9 minute read
Horizon
Roemenië
in één oogopslag
HOOFDSTAD Boekarest (1,8 mio inw.)
OPPERVLAKTE 238.397 km² (= 7,8 x België)
INWONERS 19,4 miljoen
STAATSHOOFD President KlausIohannis
REGERINGSLEIDER Nicola Ciuca
TAAL Roemeens
MUNT Roemeens leu (RON) 1 Roemeense leu =0,2 €
BELANGRIJKE STEDEN Boekarest (1,83 miljoen inw.), Iasi (321.000 inw.), ClujNapoca (304.000inw.), Timisoara (304.000 inw.), Constanta (297.000 inw.)
BRUTO BINNENLANDS PRODUCT (BBP) 250 miljard USD (522 miljard USD inBelgië) Als gevolg van de Oekraïnecrisis zou de groei dit jaar rond 3% schommelen. Men verwacht stevige investeringen in het raam van het nationale veerkrachten herstelplan waarvoor aanzienlijke Europese steun kan worden aangewend.
BBP/CAPITA 12.957 USD (45.189 USD in België)
KANSRIJKE SECTOREN logistieke voorzieningen | goederentransport | bouw van multimodale spoorterminals | bouw luchthaven Brasov | modernisering metronetwerk | bouw autowegen | engineering | verkeersgeleidingssystemen | landbouwgebonden investeringen | IToutsourcingdiensten | automotive | meubelindustrie | duurzame energie
WERKLOOSHEID 5,6%
Samdam in Roemenië
Wie niet verder komt dan versleten clichés over Roemenië –type Dracula en Ceausescu– verbaast zich over de ononderbroken groei die de economie van het land al een decennium lang kenmerkt. In 2017 liet Roemenië zelfs de hoogste groeicijfers van de EU optekenen (+7%). Covid gooide dan wel roet in het eten maar de economie herstelde zich snel in 2021. Meer dan 500 Belgische bedrijven zijn actief in Roemenië. Het Aalsterse Samdam is er één van. Bedrijfsleider Wim D’haese kijkt tevreden terug op die periode, maar vooral ook vol verwachting naar de toekomst.
TEKST JAN VAN GYSEGHEM
De productie-eenheid in het Roemeense Baia Mare
De grootvader van Wim D’haese was zadel en gareelmaker; grootmoeder verkocht lederen riemen en handtassen onder de naam Arijs. In 1979 nemen de ouders van Wim D’haese de winkelketen Ganterie Gaston Samdam over. Wim begint zijn loopbaan bij Arijs met de verkoop van lederwaren en koffers aan bedrijven. In 1995 gaat hij zijn eigen weg en richt Samdam Solutions op. In 2000 neemt hij een tampondrukkerij over in Lokeren, later nog twee zeefdrukkerijen.
Met velen op de markt
Samdam Belux is een full service bedrijf, actief in productmedia (promotieartikelen en relatiegeschenken). Textiel, promo, sport, work en corporate wear is goed voor de helft van de omzet. Samdam is tevens b2bdistributeur voor de Benelux van de merken van Samsonite. Samdam Brandstores zijn gepersonaliseerde webwinkels. Getrouwheid en incentiveprogramma’s zijn eveneens een specialiteit van de groep. Een kernactiviteit bij Samdam is het decoreren of bedrukken van promotionele artikelen door tamponeren, graveren, laseren, transfereren, zeef en digitale druk. Inhet nieuwe bedrijf sPrint Textile Decorations in Roemenië, is alle activiteit gericht op decoreren van textiel en tassen. Het machinepark bestaat uit 12 zeefdrukmachines tot 18kleuren, 40 borduurmachines, drukmachines voor sublimatie en transfers en een nieuwe digitale pers voor Tshirts en sweaters. Bedrijven, verenigingen en overheden tonen zich enthousiaste klanten.
Op de markt van productmedia zijn in België nog bijna 100 spelers actief. Van consolidatie is nog niet echt sprake. Wim: “De grootste concurrentie komt van (buitenlandse) online spelers, televisie, print en producenten van bloemen, wijn, bier en chocolade –eveneens populaire relatiegeschenken. Samdam behoort in zijn sector tot het koppeloton al ishet bedrijf vrij laat in het onlinegebeuren gestapt en maakt het nu eeninhaalbeweging.
Op en top Belgisch… buiten België
Op de hoofdzetel in Aalst verzorgt Samdam de inkoop en verkoop voor België, Nederland en Frankrijk. In België is geen eigen productie meer. Het zwaartepunt van de decoratieactiviteiten van Samdam ligt in Roemenië.
Wim: “In Printmasters, dat intussen is verkocht aan een investeringsmaatschappij, werken 380 medewerkers.In onze textieldrukkerij en borduuratelier werken 90 mensen.DeSamdam groep telt 150 medewerkers. Samdam Europe ontwikkelt loyalty software onder de naam Incentives Hub.” Wimhoopt volgend jaar opnieuw te groeien: “Covid heeft ons zeer zwaar geraakt: evenementen en beurzen werden geschrapt, winkels bleven gesloten, de vraag naar souvenirs stortte in. Dat alles veroorzaakte een terugval met 70%. Nu draait Samdam opnieuw op volle toeren maar het vraagt tijd om weer mensen aan te trekken en opteleiden.”
Voorbeeld van bedrukking op een T-shirt
Over het waarom van de uittocht uit België is Wim D’haese duidelijk: “De ongunstige loonclassificatie maakte het onmogelijk om te concurreren tegen maatwerkbedrijven. Zij kunnen factureren aan de kostprijs van onze salarissen.”
Eerst keek D’haese uit in Polen en Hongarije maar uiteindelijk nam hij in 2008 een bedrijf over in het Roemeense Baia Mare. Daar produceerden Nederlandse spelers Wuppies en Crazy Pencils. “De productie ervan was echter reeds verhuisd naar China,” verduidelijkt Wim. “In de vrijgekomen drukkerij zijn wij dan begonnen met tamponeren en zeefdrukken. Later gingen wij er ook graveren en digitaal drukken.”
Welkom in investeringsland Roemenië
In Roemenië zijn meer dan 500 Belgische bedrijven aanwezig. Nederland, Duitsland en Italië zijn er de grootste investeerders in uiteenlopende sectoren waaronder automotive en IT.
Bedrijven die veel naar het Westen exporteren, investeren vooral in Timisoara, Arad en Maramures, regio’s dicht bij de Hongaarse grens. De Hongaarse invloed in het land is overigens nog erg sterk. In Boekarest, ClujNapoca en Iasi is IT sterk ontwikkeld; wie de haven nodig heeft trekt naar Constanta aan de Zwarte Zee.
Wim D’haese is vol lof over de ontvangst van zijn bedrijf in Baia Mare. Wellicht belangrijker dan de steun van de burgemeester was de forse Europese steun –70% voor de investering in machines – die Samdam ontving om de groei mogelijk te maken.
Of hij zonder die steun de stap zou gezet hebben? Wim: “Wij waren er al vijf jaar. Bijdestart in 2008 – een overname van een divisie van Interall groep hadden wij 2000m² productie. In 2015 hebben wij 5000m² productieruimte en 10.000 m² warehouse gebouwd met een volledig nieuwmachinepark.”
Wie Roemenië zegt, komt al gauw bij de niet fraaie reputatie van het land inzake corruptie. Al nuanceert Wim D’haese: “Er is nog steeds corruptie in Roemenië maar dan vooral op het hogere politieke niveau. Ooit was ik mijn portefeuille op straat verloren in Baia Mare. Ik heb ze teruggekregen… met al mijn centen in.”
Roemenië is volop in beweging. Wim: “Dankzij westerse bedrijven zijn er erg veel jobs; iedereen vindt werk maar er is een tekort aan werkkrachten. Ik zie nu veel Roemeense bedrijven overeenkomsten maken met Chinese interimkantoren voor aanwerving van Chinezen en Indiërs. In de bouw vind je meer Oekraïners en Moldaviërs dan Roemenen.”
De rekrutering van medewerkers in het (loon) voordelige noorden van het land stelt weinig problemen. De mensen zijn mobiel en verhuizen gemakkelijk naar de plaats waar zij werk
vinden. Voor Belgische ondernemers blijven de salarissen in Roemenië voordelig. Wim: “Iemand aan de pers of aan de tampeermachine kost nog altijd maar een vierde van bij ons. Voor een teamleider zit je aan 500 € en het lager management verdient zowat 1000€ netto per maand. Eindejaarspremie en vakantiegeld zijn in Roemenië niet verplicht.”
De bedrijfsleider van Samdam is erg te spreken over de inzet van zijn medewerkers die hij als ‘noeste werkers en oplossingsgericht’ omschrijft. “De mensen zijn bereid verantwoordelijkheid te nemen maar je moet ze uiteraard ook kansen bieden en knowhow delen met hen. Er blijven wel nog werkpunten”, voegt Wim er meteen aan toe. “Zo staan kwaliteitsnormen en hygiëneregels nog een eind af van de onze, al is er wel evolutie op dat vlak.”
Misschien valt de nood aan een sterke leiding nog het meest op. Wim: “Het communistisch systeem werkt nog steeds na. Medewerkers volgen gedwee de hiërarchie. Ook managers hebben bijsturing nodig want zij durven na een promotie wel eens indommelen. Veel Belgische collega’s bevestigen me dat fenomeen. Leidinggevenden hebben de neiging om een probleem eigengereid op te lossen, zonder te rapporteren. Maar het is hier zoals in elk bedrijf: meten is weten en je checkt beter.”
Over de motivatie en inzet van jongeren is Wim ronduit enthousiast: “De jeugd spreekt Engels; vijftien jaar geleden sprak de oudere bevolking nog vrij veel Russisch. Met een degelijke, vaak hogere opleiding op zak, willen jongeren meer reizen en vooral weg uit die communistische woonblokken. De woning en appartementenbouw is booming. De mensen zijn bereid om twee jobs te combineren en hard te werken om iets te bereiken. Vergelijk de toestand met die van na de oorlog bij ons. Keihard werken om ergens te geraken.”
Roemenië als hub
Wim D’haese is lovend over de dienstverlening van FIT en de BelgischRoemeense Kamer van Koophandel Berocc die jaarlijks een Belgische Week in Roemenië organiseert.
SamdamGifts Romania telt 18 verkopers en heeft showrooms in Boekarest, Cluj, Iasi en Baia Mare. Tachtig procent van de productie van sPrint is bestemd voor export, met Oostenrijk, Duitsland en Nederland als belangrijkste markten. Dagelijks rijdt een vrachtwagen naar de UPShub in München, van waaruit de pakketten vertrekken naar bestemmingen in heel Europa.
De Samdamdrukkerij heeft beide ISOcertificaties en is FAMA (Walt Disney) gecertificeerd. Ook L’Oreal heeft de drukkerij goedgekeurd. Het succes van de Roemeense drukkerij is volgens D’haese vooral te danken aan de brede waaier diensten die wordt aangeboden: drukken, labelen, barcode aanbrengen, etiket vervangen, tags aanbrengen. Wim: “Onze faam steunt vooral op meerkleurendrukwerk (1012 kleuren) en speciale effecten zoals reflecterende inkten, puff en combinaties met transfers en borduur. Het jongste bedrijf GPRO BergHOFF srl, distribueert het Belgische merk van keuken en kookartikelen zowel in retail en b2b.”
Evolutie en vooruitzichten
Roemenië is een modern land in wording. Dat is zeker het geval voor de steden al zijn er nog dorpen zonder elektriciteit of water. Wim: “Roemeense steden hebben alle mogelijke voorzieningen en kenden in de voorbije tien jaar een spectaculaire evolutie. Er zijn veel nieuwe, goed berijdbare wegen. Het land telt trouwens heel veel mooie logistieke bedrijven.”
Ook Samdam blijft in Roemenië flink aan de weg timmeren. In november wordt de eerste steen gelegd van de uitbreiding van de drukkerij met 5.500 m² productie en 7000 m² magazijn dit keer zonder subsidies. D’haese wil met de investering van 5 mio € een verdriedubbeling van de omzet realiseren en een groei van 90 naar 200 medewerkers.
Hij verwacht dat Roemenië binnen twee tot drie jaar zal kunnen toetreden tot de Schengenzone: “In ons land zijn veel Roemenen aan de slag, als chauffeurs, in de bouw, in de voeding en in de zorg.”
“Het conflict in Oekraïne maakt de Roemenen wel erg bezorgd. Zij bestempelen Rusland als een bezetter en vrezen dat het conflict zou uitslaan naar Moldavië. In dat land tussen Oekraïne en Roemenië zijn nu al veel Russische investeerders aanwezig.”
Voor de kandidaatinvesteerder in Roemenië geeft Wim mee: “Start met een huurpand, vermijd om een pand veel te duur aan te kopen. Bespaar niet op sleutelfiguren, zoek een degelijke manager en leid hem op in België of neem iemand van hier die ginds de leiding neemt. En bouw eerst expertise op, zorg dat de productie op punt staat.“
Volgens D’haese haal je pas na drie, vier jaar het niveau van een Belgische productie. “Daarvoor heb je een leider nodig, maar let wel: “Een Roemeense ‘dictator’ wordt niet meer aanvaard…” (lacht).
Wil je zelf ook internationaal aan de slag? Heb je een vraag over een specifiek land?
Met een wereldwijd netwerk én expertise op maat ondersteunt en begeleidt Voka Oost-Vlaamse bedrijven met internationale ambitie.
