De Wijnspiegel
P602638/P.B. 8685 – Afgiftekantoor Gent 1
Driemaandelijks tijdschrift van de Commanderij Gent - Jaargang 22 - 2015-2016 - Nr. 80 - Eerste kwartaal 2016
22ste Kapittel en Banket Zinfandel en Primitivo Domaine Rijckaert
De Wijnspiegel Nummer 80
0
Commanderij Gent AUGUSTUS 2015
Activiteitenkalender 2015 - 2016 SEPTEMBER 2015
19
Côtes de Nuits
Algemene vergadering
OKTOBER 2015 24
Blindproeven
NOVEMBER 2015 15
Nationale proeven
22
Nationale degustatie Fronsac en Canon Fronsac
DECEMBER 2015
JANUARI 2016 23
Zinfandel Primitivo
28 Plaimont : Côtes de Gascogne en Saint Mont
FEBRUARI 2016 20
Domaine Rijckaert
MAART 2016 19
Kapittel en Banket
20
Ken Wijn Wedstrijd
MEI 2016 5-8
Wijnreis Champagne
21
4de Wijnronde «Waalse pijl»
APRIL 2016 23
Corsica
JUNI 2016 18
Rioja
De Wijnspiegel Driemaandelijks tijdschrift van de Commanderij Gent Bestuur Commanderij Gent
Medewerkers aan dit nummer
Redactie
2015 -2016
Teksten:
Jacques Blancquaert
Pierre Paul Stacanov,
Drooghout 3 , 9860 Oosterzele
Voorzitter : Karel Vercruysse
Luc Wieme, Gomaar Laureyns,
jacques@blancquaert.be
Ondervoorzitter: Stefaan Deboosere
Georges De Smaele
redactie@commanderij-gent.be
Wijnmeester: Pierre Paul Stacanov
Foto’s:
Verantwoordelijke uitgever
Secretaris : Ann Waeyenberghe
Voorpagina : Jacques Blancquaert
Karel Vercruysse
Penningmeester: Frans Moens
Van het www geplukt
Rechtstro,29 - 9185 Wachtebeke
PR: Steffie van der Heiden
Gomaar Laureyns
voorzitter@commanderij-gent.be
Keldermeester: Ronnie Blancquaert
Proefcommentaren:
Redactieraad
Webmaster: Peter Kok
Peter Kok en Steffie van der Heiden
Luc Wieme, Piere Paul Stacanov,
Hoofdredacteur: Jacques Blancquaert
Hans De Smet, Luc Van Steendam
-2-
De Wijnspiegel Nummer 80
Speech van de voorzitter
4
Foto-impressie van het banket
8
Mineraliteit
29
4
Speech van de voorzitter
18
Domaine Rijckaert
7
Wijnen op het banket
23
Zinfandel en Primitivo
8
Kapittel en banket
29
Mineraliteit
15
Gin en Tonic
36
Een wijnstudent, deel 2
-3-
De Wijnspiegel Nummer 80
DE BANKETSPEECH VAN ONZE VOORZITTER Sta me toe even in te breken in deze heerlijke maaltijd; sta me toe om bij wijze van spreken de ‘sorbet’ van de avond te spelen … Als je voorzitter wordt van deze mooie Commanderij, dan hoort een speech op het banket tot het pakket, een ‘opt out’; een ‘speexit’, zo je wil, is niet voorzien. De traditie wil immers dat … tiens, zijn tradities er niet om gebroken te worden ? Helaas, ik moet sommigen onder jullie teleurstellen, deze traditie blijft alsnog overeind.
Bovendien weten de meesten hier aanwezig dat ik reeds een poosje actief ben in het bestuur. Ik hoorde in het verleden mijn voorganger, bij uitbreiding voorgangers, bij herhaling toch af en toe klagen over het fameuze ‘writers
bij één of andere Ijslandse bank en ook daarvan kennen we de afloop.
block’, het witte blad syndroom, … Allemaal toch zo erg niet dacht ik toen, maar dus nu … niet meer. Alleen dit is al een reden om het mandaat als voorzitter te beperken in de tijd. Ann, noteer je dit alvast op de agenda van de volgende bestuursvergadering ?
Gelukkig kennen we in België zoiets als een wettelijk vastgelegde bodemrente van zo maar eventjes vlot 0,11%... tof dat we dat toch nog hebben. We denken immers dat we ons steeds kunnen permitteren om wat royaler te zijn dan de rest van de ons omringende landen, denk maar aan onze staatsschuld en ons top overheidsbeslag.
OK, hier gaan we dan.
Beste leden van de Commanderij Gent, beste partners van de leden, beste wijnvrienden.
Dit is het dus het ‘probleem’. Gelukkig zijn we kenners en hebben wij daardoor een kapitale voorsprong op onze medelandgenoten. We kunnen immers dit euvel
Zoals u kon opmaken uit mijn inleiding is het mij een waar genoegen om vanavond, op één van de hoogtepunten van ons gildejaar, het woord tot jullie te mogen richten. Ik wens dan ook van de gelegenheid gebruik te maken om eens een probleem aan te kaarten.
zonder de minste moeite, met de glimlach en in een handomdraai, nou ja …, verhelpen. Ik merk het, u zit allemaal al op het randje van uw stoel.
Ik zit namelijk met een probleem … of neen, wij allen
Welaan, ziehier mijn voorstel: we decimeren met z’n allen onze spaarrekening (of rekeningen) en beleggen, netjes gespreid in de tijd, onze spaarcenten, met kennis van
hebben een probleem. Ik geef trouwens deze tip steeds als antwoord mee aan ondernemers op hun vraag of ze nu best alleen, dan wel met één of meerdere vennoten een bedrijf opstarten of leiden. Het is volgens mij immers beter om geconfronteerd te worden met “wij hebben een probleem” eerder dan “ik heb een probleem”.
zaken én emotie in … wijn. Let op, niet allemaal tegelijk naar de bank hé.
Eventjes de vuistregels van beleggingen in herinnering brengen.
Wij hebben dus met z’n allen een probleem. Aha ja voorzitter, hoe weet jij dat ? Wel, ik heb zo een vermoeden dat toch wel flink wat aanwezigen op dit kapittel en banket zich af en toe zal zorgen maken over de lage quasi nulrentes de laatste tijd. Het feit dat ons aller spaarboekje, en geef toe, we hebben allemaal wel
Ten eerste ‘kennis’. Weet waarin je belegt. Ken uw product. Een voorwaarde die we glansrijk en zonder veel poespas kunnen afvinken als ‘ok’.
Een tweede regel waaraan we met z’n allen spontaan denken is ‘spreiding’. Ook dit is er één die we p ro b l e e m l o o s k u n n e n a f v i n k e n . W i t t e , ro d e , mousserende, ja zelfs rosé, ook al is dit laatste een seizoensartikel, behoren tot de opties. Dan heb ik het
minstens eentje, flirt met de nulrente en dus al een tijdje niets meer opbrengt. En zo er al een opbrengst is dan wordt die netjes opgesoupeerd door de, weliswaar, lage inflatie. Heb je nog méér, dan ben je waarschijnlijk klant
- 4-
De Wijnspiegel Nummer 80
nog niet gehad over de schier onbegrensde mogelijkheden qua spreiding van het landenrisico. De wereldbol rond, een erg geglobaliseerd en uitgebreid aanbod dus. En voor wie van spreiding maar niet genoeg kan krijgen: je kan tevens in verschillende valuta gaan.
over schoenzolen ging … zouden er echt mensen zijn die weten hoe ‘sleet’ of een ‘nuance ervan’ ruikt ? Wat verder werd uit de doeken gedaan dat het ging over een rode Bourgogne.
Een derde regel die wel eens opduikt in de ‘literatuur’ is de regelmatigheid en de lange termijn. Beginnen we met
Of wat denken jullie van deze omschrijving: “briljant robijnrood, met een gekonfijt bouquet, yammy, maar ook met garrigues, verse groene vijgen en seksloos”. Groene
de regelmatigheid: wat kan je als vriend van de wijn beter dromen … met de regelmaat van de klok je beleggingsportefeuille screenen, er nieuwe flessen, dozen, kisten of voor zij die het wat groter zien, vaten aan toevoegen en andere … te verkopen natuurlijk, of op te drinken. Met dit laatste bekomen we uiteraard alleen
vijgen, ok, daar kunnen de meesten zich iets bij voorstellen, let wel: het moeten ‘verse’ zijn. Maar ‘seksloos’: hoe zou dat smaken of ruiken? Is dat belegen of net het tegenovergestelde ‘fris’? Is dat, voor de specialisten onder ons, perzik of pruim? En wat te denken van ‘yammy’ …
maar emotioneel rendement. Heeft vandaag natuurlijk ook een waarde !!
Om toch maar zeker te zijn: eventjes Google ingeschakeld. Dat laat me weten dat er een app bestaat die luistert naar de naam ‘Yammy’, ik vind ook nog een Japanse stripfiguur met dezelfde naam, maar ook nog een ‘Yammy Bustier Plus Size”, een artikel in het gamma van de exclusieve lingerie, niet meteen ‘seksloos’ te noemen, maar ook helaas ‘niet meer leverbaar’. Zo zie je
De lange termijn is ok, maar misschien al een beetje moeilijker om na te leven. Het vergeten in de kelder (of wijnkast) vergt van ons als wijnliefhebber enige discipline. Dat daar ook niet om het even welke château, appellatie, … voor in aanmerking komt is een open deur intrappen.
maar, voor je ’t weet breng je uw potentiële aankoper op het verkeerde been en hup … weg rendement.
Deze twee voorwaarden vereisen dus, zoal jullie horen, al wat meer discipline, maar zeker niet onoverkoombaar.
Soms heeft men het ook wel eens over ‘4 vruchten confituur’. OK, maar over welke vier vruchten gaat het dan? Het zou helpen bij de vraag naar wat je precies kan verwachten bij het ruiken of proeven. Boodschap die ik wil meegeven: maak het verstaan- en herkenbaar voor
Tot slot, een laatste regel die ik vanavond eventjes onder jullie aandacht wil brengen is: vermijd emotie bij beleggingen, de grootste vijand !! Ai ai , dit is echt een moeilijke, de ratio moet immers overheersen. Een tip in
de potentiële koper. Vermijd met andere woorden omschrijvingen zoals pakweg ‘venkelzaad, Oolong thee, steranijs, gegrilde watermeloen, … Ze halen het verwachte rendement naar beneden, gezien niet iedereen de ‘Oxford Companion to Wine’ machtig is.
deze: verlaat de platgetreden paden, doe eens iets ‘out of the box’, met een opwaarts potentieel. Waarom bijvoorbeeld niet eens een positie nemen in Zwitserse “petits cépages” ? Niet zo makkelijk, maar het ontdekken waard, zeker als je dan toch ter plaatse bent, op bezoek bij uw bankier.
Ziezo tot zover mijn betoog en eerste speech. Zette het jullie aan het denken ? Indien nog meer vragen of suggesties voor volgend jaar, één adres mail.
Goed, genoeg regels ! Wie zegt beleggingen, zegt ook rendement en omdat te vatten moeten we … inderdaad, verkopen … er van af geraken. Met onze kennis van de geuren, kleuren en smaken; daarnet nog in het kapittel aan bod gekomen, mag dit geen probleem vormen. Geen probleem om een andere te overtuigen van ons aanbod en zijn of haar portefeuille te laten openen.
Ik wens jullie, ook in naam van het bestuur, een smakelijke verderzetting van het banket, een leuk dansfeest en voor straks … een behouden thuiskomst.
K a re l Ve rc r u y s s e
Let daar bij wel op dat, indien je smaken en geuren beschrijft waar een gewone sterveling nog nooit van gehoord heeft, laat staan geproefd of geroken, al zeker niet in de context van wijn, dit jouw ‘case’ niet ten goede komt.
Zo las ik onlangs volgende commentaar: “de neus is fijn, maar met een scherpe nuance van sleet”. Los van het feit dat een dergelijke omschrijving in het ten gelde maken van je belegging niet echt zal helpen, moet je je er voor hoeden te veel een eigen woordenschat te hanteren. “Een nuance van sleet”: even dacht ik dat het
- 5-
De Wijnspiegel Nummer 80
Kapittel Receptie met mondplezier Champagne Prévoteau-Perrier Brut Blanc de Blancs ****** Intronisatie tot Grootmeester Wijnproever Rik De Buysser Gomaar Laureyns Kristof Martens Meester Wijnproever Filip Casselman Marnix De Gusseme Gezel Wijnproever Koen Lebegge Luc Maes
Banket
Carpaccio van Bretoense zeebaars, gekonfijte ajuin & selderijs
Le L d’or de Pierre Luneau, Muscadet-Sèvre-et-Maine sur lie 2013 ***
Torentje met „aiglefin“ vergezeld van een kruidenslaatje
Le Rocche Malatestiane, Antica Marineria, Rubicone 2013 Le G de Château Guiraud, Bordeaux blanc 2014 ***
Anjou-duifje in kataïfideeg
Château Villeneuve Vielles Vignes, Saumur-Champigny 2011 Cellers Augustus-Forum, Augustus Cabernet Franc, Pénédes 2012 ***
Nougat glacé met warme bramen en vers gedraaid aardbeienijs
Château de Jau, Chez Jau, Rivesaltes Grenat 2010 ***
Mokka en versnaperingen
******
Dansfeest met Discobar Ludwigs
-6-
De Wijnspiegel Nummer 80
XXIIste Kapittel & Banket Wijnkaart Lochristi, 19 maart 2016
van wijnstokken die voor diversiteit in de wijngaard zorgt - in tegenstelling tot het klonen, dat identieke kopies van dezelfde wijnstok voortbrengt.
Champagne Prévoteau-Perrier Brut Blanc de Blancs Het huis Prévoteau-Perrier is gevestigd te Damery, in de Marnevallei, ten westen van Epernay. De 30 ha wijngaarden (waarvan 22 ha in eigendom) liggen verspreid over Damery en omgeving, Epernay en Chouilly & Le Mesnil sur Oger (Côte des Blancs). De jaarlijkse productie ligt rond de 300.000 flessen, waarvan 80% ter plaatse verkocht wordt aan particulieren. Bij de vaste bezoekers horen de hotelschool van Koksijde en groepen onder begeleiding van Alain Boeykens. Men vindt Prévoteau-Perrier ook in een VIPtent op de Kwaremont tijdens de ronde van Vlaanderen.
Deze droge witte `G de Guiraud' is gemaakt met 70% Sauvignon Blanc en 30% Sémillon van op een 15 ha groot perceel met een zandhoudende kiezelbodem. De gisting gebeurt op eiken vaten van één wijn (waar de Sauternes in rijpte). Na de gisting blijft de wijn ongeveer 9 maanden op vat alvorens te worden gebotteld. Château de Villeneuve Vielles Vignes, Saumur-Champigny 2011 Château de Villeneuve, met 25 ha wijngaarden, is sinds meer dan 40 jaar eigendom van de familie Chevallier. Het domein heeft zich opgewerkt tot één van de toppers in Saumur (wit) en SaumurChampigny (rood). De wijngaard rond het kasteel wordt biologisch b e b o u w d , z o n d e r o n k r u i d v e rd e l g e r s , i n s e c t i c i d e s o f kunstmeststoffen.
De Brut Blanc de Blancs is een cuvée van 100% chardonnay, afkomstig uit Chouilly, Trépail, Epernay en Damery. Deze samenstelling geeft de wijn een verschillend karakter dan de blanc de blancs uit de Côte des Blancs. De assemblage omvat drie jaargangen, waarvan 50 à 60% reservewijnen. De wijn rust minstens drie jaar “sur lattes” en is gedoseerd op 8,6 g/l.
De Vielles Vignes is afkomstig van drie percelen met stokken van 55 tot 75 jaar oud en lage rendementen van 35 hl/ha, 100% cabernet franc. De gisting verloopt in grote eikenhouten kuipen. De 14 maanden rijping gebeurt op oude vaten van 500 liter.
Le L d’or de Pierre Luneau, Muscadet-Sèvre-et-Maine sur lie 2013 Het domein Luneau-Papin van Pierre Luneau, zijn vrouw Monique en hun zoon Pierre-Marie is één van de vaandeldragers van de Muscadet. Het domein omvat ongeveer 50 ha en produceert een breed gamma, waaronder verschillende terroir-getypeerde cuvées. Het domein is in overgang naar biologische wijnbouw. MuscadetSèvre-et-Maine is de belangrijkste sub-appellatie van de Muscadet, waarvan het 2/3 van de productie vertegenwoordigt. De AOC is daarmee de belangrijkste in volume van de hele Loirevallei.
Cellers Augustus-Forum, Augustus Cabernet Franc, Pénédes 2012 Dit project van Joan Roca en Josep Puig werd in 1990 opgestart, met de aankoop van arme gronden in Catalonië en de aanplant van de toen moderne Franse druivenrassen chardonnay, cabernet sauvignon, merlot en cabernet franc. De naam van het domein verwijst naar de Via Augusta die vroeger van Cádiz naar Rome liep. Het domein produceert ook de Forum-azijn, die ondertussen voor het domein belangrijker geworden is dan de wijnproductie.
De “L d’or” is gemaakt met 100 % melon de Bourgogne, het enige toegelaten druivenras voor Muscadet, afkomstig van 30 jaar oude stokken, aangeplant op een granietbodem. De wijn rijpt 9 à 11 maanden “sur lies” (op een bezinksel van gistcellen) en ondergaat regelmatig “bâtonnage” (het opschudden van het bezinksel om een intenser contact met de wijn te verkrijgen).
De cabernet franc is afkomstig van een wijngaard op ondiepe bodem met veel keien en een zeer goede drainage. De zee ligt vlakbij (4 km), waardoor de zeebries de hoge zomertemperaturen tempert. De alcoholische gisting en maceratie duren samen 26 dagen en de vatrijping op deels nieuwe Franse eik 13 maanden. Slechts 5300 flessen.
Le Rocche Malatestiane, Antica Marineria, Rubicone 2013 Le Rocche Malatestiane is een coöperatieve in Emilia-Romagna, gevestigd in Rimini aan de Adriatische kust. De naam verwijst naar Malatesta, de edelen die over Rimini heersten van de dertiende tot de zestiende eeuw. De coöperatieve verenigt 500 wijnbouwers die 800 ha wijngaarden beheren, verspreid over het heuvelland van de provincie Rimini, met een grote verscheidenheid aan terroirs. Meer dan 70% van de productie bestaat uit sangiovese.
Château de Jau, Chez Jau, Rivesaltes Grenat 2010 Dit domein uit de Roussillon gaat terug tot de 12de eeuw, wanneer het door monniken werd gesticht. Het kasteel zelf dateert van 1789. Sedert 1974 is de familie Dauré eigenaar van het kasteel, dat omgeven wordt door ongeveer 100 ha wijngaarden en 500 ha garrigue. Er wordt een uitgebreid gamma wijnen geproduceerd, met Côtes du Roussillon in wit en rosé, Côtes du Roussillon Villages (rood), verschillende landwijnen en vin doux naturel.
Deze Antica Marineria is een Rubicone IGT. Hij is gemaakt van rode sangiovese druiven uit het heuvelachtig hinterland van Rimini, op 150 m boven de zeespiegel en met een klei- & kalkbodem. Het sap wordt onmiddellijk van de schillen gescheiden en de vinificatie gebeurt volledig zoals voor witte wijn. De gisting en rijping gebeuren deels op vat (Franse eik), deels in cementen cuves.
Rivesaltes lijkt onlosmakelijk verbonden met de witte Muscat de Rivesaltes. Toch is er ook de aparte herkomstbenaming Rivesaltes, in de kleuren “ambré” en “grenat”. Deze Rivesaltes grenat is gemaakt van 100% grenache noir, afkomstig van oude stokken op een bodem van zwarte leisteen. De omzetting van de suiker in alcohol wordt stopgezet tijdens de schilweking (“mutage sur grains”). Daarna volgt een maceratie van ongeveer 3 weken. De botteling gebeurt zo snel mogelijk.
Le G de Château Guiraud, Bordeaux blanc 2014 Château Guiraud werd in 1855 geklasseerd als premier cru van Sauternes en Barsac. Sedert 2006 is het domein van meer dan 120 ha in handen van Robert Peugeot (van de auto’s), Olivier Bernard (domaine de Chevalier), Stephan von Neipperg (Canon La Gaffelière) en Xavier Planty, die het domein sinds 1991 beheerde. Château Guiraud is de allereerste premier cru classé uit Sauternes die het officiële AB (Agriculture Biologique) label heeft verkregen. Dat gaat gepaard met een bijzondere zorg voor flora en fauna (onder meer door het aanplanten van hagen) en “massale selectie”
Pierre Paul Stacanov Wijnmeester
-7 -
De Wijnspiegel Nummer 80
Een foto- impressie
-8 -
De Wijnspiegel Nummer 80
-9 -
De Wijnspiegel Nummer 80
- 10 -
De Wijnspiegel Nummer 80
- 11 -
De Wijnspiegel Nummer 80
- 12 -
De Wijnspiegel Nummer 80
Achter de schermen van den lozen boer ‌
- 13 -
De Wijnspiegel Nummer 80
Een oplossing voor wijn met kurk Trevi produceert groene stroom uit afval. Trevion verkoopt de groene stroom van Trevi. U koopt groene energie bij Trevion aan een scherpe prijs. Met het verschil in prijs koopt U wijn. Is de fles goed dan drinkt u ze uit en geniet ervan. Heeft de fles kurk dan maakt Trevi er elektriciteit van en hierdoor kunnen wij u een extra korting geven op uw elektriciteitsprijs. Bel ons vandaag nog op 09/255.70.10 en vraag naar de formule voor wijnliefhebbers.
Trevion nv Dulle-Grietlaan 17/17 9050 Gentbrugge Belgium
T F E S
+32 9 255 70 10 +32 9 222 88 89 info@trevion.be www.trevion.be
ISO 14001 ISO 9001 BE 0839.663.969
- 14-
De Wijnspiegel Nummer 80
GEEN SLECHT WOORD OVER GIN EN TONIC ! Georges De Smaele
De geschiedenis leert ons dat gin,net zoals Jenever, wordt gemaakt van jeneverbessen als hoofd-ingrediënt. Al eeuwen kent men de geneeskundige eigenschappen van deze besjes, vooral als remedie tegen maagklachten. In de 16e eeuw voegde men voor het eerst alcohol toe aan dit drankje om het langer te kunnen bewaren. Toen de Engelsen zagen tijdens de 35 jarige oorlog (start 1618) tegen de Spanjaarden zagen dat hun Nederlandse bondgenoten meer krijgsmoed kregen na het drinken van jenever, namen zij die gewoonte over. Ze noemden de drank kortweg Gin. In Engeland heeft deze sterke alcoholische drank een eigen ontwikkeling doorgemaakt en is hij uitgegroeid tot een typisch Brits product. Rond 1700 werd er maar liefst 12 miljoen liter per jaar geproduceerd. Met de verfijning van het productieproces steeg ook de kwaliteit van Gin.
De basis van het maken van Gin start met een neutrale graanalcohol (gerst, rogge, tarwe). De bekomen alcohol wordt vervolgens op smaak gebracht. Aan gewone Gin worden smaakstoffen toegevoegd.
B
ij overmatig gebruik klopt deze titel niet,
maar een glaasje Gin en Tonic geeft ons veel geestelijk, lichamelijk en culinair genot. Momenteel kent deze combinatie van drank een echte rage en het lijkt wel alsof iedereen zijn eigen Gin op de markt wil brengen. Recent kwamen twee gepensioneerde apothekers uit Sint-Lievens-Houtem en Hendersem in het nieuws met hun creatie van hun Quantum Satis Gin. Door het accent te leggen op het onschadelijk en potentie verhogend gin ingrediënt Damiana bleek men een gat in de markt aan te boren, hoewel het libido effect van het kruid nooit wetenschappelijk is bewezen. Wat niet baat, niet schaadt?
HET LIEFDESLEVEN OPKIKKERTJE QUANTUM SATIS
Vertaling uit het Latijn: zoveel als nodig
14 geselecteerde kruiden met zoals in iedere Gin de jeneverbes als basis met o.a. staartpeper, korianderzaad, engelwortel, zoethout, paradijszaad, piment, gember, damiana…..
SMAAKMAKERS: jeneverbes, citroen- en sinaasappelschillen, koriander, lis- en engelwortel, kaneel, amandel, zoethout, nootmuskaat, karwei, kardemon…..
Uniek is dat in Quantum Satis het kruid Damiana is opgenomen in de smaakmakers.
JENEVERBES: bij wet is dit de enige smaakmaker die verplicht in Gin en Jenever moet worden gebruikt.
Damiana is een sleutelbloem uit Zuid-Amerika die een groene aardtoets aan de smaak van de Gin geeft.
Voor de komst van Viagra was Damiana dan ook te vinden in iedere apotheek als (vermeend) afrodisiacum.
Door de apothekers aangesproken distillateur: Aalsterse stokerij De Moor.
Te verkrijgen: Brasserie Boulevard-St.-Martens-Latem, Wijnhuis Bollaert-Merelbeke, De SoetekoekeOosterzele…..
Met uitzondering van enkele Belgische en Nederlandse jenevers, wordt Gin meestal niet gerijpt op houten vaten, maar wordt de blanke alcohol enkel versneden met water voor hij gebotteld wordt.
Voor gedistilleerde Gin worden kruiden (botanicals in vaktaal) samen met alcohol in een distillatieketel verhit. Zo gaan de alcohol en de kruidenaroma’s in stoomvorm over naar een tweede ketel. Ook distillatie via een distillatiekolom is gebruikelijk. Hierbij wordt de alcohol verhit in een vat met daarboven een pijp met verschillende botanicals. De stoom afkomstig van de alcohol gaat door de kruiden heen naar de tweede ketel. Een andere manier van distilleren noemt men de vacuümdistillatie waarbij de druk op de distillatieketel verlaagd wordt, zodat men kan distilleren zonder te verhitten wat geen afbreuk doet aan de geur en de smaak.
- 15 -
De Wijnspiegel Nummer 80
In het kader van de huidige gin-tonic rages is het best leuk ook iets te weten over de Tonic geschiedenis. In 1838 genas een Peruaanse medicijnman een Spaanse gravin van malaria met een uittreksel van de schors van de kinaboom. Dit bitter mengsel onder andere bestaande uit water, suiker en fruitextracten groeide uit tot een lekkere combinatiedrank met Gin. Sindsdien gedragen Gin en Tonic zich als onafscheidbaar koppel. De subtiele smaaktoetsen van beiden zorgen ervoor dat men eindeloos kan combineren en dat men steeds nieuwe gin drankjes kan uitvinden. Mits gebruik van het juiste serveerglas voor een Gin&Tonic (Longdrinkglas, Tumbler- whiskyglas, groot breed voet glas voor speciale garnituren zoals jeneverbessen, frambozen, limoen,
zeste…..) verzeker ik je een waar mondgenot. Vergeet de ijsblokjes niet!
ENKELE TOPMERKEN: Bombay Sapphire, Tanqueray, Gordon’s, Beefeater, Hendrick’s…..
Maar elke zich respecterende wijn- en distillathandelaar biedt momenteel tientallen referenties aan, ook Belgische (Cockney’s Gin is de oudste Belgische Gin). Aan u de keuze om uw lievelingsgin te ontdekken.
Georges De Smaele, wijn- en spirit recensent.
- 16 -
De Wijnspiegel Nummer 80
Een berichtje van de redactie : Om budgetaire redenen wordt uw trouwe Wijnspiegel in zwart/wit gedrukt, behalve de kaft natuurlijk. Maar ‌ de Commanderij Gent is mee met de nieuwe trends en zet vanaf het nummer 80 uw Wijnspiegel in zijn volle kleurige glorie op het internet. Dus wanneer u alles in kleur wil zien, surf naar www.issuu.com/winepps
- 17 -
De Wijnspiegel Nummer 80
Domaine Rijckaert - Mâconnais & Jura Pierre Paul Stachanov
eerste ervaring als wijnmaker. In 2007 wordt hij wijnmaker en beheerder van Domaine des Poncétys in Davayé toevallig of niet het dorp waar ook Jean Rijckaert zijn kelder heeft. Vanaf 2013 neemt hij Maison Rijckaert over.
Jean Rijckaert is een Luikenaar die sedert 1998 zowel in de Mâconnais als in de Jura witte wijnen produceert van topniveau. Tijdens de wijnreis naar de Jura proefden we zijn Arbois en Côtes du Jura ter plaatse. Deze proefavond bood ons de kans om wijnen te proeven uit twee verschillende wijnstreken, maar van eenzelfde gedreven en bedreven hand. Bovendien overheerst in beide gebieden de chardonnay, waardoor de terroir-expressie nog duidelijker naar boven kon komen. De typische savagnin uit de Jura ontbrak evenmin. De avond werd voorgesteld door Florent Rouve, die sedert 2013 het domein geleidelijk overneemt.
Het domein in cijfers De eigen wijngaarden van het domein omvatten 4 ha in de Mâconnais en 5,5 ha in de Jura. In de Mâconnais bezitten ze percelen in de herkomstbenamingen Viré-Clessé, Mâcon-Lugny, Mâcon-Montbellet en Saint-Véran. In de Jura produceren ze Arbois en Côtes de Jura. De wijnen worden dan ook op twee locaties geproduceerd: Davayé in Bourgogne, en Les Planches, nabij Arbois, in de Jura. Naast de productie van eigen wijngaarden, vinifieert en commercialiseert het domein ook wijnen op basis van aangekochte druiven. Zo valt de productie uiteen in twee soorten flessen: die van het eigen domein, met een groen etiket en capsule, en die van aangekochte druiven, met een bruin etiket en capsule.
Jean Rijckaert In 1954 werd Jean Rijckaert in Limburg geboren. Alvorens naar Frankrijk te emigreren, werd hij Luikenaar en kok. In 1990 sticht hij samen met die andere Belg in Bourgogne, Guffens-Heynen, het wijnhuis Verget. Vanaf 1998 heeft hij zijn eigen wijndomein, verspreid over de Mâconnais en de Jura. Sedert 2013 besluit hij het wat rustiger aan te doen en laat hij zijn domein over aan Florent Rouve. Samen met zijn vrouw Régine baat Jean Rijckaert nog een B&B in Leynes uit.
Afhankelijk van de oogstjaren, produceert het domein 120 000 à 150 000 flessen per jaar. Daarvan zijn er 35 000 -à 45 000 uit de Jura en 85 000 à 105 000 uit Bourgogne. Slechts 4 0 à 50% van de productie komt van eigen druiven. De rest is afkomstig van aangekochte druiven, vanuit de Mâconnais, zoals voor de Pouilly-Fuissé, waar Rijckaert geen wijngaarden heeft, maar ook uit de Côte de Beaune, met prestigieuze appellaties als Corton-
Florent Rouve De opvolger van Jean Rijckaert is geboren te Montpellier in 1975. In 1992 verhuist hij naar de Jura en beleeft er zijn
- 18 -
De Wijnspiegel Nummer 80
Met 900 ha is chardonnay het meest aangeplante druivenras, gevolgd door de lokale savagnin (450 ha) voor witte wijnen. Bij de blauwe druiven overheerst pinot noir met 270 ha, gevolgd door poulsard (300 ha) en trousseau (160 ha). Mâconnais De Mâconnais is één van de subregio’s van de Bourgogne en omvat ongeveer 6000 ha wijngaarden, verspreid over een strook van 35 km lang over 10 km breed, van Cruzille/ Chardonnay in het Noorden tot Chaintré/ Saint-Vérand in het Zuiden. Dit is voor 80% een gebied van witte wijnen. Als herkomstbenamingen onderscheidt men:
- de (sub-)regionale - Mâcon, - Mâcon-villages en - Mâcon-villages + naam van gemeente; - vijf gemeentelijke appellaties of cru’s: - Pouilly-Fuissé, - Saint-Véran, - Viré-Clessé, - Pouilly-Vinzelles en - Pouilly-Loché.
Charlemagne, Meursault of Puligny-Montrachet. De naam van de wijnbouwer die de druiven levert staat meestal ook op het etiket vermeld. De stijl van het huis Zowel in de wijngaard als in de kelder werkt het domein zeer consequent en op een gelijkaardige wijze voor alle wijnen - ook voor de aangekochte druiven. In de wijngaard wordt er geploegd en via “lutte raisonnée” enkel behandeld tegen meeldauw en oïdium. De oogst gebeurt manueel. In de kelder is het recept zeer eenvormig: zachte, langzame persing, gevolgd door vinificatie op vat (weinig of geen nieuwe eik) en een lange rijping - meestal meer dan een jaar - “sur lies”, met minimale interventie tijdens de rijping. Het resultaat zijn wijnen met een duidelijke terroirexpressie, fraîcheur en bewaarpotentieel.
-
Momenteel zijn er binnen deze gemeentelijke herkomstbenamingen geen Premier Cru’s, maar er zijn dossiers in voorbereiding om sommige percelen als dusdanig te laten erkennen. vanzelfsprekend zijn hier ook de regionale Bourgogne appellaties te vinden: - Bourgogne, - Bourgogne aligoté, - Bourgogne Passe-tout-grains, - Coteaux Bourguignons en - Crémant de Bourgogne.
Kleibodems overheersen, in mindere of meerdere mate aangevuld met kalksteen. De interessantste wijngaarden bevinden zich op de hellingen, op een hoogte van 250 meter. De oriëntatie van de wijngaarden varieert, maar is vooral Oost en Zuid-Oost. Het landschap wisselt af tussen zacht glooiende hellingen en indrukwekkende rotsformaties zoals in Solutré of Vergisson.
Jura De Jura als wijnstreek omvat ongeveer 2000 ha die zich uitstrekken van Salins-les-Bains in het Noorden tot SaintAmour in het Zuiden. In het Oosten wordt het gebied begrensd door het eerste kalkplateau van het Jura-massief en in het Westen door de vlakte van de Bresse. De wijngaarden van de Jura vormen een spiegelbeeld van die van de Côte d’Or, met Arbois en Buvilly op dezelfde breedtegraad als Puligny- en Chassagne-Montrachet.
Chardonnay vertegenwoordigt 80 % van de aanplant. Voor de rode wijnen overheerst de gamay, naast de pinot noir. De aanwezigheid van de gamay is historisch te verklaren: de regio maakte geen deel uit van Bourgogne tijdens de Middeleeuwen, toen de druif er werd verbannen door de Hertog.
Als herkomstbenamingen onderscheidt men: Arbois Château-Chalon L’Étoile Côtes du Jura Macvin Crémant du Jura
-
«Au sud-ouest de Tournus, les monts du Mâconnais offrent une succession de sommets boisés et de petites vallées, idéales pour la culture de la vigne.»
De wijnstokken bevinden zich op redelijk steile hellingen, op een hoogte tussen 200 en 400 meter, met kalkrotsen in de ondergrond. Het klimaat is semi-continentaal, wat zorgt voor grote temperatuurschommelingen tussen de seizoenen, maar ook tussen dag en nacht. Vooral dat laatste is zeer bevorderlijk voor de kwaliteit van de wijnen. - 19 -
De Wijnspiegel Nummer 80
De vinificatie gebeurt volledig op eikenhouten vaten, 80% van 5 à 8 wijnen en 15% recentere en 5% nieuwe vaten. Rijping gedurende 15 maanden “sur lies”, met slechts 1 à 2 “bâtonnages” om de wijn niet te zwaar te maken.
Proefverslag Vieilles Vignes 2013 Macon-Fuissé
Mooi gekleurd, helder strogeel, blinkend, mooie viscositeit. Wat gesloten in de neus, met appeltjes, iets floraals, iets mineraals (rokerige vuursteen). Vol van smaak: de zuren zijn aanwezig, met redelijk wat molligheid. Een wijn met veel pit. In de afdronk blijven de zuren hangen. Gebalanceerde wijn, pittig.
Deze cuvée is afkomstig van 40 à 45 jaar oude stokken op een redelijk steile helling gericht op het Zuid-Oosten, met een bodem van kiezels van kalk en een ondergrond van rode klei. De wijngaard ligt op 250 à 270 meter hoogte. De vinificatie gebeurt volledig op eikenhouten vaten, 70% van 4 à 9 wijnen en 30% recentere, maar geen nieuwe eik. Rijping gedurende 14 maanden “sur lies”, met slechts 1 à 2 “bâtonnages” om de wijn niet te zwaar te maken.
14,7/20 14,95€
Helder strogeel, mooie viscositeit. Aroma’s van boter, citrus (pompelmoes), mineraal (vuursteen), vanille en exotisch fruit (ananas, lychee). Mollige aanzet gevolgd door zuren en caramel in de vrij lange afdronk. De wijn is nog niet versmolten maar is wel een voltreffer.
Les Vercherres 2013 Viré Clessé "Les Vercherres" ligt ook op het grondgebied van Montbellet. De bodem wordt gekenmerkt door steenpuin op een bovenlaag van klei en een ondergrond van kalksteen. De wijngaard met stokken van 40 à 45 jaar oud, is gericht op het Oosten en geniet volop van de zon. In 2013 bedroeg het rendement slechts 35 hl/ha.
14,2/20 14,70€
L’Epinet 2014 Viré Clessé
De vinificatie gebeurt volledig op eikenhouten vaten, 70% van 4 à 5 wijnen en 20% recentere en 10% nieuwe vaten. Rijping gedurende 16 maanden “sur lies”, met slechts 1 à 2 “bâtonnages” om de wijn niet te zwaar te maken.
Viré-Clessé is de meest noordelijk gelegen cru van de Mâconnais, met vaak een elegant evenwicht. "L'Epinet" is een perceel in Montbellet, ten Noorden van Viré. Het is een terroir dat altijd een zeer precieze structuur aan de wijnen meegeeft, met een grote aromatische intensiteit en een mooie mineraliteit. De wijngaard ligt aan de voet van een helling, gericht op het Oosten, met veel zonlicht. De bovenlaag van klei rust op een ondergrond van kalksteen. De wijnstokken zijn 25 à 30 jaar oud en produceerden in het gulle jaar 2014 tot 55 hl/ha.
Mooi helder, schitterend, goudgeel. Hout in de neus, fris mineraal, lactisch, appel, citrus, Poire Williams, appeltaart, vanille. Krachtige wijn met veel body en een mooie, strakke structuur. Lange afdronk. Minder toegankelijk dan de vorige wijn, maar met meer potentieel.
15,0/20 19,15€
- 20 -
De Wijnspiegel Nummer 80
De vinificatie gebeurt volledig op eikenhouten vaten - geen nieuwe eik, vooral vaten van 5 à 6 wijnen. De rijping gedurende 22 maanden gebeurt “sur lies”, met slechts 1 à 2 bitonnages om de finesse en de elegantie te vrijwaren.
En Avonne 2013 Saint-Véran “En Avonne” is een perceel in het Zuiden van de AOP Saint-Véran, in de gemeente Chasselas. De 40 jaar oude stokken staan op een steile helling gericht op het Oosten. De bodem van steenpuin op rode klei heeft ook wat zandsteen, wat hem lichter maakt. De ondergrond met kalksteen zorgt voor een armere bodem die de rendementen beperkt - tot 30 hl/ha in 2013.
Strogeel, helder, briljant. Mineraal in de neus, floraal, pompelmoes, wit fruit, boter. Vettigheid in de aanzet, gevolgd door fijne zuren. Zeer evenwichtig. Zeer lange afdronk. Dit is een gastronomische wijn met elegantie.
15,3/20 15,20€
De vinificatie gebeurt volledig op eikenhouten vaten, 60% van 5 à 6 wijnen en 30% recentere en 10% nieuwe vaten. Rijping gedurende 16 maanden “sur lies”, met slechts 1 à 2 “bâtonnages” om de wijn niet te zwaar te maken.
Les Sarres 2012 Chardonnay, Côtes du Jura "Les Sarres" is een perceel in de gemeente Buvilly, op een ideaal terroir voor witte wijnen. Het perceel is voor 85% aangeplant met chardonnay en voor 15% met savagnin. De bodem bestaat uit grind van kalksteen en fossielen van schelpen, op een ondergrond van grijze mergel. De wijngaard ligt gericht op het Oosten, tegenover Pupillin, en geniet volop van de ochtendzon.
“Oud goud” = donkerder goudgeel, sterk tranend, geconcentreerd, schitterende spiegel. Vrij gesloten neus, na walsen mineraal, floraal, houttoetsen (boter, caramel, brioche), citrus, rijp exotisch fruit. Vettig in de aanzet, romig in het midden en naar het einde toe aciditeit. Lange afdronk. Frisse, lekkere, elegante wijn met veel materie.
100% chardonnay van 25 jaar oude stokken. De vinificatie gebeurt volledig in eikenhouten vaten (geen nieuwe eik, de meeste van 6 tot 8 wijnen en 20% recentere vaten). De rijping duurt tot 22 maanden, “sur lies”, met twee of drie “bâtonnages”. Niet-oxidatieve stijl - de vaten worden regelmatig bijgevuld om het verlies door de poriën van het hout te compenseren.
15,3/20 19,75€
En Paradis 2013 Chardonnay, Arbois “En Paradis” is een perceel dat recht tegenover de kerk van Arbois ligt, met een bodem van zware klei, blauwe mergel, zand-en kalksteen. De sterk hellende wijngaard is gericht op het Westen. Het is een eerder “fris” terroir, dat tot uitdrukking komt in de minerale elegantie van de wijnen. Het ligt in het Zuiden van de AOP Arbois, Argiles lourdes, marnes bleues irisées du Lias, grès et calcaire.
Geler dan de vorige wijn (een jaar ouder). Vanillekoekjes, animaal, lactisch, noten. Deze wijn wordt gedragen door zijn aciditeit. Er zit wat bitter (bijna tannine) in zoals die in spinazie. Een vettige wijn met veel concentratie, heel mineraal ook. Heel lange afdronk. Dit is een wijn met een mooi verouderingspotentieel.
15,8/20
De stokken voor deze 100% chardonnay zijn 45 jaar oud. De vinificatie gebeurt volledig in eikenhouten vaten - geen nieuwe eik, vooral vaten van 3 à 4 wijnen en 25% recentere vaten. Tijdens de 18 maand durende rijping “sur lies” ondergaat de wijn geen overheveling, maar wel 3 tot 4 “bâtonnages”.
13,95€ Les Sarres 2012 Savagnin, Côtes du Jura Wijn afkomstig van hetzelfde perceel als de vorige, maar dan van 100% savagnin. De stokken zijn eveneens 25 jaar oud. De vinificatie vindt plaats in eikenhouten vaten - ook hier geen nieuwe eik, maar vooral vaten van 6 à 7 wijnen en 25% recentere vaten. De rijping gedurende 22 maanden gebeurt “sur lies”. Anders dan de chardonnay is er geen overheveling of “bâtonnage”. Ook hier geen oxidatieve stijl.
Groengeel, helder, schitterende spiegel. Zeer discreet, groengeel fruit (appels, kruisbes), licht lactisch (yoghurt), mineraal (jodium). Slanke, ranke edele zuren, finesse. Kortom fijne zuren en weinig of geen vettigheid. Dit contrasteert met de wijnen van de Mâconnais. Middellange afdronk maar zeer fijn. Wijn met een zeer luchtige structuur.
14,8/20 15,50€
Een verrassende neus met exotisch fruit, meloen, citrus (sinaasappel, roze pompelmoes), mineraal (silex), kruidig (groene kruiden en peper). Mooie aciditeit; de molligheid proef je amper. Bijzonder krachtige, droge wijn. Heeft finesse. Heel lange afdronk. Mooie lengte en een goede balans.
Vigne des Voises 2013 Chardonnay, Côtes du Jura De wijngaard met 45 jaar oude stokken ligt in de gemeente Buvilly, ten Zuiden van Arbois, een ideaal terroir voor witte wijnen. De zachte helling is gericht op het Zuid-Oosten. De bodem met fossielen en kalk rust op een koelere ondergrond van mergel die diepere wortelstelsels toelaat. De bovenlaag houdt de warmte van de zon lang vast en bevordert de rijping van de druiven.
16,1/20 18,60€
Proefcommentaren opgetekend door Peter Kok. Prijzen van de wijnen ter plaatse of bij bob@vynilla.be
- 21 -
De Wijnspiegel Nummer 80
- 22-
De Wijnspiegel Nummer 80
Zinfandel en Primitivo Pierre Paul Stacanov
Net als Zuid-Afrika met pinotage een typisch autochtone rode wijn produceert, zo heeft Californië de zinfandel, met dat belangrijk verschil dat het eigenlijk gaat om een geïmporteerd Europees druivenras zoals malbec in Argentinië of shiraz in Australië. Zinfandel is namelijk genetisch identiek aan de Italiaanse primitivo uit Puglia, die zelf van Kroatische origine is. De herkomst van zinfandel was decennialang voer voor ampelografen, maar zelfs als we het fijne van het verhaal kennen, blijft het vergelijkend proeven van de Californische en Italiaanse varianten een leerrijke ervaring. Tijdens onze proefavond probeerden we te ontdekken wat een oceaan en de geschiedenis voor verschil kunnen uitmaken. De eerste vier wijnen werden in detail voorgesteld, de tweede reeks van vier wijnen werd blind geserveerd, in twee Californisch-Italiaanse duo’s. Het onderscheid was niet altijd vanzelfsprekend.
Zinfandel had verschillende voordelen voor de wijnbouwers: het is een vroegrijp druivenras, met een hoge productiviteit en veel suiker (dus hoog alcoholpotentieel). Als nadeel zijn er de compacte trossen die voor onregelmatige rijping kunnen zorgen. Van zinfandel werden traditioneel verschillende types wijn gemaakt, vaak in overeenstemming met het productief karakter van de druif: lichtrode “claret” of rosé, de halfzoete “white zinfandel” (eigenlijk rosé), “Hearty Burgundy”,“Late Harvest” - met dank aan het natuurlijk alcoholniveau van 15 graden en meer. Zinfandel wordt pas sinds enkele decennia geassocieerd met rode kwaliteitswijn als vaandeldrager voor California. Met de herontdekking van zinfandel als kwaliteitsdruif kwam ook de zoektocht naar de wortels van deze authentieke Californische druif op gang, de zogenaamde “Zinquest”.
Dé Californische druif Zinfandel was sedert de 19de eeuw aanwezig in de Californische wijngaarden, van Napa en Sonoma tot in Mendocino (N-California). Tot het midden van de 20e eeuw was het de meest aangeplante druivenvariëteit. Zinfandel werd gepromoot als de ideale wijn voor bij het kalkoen ter gelegenheid van “Thanksgiving”. Zelfs tijdens de drooglegging bleven de wijngaarden zinfandel produceren die dan als tafeldruiven verscheept werd, om door liefhebbers stiekem gevinifieerd te worden.
Zinquest Een eerste hint naar de Europese wortels van zinfandel kwam er in 1958, toen Mike Grgich, Californisch wijnmaker van Kroatische afkomst, gelijkenissen opmerkte tussen de zinfandel-wijngaarden en de wijngaarden uit zijn thuisland. Een meer doorgedreven onderzoek kwam er in 1967 toen Austin Goheen aan de University of California Davis zich - 23 -
De Wijnspiegel Nummer 80
over de kwestie boog. Hij onderzocht in detail de gelijkenissen tussen de Californische zinfandel, de Italiaanse primitivo en de Kroatische plavac mali. Zijn conclusie: er kan geen uitsluitsel gegeven worden over de verwantschap van plavac mali met de twee andere druiven. Zinfandel en primitivo zijn daarentegen waarschijnlijk verwant.
eenvoudiger en ligt de verklaring in de nabijheid tussen Puglia en Kroatië, beide aan de Adriatische Zee. Primitivo dankt zijn naam aan het vroegrijp karakter (zie zinfandel). Het is een druivenras dat geschikt is voor warme temperaturen, met een donkerblauwe schil, dat volfruitige wijnen geeft met een lage aciditeit en een goed bewaarpotentieel. Traditioneel werd primitivo verwerkt in bulk- of blendwijnen, of in zoete en versterkte wijnen.
De beslissende stap kwam er in 1997, toen twee Kroatische wetenschappers, Pejić en Maletić, ter voorbereiding van de toetreding van hun land tot de Europese Unie, de lokale wijnbouw in kaart probeerden te brengen en de hulp inriepen van Carole Meredith (ook University of California). In 2001 volgde de DNA match: zinfandel is wel degelijk uit Kroatië afkomstig, waar het voorkomt als crljenak kastelanski, vernoemd naar het eiland Kastela voor de Dalmatische kust. Er werden verwijzingen naar de druif teruggevonden in geschriften uit de 14de eeuw, dan wel onder de naam tribidrag. Een gevolg van de ontdekking was een stijgende aanplant in Kroatië van de herontdekte druif.
In Italië vindt men primitivo vooral in Puglia, maar ook in Basilicata. In Puglia wordt primitivo gebruikt in de herkomstbenamingen DOC Gioia del Colle, DOC Salice Salentino en DOC Primitivo di Manduria. Deze laatste DOC dateert van 1974 en strekt zich uit over een zacht glooiende vlakte langs de kust. Het minimum alcohol niveau van 13.5% is één van de hoogste ter wereld voor een DOC van niet-versterkte wijnen. Er is ook een DOCG voor de zoete versterkte versie Primitivo di Manduria Dolce Naturale. Ampelografie - van mensen en goden De “Zinquest” was een sterk staaltje van ampelografie, de wetenschap over de wijnstok. Zoals vele wetenschappelijke termen is ampelografie gebaseerd op Grieks:. zo is “ampelos” Grieks voor wijnstok.
De Zinquest kan worden samengevat tot het “four letter word” ZPCT, zijnde: - Zinfandel - Primitivo - Crljenak Kastelanski - (eiland Kastela) - Tribidrag (14de eeuw)
Er hangt ook een mythologisch verhaal aan die naam. Ampelos was de naam van een minnaar van Dionysos, de god van de wijn. De vrolijke Ampelos had echter de goddelijke Maan beledigd en werd het slachtoffer van haar wraak. Toen Ampelos een stier aan het berijden was stuurde de Maan een horzel om de stier te prikken. Van de weeromstuit werd Ampelos op de grond geworpen en vertrappeld. Een ontroostbare Dionysos besloot Ampelos het eeuwig leven te schenken door op de plaats waar hij was vertrappeld een wijnstok te laten groeien. Vandaar de naam voor wijnstok in het Grieks.
En in Italië…. In het “thuisland” van de primitivo had men zich nooit de vraag gesteld naar de herkomst van de druif. De veronderstelling was dat het als lokaal druivenras een eeuwenlange voorgeschiedenis had. Het nieuws over de Kroatische oorsprong van zinfandel zorgde echter voor nieuwe theorieën over de oorsprong van primitivo, zoals die van een import naar Italië via uit de VS teruggekeerde immigranten. Bovendien waren er geen historische verwijzingen naar primitivo, zodat het autochtoon karakter in twijfel getrokken werd. Waarschijnlijk is de waarheid
- 24 -
De Wijnspiegel Nummer 80
De Vlaamse Wijnacademie Aalst • Asse • Gent • Oudenaarde • Sint-Niklaas De “Vlaamse Wijnacademie” is in Vlaanderen uitgegroeid tot een begrip op het vlak van wijnopleidingen met een kwaliteitsvol aanbod en hooggekwalificeerde docenten. Sinds haar ontstaan in 1996 heeft ze niet stilgezeten. Ontdek hieronder ons opleidingsaanbod.
WIJN LEREN PROEVEN BASIS WIJNDEGUSTATIE
ASPIRANT SOMMELIER
SOMMELIER CONSEIL WIJNHANDELAAR
WIJNBOUWER WIJNMAKER
Er worden over de hele wereld zeer goede, goede, minder goede en slechte wijnen geproduceerd. Om van wijn te kunnen genieten is het noodzakelijk het onderscheid hiertussen te kunnen maken. In deze cursus leer je de wijn te beoordelen en te beschrijven, zonder ‘etikettendrinker’ te willen zijn. Gedurende 6 lesavonden worden per avond 7 à 8 wijnen geproefd. Deze opleiding wordt gegeven in al onze campussen.
Deze opleiding is ontstaan uit de vraag van horecamedewerkers die dagelijks te maken krijgen met een kritisch publiek. Klanten in horecazaken verwachten steeds meer van de medewerkers dat ze de geschikte wijn kunnen bieden die past bij hun gerecht en hun persoonlijke smaak. Deze éénjarige opleiding wordt gegeven in onze campussen Aalst, Oudenaarde en Sint-Niklaas.
Deze opleiding kwam tot stand in nauwe samenwerking met de prestigieuze Franse Université Du Vin van Suze-La-Rousse in de Rhônestreek. Het diploma Sommelier Conseil dat de Vlaamse Wijnacademie aflevert, wordt erkend door de Franse Wijnuniversiteit. Deze opleiding duurt 3,5 jaar en wordt gegeven in onze campus campussen te Asse en Gent.
Van druif tot fles: het wordt je in deze opleiding haarfijn uitgelegd. Je leert alles over soorten druiven, druiventeelt, wijnbouw en het proces van wijn maken. Een theoriegedeelte wordt aangevuld met de nodige praktijklessen, waarin je niet enkel aan de slag gaat in de wijngaard, maar waarin je ook het proces van wijn maken onder de knie krijgt. De opleiding wordt gegeven in onze campus Gent en duur ongeveer 1,5 jaar.
Ontdek ook ons uitgebreid aanbod aan kortlopende opleidingen op www.vlaamsewijnacademie.be
- 25 -
De Wijnspiegel Nummer 80
Degustatie Primitivo en Zinfandel A mano 2012 Primitivo, Puglia IGT
weinig tannine. Aangenaam om te drinken. Middellange afdronk. Aangename wijn om direct van te genieten. Een wijn om niet te laten liggen. Past bij Italiaanse gerechten met tomaten, pizza, focaccia of Italiaanse charcuterieschotels. Mooi gemaakt.
“A Mano” betekent ‘met de hand’ in het Italiaans. Het is de naam van het project dat door de Amerikaan Mark Shannon en de Italiaanse Elvezia Sbalchiero in 1998 werd opgestart, met de bedoeling authentieke terroirwijnen te maken in het zuiden van Italië.
13,3/20
7,2€ - Portovino, Maldegem Robert Mondavi Private Selection Zinfandel 2013 California
Deze 100% primitivo uit Puglia is afkomstig van 20 à 70 jaar oude wijnstokken op niet geïrrigeerde wijngaarden. De trossen worden volledig ontsteeld. De maceratie duurt 15 dagen, met temperatuurcontrole aan 16°C. De wijn rijpt eerst 2 maand op eiken vaten (vooral Franse en ook Amerikaanse eik, ongeveer 1/3 nieuw), daarna in inox. 2012 kende een warme zomer, met koele nachten in september
Robert Mondavi, die in 2008 overleed, stichtte één van de grootste Californische wijnhuizen, met een zeer breed gamma wijnen, gaande van basiswijnen tot topcuvées. De “private selection” positioneert zich bij de betere basiswijnen. De druiven zijn afkomstig van de Central Coast. De 80% zinfandel wordt aangevuld met syrah, petite sirah en zelfs wat chardonnay. De wijn rijpt minder dan een jaar op Franse en Amerikaanse vaten (weinig nieuw hout).
Vrouwelijke wijn, roodbruin van kleur, vale schijn, traant middelmatig, 100% doorzichtig. Kruidige neus met peperkoek, veel fruit (frambozen en kersen). Ook een amandeltoets. Veel uitgesproken mooie zuren,, soepel met
- 26 -
De Wijnspiegel Nummer 80
Helderrode wijn, intenser dan de vorige en met een waterrand. In de immobiele fase aroma’s van rubber en iets vegetaals; na walsen gestoofde aardbei en compote van kers. Ook peper en leer. In de mond: mollig maar onderbouwd door aciditeit. De molligheid domineert. Aangenaam en met een bittertje, de structuur en de afdronk zijn gemiddeld. Past bij een barbecue van spare ribs of een chocoladetaartje vanwege de molligheid.
Ognissole 2013 Primitivo di Manduria DOC Ognissole is een project in Puglia van Feudi di San Gregorio, een groot wijnhuis uit Campania. De naam, uit het Grieks, komt uit een gedicht van Leonida di Taranto (3e eeuw voor Christus) en verwijst naar het zonovergoten landschap. Het logo is geïnspireerd op een mozaïek in een Romeinse villa. Deze 100% primitieve is afkomstig van kalkhoudende bodems, met tot 70 jaar oude stokken. De schilweking duurt 14 dagen en de alcoholische gisting gebeurt onder temperatuurcontrole. Uiteindelijk volgen 9 maanden vatrijping.
13,4/20
11,95€ - Chacalli, Antwerpen Menhir 2011 Primitivo di Manduria DOC De Cantina Menhir werd door de broers Maragnelli opgericht in 2000. De naam verwijst naar de dolmen en menhirs in en rond het pittoreske middeleeuwse stadje Minervino de Lecce. Op de 10 ha wijngaarden worden vooral de lokale primitivo en negroamaro geteeld, maar ook de minder bekende verdeca, minutolo en susumaniello. Deze 100 % Primitivo is afkomstig van 80 jaar oude stokken, van op een bodem met rode klei (Terra Rossa) en kalk. De druiven ondergaan een zachte persing, lange schilweking en klassieke vinificatie in inox. Daarna rijpt de wijn 6 à 9 maanden in eiken vaten van 600 liter.
Licht roodbruin en met mooie viscositeit. Neus van hout, rubber, kruidigheid, eucalyptus, krieken- en kersensap. Molligheid in de mond, met gestoofd fruit, tannine aanwezig maar ruwer dan bij de zinfandel. Gemiddelde afdronk. Mooie wijn.
14,6/20
19,99€ - Licata, Diepenbeek Saucelito Canyon Backroads Zinfandel 2013 Santa Lucia - California
Donkerrood. Veel roodschakeringen en geconcentreerde tranen. Neus van amandel, grafiet, fruit zoals kersen, krieken op alcohol en frambozen; ook zoethout. Vol van smaak plus mooie aciditeit. Alle componenten zijn in feite aanwezig. Lange afdronk met een chocoladebittertje. Aangenaam om te drinken doordat de wijnen fris geschonken worden. Deze wijn past bij een wildschotel met veenbessen.
Saucelito Canyon is een relatief bescheiden familiedomein dat in de jaren 1970 door Bill Greenough werd opgericht, na de ontdekking van een eeuwenoude verlaten zinfandelwijngaard. Deze Backroads komt voor 50% uit Paso Robles (stenige bodem met zand en leem) en voor 50% uit het koelere Rancho Arroyo Grande (zand en leem met veel fossielen van zeeschelpen). Het rendement bedraagt 40 hl/ ha, de pluk gebeurt met de hand. De trossen worden volledig ontsteeld, na drie dagen koude schilweking, duurt de gisting twee weken. De rijping duurt 8 maand op de helft inox en de helft oude vaten
14,9/20
9,95€ - Cavatappi, Gent 1000 Stories Zinfandel 2013 Mendocino County California
Minder rood dan de vorige primitivo, wel violet. weinig traantjes. Rood fruit en bramen. Een zoetere neus dan de vorige. Gebouwd, structuur, fraîcheur en elegante tannine. Gemiddelde afdronk. Zowel deze wijn als de vorige zijn mooie wijnen. Maar het verschil in kleur, neus en opbouw in de mond maakt het boeiend om beide wijnen te bespreken en hun verschillen en of gelijkenissen te ontdekken.
“1000 Stories” is een label van Fetzer Vineyards, dat werd opgericht in 1968 en duurzaamheid hoog in het vaandel voert; zo verwijst de bizon op het etiket van de “1000 Stories” naar de steun voor een natuurreservaat. Fetzer Vineyards maakt nu deel uit van de groep Concha y Toro. De 1000 Stories Zinfandel 2013 bevat 85% zinfandel met daarnaast ook petite sirah (13%) en syrah (2%), afkomstig van verschillende wijngaarden. De rijping gebeurt achtereenvolgens op vaten van Amerikaanse en Franse eik, nieuwe Bourbon vaten en gebruikte Bourbon foeders.
14,7/20
22,90€ - Portovino, Maldegem Donkerrood met paarse rand en stevige tranen. Gesloten neus, met daarna eucalyptus, vanille, gestoofde pruimen, moelleux van aardbei, toegankelijke wijn met fruitaroma’s. Fluwelen juweeltje, tannine en zuren present, volle wijn. Lange afdronk met een bittertje van chocolade. Deze wijn heeft bewaarpotentieel en past bij gegrilde bizon uit een Reservaat, om in de Amerikaanse sfeer te blijven.
14,9/20
21,90€ - Delhaize
- 27 -
De Wijnspiegel Nummer 80
15,8/20 29,50€ - Portovino, Maldegem
Ridge East Bench Zinfandel 2013 Sonoma - California
Li Veli Primitivo 2012 Salento
Ridge Vineyards is één van de topdomeinen uit California. Het verwierf wereldfaam in 1976 toen de Ridge Monte Bello Cabernet Sauvignon 1971 de vijfde plaats verwierf tijdens de beruchte “Judgement of Paris”, waarbij de Californische wijnen het duidelijk haalden op topwijnen uit de Médoc. Ridge werkt biologisch. De zinfandel is afkomstig van de wijngaarden in Eastern Bench of Dry Creek Valley, met leem/klei met kiezelstenen. De 13 jaar oude wijnstokken zijn afkomstig van plantmateriaal geselecteerd uit oude wijngaarden. Het rendement bedraagt 45 hl/ha. De pluk gebeurt manueel. Trossen worden volledig ontsteeld. De vinificatie, met wilde gisten, duurt negen dagen met remontage twee keer per dag. Rijping gedurende 12 maand op Amerikaanse eiken vaten (20% nieuw, 40% 1 en 2 jaar oud, 40% 3 en 4 jaar oud).
Masseria Li Veli werd door de familie Falvo in 1999 opgericht, met de aankoop van een historisch domein in Cellino San Marco (nabij Brindisi). Op de 33 ha wijngaarden wordt een breed gamma van wijnen op basis van de lokale druivenrassen geproduceerd. Het domein werkt biologisch. De primitieve is afkomstig van wijngaarden op 70 meter hoogte, met een west zuidwestelijke ligging en bodems van vooral kalk en klei. De stokken zijn gemiddeld 10 jaar oud. De schilweking en alcoholische gisting gebeurt in inox cuves en de rijping gedurende 9 maand in vaten (Franse eik). Granaatkleurig en mooi viskeus. Aroma’s van rosbief, gedroogde koffie, fruit en lichte kruidentoets. Aciditeit, tannine, body en wat rusticiteit. Gemiddelde afdronk. Past bij het pasta-auberginegerecht van straks ...
15,5/20
18,97€ - Licata, Diepenbeek Proefcommentaren opgetekend door Steffie van der Heiden.
Ondoorzichtig robijnrood. Vanille, kruidig, fruit, alcohol in de neus en gistgeuren uit wijnkelder. Sensuele terroirwijn, tannine en zuren, souplesse, verweven en wat restsuiker. Gemiddelde afdronk. Van deze wijn word je muzikaal en denk je aan David Bowie ...
- 28 -
De Wijnspiegel Nummer 80
Het mysterie mineraliteit Luc Wieme
Alle ervaren wijnproevers en sommeliers die bijwijlen
Laat ik beginnen met een opmerkelijke vaststelling:
initiatielessen geven over degustatietechniek en het daarbij gehanteerde wijnvocabularium zullen het met mij eens zijn dat er twee begrippen zijn die je er bij de
het concept mineraliteit is absoluut niet zo oud als de geologische ondergrond waar het naar lijkt te verwijzen! Het is integendeel amper een goede twintig jaar geleden in de wijnwereld opgedoken, straffer zelfs, het Franse substantief ‘minéralité’ staat niet eens vermeld in de Larousse, de Littré of de Petit Robert… We moeten het
neofieten heel moeilijk ingelepeld krijgt: dat is vooreerst het gegeven ‘afdronk’ met zijn intensiteit en persistentie, en ten tweede het concept ‘mineraliteit’. Toen ik onlangs opnieuw bij het omschrijven van een wijn als uitgesproken mineraal de hulpeloze en gefronste gezichten van een groepje cursisten zag besloot ik mij in dit onderwerp vast te bijten in de hoop voortaan klaar en
daar dus stellen met het adjectief ‘minéral = relatif aux corps constitués de matière inorganique, à ce qui contient des minéraux’. Maar binnen de tijd van één generatie heeft het woord een onstuitbare opgang gemaakt en een onfeilbaar marketing gehalte toegemeten gekregen. Niet alleen in Frankrijk, waar alles wat maar enigszins terroir gelinkt kan worden een sacro-
duidelijk te kunnen uitleggen welke lading het begrip ‘mineraliteit’ eigenlijk dekt. Ik ben helaas tot de bevinding gekomen dat ik hierbij mijn hoofd in een wespennest heb gestoken of liever de wijndoos van Pandora heb opengetrokken. Volgt u mij op mijn minerale queeste?
saint aureool krijgt, ook in de Angelsaksische wijnwereld is het razend populair. Ten bewijze: in meer dan tien
- 29 -
De Wijnspiegel Nummer 80
procent van de wijnbeschrijvingen gepubliceerd in de Wine Spectator duikt het woord minerality op!
u zo bevestiging van uw smaakgevoel geven. Er wordt dikwijls nog een andere associatie gemaakt om de gustatieve typiciteit van mineraliteit te omschrijven: het is te vergelijken met het smaakgevoel dat je hebt bij het zuigen op een (natte) kei, of nog straffer: bij het likken aan een batterij waardoor een elektrisch veld ontstaat…. En tenslotte beweren sommigen dat mineraliteit zich
Maar waarop slaat het woord in feite? Blijkt dat het een dubbel gebruik heeft en zowel op het aromatische als op het gustatieve aspect van de wijn van toepassing is. Laten we dus eerst even die olfactieve eigenschappen van een minerale wijn onder de loupe nemen. De
kenmerkt door intense finale speekselvorming. Zo is voor Jean-Michel Deiss (van Domaine Marcel Deiss, in Bergheim, Elzas) ‘le degré de salivation intense’ een lievelingsterm die telkens terugkeert in zijn wijnbeschrijvingen.
meesten onder ons leerden dat we de geuren kunnen onderverdelen in een tiental families, meestal in navolging op de classificatie van professor Emile Peynaud uit Bordeaux («Le goût du vin » par Émile Peynaud & Jacques Blouin °1980, heruitgegeven in 2013). Dit zijn de 10 families volgens Peynaud: animale,
Een eerste conclusie dringt zich op: mineraliteit zullen we voornamelijk terugvinden in witte wijnen, want de aangehaalde organoleptische kenmerken associëren we uitgesproken met wit.
balsamique, boisée, chimique, éthérée, épicée, empyreumatique, florale, fruitée, végétale. Eveneens zeer bekend is het ‘aromawiel’ van Ann Noble, professor aan de Davis University in Californië. Zij onderscheidt 12 geurfamilies: chemical, pungent (bvb alcohol), oxidized (bvb acetaldehyde), microbiological
Maar om daarom te gaan beweren dat rode wijnen niet mineralig kunnen zijn, dat is een brug te ver. Zo vindt wijnjournalist Olivier Poels (Revue du Vin de France, RVF) dat de rode Hermitage 2009 van Jean-Louis Chave
(bvb gist en lactisch)-floral, spicy, fruity, vegetative, nutty, caramelized, woody and earthy Maar ... noch Peynaud, noch Noble hanteren de categorie of het woord ‹ mine/ éral’.
rond een minerale ruggengraat is opgebouwd die het fruit intensifieert en de wijn spanning geeft, ook al geeft hij toe dat die mineraliteit zich niet dadelijk opdringt. En Philippe Maurange vindt dat de Ch. Pontet-Canet 2009, een grote Pauillac is die zich onderscheidt van de andere, niet alleen door de bio aanpak maar ook door een smaakevenwicht en een tanine finesse die hij wijt
Wat moeten we dan wel onder ‘minerale geuren’ klasseren? De meest aangehaalde kwalificaties zijn vuursteen (pierre à fusil), silex, koud metaal, krijt, zwavelig-rokerig, pétrolé, oesterschelp ….U merkt het, de meeste van die woorden verwijzen naar gesteente, maar niet allemaal.
Wat de minerale smaakbeleving betreft, die is nog minder evident, maar we kunnen stellen dat ze, naast de retronasale ‘herkenning’ van voornoemde
aan de minerale terroir dimensie van die wijn. Antoine Gerbelle gaat nog een stapje verder wanneer hij een Saumur-Champigny ‘Franc de Pied’ 2010 van Dom. des Roches Neuves beschrijft om te bewijzen dat mineraliteit niet alleen een kwestie van geur-smaak is maar ‘avant tout de texture’. Ook hij heeft het over een aan
kwalificatieven, gelinkt wordt aan twee smaakaspecten: aciditeit en ziltigheid (salinité). Mineraliteit is vooral sterk geassocieerd met zuurbeleving: een minerale wijn kenmerkt zich door een hoge zuurtegraad en de daarmee samengaande frisheid of rassigheid. Ook al lijken aciditeit en mineraliteit elkaar wat te ‘overlappen’, toch moeten we stellen dat beiden geen synoniem zijn,
mineraliteit gelinkte délicatesse van de tannine, afkomstig van niet geënte stokken op klei-zand ondergrond (RVF n° 569, p.39, 42 en 43). Of moeten we hier een beetje advocaat van de duivel spelen en de vraag stellen of die twee laatste wijnen niet eerder zo uniek zijn omdat ze zich van hun appellatiegenoten onderscheiden, hetzij door hun bio-dynamische aanpak,
ze genereren wel deels gelijklopende smaakgewaarwordingen. En de ziltigheid verwijst naar een aanwezigheid of perceptie van minerale zouten. Nu is het zo dat de meeste wijnhandboeken van de vijf basissmaken (zoet, zuur, bitter, zout en umami) enkel de eerste drie weerhouden als kenmerkend voor de wijnsmaken. Maar voor veel wijnjournalisten en
hetzij door hun ampelografische uitzonderlijkheid?
Nog iets: kunnen we überhaupt wel mineraliteit objectief herkennen in wijn? Een onderzoek van Pascale Deneulin, professor zintuiglijke analyse aan de Wijnbouw Hogeschool in Changins, Zwitserland, is behoorlijk ontnuchterend: ze liet 40 jacquères de Savoie, 80 chasselas, 34 petites arvines, 40 chardonnays uit
wijnbouwers is een ziltige impressie toch sterk verbonden aan het begrip mineraliteit. Om uw persoonlijke gevoeligheid voor deze ziltige/zoutige gewaarwording te testen kan u bijvoorbeeld eens een aantal soorten minerale waters (Evian, Vittel, St-Yorre, etc) naast zuiver bronwater proeven. De scheikundige
Bourgogne, en 31 uit de Jura, geselecteerd op basis van dégustatie notities, blind proeven door wijnbouwers uit die streken en liet hen een quotatie geven op basis van 1 criterium: ‘is deze wijn voor u mineraal?’ Op enkele uitzonderingen na waren de meningen over die tweehonderd wijnen helaas… verdeeld.
componenten, en dus ook het zoutgehalte van elk water worden meestal wel vermeld op het rug etiket en kunnen - 30 -
De Wijnspiegel Nummer 80
De hamvraag is uiteraard de volgende: waar komt die mineraliteit precies vandaan, hoe komt het dat we ze percipiëren in bepaalde wijnen? Het meest voor de hand liggende antwoord: ‘mineraal/aliteit’ verwijst naar de gesteenten in de geologische ondergrond, het zouden dus minerale/scheikundige elementen zijn die via de wortels naar de druiventrossen worden getransporteerd en die bij de vinificatie aan de most geur- en smaakcomponenten afgeven.
Deze definitie klinkt als muziek in de oren en past wonderwel in onze tijd waarin het terroir discours steeds wereldwijder wordt verdedigd en waarin we een ‘natuurlijke’ wijnbouw en vinificatie als het ware credo
Olivier Humbrecht
naar voren schuiven, als ‘tegengif’ voor een door pesticiden en manipulaties verziekte wijnbouw en een geïndustrialiseerde massaproductie. De ‘ware’ wijnbouwer doet er alles aan om de grond terug zuiver te maken, om de natuur te respecteren, de biodiversiteit te stimuleren en in de kelder een zo puur mogelijke wijn te creëren, met zo min mogelijk interventies. De wijn in het
worden onderzocht. Zouden het niet eerder de reeds vernoemde esters zijn die voor die minerale impressies zorgen? Een druif en haar sap hebben weinig geur, maar bevatten wel componenten die men ‘précurseurs d’arômes’ noemt en die, onder invloed van de werking van de gisten, geurmoleculen doen ontstaan die mineraliteit oproepen. Men noemt die précurseurs d’arômes ook ‘thiolen’, en ze zijn in sommige druivenrassen veel meer aanwezig dan in andere. 1
glas wordt dan verondersteld een grotere complexiteit, natuurlijkheid en een zuivere terroirexpressie af te geven. En de term mineraal wordt binnen dat discours synoniem voor fris, levendig, authentiek en subtiel.
Ook de minerale zouten zouden een rol kunnen spelen, want die zouden wél gelinkt zijn aan volatile moleculen.
Helaas zijn er een aantal tegenargumenten op te werpen die de terroir-mineraliteit koppeling betwisten. Een mineraal is een chemische verbinding of element met
Olivier Zind-Humbrecht geeft als voorbeeld iodium in zout, dat aan zout een zilte geur geeft, waardoor we dus bij het ruiken van iodium een zoutsmaak kunnen oproepen. (sterk aanbevolen lectuur, zijn artikel : http:// www.zindhumbrecht.fr/la-mineralite-dans-les-vinsselon-lapproche-bio-dynamique/)
een kristalstructuur, die als vaste, anorganische stof in de vrije natuur voorkomt en gevormd is door geologische processen. Mineralen zijn bovendien geurloos. Daartegenover staat dat een aroma een organische, volatile (vluchtige) molecule is, afkomstig van de esters op de schil. Die molecule bevat minstens 1 koolstofatoom, maar géén mineralen (Mg, Ca, K). Hoe kom je dan van A naar B? En nog iets: geologische mineralen uit bvb graniet, leisteen, vulkanen zijn complexe kristallen die zo groot zijn dat een plant die niet kan opnemen.
Professor Alex Maltman, van het Institute of Geography and Earth Sciences van de University of Wales, is van mening dat de minerale componenten in de wijn niet alleen te miniem aanwezig zijn voor menselijke perceptie, maar dat ze ook totaal smaakloos zijn. Potassium bijvoorbeeld is meestal maar voor enkele honderden deeltjes per miljoen (ppm) aanwezig; en voor calcium en magnesium is dat maar enkele tientallen ppm.
Er is echter een andere verklaring mogelijk (ondermeer aangegeven door Lydia Bourguignon van het Laboratoire de biologie des sols LAMS), maar die dient nog verder te
1 Thiolen zijn in zwavelverbindingen sterk geurend, ze worden bvb als additief aan reukloze gassen zoals aardgas, butaan en propaan
toegevoegd om de gebruiker te waarschuwen voor lekken.
- 31 -
De Wijnspiegel Nummer 80
Enkele voorbeelden van geurcomponenten aroma
familie
molecule(n)
jasmijn
floraal
benzyle acetaat
viooltje/violet
floraal
beta-ionoon
aardbei
fruit/secundair
aldéhyde hexadécilique
abrikoos
fruit/secundair
benzaldéhyde + vele esters
citroen
fruit/agrumen
limoneen/citronellol en citral
kattenpis
animaal
4méthoxy-2méthyl- 2mercapo butaan
champignon
vegetaal
morillol molecule
groene peper
vegetaal
2methoxy-3isobutyl-pyrazine
hout
vegetaal/gebrand
vanilline, syringaldéhyde,quercitol,furfural etc, etc.
chocolade
empyraumatisch
acétylpyrolle
gerookt
empyraumatisch
crésol= afgeleide van de fenolen
eucalyptus
balsamisch
cinéol=monoterpenische alcohol;ook: eucalyptol
honig
balsamisch
butyl- en isobutylphenylacétaat
boterig
lactisch
diacetyl
kaneel
kruidig
aldéhyde cinnamique
vuursteen
mineraal
benzemethanethiol
Gesprokkeld uit “Les Arômes du Vin” En tenslotte is het zo dat bepaalde vinificatietechnieken manifest meer minerale kenmerken aan de wijn geven: een lang contact met de ongefilterde gistdépôt, of een zeer reductieve vinificatie op inox met veel sulfiet, of nog het aanwenden van zwavel ter bestrijding van oidium in de wijngaard of het verstuiven van oligo-elementen (=micronutriënten van minerale oorsprong), die zorgen
Een beetje terzijde: u weet wellicht dat we dankzij de chromatograaftechnologie in staat zijn scheikundig geuren te detecteren en moleculair te definiëren. Wat analyse van wijnaroma’s betreft kan ik u de lectuur van het schitterend boek, weliswaar alleen in het Frans beschikbaar, “Les Arômes du vin” aanraden van Michaël Moisseeff en Pierre Casamayor (uitgave in de reeks ‘Les
allemaal voor een versterking van de zwavelcomponenten in de wijn en dat wordt dikwijls verkeerdelijk geïnterpreteerd als mineraliteit.
Livrets du Vin’ °2003 Hachette). Maar ook zij besteedden toen amper 2 bladzijden aan de geurcategorie ‘les minéraux’ (p 142-43). Zij gaven echter wel aan dat de correlatie tussen ondergrond en minerale aroma’s niet “direct” is, met als pittig argument dat wanneer een rieslingwijn een naft achtige geur afgeeft er
En bij het degusteren kan de aanwezigheid van koolzuurgas en van vluchtig zuur zorgen voor een accentuering van de zuur- en zoutimpressies die we met
daarom nog geen petroleum onder die wijngaard te vinden is.
mineraliteit associëren.
Hiermee kom ik aan een nog niet vermelde correlatie, namelijk die tussen mineraliteit en druivenras. We zegden reeds dat het vooral witte wijnen zijn die het etiket mineraal opgekleefd krijgen, maar binnen dat grote gamma witte druivenrassen zijn er een beperkt
Wijnbouwers kunnen dus gewild of ongewild mineraliteit in hun wijn opwekken of versterken. Zal het u dan verwonderen dat men in de labo’s van de groep Lallemand, specialist in gisten, nutriënten, enzymen etc., al bezig is met het ontwikkelen van procédés of producten die mineraliteit-genererend werken bij de
aantal die echt wel als kampioenen in mineraliteit worden naar voren geschoven. Zo is er de al net vermelde riesling met haar uitgesproken zuren en haar
vinificatie?
- 32 -
De Wijnspiegel Nummer 80
http://chablis-boudin.com/content/51/31/le-vin
zo opmerkelijke pétrolé evolutie die met het ouderen steeds duidelijker wordt. We kunnen – voorzichtig – stellen dat we die zo unieke geur nog meer in de Duitse Rheingau rieslings detecteren dan in de Elzassers. Maar, daar waar minerale geuren normaliter als zeer positieve en kwalitatieve kenmerken worden beschouwd, krijgen we in die rieslingregio’s ook steeds meer wijnbouwers die er alles aan doen om die pétrolé te weren, want voor hen foutief.
Als tweede ‘minerale ras’ kunnen we de chardonnay citeren, maar dan nog veel meer gelinkt aan bepaalde oorsprongsgebieden, met name de Chablis regio en iets minder de Côte de Beaune en de Jura. Geen enkele AOC bejubelt zoveel de fameuze kalkhoudende kimméridgien ondergrond als voor die toch wel manifeste mineraliteit die we in zoveel chabliswijnen, “l’archétype des vins minéraux” ruiken en proeven (vooral dan bij de grands en premiers crus; zie ook mijn artikel in vorig Ken Wijn Magazine nr 24, p.22-31). Zo kun je op de web http://chablis-boudin.com/content/
keuze van de naam van bepaalde cuvées uitdrukkelijk naar een mineraal gelaagde ondergrond ( neem bvb de ‘Bourgogne Cuvée Oligocène’ van Patrick Javillier). Je leest echter veel minder of nooit dat zeg maar een Australische of Chileense chardonnay opvalt door zijn mineraliteit.
51/31/le-vin site van de Coopérative La chablisienne 2 een artikel vinden van maar liefst 12 pagina’s over dat minerale thema. De relatie met de ondergrond wordt hier zelfs zover gedreven dat de auteur Damien Leclercq twee types mineraliteit onderscheidt naargelang de wijngaarden op de linker- of op de rechteroever van de
Als derde met mineraliteit geassocieerde cépage moeten we zeker de sauvignon blanc vermelden, en dan meer bepaald in de Sancerres op silex bodem (van oa D. Dagueneau, Reverdy-Ducroux, Fournier, etc.) afkomstig van de dorpen St-Satur (90% silex) en Ste-Gemme-enSancerrois. Die wijnen hebben dikwijls een markante vuursteen neus, net alsof je twee silex stenen tegen
Serein rivier liggen: “Sur la rive droite, on a une minéralité plus aérienne, plus dynamique, solaire, des Crus de ciel. Sur la rive gauche, la minéralité est plus caillouteuse, crayeuse, austère, des Crus de racines. Ainsi, quand la minéralité d’un Château Grenouilles regarde vers le haut, celle d’un Montmains scrute le sol. Deux expositions et deux minéralités différentes. “ Het
elkaar slaat. Maar ook de chenins uit Savennières of Jasnières en de roussannes-marsannes uit de Noordelijke Rhône (Hermitage) worden veelal als mineraal getypeerd.
huis Jean-Marc Brocard bracht ooit een coffret uit van 3 flessen ”Les géologiques”, met 1 wijn afkomstig van Kimméridgienbodem, 1 van Portlandien en 1 van de Jurassique lagen. Ook de grote Côte de Beaune chardonnays worden dikwijls geroemd voor hun rassige mineraliteit, en sommige wijnbouwers verwijzen in de
2
(http://www.chablisienne.com/files/pdf/mineralite%28s%29_presse.pdf) - 33 -
De Wijnspiegel Nummer 80
Twee constataties: de mineraliteit wordt in al de hierboven vermelde gevallen duidelijk getypeerd als de optelsom van druivenras én specifiek terroir. 3
mineraliteit’ echter wél een verrijking van ons wijnvocabularium. Ook al zijn ze voor de ongeoefende proever (ja zelfs voor de specialisten of kenners, zo blijkt) geen evidente organoleptische kapstok, toch laten ze ons toe om de ongelooflijke sensoriële complexiteit van wijn beter te vatten. Dat de term door sommige wijnbouwers en -handelaars als subtiel of flagrant
En het is zeker zo dat het vooral de druivenrassen zijn die zich ‘van nature’ kenmerken door zeer presente rassigheid en aciditeit, die als minerale prototypes gelden. Druivenrassen die opvallen door hun uitbundige
marketingargument wordt gehanteerd moeten we er maar als onvermijdelijk randfenomeen bijnemen.
fruitigheid, zoetheid en rondeur (bvb viognier, muscat, pinot gris, malvasia …) staan achteraan in de rij. Vrij begrijpelijk omdat de molligheid in deze wijnen de minerale kwalificaties maskeert.
Bovendien is de positieve connotatie van ‘minerale wijnen’ een bewijs van onze smaakevolutie, van ons verander(en)d ideaalbeeld van een grote wijn. Na een periode van ophemeling van uitgesproken hout
U ziet dat er tal van denkpistes ter minerale verklaring worden naar voren geschoven . Het zal u dan ook niet
gelagerde en super geëxtraheerde wijnen (à la Parker), zijn we nu steeds meer op zoek naar zuivere, kristallijne, strakke en natuurlijke wijnen, opgebouwd rond pure aciditeit, en veel minder rond zwoele kracht en tannine ruggengraat. In deze zoektocht naar ‘onopgesmukte’ authentieke wijnen is het minerale discours perfect op zijn plaats.
verwonderen dat er reeds een internationale ‘Wine minerality group’ werd opgericht ( bestaand uit wijnbouwers, oenologen, tonneliers en het Lallemand labo) om dit alles verder uit te spitten.
Een conclusie? Uit wat voorafgaat mag blijken dat we op dit moment
Luc Wieme
nog geen ‘klare wijn kunnen schenken’ omtrent de origine van mineraliteit. En een precieze omschrijving van waar het proeftechnisch voor staat is evenmin eenvoudig. Door zijn dualiteit van zowel olfactief als gustatief karakteristiek is het concept ‘mineraliteit’ omgeven door een aureool van onvatbaarheid, en baadt het als het ware in een amper te benaderen fluïdum. Ik ben eigenlijk geneigd om professor Denis Dubourdieu te volgen als hij stelt (in RVF 569, p 40) dat mineraliteit wellicht niet beantwoordt aan een fysieke realiteit, maar dat het eerder om een abstracte sensoriële omschrijving gaat, die we dus niet ‘letterlijk’ moeten interpreteren. In onze wijnbeschrijvingen hanteren we sowieso een beeldrijke taal, die refereert naar een heel gamma geuren smaakimpressies die niet werkelijk in de wijn aanwezig zijn maar die bij het proeven wel associatief opgeroepen worden, dankzij ons organoleptisch geheugen. Als een proever zegt dat hij peer en gebak of champignons ruikt in een wijn, en rubberige of houterige tannines proeft dan weten zijn toehoorders én hijzelf natuurlijk wel dat dat fruit, dat taartje en die rubber niet écht in zijn glas zitten. Maar die omschrijvingen laten ons wel toe de wijn te catalogeren, kwalitatief te plaatsen en (hopelijk) blind te herkennen.
Persoonlijk lig ik er niet wakker van of die vuursteen, krijt, silex, etc. impressies nu écht teruggaan op de daaraan beantwoordende mineralen in de ondergrond. Ik vind de integratie van de categorie ‘mineraal/
3 Persoonlijk vind ik dat je ook heel wat cava’s blind kan herkennen aan een minerale ‘koud metaal’ impressie die vermoedelijk wel
meer aan de gebruikte druivenrassen (macabeo, parellada, xarello) dan aan het terroir te wijten is, want er wordt zelden of nooit naar terroir of geologie verwezen door de cava producenten, in tegenstelling tot de krijtkalk verhalen in de Champagne.
- 34 -
De Wijnspiegel Nummer 80
Nicolas Joly van Savennières, La CoulÊe de Serrant
http://www.lemonde.fr/m-styles/article/2012/08/15/des u b t i l e s - n u a n c e s - d e - f r u i t s blancs_1746311_4497319.html
http://avis-vin.lefigaro.fr/magazine-vin/o115497-vinsblancs-et-fruits-de-mer-3-appellations-qui-changent : zie hieronder oester met witte wijn
- 35 -
De Wijnspiegel Nummer 80
…een wijnstudent - deel 2
Gomaar Laureyns Bekommernissen.
Wset 4 doe je in zelfstudie. In de syllabus zie je woorden staan als DAC, Ausbruch, Pannobile, Federspiel, Langenlois, … Alleen al voor Oostenrijk gaat het om 60 termen. Je wordt verondersteld de Oxford Companion of Wine erbij te halen en wat daar staat wordt dan je basis voor verder opzoekingwerk in vakliteratuur, diverse maandbladen, gespecialiseerde websites en de documenten die ook vanuit de school blijven toestromen. Ter onderbreking van dit constante puzzelwerk zijn er nog 15 ‘course days’ en 5 examendagen. Op deze dagen zie je elkaar terug, maar meer dan 10 minuten bijpraten zit er niet in. Er is een lesgever die zich gespecialiseerd heeft in het dagthema en er dient natuurlijk geproefd te worden.
De eerste samenkomst doen we ‘sparkling wines’ met Anja Vondenhoff AIWS – WA. Deze dame werd in 2011 ‘Ambassadeur van Champagne’ en had daardoor wel iets onder de kurk. Nooit gedacht dat ik ooit de mythische 2002 zou drinken en nu stonden er twee naast elkaar (Blanc d'Argile - Extra Brut Vouette & Sorbée dégorgé nov 2010 en Cuvée des Grands Vintages -Eric Rodez) en omdat je toch een beetje moet kunnen vergelijken was de derde wijn, de Special Cuvée van Bollinger. Wat kan het dan nog iemand schelen dat het koffieapparaat stuk is? Dit noem ik nu eens een reden om uit bed te komen. We hebben het over de bubbeltrain, een naam voor de stijgende belletjes, bijna
! Nu mijn opleiding tot sommelier-conseil is afgerond en ik ook het WSET Advanced Certificate heb behaald, mis ik alweer de examenstress. Ik duik daarom in de WSET 4 Diploma Course in de hoop het diploma op drie jaar tijd
zo breekbaar en fijn als de champagnes zelf. Na opening van een fles verlies je één bar druk en ‘the cloud’ die daarbij uit de fles ontsnapt is een wolkje ethanol, geen CO2 want die is immers onzichtbaar. Die CO2 is dan weer een reden om niet onmiddellijk aan je glas te ruiken, het gaat tenslotte om een giftig gas dat je toch best eerst wat ontsnappingsruimte geeft. Let op met de
te behalen. Eén ding staat nu al vast: het wordt een constante confrontatie met een intussen roestige geheugencapaciteit.
reflex van het walsen want je breekt zo het aroma dat met elke bubbel naar boven gedragen wordt. Misschien is de flûte dus wel een minder interessant glas dan we denken. Bij de lange weg naar boven worden de bubbels groter omdat ze de lucht opeten en zo wat aromatische concentratie verliezen. De coupe is dus nog steeds het overdenken waard hoewel die door haar brede
- 36 -
De Wijnspiegel Nummer 80
oppervlak natuurlijk niet alle aroma’s vat. Een mooi compromis lijkt gevonden met een designercoupe gemodelleerd op de linkerborst van Kate Moss. Een beetje duiding, zodat we er bij het schenken aandacht aan geven alle glazen even hoog te vullen met aldus gelijke beoordelingskansen voor iedere champagne. Het
mee te maken, ze hebben zelfs niet echt iets met hun wijn te maken. Ze zijn rijk en willen bovenal in Toscane leven. Omdat er ook druivelaars op hun pas aangekochte landgoed staan, maken ze dus ook maar wijn. Er zijn in Italië 1 miljoen mensen die druiven verbouwen, maar slechts 2% produceert ook zelf wijn.
luistert nogal nauw hier in het Antwerpse proeflokaal. Verder heeft Cava meer druk dan Prosecco en hoe kouder je schenkt, hoe minder bubbels er barsten. Bij openen verliezen we 2 miljoen zichtbare bubbels en 4 keer zoveel onzichtbare. Ik besluit op mijn tanden te bijten en niet te vragen hoe en door wie dat geteld werd. Wat ik wel wil weten is waarom een Grand Cru-
Zoals je met tomaten en aubergines naar de coöperatieve gaat doe je dat ook met je druiven.
Twee dagen les over Italië met iemand die al 4 uur kan vullen over de Etruskische cultuur, het is uitputtend. Zeker als daarbij nog 30 wijnen moeten geproefd worden. En het gaat niet meer over braambessen of zwarte bessen, nee de wijn wordt gezien als een puzzel
gemeente, grand cru is. Het heeft te maken met de aanwezigheid van lignite, een soort zwarte as die tegengaat dat de kalk agglomeraten vormt met ijzer waardoor de druiven op die specifieke bodems geen chlorosis krijgen en dus kwalitatief beter zijn. Druiven die je dan kan verkopen aan € 8/kg, terwijl een wijnbouwer in een Spaanse Cava-streek daar € 0,25 voor krijgt. En
die moet ontrafeld worden. Hij is de neergeschoten persoon in een kamer waar het raam open staat, de kogel aanwezig maar de moordenaar niet….Wat hebben we hier in het glas? Een Brunello mag je blind nog met een Chianti verwarren maar als ze naast elkaar staan mag je de Chianti nooit hoger schatten dan de Brunello. Want dan heb je niet geluisterd naar de wijn. Wat de
het lekkerste aan Champage is volgens onze bevlogen docente, “Maillard”. Waar heb ik mijn Oxford Companion alweer gelaten?
theorie betreft hoef ik me niet te vervelen, Italië heeft dubbel zoveel sleutelbegrippen als Amerika.
Ook krijgen we nog versterkte wijnen van Godfrey Spence, Franse wijnen van Frank Smulders MW en Fionna Morrison MW.
Josef Schuller MW gidst ons door Amerika, het land dat de wereld leerde wat wine-marketing is. In de wijnrekken krijg je naast de prijs, ook steeds de Parker-punten als kwaliteitsindicatie. Zelfs Coca-Cola was gedurende de jaren ‘70 een aantal jaren in ‘the wine-business’(met de New Yorkse Taylor-winery). Ze kregen echter al snel door dat het toch iets anders was dan frisdrank maken. Als de grootste speler op de wereldmarkt (Gallo) concurrentiedruk gaat uitoefenen, kan je maar beter wegwezen. De wijnverkoop heeft er bovendien last van
Ik zit zuchtend in een Antwerps café met een ‘bolleke Koninck’, dat ken ik als Gentenaar immers ook niet goed.
Gomaar Michael Palij
jojoën. Toen Jane Fonda middels een strak aerobicpakje de ‘health-movement’ vleugels gaf, kreeg de wijnverkoop een flinke deuk. Het was wachten op het programma ’60 minutes’ (1991) waarin de French Paradox aangehaald werd en de volgende dag was alle merlot uitverkocht. Nu ging men zelfs wijn promoten als ‘health-food’. De omslag naar pinot noir kwam in 2004 met de film Sideways. ( (Her)bekijk op ‘YouTube’ het fragment ‘ I am not drinking any fucking merlot’ en ‘begrijp’ een consument die zelfs tot Donald Trump kan overtuigd worden). De grootse Amerikaanse insteek met wereldwijde respons is allicht de monocépage trend. Jammer dat ik voor het examen nog wat items moet
Frank Smulders en Josef Schuller
uitdiepen, want Edna Valley, San Benito, Shenandoah Valley, Cornell University en nog 130 sleutelwoorden blijken geen parate kennis te zijn.
Michael Palij MW is de Italië specialist. Het gaat over geschiedenis en de oude vetes tussen de wijnclans in Toscane (Zoals deze spreuk uit Florence: ‘het is beter een dode in de familie te hebben dan iemand uit Pisa aan je deur’) Veel nieuwe wijnmakers hebben daar niet - 37 -