5 minute read
Studiesucces Lector Daniël
BRAM BELLONI
Daniël van Middelkoop is lector Teamprofessionalisering aan de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en geeft les in onderzoeksvaardigheden aan de opleiding Bedrijfskunde. Hij bracht dit jaar, samen met anderen, een boek uit over studiesucces in het hoger onderwijs. Een gesprek over de kwaliteit van het onderwijs.
Door Peter de Jong
Wanneer heeft het rendementsdenken in het onderwijs postgevat? ‘Dat denken is van alle tijden, maar is sterk toegenomen vanaf eind jaren 80. Toen was er een massale instroom van studenten en tegelijkertijd een economische crisis. Mede als reactie op die crisis is het new public management opgekomen. Sindsdien wordt studiesucces in toenemende mate vertaald naar rendement. Er wordt gekeken naar het aantal geslaagde studenten, doorstroming en studie-uitval. Ik vind het alarmerend dat er zo sterk in percentages uitval wordt gedacht. Rendement is belangrijk, maar uiteindelijk een randvoorwaarde. Je moet je juist buigen over de kwaliteit van het onderwijs.’
Wat zijn de oorzaken van de grote studie-uitval in het hbo? ‘Deels is het massaliteit. Er zijn veel meer studenten dan twintig jaar geleden. Dan moet je denken aan een verdubbeling. Veel studenten van niet-westerse komaf komen uit een omgeving die onbekend is met studeren. Die hebben het moeilijker. Dat geldt ook voor de mbo’ers. Die komen uit een schools systeem en worden hier ineens geacht zelfstandig te studeren. De groei van de financiering van het hoger onderwijs heeft daarnaast geen gelijke tred gehouden met het aantal studenten en dat beperkt de mogelijkheden om studenten de aandacht te geven die ze verdienen.’
Hoe krijgen we de kwaliteit van het onderwijs omhoog? ‘Door onze studenten beter te begeleiden. Daar is nu te vaak tijd noch geld voor. Het is vaak een ren-je-rot-show voor docenten. Een race tegen de klok om alle taken af te krijgen. Er is te weinig tijd om na te denken over de kwaliteit. Dat is een ernstige zaak.
‘Ik zou zeggen, creëer genoeg tijd en denkruimte bij docenten om over de kwaliteit van het onderwijs na te denken. Wie zijn onze studenten, wat willen we precies van ze en hoe kunnen we ze daar zo goed mogelijk bij helpen? Laat docenten in hun teams nadenken over hun vak en manier van lesgeven. En laat ze het gesprek voeren met studenten. Wat verwachten we van hen? Dat gebeurt nu te weinig. Leiden we op voor het beroep, voor de samenleving, of voor de student als persoon zelf? Daarover moet de discussie gaan. En niet zozeer of er een slagingspercentage van 56 of 58 procent moet zijn van de studenten.
‘Maar, docenten mogen in het kwaliteitsvraagstuk ook zelf meer hun verantwoordelijkheid pakken. Die ruimte is er wel, of die kun je organiseren. Binnen het eigen klaslokaal is die er al en kan een docent op zijn of haar manier lesgeven. Maar op een iets hoger niveau - waar willen we heen met het vak, de opleiding - wordt het ingewikkelder. Wij docenten zouden dat onderlinge overleg over kwaliteit ook zelf kunnen organiseren, we mogen daar brutaler in zijn.’
We gooien de rendementscijfers overboord? ‘Ik ben helemaal niet tegen rendementscijfers, dat moet je vooral doen. Maar je moet dieper kijken. Welk verhaal zit daarachter? Studiesucces is voor mij niet alleen zo goed mogelijk mensen opleiden voor een beroep, maar ook om ze kritisch te leren nadenken over hun rol in de maatschappij. Daarnaast moeten we af van een perverse prikkel als de nationale studentenenquête, waar nu te veel aan opgehangen wordt. Als de uitces. Daar ben ik net zo trots op als iemand die het in vier jaar heeft gedaan.’
Ben je positief over de toekomst? ‘Gematigd. De Maagdenhuisbezetting was een wake-upcall. Sindsdien wordt er weer gediscussieerd over de kwaliteit van het onderwijs. Dat is goed. De aandacht voor docenten is toegenomen. Maar er is nog een wereld te winnen. Vergeet niet, door de automatisering gaat het werk van mensen de komende
slag goed is voor jouw school, dan krijg je meer studenten. Ik vind het heel fijn dat studenten tevreden zijn hoor, maar ik probeer ze ook iets te leren. Dat kan botsen met de kortetermijntevredenheid van de student.’
Bij studenten lees je steeds meer over burn-outs. Wordt er te veel van ze gevraagd? ‘Toen ik studeerde was het fijn als ik op tijd klaar was met een opdracht. Als het niet lukte, deed niemand moeilijk. Nu is er de druk van het bindend studie-advies. Je moet het liefst in vier jaar klaar zijn, en de studiefinanciering is een lening geworden. De lat moet niet lager worden gelegd, maar als een van mijn studenten er iets langer over doet, is dat voor mij nog steeds studiesuctwintig jaar radicaal veranderen. Er zijn rapporten die zeggen dat 45 procent van onze banen niet meer bestaat over acht jaar. Dat heeft ook gevolgen voor het onderwijs.
‘Wij moeten andere professionals afleveren. Door de automatisering neemt het routinewerk zienderogen af. Een accountant moest vroeger de boeken kunnen controleren. Dat gebeurt straks automatisch. De nieuwe accountant moet goed door de cijfers heen kunnen kijken en krijgt een meer adviserende rol. Kritisch denken wordt steeds belangrijker. Wij als onderwijs moeten actief nadenken hoe we onze studenten in de toekomst afleveren in de samenleving. Juist ja, door goed na te denken over de kwaliteit van het onderwijs.’
Meer onderzoek online
ondersteuning van studenten praktijkgericht onderzoek naar het opzetten, managen en opschalen van smartcityprojectprojecten. Meer online via hva.nl/smartcityacademy
State of cross border e-commerce Studie naar ruim tienduizend webwinkels in 31 Europese landen. Hoe het onderzoek verder gaat en het resultaat, waaronder een interactief dashboard, is te vinden via cmihva.link/crossborderecommerce
Soft controls Studenten onderzoeken de motivatie, cultuur, verandering, het ethisch handelen en andere gedragsmatige factoren (soft controls) bij hun stagebedrijf. Onder meer met behulp van de soft control-scan die, in samenwerking met de Hogeschool Rotterdam, voor het mkb is ontwikkeld. Meer online via hva.nl/softcontrols
Smart City Academy Smartcityoplossingen dragen bij aan de kwaliteit van leven in de stad. Een team van onderzoekers, docenten doet met
Toolkit project Fenix Bij Fenix draait het om leren van falen en succes aan de hand van verhalen van ondernemers. De toolkit hoort bij de onderwijsmodule van project Fenix, waarbij studenten onderzoeksvaardigheden leren en tegelijkertijd data aanleveren voor onderzoek naar failure and recovery van ondernemers. Meer online via hva.nl/toolkitfenix
Urban Management Bij Urban Management werken onderzoekers met verschillende inhoudelijke expertise samen aan projecten. House of Skills, bijvoorbeeld, voor aansluiting bij de arbeidsmarkt van de toekomst, of het internationale onderzoeksproject naar samenwerkende ondernemers ABCitiES. Meer online via hva.nl/urbanmanagement
Volg ons ook op
hva.nl/carem
@carem_hva
HvA Kennis & Onderzoek
