De wijnspiegel 90

De Wijnspiegel

P602638/P.B. 8685 – Afgiftekantoor Gent 1

Driemaandelijks tijdschrift van de Commanderij Gent - Jaargang 25 - 2018-2019- Nr 90 - Vierde kwartaal 2018

Côtes d’Auvergne Libanon Douro Topwijnen Opening 25 jaar Commanderij

De Wijnspiegel Nummer 90

Commanderij Gent Activiteitenkalender 2018 - 2019 September 2018

Oktober 2018

November 2018

Januari 2019

Februari 2019

Maart 2019

08

Feestelijke opening 25ste gildejaar in Sint-Pietersabdij

19 Toscane

20

2&3 23

April 2019 27

Het beste uit de nieuwe wereld

Libanon

18 24

Nationaal feest 50 jaar Vlaamse wijngilde Top-Garnacha uit Spanje

Mei 2019

30/05-02/06 Wijnreis Bordeaux

30 31

Nationale wijnproeven Pessac-LĂŠognan

3 Wijnmeesters Ken Wijn Wedstrijd: Commanderij Zele

Juni 2019 15

Kapittel en banket

De Wijnspiegel Driemaandelijks tijdschrift van de Commanderij Gent Bestuur Commanderij Gent 2018-2019

Medewerkers aan dit nummer

Redactie & lay-out

Voorzitter: Karel Vercruysse

Teksten Pierre Paul Stacanov Luc Wieme Gomaar Laureyns Georges De Smaele Hans De Smet Koen Lebegge Karel Vercruysse Dominique Markey Foto’s Luc Wieme Fanny Dhondt Proefcommentaren Peter Kok

Lay-out Isabelle Van Tomme isabella.van.tomme@gmail.com redactie@commanderij-gent.be Verantwoordelijke uitgever Karel Vercruysse Rechtstro 29 -9185 Wachtebeke Voorzitter@commanderij-gent.be Redactieraad Gomaar Laureyns,Luc Wieme, Pierre Paul Stacanov, Hans De Smet,Koen Lebegge

Ondervoorzitter: Ronnie Blancquaert Wijnmeester : Dominique Markey Secretaris: Fanny Dhondt Penningmeester: Frans Moens PR: Steffie van der Heiden Keldermeester: Dirk Robbrecht Webmaster: Peter Kok Eindredacteur: Gomaar Laureyns

1

De Wijnspiegel Nummer 90

Editoriaal De toekomst van een commanderij in een veranderende wijnwereld.

Wordt een commanderij, die staat voor een plaats van trage, geconcentreerde aandacht een anachronisme in de steeds sneller doldraaiende wereld?

We zijn een duig in het grote vat dat de wijnwereld is.

Wijnbouwers komen hier het directe contact met hun potentiële klanten proeven, er wordt op elke bijeenkomst een splintertje wijnwereld belicht en je krijgt voeling met de focus van vrienden wijnliefhebbers.

Maar de huidige wereld is jachtig en onrustig. Het monster economie, dat uiteindelijk ook niet meer is dan een hersenspinsel, verslindt natuur en rust in ruil voor de illusie van bezit. Groei middels overname is hierin een gesmaakt recept. Begin de jaren ’80 waren er 20.000 chateaus in Bordeaux, vandaag minder dan 7.000, met een gemiddelde oppervlakte van 22 ha wijngaarden. Het dogma van goedkope productie zorgt er echter voor dat in het bulksegment niet meer dan € 2,50 voor een fles wordt betaald. Daarom heeft een château 50 tot 80 ha nodig om te kunnen overleven, zodat we logischerwijze naar 1500 chateaus moeten. Een goed idee dus om de jaarlijkse wijnreis deze bestemming te geven.

Hoe lang gaan klassieke wijnflessen nog standhouden in deze wilde veranderingsgolven? Waar blijven de chips in de kurk die je vertellen waar en wanneer je de fles opende; die zoals je computer je persoonlijke voorkeur traceren zodat de reclame je weet te vinden? Met bio-afbreekbaar label uiteraard.

Het merk, de brand wordt belangrijker dan de inhoud.

‘The Prisoner’ is een Californisch wijnbedrijf dat verkocht werd voor 275 miljoen dollar. Het heeft kelder noch wijngaarden in bezit. Alles wat ze doen is wijnen opkopen, die blenden en van een etiket voorzien.

De grens tussen winkel en restaurant vervaagt (bij Hertog Jan kon je wijn aankopen), de grens tussen winkel en thuisverkoop vervaagt. We kunnen wijn kopen terwijl we vrienden bezoeken. Die openen een fles, we houden van de wijn, scannen het etiket, worden naar een verkoopsite geleid en bestellen 6 flessen.

op de beschikbare watercapaciteit, ook het transport van water in de plant en de hoeveelheid water in de bladeren wordt met vernuftige meetapparatuur opgevolgd. Het gevolg van die klimaatveranderingen zien we in een aantal experimenten, zoals cabernet sauvignon geblend met touriga nacional in Bordeaux.

Robots leren snoeien en trossen plukken, maar misschien zijn deze bij in gebruik name al verouderd, want heeft men in de toekomst nog wijngaarden nodig? Is de zwoegende wijnbouwer binnenkort een anachronisme en is het eenvoudiger en goedkoper wijn samen te stellen in laboratoria?

We zien het dagelijks in politiek en consumptiegedrag: perceptie is alles. Bij mijn grootmoeder hing een bordje: ‘Het is geen man die niet roken kan’, nu kan je onder de trein geduwd worden indien je een rokertje opsteekt op het perron. Deze evolutie richt zich meer en meer op alcoholgebruik. De discussie over gezond en ongezond drinkgedrag wordt gestoffeerd door wisselende cijfers die wel steeds strenger worden, aan- of afwezigheid van het gen Alcohol Dehydrogenase 1B (ADH1B), verbanden met kanker en cardiovasculaire risico’s.

U ziet, er kan een Wijnspiegel gevuld worden met veranderingen uit de wijnwereld. Betekent dit dat we hier als commanderij niet aan ontsnappen? Dat we misschien moeten verdwijnen onder het geweld van deze veranderende wereld? Wel, wat mij opvalt is dat onze zaal in het Europahotel soms een beetje krap voelt. Anders gezegd: er zijn steeds meer liefhebbers van de vertraging en rust die een goed glas wijn kan brengen.

Hoe jachtiger de economie hoe groter de nood samen te komen omtrent wijn? 25 jaar is jong voor grote wijnen en grote commanderijen.

Gomaar Sommelier-conseil DIPWSET

Omwille van de temperatuurstijging krijgen we goede mousserende wijnen uit England en -laat ons een provocatief statement maken- drinkbare pinot noir uit Nederland. Ook de waterhuishouding verandert. Water wordt steeds meer een begeerde grondstof. In de wijngaard gebruikt men niet alleen bodemanalyses om zicht te hebben

2

De Wijnspiegel Nummer 90

Inhoud Editoriaal

2

Wijndagboek

4

Focus op onze sponsors

5

Peperaroma in de Gamaywijnen van de Côtes d’Auvergne

7

Les Côtes d’auvergne

9

Lang leve de supermarktwijnen

15

Douro topwijnen geproefd aan de Ronde Tafel

16

Op weg naar een gezonder alternatief voor sulfiet in de wijn

22

Opening 25 jaar commanderij Gent

24 26

Proefavond Libanon De meesterproeven van 18 november 2018: het relaas van een deelnemer

32 34

Sprokkels uit de losse pols

3

De Wijnspiegel Nummer 90

Wijndagboek.

Deel de dagdagelijkse aanwezigheid van wijn in uw leven met de commanderijleden. Stuur uw wijnavonturen naar redactie@commanderij.gent.be en laat ons mee genieten.

Oeil de perdrix.

Wat doet het oog van een patrijs in het wijnlexicon.

Betekent het niet eksteroog in het Frans? Een pijnlijke eeltbobbel in de buurt van de tenen.

Ik kwam het de eerste keer tegen om een nuance van rosé te duiden. Welke kleur heeft deze wijn? Frambozenroze, kersenroze, bleekroze, zalmroze, uienschil, oranje en plots was dat patrijzenoog daar. Het was alsof iedereen in het proeflokaal al eens diep in de ogen van een patrijs gekeken had. Dat het leven te kort is om alles te proberen heb ik door, maar waarom kende iedereen de kleur van patrijzenogen? Je zou het verwachten bij flamingo’s, maar die zijn lichtgeel (zelf gecontroleerd in de dierentuin) De Alectoris Rufa of roodpoot patrijs heeft roodbruine acryl ogen en de Perdix Perdix fladdert tussen oranje-bruin en grijsbruin. Er zijn plasticversies te koop voor als je zo’n ex-dier wil opzetten.

Je zou denken dat er andere voorbeelden in de natuur zijn om de kleur van rosé wijn te duiden. Het oranje in de ogen zou opduiken tijdens de doodstrijd van de patrijs, niet onmiddellijk de gezelligste referentie. Nu we toch verwijzen naar sterven: de patrijzenpopulatie is sinds de jaren ‘50 met 95% afgenomen, maar dat verrast ons 21ste -eeuwse aardbewoners uiteraard niet meer; we willen plastic en wijn, geen beesten.

der persing) - AOC-status verworven. In de grote mensen honger naar uniciteit wou het kanton van Neuchâtel het alleenrecht op deze appellatie, maar ze moeten Genève, Vaud en Wallis tolereren als medeproducenten. Het blijft grappig dat de wortels van een vermeende unieke eigenschap of typisch streekproduct bijna altijd kunnen getraceerd worden naar een onverwachte referentie.

Deze stijl ontstond immers tijdens de Middeleeuwen in de Champagnestreek en internationaal is deze bekend als Vin Gris.

Het kan een vraag zijn in een wijnquiz: wat is White Zinfandel? Correcte antwoord: White Zinfandel was de poging van een Californische wijnmaker om een Oeil de Perdrix-stijl van wijn te maken. Toen de gisting onverwacht stilviel had die een lichte roséwijn met restsuikers, een commercieel succes.

Is de droge versie van Neuchâtel lekker? Bof, je hebt een zalmroze kleur (of is het uienschil?) met door Heidi in de alpenwei rondgestrooide bloemen en frambozen die niet mis zouden staan in een mascarpone-dessert. Niet met de structuur om de Matterhorn te beklimmen, maar eerder om rond te dobberen in een klein roeibootje op het meer van Neuchâtel.

De 130 km omweg nauwelijks waard als u toch in Genève dient te zijn voor die afspraak met uw bankdirecteur. Tenzij u houdt van gotische architectuur en raclette met veel te dure wijn.

Gomaar

Een tweede keer kwam ik het onlangs tegen in Neuchâtel, omdat ik aangetrokken word door kleine wijngaarden die internationaal nauwelijks weerklank hebben. De sympathie voor de underdog, zeg maar. Men was er trots op hun veel te dure rosé, gemaakt van pinot noir en de dikke vermelding oeil-de-perdrix op het etiket. Neuchâtel is de andere kant van de Jura, de Zwitserse kant en zoals u weet is alles in dat land te duur. Dat hebben ook de bewoners van de Franse kant van de Jura begrepen, die komen mee werken in de wijnbouw of gewoon de bouw tout-court en rijden met hun Zwitsers loon terug naar de andere kant van de berg, voeding gevend aan morrende nationalistische gevoelens ( waarbij de criticasters heel opportunistisch vergeten waar Zwitserland zijn rijkdom vandaan haalde).

In Zwitserland heeft de wijn - bekomen door vergisting van sap dat na foulage uit pinot noir druiven loopt (dus zon-

4

De Wijnspiegel Nummer 90

Focus op onze sponsors: Cavatappi

Silvana en Michiel

De Poel. Place du marais. Een gedempt moeras dichtbij het toendertijd veilige hart van de stad Gent, waar de grootste stadspoort werd opgericht. Een plaats met geschiedenis waar zich in de 19de eeuw tal van cultuurverenigingen vestigden. Sinds begin 20ste eeuw was op nummer 10 een beenhouwerij gevestigd en het is in dit sfeervol decor dat we nu Cavatappi vinden.

Er zijn nog de vroegere faiencetegels van de slagerij aan de muur, weliswaar geschilderd met caseïneverf en wijndroesem, met bijhorende kamergrote frigo, maar nu heb je i.p.v. vleeswaren een lange wand met fier rechtopstaande flessen wijn. Pronkende ambassadeurs van een andere geschiedenis. Ze vertellen het boeiende verhaal van de Italiaanse wijnbouw. Iets anders hoef je er niet te zoeken. Geen pasta, prosciutto, taleggio, pomodori, de focus gaat volledig naar wijn. In de begindagen probeerde een verloren gelopen feestvierder er misschien een glas Cava met tapas te bestellen maar dat was een foute vertaling van Cavatappi of kurkentrekker.

Het is de zaak van Silvana Bearzatto en Michiel De Smet, beiden Sommelier-Conseil en gespecialiseerd in Italiaanse wijnen. Je vindt hier wijnen van elke regio van Italië, elk met hun karakter en specificiteit. Siciliaanse Grillo van € 3.5 de fles zal je er niet vinden, noch de dure Barolo ’s

5

van 250,-€. En laat dat nu net de uitdaging zijn voor een wijnliefhebber: de saaiheid van bulkwijnen aan de ongeï interesseerde consument laten en idioot geprijsde beleggingswijnen aan de etikettendrinkers. Bij Cavatappi heb je steeds een prijs-kwaliteitgarantie!

Dat de Sommelier- Conseil opleiding hiertoe slechts een basis was blijkt uit de boeiende uitleg die je bij elke fles wijn kan krijgen. En je hoeft hier niemand op zijn of haar woord te geloven. Tijdens de openingsuren zijn steeds wijnen- volgens wisselende thema’s- te proeven. Het heeft iets spontaan en vrolijk om wijnen te bespreken met andere klanten in de winkel, onderbouwd door de deskundige uitleg van Silvana of Michiel.

Silvana haar roots zijn Italiaans en dat is een troef die je niet kan kopen of aanleren. Iemand die de taal en de cultuur kent legt op een andere manier contacten. Het zegt veel over de filosofie van Cavatappi. Wanneer bekende wijnboeren zeer hoge prijzen hebben, waarom niet verderop gaan kijken, proeven bij de buren zeg maar. De kwaliteitsfactoren als bodem en klimaat zijn dan nagenoeg identiek en of die onbekende wijnboer het métier begrijpt zal blijken uit zijn product. Dat dit geen willekeurig dartsspel is, wordt bewezen door de aanvankelijk onbe-

De Wijnspiegel Nummer 90 kende wijnboeren, die bij de opstart in het gamma te vinden waren en ondertussen tot de Italiaanse top behoren.

Zo gaf Silvana reeds vertrouwen in Claudio Monaci van Piancornello toen die nog in legerdienst was. Krijgen zijn wijnen nu geen 2 Bicchieri in de Gambero Rosso, dan zijn het er 3. Dan komt het commerciële aspect een heel eind na de vriendschapsband die werd opgebouwd.

De winkel met haar degustaties is open voor particulieren op vrijdag (10-20h) en zaterdag (10-18h). U maakt er mensen en wijnen tot vriend.

Gomaar

Dit is niet het enige voorbeeld, een andere klepper is Ca’ del Baio. Bij de opstart van Cavatappi, 20 jaar geleden, reeds in het gamma, nu verkozen tot beste wijnbouwer van Italië. Maar, zegt Silvana lachend: “Als ze ‘het zot’ in hun kop krijgen gaan we op zoek naar alternatieven” Je blijft je verbazen over het avontuur dat deze wijnen brengen, dergelijke unieke combinatie kan enkel groei brengen. Michiel heeft daarbij het effect van een trampoline. In de coulissen startte hij een groothandel in deze verbazende wijnen. Naast proeverijen en presentaties in wijngenootschappen is er ook de doordachte aanwezigheid in bepaalde restaurants. Plaatsen waar de aandacht niet enkel naar de keuken gaat maar waar de combinatie wijn/gerecht belangrijk is. De professionele inslag van Michiel is overal zichtbaar. Neem een kijkje op de site www.

Cavatappi.be en u weet wat bedoeld wordt.

6

De Wijnspiegel Nummer 90

Peperaroma in de Gamaywijnen van de Côtes d’ Auvergne.

In juni 2014 werd door het IVF (Institut Français de la Vigne et du Vin – pôle Sud-Ouest) voor het eerst een onderzoek opgestart naar het opvallend frequent en soms sterk aanwezige peperaroma in de gamaywijnen van Auvergne.

De variëteit waar het hier over gaat, ook gekend onder de naam gamay noir à jus blanc, en oorspronkelijk afkomstig uit Bourgogne, is een kruising tussen pinot noir en gouais.

Er werd een selectie gemaakt van 21 gamaywijnen van de jaargang 2013 afkomstig uit 4 verschillende wijngebieden : 12 wijnen uit de 4 rode crugebieden van de appellatie Côtes d’Auvergne (Boudes, Madargue, Châteauguay en Chanturgue), 6 wijnen uit de Beaujolais, 2 uit de Val de Loire en 1 uit de Sud-Ouest (Gaillac).

dat 20 à 25% van de bevolking lijdt aan anosmie.

De organoleptische analyse betreft zowel de aroma’s in de neus als in de mond en retronasaal.

De meest frequente door het panel waargenomen aromacomponenten waren de volgende : - Banaan, bonbon anglais (amylase) - Melk, verse boter, yoghurt (lactisch) - Floraal : viooltje, (pioen)roos - Thiolen : bloemknop van de zwartebesstruik, buxus, blad van tomatenplant, munt - Terpenen : framboos, aardbei, braam - kruidig/peperig : peper, kruidnagel - kruidig/vegetaal : zoethout - Pyrazines : groene paprika, snijbonen, erwten - Boisétoetsen : cocos, geroosterd, vanille, gebrand.

Er werd echter opvallend meer peperaroma waargenomen in de gamaywijnen van de Auvergne in vergelijking met de andere wijnstreken.

De vraag was nu : is dit te wijten aan het effect van het terroir of het gevolg van de manier waarop de vinificatie gebeurt?

Het antwoord is : beide ! Zowel terroir als vinificatie spelen een belangrijke rol in de opbouw van concentraties van het peperaroma.

Uit vroeger onderzoek was al gebleken dat er een corelatie bestaat tussen enerzijds het peperig aroma in wijn en anderzijds de aanwezigheid van een molecule, rotundone genaamd, geïdentificeerd in 2008 in Australië in shirazwijnen. Rotundone werd ook al eerder geïdentificeerd in de Sud-Ouest bij durasdruiven alsook bij prunelard en négrette.

Gamay auvergnat De wijnen werden blind geproefd door een tienkoppig panel van experten van het IVF. Opmerkelijk was wel dat de resultaten van 2 van de 10 proevers na afloop van de degustatie niet in aanmerking werden genomen wegens anosmie, meer bepaald het onvermogen om het peperaroma in wijn te detecteren. Wat trouwens overeenstemt met de resultaten van een ander onderzoek waaruit bleek

7

Wat de vinificatie betreft, vindt in de Auvergne voornamelijk nog een traditionele prefermentaire maceratie plaats in tegenstelling tot de andere streken waar doorgaans een ‘macération à chaud’ wordt toegepast, wat een minder gunstig milieu creëert voor de extractie van rotundone.

Wat het terroir betreft, moet gezegd dat de wijngaard van de Côtes d’Auvergne tot de meest frisse behoort, in het bijzonder in het jaar 2013. Diverse studies hebben aangetoond dat jaargangen met veel regen en wijngaarden in koele streken de vorming van rotundone bevorderen.

Blijft echter nog de vraag : waarom werden zo uiteenlopende concentraties van rotundone gemeten binnen de Auvergne-regio zelf?

De Wijnspiegel Nummer 89 Ook hier biedt het onderzoek gevoerd door het IVF een antwoord. De parameter die de variabele concentraties van de aangetroffen molecule verklaart is namelijk het alcoholpercentage. De cuvées met de hoogste alcoholgraad vertonen de hoogste concentratie rotundone om de eenvoudige reden dat onder invloed van ethanol er een grotere extractie uit de schil van de druif plaats vindt.

Met dit onderzoek is alvast één misverstand uit de weg geruimd : het peperige karakter van de gamay in de Auvergne heeft niets te maken met het feit dat de wijnstokken op een vulkanische bodem van basalt staan. Ook al spreken de auvergnats graag over hun ‘vins de feu’, toch moet deze uitspraak als pure marketing worden beschouwd met als bedoeling er op te wijzen dat Auvergne de enige wijnregio in Frankrijk is op vulkanische ondergrond.

Natuurlijk zijn sommige gamaywijnen uit de Auvergne mineralig, zoals we mineraliteit in elke wijnstreek in meerdere of mindere mate terugvinden. Maar deze discussie hebben we al tot vervelens toe gevoerd en geconcludeerd dat er geen rechtstreeks verband is tussen de ondergrond waarin de wijnstokken wortelen en bepaalde aroma’s die worden gepercipieerd. Deze laatste zijn louter hetzij associatief, subjectief of intuïtief.

Interessant om weten is ook dat naast de analytische benadering van het onderzoek er ook nog een marktonderzoek werd gedaan met de bedoeling het consumentenprofiel te bepalen voor de wijnen met het typische peperaroma. Hieruit is gebleken dat het vooral wijnliefhebbers zijn met kennis van zaken en een aanzienlijk wijnbudget die het peperaroma het meest op prijs stelden. *bron : compte-rendu de l’étude sensorielle, analytique et consommateur de la typicité aromatique poivrée des vins de gamay noir des Côtes d’Auvergne par Olivier Geffroy,

Eric Serrano et Thierry Dufourcq de l’Institut Français de la Vigne et du Vin Pôle Sud-Ouest, et Camille Buissière de la Fédération viticole du Puy-de-Dôme ; publicatie in Vignes et Vin Publications Internationales, Bordeaux, France, 2016.

Rotundone Chemische formule : C15H22O

Definitie : rotundone is een terpeen (sesquiterpeen), zijnde een organische verbinding, geproduceerd door diverse planten, met name naaldbomen, alsook door sommige insecten (feromonen). Ze hebben een sterke geur en kunnen de planten beschermen tegen herbivoren. De molecule werd oorspronkelijk ontdekt in de knollen van de cyperus rotundus, een vaste plant (nl. zegge),een grassoort die tot 1m40 hoog kan worden en voorkomt in Afrika, Zuid-Azië en Midden- en Zuid-Europa. Rotundone is ook aanwezig in essentiële oliën van zwarte peper, rozemarijn, tijm, marjolein, oregano, basilicum en geranium. *bron : Wikipedia

Hans De Smet

Pépérite en basalt

8

De Wijnspiegel Nummer 90

Les Côtes D’Auvergne, de meest zuidelijke appelatie van de wijnregio Val de Loire Een kritische kijk op de renaissance van een eigenzinnige wijnregio.

dronk, soms rokerig (vuursteen) en ‘vulkaantannine’. In de bodem vinden we de zogenaamde ‘pépérites basaltiques’ (gestolde lavakorrels, gevormd tijdens de explosie die ontstaat wanneer vloeibaar magma in contact komt met water). Op de muur van de kelder van het kasteel van Châteaugay prijkt de spreuk “ Le vin de Châteaugay se boit le matin pur, le midi sans eau et le soir nature”

Chanturgue

De wijngaarden van de Côtes d’Auvergne hebben sinds 2010 het AOC-statuut gekregen. Op vandaag zijn er 300 ha aangeplant in AOP Côtes d’Auvergne en 100 ha in IGP Puy-de-Dôme. Er wordt 60% rode wijn geproduceerd, 25% rosé en 15% witte wijn. Behalve de generieke appellatie ‘Côtes d’Auvergne’ voor rood, wit en rosé, werden ook 5 wijngebieden afgebakend met geografische aanduiding : van noord naar zuid, Madargue, Châteaugay, Chanturgue en Boudes voor rode wijn en Corent voor rosé. Laten we vooreerst elk van deze 5 cru-gebieden van naderbij bekijken en stilstaan bij een aantal typische kenmerken die aan de basis liggen van de afbakening van elk gebied. Daarna lijkt het mij ook interessant om op zoek gaan naar een breder perspectief en andere invalshoeken om deze recente appellatie te belichten. Op grond van bepaalde overeenkomsten met andere wijngebieden in Frankrijk, kunnen we ons terecht de vraag stellen of de Auvergne niet dichter aanleunt bij de noordelijke Rhône of de Bourgogne in plaats van bij de Loire.

Madargue In het noorden, rond de gemeente Riom, liggen 17 ha wijngaard behorend tot de cru van Madargue. De typische bodem bestaat er uit een mengeling van silicium en klei en brengt wijnen voort die deze van de Bourgogne benaderen. Ze kunnen worden omschreven als soepel, evenwichtig, floraal en minder kruidig en fruitig dan de andere Auvergnewijnen.

De kleinste cru : van de 7ha die werden geklasseerd, wordt een kleine helft geëxploiteerd door 4 wijnbouwers aan de rand van de stad Clermont-Ferrand. De samenstelling van de bodem is ook hier zeer specifiek, met name klei-kalk met zeer fijne kalkpartikels gemengd met vulkaanas. Ook deze wijnen worden gekenmerkt door gerookte en geroosterde toetsen en zijn in zekere zin te vergelijken met de wijnen van de cru van Boudes, nl zelfde bewaarpotentieel, met dit verschil dat de tannine van de Chanturgue zachter en soepeler is. Vandaar dat men deze wijn ook wel eens de pomerol van de Auvergne noemt.

Boudes Kenmerkend voor de meest zuidelijke cru is de terrasbouw. Er wordt uitsluitend manueel geoogst. Zeven onafhankelijke wijnbouwers en enkele boeren verbonden aan de coöperatieve van St-Verny bewerken de 50 ha momenteel in productie, waarvan 51% gamay. Specifiek voor dit terroir is de aanwezigheid van rode klei, grotendeels gevormd door lateriet, een bodem- en gesteentetype dat rijk is aan ijzer en aluminium. De roestig rode kleur is het gevolg van het hoge ijzeroxidegehalte. De tannine van wijnen afkomstig van deze bodem is van hoge kwaliteit en vergelijkbaar met de tannine die we terugvinden in de wijnen van de Sud-Ouest. De wijnen zijn gestructureerd en gebouwd, en hebben een uitstekend bewaarpotentieel, in het bijzonder wanneer ze geblend worden met pinot noir.

De pepertoets is ook hier sterk aanwezig.

Corent

Châteaugay Is de grootste en meest typische cru van de Auvergne (64 ha) en wordt gekenmerkt door een lange peperige af-

9

In deze appellatie wordt uitsluitend roséwijn gemaakt die wordt gekenmerkt door een combinatie van fraîcheur, rondeur en mineraliteit. Met zijn 40 ha vertegenwoordigt Corent 10% van het geheel van de appellatie van de Côtes d’Auvergne. We onderscheiden 2 types van rosé afhankelijk van de bodem waarvan ze afkomstig zijn. De noordelijk georiënteerde hellingen , met een stenige bodem van basalt op een klei-kalk onderbodem, geven zeer

De Wijnspiegel Nummer 90 licht gekleurde rosé (pressurage direct), wat hem de bijnaam opleverde van ‘petit blanc’ of ‘vin gris’. De zuidelijk georiënteerde hellingen daarentegen, met kalkbodem, brengen rosé voort waarbij het vettige, zalvende karakter de voor Corent zo typische natuurlijke levendigheid van de zuren ietwat tempert. De meest mineralige rosé’s vinden we in wijngaarden met ‘pouzzolane’ in de bodem. De term is afkomstig van de moddervulkaan in Pozzuoli nabij Napels en verwijst naar de zwarte vulkaanas die in de krater opborrelt alsof het zwart water was. Deze natuurlijke pozzolanen vinden we terug in bouwwerken zoals de Pont du Gard, gebouwd door de Romeinen met pozzolan-kalkmortel omwille van de duurzame eigenschappen als bindmiddel. Dit materiaal van vulkanische oorsprong wordt heden ten dage nog altijd gebruikt als toevoeging in cement en beton.

Auvergne, een uitdaging voor wijnliefhebbers en ...geologen Het zal intussen wel duidelijk zijn dat het vulkanisch terroir de rode draad vormt doorheen het verhaal van deze jonge appellatie. In het artikel “het peperaroma in de gamaywijnen van de Côtes d’Auvergne” wordt dieper ingegaan op de verbanden tussen bodem en wijn.

Wat de geologie betreft van dit prachtige natuurgebied moeten we een reis doorheen de tijd maken van ettelijke miljoenen jaren.

Om de ligging, het klimaat, de morfologie en de samenstelling van het wijnbouwareaal van de Puy-de-Dôme te vatten, zijn 2 geologische gebeurtenissen van essentieel belang.

Ten eerste, het onstaan van het sedimentair bekken

van Limagne. De term komt van het latijn ‘lacus magnus’ (groot meer). Wanneer 2 aardplaten tegen elkaar botsen, in casu de Europese en de Afrikaanse, ontstaat er een gigantische druk op de aardkorst waarbij deze wordt opgestuwd en leidt tot de vorming van gebergten (de Alpine plooiing). Dit gebeurde tijdens het cenozoïcum tijdperk, de laatste era uit de geologische geschiedenis, 66 miljoen jaar geleden begonnen. Aan de ene kant werd de aarde opgestuwd, aan de andere kant, ten westen van de Alpen, ontstond een slenk (grondverzakking), die nu de vlakte van Limagne vormt. Tegelijk werd de aardkorst er dunner en ontstonden er scheuren en breuklijnen. Langsheen de randen van het bekken van Limagne zullen later de eerste wijngaarden worden aangelegd. De hellingen lopen meestel in de noord-zuid richting. Aan de westelijke rand van Limagne bevinden zich nu de 5 crus van het departement Puy-de-Dôme. Gedurende vele miljoenen jaren heeft het bekken onder water gestaan, rivieren vormden meren en het bekken werd herhaaldelijk ook overspoeld door de zee, wat de aanwezigheid op de flanken van de wijngaarden verklaart van zowel zoetwater- als zeewaterafzettingen en fossielen.

De tweede geologische gebeurtenis die bepalend is geweest voor de inplanting van de wijngaarden van de Côtes d’Auvergne, speelt zich af tijdens het oligoceen. Van 28 tot 24 miljoen jaar geleden kent het gebied een sterke vulkanische activiteit, ook in de bestaande meren.

Vandaar de vorming van de eerste ‘pépérites’ (zie Châteaugay). Vervolgens, tijdens het mioceen, van 21 tot 12 miljoen jaar geleden, ontstaan de eerste basaltstromen.

Tenslotte, tijdens het kwartair tijdperk, tussen 90.000 en 8.500 jaar geleden, vormt zich de keten van de Puys. De toenmalige lavastromen hebben in grote mate het wijn-

10

De Wijnspiegel Nummer 90 landschap mee bepaald en kwamen bovenop de sedimentaire afzettingen te liggen. Men noemt dit met een geleerde term ‘inversie van het reliëf’. Voeg daar nog de latere erosie van de basaltlagen aan toe (‘colluvionnement volcanique’) en het geologisch plaatje is compleet als verklaring voor de originaliteit en de variatie aan terroirs van de Côtes d’Auvergne.

Hier begint de Loire. En dan?

De kritische lezer weet natuurlijk dat de Loire niet ontspringt in de Auvergne maar nog een stuk zuidelijker in de Ardèche. Zowel de Ardèche als de Auvergne maken deel uit van het groter geheel van het Centraal Massief.

Tot daar klopt de redenering. Maar wie aan de Loire denkt als wijnregio, denkt in de eerste plaats aan cabernet franc (breton), chenin (pineau de la Loire), en muscadet (melon de Bourgogne). Dat de wijnen van de Auvergne werden ondergebracht onder de noemer van Loire-wijn, heeft louter en alleen te maken met de Loire zelf die het bindteken vormt voor een hele reeks deelregio’s met grote verschillen in klimaat, bodem en druivenrassen. Er is echter geen technische of wetenschappelijke verantwoording voor.

Loire-wijn is als dusdanig dan ook geen officiële herkomstbenaming.

van de appellatie toegelaten bedruiving zou het logischer geweest zijn om de link te leggen met in de eerste plaats de Beaujolais regio, of meer algemeen met de Bourgogne regio in zijn ruimste betekenis. De Auvergne-wijngaard bestaat voor ruim 70% uit gamay, voor ongeveer 20% uit pinot noir en de overige 10% betreft chardonnay.

Gamay noir a jus blanc De gamay noir à jus blanc is een vroegrijpende druif, in de 6de eeuw VC aangekomen in de Languedoc vanuit Egypte en Griekenland. Aangezien het een variëteit betreft die goed bestand is tegen de koude, werd ze steeds noordelijker aangeplant, met name in de Maconnais en de noordelijke Bourgogne, tot Filips De Stoute in 1395 alle gamaystokken (“vil et déloyal gamay”) liet rooien. De naam is afgeleid van ‘gamet’, een lieu-dit dichtbij Puligny-Montrachet. De ziekteresistente en productieve druif zou voor het eerst zijn aangeplant in de Auvergne in het midden van de 18de eeuw en heeft zich in de loop der jaren goed aangepast om uiteindelijk te evolueren tot een ‘gamay d’Auvergne’. De wijn afkomstig van deze kloon is doorgaans minder fruitig dan een Beaujolais. De druiventros heeft een karakteristieke vorm, het bovenste deel van de tros bestaat als het ware uit 2 ‘vleugels’ of ‘oortjes’ (des oreillons) en is nog steeds aanwezig in de oudste wijngaarden. Na 1980 werd hoofdzakelijk de Beaujolais-variant aangeplant. De gamaydruif doet het bijzonder goed op een vulkanisch terroir van graniet en basalt. De wijn is kruidig (peperig) met soms geroosterde toetsen en sluit op aromatisch vlak eerder aan bij de Rhône dan bij de Loire (cfr infra). Op een klei-kalk bodem worden de wijnen daarentegen rustiek met tannine die vegetaal overkomt.

Langdurige cuvaisons worden daarom meestal vermeden.

Pinot noir

Vatstaal pinot noir 2017 bij Marc Pradier Zowel historisch als op grond van de in het lastenboek

11

De naam zou ontstaan zijn omwille van de gelijkenis met een pijnboomappel (pomme de pin). De aanplant van pinot noir in de Auvergne dateert van het begin van de 16de eeuw onder de naam van ‘pineau’ , ‘nérou’ of ‘auvernat’.

Pinot noir doet het vooral goed op de klei-kalk bodems, veel meer dan op vulkanische ondergrond. Pinot noir past zich namelijk moeilijk aan op basaltterroir en krijgt een animaal aroma (leder) wat in jonge pinots wordt beschouwd als een fout in de wijn. En toch wordt sinds 1985 meer en meer pinot noir (her)aangeplant, hoofdzakelijk om twee redenen. Ten eerste zijn de wijnbouwers de laatste decennia tot het besef gekomen dat de enige manier om de wijnbouw in de Auvergne een kans op overleven te bieden, een radicale ommezwaai was van kwantiteit naar kwaliteit. Bijvoorbeeld door te werken met klonen met een beperkt rendement (au lieu de ‘faire pisser la vigne’). Gamay is een zeer productieve druif, pinot noir is dat veel minder. Bovendien is pinot noir complexer dan gamay. De densiteit van de tannine is hoger maar tegelijk ook soepeler dan deze van de gamaydruif. De afdronk is langer

De Wijnspiegel Nummer 90 en de bewaarcapaciteit een stuk beter. De tweede reden waarom er weer meer en meer pinot noir wordt aangeplant, is de verwachting dat ooit pinot noir volwaardig zal worden erkend in de AOP. Tot op heden is het zo dat enkel blends met maximum 50% pinot noir zijn toegelaten in de AOC-reglementering. Cuvées 100% pinot noir worden geklasseerd als IGP (Indication Géographique Protégée), de vroegere Vin de Pays, of op de markt gebracht als Vin de France (voorheen Vin de Table).

De huidige heropleving van pinot noir staat in schril contrast met de trend die zich manifesteerde in de 18de eeuw toen de pinot noir meer en meer werd verdrongen door de gamay omdat deze laatste gemakkelijker was in onderhoud en zorgde voor een hogere opbrengst. In het jaar 1892 bereikte de productie zijn absoluut hoogtepunt : 45.000 ha werden toen bewerkt door 200.000 eigenaars en werklieden. Het departement van de Puy-de-Dôme is op dat moment de derde wijnregio van Frankrijk en produceert voor Parijs en de rest van Frankrijk waar de druifluis al hard had toegeslagen. Dit is de zogenaamde gouden eeuw van de Auvergne-wijnen. Helaas ook het absolute dieptepunt op gebied van kwaliteit van de wijn.

Daar waar andere regio’s al een tijd lang getroffen zijn door de phylloxera vastatrix, bereikt de plaag de Auvergne pas in 1895. Vanaf dan begint het verval van de wijnbouw in de Auvergne. De economische crisis van de jaren 30, extreem koude winters, aantasting van de wijngaard door meeldauw, WO I&II en de oprichting van de Michelinfabriek in Clermont-Ferrand laten diepe sporen na. Op vandaag spreken we nog over slechts 300 ha AOC-wijngaarden.

Chardonnay Gedijt uitstekend op kalk en klei-kalk gronden. Chardonnay uit de Auvergne kan verrassend uit de hoek komen, zowel qua smaak (mineraliteit) als op het vlak van hun bewaarcapaciteit.

Naast de 3 hiervoor vermelde basisdruiven, vinden we vandaag de dag ook cuvées gemaakt van ‘vergeten’ druiven zoals de damas noir, ook wel ‘la syrah auverg-

nate’ genaamd. Vanuit aromatisch oogpunt, zouden we kunnen stellen dat er wel degelijk een link bestaat met de syrah uit de noordelijke Rhône : zwart fruit, witte peper, verbrande rubber… Deze vaststelling geldt niet alleen voor la syrah auvergnate maar ook voor zowel de monocepages van gamay als de gamay-pinot blends met hun kruidige aroma’s en stevige tannine (vooral in Boudes en Madargue). Trouwens, sinds januari 2016 is het vasteland van Frankrijk opgedeeld in 13 regio’s, waarbij de Auvergne bij Rhône-Alpes werd gevoegd omwille van de gemeenschappelijke kenmerken zoals karakter, tradities, keuken, dialecten enz. Wat de Loire betreft, zien we dat er een opsplitsing werd gemaakt tussen enerzijds Le Pays de la Loire met als hoofdstad Nantes en anderzijds Centre Val de Loire met als hoofdstad Orléans.

Tenslotte vinden we hier en daar nog een aantal andere oude, zeldzame rassen waarmee op kleine schaal wordt geëxperimenteerd zoals de noirfleurien en le portugais bleu.

In hun ijver om de Auvergne weer op de wijnkaart te zetten, worden door sommige wijnbouwers ook rassen als petite syrah, mondeuse, en limberger in rood en sauvignon blanc, viognier en gewürztraminer in wit met mondjesmaat geïntroduceerd.

Wijn en gerecht De wijnen van de Côtes d’Auvergne laten zich makkelijk begeleiden met de lokale gastronomie en streekproducten uit de 4 departementen van de Auvergne (Allier, Puyde-Dôme, Cantal en Haute Loire), in het bijzonder met de streekkazen die meestel fruitig en kruidig zijn zoals de meeste rode streekwijnen.

De Auvergne telt maar liefst 5 AOP-kazen.

Salers is zowel een dorp in het ‘Parc Naturel Régional des Volcans d’Auvergne’, als een runderras, gekend om zijn malse textuur, alsook een niet gepasteuriseerde harde AOP-kaas, niet te verwarren met de Cantalkaas die sterker doorsmaakt.

Een Saint-Nectaire past zowel bij een krachtige, kruidige en tanninerijke rode wijn als met een fruitige en vettige witte wijn.

En waarom niet eens een ‘gepersilleerde’ Fourme d’Ambert of een Bleu d’Auvergne proberen met een vin de table ‘de paille’ van Michel Blot?

Tot slot vinden we in Limagne nog de krachtige gaperon-kaas met look en peper en gemaakt met babeurre.

Fruitige en kruidige rode wijnen harmoniëren uitstekend met lokale charcuterieschotels (bergham, gedroogde

12

De Wijnspiegel Nummer 90 bergworst…) en met de onvermijdelijke ‘coq au chanturgue’.

Zomerse grillades en exotische schotels zijn dan weer zeer goed combineerbaar met een fruitige en florale rosé.

Aromatische witte wijnen zijn zowel inzetbaar als aperitief en als begeleider van zeevruchtenschotels of een typische schotel van forel met spek.

De toekomst van de Auvergne-wijnen.

Het heeft er alle schijn van dat de wijnbouw in de Auvergne definitief de woelige en dramatische tijden van het verleden achter zich heeft gelaten en bezig is aan een heropleving, in de eerste plaats te danken aan het dynamisme van de wijnbouwers zelf.

Hierbij mogen we zeker de voortrekkersrol van de enige Cooperatieve in de regio, nl de Cave de Saint-Verny, niet vergeten te vermelden. Ze brengen tal van topcuvées op de markt, zoals ‘La Légendaire’, een wijn die minstens 6 maanden rijpt in een berghut nabij Salers op een heilzame hoogte van 1.200 m, bij wijze van eerherstel van een oude traditie in de wijnbouwersfamilie Desprat

13

Momenteel brengen een 65-tal boeren hun druiven naar de coöperatieve, wat toch een aanzienlijk aantal is als je bedenkt dat er slechts 32 onafhankelijke wijnbouwers zijn. Wat ze in elk geval allemaal gemeen hebben, is het lastenboek van de AOC : minstens 4.400 stokken per ha, maximaal 20% stokken die ontbreken, toegelaten snoeiwijzen zijn ‘guyot simple’, guyot double court’ (in Y), en ‘cordon de royat’ (in waaiervorm), maximum 10 takken met trossen per wijnstok enz…

Een andere niet te onderschatten troef voor deze unieke wijnregio is het belang van de assemblages van gamay en pinot noir, al te vaak nog gepercipieerd als een nadeel ten opzichte van concurrenten zoals Bourgogne en Beaujolais. Dat men in de wetgeving wenst te streven naar een hoger percentage pinot noir in de blends is een terechte eis. Maar zijn blends dan niet interessanter dan monocepages, zowel qua complexiteit in de wijn als risicospreiding in tijden van klimaatverandering en extreme weerfenomenen?

De Wijnspiegel Nummer 90 Feit is dat de wijnbouwers zich heel goed bewust zijn van het uniek karakter van hun wijnen, en van het bijzonder terroir dat ze ‘in bruikleen’ hebben gekregen van de toekomstige generatie wijnbouwers. Zolang de focus ligt op eigen typiciteit en authenticiteit ziet de toekomst er alvast rooskleurig uit. *bron : “Le vignoble des Côtes d’Auvergne, une nouvelle AOC”, Editions Quelque part sur terre, maart 2013. *geproefde wijnen in maart 2018 in het kader van het eindwerk over de Auvergne van Fanny Dhondt voor het behalen van de titel van sommelier-conseil aan de wijnuniversiteit van Suze-la-Rousse.

- Cave de Saint Verny : pinot noir 2015 (IGP Puy-de-Dôme); pinot noir 2016, cuvée ‘cerise’ (IGP); pinot noir 2012, ‘Concept’ (IGP); gamay ‘348’, 2016 (AOP Côtes d’Auvergne); gamay 2014, cuvée ‘Basalte’ (AOP); Boudes 2016, cru, 50% PN/50% Gamay; Cuvée ‘La Légendaire’ 2014, 50%PN/50%Gamay - Domaine Persilier : Gergovie 2016, Celtil 2016, Verca 2016, Vercingétorix 2017

- Marc Pradier : Corent 2017 (cru rosé) ; Tradition 2017 ; Patience 2016 ; Authentique 2016 - Pierre Goigoux : ‘la cerise sur le gâteau’ 2017, ‘la frondeuse’ 2015 ; ‘Pépérite’ 2016 ; Châteaugay 2016 ; damas noir 2016 & 2017 ; Châteaugay 2017 ‘cuvée des amandiers’ - Benoît Montel : ‘à l’endroit, à l’envers’ 2017 (1/3 sauvignon blanc, 2/3 chardonnay) ; Madargue 2017 ; pinot noir 2017 ; syrah 2015 ; ‘immersion’ 2015 (1 jaar gerijpt op 25 meter diepte in le lac Pavin bij een temperatuur van 4°C om het verouderingsproces te vertragen) - David Pélissier (Boudes) : ‘les fesses’ 2017; cuvée ‘Prestige’ 2016; ‘les fesses roses’ 2017 - Annie Sauvat (Boudes) : Anthéus 2016 (chardonnay) ; rosé ‘petite folie’ 2016 (Vin de France) ; ‘Coquines’ 2016 ; ‘Nymphéa’ 2015 ; ‘Libre’ 2015 ; ‘Demoiselles’2016 ; ‘Argile’ 2016 ; ‘Origine’ 2016

Hans De Smet

Met dank aan Fanny Dhondt voor de organisatie van deze vinologische “warmathon”, zalige ambiance en ongeziene sfeer

14

De Wijnspiegel Nummer 90

Lange leve de supermarktwijnen!

Als wijnliefhebbers zijn we voortdurend op zoek naar nieuwe wijnen en naar kwaliteitsproducten. We zoeken die bij al dan niet bevriende cavisten, op wijnbeurzen en nog liefst van al ter plekke. Maar aan die queeste heeft de doorsneeconsument compleet geen behoefte. Hij grabbelt gewoon tijdens zijn wekelijkse shoppingtoer enkele flessen uit de meterslange supermarkt rekken, en vult zijn karretje nog liefst van al met enkele dozen in aanbieding 2 + 1 gratis. Meer dan 1 fles op 2 wordt gekocht in de grootdistributie (44% supermarkten v klein tot groot + 17% in hard discount = 61%), maar het zijn vooral de prijzen die de consument wil geven die veelzeggend zijn. Zo publiceerde eind 2015 In Vino Veritas volgende cijfers uit een onderzoek van de Belgische wijnmarkt door Business France. Voor 45% van zijn wijnen betaalde de doorsnee Belg toen minder dan 2,5€, een psychologische prijslimiet die overeenkomt met 100 oude Belgische Frankskes…

Voeg daar nog 25% voor wijn uit het ‘middensegment’ aan 2,5 à 3,5€ en 20% voor het ‘hogere middensegment’, zegge en schrijve 3,5 à 5€, en je totaliseert 80% aan minder/ maximaal 5€. Incredibile, no? Dat gaat over de verkoop van 2013 en 14, maar ik denk dat die cijfers nog niet veel verouderd zijn. Ook al halen wij onze neus op voor de ‘wijntjes’ uit dat segment, het is onomstotelijk zo dat ze voor zeer veel wijnbouwers dé (enige) bron van inkomen zijn en dus letterlijk van vitaal belang zijn. Voor de volledigheid van het plaatje wil ik ook nog aangeven dat het aandeel van de négoce (merknamen) en de coöperatieven hier minstens even groot is.

Frankrijk blijft (voorlopig) nog de belangrijkste speler op de Belgische markt en het aandeel van de twee grootste wijnregio’s, Bordeaux en Rhône is essentieel in de grootdistributie. Laten we even focussen op de Franse markt.

Inter Rhône geeft 33% op voor het aandeel van hun wijnen in de nationale ‘grande distribution’ + 7 % in hard discount; Bordeaux liquideert er zelfs meer dan de helft van de productie (45% GMS en 11% HD, cijfers 2015). Even terzijde: Rhône en Bordeaux staan in de horeca op gelijke voet, en zijn enkel in AOP de grootste regio’s, in IGP en Vin de France moeten ze Languedoc laten voorgaan.

Laten we eens kijken hoe groot het effect van het annus orribilis 2017 was in dat marktsegment. U hebt het allemaal wel al meermaals gehoord of gelezen: als gevolg van de hagel en de vorst was de opbrengst in 2017 in Bordeaux gemiddeld -40% en in de Rhône -30%. Gevolg: in het voorjaar van 18 klopte de prijs van de basis Bordeaux af op bijna 170€/hl, en die van de rode Rhône wijn op 165€/hl, wat een prijsstijging van 19% betekende t.o.v. het jaar voordien. Aan die aankoopprijs zijn die wijnen niet

15

meer te verkopen onder de drie euro, dé ‘brexit’ drempel prijs tot dan toe. De wijnaankopers vrezen dus voor een serieuze daling van de verkoop, net zoals in 2014.

Ook in 2013 had Bordeaux zware schade geleden door hagelbuien aan de vooravond van de oogst. Ze haalden amper 1,3 mio hl generieke Bordeaux binnen i.p.v. 1,9 de drie jaren ervoor. Vanaf augustus 2014 stegen de prijzen dan ook met 5% met als gevolg 9 % (= 6 miljoen flessen) minder verkoop in de hyper- en supermarchés, tot amper 52 miljoen liter. En de grootste verliespost sloeg op de flessen van minder dan 3€. De Rhône kampte met hetzelfde verlies in productie (amper 1,2 mio hl), maar dan te wijten aan vorst en coulure. Hier steeg de prijs nog meer: + 20%, tot 138,7€/hl. Onhaalbaar om die door te rekenen aan de consument, dus bespaarde men op de winstmarge en beperkte men de promoties met zo’n 20%. Maar ook hier was de eindbalans 4,2 mio flessen minder verkocht, goed voor -6%.

Erger nog: wat ze te duur vonden als Bordeaux of Rhône gingen de Franse consumenten elders zoeken, met name bij de Spaanse wijntjes zonder IGP label. Tussen 2015 en 17 verkocht men er 14 mio liter meer van. Als die tendens zich doorzet…. In de eerste jaren na 2013 konden de IGP wijntjes uit de Languedoc profiteren van de situatie, maar vanaf 2015 verkochten ook zij evenveel flessen minder als de Spanjaarden er meer konden afzetten in de Franse warenhuizen. Hoe de situatie eind 2018 zich aftekent kon ik nog niet achterhalen, maar misschien kan de Languedoc hier terug het gat in de markt vullen. Zij beschikken immers naar eigen zeggen wel over voldoende stock om aan de vraag tegemoet te komen. Wordt vervolgd.

L Wieme Cijfers uit Le Vigneron 879 april 18.

De Wijnspiegel Nummer 90

Douro topwijnen geproefd aan de Ronde Tafel Vorige zomer ontving u een onvolprezen themanummer gewijd aan de Douro Wijnreis van onze Commanderij.

Van 27 april tot 2 mei 2018 verkenden zesendertig gelukkige Commanderijleden intens deze grandioze streek die niet alleen een uitgebreid gamma portwijnen de wereld rondstuurt, maar ook voor zowat één derde van haar totale productie mooie tot zeer goede ‘table wines’ aflevert.

Het leek mij daarom een mooie epiloog op het Douro-thema een homogene proeverij te organiseren van de ‘grote jongens’ van een tiental quinta’s die in de regio als topdomeinen beschouwd worden. Het resultaat van deze boeiende confrontatie aan de Ronde Tafel van Moris en Lieve vindt u hieronder.

De selectie maken was enerzijds makkelijk – de beste quinta’s zijn voldoende bekend en je vindt hun wijnen bij de goede wijnwinkels in Porto – maar anderzijds toch weer een opgave omdat hun topgamma meer dan dubbel zoveel wijnen telt dan de opgelegde limiet van tien. Ik ben dus begonnen met het elimineren van de duurste kleppers. Er staan daar immers bij elke cavist een rijtje (rode) wijnen op de plank in een prijsvork van 50 à 100 euro, met als eenzame koploper de Barca Velha van Ferreira waar je tussen de 450 en de 600 euro moet voor neertellen, naargelang van het jaartal (en de cavist). Ik besloot een reeks samen te stellen in de prijsvork van 25 à 35 euro, en bracht die over de jaren heen mee van ter plekke. Ik was echter ook benieuwd hoe wijnen uit het hogere prijssegment zouden presteren binnen die selectie, en voegde er zo twee toe, namelijk de Chryseia en de Boa Vista.

Trouw aan de traditie De 10 wijnen ter (be?)proeving voorgelegd aan de tien proevers/sters van de Ronde Tafel omvatte wijnen van alle jaargangen tussen 2009 (2x) en 2014 (2x), behalve 2010. Ze hebben ook een aantal algemene punten gemeenschappelijk. Het gaat vooreerst meestal om cuvées van oude wijnstokken, waarmee 60-70 tot 100 jaar oud bedoeld wordt, maar Boa Vista vermeldt bijvoorbeeld dat er ook een deel van jonge(re) afkomst bij zit. Precies omwille van de leeftijd van de wijngaarden verwonderde het mij niet dat de helft van de wijnen gemaakt werden van druiven in ‘complantation’. Vóór de phylloxera was het in de Douro immers de gewoonte om de talrijke regionale druivenrassen die in de portwijnen zaten door elkaar aan te planten. Hebt u trouwens al ooit op een portfles enige aanduiding gevonden omtrent de assemblage? In de Douro komen tientallen autochtone rassen voor maar u weet intussen wel al welke de courantste zijn: touriga franca, touriga nacional, tinta roriz, tinta barroca, tinta

cão, tinta amarela, sousão. Touriga nacional is natuurlijk het paradepaardje onder de rode Portugese druiven, toch is hij in de selectie zelden echt dominant. Dat is wel zo in de Pombal do Vesuvio en de Romaneira (50% touriga nacional), en vooral in de Chryseia 2011 (65% touriga nacional). Maar als er een monocépage gemaakt wordt in het topgamma, dan is het wel een touriga nacional.

Daarom stak ik ook één zo’n fles in de selectie, namelijk de Quinta do Vallado.

Eveneens gelinkt aan het traditioneel karakter is het feit dat meerdere van de geproefde wijnen het resultaat zijn van ‘pisar a pé’, het treden van de druiven met de voeten in granieten lagares (bijvoorbeeld de Redoma, de Passadouro en de Pombal do Vesuvio). Sommigen (Duorum Old Vines) ondergaan dit proces op de modernere manier, namelijk in gerobotiseerde lagares, maar ook handmatige pigeage behoort tot de mogelijkheden (Quinta Vale Dona Maria). Eigenlijk is dit een beetje verwonderlijk: deze aloude techniek is optimaal voor het beoogde resultaat om portwijn te maken: het komt er namelijk op aan zo snel mogelijk een optimale extractie van kleur, aroma en tannine te bekomen want al na een drietal dagen gaat men over tot de aguardentaçao, de toevoeging van wijnalcohol om de wijn te muteren. Bij klassieke grote wijnen wordt daarentegen steeds meer belang gehecht aan de pre-fermentaire maceratie die makkelijk een week of langer duurt.

Het zal u ook niet verwonderen dat deze topcuvées een behoorlijke houtlagering ondergaan, maar misschien wel dat dit zonder uitzondering in Franse eiken vaten gebeurt.

Portugese eik of kastanje, of Sloveense eik komen hier niet aan te pas (alleen de Crasto rijpt deels in Amerikaanse eik). Er wordt niet enkel gebruik gemaakt van het klassieke Bordelese vat van 225 liter, maar ook regelmatig van vaten van 300 en 400 liter (Chryseia, Duorum …) omdat die de wijn iets minder markeren. De duur van de houtlagering varieert sterk: van 10 maand voor Pombal do Vesuvio tot bijna 2 jaar voor Vale Maria, maar meestal binnen een vork van 15 à 20 maand. De technische fiches geven spijtig genoeg zelden aan in welke mate het hier om nieuwe eik gaat.

Vooraleer we de domeinen én de wijnen belichten, nog een laatste opmerking: alle wijnen zijn afkomstig van ‘huizen van traditie’, behalve twee jonge spelers, Quinta da Romaneira (°2005) en Duorum (°2007), waarmee ook dit recente gegeven in beeld komt: de reputatie van de Douro als stille wijn regio is dermate overtuigend dat investeer-

16

De Wijnspiegel Nummer 90 ders en wijnmakers uit andere Portugese regio’s of uit het buitenland het potentieel én het mogelijke rendement hebben geroken. Zo ontstaan ofwel nieuwe domeinen, of worden oude volledig gerenoveerd, of er worden samenwerkingsverbanden / joint ventures gecreëerd. Dit laatste fenomeen zien we trouwens overal ter wereld. Denk aan Rupert & Rothschild in Zuid-Afrika, of aan Opus One Winery van Mondavi en Mouton Rothschild in California. En ook onze twee duurdere wijnen Chryseia en Boa Vista zijn hiervan een goed voorbeeld.

De selectie in de volgorde van de proeftafel Prats & Symington (P&S) – Chryseia 2011

De Symington familie heeft over de generaties heen de grootste wijngaard in de Upper Douro-vallei en zelfs van Portugal uitgebouwd: alleen al in de Douro beschikt ze over 2.461 hectare grond, verdeeld over 26 quinta’s, goed voor meer dan 1000 ha wijngaard. De Symingtons, met Schotse, Engelse en Portugese wortels, zijn sinds 1882 in de Douro aanwezig en dit reeds gedurende 14 generaties. Paul, Johnny, Rupert, Dominic en Charles zijn de huidige actieve familieleden, en vooral de laatstgenoemde is het aristocratische gezicht van de Symington Estates.

Hun vier historische porthuizen zijn Graham’s, Cockburn’s, Dow’s en Warre’s. De familie beheert ook Quinta do Vesúvio, één van Portugal’s beroemdste wijndomeinen in de Douro superior (zie verder). Ze maken in die regio tafelwijnen onder de merknaam Altano maar wilden eind vorige eeuw ook een nieuw type ‘premium wine’ maken die een antipode moest worden van de toen dikwijls vrij rustieke en krachtige Douro wijnen. Via de Premium Familiae Vinum waren ze bevriend geraakt met Bruno Prats, die toen net Cos d’Estournel had verkocht en altijd al geloofd had in het potentieel van de Douro. Het kostte James Symington niet veel moeite om Prats over te halen tot een joint venture, P + S (°1999) met de bedoeling een Douro topwijn te maken in Bordeaux stijl, met de druiven van de Symingtons en de expertise van Prats. Instant succesformule, want de tweede millésime (2001) van hun creatie, ‘Chryseia’, haalde al in 2003 de top 100 van Wine Spectator. Al vlug maakten ze ook een ‘second vin’, de Post Scriptum, mede hiertoe gedwongen doordat het wat zwakkere 2002 geen Chryseia mogelijk maakte. Chryseia komt van twee quinta’s in São João de Pesqueira: Roriz, die ook haar naam gaf aan de Portugese tempranillo, als tinta roriz, vormt een amfitheater aan de oever van de stroom; Perdiz is een indrukwekkend terrassenareaal aan de andere oever van de Rio Torto. Deze zijrivier mondt uit in de Douro even voorbij Pinhao. Roriz, noordelijk gericht, geeft mineraliteit en veel aromatische rijkdom; Perdiz heeft een warmer microklimaat en geeft zachtheid.

Chryseia 2011 werd op nummer drie geplaatst in de Top 100 van Wine Spectator in 2014, en werd op slag ‘wereldberoemd’ én gezocht. Hij is het werk van Pedro Correia

17

en Luis Coelho. De vinificatie van de Chryseia is net als die van een top Bordeaux, met als groot verschil uiteraard de druiven én het gebruik van vaten van 400 liter, in plaats van 225. 15 maand houtlagering. Bedruiving is 65% touriga nacional en 35% touriga franca. Die percentages kunnen behoorlijk verschillen van jaar tot jaar (bijvoorbeeld 47% touriga franca in 2014) en ook de lageringsduur is soms wat korter. 2011 was een uitzonderlijk droog jaar maar de regen van de drie laatste maanden van 2010 zorgde voor een vochtreserve, en een lichte regenval eind augustus, begin september zorgde voor optimale rijping. Oogst: touriga nacional vanaf 16 september, touriga franca tot 30 september.

Primum Familae Vinum Proefnotities: de Chryseia kwam blind als eerste op tafel.

Zeer donker uitzicht met nog paarse rand en wat kleurend aan het glas. In de neus aanvankelijk wat gesloten, iets vegetaals en droog kruidig tot specerijen, zwart klein fruit, vrij veel impressies van de houtlagering, ceder, wat koffie.

Maar in de mond was er een wat muffe aanzet, daarna evenwichtige structuur, met edele tannine die evolutie aangeeft. In herinnering mist hij fruit en helaas evolueert hij met open staan naar kurk. Opmerkelijk genoeg kwam hij er na een uurtje wat beter door, maar de totaalindruk was toch eerder negatief voor deze fles zodat de wijn op de achtste plaats eindigde. We zullen dus spijtig genoeg nooit weten of hij er ‘in goeden doen’ zou uitgesprongen zijn en zijn reputatie zou bevestigd hebben. 8°plaats 15/20 - 55€

Quinta da Romaneira 2009 Dit domein omvat niet minder dan 412 ha en 3 km wijngaarden langs de stroom, maar gaat ook behoorlijk de heuvels op in steile terrassen, want de ingang van de Quinta ligt in Castedo/Cotas, op amper 15 minuten van Alijó, en dan zitten we op het 600 meter hoge plateau boven Pinhao. Onder de naam van Quinta dos Reis staat de quinta al op de fameuze Douro kaart van Baron Forrester uit 1843. In 2004 slaagt een zekere Christian Seely erin

De Wijnspiegel Nummer 90 om met een groep investeerders Romaneira te kopen, en in 2012 doet ook een Braziliaanse zakenman, André Esteves, zijn duit in het zakje. Eigenlijk zitten in Romaneira meerdere oude quintas: Liceiras, Carrapata, Malhadel, Barca, Bairral en Pulga.

De Quinta da Romaneira 2009 kreeg indertijd 93/100 van Wine Enthousiast. 50% touriga nacional, 40% touriga franca en 10% tinta cão. Een niet zo warm, vroegrijp jaar.

14 maand in Franse vaten, in juni 2011 gebotteld.

schijnender. Eerst ingehouden, dan licht gestoofde fruitigheid, wat herfst tonen, pels, laurier en wat boisé. Mooie volle aanzet, terug wat ingekookt fruit dat aan port doet denken, de tannine is volgens een paar proevers wat minder edel. Maaltijdwijn in eerder traditionele stijl. 6° plaats met 16,2/20 - 35€

Proefnotities: jong uitzicht, wel meer robijnrood en iets doorschijnender. Uitbundige neus, mooi fruit en een vleugje eucalyptus. Lactisch, pels, laurier en vanille. Goed versmolten wijn met wat zoet gestoofd fruit, drop. Chocolade in de herinnering. Voor mij een wat streng gequoteerde 14,9/20, met een 9°plaats als resultaat.

Quinta Vale Dona Maria 2009

Dit is één van de quinta’s van de Douro Boys, gelegen in San João de Pesquiera, langs de Rio Torto, onder de eerste bocht van de Douro voorbij Pinhao. Product van Cristiano Van Zeller (eigenaar), Sandra Tavares da Silva en Joana Pinhao - een ‘vrouwelijke wijn’ dus. De Van Zellers & Co zijn port shippers sedert midden 19° eeuw, en kochten dit domein opnieuw aan in de jaren 1930; zij voegden het toen toe aan Quinta do Noval. Toen dit laatste in 1993 verkocht werd, bleef Quinta Vale Dona Maria een schone slaapster, tot Cristiano het in 2006 nogmaals kocht en er eerst Douro wijnen en vanaf 2009 ook porto maakte. De oude quinta telde toen slechts 19 ha. De wijngaard telt nu 40 ha op zo’n 250 m hoogte, met complantation van meer dan 30 autochtone rassen, en met amper 2600 stokken/ ha. De druiven worden met de voeten gekneusd, blijven 10 dagen onder temperatuurcontrole, ondergaan malolactische omzetting en veroudering in voor de helft nieuwe Franse eiken vaten gedurende 18 maand. Rendement: 15hl/ha!

Proefnotities: het uitzicht verraadde een beetje zijn leeftijd, zonder dat je van tuilé kon spreken. Wel wat door-

De Douro Boys

Niepoort Redoma 2014 Niepoort werd door de Nederlander Eduard Kebe opgericht in 1842 in Vila Nova de Gaia als Niepoort Vinhos, en kreeg in 1847 Franciscus Marius van der Niepoort als zakenpartner. Omdat Kebe niet lang daarna overleed kwam het porthuis in volledig eigendom van de adellijke familie “van der Niepoort”. Het wijnhuis wordt nu gerund door Dirk, de vijfde generatie (met zijn zus Verena). Hij kocht zijn eerste wijngaard in 1987 en maakte zijn eerste Redoma in 1991. Dirk is een visionair en zeer bevlogen.

Hij is een alom bekende spilfiguur in het ontbolsteren van de Douroregio. Hij maakt rode en witte wijnen sedert de jaren 1990, nu ook in Bairrada en Dao en presenteert zo een mooi terroir-trio: Douro - schist, Bairrada - kalk en Dao - graniet. Zijn experimenterende aard blijkt ook uit een Douro riesling (°2003).

Tinta amarela, touriga franca, rufete, tinta roriz, tinto cão en andere maar geen touriga nacional. De Redoma komt van meerdere, meestal oudere wijngaarden deels in complantation uit de buurt van Quinta do Napoles, langs de zuidelijke oever van de Douro, bij de monding van de Tedo. 2014 was een lichtere, elegantere millésime dan zijn voorganger (frisser jaar), met minder extractie en kleinere productie. Zoals gewoonlijk geoogst begin september, om de aciditeit te behouden. Fermentatie in granieten lagares, en sedert de 2013 verlopen malolactische omzetting en rijping uitsluitend in oude vaten. Slechts 12,5% alcohol.

Proefnotities: heldere kersenkleur maar ook wat lichter intens, wel dikke tranen. De neus zet aan met kruiden, wat zwart fruit en chocolade met een lichte cedertoets. De wijn sluit zich wat. In de mond start hij met tannine en ook veel zurige toetsen; hij is nog niet versmolten, mist wat kracht en fruitbreedte. Komt mij wat atypisch Douro over.

Hij wordt qua score toch wat afgestraft, ook misschien

18

De Wijnspiegel Nummer 90 een mindere fles? 10° plaats met 14/20 - 32€

Quinta do Crasto 2012 Nog een legendarische quinta, ook in Cima Corgo, nog vòòr Pinhao (Sabrosa); 135 ha waarvan 75 beplant; de naam van het domein gaat terug op het Latijn: castrum =fort. Men maakt er al wijn sedert 1615. Ze hebben ook één van de fameuze pombalinas op hun domein (= grenspalen, 335 in totaal, die vanaf 1658 de Douro feitoria wijngaarden afbakenden). In 2002 zetten ze een joint venture op met Jean Michel Cazes van Château Lynch-Bages (Pauillac); dat leidde tot een reeks Xisto wijnen, in dezelfde optiek als P & S. Manuel Lobo is hier de wijnmaker. Ze maken ook Single Quinta vintage port. De quinta behoort al meer dan een eeuw tot de familie de Almeida - Roquette (Leonor de Almeida huwde in 1981 Jorge Roquette, en nu zijn ook hun zonen Miguel en Tomás van de partij). Ze begonnen toen al met de productie van premium table wines én olijfolie.

De Reserva komt van druiven van rond de 70 jaar oude wijngaarden van de Quinta zelf en is het uithangbord (ook internationaal) van het huis. De 42 hectaren ‘vieilles vignes’ zijn onderverdeeld in 42 percelen, waarvan Vinha da Ponte en Vinha Maria Teresa de beroemdste zijn (er is trouwens van elk ook een parcellaire cuvée). Alle percelen zijn in complantation ‘van dozijnen rassen’. Opbrengst amper 30 hl/ha (toch 80.000 à 90.000 flessen per jaar).

18 maand in Franse en Amerikaanse eiken vaten. Ongefilterd gebotteld (juli 2014).

Proefnotities: donkerste en ook jongste in uitzicht tot nu toe. Aroma’s van drop, rode bessenconfituur, wat alcohol, iets weeïgs, rokerigs en zwarte chocolade. In de mond een prachtige structuur, met mooie aciditeit en tannine, volmondig rijp fruit, een ‘knabbelwijn’ met grote lengte en harmonie. Ik gokte op de Boa Vista, gezien de onzekerheid omtrent wijn 1, maar we doolden. 1° plaats met 16,6/20 - 32€

Quinta do Vesuvio - Pombal do Vesuvio 2013 Deze zeer grote quinta (136 hectare wijngaard van A-categorie op een terrein van 325 hectare met een verscheidenheid aan microklimaten, op 45 km van de Spaanse grens) is misschien wel de meest emblematische en zeker de beroemdste uit de Douro superior. Het prachtige gebouw in traditionele stijl ligt langs de zuidelijke oever van de Douro. Hun vintage port wordt bij de allerbeste gerekend. Vesuvio ligt verspreid over zeven heuvels, tot 500 meter hoogte, en 31 valleien en beschikt dus over indrukwekkende panorama’s (360° vanop de Raio de Luz).

Lage opbrengsten en zeer weinig regenval (400mm/jaar) garanderen de structuur van de wijnen. Antonio Bernardo Ferreira I herdoopte in 1830 het domein dat hij zeven jaar eerder aankocht van de Viscount de Lapa, van Quinta das Figueiras tot ‘Quinta do Vezuvio’, met z.

19

En toen kwam de fameuze Dona Antonia Adelaide op de proppen, echtgenote van Bernardo Ferreira II. De man stierf na tien jaar huwelijk (1834-44), zijn liederlijk leven was er niet vreemd aan. La Ferreirinha, de veuve Clicquot van de Douro, breidde het domein uit, diversifieerde de gewassen en bottelde in 1868 de eerste Single Quinta Vintage van de Douro. In 1861 bezocht baron Forrester haar en het was op hun gezamenlijk boottochtje van de Quinta naar Regua dat Forrester verdronk en zij ternauwernood aan de dood ontsnapte. Zij stierf pas in 1896 en het domein kwam via haar nazaten in handen van de Briti Cunha familie tot 1989. De quinta behoort nu de Symington familie toe. Door het Portugese erfrecht was Vesuvio immers eigendom geworden van 18 leden van de familie Ferreira, die het verkochten om uit onverdeeldheid te geraken.

Charles Symington en Pedro Correia maken deze Pombal do Vesuvio 2013 van 50% touriga nacional, 45% touriga franca en 5% tinta amarela. Pombal do Vesuvio is de tweede wijn, de eerste heet gewoon ‘Quinta do Vesuvio’ (zelfde druiven maar 3 maal duurder). Uiteraard handgeplukt in bakjes van 20 kg. Manueel sorteren bij aankomst, zachte ontristing, machinaal sorteren van de bessen, geen pompen voor het overbrengen naar de cuves, waar de nog hele druiven zacht en gedeeltelijk worden gekneusd. Gisting met pigeages, remontages en délestages, afhankelijk van de cuvée. Post-fermentaire maceratie en dan 10 maand in Franse vaten tot november 2014. >3000 kisten van 12fl en 300 magnums.

Proefnotities: zéér donker (aubergine) van uitzicht, intens en jong. Eerst gebrande geuren, koffie, chocolade, leder, zwart fruit, vlezig tot lactisch. Veel body, met wat ingedroogd fruit, presente tannine die de wijn wat streng doen overkomen. 4° plaats met 16,25/20 - 22€

Passadouro Reserva 2011 Quinta do Passadouro ligt aan de linkeroever van de Pinhao rivier. Ze behoort toe aan de Bohrmann familie én Jorge Serôdio Borges, telg uit een ‘oude’ portwijnfamilie, tevens directeur en wijnmaker. De wijn komt ook van een tweede nabijgelegen quinta: Quinta do Sibio. En samen met zijn vrouw Sandra Tavares da Silva, eerste vrouwelijke Douro wijnmaakster, bezit hij ook nog de winery ‘Wine & Soul’. Er is ook een stevige link met Niepoort, want de Quinta do Passadouro leverde vroeger druiven voor de single quinta ‘Quinta do Passadouro Niepoort Vintage Port’ en Borges is er ook oenoloog. Hij streeft naar natuurlijke wijnbouw, dus geen meststoffen, pesticiden, of herbiciden en gebruik van eigen gisten. Veelal wordt hier nog traditioneel met de voeten gekneusd in granieten lagares.

Biologisch gecertifieerd door ‘Sativa’, een unicum in deze

De Wijnspiegel Nummer 90 selectie.

De Passadouro Reserva is hun topper. De druiven hiervoor zijn afkomstig van een 70 jarige wijngaard van 40 ha, gelegen op gemiddeld 250 meter hoogte, in ‘complantation’ met meer dan 30 autochtone druivenrassen, waarbij uiteraard ook touriga franca, touriga nacional, en tinta roriz. Amper 2600 stokken/ha, 5500 flessen per jaar sedert 2005. Pisar à pé in granieten lagares waar ze 10 dagen in blijven onder temperatuurcontrole, malolactische omzetting en veroudering in voor 50% nieuwe Franse eiken vaten gedurende 18 maand. Rendement: 15 hl/ha!

Proefnotities: ook hier mooi geconcentreerde wijn, zeer helder en met een mooie viscositeit. Neus van ceder, massa’s kersen op alcohol, veel boisé, licht kruidig, veelbelovend. Diepe structuur met alles in mooie balans, gul maar toch met finesse. Zeer lange afdronk, voor mij een archétype. 3°plaats met 16,3/ 20 - 35€

Duorum Reserva Old Vines 2012 Behoort tot Duorum - Vinhos SA, een wijnproject rond João Portugal Ramos, José Maria Soares Franco (en João Perry Vidal), met ook wijngaarden in Alentejo, Tejo, Beiras en in Vinho Verde. Ze startten in de Douro in 2007 en plantten 150 ha aan Hun basiswijn is de Duorum Tons (+ 8€) De Reserva is een blend van zeer oude stokken, tot 100 jaar, vooral touriga nacional, franca, tinta roriz en sousao, afkomstig van Quinta de Castelo Melhor, in Vila Nova de Foz Coa (Douro superior Guarda district). Manuele oogst in kistjes van 15kg. Na ontristing frementaire koude maceratie in robotic lagares, gevolgd door gisting op 25-28° in inox. Remontages en délestages, en lange postfermentaire maceratie. 18 maand veroudering in Franse vaten van 225 of 300 l , 70% nieuw, de rest 1 of 2 jaar oud.

Proefnotities: kersenrood tot ondoorzichtig, trage beentjes. Warme neus, zoethout tot drop, animaal en onderbos. Zeer kruidig met duidelijke boisé. Structuur is klassiek van opbouw: eerst tannine, dan spel van aciditeit en molligheid - fruit is present zonder weelderig te zijn. Heel krachtige wijn. 7° plaats met 16/20 - 26,5€

Quinta da Boa Vista Reserva 2013 Quinta da Boavista ligt net ten westen van Pinhao. Het hoofdgebouw, The Baron’s House, was een geliefde pleisterplaats van Baron Joseph James Forrester, die de eerste detailkaart van de Douro maakte en een groot promotor was van de portnijverheid. Zijn erfgenamen kochten het domein in 1866 van de Baron van Viamonte. In de 20° eeuw kende het verschillende eigenaars, tot Sogrape het kocht in 1995, om het door te verkopen in 2013 aan Lima Smith Lda. 40 van de 80 ha zijn beplant, allen in de A categorie van het Cadastro systeem. Ge-

ometrische terrassen in amfitheater, sommigen 8 meter hoog. 9 ha is nog beplant met zeer oude stokken, tot 100 jaar oud. Maar ook jongere druiven zitten in de Reserva blend. Naast de vijf klassieke druivenrassen vind je hier ook sousao en de minder bekende donzelhino, waar ze een monocepage van maken. Ze maken slechts vier rode wijnen.

De Reserva wordt met de voeten gekneusd en rijpt 1520 maand in Franse eiken vaten van meerdere tonneliers en verschillende graden van toasting. Daarna volgt nog 1 jaar rijping op fles. 93 punten van Parker, 92 van Wine spectator.

Proefnotities: geconcentreerde jonge kleur, de neus is zeer rijk en geschakeerd. Zwart fruit, specerijen, peperig, licht leder en ceder, wat fondant chocolade. Dat alles wordt bevestigd in de mond. We krijgen een vlezige, sappige wijn, met super tannine, wat violet (als bij syrah), een zeer lange afdronk. Indrukwekkende wijn, nu al. Geef hier maar een mooie lamsbout of wat wild bij. 1°plaats met 16,6/20 - 44,5€

Quinta do Vallado 2014 Touriga Nacional Opgericht in 1716 is het één van de oudste domeinen Douro, én bovendien verbonden met de legendarische Dona Antonia Adelaide Ferreira, die het ooit bezat en wiens nazaten het nog steeds uitbaten. Prachtige nieuwe kelder gebouwd in 2009, vlakbij Peso da Regua, met ook een design hotel (13 kamers). Uiteraard produceerde men hier 200 jaar lang porto, tot Jorge Viterbo Ferreira en zijn zoon Jorge Cabral de quinta een nieuwe impuls gaven en ook niet versterkte wijnen gingen produceren.

Francisco Olazábal & Francisco Ferreira l zijn de oenologen. Zij ontwikkelden drie niveaus in het gamma: entry, medium en top range. In het medium segment zitten onder meer drie monocépage wijnen: sausão, tinta roriz en touriga nacional - onze wijn.

Het domein beschikt over 70 ha wijngaarden net buiten Peso da Regua, vooral georiënteerd op het zuiden en het westen, 2/3 ervan zijn patamares - terrassen met één rij stokken. Ook hier, vooral bij de stroom, complantation van meer dan 40 rassen. Fermentatie in inox vaten van 5 ton capaciteit, met remontages, ook de malolactische omzetting gebeurt hierin, gevolgd door rijping op Franse eiken vaten gedurende 16 maand.

Proefnotities: het wordt eentonig - ook deze wijn is zeer donkerrood, heeft een schitterende spiegel en licht gekleurde beentjes. De neus is kruidig, het fruit is een beetje weeïg, lactisch, kersen op alcohol, grafiet, drop ook en vooral leder met wat zwarte chocolade. Vol van structuur, massief, met overduidelijke maar versmolten tannine.

Kunnen we hier het druivenras inroepen als verklaring?

Met minder fruit fraîcheur, doet hij mij wat denken aan de

20

De Wijnspiegel Nummer 90 Duorum. 4° ex aequo plaats, met16,25/20 - 23,5€

Een paar conclusies: De wijnen werden blind geproefd, in twee reeksen van vijf, waarbij ik ervoor gezorgd had dat in elke reeks telkens één van de twee duurste wijnen zat (Chryseia en Boa Vista). Bij het verwerken van de punten (op 20) werden telkens de hoogste en de laagste score geëlimineerd. In de blinde volgorde speelt het toeval dikwijls een rol. Zo bleef ik met mijn hooggespannen verwachtingen een beetje op mijn honger in de eerste reeks, maar in de tweede volgde de ene klepper de andere op.

De grote Douro jongens zijn inderdaad krachtige wijnen, maar ze verdienen ook respect en bewondering voor hun complexiteit en finesse, meestal gedragen door zeer edele, afgeronde tannine. Of ze het verouderingspotentieel van grote Bordeaux hebben, konden we hier nog niet nagaan. Maar we kunnen wel stellen dat ze al na een viertal jaar op hun plateau/evenwicht zitten en ook na negen jaar nog amper geëvolueerd overkwamen.

We constateerden dat de dames die bijna de helft van het panel uitmaakten eensgezind strenger quoteerden dan de mannen. In het huidige me-too tijdperk durf ik hier echter geen verregaande conclusie aan vast knopen. Meest

21

frappant is het feit dat de scores heel dicht bij elkaar lagen en er grote eenparigheid van stemmen uit af te leiden valt.

Zo hebben niet minder dan 8 proevers dezelfde wijn, Boa Vista, als nummer 1 verkozen en 7 proevers ook dezelfde op de tiende plaats gezet (Redoma). Quod erat demonstrandum is dus gedeeltelijk gelukt. De Boa Vista maakt zijn meerprijs waar. Helaas liet de dubieuze fles Chryseia niet hetzelfde overwicht zien. En ik vraag me eerlijk gezegd af of ook de Niepoort Redoma geen mindere fles was, gezien de reputatie van de maker. Wie op zoek gaat naar de beste prijs/kwaliteit verhouding komt terecht bij Pombal do Vesuvio (€22,00) en Vallado (€23,50). Deze wijnen behalen een score van 16,25 tegenover 16,62 voor de winnaar. Een verwaarloosbaar verschil in punten maar niet in prijs, want de Boa Vista kost met 44,50€ het dubbele. Het is ook opmerkelijk vast te stellen dat we zelden in deze proeversgroep in zo’n smalle vork scores hebben gegeven. Ik meen dus te mogen concluderen dat de grote rode Douro wijnen van een zeer grote kwaliteit zijn en dat zij hun prijskaartje waard zijn, zeker als je ze vergelijkt met andere beroemde Europese wijnregio’s. Dat ze evenwel nog minder bekend zijn is eveneens een feit, daarom hopen we dat dit proefverslag zijn steentje bijdraagt om hier verandering in te brengen.

Luc Wieme

De Wijnspiegel Nummer 90

Op weg naar een gezonder alternatief voor sulfiet in wijn?

Volgens Wikipedia zijn Sulfieten zouten die het sulfiet-ion, SO32− bevatten.

Sulfiet komt van nature voor in planten uit de lookfamilie.

Sulfieten worden gebruikt als kleurstof en als conserveringsmiddel in voedsel E-nummers E150b, E150d en E221 t/m E228).

Het wordt in beperkte hoeveelheden toegevoegd tijdens de wijnproductie om de fermentatie en oxidatie tegen te houden.

Ook biologische wijn kan sulfiet bevatten aangezien biologisch slaat op de teelt van de druiven en niet op de vinificatie, die het gebruik van sulfiet toestaat. Sulfiet is een allergeen, ongeveer 5 procent van de astmapatiënten krijgt binnen 5 minuten ademhalingsmoeilijkheden na het nuttigen van sulfiethoudend voedsel.

Personen met een allergie voor aspirine hebben een verhoogd risico voor een heftige allergische reactie op sulfiet (anafylaxie). Een dergelijke reactie kan fataal zijn en dient ogenblikkelijk behandeld te worden. Daarom moet in de EU(*1) vermeld worden als producten meer dan 10 parts per million sulfiet bevatten.De geschiedenis leert ons dat zelfs de oude Romeinen zwavelrook gebruikten om wijnflessen, -kruiken en de kelders waarin de wijn lag opgeslagen te ontsmetten. Het gebruik van sulfiet werd beperkt toen in het Duitsland van de 15e eeuw hevige wijndrinkers last kregen van neveneffecten.

Vandaag zijn sulfieten nog altijd courant gebruikte additieven in onze voeding, weliswaar binnen limieten. Ze remmen de woekering van micro-organismen, schimmels en gisten. Daarnaast gebruiken fabrikanten sulfiet ook als middel tegen bruinkleuring.

Volgens een wetenschappelijke statistiek neemt de Belg per dag gemiddeld 0,19 tot 0,34 mg sulfiet op per kilogram lichaamsgewicht. Wijn is hiervoor de bollebof.

wijnliefhebber en u wilt liefst zo weinig mogelijk sulfiet innemen? Kies dan rood boven wit. Toch graag een glas witte wijn, ga dan veeleer voor droge dan voor zoete.

Sulfiet is sinds 2005 zo’n beetje de meest omstreden toevoeging in wijn.

De wetenschap staat niet stil en dus wordt er nog steeds gezocht naar een gezonder alternatief.

Nu is er Sure, een natuurlijke sulfietvervanger op basis van een kruidenextract van citroenmelisse plus een paar andere, geheime en natuurlijke toevoegingen. Het extract Sure, afkorting van Sulfite Replacer, moet de natuurlijke variant voor chemisch sulfiet worden. Althans, als het aan Terra Vitis-ambassadeur(*2) Ferencz Deli ligt. Zo’n alternatief bestond nog niet. Dus toen hij zes jaar geleden door wetenschappers van de HAS Hogeschool Den Bosch werd benaderd om mee te werken aan de ontwikkeling van een sulfietvervanger, was hij meteen enthousiast. Nu is Natural4Sure (bedrijf van de wetenschappers Deli en co-founder Rolf van Milligen) de stuwende kracht achter het product. De kennis, contacten en ervaringen van voornoemde onderzoekers zullen worden ingezet voor verdere commerciële uitrol. Op het extract, een mengsel van Melissa officinalis (ofwel citroenmelisse) hebben ze een wereldwijd patent aangevraagd. Het is een resultaat van de Bio Based Product Ontwikkelings Coöperatie (BPOC), een initiatief van de HAS Hogeschool. Zij hebben vanaf 2006 onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van nieuwe producten gebaseerd op grondstoffen van agrarische oorsprong.

Sulfiet ontstaat tijdens de wijnproductie van nature, dit noemen we dan natuurlijk sulfiet. Bovendien voegen wijnboeren sulfiet toe om het gistingsproces in de fles te stoppen en een goede bewaring te verzekeren, dit noemen we dan toegevoegd of chemisch sulfiet in poedervorm.

Daarbij is het belangrijk dat sulfiet oordeelkundig en met mate wordt gebruikt. Heel wat wijnbouwers hebben de laatste jaren inspanningen geleverd om tot een redelijk gebruik van sulfiet te komen, met als resultaat een daling van de concentratie zowel in witte als rode wijnen. U bent

22

De Wijnspiegel Nummer 90

Drs. Hans Clarijs, biochemicus en bioprocestechnoloog en verbonden aan de HAS (’s-Hertogenbosch, Nederland): “Het kruidenextract SURE is een baanbrekend product. Uit kruiden kun je allerlei chemische componenten halen die elders succesvol toepasbaar zijn. In de geneeskunde wordt dat al veel langer gedaan. Het was een bewuste keuze om de werking van de vervanger als eerste te gaan testen op een complex product als wijn.

Bij succes kan het verder ontwikkeld worden voor andere levensmiddelen.”

260 mg per liter voor witte of rosé wijnen (suikers 5 g/l of meer) Sommige wijnsoorten, bijvoorbeeld Sauternes, vormen een uitzondering op bovenvermelde normen en mogen tot zelfs 400 mg sulfiet per liter bevatten. *(2) Terra Vitis is een federatie en keurmerk dat naar duurzame wijnbouw en productie streeft en waar inmiddels circa 650 wijnboeren bij zijn aangesloten.

Bron: informatie geput uit Natural4Surecompany in de media.

Georges De Smaele, wijnrecensent.

Het productieproces is ingewikkeld en bestaat uit drie delen: de extractie (als een soort slappe, lauwe thee), de opzuivering (het ruwe extract scheiden van de blaadjes) en de standaardisatie (om tot een breed toepasbaar en verkoopbaar product te komen).

Kris Schatteman, directeur van het eveneens betrokken Belgische Eco Treasures: “We gaan van een synthetisch anorganisch product naar een volledig natuurlijk product.”

Concluderend kan men stellen dat de verdere verfijning van Sure toe te juichen is als ‘work in progress’ voor een baanbrekend gezond product. *(1) De EU-wet van november 2005 verplicht de aanwezigheid van sulfiet in wijn te vermelden op het etiket, indien de wijn meer dan 10mg sulfiet per liter bevat. Daarom staat er bijna altijd “bevat sulfiet” op de fles. Ook bij natuurlijke wijnen waar totaal geen sulfiet aan toegevoegd is, vindt men meestal deze vermelding.

EU-normen De Europese Unie heeft normen vastgelegd voor het gebruik van sulfiet in wijn, mousserende wijn en likeurwijn.

Helaas zijn deze EU-normen toch nog hoog: 160 mg per liter voor rode wijnen (restsuikers onder 5 g/l) 210 mg per liter voor rode wijnen (restsuikers 5 g/l of meer) 210 mg per liter voor witte of rosé wijnen (suikers onder 5 g/l)

23

De Wijnspiegel Nummer 90

Opening 25 jaar Commanderij Gent enorme evolutie heeft ondergaan is de jaarlijkse wijnreis.

Of het nu Wilfried, Bob & Marc of het huidige duo Pierre-Paul en Patrick waren (zijn)… elke organisator legde, terecht, zijn eigen klemtonen in die meestal vierdaagse wijnreis. Ook daar een zeer mooi parcours afgelegd.

Ongetwijfeld zullen velen onder jullie, zeker zij die er niet van het eerste uur bij waren, zich afvragen, hoe en waar het allemaal gestart is? Welnu beste vrienden, het is hier letterlijk enkele meters vandaan begonnen, in de crypte van de St.-Pietersabdij, en wel op 16 september 1994 (schrik).

Voorzitter Karel Vercruysse en wijnmeester Dominique Markey Beste vrienden van de wijn, beste genodigden, Ik ben blij, heel blij … en zo hoort het bij de aanvang van een bijzonder gildejaar, het 25ste!

Ik ben ook blij, heel blij dat ik dit niet alleen kan en mag vieren, maar wel in het gezelschap van bijna 170 andere wijnfanaten; personen die de wijn een warm hart toe dragen; diezelfde wijn die gesprekken op gang brengt en bijdraagt aan vriendschappen.

Is 25 jaar nu oud, of beter gezegd lang, of is het dat niet?

Moeilijk te beantwoorden. Hangt er wat vanaf … heel veel zaken rondom ons, in de natuur bijvoorbeeld, halen die 25 jaar simpelweg niet; en dan denk ik niet alleen aan een ééndagsvlieg of een inktvis. Andere dingen halen dan weer zeer vlotjes de 25 jaar, ook daar zijn de voorbeelden legio. Dus, lang of niet lang … niet zo evident. Ik denk echter te mogen zeggen dat voor een vereniging van leden, die op een vrijwillige basis is ontstaan, en ook nog steeds voortbestaat op basis van vrijwilligerswerk, dat die periode behoorlijk lang is. Die 25 jaren hebben de Commanderij ook versterkt in haar bestaan. Je bent immers geen kastplantje meer, je kan al tegen een stootje en weet al van wanten om één en ander te organiseren.

Onze proefavonden, de proefnota’s, de presentaties, het onthaal, ons kapittel, … allemaal doorheen de jaren gegroeid, verfijnd, verbeterd. Voor sommige zaken hebben we zelfs draaiboeken. Een andere activiteit, die ik kort even onder de aandacht wil brengen, en die tevens een

De openingsavond had als thema en ronkende titel ‘Tour De France’. De ronde op die avond kende weliswaar maar 3 stopplaatsen, als ik tenminste mag voortgaan op de notulen, maar wel niet de minste. Domaine Duroché uit Gevrey Chambertin; Bailly uit Sancerre (Chavignol) en Château Haut-Bailly uit Pessac-Léognan. Het leuke was dat ook een drietal ‘vignerons’ present tekenden: JeanFrançois Bailly, Gilles Duroché en Philippe Sanders. Ik wil met jullie, bij deze gelegenheid, hun impressies van die eerste avond hier in Gent, zoals ze die neerpenden in ons ‘gulden boek’, delen. « Quel honneur et quel bonheur d’écrire sur la première page de votre livre d’or, ainsi que d’être l’invité de la première réunion de votre ‘Wijngilde’. J’espère que vous aurez autant de plaisir à nous rendre visite à Sancerre. » (Jean-François Bailly) « Un très beau baptême pour cette Commanderie où les vins furent présentés et appréciés par ses membres, studieux et disciplinés, dignes de leurs supérieurs hiérarchiques. Une excellente soirée. » (Gilles Duroché’) “En attendant de vous revoir tous pour les 10 ans, 20 ans, 30 ans, 40 ans et 50 ans d’existence de votre ‘Wijngilde’, j’attends votre venue à Haut-Bailly pour pouvoir améliorer mon néerlandais et me replonger dans cette atmosphère flamande que j’aime tant. » (Philippe Sanders) Vrij snel nadien volgden nog proeverijen, weliswaar niet zo frequent als nu en, toegegeven, de eerste jaren uitsluitend op Frankrijk georiënteerd. Het eerste kapittel werd in december van datzelfde jaar 1994 georganiseerd, waar één iemand werd geïntroniseerd tot gezel-wijnproever.

Geen nood, twee jaar later, op het 3de kapittel, we zijn dan december 1996, werden er maar liefst, hou u vast, 52 (!) leden geïntroniseerd tot gezel-wijnproever.

Mijn bijzondere dank gaat vanavond uit naar Wilfried Lissens die het initiatief nam om de Commanderij Gent op te starten en vanzelfsprekend ook naar de voorzitters; wijnmeesters en alle andere bestuursleden die de Commanderij in de voorbije 25 jaar gemaakt hebben tot wat

24

De Wijnspiegel Nummer 90 ze op vandaag is: een fiere Gentse Wijngilde! Uiteraard, een bestuur is één ding, de leden zijn uiteindelijk diegenen waarvoor we het allemaal doen en die ons telkens opnieuw de energie geven om gildejaren en avonden zoals deze in elkaar te steken. Dus ook aan alle leden een welgemeende ‘dank u wel’ voor uw trouw lidmaatschap.

Ik wens jullie allen, in naam van het ganse bestuur van de

Bestuur met oprichter Wilfried Lissens

25

Commanderij Gent, een erg boeiende en leuke openingsavond van ons 25ste jaar.

Avec toutes mes amitiés, viniquement vôtre!

Karel Vercruysse Voorzitter Commanderij Gent

De Wijnspiegel Nummer 90

Proefavond Libanon Lebanese wine is booming – is it time you tried it? The Telegraph 16-01-2015

Enkele nuttige gegevens over Libanon Geografie en belangrijkste wijnregio’s

Klimaat Het Libanees klimaat is Mediterraan maar met variaties.

De zomers zijn lang en warm en bieden meestal voldoende afkoeling ’s nachts. De winters zijn koel tot zeer koud en vochtig met sneeuw. Hevige buien verstoren soms het zachte voor- en najaar. Gemiddeld kent het land 275 tot 300 dagen zon en bedraagt de neerslag 75 mm/maand of 900 mm/jaar. Hoewel de bergrivieren als watertorens fungeren, laat de Libanese overheid belangrijke irrigatiewerken uitvoeren over het hele land, ook in wijnstreken.

Beknopte wijngeschiedenis van Libanon Libanon zou, naast Georgië en Armenië, één van de landen van herkomst zijn van de wijnbouw. Naargelang van de bronnen zou die teruggaan tot 8000-5000 v.C. De Bijbelse figuur Noah zou volgens de overlevering de eerste wijnbouwer geweest zijn na de Zondvloed. En de plek waar hij zijn stokken plantte zou de berg Sannine zijn, niet ver van Beirout en Zahlé. Wat wel vaststaat is dat de Feniciërs, de voorouders van de Libanezen, al rond 3000 v.C. wijn exporteerden.

In de Middeleeuwen had Libanese wijn een stevige reputatie. De export kwijnde echter weg na 1517, datum van het Ottomaans verbod op wijnbouw.

Libanon beslaat een oppervlakte van 10.452 km2 en is ongeveer zo groot als het departement van de Gironde in Frankrijk. In het westen grenst het land aan de Middellandse Zee met een kustlijn van 225 km. In het noorden en het oosten vormt buurland Syrië een grenslijn van 375 km. Israël is de zuiderbuur met een grens van amper 79 km. Tussen het Libanongebergte en de Anti-Libanon ligt de beroemde Beeka-vallei, die bevloeid wordt door de belangrijke bergrivieren Litani en Orontes.

De belangrijkste wijnregio’s bevinden zich precies in de Beeka-vallei op 1.000 m boven de zeespiegel, maar ook rond de steden Batroun (Noord-Libanon) op 400 m 1.300 m hoogte, Jezzine op 600 - 1.300 m (Zuid-Libanon) en Chouf (Zuid-Libanon) op 800 - 1.100 m.

De bodem In de Beeka-vallei bevat de bodem vooral klei en kalk, met zeer weinig humus of organische materie. In het Libanongebergte en de Anti-Libanon vinden we een kalkmassief, zandsteen en een gemengde bodem van zandsteen en klei. De kuststreek vertoont vooral zandgrond.

De grondlegging van de moderne wijnbouw in Libanon gebeurde in 1857 door Franse Jezuïeten, die toestemming kregen om wijn te maken voor de behoeften van de Kerk. Tijdens het Frans protectoraat in 1920-1943 kwam er een groeiende vraag naar wijn voor privé-consumptie. De Burgeroorlog die duurde van 1975-1990, zorgde echter voor het verval van het wijnareaal. Vanaf de 90-er jaren kende de wijnbouw een heropbloei en de jongste jaren is de expansie ongezien.

Op weg naar standaardisering?

De Libanese wijnmakerij is vrij creatief en biedt een grote verscheidenheid aan assemblages. Toch is Libanon in 1995 lid geworden van het Office international de la vigne et du vin (OIV), dat in 2001 de naam kreeg van Organisation internationale de la vigne et du vin. Het OIV stimuleerde de oprichting van een Libanese beroepsorganisatie en die zag het licht in 1997. In 2018 telde deze Union vinicole du Liban echter nog maar 24 leden. In 2013 werd het Institut national de la vigne et du vin (INV) opgericht, met als doel de wijnbouw en de wijnmakerij te reglementeren. Het Instituut vergadert echter zeer onregelmatig en de uitwerking van de reglementering gebeurt traag, onder meer wegens gebrek aan budgetten. Elke wijnbouwer/ wijnmaker kan dus nog steeds doen wat hij wil.

26

De Wijnspiegel Nummer 90 In Libanon zelf blijkt er redelijk wat wijnconsumptie te zijn: jaarlijks 5 miljoen flessen, waarvan 3 miljoen lokale productie, en 2 miljoen geïmporteerde flessen. Bij de import spannen de mousserende wijnen en champagnes de kroon met 34 %.

Nieuw in Libanon is de productie van blauwe wijn, naar analogie met Gik en Vindigo in Spanje. Piter Abi Unes, chirurg, oenoloog en eigenaar van Château Wadih, lanceerde zijn product Blue Wine in 2016. Volgens hem is de blauwe kleur in zijn wijn erg natuurlijk: hij is afkomstig van anthocyanen uit Italiaanse pinot noir, toegevoegd aan witte wijn. Unes stelt ook mousserende blauwe wijn in het vooruitzicht.

Druivenrassen Gezien de recente Franse voorgeschiedenis van het land, planten Libanese wijnboeren vooral variëteiten: cinsault, cabernet sauvignon, syrah; ugni blanc, cabernet sauvignon, bourboulenc … Sommigen gebruiken Spaanse cépages, zoals tempranillo, albariño en graciano , of Portugese, zoals touriga nacional. Ook Italiaanse rassen worden populair, bijv. vermentino. Enkelen promoten de oude, lokale rassen obaidech (of obeidi) en merwah.

De obaidech is een druif die traditioneel gebruikt wordt voor de productie van Arak, een gedistilleerde wijn versneden met verse groene anijs uit Syrië. Hij staat garant voor een mooie aciditeit en veel fraîcheur. Zijn neus wordt vaak beschreven als ‘un nez timide’, die aroma’s biedt van bloemen (jasmijn), amandels en exotisch fruit. Dit druivenras is gevoelig voor oxidatie, maar biedt een grote verouderingscapaciteit.

Libanese wijnbouw in de kijker

Het is moeilijk betrouwbaar cijfermateriaal te geven over de Libanese wijnproductie. De bronnen spreken elkaar voortdurend tegen en het INV reageerde niet op een aanvraag tot informatie.

Ongeveer 2.200 ha zouden in Libanon ingenomen worden voor de teelt wijndruiven. Dit is bijzonder weinig in vergelijking met de tafeldruiven, die op 25.000 ha worden verbouwd. Waar er in 1990 slechts drie wijndomeinen waren, zijn er momenteel al 49. De belangstelling voor bio-wijnen stijgt. De eerste gecertificeerde bio-wijn, nl.

Adyar, kwam er in 2003.

De wijnproductie zou in het totaal 5 ton druiven/ha beslaan; in Frankrijk is dat 7,5 ton/ha. Libanon maakt gemiddeld 63.750 hl wijn per jaar, wat overeenkomt met 8,5 miljoen flessen. De Beeka-vallei zou instaan voor 75 % tot 90 % van de productie. Ter vergelijking: in Vlaanderen was de productie in 2017 veel lager, nl. 4.716,50 hl. In Frankrijk, dat een veel grotere oppervlakte heeft, komen we aan 36,7 miljoen hl.

De export zou in 2016 goed geweest zijn voor 2,33 miljoen euro. Dat bedrag komt mogelijk overeen met 3 miljoen flessen, waarvan 75 % rood; 15 % wit en 10 % rosé.

27

De merwah is een vrij zeldzame variëteit in Libanon en wordt vooral gebruikt in assemblages. Hij vertoont gelijkenissen met de sémillon en wordt beschreven als ‘le nerveux’. Hij biedt fraîcheur en aroma’s van bloemen, meloen en mineraliteit. De allereerste merwah-monocépage werd in 2007 geproduceerd door Château Kefraya.

De Wijnspiegel Nummer 90

Geselecteerde wijnen voor de proefavond 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Karam Wines, Karam Arc-en-ciel, rosé 2015 Coteaux du Liban, Blanc du Clos 2017 Château Ksara, Ksara Blanc de blancs 2016 Chateau Musar, Musar blanc 2009 Château Ixsir, Ixsir Grande Réserve 2011 Château Karam, St John red 2011 Château Khoury, Cuvée Ste Thérèse 2015 Château Khoury, Château Symphonie 2008

Intens zalmkleurig, heldere wijn met dikke traag aflopende tranen. De aroma’s zijn delicaat en walsen is nodig om perzik, abrikoos, citrus en gekonfijte kers naar boven te brengen. Evenwicht tussen de aciditeit en de zoete fruitimpressies. Een wijn met structuur en medium body. Lange aangename afdronk maar had meer jong fruit mogen hebben.

2.Coteaux du Liban Het wijndomein bevindt zich in de Beekavallei en beslaat 15 ha verspreid over Kefraya (950 m - 1.000 m), Ferzol (980 m) en Zahlé (1.250 m). Het werd opgericht in 1999 door Nicholas Abou Khater, een oenoloog gediplomeerd aan de Université de Bourgogne. Na zijn overlijden in 2009, namen zijn echtgenote Roula en zijn zoon Roland de zaak over. Hun doel is elegante, gebalanceerde, harmonieuze, aromatische wijnen te produceren met een ‘natuurlijk karakter’. Ze willen dit bereiken door een evenwichtige houtlagering en de modernste filtertechnieken toe te passen.

Coteaux du Liban produceert 100.000 flessen/jaar, waarvan 95 % voor de export bestemd is. De wijnen worden vooral geleverd aan Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, België, Nederland, De Verenigde Staten en China.

1. Karam Wines Dit wijngoed bevindt zich in Zuid-Libanon, in Jezzine.

Hoewel de aanplant van druivenstokken gestart was in 1990, ging de commercialisering van de wijn pas van start in 2003, op initiatief van twee broers: de lijnpiloot Habib Karam en de zakenman Ousama Karam. Hun doel is ancestrale kennis te verzoenen met moderne technologie.

Zij bezitten 11 ha op 1.300 m – 1.400 m, waarvan de bodem een mozaïek is gaande van witte, warme, droge kiezels tot vochtig leem. Ze produceren 75.000 flessen/jaar.

De gebruikte druivenrassen zijn voor wit: muscat, viognier, sémillon, sauvignon blanc, en albariño; voor rood: cabernet sauvignon, syrah, merlot, petit verdot, graciano en touriga nacional. De percentages van de aanplant zijn onbekend.

Karam Arc-en-ciel, rosé 2015 Voor deze rosé werden gebruikten de Karam-broers wat ze noemen ‘noble varieties’: 30 % cabernet sauvignon en 70 % syrah. De gisting verliep 100 % op inox vaten. Er was geen malolactische fermentatie en ook geen opvoeding op hout. Het alcoholpercentage bedraagt 13,2 % en de restsuikers bedragen minder dan 1 g. Karam beveelt de wijn aan als aperitief, bij rauwe of gebakken zeevruchten, wit vlees en slaatjes.

De gebruikte druivenrassen zijn weloverwogen aangeplant. In Kefraya zijn dat syrah 40 %, carignan, grenache 5 % en cinsault 20 %; in Ferzol viognier 10 % en cabernet sauvignon 15 %; in Zahlé chardonnay 5 % en obaideh 5 %.

Blanc du Clos 2017 Deze witte wijn bevat 40 % chardonnay en 60 % viognier.

Het rendement bedroeg voor elk ras 40 hl/ha De gisting verliep 100 % op inox vaten. Er was geen malo, wel 20 % opvoeding op hout en 80 % sur lies fines in inox vaten.

Het alcoholpercentage bedraagt 13 %. Coteaux du Liban beveelt deze wijn aan bij zeevruchten, sushi, witte vis, geitenkaas en Libanese mezze.

Intens diepgele kleur en traag aflopende tranen. Aromatische wijn waarin we peer, citrus, vanille, bloemen en hars waarnemen. Een frisse aanzet, off dry gebalanceerd door fijne zuren en bovendien een lichte co2-prikkel. Bij de afdronk enige bitterheid.

3. Château Ksara

Dit oudste wijndomein van Libanon werd opgericht in 1857 door Franse Jezuïeten, die van de Ottomaanse overheid de toelating hadden gekregen om 25 ha aan te planten.

Het werd geprivatiseerd in 1973 en nam een stevige uitbreiding. In 2018 besloeg het 441 ha in de Beeka-vallei, met 7 wijngaarden boven en onder Zahlé op een hoogte van ong. 1.000 m. In Ksara zelf staan 2 km ondergrondse

28

De Wijnspiegel Nummer 90 Romeinse kelders borg voor vinificatie en stockage in ideale omstandigheden.

de mond een vettige tot mollige aanzet, maar beter gebalanceerd met zuren dan de vorige wijn. In de afdronk wordt het hout te dominant.

De bodem van de wijngaarden bestaat uit krijt, krijt-kalk, of kalk, maar ze bevat overal grind. In 1991 werden ‘noble grapes’ aangeplant: cabernet sauvignon, syrah, merlot; sauvignon blanc, sémillon en chardonnay. In 2005 en de jaren daarop groeide het aantal rassen aan tot 29. De huidige productie ligt op 3 miljoen flessen/jaar, die grotendeels worden geëxporteerd naar 42 landen. Het huis streeft de waarden “traditie, noblesse en moderniteit” na.

4. Chateau Musar (zonder ^ op de a) Chateau Musar werd in 1930 gesticht door Gaston Hochard, toen 20 jaar oud. In 1959 gaf hij alle kansen aan zijn zoon Serge, een getalenteerde gediplomeerde van de École supérieure d’oenologie in Bordeaux. In 1984 werd Serge trouwens uitgeroepen tot 1e ‘Man of the Year’ bij Decanter. In 2010 kreeg dezelfde wijnmaker de ‘Lifetime achievement award’bij Der Feinschmecker. Reeds in 2006 verwierf Chateau Musar de bio-certificering.

We vinden de wijnmakerij van Chateau Musar in Ghazir, bij Junyah. De wijngaarden zijn verspreid in de Beeka-vallei. Hun bodem bestaat uit kalk, klei-kalk en grind of hoofdzakelijk uit krijt.

Het domein beslaat 180 ha. Daarvan zijn 165 ha met ‘nobele witte en rode rassen’ beplant: 50 ha in eigen bezit in Kefraya en 115 ha in beheer in de buurt, op een hoogte van 900 m tot 1.050 m. Het gaat vooral om cinsault, carignan en cabernet sauvignon; viognier, vermentino en Chardonnay. De lokale witte variëteiten obaideh en merwah worden geteeld op 15 ha, waarvan 10 ha aan de voet van de Anti-Libanon op 1.400 m hoogte, en 5 ha aan de kust op 1.500 m hoogte.

Ksara oenoloog James Palgé, ooit tewerkgesteld bij Prieuré Lichine in Bordeaux, heeft een ambitieus programma. Zijn aandacht gaat uit naar de klimaatsveranderingen in Libanon. Enerzijds wil hij irrigatiewerken laten uitvoeren tegen droogtestress. Anderzijds bindt hij de strijd aan tegen hogere negatieve temperaturen in de winter. Hij experimenteert met de Italiaanse druivenrassen cabernet volos (cab. sauv. x bianca) en sauvignon rytos (sauv. bl. x bianca) die bij een temperatuur van -24° C kunnen gedijen. Ten slotte wil hij eerherstel voor de lokale druivenrassen. In 2018 bracht hij een monocépage merwach op de markt.

Ksara Blanc de blancs 2016 Voor deze witte wijn gebruikte James Palgé 25 % sémillon; 55 % sauvignon blanc en 20 % chardonnay. De pluk gebeurde manueel en de persing pneumatisch. Na een gisting op 18 °C werd de wijn hout gelagerd – zonder malo – op Franse eik, vóór de blending. Het alcoholpercentage bedraagt 13° C. Voor Ksara kan deze wijn geschonken worden bij het aperitief en bij fijne visgerechten, zeevruchten, taboulé en geitenkaas.

Intens strogeel, glanzend. Voor walsen gerookt verwijzend naar houtlagering, dierlijk. Ook boter en boenwas.

Complexer na walsen want nu ook: ananas, eucalyptus, medicinaal, mineraal. Associatie met sauvignon blanc. In

29

De productie bedraagt 600.000 flessen/jaar, waarvan75 % voor de export is bestemd. Kenmerkend voor de Musarwijnen zijn de elegantie en de complexiteit, naast het grote bewaarpotentieel van 30 tot 50 jaar. Er bestaat nogal wat verwarring rond de 2e wijn van Chateau Musar. Dat is niet de Musar Jeune, zoals vaak wordt beweerd, maar wel de Cuvée Réservée – Hochard Père et Fils.

Musar Blanc 2009 Deze wijn krijgt in de literatuur de kwalificaties van ‘droge Sauternes’, ‘rijpe witte Graves’ en ook ‘de échte Musar’.

We hebben te maken met de lokale druivenrassen obaidech 75 % en merwah 25 %, met heel lage rendementen, nl. 10-15 hl/ha. De gisting gebeurde in cementen (obaideh) en eiken (merwah) cuves. Na een houtlagering van 9 maand in Franse eiken vaten uit Nevers, werden de gebottelde wijnen pas 7 jaar na de oogst (dus in 2016) op de markt gebracht. Het alcoholgehalte bedraagt 12 %. De wijn wordt best verschillende uren gedecanteerd en op kamertemperatuur geserveerd. Chateau Musar beveelt deze wijn aan bij patés, foie gras, rillettes (van vis), zeevruchten, gekruide gerechten en amandeltaart.

Koperkleurig. Oxidatieve neus, waarin brood, gekonfijte sinaasappel, amandel, speculoos en licht waarneembaar hout. Ronde mollige aanzet met toch voldoende balancerende zuren. Voldoende structuur en body. De afdronk van deze krachtige, geconcentreerde wijn is lang.

De Wijnspiegel Nummer 90 sauvignon, syrah en tempranillo verbouwd. In Ainata op 1.700 m bestaat de bodem uit klei en kalksteen; de favoriete druivenrassen zijn er syrah, cabernet sauvignon en caladoc (malbec x grenache).

Ixsir Grande Réserve 2011 Deze rode wijn is samengesteld uit 61 % syrah en 39 % cabernet sauvignon, afkomstig van wijngaarden in Bechouat, Kab Elias, Hellweh en Jezzine, die als ‘beste terroirs’ gelden en dus de ‘beste cuvées’ leveren. De pluk gebeurde manueel; het transport naar Basbina gebeurde onder temperatuurcontrole bij minder dan 18 °C. De Grande Réserve kende een houtlagering van 12 maanden in 400 liter-vaten van Franse eik: 60 % nieuwe vaten en 40 % tweedejaars. Het alcoholpercentage bedraagt 13 %. Ixsir raadt deze wijn aan bij rood vlees, wild, sterk gekruide gerechten zoals ragout, en ook bij pikante kazen.

Intense kleur die op leeftijd en evolutie wijst. Glanzende spiegel met traag aflopende gekleurde tranen. Immobiel hout en kruidig (peper). Na walsen: koffie, chocolade, vanille, sigarenkist, walnoot. De zuren en tannine zijn kwalitatief hoogstaand maar er is nog geen volledige versmelting. Lange afdronk.

6. Château Karam (bis)

5. Château Ixsir In 2008 namen Carlos Ghosn, PDG van Renault en voorzitter RB van Nissan, Fransman van Libanese oorsprong en 12 lokale vennoten het initiatief om een nieuw wijndomein te stichten. Château Ixsir geldt vandaag als het jongste, duurzaamste en modernste wijnbedrijf van Libanon.

Milieuvriendelijk en met een onafhankelijk ecosysteem.

Het besteedt de druiventeelt en -oogst uit aan 250 kleine wijnbouwers die werkzaam zijn op 120 ha op hoogtes variërend van 400 m tot 1800 m van Jezzine tot Batroun.

De verwerking van de oogst gebeurt echter centraal in Basbina, bij Batroun.

Het domein werkt samen met de Spaanse oenoloog Gabriel Rievro, die 9 jaar bij Sociando Mallet in dienst is geweest, en met luxe-consulent Hubert de Boüard, mede-eigenaar en manager van Château Angélus, Saint-Emilion 1e Grand Cru Classé A. Hun doel is de beste terroirs van Libanon te openbaren en aan duurzame wijnbouw te doen.

Aangezien de wijngaarden verspreid liggen over heel Libanon, is de bodemsamenstelling verschillend naargelang van de regio. Rond Basbina op 400 m hoogte vinden we klei, zand en kalksteen; de geteelde druivenrassen zijn er syrah en petit verdot. De wijngaarden in Deir El Ahmar op 1.000 m hebben een bodem van rode klei; daar worden arinarnoa (tannat x c. sauvignon), cabernet

Château Karam, St John red 2011 We treffen hier een assemblage aan van 35 % syrah, 40 % cabernet sauvignon en 25 % merlot, alle verbouwd in de buurt van Jezzine op een hoogte van 700 m tot 1300 m.

De pluk gebeurde manueel, de gisting vond plaats in inox vaten en werd gevolgd door de malo. De wijn werd ongefilterd gelagerd gedurende 12 maand in nieuwe Franse eiken vaten. Het alcoholpercentage loopt op tot 13,6 %; de restsuiker is lager dan 1 g. Volgens Château Karam wordt de St John red best geserveerd bij een gegrilde steak met tuinkruiden, een gebakken, gevulde aardappel, eend, lamsvlees en bij stevige kazen.

Intense kleur, ondoorzichtig met gekleurde tranen. Ondanks dezelfde leeftijd toont deze wijn zich jonger dan voorgaande. Aroma’s van vanille, koffiebonen, Guiness, pruim, vijg, leder, fondant chocolade en gekonfijt fruit.

Frisse aanzet en astringente tannine. De afdronk is lang maar de wijn kan verder versmelten tot een nieuw evenwicht.

7. Château Khoury

Dit ecologisch wijndomein van 16 ha, met een eigen waterzuiverings- en waterrecyclagesysteem, ligt in Dhour Zahlé (Beeka-vallei) op 1300 m hoogte. De bodem bestaat er uit klei en kalk, of soms uitsluitend kalk. Raymond en Brigitte El Khoury lanceerden de wijnproductie in 2004, hoewel ze hun druivenrassen reeds aanplantten in 1995.

De wijnmaker is hun zoon Jean-Paul, die oenologie stu-

30

De Wijnspiegel Nummer 90 deerde in Reims. Zijn doel is wijnen van hoge kwaliteit te produceren met de typische eigenschappen van het Libanese klimaat en het (Khoury) terroir. In 2012 behaalde Château Khoury de bio-certificatie.

Jean-Paul gebruikt als ‘cépages nobles’ cabernet sauvignon, merlot, syrah, cabernet franc, caladoc (grenache noir x malbec) en petit verdot voor zijn rode wijnen, en chardonnay voor zijn witte. Uniek voor Libanon is de recente aanplant van Elzasser exoten: riesling, pinot noir, pinot gris, gewürztraminer. Het rendement is gemiddeld ongeveer 30 hl/ha, zijnde 1,5 kg druiven/stok.

De pluk gebeurt manueel en de druiven worden ter plekke, in de wijngaard, gesorteerd. De vinificatie is parcellair.

Thermo-gereguleerde inox vaten staan borg voor een correcte gisting, die bij rode wijn gevolgd wordt door de malo.

De lagering van de rode wijnen gebeurt vaak op Franse eiken vaten die zich op 12 m onder de grond bevinden en gevrijwaard zijn van temperatuurschommelingen.

4 weken. De lagering gebeurde 12 maand op Franse eik: 40 % vaten van 1 jaar; 60 % vaten van ongeveer 2 jaar.

Hoewel de wijn gebotteld werd in mei 2010, begon de verkoop pas 5 jaar later, in 2015. Het alcoholpercentage bedraagt 13 %. Deze wijn stond op de kaart bij Hertog Jan ***, die hem aanprees bij Japans Wagyu-rund façon Stroganoff met carpaccio van champignons en tomatenpoeder. Château Khoury beveelt Symphonie 2008 aan bij rood vlees, lam en schaap, plats en sauce.

Intens kersrood, ondoorzichtig met lichtgekleurde tranen. Een aromatische neus met evolutie in het glas.

We herkennen drop, vlierbloesem, paprika, zwart fruit en grafiet. Frisse aanzet en dan veel body maar tegelijk finesse. Evenwichtig en vineus met goede integratie van het hout. Lange afdronk bij deze wijn die aan Bordeaux doet denken. De wijnmaker beheerst zijn materie.

Proefavond Libanese wijnen: samenvatting • • •

Cuvée Ste Thérèse 2015 Deze wijn is interessant omdat hij een zeldzame assemblage is van caladoc (80 %) en pinot noir (20 %). Het rendement ligt hier hoger dan het Khoury-gemiddelde, nl. 40 hl/ha. De productie is goed voor ongeveer 8.000 fl./jaar.

De pinot noir werd geoogst begin augustus; de caladoc begin oktober. Na de ontsteling en persing, volgde een koude maceratie, een natuurlijke gisting en lagering op inox gedurende 6 maand. De botteling kwam er in mei 2016 en de verkoop in augustus. Het alcoholpercentage bedraagt 14 %. Deze wijn staat op de kaart bij restaurant Jonkman Brugge **, waar Jasper Van Papeghem, Beste Sommelier van België 2017, hem koos. Château Khoury prijst deze wijn aan bij grillades, rood vlees, sterke kazen.

Hij kan ook fris geserveerd worden als aperitief.

Medium donkerrood. Eerst gebrande geur, daarna aubergine, verstorven wild en eucalyptus dat het fruit wegdrukt.

Retronasaal is het fruit duidelijker middels rijpe bessen, bramen en zwarte kers. Fijne zuren en tannine die voor balans zorgen. Lange afdronk voor een wijn die nog verder moet verouderen.

8. Château Khoury (bis) Château Symphonie 2008 We hebben hier met een ‘quatre-quarts’ te maken: 25 % syrah, 25 % cabernet sauvignon, 25 % cabernet franc, 25 % merlot. Het rendement van de betrokken percelen is laag: 25 hl/ha; de totale productie bedraagt 24.000 flessen/jaar. De druiven werden manueel geplukt in september. Na persing volgde een endogene gisting gedurende

31

•

•

We proefden rosé, witte en rode Libanese wijnen.

We dronken een wijn van het oudste wijnhuis: Ksara (1857) en van het jongste: Ixsir (2008).

We proefden een oudere wijn: Musar blanc 2007, en een heel jonge: Coteaux du Liban, Blanc du Clos 2017.

We proefden ‘Franse’ blends, zoals Château Khoury, Château Symphonie 2008, en een typisch Libanese blend: Musar blanc 2007.

We maakten ook kennis met een zeldzame blend: Château Khoury, Cuvée Ste Thérèse 2015.

Wat kosten de geproefde wijnen?

1. Karam Wines, Karam Arc-en-ciel 2015: € 25, Gopic Retie (niet meer te verkrijgen) 2. Coteaux du Liban, Blanc du Clos 2017: € 15, Gopic Retie 3. Château Ksara, Ksara Blanc de blancs 2016: € 13,75, Andere Wijn, Den Haag 4. Chateau Musar, Musar blanc 2009: € 33,50, Gopic (speciale bestelling) 5. Château Ixsir, Ixsir Grande Réserve 2011: € 26, Vitis Vin, Drongen 6. Château Karam, St John red 2011: € 35, Retie 7. Château Khoury, Cuvée Ste Thérèse 2015: € 18, Gopic Retie 8. Château Khoury, Château Symphonie 2008: € 28, Gopic Retie

Dominique Markey Proefcommentaren opgetekend door Peter Kok en bewerkt door Gomaar Laureyns

De Wijnspiegel Nummer 90

De meesterproeven van 18 november 2018: het relaas van een deelnemer

Soms vraagt een mens zich af, hoe we het in godsnaam overleven… Het is een bekende songtekst, maar het zou zeker ook van toepassing kunnen zijn op de deelnemers van de meesterproeven van de Vlaamse Wijngilde. Zij werden op 18 november verwacht in de Loozen Boer in Lochristi. Onze eigenste commanderij Gent was immers organisator van deze editie. Bij aankomst werden de 24 kandidaat-meesters en de 26 kandidaat-grootmeesters dan ook begroet door penningmeester Frans en secretaris Fanny, en het was onze voorzitter Karel die de verwelkoming mocht uitspreken.

Het was mijn tweede deelname aan de meesterproeven: vorig jaar had ik de wijnen door elkaar gehaspeld, wat me dus op een herexamen kwam te staan. Nu ben ik niet iemand die snel opgeeft, en ik greep dan ook de kans om me op het jubileum-kapittel tot meester-wijnproever te laten introniseren met beide handen aan.

Nu, om daarin te slagen, moest ik natuurlijk nog een kleine, maar essentiële horde nemen: slagen in de meesterproef. Op het menu stonden de gebruikelijke elementen: een theoretisch examen en het herkennen van vier rode wijnen: een monocépage pinot noir, een monocépage

cabernet franc, een Bordeaux en een Rhône wijn. Beide opdrachten moeten in principe doenbaar zijn. Wijnmeester Dominique bezorgde me immers niet alleen een overzicht van de mogelijke theoretische vragen, maar ook een smaakprofiel van cabernet franc.

Hoewel we dus allemaal goed voorbereid waren (of konden zijn), merkte je toch wat zenuwachtigheid bij de drie kandidaten van Commanderij Gent: nog snel even een antwoord op de theorie afchecken, of nadenken wat de beste strategie is om de wijnen te identificeren. Gelukkig loopt de organisatie vlekkeloos en kunnen we op tijd aan onze proef beginnen.

In de zaal heeft elke kandidaat een plaats toegewezen gekregen, waar de te identificeren wijnen al klaar staan, en waar ook een theorie-examen klaar ligt. Beginnend met de theorie zie ik dat die meevalt: op de meeste vragen kan ik direct een antwoord formuleren, dus dat is al achter de rug.

Het proeven dan. Bij het blind proeven van verschillende wijnen probeer ik steeds mijn geest vrij te houden van vooroordelen, om te vermijden dat ik me vastpin op een

32

De Wijnspiegel Nummer 90 bepaalde oplossing die fout blijkt te zijn. Ik bespreek elke wijn apart en objectief, zodat ik dan aan de hand van mijn proefnotities kan bepalen welke glas met welke wijn overeenkomt. Wanneer ik de wijnen geĂŻdentificeerd heb, probeer ik steeds tegenargumenten te verzinnen: akkoord, deze wijn is de lichtst gekleurde, en dus waarschijnlijk pinot noir, maar klopt de neus ook? En de structuur?

Na wat heen en weer proeven ben ik redelijk zeker van mijn stuk, en schrijf ik mijn antwoorden neer. Ondertussen hebben een aantal andere kandidaten wijn bij gevraagd.

Liggen de wijnen zo dicht bij elkaar dat ze twijfelen? Of hebben ze gewoon dorst? Ik beslis om niets meer te veranderen, en dien met toch enige schrik het antwoordformulier in.

We vieren het op een mooie receptie, onder het genot van een glas mousserende wijn (AOP Touraine van Domaine Octavie, op basis van chenin chardonnay en pinot noir).

Op naar het kapittel, en daarna naar het grootmeesterschap! (maar eerst nog veel oefenen ).

Terug aangekomen in de zaal komen de klassieke vragen: welke wijnen heb je waar gezet? Wat heb je geantwoord op de theorie? Als blijkt dat we met minstens vijf kandidaten zijn met dezelfde oplossing voor de wijnen, voelen we ons al wat geruster: we zullen toch niet allemaal fout zijn, of wel?

Ondertussen is de jury natuurlijk volop aan het verbeteren. Terwijl wij nagelbijtend op de resultaten wachten, zijn zij waarschijnlijk de wijnen aan het herproeven. Ik zie toch af en toe een gevuld glas wijn naar achteren vertrekken?

Dan komt uiteindelijk toch het moment van de verlossing.

De geslaagden worden alfabetisch afgeroepen, ik mag me vanaf nu meester-wijnproever van de Vlaamse wijngilde noemen.

Geslaagd en gelukkig

Koen Lebegge

33

De Wijnspiegel Nummer 90

Sprokkels uit de losse pols Wijncitaat “Teveel en te weinig wijn. Geef een mens er niets van, en hij kan de waarheid niet vinden. Geef hem er te veel van, en het resultaat is hetzelfde.” (Blaise Pascal Frans wis- en natuurkundige en filosoof 1623-1662)

Wijnpersoon: Hugh Johnson Geboren in 1939 te Londen. Hij wordt beschouwd als de best verkopende wijnschrijver ter wereld. Sinds zijn eerste publicatie in 1960 heeft hij een pak boeken geschreven, de belangrijkste is misschien ‘The World Atlas of Wine’.

Dat was indertijd de eerste serieuze poging om wijngebieden in kaart te brengen en is tot op vandaag een referentie gebruikt door wijnliefhebbers en studenten wereldwijd.

Hij schreef o.a. voor The Sunday Times, Wine & Food en Queen Magazine. Met zijn eerste boek ‘Wine’ (1966) katapulteerde hij zichzelf tot één der meest belangrijke gastronomische schrijvers van zijn tijd.

Andere invloedrijke werken zijn: Hugh Johnsons Wine Companion en ‘The Story of Wine’, een reis door de geschiedenis van wijn begeleid door een 13-delige tv-serie.

‘A life Uncorked’ (2005) is een autobiografisch boek.

Hij was consulent voor Chateau Latour en British Airways.

De Fransen bekroonden hem tot ‘Chevalier de l’Ordre National du Mérité’. Hij is een grote tegenstander om wijnen te quoteren en noemde Robert Parker ooit ‘de dictator van de smaak’.

Wijnactualiteit: Cru Bourgeois Zouden ze er in Bordeaux na vijf jaar discussiëren eindelijk uit zijn? Men is overeengekomen om 3 niveau’s van classificatie te onderscheiden bij de Cru Bourgeois, namelijk Cru Bourgeois, Cru Bourgeois Supérieur en Cru Bourgeois Exceptionnel. De wissel gaat in vanaf 2020 Er komt een 5-jaarlijkse herziening waarbij een Château kan dalen of stijgen in het klassement. Misschien moeten de rechtbanken zich alvast opwarmen want de selectie gebeurt middels een blind proeverij door experts. Een onontkoombare maar gevoelige procedure, zo leerde het verleden.

Wijndruif: Lambrusco

bara, lambrusco grasparossa, lambrusco maestri, lambrusco marani, lambrusco montericco, lambrusco oliva, lambrusco salamino en lambrusco viadanese.

Wijnweetje: de meest biodynamische wijngaard van Europa.

Op de vraag waar je in Frankrijk de meeste biodynamische wijnbouwers vindt, zullen de meesten Loire of Rhône antwoorden. Maar de Elzas is, rekening gehouden met zijn klein areaal van 15.600 ha, duidelijk de koploper met 52 Demeter en Biodyvin gecertifieerde domeinen (cijfer van eind 2017). De Loire telde er toen 61 en de Rhônevallei 55, maar die zijn zo’n drie à vier keer groter. Bovendien rijpt 16,5% van de Elzasdruiven onder bio label, tegenover 8,7 % voor heel Frankrijk en 8 à 12% wereldwijd.

Enigszins verrassend is dat voor heel Duitsland, waar ‘godfather’ Steiner toch de helft van zijn leven doorbracht en doceerde, amper 74 domeinen geregistreerd zijn. De theorieën van Steiner bereikten Frankrijk via de Elzas, je vindt er de zetel van Demeter (Colmar) en Biodyvin en er zijn ook drie Steiner-Waldorf scholen. De biodynamische pioniers Eugène Meyer en J-P Frick zijn er al sedert begin jaren tachtig bezig, en dan zijn er natuurlijk nog de grote vaandeldragers Olivier Zind-Humbrecht en Jean-Michel Deiss. We kunnen zelfs spreken van een tweede generatie biodynamische wijnbouwers, die bovendien kunnen inspelen op een steeds grotere vraag van hun importeurs, vooral in Scandinavië en Japan.

Is dat nu veel of weinig? Als je weet dat 3% van de oppervlakte van Frankrijk uit wijngaarden bestaat, maar dat 20% van de in het land gebruikte pesticiden daarover verneveld worden en dat er nog steeds zo’n 60 additieven toegelaten zijn waarvan één derde schadelijke effecten, voornamelijk op allergisch vlak kan hebben geeft dat toch wel te denken? LW (Cijfers en info over de domeinen/wijnen: RVF okt. 18).

Gomaar

Verschillende Italiaanse variëteiten heten lambrusco, al dan niet met achtervoegsel. De vertaling betekent ‘wild’, men gaat er van uit dat dit een gedomesticeerde versie is van een wilde wijnstok. Het gaat over een blauwe druif, die naast voor wijn ook gebruikt wordt voor balsamico en grappa. Ze is gemakkelijk te kweken en geeft noch veel suikers, noch veel tannine. Bekendst is allicht de Lambrusco wijn die er mee gemaakt wordt. Er bestaat: lambrusco alessandria, lambrusca vittona, lambruschetto, lambrusco barghi, lambrusco di fiorano, lambrusco di sor-

34