Makale
92
Covid - 19 ve Çözüm Stratejileri Rauf RUSTAMOV Sumgait Technologies Park İș Geliștirme Danıșmanı
T
üm dünyayı etkisi altına alan Covid 19, kitlesel sağlık vakalarıyla sonuçlanırken, ekonomi alanındaki yansımaları, çözüm bekleyen konu ve sorunlarıyla gündemde.
Covid-19 öncesinde dünya piyasalarındaki duruma baktığımızda, petrol fiyatlarının iniș eğiliminde olduğunu ve emtia pazarlarının doyum seviyesine ulaștığını görüyoruz. Dünya ekonomilerindeki durgunluk ve alternatif enerji kaynaklarının geliștirilmesine bağlı olarak petrol ve doğalgazdaki talep eğrisindeki düșüș, Covid-19’la birlikte hız kazanmıștır. Dolayısıyla, dünya enerji devlerinin sektöre yaptıkları yatırımlar giderek azalmaktadır. Covid-19’un, uluslararası șirketlerin yatırım ve gelișme planlarında yer verdikleri yeșil enerjiye yatırımı artırmalarına yönelik katalizör etkisi yarattığını da ifade edebiliriz. Bu șüphesiz ki olumlu bir gelișmedir. Ancak petrol gelirlerine bağımlı ülkelerin ekonomilerinde yarattığı olumsuz etkinin, küresel domino etkisini unutmamak gerekir. Covid-19 krizinin beklenmeyen etkileri, ekonomileri petrolle șekillenen ülkelerin bașta bel kemiği durumundaki sanayi olmak üzere, tarım, hizmetler gibi sektörlere yatırım yapmalarının önemini ortaya koymaktadır. Bu kapsamda, Azerbaycan’ın 2008 krizinden bu yana sanayi hamlesini bașlatarak bu yolda ciddi mesafe kaydettiğini vurgulamak isterim. Üretimde Bağımsızlığın Önemi Azerbaycan’ın özellikle Gence, Sumgayıt gibi büyük kentlerinde olușturulan sanayi bölgelerinde gerçekleștirilen üretim ve ihracat her geçen yıl dikkat çekici artıș göstermektedir. Covid-19 döneminde tasarruf politikaları, atıl kapasitenin kullanımını, ișçilerin yönetim mekanizmalarına dâhil edilmesi, ihracat pazarlarının çeșitlendirilmesine yönelik önlemler olumlu sonuçlarını vererek krizin sanayi sektörüne yansıması bertaraf edilirken, üretim artıșları sağlanmıștır. Ayrıca ülkemizin bu dönemde önemli yerli ve yabancı yatırımları gerçekleștirme arifesinde olduğunu belirtmek isterim. Șüphesiz ki petrol ve doğalgaz, Azerbaycan için önemini her zaman koruyacaktır. “Tek millet, iki devlet” șiarıyla bir bütün olușturduğumuz kardeș ülke Türkiye’nin Karadeniz’de keșfettiği doğalgaz rezervi bizlere gurur vermektedir. Bilindiği gibi son yıllarda Türkiye’nin Azerbaycan’dan doğalgaz ithalatı,
yıllar bazında artıș göstermiș ve bugün Türkiye’nin ithalatında Azerbaycan ilk sıraya yükselmiștir. Bu çerçevede, Türkiye’nin doğalgazı elde etmek için çevreci ve aynı zamanda düșük maliyetli yatırımların gerçekleștirilmesinin önem tașıdığına inanıyoruz. Azerbaycan’ın petrol ve doğalgaz sondajı ve mühendislik konusundaki derin tecrübesinin, bu alanda da iki ülke arasındaki ișbirliğini gündeme getireceğini düșünüyor ve umut ediyoruz. Krizin Sektörel Etkisi Diğer yandan, içinde bulunduğumuz süreç, küresel anlamda sanayi sektörünü durma noktasına getirirken, tarım sektörünü ön plana çıkarmaktadır. Türkiye ve Azerbaycan, tarım ülkesi olma vasıfları nedeniyle tarım alanında șanslı konumdadır. Bu sektörde ekim ve hasat faaliyetlerine ara verilememesi, mevsimlik yabancı ișçi talebi olmaması nedeniyle, Covid-19’un olumsuz etkisi minimum düzeyde ve bașarıyla atlatılmıștır. Nitekim geçtiğimiz son 3 aylık dönemde tarım ürünlerinin Türkiye ihracatına damgasını vurduğunu görmekteyiz.
