherm aan te raden» gebruikt, is wat mij betreft fenomenaal. Door het TFT-display rechtstreeks op het Xensation Glass te lamineren heb je geen ‘breking’ van het licht, omdat er geen lucht tussen het glas en het scherm meer zit. Hierdoor kun je onder een hoek van 90° je computer uitlezen en heb je geen last van schittering op je scherm. DIVE MODI: WAT IS DAT? Dive Modi betekent in het Nederlands duikmodus en meervoud duikmodi. Afhankelijk van het type duikcomputer stel je voor je duik de duikmodus in. Bij de meeste duikcomputers heb je drie modi; Air – Nitrox – Gauge. Wanneer je dus een nitroxduik gaat maken, stel je de nitrox-modus in en voer je daar onder andere de gegevens in voor het zuurstofgehalte (O₂) en de partiële zuurstofdruk (pO₂). De gegevens met betrekking tot O₂ zijn niet van belang als je in de air-modus gaat duiken. Maximale diepte, actuele diepte, duikduur, resterende nultijd en eventuele deco worden weergegeven. Wil je meer

de gauge-modus dient de computer puur als bottomtimer. Vooral technisch duikers maken hier gebruik van. Dit houdt in dat hij de maximale diepte laat zien, actuele diepte en je duikduur.

GARMIN DESCENT MK2I

Voor wie: recreatieve en techduikers Display: kleurenscherm, in zonlicht afleesbaar, transflectief memory-in-pixel (MIP) Dive modi: air, nitrox, trimix, freedive, gauge, CCR Materiaal: vezelversterkt polymeer met metalen afdekking aan de achterkant Polsband: Quickfit horlogeband, siliconen of titanium Algoritme: Bühlmann ZHL-16c met hellingsfactoren Gassen: 1 bodemgas en maximaal 11 deco- en/of reservegassen Gewicht: 199 gram (siliconen) 160 gram (titanium) Kompas: ja, met 3-assen Opladen: via meegeleverde kabel Batterij: duikmodus tot 80 uur App: ja, Garmin Dive en Garmin Connect Bluetooth: ja Zender: ja, maximaal 5 Maximale diepte: 100 meter Prijs: € 1.499

KOMPASFUNCTIE Een kompasfunctie is zeker handig. Als je duikt in water waar het zicht minder goed is of je wilt naar een bepaald punt toe omdat daar het wrak ligt waarop je wilt duiken, dan wil je wel een kompas bij je hebben! Een kompas kan analoog of digitaal zijn. De meeste duikers hebben een analoog kompas. Deze staat altijd 'aan’, maar dien je af te lezen op een ander scherm. Met een digitaal kompas is het mogelijk om deze continu in beeld te hebben. Voordelen van het digitale kompas zijn koers vastzetten, beter kantelbaar dan analoog, verlicht en je kunt de ‘geschoten’ koersen in het logboek na de duik zien. Leuk weetje: wist je trouwens dat de oorsprong van Suunto ligt in het maken van

vloeistof gevulde kompassen en dat Suunto ‘richting’ betekent in het Fins? TANKPOD Een Tank POD (Peripheral Observation Device) is een zender die je op de hogedrukpoort van je 1e trap schroeft en de druk van je fles naar je duikcomputer zendt. Hierdoor kun je onder andere je real time luchtverbruik op desbetreffende diepte, gemiddeld luchtverbruik en de druk in de fles zien. Ook kun je na de duik meer gegevens omtrent je luchtverbruik analyseren. Dit is erg makkelijk als je duiken wilt plannen. Je weet dan het gemiddelde luchtverbruik te vinden. Afhankelijk van de duikcomputer is het ook mogelijk meerdere zenders te pairen met je duikcomputer.

REVOLUTIONAIR: SUBWAVE

Garmin heeft dit jaar iets heel innovatiefs op de duikmarkt gebracht: de Descent® Mk2, Descent Mk2i en Descent T1 transmitter. Deze nieuwe generatie zit vol met functies voor zowel onder water als aan de oppervlakte. De Mk2i is een uitgebreide duikcomputer in smartwatch-stijl. Deze kan je met de zender koppelen via Garmin SubWave™ om je tankdruk af te lezen. SubWave is een revolutionair nieuw, op sonar gebaseerd, communicatiesysteem dat een groter bereik en een grotere betrouwbaarheid biedt dan traditionele luchtintegratiesystemen. Zo kan je ook de tankdruk van maximaal vijf gekoppelde transmitters monitoren! Dit maakt het systeem dan ook ideaal voor duikinstructeurs. Naast een groter display, waterdichte inductieve knoptechnologie, aanpasbare gegevensvelden en meer, zijn de Descent Mk2 en Descent Mk2i voorzien van Garmins meest gewilde dagelijkse smartwatchfuncties. Die gaat niet meer af!

www.garmin.com/dive 11/2019 5/2021

DUIKEN.NL

PRODUCTINFO

DUIKCOMPUTERS OVERVIEW

ALGORTIME VOOR DUMMIES Met name de algoritmes in de duikcomputers hebben voor veel verandering gezorgd. Niet alleen veiliger, maar ook meer geschikt voor diverse duiken. In 1998 was een nitroxcomputer zeldzaam en zeer speciaal, ze waren zelfs nitrox- groen! Dat is nu wel anders met de vele mogelijkheden voor gasinstellingen. Met de kennis van vandaag zijn alle algoritmes in duikcomputers veilig genoeg, mits de duiker weet waar hij mee bezig is als het gaat over de (persoonlijke) instellingen van de duikcomputer, hij zich aan de planning houdt en iedereen uit de duikgroep met hetzelfde algoritme duikt.

ALGORITME: WAT IS HET? Dit is een reeks wiskundige formules die worden gebruikt om veilige duiklimieten te berekenen, waarbij rekening wordt gehouden met realtime metingen zoals diepte, tijd op die diepte, watertemperatuur, gasmengsel, cilinderdruk, stijgsnelheid, etc. Alle duikcomputeralgoritmen dienen om het risico op decompressieziekte op een acceptabel niveau te houden en werken met theoretische modellen, gebaseerd op onderzoek en gegevens van daadwerkelijke duiken. De meeste brongegevens van de algoritmes zijn hetzelfde, maar toch verschillen de resulterende berekeningen vaak. Hoe kan dat? Door hoe het betreffende algoritme rekent, hoe het de gegevens interpreteert en welke schatting het maakt.

4 68

REDUCED GRADIENT BUBBLE MODEL (RGBM) Het Reduced Gradient Bubble Model (RGBM) is ontwikkeld door Dr. Bruce Wienke en gedeeltelijk gebaseerd op het Bühlmann-algoritme en de klassieke VPM-bubbeltheorie. Belangrijke kenmerken zijn: doorlopende monitoring van meerdaagse duiken, het berekenen van herhalingsduiken met korte tussenpozen, het RGBM reageert op een duik die dieper ging dan de duik ervoor, zorgt voor aanpassing aan snelle opstijgingen waarin een grote hoeveelheid microbelletjes ('stille bellen') wordt opgebouwd en consistentie met daadwerkelijke natuurkundige wetten van gaskinetica is ingebouwd. De eerste duikcomputer die dit algoritme toepaste, was Suunto. In 1998 introduceerde het merk de Suunto Vyper met het Suunto RGBM. Vandaag de dag gebruiken alle Suunto duikcomputers het Suunto RGBM in verschillende versies en zijn andere merken ook RGBM gaan gebruiken. De laatste release is het Suunto Fused™ RGBM 2 die wordt toegepast in de Suunto EON familie en de Suunto D5.

DUIKEN.NL

BÜHLMANN Het decompressie-algoritme van Bühlmann is een wiskundig model (algoritme) van de manier waarop inerte gassen het menselijk lichaam binnenkomen en verlaten, wanneer de omgevingsdruk verandert. Versies worden gebruikt om Bühlmann-decompressietabellen te maken en in persoonlijke duikcomputers om niet-decompressielimieten en decompressieschema's voor duiken in realtime te berekenen. Met deze decompressietabellen kunnen duikers de diepte en duur van duiken en de vereiste decompressiestops plannen. Het algoritme is ontwikkeld door de Zwitserse arts Dr. Albert A. Bühlmann, die onderzoek deed naar decompressietheorie aan het Laboratorium voor Hyperbare Fysiologie van het Universitair Ziekenhuis in Zürich, Zwitserland. De resultaten van het onderzoek van Bühlmann, dat in 1959 begon, werden gepubliceerd in een Duits boek in 1983 waarvan de Engelse vertaling de titel Decompression-Decompression Sickness kreeg. Het boek werd beschouwd als de meest complete openbare referentie over decompressieberekeningen en werd kort daarna gebruikt in duikcomputeralgoritmen. Er zijn verschillende versies van het Bühlmann-algoritme ontwikkeld, zowel door Bühlmann als door latere werknemers. 5/2021

BRON: NL.QAZ.WIKI.NL

MIJN BUDDY GEBRUIKT EEN ANDER ALGORITME, WAT NU? Vaak staat men er niet bij stil dat er verschillen zitten in de algoritmes van de verschillende merken waardoor er tijdens de duik vervelende situaties kunnen ontstaan. Dit gebeurt het meeste bij duiken waarbij meerdere gassen en deco-plafonds een grote rol spelen. Zoals gezegd, heeft niet elke duikcomputer hetzelfde algoritme. Om te kunnen voldoen aan de vraag uit de markt heeft Suunto daarom voor de huidige EON Steel-gebruikers een update én upgrade naar Bühlmann 16GF algoritme beschikbaar gesteld en zit dit ook al standaard in de nieuwe EON Steel Black geïnstalleerd, naast het Suunto Fused™ RGBM (2), een veel gebruikt algoritme onder de technische duikers. Vanaf nu kan de duiker dus ook uit beide algoritmes kiezen en in beide algoritmes kiezen voor de Continu decompressiecurve met een vloer, plafond en de ertussen liggende decompressiezone of het systeem van vaste decompressiestopdieptes op iedere 3 meter (12–9–6–3 m). Op deze manier kan de gebruiker zich gemakkelijk aanpassen aan de mededuikers door te kunnen kiezen uit het beste van twee populaire algoritmes.

MARES GENIUS

Voor wie: recreatief en tech Display: TFT-scherm in kleur met hoge resolutie Dive modi: trimix, nitrox, air, gauge Materiaal: metalen kast en kunststof Polsband: zwart Algoritme: Bühlmann ZHL16C met gradient factors en voorspellende multigas Gassen: perslucht, zuurstof, nitrox, trimix, heliox Gewicht: 450 gram Kompas: ja, tiltloos digitaal Opladen: met bijgeleverde kabel Batterij: 40 uur duiktijd en 500 keer laadbaar Bluetooth: ja, via SSI-app Zender: met led-indicatie, tot 5 te koppelen (optioneel) Maximale diepte: 150 meter Prijs: € 799

www.mares.com

SCUBAPRO GALILEO 2

Voor wie: gevorderd en tech Display: TFT-scherm in kleur met hoge resolutie Dive modi: air, nitrox, freediving, gauge, sidemount, CCR Materiaal: thermoplastic versterkt met glasvezel en UVbestendig Polsband: zwart rubber Algoritme: Multi-Gas ZHL-16 ADT MB Gassen: programma’s voor max. 8 nitrox-/trimixmengsels Gewicht: 207 gram Kompas: ja, volledig kantelbaar en digitaal Batterij: 50 uur duiktijd App: USB-kabel of Bluetooth Low Energy-interface. Met LogTRAKsoftware. Android: LogTrak-app, iOS: LogTRAK iOS Bluetooth: ja Zender: ja (optioneel) Maximale diepte: 120 meter Prijs: € 699 (zonder zender) € 999 (met zender)

SCUBAPRO ALADIN 2

Voor wie: gevorderd en tech Display: hybride matrix-display met hoge resolutie Dive modi: air, nitrox, gauge, apnea, trimix, sidemount, CCR Materiaal: metaal en kunststof Polsband: zwart thermoplastic (ook verkrijgbaar in geel, turkoois, nylon en silicoon) Algoritme: Multi-Gas ZHL-16 ADT MB-algoritme Gassen: programma’s voor max. 8 nitrox-/trimixmengsels Gewicht: 92 gram Kompas: ja, kantelbaar en digitaal 3D-kompas Batterij: CR2450 batterij geschikt voor maximaal 2 jaar/300 duiken App: Logtrak Bluetooth: ja Zender: ja (optioneel) Maximale diepte: 120 meter Prijs: € 549 (zonder zender) € 849 (met zender)

SCUBAPRO ALADIN SPORT

Voor wie: gevorderd en tech Display: goed afleesbaar matrixdisplay Dive modi: air, nitrox, apnea en gauge Materiaal: metaal en kunststof Polsband: rubber Algoritme: Multi-Gas ZHL-16 ADT MB-algoritme Gassen: programma’s voor 3 gasmengsels Gewicht: 137 gram Kompas: digitaal kompas weergegeven in matrixsectie Batterij: CR2450 batterij geschikt voor maximaal 2 à 3 jaar/200 à 300 duiken App: Logtrak Bluetooth: ja Zender: nee Maximale diepte: 120 meter Prijs: € 275

www.scubapro.eu

GENIAAL GEBRUIK

De Genius heeft een geweldig groot kleurenscherm dat je perfect kunt aflezen. Met de kleurcodering toont de Genius de meest essentiële informatie en belangrijke veranderingen. Met deze duikcomputer kun je dankzij het slimme batterijmanagement 40 uur duiken met één batterijlading. Bovendien zit er een nachtmodus op en door het onderwatermenu kun je tijdens de duik de instellingen wijzigen.

DUIKVRIENDELIJK

Dankzij de krachtige kleuren van het scherm kun je de Galileo 2 goed aflezen en bovendien is het scherm energiezuiniger dan andere schermtypes, waardoor de batterij langer meegaat. Tijdens het duiken houdt de computer rekening met je hartslag, huidtemperatuur, ademhalingssnelheid en watertemperatuur. Hierdoor zijn de berekende nultijden en decompressiestops uitermate betrouwbaar, ook onder zware duikomstandigheden.

SLIMME TECHNOLOGIE

De A2 is ontwikkeld voor gevorderde en technische duikers die een compacte, gebruiksvriendelijke duikcomputer ter grootte van een horloge zoeken, maar wel één die beschikt over alle kenmerken en functies om hun sport te kunnen beoefenen. Op het droge heeft de A2 alles wat je van een horloge mag verwachten, plus een sportmodus. En ga je duiken, dan biedt de A2 alles wat een gevorderde recreatieve duiker wil en wat een technische duiker nodig heeft.

SPORTIEF

De Aladin Sport Matrix met zijn zilverkleurige frontplaat is bedoeld voor duikers die met meerdere gassen duiken en voor recreatieve duikers die zich willen ontwikkelen. Het display is goed af te lezen en heeft actieve displayverlichting. Je kunt zelf het microbellenniveau instellen en op basis van ervaring, leeftijd en conditie meer of minder conservatief duiken.

5/2021

DUIKEN.NL

PRODUCTINFO SUUNTO

DUIKCOMPUTERS OVERVIEW

SUUNTO

EON STEEL BLACK

Voor wie: dedicated diver Display: kleur TFT met ledbacklight Dive modi: rebreather, trimix, nitrox, air, gauge Materiaal: rvs-ring, Xensation Glas, composiet-behuizing Polsband: bungee of elastomeer (in zwart en lime) Algoritme: kies uit Suunto Fused™ RGBM2 of Suunto Bühlmann ZHL-16C met Gradient Factors Gassen: maximaal 20 - zuurstof 5-99% helium 0-95% Gewicht: 347 gram Kompas: digitaal 3D-Tilt gecompenseerd Opladen: met bijgeleverde kabel Batterij: 20 tot 40 duikuren App: Suunto app of d.m.v. USB te verbinden met Suunto Dive Manager (DM5) Bluetooth: ja Zender: ja, tot 20 tankpods Maximale diepte: 150 meter Prijs: € 1.079

Voor wie: recreatieve en actieve duiker Display: kleurenscherm, in zonlicht afleesbaar, transflectief memory-in-pixel (MIP) Dive modi: nitrox, freedive, perslucht en gauge Materiaal: rvs-ring, mineraal glas, versterkte composietbehuizing en siliconen strap Polsband: Quick release siliconen strap Algoritme: Suunto Fused RGBM2 Gassen: tot 3 gassen, zuurstof van 21 - 99% Gewicht: 90 gram Kompas: digitaal 3D tot 45 graden tilt gecompenseerd Opladen: met bijgeleverde kabel Batterij: 6 tot 12 duikuren of 6 dagen in tijdmodus App: Suunto app of via USB met Suunto Dive Manager (DM5) Bluetooth: ja Zender: tot 3 tankpods Maximale diepte: 100 meter Prijs: vanaf € 599

www.amilcosports.nl

GROEIT MET JE MEE

Deze duikcomputer is helemaal aan te passen naar de wensen van de duiker. Bepaal zelf welke gegevens jij ziet tijdens de duik en in welke stijl deze weergegeven worden. Kies aan welke kant je de knoppen wilt hebben of met welk algoritme je wilt duiken. De Suunto EON Steel Black groeit mee met de behoefte uit de markt en maakt het mogelijk om van een beginnende duiker te groeien naar een technische duiker met alle benodigde functies.

DUIKEN.NL

11/2019 5/2021

2-IN-1

De Suunto D5 biedt de unieke combinatie van duikcomputer met functies van een smartwatch. Speel met je stijl door de gemakkelijk verwisselbare bandjes aan te passen aan je dagelijkse kledingstijl. Maak verschillende dive modi aan en deel je duikdisplay zelf in via de gratis Suunto Dive Manager 5 (DM5). De D5 verbindt je twee levens: het avontuur onder de oppervlakte, maar ook de geweldige activiteiten boven water.

SUUNTO VYPER NOVO

Voor wie: recreatieve en actieve duiker Display: Dot Matrix Dive modi: nitrox, freedive, perslucht en gauge Materiaal: composietring en behuizing, acryl glas en elastomeer strap Polsband: standaard Algoritme: Suunto RGBM Gassen: tot 3 gassen, zuurstof 21- 99% Gewicht: 134 gram Kompas: digitaal 3D-tilt gecompenseerd Batterij: CR2430 batterij. Vervangen na 1,5 jaar op basis van 100 duiken per jaar App: DM5 voor het uitlezen van duikgegevens via de optionele USB-kabel Bluetooth: nee Zender: maximaal 3 tankpods Maximale diepte: tot 80 meter Prijs: € 339

TUSA TC-1

Voor wie: recreatief Display: standaard Dive modi: nitrox, freedive, perslucht en gauge Materiaal: metalen kast Polsband: rubber, optioneel nylonstrap Algoritme: Bühlmann ZHL-16C Gassen: 21% of nitrox tot 56% Gewicht: 95 gram Kompas: nee Opladen: met meegeleverde USB-Adapter Batterij: 25 duiken in duikmodus App: nee Bluetooth: nee Zender: nee Maximale diepte: 99 meter Prijs: € 299

www.tusa.com

www.amilcosports.nl

BETROUWBAAR

Of je nu in zoet water duikt met slecht zicht of op tropische bestemmingen: met de Suunto Vyper Novo heb je altijd een betrouwbare duikcomputer bij je. Standaard voorzien van de meest gewenste functies zoals een duidelijk afleesbaar scherm, lichten alarmfuncties, digitaal kompas, verschillende dive modi en een ingebouwde planner. Wanneer je hem uitbreidt met de optionele Suunto Wireless Tankpressure transmitter zie je zelfs de actuele luchtgegevens vanuit je fles direct op je pols.

HOUD HET SIMPEL

De Tusa TC-1 is uniek omwille van zijn eenvoudig te bedienen menu. De instellingen wijzen voor zich en zijn gemakkelijk te volgen. De TC-1 beschikt over een audio- en een trilsignaal voor alarmering. De computer is compleet en voorzien van alle benodigde (veiligheids-) instellingen. De unieke styling van de duikcomputer in horlogevorm geeft in de kleur zwart een stoere uitstraling. In het wit is hij lief en elegant. Optioneel zijn er nylon kleurenstraps te verkrijgen. De eenvoud van de Tusa TC-1 is de stille kracht van deze uitgebreide duikcomputer.

VRAAG HET EDDY VAN SCUBA SUPPORT Is het handig om zelf mijn batterij te vervangen van mijn duikcomputer? Bij sommige computers kun je zelf de batterij vervangen, maar vaak heb je thuis niet de apparatuur om te controleren of het batterijcompartiment ook echt waterdicht is. Bij een gerenommeerd service center kunnen ze de duikcomputer in een drukkamer testen. Dan wordt de computer na de batterijwissel (boven water) op vier à vijf bar gezet, vervolgens onder water gebracht en dan wordt de druk eraf gelaten. Op deze manier zie je of er luchtbellen uit de behuizing komen (of niet) en of de afdichting goed is. Mocht je zelf dit risico willen nemen, en de batterij zelf willen vervangen, dan adviseer ik je wel om ook de O-ring te vervangen. Deze is vaak vervormd als deze eruit is gehaald. Test dan de computer tijdens een duik in zoet water; mocht hij dan vollopen, dan blijft de schade beperkt. Bij welke duikcomputers kan dit en hoe doe ik dat? Dit kan bij de meeste duikcomputers die niet vloeistof gevuld zijn. Bij vloeistof gevulde en oplaadbare duikcomputers raad ik dit sterk af. Vaak staat in de handleiding van de duikcomputer wel beschreven of je dit zelf kunt of dat je het beter aan een service center over kunt laten. Moet ik de O-ring altijd vervangen bij een batterijwissel? Ja, deze moet je altijd vervangen. Ook al lijkt de O-ring op het eerste oog goed, dat wil niet altijd zeggen dat deze ook goed afdicht. Vet de O-ring altijd heel licht in, dat doe je door een beetje vet op je vingers te smeren en de O-ring hier doorheen te rollen. Veeg het (siliconen) vet weg, zodat je alleen een glans ziet op de ring en er geen vetresten meer zijn. Hoe onderhoud ik mijn duikcomputer? Je kunt de duikcomputer het beste na iedere duik goed spoelen in schoon lauw water. Droog hem af met een zachte doek. Bij luchtgeïntegreerde duikcomputers dient ook periodiek de

aansluiting waar de hogedrukslang op zit, ontkalkt te worden. Dit zou ik niet aanraden om zelf te doen, breng deze met automatenonderhoud gewoon jaarlijks mee naar het service center. De knoppen van mijn duikcomputer werken heel stroef. Hoe los ik dit op? Vaak komt dit door zand- en zoutresten. Vul een emmer met warm water (30 à 40 graden) met een beetje afwasmiddel en leg de duikcomputer er voor een minuut of vijf in. Beweeg de computer af en toe heen en weer om te spoelen, zo kunnen zoutkristallen oplossen. Druk de knoppen een aantal maal in tijdens het bewegen onder water. Vaak lost dit al de problemen op. Is dit niet het geval, breng dan je computer naar een gespecialiseerd service center.

Ik heb een draadloze tankdrukzender, bestaan daar batterijkits voor? Zeker, en het is ook verstandig deze tijdig te vervangen. Voor deze batterijwissel geldt hetzelfde als het vervangen van de batterij van je duikcomputer. Ben je bereid het risico zelf te nemen? Wees dan bewust dat je ook de O-ring vervangt en let goed op de polariteit + en - van de batterij. Tijdens mijn duikvakantie heeft de computer lang in de felle zon gelegen. Kan dat kwaad? Te veel warmte en elektronica kunnen problemen opleveren. Als je computer heel heet is, dompel deze dan niet in heel koud water om af te koelen, maar leg het in de schaduw. Zeker bij computers met een lithiumbatterij kun je dit beter voorkomen, daar zijn de risico‘s groter en kan er zelfs brand ontstaan. Moet ik de software van mijn duikcomputer regelmatig updaten? Niet iedere computer kan je updaten, dus dit hangt erg af van het merk en type. Mocht je een computer hebben waar dit wel bij kan, controleer dan ook periodiek of er een nieuwe versie uit is. Deze procedure wordt vaak beschreven in de handleiding en vaak is de update heel goed zelf uit te voeren. Mocht je er niet uit komen, neem dan even contact op met je service center. Updates hebben vaak fixes voor problemen die kunnen ontstaan, dus doe dit wel! Dit komt je veiligheid ten goede.

5/2021

DUIKEN.NL

MULTIMEDIA

REVIEW NAUTICAM MWL-1 LENS

NAUTICAM MWL-1 LENS: MACRO EN GROOTHOEK IN 1! Je hebt je macrolens op je camera gemonteerd, want je duikt op een echte macrostek. Maar dan zwemt er ineens een walvishaai voorbij... Het enige waar je nu een foto van kan maken, is het oog van dit immense dier. Herkenbaar? Met de Nauticam MWL-1 lens heb je dit probleem niet meer: binnen een handomdraai verander jij je camera van macro naar groothoek! Hoe dat werkt? Marco Heesbeen legt het uit.

oor iedere duik vraag ik me weer af welke lens ik zal meenemen. Wat kan ik vandaag op deze duikstek verwachten? Hoe zal het zicht zijn? Dit geldt voornamelijk bij het duiken in onze lokale wateren omdat het zicht daar nogal eens kan 72

DUIKEN.NL

5/2021

variëren. Als het zicht heel slecht is, geef ik de voorkeur aan een macrolens en als het zicht erg goed is, wil ik daar zeker van profiteren en ga ik graag met een groothoeklens aan de slag. Bij spiegelreflexen systeemcamera’s betekent dit het wisselen van het

objectief op de camera en het plaatsen van de bijbehorende dome of vlakke poort. De Nauticam MWL-1, Macro to Wide Angle Lens, is een revolutionair concept en biedt de oplossing voor deze keuzestress. Deze natte lens kan onder water worden

Marco Heesbeen vertelt je alles over de Nauticam MWL-1 lens.

geplaatst en verwijderd. En de lens verandert een 60mm macrolens (full frame equivalent) in een ultra-groothoeklens met een enorme beeldhoek van maar liefst 150 graden. Met de Nauticam MWL-1 kun je scherpstellen van oneindig

Tekst en foto’s: Marco Heesbeen

tot 0 cm, dus tot op het glas van de lens zelf. Dat laatste biedt een uniek perspectief waarbij je kleine onderwerpen indrukwekkend in beeld kunt brengen en waarbij ook nog wat achtergrond zichtbaar blijft! ONTWIKKELING De MWL-1 is het resultaat van jarenlange ontwikkeling en het is een complex stelsel van hoogwaardige optische elementen. Deze elementen zijn van speciaal optisch glas en voorzien van een antireflectiecoating om schitteringen en reflecties te voorkomen. De robuuste aluminium body zorgt ervoor dat de lens gebruikt kan worden tot 100 meter diepte. De lens weegt 1,20 kg (0,58 kg onder water) en is met 10 cm diameter en 12 cm lengte toch nog redelijk compact. De lens wordt geleverd in een fraaie beschermtas met een stevige binnenkant van foam, zodat de lens goed beschermd is tijdens transport. PLAATSEN EN OPBERGEN Om de grote meerwaarde van deze lens volledig te benutten, is het belangrijk dat je de lens gemakkelijk en snel kunt plaatsen, verwijderen en opbergen tijdens je duik. De Nauticam MWL-1 wordt geleverd met een bajonetvatting. Dat maakt het wisselen van de lens gemakkelijk, zelfs met dikke handschoenen aan. De meeste vlakke poorten zijn voorzien van 67mm schroefdraad. De speciale M67 naar bajonet Mount Converter voor de poort wordt ook standaard meegeleverd met de lens. Je kunt dus direct aan de slag. Als je ook nog een macrovoorzetlens wilt gebruiken (zoals de Nauticam

Het vele zweefvuil in het water maakt de zonnestralen mooi zichtbaar en zonder gebruik van de flitsers ontstaat alsnog een aardig plaatje.

«Slecht zicht en je groothoeklens gemonteerd? Met de MWL-1 schroef je eenvoudig en snel de macrolens ervoor!» CMC), dan is er een optionele adapter om die macrolens ook te voorzien van een bajonetvatting, zodat je die snel en gemakkelijk op de poort kunt plaatsen.

Wanneer je de lens tijdens je duik even niet gebruikt, wil je hem natuurlijk veilig kunnen opbergen. Daarvoor kun je een enkele of dubbele lenshouder bevestigen op

een arm. Nog gemakkelijker is het gebruik van een flipadapter. Nauticam heeft speciaal voor de MWL-1 een nieuwe flipholder ontwikkeld, afgestemd op het formaat en het gewicht van de MWL-1. Er is zelfs een dubbele uitvoering zodat je zowel de MWL-1 als een macrovoorzetlens kunt bevestigen.

De Nauticam MWL-1, Macro to Wide Angle Lens, is een revolutionair concept en biedt de oplossing voor keuzestress. 5/2021

DUIKEN.NL

MULTIMEDIA IN DE PRAKTIJK Voor het Micro Four Thirds systeem (Olympus OMD, Panasonic) zijn er drie objectieven waaruit je kunt kiezen voor gebruik in combinatie met de Nauticam MWL-1: de Olympus M.Zuiko Digital ED 30mm f3.5 Macro, de Panasonic Lumix G Macro 30mm f/2.8 Asph. Mega O.I.S. en de Olympus M.Zuiko Digital ED 12-50mm

REVIEW NAUTICAM MWL-1 LENS

30mm is een korte lens en met de bijbehorende poort blijft mijn set lekker compact. De Nauticam MWL-1 is wel een flinke lens. Ik vind hem vrij groot om hem op een lenshouder op een arm te bevestigen, dus ik pas een adapter aan en ik maak een lenshouder midden boven op mijn onderwaterhuis op de accessoireschoen. Dat bevalt me prima. De

«Zelfs met droogpakhandschoenen en dikke onderhandschoenen aan, kan ik de lens eenvoudig wisselen.» f/3.5-6.3 EZ. De MWL-1 is ontwikkeld voor gebruik met een 60mm macrolens (full frame equivalent) en dat komt, vanwege de cropfactor 2 van het Micro Four Thirds systeem, dus overeen met een 30mm lens. Ik kies voor de 30mm van Olympus. De 30mm lens is niet compatibel met een macrovoorzetlens, dus ik neem enkel de Nauticam MWL-1 mee. De Ik zit bijna tegen de zeeanjelier aan en de lens stelt inderdaad probleemloos scherp.

DUIKEN.NL

5/2021

weersverwachting is goed en we besluiten naar Dreischor te rijden in de hoop een mooie groothoekopname te kunnen maken van Het Gemaal. Aangekomen ziet het er prachtig uit, totdat we de dijk over gaan. Er blijkt toch een flinke wind te staan recht op de dijk en die veroorzaakt redelijk wat golfslag. Onder water heeft het ook de nodige impact op het zicht. Tot een

Bij gebrek aan onderwerpen maak ik maar wat foto’s van mijn buddy.

meter of zeven is het zicht ronduit slecht. Daaronder is het opvallend goed. Wederom een bevestiging dat het zicht in onze wateren niet te voorspellen is! Het is wel fijn dat ik nu niet beperkt ben tot het maken van groothoekopnamen, maar ook gewoon met macro aan de slag kan! Het gewicht van de MWL1 lens valt me onder water reuze mee. De bajonetvatting

werkt uitstekend en zelfs met droogpakhandschoenen en dikke onderhandschoenen aan kan ik de lens eenvoudig wisselen. De watertemperatuur is vier graden en er is nog niet veel leven. De meeste onderwerpen vind je hier normaal juist in het ondiepe, maar dat is nu vanwege het zicht geen optie. Bij gebrek aan onderwerpen maak ik maar wat foto’s van mijn buddy. Ik gebruik verschillende diafragma want ik ben vooral benieuwd naar de randscherpte. Rectilineaire groothoeklenzen (geen fisheye-lenzen) achter een domepoort hebben altijd last van onscherpte in de hoeken, met name bij een wat groter diafragma. Ik kom nog een zeeappel tegen, de gebruikelijke mosselen en volop eitjes van de gestippelde dieseltreinworm. Macroonderwerpen zijn er dus wel, maar ik ben nu toch eigenlijk meer geïnteresseerd in groothoek. Uiteindelijk maak ik met de MWL-1 nog wat foto’s van een zeeanjelier. Ik zit bijna tegen de anjelier aan en de lens stelt inderdaad probleemloos scherp. Het geeft een mooi effect. De

Weet je niet wat je kunt verwachten met betrekking tot zicht en onderwerpen tijdens je duik? Dan is de Nauticam MWL-1 een aanrader.

een reguliere groothoeklens met domepoort, zoals de Olympus 9-18. De foto’s met een kleinere diafragma (f/10 en kleiner) zijn zeer scherp. Ik gebruik al enige tijd de Nauticam WWL-1 groothoek converter en die presteert in de hoeken nog beter dan de MWL-1, maar die kan niet gecombineerd worden met een macro-objectief en die heeft ‘slechts’ een beeldhoek van 130 graden. anjelier lijkt op de foto veel groter dan in werkelijkheid en er is toch nog een deel achtergrond zichtbaar. Vlakbij de uitstap maak ik nog snel wat foto’s van het kleurrijke rode wier. Het vele zweefvuil in het water maakt de zonnestralen mooi zichtbaar en zonder gebruik van de

flitsers levert het dan alsnog een aardig plaatje op. Thuisgekomen bekijk ik de foto’s en ben ik tevreden over de prestaties van deze lens. De randscherpte is keurig. Bij een groot diafragma (f/5.6) zie je de scherpte in de hoeken wat afnemen, maar het resultaat is zeker scherper dan bij

CONCLUSIE De Nauticam MWL-1 is werkelijk een unieke lens. De mogelijkheid om in een handomdraai te wisselen tussen macro en 150 graden ultra-groothoek, is fantastisch. De MWL-1 is een flinke lens dus een goede bevestigingsmogelijkheid

is belangrijk om optimaal te profiteren van de flexibiliteit die deze lens biedt. De optische kwaliteit is uitstekend en de randscherpte is zelfs beter dan de gemiddelde groothoeklens met domepoort, maar net iets minder scherp dan de Nauticam WWL-1 of EMWLlens. Weet je niet wat je kunt verwachten met betrekking tot zicht en onderwerpen tijdens je duik? Of kun je gewoon niet kiezen en wil je alles vast kunnen leggen? Dan is de Nauticam MWL-1 een regelrechte aanrader.

INFO Meer informatie op: www.onderwaterhuis.nl

5/2021

DUIKEN.NL

Verwarming onder water 2.0 Thermalution verwarmingsvesten en handschoenen zijn 100% waterdicht en daarom ideaal geschikt voor onder zowel een wetsuit als een droogpak. Ze zijn licht van gewicht en compact van formaat.

100% waterdicht

Variabel te positioneren accu’s Voorkomt irritante drukpunten

Duurzaam oplaadbare Lithium Polymeer accu’s

Ritssluiting voor gemakkelijk aan- en uittrekken

WWW.THERMALUTION.EU Thermalution Europe / SeaLife Benelux BV tel.: +31 (0)10 59 10388 – info@thermalution.eu

NIEUW!

Power Heated Under Gloves

F.I.R. Infrarood Verwarmingssysteem Warmte dringt door tot in de kern van je lichaam

Tot wel 4 uur warmte

Schakelbaar in 3 warmte niveaus

Onder water bedienbaar met de oplaadbare draadloze afstandsbediening

/thermalution.eu /thermalutionheatingvests /thermalution.eu

PRODUCTINFO

ANCHOR DIVE LIGHTS ARRAN

Tekst: Judith Rietveld Foto: Daniel Versteeg

ARRAN -SERIES 1K SPOT

Als je geen zin hebt om een dikke lamp mee te nemen, kan je met de Arran prima uit de voeten. Klein, licht, maar met een prachtige, krachtige straal.

e golven beuken tegen de kustlijn bij duikstek Double Reef, Curaçao. Het is vroeg in de ochtend en de zon lijkt reikhalzend achter de wolken naar ons te kijken, maar vaak zien we haar niet. Bij de auto maken we ons klaar en ik pak de Anchor Arran duiklamp uit de zijdeur van de auto. Ik heb hem daar expres neergelegd zodat ik hem niet kan kwijtraken. Want klein dat ie is! Dit lampje heeft de grootte van een stevige markeerstift, waar ik een boltsnap aan heb vastgemaakt. Eenvoudig klik ik hem weg aan mijn BCD. De Arran heeft een spot van 10 graden en met 1.000 lumen staat deze lamp zeker zijn mannetje. Het is een mooie lamp als je geen zin hebt om veel mee te slepen, of als je een goede kleine back-uplamp bij je wilt hebben. Wat ik heel leuk vind aan de Anchor-duiklampen, is dat ze vernoemd zijn naar bijzondere duiklocaties in Ierland, het land van herkomst van Anchor Dive Lights. Zo heeft de Arran zijn naam te danken aan het eiland Arranmore in Donegal. Daar vind je een grote variatie aan duiklocaties: beschutte

baaien, muren en wrakken. Erg beschut is de baai van Double Reef helaas niet, en enigszins struikelend over de rotsen, gaan we het water in. We zwemmen door naar het tweede rif, waar we op 15 tot 20 meter blijven. Door de wolken doet het heldere water grauw aan en ik zie Daniel steeds weer zijn instellingen aanpassen. Met een korte druk op de knop gaat de Arran aan. Een mooie, heldere straal schijnt op het rif. Met een korte druk op dezelfde knop schakel je naar 50% en 25%. Om de lamp uit te doen, houd je de knop drie seconden ingedrukt. Handig is ook de batterij-indicatie. Als de aan/uitknop groen is, heb je 100% power. Dan gaat hij 90 minuten mee. Blauw betekent 50% en 10% rood knipperend is 10 minuten. Het opladen van een batterij duurt drie uur, dus het is wel verstandig om een tweede batterij erbij aan te schaffen als je meerdere duiken op een dag maakt en de lamp intensief gebruikt. Dankzij de Arran kan ik de schitterende kleuren van de koralen zien, die anders maar saai grauw waren geweest. Zeker met zo’n bewolkte lucht mag

een lamp niet ontbreken! Niet alleen om kleuren te zien, maar ook als communicatiemiddel. Want ik zie… een schildpad! Daniel is compleet verdiept in een onderonsje met een inktvis. Ik signaleer hem en heb al snel zijn aandacht. Omdat de Arran zo klein is, kan ik eenvoudig het schildpadsignaal met mijn hand geven. De duik is geweldig en op het eind clip ik de lamp weer weg, zodat ik mijn handen straks vrij heb bij het teruglopen over de rotsen.

Anchor in het assortiment heeft. Dat is een soort handschoen zonder vingers, waar je je lamp aan de bovenkant op vastmaakt. Deze zit heel erg lekker en je hebt ook gelijk je handen vrij. Mijn conclusie? Voor de meer extremere duiken als wrak-, stromings- of nachtduiken zou ik persoonlijk zelf een grotere lamp mee willen hebben. Maar ook die heeft Anchor Dive Lights in haar assortiment! De Arran is een geweldige lamp als je licht bij je wilt hebben, zonder dat je een groot en lomp ding ZELF SAMENSTELLEN met je mee moet zeulen. Hij is Later bekijk ik de site van Anchor zeer geschikt voor recreatieve Dive Lights. Wat een fantastisch duiken waar je lekker visjes gaat mooie site! En ook nog in kijken, maar ook in het rif kleine het Nederlands! Je kunt zelf beestjes wilt spotten. Bovendien helemaal je lamp samenstellen. is de prijs erg aantrekkelijk voor Zo kies je bij stap 1 eerst de zo’n kleine krachtpatser. kleur en vervolgens het model. Alle lampen van Anchor Dive ANCHOR DIVE LIGHTS Lights zijn modulair. Ik zie dat de Arran ook beschikbaar is als ARRAN – SERIES 1K SPOT 1.000 lumen kabellamp, en je kunt daarnaast 10 graden spot kiezen voor een complete set kleurtemperatuur 6.500 Kelvin met accu-pack. Bij stap 3, Secure 90 minuten brandduur vol your divelight, heb je keus uit vermogen musketonhaken. Eigenlijk zou Prijs: € 179 ook hier de optie moeten staan www.anchordivelights.com voor de Goodman Gloves die 11/2019 5/2021

DUIKEN.NL

TECHNIEK

TECHSCHOOL GASVERBRUIK EN DRIJFVERMOGEN

ADEM IN, ADEM UIT Ademhaling. Een van de belangrijkste factoren voor een duik. Want in volle snelheid je tank leegslurpen, wil niemand. Hoe zorg je nu voor de juiste ademhaling? Deze maand in Techschool legt GUE-instructeur Jeroen Wilms uit hoe je jouw ademhaling onder controle houdt en op die manier ook je drijfvermogen beheerst.

e juiste ademhaling is heel belangrijk, of je nu een recreatieve of techduiker bent. Om te begrijpen waarom dit van groot belang is, moeten we iets dieper in ons lichaam kijken. Als we ademhalen, neemt ons lichaam een gedeelte van het zuurstof (O2) op, dit wordt over ons lichaam verdeeld door de zuurstofrijke bloedsomloop, ongeveer 3-4%, waardoor ongeveer 17% zuurstof wordt uitgeademd (in het geval van lucht). Dit gedeelte zuurstof wordt door ons lichaam gebruikt voor verbranding en daar krijgen we energie voor terug. Net als bij alles wat verbrand wordt, komt vervolgens koolstofdioxide (CO2) 78

DUIKEN.NL

5/2021

vrij, hier krijgt de zuurstofarme bloedsomloop de taak om deze afvalstoffen en rest zuurstof/ stikstof af te voeren naar de longen, om daar vervolgens uitgeademd te worden. We leren als duiker rustig en diep adem te halen, zodat we een groot gedeelte van onze longcapaciteit gebruiken en ons niet te veel inspannen. Wanneer we rustig ademhalen, ontstaat er geen dode ruimte waar koolstofdioxide wordt opgestapeld zonder uitgeademd te worden. Want opgestapelde koolstofdioxide onder in de long, beperkt de functionele longcapaciteit. Gassen onder druk hebben de eigenschap om

door ons lichaam als verhoogd herkend te worden, dus een lagere concentratie zorgt eerder voor problemen, zoals kortademigheid, hoofdpijn, stress, en bewusteloosheid. Ook heeft het een negatief effect op narcotische tolerantie voor andere gassen zoals stikstof en zuurstof. Door de verminderde gasuitwisseling van de longen heeft het ook nog eens een negatief effect op decompressie. Langzaam diep ademhalen in een consistent patroon is daarom belangrijk. Technieken zoals je adem inhouden voor een beter gasverbruik, is dus ook sterk af te raden. Daarbij is het nauwelijks effectief.

Uiteraard zijn er duikers die hier heel goed in zijn, maar dat zijn freedivers en geen scubaduikers. Wanneer je onder water merkt dat je ademhaling verandert, doe dan rustiger aan en probeer weer controle te krijgen. Voel je je kortademig, signaleer dan je buddy en ga, indien mogelijk, iets ondieper duiken. Staak onmiddellijk alle activiteiten en concentreer je op het uitademen. Ik zeg hier expliciet uitademen, omdat dan de volledige longinhoud zoveel mogelijk wordt geleegd en de dode ruimte in de long opnieuw geventileerd. DRIJFVERMOGEN Door een goede ademhaling, verbeter je je gasgebruik. Maar dat is niet alleen van een goede ademhaling afhankelijk. Ontzettend belangrijk is de juiste techniek en een duikset die niet te veel weerstand biedt tijdens het zwemmen. Dit vermindert de energie die je moet leveren, waardoor je lichaam minder

Tekst: Jeroen Wilms Foto’s: René Lipmann

zuurstof hoeft te gebruiken. Ook moet de set correct zijn uitgelood. Een te zware set zorgt voor veel gas in de BCD, waardoor het gevoeliger is voor uitzetten en krimpen door drukverschil, en er dus meer en eerder gecorrigeerd moet worden. Vanzelfsprekend is ook je conditie en fitheid, iets wat een grote rol speelt in het gasverbruik. Wat betreft techniek, is dit een van de redenen waarom zeker ook technisch duikers hun lichaamspositie of trim zo belangrijk vinden: als je horizontaal in het water ligt, is je profiel kleiner, dus biedt het minder weerstand. Het helpt zelfs met drijfvermogen, want het vergroot je weerstand op verticaal vlak, dus het opwaartse effect van bijvoorbeeld een diepe ademhaling wordt minder. Als je mooi stil wilt hangen, is neutraal drijfvermogen belangrijk en ga je bij diep inademen iets omhoog en bij uitademen iets omlaag. Een gecontroleerde ademhaling is noodzakelijk voor een goed drijfvermogen!

ademhaling, ook is het sneller en kan zonder handen. Als je gas zou dumpen uit je BCD, daal je iets. Maar daardoor is er wel minder lucht in je vest of wing, waardoor je als je terugkomt op je oude positie, je niet neutraal meer bent en het aanpassen en neutraal maken weer opnieuw begint. Dus: adem in als je begint te zakken, adem uit als je begint te stijgen. Stijg je sneller? Adem sneller uit! Ben je neutraal, maar moet je diep inademen? Verplaats gas van je long naar je BCD, adem uit en voeg gas toe aan je BCD tot je een comfortabel ademhalingspatroon voelt. Wil je omhoog? Haal 1-2 keer diep adem zodat je stijgt. Neem een comfortabel ademhalingspatroon aan en compenseer voor het uitzettende gas, elke keer als je inademt. HOE TRAIN IK DIT ? Boven water is het belangrijk om een goede conditie te hebben, maar zoek vooral iets waar je plezier in hebt. Zwemmen vind ik zelf heel

«Ontzettend belangrijk is de juiste techniek en een duikset die niet te veel weerstand biedt tijdens het zwemmen» IN DE PRAKTIJK Als ik duik, regel ik constant mijn drijfvermogen, maar ik adem ook constant. Met een gecontroleerde ademhaling kan je kleine aanpassingen maken en de verschillen opvangen met je BCD/droogpak. Als je neutraal tegenover je buddy hangt, en je gaat iets omhoog (mogelijk omdat je iets aan het doen bent), dan is de beste oplossing 1-2 keer diep uit te ademen. Als je neutraal was en omhoog gaat, is de enige aanpassing verandering in je adempatroon. Het is dus logisch om dan ook te corrigeren op je

geschikt, ook omdat bij bijvoorbeeld de borstcrawl je een kort moment hebt van inademen en een lange gecontroleerde uitademing over 2-4 slagen. Dit helpt voor controle en timing. Mediteren is voor sommige duikers ook een goede training om hun ademhaling te controleren. Onder water is vooral de techniek en de duikset van belang. Zorg dat je correct bent uitgelood, vergeet het concept; ik heb liever iets te veel lood. Probeer alles vast te hangen en netjes weg te stoppen. Drijfvermogen en

ZELF AAN DE SLAG In deze twee casussen krijg je vast een paar algemene tips om je op weg te helpen! CASUS 1 Als je oefeningen onder water moet doen, verandert de focus van drijfvermogen en ademhaling naar de oefening. Dit gaat vaak gepaard met een onbewuste verandering van je ademhalingspatroon en dieper in- of uitademen, zodra je met de oefening begint. Daardoor ga je (onbewust) omhoog. Let dus op: probeer bewust uit te ademen op het moment dat je bijvoorbeeld naar je kraan grijpt! Blijf ook naar voren kijken zodat je overzicht behoudt en doorhebt of je stijgt of daalt. Vaak als mensen dalen, komt het omdat ze tijdens het aflezen van hun kompas of manometer zich even in hun eigen wereld keren. Breng je instrumenten naar voren, niet je hoofd naar beneden! CASUS 2 Een te zware duikset komt jammer genoeg heel vaak voor bij duikers. Door dit overmatige gewicht in de set, moet er veel gas in de BCD om neutraal te zijn. Het gevolg hiervan is dat bij iedere ademhaling niet alleen de longinhoud minder wordt - en je dus iets naar beneden gaat - maar ook het volume van de BCD dusdanig verandert, dat dit lastig te compenseren is met ademhaling. Je moet dan elke ademhaling overcompenseren, waardoor er ook gecompenseerd moet worden op de BCD. Het jojoeffect is het logische gevolg. Bij een cursist heb ik 4 kg van de set verwijderd om tot een neutraal eindpunt te komen. Zorg dus dat je goed uitgelood bent!

ademhaling train je het beste door een lijntje te spannen of de railing bij een platform te gebruiken, voor directe feedback. Positioneer jezelf op ooghoogte van de lijn met je buddy tegenover je. Zorg dat jullie beide de lijn op ooghoogte houden door middel van controle van de ademhaling. Als dit te makkelijk wordt, kun je er misschien oefeningen aan toevoegen. Natuurlijk zijn er veel meer manieren om dit te efficiënt te oefenen en uit te breiden, dit wordt ook vaak inhoudelijk behandeld tijdens private coaching sessies.

BASISVAARDIGHEDEN De problemen met drijfvermogen en ademhaling zijn bijna allemaal gerelateerd aan basisvaardigheden waar niet optimaal aandacht aan is besteed. Dit is de reden waarom een Fundamentals-opleiding vaak zoveel progressie met zich meebrengt. In de cursus wordt veel gelet op de uitloding, drijfvermogen lichaamspositie en ook vertellen we hoe je tot in de details kunt perfectioneren.

OVER ONS TECHSCHOOL-TEAM Ferry Schram heeft als dagelijks beroep brandwacht/duiker bij de brandweer in Amsterdam. Daarnaast werkt hij als (technisch) duikinstructeur bij Scuba-Academie in Vinkeveen en bij FMTC Safety als instructeur en veiligheidsduiker. Sinds 2011 runt hij zijn eigen bedrijf Ferry’s Training Center met focus op GUE-cursussen (REC 1 tm 3, Fundamentals en DPV1). Jeroen Wilms is technisch duikinstructeur, kapitein en duikleider bij Scuba-Academie. De laatste vijf jaar geeft hij vooral GUE-cursussen. Zowel Jeroen als Ferry geven ook personal dive training of coaching sessies.

5/2021

DUIKEN.NL

E · CH

R ICAL-F CL

CL E

· CH

· RE C ED RU

D POLY

ICAL-F

D R ED N ED N Y CL Y CLE

· RE CY ER

N · REC

ER · REC Y

N · REC

ED N ED N Y CL Y B YCL Y

D POLY

DON’T MISS A SECOND NEW 7mm F O U R T HE L E ME NT.C O M

ER · REC

N · REC

C Y YWETSUIT A MORE OCEANPOSITIVE Made with limestone neoprene & recycled rubber tyres

Extend your cold water adventures with and easy on and off design and superior thermal performance.

ED RU

· RE CY

ED RU

TECHNIEK

Onder redactie van: René Lipmann

LANGS DE DECOLIJN ACTUELE PRODUCTINFO

SCUBAPRO

Koudwaterset

SCUBA SUPPORT

Eerste hulp bij hoge nood Waar vroeger luiers gebruikt werden bij lange duiken in je droogpak, is dit grotendeels vervangen door de P-valve (plasventiel). Middels een condoom-katheter sluit je ‘jezelf’ aan op de P-valve en kun je zorgeloos plassen tijdens je duik. De UltraFlex condooms van Rochester zijn gemaakt van 100% siliconen en bevatten geen latex. Ze hebben een normale plakstrook voor een goede hechting, maar ze zijn ook makkelijk weer los te halen. Per stuk verpakt. Prijs vanaf: € 2,25. www.scubasupport.nl

MARES XR

Duiken in koud en diep water met een pittige stroming. Op de Noordzee zijn de omstandigheden soms zwaar. Dan heb je een ademautomaat nodig met een hoge luchtopbrengst waar je bij elke watertemperatuur op kunt vertrouwen. De MK19 EVO/G260 koudwaterset van Scubapro is speciaal ontwikkeld voor dit soort technische duiken. De set bestaat uit 2x een MK19 EVO DIN 300 1e trap en 2 x G260 2e trap. Compleet met een LP-hose van 64 cm en 210 cm. De luchtgebalanceerde membraan van de MK19 EVO zorgt voor een consistente, vloeiende aanvoer van lucht, ongeacht de diepte, flesdruk of ademhalingsfrequentie. Dankzij de twee hogedrukpoorten tegenover elkaar kan je de 1e trap rechtop of ondersteboven gebruiken en is het mogelijk een extra slang aan te sluiten. De G260 is een gebalanceerde instelbare 2e trap met metalen componenten waarbij je de slang links en rechts kan aansluiten. Prijs complete set: € 1195. www.scubapro.eu

FOURTH ELEMENT

Meer comfort Ultra-slijtvast Diepe duiken, lange stops en dan opeens voel je je rvs-backplate in je rug. Een onaangenaam gevoel. Dit hoeft niet! De nieuwe XR-Rec Back-Shoulders Padding is een accessoire in comfort en gemak zonder enige functionaliteit op te offeren. Dit sneldrogend concept heeft ergonomische en compacte schouderkussens die niet gaan draaien, geeft extra ondersteuning in de onderrug en heeft een geïntegreerde opbergmogelijkheid op de rug om een hefballon in op te bergen. Kies voor meer comfort tijdens je lange duiken! Prijs: € 72. www.mares.com

Grotduiken? Wrakduiken? Het ontwerp van deze Fourth Element duikhandschoenen is toegespitst op de belangrijkste activiteiten die slijtage veroorzaken. Het 5 mm neopreen is versterkt met Kevlar in de handpalm en over de toppen van de vingers. Een optimale combinatie van warmte en bescherming in veeleisende omstandigheden. De thermoflexvoering zorgt voor extra warmte. De hydrolock polsseals en alle dubbelgelijmde en blindgestikte naden, helpen het binnendringen van water te minimaliseren. www.divevalley.com

5/2021

DUIKEN.NL

PRAKTIJK

MEDISCH COLUMN MENNO GAASTRA

Menno Gaastra, duikmedisch arts en medisch directeur DAN Europe Nederland, geeft antwoord op duikmedische vragen (redactie@duiken.nl).

VEILIGHEID VOOROP D

uiken is en blijft een veilige sport. Desondanks komt het wel eens voor dat ongevallen optreden tijdens het duiken. Daarom wordt bij vervolgopleidingen van duiken veel aandacht besteed aan gevaarlijke situaties. Zeker omdat duiken in een andere omgeving dan lucht specifieke problemen kan opleveren, zoals decompressieziekte en overdrukletsels. In Nederland vinden per jaar tussen de 10 en 20 duikongevallen plaats. Als een ongeval optreedt, dan is het zaak zo snel mogelijk hulp te bieden. De regels van de eerste hulp blijven in dit geval voorop staan. Als eerste controleer je iemands bewustzijn. Is het slachtoffer aanspreekbaar? Bel direct 112 of laat iemand anders dat doen. Hiermee win je kostbare tijd. Check dan de ademhaling. Je kijkt, luistert en voelt. Doe dit niet langer dan 10 seconden. Ademt het slachtoffer niet? Start direct met 30 borstcompressies gevolgd door twee beademingen. Zolang er geen spontane ademhaling is, ga je door met 30 borstcompressies en twee beademingen. Als er een automatische externe defibrillator aanwezig is, sluit je deze aan. Onderbreek hiervoor de reanimatie zo kort mogelijk en ga door tot het ambulancepersoneel arriveert. Je kunt extra zuurstof tijdens het beademen toevoegen met een pocketmasker met extra zuurstofaansluiting. Je zet de flow dan op 15 liter per minuut. Bij een ademende duiker kun je, als je in je zuurstofset de mogelijkheid van een vraagsysteem (demand inhalator valve) hebt, dat gebruiken. Dat is ideaal. Zodoende geef je namelijk bijna 100% zuurstof aan het slachtoffer. Ook kun je het zogenaamde non-rebreather-masker gebruiken, maar dat geeft duidelijk minder zuurstof in deze noodsituatie. Divers Alert Network (DAN) geeft al tientallen jaren cursussen om zuurstof te leren geven op de juiste manier in noodsituaties. Bij DAN zijn goede sets te koop, ook kun je voor deze sets terecht bij APOX. Het blijft essentieel om bij noodgevallen in de duiksituatie zuurstof te geven. Dat kan geen kwaad en het kan het slachtoffer er snel weer bovenop helpen. Ook in coronatijden kun je zo’n cursus digitaal voor een groot deel thuis volgen. Kortom: om onze sport nog veiliger te maken, is het handig dat we met elkaar goed voorbereid zijn om goede eerste hulp en zuurstof te kunnen geven. Menno Gaastra

DUIKEN.NL

5/2021

LICHT TOT HET EIND VAN DE TUNNEL ...

“Going boldly, where nobody’s ever gone before”

Wil je nieuwe grenzen verkennen, in grotten of wrakken, of gewoon in de grillige Oosterschelde, dan ga je niet spelen met je veiligheid en de betrouwbaarheid van je apparatuur. Dan wil je de zekerheid van gewoon een hoop licht waar je altijd op kunt vertrouwen. Duiklampen genoeg te koop -en heel veel van hetzelfdemaar als je ze allemaal naast elkaar legt, wordt het al gauw duidelijk welke je moet hebben. Nee, er is er niet één zo degelijk gebouwd als de lampen van Metalsub. En geen enkele zo goed afgewerkt. Dat geeft te denken over wat er in zit, over de elektronica en de accu’s ...

KL 1242

2400 of 6350 Lumen

VL 1242 (videolamp) 5500 Lumen

Accutanks 12V- 4Ah 12V-10Ah 12V-13Ah

Kies de combinatie die je nodig hebt; kies uit veel licht, heel veel licht of absurd veel licht met een lange brandtijd, een heel lange brandtijd of een extreem lange brandtijd. Ga er maar eens leuk mee stoeien bij je Metalsub-dealer. Hij stoeit graag met je mee.

Built for the job, in Holland

AMILCOSPORTS.NL

PRAKTISCH

DUIKEN.NL

5/2021

MEDISCH HERSENEN

R S E E H N E S D DUIKEN VAN TOP TOT TEEN Duiken heeft effect op de hersenen. Het positieve effect is zeker het geluksgevoel dat ontstaat door het vrijkomen van endorfine en de bijzondere beleving die veel duikers hierdoor ervaren. Toch zijn er ook een aantal potentieel gevaarlijke effecten op de hersenen. Veel hiervan houden verband met de ademhalingsgassen en hun effect bij overdruk.

5/2021

DUIKEN.NL

PRAKTISCH

MEDISCH HERSENEN

STIKSTOFNARCOSE Deze narcose (narcose door inert gas) wordt vooral door de partiële druk van de ingeademde stikstof veroorzaakt. Als ‘gewone’ lucht (21%) wordt gebruikt als ademgas, moet je rekening houden dat de symptomen vanaf een diepte van ongeveer 30 meter kunnen optreden. Dit zal toenemen naarmate de diepte groter wordt. De symptomen zijn meestal duidelijk aanwezig op een diepte van ongeveer 60 meter. Ze zijn vaak vergelijkbaar met een lachgasnarcose en beginnen met aandachts- en geheugenstoornissen, evenals toenemende gedragsveranderingen en het gaat door tot het verlies van denkvermogen of een paniekreactie met acuut gevaar voor de duiker. Als de diepte erg groot is, leidt dit uiteindelijk tot bewusteloosheid en de dood door verdrinking. Andere factoren hebben vooral invloed op de psyche: als je bijvoorbeeld bang bent in erg troebel, donker en/ of koud water of als je oriëntatiepunten verliest (in oneindig blauw water), zijn symptomen veel eerder te verwachten dan in heel helder duikwater. Als je symptomen van een dergelijke narcose bij jezelf of bij je buddy opmerkt, moet je op een gecontroleerde manier een ondiepere duikdiepte opzoeken. Meestal verdwijnen de verschijnselen dan weer.

In zijn acute vorm tast zuurstofvergiftiging ook de hersenen aan. Bij hogere partiële druk kan zuurstof een epileptische aanval met krampen of verlamming veroorzaken. De combinatie van blootstellingstijd en partiële zuurstofdruk is hierbij bijzonder relevant. Het risico op een zuurstofgerelateerde aanval neemt dramatisch toe vanaf ongeveer 1,6 bar partiële zuurstofdruk. De meeste mensen krijgen krampen bij een partiële zuurstofdruk boven de 3,0 bar. De partiële zuurstofdruk die als kritisch wordt beschouwd, ligt daarom tussen 1,4 en 1,6 bar. Waar bij het duiken met lucht pas op een diepte van meer dan 66 meter een partiële zuurstofdruk van 1,6 bar wordt bereikt, wordt deze grenswaarde al op 30 meter bereikt bij gebruik van een nitroxmengsel met bijvoorbeeld 40 procent zuurstof. Vanwege de variabele verhoudingen van zuurstof in de mengsels tijdens het duiken met nitrox, moet voor elke duik de respectievelijke maximale diepte voor het gebruikte gasmengsel worden berekend. Het is een absolute limiet dat niet mag worden overschreden!

DUIKEN.NL

5/2021

Fotos: shutterstock

ZUURSTOFVERGIFTIGING

HERSENLETSEL Hersenbeschadiging door duiken wordt al sinds ongeveer 30 jaar onderzocht, omdat toen al significant meer specifieke veranderingen in de hersenen werden gevonden bij duikers dan bij niet-duikers. Een voorheen onbekende bevinding. Met de toen nog zeer nieuwe methode 'MRT' (Magnetische Resonantie Tomografie), werden de afwijkingen zichtbaar als witte vlekken in hersenscanbeelden, die niet konden worden weergegeven met de vorige onderzoeksmethoden (röntgenfoto's, CT-scans of echografie). Al snel werd het vermoeden geuit dat de bloedvaten konden worden afgesloten door de kleinste gasbellen; te klein om symptomen te veroorzaken zoals die van een gasembolie, maar groot genoeg om deze veranderingen te veroorzaken. Tijdens het onderzoek bleek dat de duikers die veel witte vlekken hadden, ook een grotere kans op PFO (Persistent Foramen Oval) hadden. Voor onze geboorte is er in ons hart een directe verbinding tussen de rechter- en linkerzijde. Na de geboorte sluit deze verbinding. Bij ongeveer een derde van de mensen blijft er toch een directe verbinding bestaan. Als deze mensen gaan duiken, kunnen zij een vergrote kans hebben op een decocompressieongeval. Tot op heden is niet definitief opgehelderd of deze witte vlekken een risico op aandoeningen hebben of dat ze op de lange termijn onschadelijk blijven.

GASEMBOLIE Een van de meest ernstige hersenletsels tijdens het duiken is cerebrale arteriële gasembolie (CAGE). De oorzaak is het overmatig uitzetten van de longen met scheuren van longweefsel, als gevolg van uitzettend, niet-uitgeademd ademgas bij het opstijgen. Gas kan direct in arteriële vaten doordringen, wat leidt tot gasembolie in de organen (AGE: arteriële gasembolie), waar gasbellen de kleinste vaten verstoppen en de toevoer van het weefsel belemmeren of zelfs volledig verhinderen. In principe kan elk orgaan worden aangetast. Gasbellen in de hersenvaten zijn echter bijzonder gevaarlijk omdat ze, net als een beroerte, leiden tot zenuwfalen in de meest uiteenlopende vorm. De symptomen kunnen variëren van relatief mild (bijvoorbeeld een hangende mondhoek, verminderde kracht in één hand) tot volledige verlamming van de ene helft van het lichaam, of leiden tot bewusteloosheid of zelfs cardiovasculaire stilstand. De belangrijkste eerstehulpmaatregel bij verdenking op AGE is naast de snelle redding uit het water, de toediening van zuurstof (indien mogelijk 100%) en de snelst mogelijke behandeling in een decompressietank als enige zinvolle maatregel.

ONZE EXPERTS CLAUS-MARTIN MUTH Anesthesist en arts op de spoedeisende hulp in het ziekenhuis van Ulm.

TIM PIEPHO Hoofd van de afdeling anesthesie in een ziekenhuis in Trier.

5/2021

DUIKEN.NL

PRAKTISCH

VAN FOUTEN LEREN ZWEMBAD BLACK-OUT

BIJNA TE LAAT H

et gaat mis bij de voorbereiding op de eerste poging van Tom om 50 meter onder water te zwemmen. We hebben ons net als altijd eerst opgewarmd door 20 baantjes te zwemmen en daarna gaan we om de beurt 25 meter onder water zwemmen. Terwijl de een onder is, observeert de ander vanaf de rand van het zwembad (fout 1). Het gebeurt tijdens de poging van Tom om de 50 meter te halen: voordat hij begint, hangt hij aan de rand van het zwembad en ademt heel snel diep in en uit - een soort hyperventileren. Dit doet hij niet, zoals onze duikinstructeur in het verleden ons leerde, door maximaal tien keer rustig diep in en uit te ademen. Tom

DUIKEN.NL

5/2021

‘hyperventileert’ ongeveer twee minuten voordat hij aan zijn 50 meter begint (fout 2). Ik zie hem vlak voor zijn geplande duik in het water staan aan de rand (fout 3). In het begin ziet alles er nog goed uit. Hij keert na 25 meter om en zwemt snel naar mij toe. OP DE BODEM Nog geen vijf meter van de finish stopt hij plotseling en blijft gewoon op de bodem liggen. Ik krijg de schrik van mijn leven! Gelukkig ligt Tom net voor me. Ik ga direct naar beneden en ik haal hem omhoog. Aan de rand van het zwembad haalt hij gelukkig meteen weer adem en hoest heftig. Hij herstelt pas na een paar minuten. Die avond trainen we niet meer.

Als ik Tom niet steeds in de gaten had gehouden, had het fataal kunnen aflopen. Fout 1: Als je samen traint, moet de buddy direct aan de wateroppervlakte blijven. Dit verkort de reactietijd en de weg naar de duiker. Fout 2: Hyperventilatie wordt tegenwoordig afgeraden in zowel training als competitie. In dit geval wordt eerder diep in- en uitademen bedoeld dan daadwerkelijke hyperventilatie, waarbij men door snel in- en uitademen het CO₂-gehalte in het bloed verlaagt en de ademhalingsprikkel vermindert. Fout 3: Om je buddy te kunnen helpen, moet je tijdens het freediven altijd bij hem blijven, zodat je snel kunt ingrijpen.

Foto‘s: Wolfgang Pölzer

Mijn vriend Tom en ik oefenen regelmatig in het overdekte zwembad met snorkelen, onderwater- en lange afstandzwemmen. Helaas overdreef Tom het de laatste keer een beetje en een onschuldige zwembadtraining liep bijna fataal af.

ZWEMBAD BLACK-OUT Verschillende factoren zijn betrokken bij een zwembad black-out. Hierbij raakt de freediver bewusteloos en dat kan tot gevaarlijke situaties leiden. In dit geval is bewusteloosheid een uitval van onze hersenen, die vervolgens in de noodmodus overschakelen. Enerzijds is er door het verlaagde kooldioxidegehalte in het bloed een verkeerde vooraankondiging. Door snel in en uit te ademen, wordt er meer CO₂ uitgeademd. Omdat dit voor de ademhalingsprikkel verantwoordelijk is, signaleert het lichaam ons te laat of helemaal niet dat het tijd is om in te ademen. Punt twee is het verlagen van de hartslag door de duikreflex, die zich bezighoudt met de verhoogde spanning op bepaalde spiergroepen zodat er geen ‘zuurstofgebrek’ ontstaat. Dit alles leidt tot een onvoldoende toevoer van zuurstof naar de hersenen en als gevolg daarvan verlies van bewustzijn.

Het grote gevaar van bewusteloosheid is wat er dan kan gebeuren. Na een korte periode schakelen de hersenen over naar de noodvoorzieningstand en laten wat adem ontsnappen. Als er dan water wordt ingeademd, reageert het lichaam door de strotklep te sluiten en probeert het water uit de mondholte te verwijderen door een hoest op te wekken. Als de duiker zich op dat moment nog onder water bevindt, is dat gevaarlijk. Omdat daarna weer een drang ontstaat om te hoesten, probeert het lichaam opnieuw te ademen en kan er uiteindelijk water de longen binnendringen, wat onvermijdelijk tot verdrinking leidt.

TIP VAN DE EXPERT

1) Tijdens de opwarming doen de twee alles correct: ze oefenen als een buddyteam. 2) Verkeerd geleerd en overdreven: voor de ultieme poging hyperventileert Tom twee minuten. 3) Kort voor de finish raakt Tom onder water bewusteloos. Gelukkig vlak voor de vinnen van zijn buddy. 4) D e buddy reageert onmiddellijk en draait Tom op zijn rug, terwijl de redding nog gaande is. 5) Een paar seconden nadat hij bewusteloos raakt, komt Tom alweer bij. Gelukkig boven water. Behalve een lichte hoestbui, heeft hij geen andere problemen of afwijkingen.

4 5

DEEL JE VERHAAL MELD JE AAN!

Heb je ooit een keer een fout of een duikongeval meegemaakt? Meld je aan en vertel ons jouw verhaal via redactie@duiken.nl Meedoen is de moeite waard: andere duikers kunnen zo van je fouten leren. Wordt jouw verhaal in DUIKEN gepubliceerd, dan ontvang je als beloning een fantastisch duikhorloge uit de One-serie van Chris Benz.

NIK LINDER is meervoudig recordhouder in apneuduiken en leidt ook freedivers op.

«EEN BADMEESTER IS GEEN VEILIGHEIDSDUIKER!» Nog steeds geloven veel mensen dat freediving een gevaarlijke sport is. Maar als je kijkt naar de soms spectaculaire apneuduiken naar grote diepten, zie je dat er relatief weinig gebeurt met de topsporters. Het feit dat mensen overlijden tijdens freediven, is te wijten aan situaties zoals die van Tom en zijn buddy. Het zijn de recreatieve freedivers die alleen of onvoldoende beveiligd trainen. Veiligheid en communicatie tussen buddy‘s speelt een belangrijke rol bij freediving. De veiligheidsduiker moet zo dicht in de buurt zijn dat hij de duiker niet hindert en hem direct kan bereiken om zijn luchtwegen direct boven water te houden. De buddy moet volledige aandacht aan de duiker besteden en moet kennis hebben van reddingstechnieken in het geval van een black-out. Ook belangrijk: een getrainde freediver moet de duiker beveiligen. Een badmeester is geen veiligheidsduiker! Wat bijzonder lastig is aan black-outs, is dat het niet altijd zichtbaar is. Meestal laat de bewusteloze duiker lucht onder water ontsnappen. Veel black-outs gebeuren ook kort nadat de duiker aan de oppervlakte komt. Daarom moet de duiker altijd de juiste ademhaling uitvoeren en gedurende minstens 15 tot 30 seconden na het bovenkomen worden gecontroleerd.

5/2021

DUIKEN.NL

DUERISKREEIZN EN

9-DAAGSE LIVEABOARD

LEZ

Socorro: walvishaaien en reuzenmanta’s Vanaf een drijvend ‘vijf sterren hotel’ de wereldberoemde duikstekken van Socorro ontdekken... Het kan met de Nautilus Undersea. Socorro staat bekend om de unieke interactie met de vele reuzenmanta’s die tot wel 5 meter groot worden en niet schromen om een showtje recht voor je neus op te voeren. Vergeet niet in het blauw te kijken naar de enorme baitballs waar veel groot leven op afkomt! Vele soorten haaien, dolfijnen, walvishaaien… Maar je hebt ook kans op scholen hamerhaaien én in het juiste seizoen zelfs op walvissen!

Wat krijg je: vluchten & transfers, 9 nachten (1x hotel), all-inclusive en 4 duiken per dag Wanneer: 29 mei t/m 8 juni 2022 v.a.

€ 2925

8-DAAGSE DUIKREIS

NIEUW

Zuid-Afrika Umkomaas (Aliwal Shoal) Aliwal Shoal staat in de top 10 van beste duiklocaties ter wereld. Waarom? Omdat het gehele jaar door heel veel haaien te zien zijn! Spot zandtijgerhaaien, tijgerhaaien, hamerhaaien en walvishaaien. Naast haaien kom je ook dolfijnen, schildpadden, vele soorten vissen en walvissen tegen. En wat dacht je van twee mooie wrakken? Uiteraard kun je ook op jeepsafari om de Big Five te zoeken!

Wat krijg je: vluchten, 7 nachten, logies, ontbijt & ongelimiteerd nitrox Wanneer: vertrek 28 oktober of 4 november 2022

v.a.

€ 1569

SURF NAAR WWW.DIVINGWORLD.NL , MAIL NAAR INFO@DIVINGWORLD.NL OF BEL NAAR 0031-(0)314-653180 VOOR MEER INFORMATIE OF OM METEEN TE BOEKEN!

COLUMN

MALEDIVEN NACHTDUIK MANTA‘S

Tekst: Anke Westerlaken Foto’s: Anke Westerlaken & Els Van Den Borre

MANTA’S BY NIGHT

We zijn onderweg naar Fesdu Lagoon op de Malediven. De ingang van de lagune is niet breed en daarom kunnen we alleen bij daglicht naar binnen; dan kunnen we het rif zien. Het bijzondere van deze lagune is dat zij niet alleen groot genoeg is voor een liveaboard, maar met name omdat er ’s avonds manta’s komen om te eten!

scheepsbel als teken dat we gaan duiken en iedereen gaat aan boord van onze dhoni, onze duikvolgboot. Het is een beetje een gekkenhuis en dat is eigenlijk ook wel leuk. Iedereen staat te springen om te water te gaan. Als eerste gaat een duikgids onder, gewapend met een aantal lampen, om onze zitplek te markeren. Daarna volgt de rest. Ik spring als een van de laatste overboord en daal af naar een meter of tien. Wat een stof! Tja, dat krijg je met zoveel enthousiaste duikers en zand. Ik kijk even rond om na te gaan waar mijn collega’s zijn. Ik zoek een passend plekje en ik kijk of alles goed gaat met onze gasten. Een enkeling heeft de lamp wat laag, die moet hem even anders vasthouden. Door alle tumult van duikers die een plek zoeken, is de manta even weg, maar ze zal zo wel weer komen. In de tussentijd komt er een Himantura fai (ook wel pink whipray) voorbij. Leuk gezelschap tijdens het wachten. Gelukkig duurt het niet lang en uit het donkere water komt een grote schim voorbij die elegant en rustig rondjes begint te zwemmen, waarbij ze vlak boven onze lampen zweeft. Eindeloos, magisch en blijkbaar hongerig draait deze manta haar rondjes terwijl ze haar mond volledig open heeft, op slechts 10 centimeter afstand van de duikers. Ze krijgt al snel een vriendje dat gezellig meedoet. Het zicht is natuurlijk niet helder, maar de ervaring blijft een leven lang hangen. Ik hoor mensen lachen van plezier en sommige kletsen zelfs met hun automaat in de mond! Voor we het weten, zitten de 45 minuten erop. Tijd om naar boven te gaan en we proberen iedereen mee te krijgen naar de veiligheidsstop. Eenmaal bezig met de stop, lijkt het wel alsof iedereen de loterij heeft gewonnen. Alle duikers hebben een dikke glimlach op hun gezicht. Wat is het leven toch mooi! Love life… Blow bubbles FOTO: ELS VAN DEN BORRE

at is voor ons duikers de perfecte kans om met deze elegante reuzen een nachtduik te maken. Zodra de boot voor anker ligt, hangen we vier sterke lampen vlak boven het water om plankton aan te trekken, het favoriete snackje van de manta. Het is heel wonderlijk om te zien hoe een enorme wolk aan klein leven zich dan onder het wateroppervlak verzamelt. En natuurlijk staan wij al uitgebreid over de railing te loeren op zoek naar de manta. Deze elegante roggensoort zwemt, zodra de zon ondergaat, lagunes in om te eten. Zo worden ze direct beschermd tegen bijvoorbeeld tijgerhaaien. Manta’s eten op een bijzondere manier plankton. Wat ze namelijk doen, is een soort achterwaartse koprol maken met hun bek wijd open, waarbij het water door de kieuwen weer naar buiten gaat, en het plankton richting de maag verdwijnt. Koprollen maken kunnen ze echt eindeloos doen, zonder over te geven van de misselijkheid! Vanavond hopen we geluk te hebben dit te mogen zien. Om zeker te zijn dat we allemaal begrijpen wat er wordt verwacht, geven we een briefing. Vervolgens moeten we wachten en hopen. De wilde natuur blijft spannend. Ik roep iedereen bijeen en ik leg uit dat we achter ons schip op de bodem in een cirkel gaan zitten in het zand, maar wel zo voorzichtig mogelijk, omdat het zand net poedersuiker is. Iedereen neemt een lamp mee en schijnt die schuin omhoog de cirkel in. Het is van belang de lampen een beetje van je af te houden en omhoog te steken. Anders zwemt dit enorme dier met drie tot vijf meter spanbreedte en ongeveer 500 kilo doodleuk tegen je aan en dat is niet de bedoeling. Het kan pijn doen, maar bovenal is de manta een beschermde diersoort die we niet mogen aanraken. Na deze uitleg gaat iedereen weer naar buiten om over de railing te turen. We zien wat makrelen die met open mond ‘onze’ plankton opeten. Wegwezen, dat is niet voor jullie! We bekijken de vreemde diertjes die op ons licht afkomen. En dan gebeurt het: «MANTA!!!» roept een van onze crewleden. Ik ren naar hem toe en ik zie de manta ook! Tijd om te gaan duiken. Ik rinkel de

Anke Westerlaken is werkzaam als liveaboard Cruise Director, duikgids, PADI-, SSI-, DAN-instructeur en NOB Instructor Trainer. Actief in Egypte, Malediven, Indonesië en Bahamas. Meer informatie: www.lovediving2.com 5/2021

DUIKEN.NL

REIZEN

DUIKCENTRA WERELDWIJD BLUE OCEAN DIVE RESORT

HOE IS HET NU MET... BLUE OCEAN DIVE RESORT?

Om depressie te bestrijden hebben we het duikcentrum herbouwd Duikresorts wereldwijd hebben het zwaar. Hoe gaat het nu met hen en wat doen ze om de pandemie te overleven? Elke maand spreken wij met een van de partners van Diving World. Nicki Gibson van Blue Ocean Dive Resort in Zuid-Afrika vertelt.

WWW.BLUEOCEANDIVE.CO.ZA En toen was er corona… wanneer hoorde jij het voor het eerst? Ik was op dat moment in Duitsland. Ik weet nog dat ik over corona hoorde, maar ik dacht dat het vooral in China plaatsvond en dat het nog ver van ons af was. Het kwam niet in mijn hoofd op dat het zich ook naar Europa zou verplaatsen, laat staan naar Zuid-Afrika. 92

DUIKEN.NL

5/2021

Hoe reageerde Zuid-Afrika op corona? De reactie van ons land was in eerste instantie fantastisch. De overheid was proactief en ze begeleidde het land goed. De aankondiging van de eerste lockdown van vijf weken voelde eigenlijk als een opluchting wat betreft de verspreiding van het virus. Maar, het heeft onze business natuurlijk wel compleet stilgelegd. We

waren daarna voor zes maanden verplicht om dicht te blijven. Momenteel kunnen we met inachtneming van verschillende regelgeving wel weer aan de slag, maar zolang internationaal reizen niet is toegestaan, zullen we niet op volle capaciteit werken. Hoe waren de maanden daarna? We hebben die extra tijd gebruikt om ons duikcentrum te herbouwen. Dit was een middel om depressie binnen ons team te bestrijden. We hadden namelijk weinig doelen meer toen we dicht moesten, behalve dan onze faciliteiten verbeteren. Het is geweldig om te zien hoe het team samenwerkt, hoe ze alles hebben afgebroken en weer opgebouwd. Dit zorgde voor voldoening op hun gezichten en het hield het hele team uiteindelijk op de been. We kijken terug op iets wat we persoonlijk met eigen handen hebben bereikt. Dit zijn de momenten om trots op te zijn. Je duikt elke dag, is er onder water nog iets veranderd? Gelukkig kunnen we elke dag duiken. Aliwal Shoal staat bekend om zijn diversiteit en wij zijn de laatste maanden verwend met extra leven onder water.

Aliwal Shoal staat bekend om de zandtijgerhaaien. Maar ook stier- en tijgerhaaien kom je tegen tijdens je duik! We wisten van bepaalde diersoorten dat ze hier bestonden, maar we zagen ze niet vaak, bijvoorbeeld de Indische platkopvis. Ook zijn er veel meer luipaardroggen en duivelsroggen die ‘breeding stations’ hebben opgezet. Eigenlijk is er gewoon veel meer vis nu! Welke faciliteiten hebben jullie? Ons hotel, restaurant en duikcentrum bevinden zich op dezelfde locatie. Dit betekent dat duikers zo vanuit hun bed in hun wetsuit kunnen stappen. We hebben een prachtig zwembad dat recent is gerenoveerd. Het duikcentrum heeft koffie en toast in de ochtend. We bieden nitrox (gratis bij alle pakketten), er is een fotografiestation en gratis duikfaciliteiten. Blue Ocean Dive Academy biedt Bubble Makers voor kinderen, maar ook van alles voor techduikers en professionals. Vertel eens iets over het hotel. Alle privékamers van het hotel zijn voorzien van een tweepersoonsbed, airconditioning en een en-suite badkamer. We hebben drie familiekamers bestaande uit twee kamers die verbonden zijn met elkaar en samen een badkamer delen. We

hebben ook drie eenpersoonskamers met gedeelde badkamer. Het hotel bestaat uit twee verdiepingen die er allebei hetzelfde uitzien. Wat voor soort duiken bieden jullie aan? We hebben vier wrakken (twee voor recreatieduikers tot 27 en 32 meter en twee wrakken voor techduikers tot 50 en 60 meter). Aliwal Shoal is natuurlijk favoriet, een zeven kilometer lang rif met verschillende duikplekken. Dieptes variëren tussen de 12 en de 27 meter. Aliwal Shoal staat bekend om zandtijgerhaaien. Ze blijven ongeveer zes maanden hier en in september vertrekken ze weer. Ook zijn er zwartpunt-, tijger- en stierhaaien. Deze worden niet gevoerd, we zien ze echt hun natuurlijke gedrag vertonen.

Welke coronamaatregelen hanteren jullie op het resort? Dagelijks meten we de temperaturen en checken we hoe iedereen zich voelt. Desinfectiemiddel is aanwezig bij elke faciliteit. De gehele crew draagt mondkapjes en we rekenen extra tijd per persoon. Wat hoop je voor de toekomst? Dat er weer wereldwijd gereisd kan worden, dat de vaccinaties werken en dat de media stopt met het nog sensationeler maken van het probleem. De situatie is al ernstig genoeg. Waarom moeten duikers naar ZuidAfrika komen? Naast de fantastische duiken die je hier kunt maken, biedt Zuid-Afrika ook veel cultuur, mooie mensen, heerlijk eten en een fijn klimaat. Ons land is prachtig. Wie wil nu niet The Big Five spotten? We hebben bossen, woestijnen, bergen, meren, rivieren en uiteraard prachtige plekken om te duiken!

DUIKEN-LEZERSREIS NAAR ZUID-AFRIKA! GA JE MEE? WAT KRIJG JE: vlucht, 7 overnachtingen & ontbijt, 8 dagen Blue Ocean Dive Resort, 2 haaienduiken, onbeperkt middagduiken WANNEER: 28 oktober of 4 november 2022 PRIJS: vanaf € 1.550 Reserveer via de website van Diving World direct jouw reis voor 2022! E-mail: info@divingworld.nl www.divingworld.nl

5/2021

DUIKEN.NL

ADVERTENTIES

WEBSITE DATABASE

Advertenties in deze rubriek kunnen per e-mail gestuurd worden aan Judith Rietveld: judith@duiken.nl

EGYPTE - RODE ZEE

INDONESIË

Blue Paradise Diving Center bluepar@hurghada.ie-eg.com info@blueparadise.be www.blueparadise.be

Two Fish Divers PADI 5* IDC Center Manado/Bunaken & Lembeh Straits info@twofishdivers.com www.twofishdivers.com

KENIA

Voodoo Divers www.voodoodivers.com center@voodoodivers.com

PILLI PIPA DHOW Diving, snorkelling, Wasini Island, dolphins, warm waters info@pillipipa.com www.pillipipa.com

KROATIË Diving Center Mihuric, Selce info@mihuric.hr www.mihuric.hr

FILIPIJNEN

LANZAROTE

Magic Resorts reservations@magicresorts.online magicresorts.online

Dive College Lanzarote S.L. info@divecollegelanzarote.com www.divecollegelanzarote.com

Malapascua Exotic Island Dive & Beach Resort info@malapascua.net www.malapascua.net

Safari Diving Lanzarote info@safaridiving.com www.safaridiving.com

Duikcentrum de de Beldert Duikcentrum Beldert tel. tel. 0344-624505 0344-624505 Facebook: Articbenelux.nl Facebook: Articbenelux.nl HetArtic Artic 450 EX droogpak is het complete droogDe EX450 is het droogpak met Het450 Artic EX complete droogpak is het complete droogpak met frontzipper voorvoor de duiker. alles eisende droogfrontrits veeleisende Geleverd pakvoor met de frontzipper de alles eisende droogpakmetalen duiker. Geleverd metT-Zip metalen of kunststof T- Tmet of kunststof rits voorzien pak duiker. Geleverd met metalen of kunststof Zippritsbescherming, rits en 2 EX pockets met van twee pockets Zipp ritsritsbescherming, en ritsbescherming, 2 met EX pockets met bungee koord, bretels, latexlatex polsseals, latex ne-nebungeekoord, bretels, latex polsseals, latex of of of bungee koord, bretels, polsseals, latex opreen neckseal metmet neopreen bescherming, te-teneopreen nekseal opreen neckseal neopreen bescherming, lescopische romp en soles. Verstevigd opop zit-zitlescopische romp en flex soles. Verstevigd telescopische romp enflex flex-zool schoenen. De vlak,450 kruis, arm, been enop kuit gedeelte. Optioneel vlak, kruis, arm, been enhet kuit gedeelte. Optioneel Artic EX is verstevigd zitvlak, kruis-, is neck enen polsseals in verwisselbare silicone is neck en polsseals in verwisselbare silicone arm-, kuitbeengedeelte. Optioneel kun je uit-uitvoering. Incl. opbergtas, ritsenwas, inflatorslang voering. Incl. opbergtas, ritsenwas, inflatorslang ook kiezen voor verwisselbare siliconen nek- en en 6mm kap. De overlay is iniswax, 7inkleuren leveren 6mm kap. De overlay 7inflatorslang kleuren leverpolsseals. Inclusief opbergtas, baar. Perfecte pasvorm doordat hethet pakpak gratis opop baar. Perfecte pasvorm gratis en 6 mm cap. Verkrijgbaar indoordat zes verschillende maatmaat gemaakt wordt. gemaakt kleuren en wordt opwordt. maat gemaakt.

Padi Dive Resort *****

Sealand

DIVING

Duikcursussen - Flesvullingen - Verkoop en Verhuur info@sealanddiving.nl www.sealanddiving.nl 0642651117

Center Parcs Port Zélande Port Zélande 2 3253 MG Ouddorp

MAIL DAN JUDITH@DUIKEN.NL 94

DUIKEN.NL

5/2021

CenterCamping Parcs Port Zélande Den Osse Camping Den Osse er inn Port Zélande 2 Blankersweg 4 Blankersweg 4 beg 3253 MG Ouddorp 4318 TV Brouwershaven an v 4318 TV Brouwershaven n

e ing r eid teu opl ruc I t D s A n i P t e to All

06 - 42651117 - info@sealanddiving.nl - www.sealanddiving.nl

MANTA DIVING MADEIRA www.mantadiving.com www.freedivingmadeira.com

MALTA Dive Systems (W.S) Ltd info@divesystemsmalta.com www.divesystemsmalta.com

Maltaqua & International Diver College dive@maltaqua.com www.maltaqua.com

SPANJE Poseidon Calella info@poseidoncalella.com www.poseidoncalella.com Costa Brava

ST. EUSTATIUS Scubaqua Dive Center - STATIA dive@scubaqua.com www.scubaqua.com

DUIK DE NOORDZEE SCHOON TRAININGEN

NU OOK ALS CADEAUBON VERKRIJGBAAR!

www.getwet.nl DE MEEST COMFORTABELE MANIER OM TE DUIKEN IN ZEELAND! Alleen of met groep

wwww .te ikusih wc.thedcu hd ksohpo.npl.nl

WILT U MEER WETEN OVER ADVERTEREN IN DUIKEN?

MADEIRA

ACUPUNCTUUR VOOR DUIKERS! Behandeling van klaarproblemen door chronische verkoudheid of allergie. Janneke Vermeulen, acupuncturist -fysiotherapeut (lid NVA) en PADI-Divemaster. Duikmedisch opgeleid door de Scott Haldane Foundation en specialist in acupunctuur bij duikproblemen!

www.mermaidmedicine.com

DUIKSCHIP PANDA tel.: 06 53 54 61 70 info@duikschip.nl www.duikschip.nl

Getijdentabel Zeeland mei 2021

VINKEVEEN Scuba-Academie Full Service Duikcentrum aan de Vinkeveense Plassen

www.scuba-academie.nl

DUITSLAND

Tauchbasis Kreidesee Hemmoor www.facebook.com/kreidesee % + 49 4771 7921 w w w. k r e i d e s e e t a u c h e r. d e

Getijdeninformatie t.o.v. Zierikzee/Colijnsplaat DATUM

TIJD HOOGWATER

1 mei 2 mei 3 mei LK 4 mei 5 mei 6 mei 7 mei 8 mei 9 mei 10 mei 11 mei NM 12 mei 13 mei 14 mei 15 mei 16 mei 17 mei 18 mei 19 mei EK 20 mei 21 mei 22 mei 23 mei 24 mei 25 mei 26 mei VM 27 mei 28 mei 29 mei 30 mei 31 mei

07:25 08:15 09:10 10:10 11:25 00:00 01:20 02:20 03:10 03:55 04:25 05:00 05:30 06:05 06:35 07:05 07:35 08:15 09:05 10:10 11:35 00:00 01:10 02:10 03:05 04:00 04:50 05:40 06:35 07:20 08:05

19:50 20:40 21:30 22:35 -- 12:55 14:00 15:00 15:40 16:20 16:50 17:15 17:50 18:20 18:45 19:10 19:45 20:30 21:25 22:35 -- 12:50 13:55 14:50 15:40 16:30 17:20 18:10 18:55 19:40 20:25

TIJD LAAGWATER 01:00 01:45 02:45 03:45 04:55 06:15 07:30 08:30 09:15 09:55 10:25 10:55 11:25 12:00 00:20 00:45 01:15 01:50 02:40 03:45 05:00 06:15 07:20 08:20 09:10 09:55 10:40 11:35 00:00 00:50 01:45

13:25 14:20 15:20 16:25 17:45 19:05 20:10 21:00 21:40 22:10 22:35 23:10 23:45 -12:30 12:55 13:25 14:15 15:15 16:30 17:40 18:55 19:55 20:45 21:30 22:20 23:05 -12:20 13:20 14:10

Getijdenberekeningen: Rijkswaterstaat - directie Zeeland Hydro Meteo Centrum

Stroomkentering t.o.v. Zierikzee/Colijnsplaat DUIKPLAATS

HW (tijd in min)

LW (tijd in min)

Westbout -25 Burghsluis -20 Plompe Toren -15 Heerenkeet -30 Borrendamme -40 Zeelandbrug -45

-25 -20 -15 -20 -20 -25

Belangrijke telefoonnummers:

AL1200 RAFO

UW FOTO’S NOG BETER BELICHT MET DE RAFO AUTO FLASH OFF 2h30 autonomie, 1200 lumen sterk, 55° stralingshoek

ALARMNUMMER Zeeland: 112 Weerbericht KNMI waterweerlijn: 0900-4008003 Voor meldingen van schade aan vistuig en/of hinderlijk geplaatst vistuig, onenigheid met vissers, bel met Zevibel, tel: 0113-576066 (zevibel@zeelandnet.nl) Deze nummers bellen bij duikongevallen, vragen naar de duiker-arts: Duikmedisch Centrum Den Helder: 0223-653076 Spreekuur duikerarts: maandag tot donderdag van 13.00-14.00 uur, tel: 0223-653076 Duikmedisch Centrum Universiteitsziekenhuis Antwerpen, Eenheid Hyperbare Geneeskunde, tel. 0032-3-8213055 (24 uur per dag bereikbaar) Duikmedisch Centrum Zeebrugge: 0032-50-558689 of tijdens weekeinden en avonden 0032-50-558713

5/2021

DUIKEN.NL

COLUMN

VINCENT KNEEFEL THE OCEAN STORY

Tekst & foto: Vincent Kneefel

GA OP DUIKREIS EN RED EEN SOORT! G renscontroles, lockdowns en vliegverboden die door regeringen over de hele wereld zijn opgezet om de verspreiding van het virus te beteugelen, heeft toerisme wereldwijd tot stilstand gebracht. De Wereld Handels Organisatie voor Toerisme (UNWTO) schatte voor 2020 een afname van 70% in internationale toeristen, wat neerkomt op ongeveer een miljard mensen die niet op vakantie zijn gegaan. Een voordeel voor het leven in de oceanen is dat er minder CO2 in de atmosfeer komt, doordat mensen minder reizen. Voor de duikgemeenschap in het bijzonder is het helemaal niet (of slechts beperkt) kunnen reizen een groot gemis. Reikhalzend kijken we uit naar die volgende duikreis die al voor meer dan een jaar on-hold staat. En dat duiktoerisme snel op gang moet komen, is uiterst noodzakelijk voor de bescherming van het leven in zee. Om de effecten van de pandemie beter te begrijpen, heeft een onderzoeksteam gekeken naar de effecten van de pandemie op 15 beschermde gebieden, uiteenlopend van Raja Ampat tot de Galapagos. Daar zien zij twee soorten effecten. Als eerste effecten die van invloed zijn op het levensonderhoud en welzijn van lokale gemeenschappen die afhankelijk zijn van de beschermde zeegebieden. En als tweede effecten op het management van deze parken. Lokale gemeenschappen die van ecotoerisme leven, hebben door de pandemie momenteel bijna geen inkomsten en daarmee staan beschermde gebieden onder druk. De duikindustrie is wereldwijd meer dan 3 miljard dollar waard, en het grootste deel komt uit internationaal toerisme. Voor beschermde zeegebieden is ecotoerisme tevens een essentiële bron van inkomsten. Zo betaalt een bezoeker aan Raja Ampat Rp 1.000.000, iets meer dan € 65, en bij de Galapagos 100 USD. De terugloop in toerisme zorgt dus direct voor minder inkomsten voor iedereen die bij de bescherming van deze gebieden betrokken is, waardoor de effectiviteit van de bescherming terugloopt. Dit treft ook mensen die voorheen werkten als lokale vissers, en hun vaak destructieve activiteiten achter zich hebben gelaten, om zich als lokale gids of divemaster in te zetten voor het behoud van het ecosysteem in plaats van de vernietiging. Door de terugloop in inkomsten, is de kans nu groter dat zij weer gaan vissen met dynamiet of dat haaienvinnen worden doorverkocht. Omdat deze op de korte termijn nou eenmaal lucratief zijn. Het is echter ook een enorme kapitaalvernietiging. Wat de echte waarde van het leven in zee is, wordt pas duidelijk met een economische kosten-batenanalyse. WildAid heeft in 2013 een onderzoek gedaan naar de waarde van mantaroggen. Hier kwam uit dat een dode manta naar schatting tussen de 40 en 500 dollar waard is op de markt. Daarentegen schatte zij de jaarlijkse wereldwijde toeristische omzet van mantatoerisme op 140 miljoen dollar, en de waarde van één levende mantarog van maar liefst 1 miljoen dollar! Dit betekent dat een levende manta 96

DUIKEN.NL

5/2021

minstens tweeduizend doden waard is! Genoeg reden om ze te beschermen, mits er toeristen zijn die voor omzet zorgen. Een van de meest toeristische plekken die ik zelf heb bezocht, is Stingray City op de Kaaiman Eilanden. Tientallen jaren geleden kwamen vissers hun vangst schoonmaken in het kalme ondiepe water van een zandbank na terugkeer van een nacht op zee. De ingewanden van de vis en de inktvis werden overboord gegooid, wat al snel de lokale pijlstaartroggen aantrok. Door de frequentie, begonnen de pijlstaartroggen het geluid van een bootmotor te associëren met voedsel. Duikers realiseerden zich vervolgens dat de pijlstaartroggen met de hand konden worden gevoerd. Tegenwoordig trekt deze site bijna een half miljoen bezoekers per jaar uit de hele wereld, waarbij ze van dichtbij deze wilde dieren ervaren. Naar schatting zorgt elke individuele pijlstaartrog jaarlijks voor maar liefst 500.000 dollar aan toerisme-inkomsten! De uitgebreide menselijke interactie en bijna dagelijkse voeding hebben ook negatieve gevolgen voor het gedrag en de algemene ecologie van de pijlstaartroggen. Onderzoekers ontdekten dat deze groep pijlstaartroggen dramatisch verschillend gedrag vertonen dan hun meer wilde familieleden. Bloedonderzoek toonde tevens aan dat de pijlstaartroggen in Stingray City een zwakker immuunsysteem hadden en een slechtere gezondheid hadden dan dieren die niet werden gestoord door toeristen, waardoor ze misschien kwetsbaarder zijn voor ziekten. Er was een dramatische afname van het aantal roggen op de Zandbank van 2008 tot 2012. In 2008 jaar was de populatie ongeveer 100, maar vier jaar later waren dat er nog maar 60. Sindsdien is de populatie hersteld en dit jaar zwemmen ongeveer 90 roggen rond, wat nog steeds ver onder de ‘bevolking’ ligt bij de eerste volkstelling in 2002, toen de onderzoekers 146 pijlstaartroggen telden. Dit laat zien dat ecotoerisme niet altijd alleen maar positief is, maar wel noodzakelijk om soorten te behouden. Overal in het Caribisch gebied worden pijlstaartroggen steeds vaker het doelwit van hun exotische huid die wordt verkocht om leren tassen en exclusieve accessoires te produceren. Zonder Stingray City, waren de pijlstaartroggen mogelijk al lang gevangen en verkocht. Vincent Kneefel zet zich al meer dan 15 jaar in voor oceaanbescherming en duurzaamheid, voor o.a. WWF en de Verenigde Naties. Na kort werkzaam te zijn geweest als PADI-duikinstructeur, is hij onder water gaan fotograferen. Zijn ultieme doel is om foto’s te maken en verhalen te vertellen die mensen met het leven in de oceanen verbinden en voor positieve verandering zorgt. Hij is de medeoprichter van Into the Blue Foundation, een stichting die zich inzet voor oceaneneducatie voor (kansarme) jongeren. In de komende twee jaar zal hij zich inzetten voor zijn project The Ocean Story: www.theoceanstory.com

Aqua Lung ocean ambassador and National Geographic Nature Photographer of the Year

Greg Lecoeur

True legends are born from respect. LEG3ND is for the passionate, the explorers, the ones for whom diving is more than a sport. Aqua Lung, the original pioneer of the scuba regulator, brings you the most capable, coveted and advanced line of regulators ever created: This is the new LEG3ND, a masterpiece of engineering, built for all conditions, all depths and all dives. After all, the ocean is the ultimate proving ground - a place where respect is given and earned equally, where true Legends belong. Available at better dive dealers worldwide. aqualung.com | @aqualungdivers

VOLGENDE MAAND

DUIKEN JUNI

VERSCHIJNT OP 19.5.2021

VRIJHEID

DUIKEN ISSN: 0923-7607 Verschijnt maandelijks bij:

ROADTRIP ELBA

VOOR ABONNEMENTEN NEDERLAND: VIPMEDIA PUBLISHING EN SERVICES Postbus 7272, 4800 GG Breda Tel: 076-5301721 Takkebijsters 57a, 4817 BL Breda Handelsregister Breda: 20039731 VOOR ABONNEMENTEN BELGIË: VIPMEDIA PUBLISHING EN SERVICES Tel: 03/645 56 18 HOOFDREDACTEUR: Judith Rietveld CO-HOOFDREDACTEUR: René Lipmann TRAFFIC: Lidy Verdoolaege REDACTIE: Manja Jurgens, Carlo Vreugde, Pim Valk, Nina Tourton, Danique Pals REDACTIEADRES VOOR NEDERLAND EN BELGIË: Postbus 7272, 4800 GG Breda Tel: 076-8507018 e-mail: redactie@duiken.nl REDACTIE TAUCHEN (DUITSLAND): Alexander Kassler MEDEWERKERS MEINUMMER 2021: Peter de Maagt, Janny Bosman, Daniel Versteeg, Stefan Panis, Raymond Wennekes, Vincent Kneefel, Ferry Schram, Jeroen Wilms, Anke Westerlaken, Menno Gaastra, Marco Heesbeen, Diederik Martens. DIRECTIE: Michel Florisson, algemeen directeur ADVERTENTIES: Prijslijst op aanvraag, informatie bij Judith Rietveld, tel. 06-22 48 06 17 e-mail: judith@duiken.nl ABONNEMENTEN: Jaarabonnement € 64,50 (incl. verzendkosten) Abonnementen kunnen elke maand ingaan. Een jaarabonnement of halfjaarabonnement wordt automatisch verlengd. Prijswijzigingen voorbehouden. U kunt ook gebruikmaken van ons e-mailadres: abo.duiken@vipmedia.nl. Kijk voor abonnementaanbiedingen op pagina 92 of op www.duiken.nl.

Op vakantie met een camper is trendy. In coronatijden meer dan ooit. Dit soort reizen brengt immers flexibiliteit en een gevoel van vrijheid met zich mee. We gaan op pad naar Elba en duiken onderweg bij de Ilsesee, Friedberger See, Plansee en Eibsee.

OPZEGGING ABONNEMENTEN: Schriftelijk minimaal 4 weken voor de afloop van de abonnementsperiode aan: VIPMEDIA, voor Nederland: Postbus 7272, 4800 GG Breda voor België: Komiteitstraat 46-52, 2170 Merksem Of per e-mail aan: abo.duiken@vipmedia.nl Telefonisch: 076-530 17 21, voor België: tel. 03/645 56 18. Openingstijden abonnementenservice: Maandag t/m donderdag van 09:00-17.00 uur en vrijdag van 09:00-13:00 uur.

FOTO: STE FAN PAN IS

VERKOOPPRIJS: Losse nummers € 6,95 Duiken wordt geleverd via www.vipwinkel.nl, duiksportzaken, kiosken en per abonnement.

VOOR 1X TOESTEMMING

De mijn Au coeur de l’Ardoise -Morépire in Bertrix, België, is normaal alleen open voor toeristische rondleidingen. Tijdens de sluiting vanwege de lockdown krijgt een team duikers eenmalig toestemming om er te duiken! 98

DUIKEN.NL

5/2021

ONDERSCHAT EN BEDREIGD

Zeegras als geheim wapen tegen klimaatverandering, uitsterven en overbevissing? Wij leggen je uit wat er zo belangrijk is aan deze plant, die helaas vaak wordt genegeerd.

VAN FOUTEN LEREN

Hoe zat het ook alweer? Het oplaten van een Surface Marker Buoy hoort eigenlijk bij de basistraining van een duiker. Wij laten zien waarom.

DISTRIBUTIE: Losse verkoop Nederland: Betapress BV Losse verkoop België: AMP NV DRUK: PreVision Graphic Solutions BV Niets van deze uitgave mag overgenomen w orden zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Opname van dit tijdschrift in een lees portefeuille is niet toegestaan. De redactie werkt onafhankelijk van welke organisatie dan ook. De redactie en de uitgever zijn tevens niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd aan ons toegezonden redactionele tekst en/of foto’s worden niet geretourneerd. Duiken is de Nederlandse uitgave van Tauchen, uitgegeven door Jahr Top Special Verlag GmbH & Co KG, Troplowitzstraße 5, D - 22529 Hamburg. Uw naam, adres en telefoonnummer worden opgenomen in ons gegevensbestand. Dit bestand wordt gebruikt voor het uitvoeren van de met u gesloten overeenkomst. Daarnaast kunnen wij uw gegevens gebruiken voor marketingdoeleinden, waaronder het uitvoeren van onderzoek om producten en diensten beter op de behoeften van abonnees af te kunnen stemmen. Ook kunnen wij en derden uw gegevens gebruiken om u te informeren over producten en diensten. Als u niet wilt dat uw gegevens voor deze doeleinden gebruikt worden, dan kunt u dit schriftelijk aan ons melden. Tevens kunt u uw eigen gegevens opvragen en ver zoeken om ze te laten corrigeren of verwijderen. Stuurt u hiertoe een verzoek aan abonnementenadministratie Duiken, Postbus 7272, 4800 GG Breda Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers.

Mis geen moment! SportDiver

Transformeer je Smartphone in een échte onderwatercamera. Als je smartphone hét apparaat is waar jij al je belevenissen mee vastlegt. Dan is de Sealife SportDiver dé behuizing die jij nodig hebt voor al je onderwater avonturen! Met de (gratis) SportDiver App wordt je Smartphone een échte onderwatercamera met een breed scala aan instellingen. De SportDiver is gegarandeerd waterdicht tot -40 meter en dubbel gezekerd middels een vacuümsysteem en een lekalarm. Geen zorgen om waterschade. Geschikt voor Apple en binnenkort ook voor Android smartphones.

RM-4K

Klein van stuk, groots in prestatie. De Sealife Reefmaster RM-4K is de enige actiecamera ter wereld die speciaal voor onderwater is gemaakt. Hij is waterdicht tot -40 meter, makkelijk te hanteren, eenvoudig in de bediening. Je hebt keuze uit verschillende camera- en onderwaterinstellingen . De Reefmaster RM-4K is klein van stuk én geeft een hoogwaardige foto en 4K filmkwaliteit. Het is de onderwatercamera die je even makkelijk bij je steekt om er zeker van te zijn dat je geen moment zal missen.

3.0

Zo stoer als hij er uit ziet, zo makkelijk is hij in gebruik. De Sealife Micro 3.0 is speciaal gemaakt voor onderwater en dat merk je aan alles; Of dat nu de 3 uur batterij duur, de grote display, de stevige grip, de piano toetsen, groothoek, optionele macrolenzen, de waterdichtheid tot 60 meter, het bedieningsgemak, de compacte vorm of de degelijkheid is. De camera is volledig geseald waardoor de kans op waterschade uitgesloten is. Door zijn compacte formaat neem je hem gemakkelijk mee tijdens elke duik. En daardoor mis je geen moment!

Voor meer informatie: Sealife Benelux BV

Tel. +31 (0)10 59 103 88

www.sealife-cameras.eu

SUUNTO EON STEEL BLACK - COMING SOON!

Explore like never before. MULTIPLE DIVE ALGORITHMS

WIRELESS CONNECTIVITY

www.suunto.com

WIRELESS TANK PRESSURE

SUPERIOR VIEWING

DUIKEN mei nummer digitaal

Articles inside

VOLGENDE MAAND

COLUMN VINCENT KNEEFEL

Blue Ocean Dive Resort

Nachtduik manta‘s Malediven

De hersenen

Medisch: Column Menno

Langs de decolijn

Duikcomputers

drijfvermogen

Getest: Arran Series1K Spot

MULTIMEDIA

Bergse Diepsluis

WETEN

Maikel Bader doet het

Nieuws uit de duikwereld

ZEELAND Zeeuws naakt RAYMOND WENNEKES

onder water verder

Nina’s Nice News

Plastic Soup Foundation

Concordia in Sobótka, Polen