Dziewanna

Dziewanna wielkokwiatowa Verbascum densiflorum, rodzina trędownikowatych zbiór od 20 czerwca do 31 sierpnia

Dziewanna wielkokwiatowa

T

a dostojna, świetlista roślina ma sporo do zaoferowania ze swych leczniczych możliwości. Jest niezastąpiona w leczeniu uciążliwej chrypki i zapalenia strun głosowych.

Z tego powodu koniecznie powinna się znaleźć w domowych apteczkach… nauczycieli. Jest to roślina dwuletnia: w pierwszym roku tworzy piękną rozetę z miękkich, wełnistych liści, w drugim wytwarza kwiatostany. Na wysokiej, prostej łodydze pojawiają się złocistożółte, pięciopłatkowe kwiaty zebrane w grona przypominające kłosy. Cała roślina wydziela przyjemny, lekko różany zapach. Dziewanna jest rośliną wysoką, dochodzącą do 2 m wysokości.

WWystępowanie Rośnie na suchych, kamienistych glebach i w słonecznych miejscach, na skrajach lasów, przy drogach, na nieużytkach, starych gruzowiskach i pagórkach.

L Lecznicza historia Lecznicze, a także magiczne… właściwości dziewanny znane i doceniane były już w starożytności. Kwiaty i korzenie dziewanny stosowano wówczas na biegunkę, skurcze żołądka i chroniczny kaszel. Z liści robiono okłady na wrzody, oparzenia, obrzęki i choroby oczu. W średniowiecznej medycynie klasztornej dziewannę zalecano na chrypę i bóle piersi, ale także jako środek pobudzający: „gdy zjeść dziewannę z mięsem, rybą albo kurczęciem, to wzmocni się serce i ogarnie je wesołość”. Wierzono również, że korzeń zawinięty w złoto i noszony jako amulet chroni przed nieszczęściami, czarownicami i… ciążą.

W medycynie ludowej dziewanna miała wszechstronne zastosowanie: na choroby płuc, szumy w uszach, koklusz, hemoroidy i biegunkę.

Zbiera się tylko koronę kwiatów; można to czynić wielokrotnie, w miarę rozkwitania nowych pąków.

Płatki wyskubujemy bardzo delikatnie, ponieważ pogniecione bardzo szybko czernieją. Z tego też powodu na zbiór dziewanny wybierzmy się z płaskim koszykiem, w słoneczny, suchy dzień, najlepiej w południe. Zebrane płatki musimy jak najszybciej ususzyć. W tym celu rozkładamy je cienką warstwą na papierze w zacienionym, przewiewnym miejscu. Wysuszone kwiaty łatwo chłoną wilgoć, ciemnieją i tracą właściwości lecznicze, dlatego należy je przechowywać lekko zgniecione w szczelnie zamkniętych pojemnikach. Prawidłowo ususzona roślina ma złocistą barwę i miodowy zapach.

Z Zastosowanie Kwiaty dziewanny znalazły zastosowanie w leczeniu stanów zapalnych górnych dróg oddechowych, uporczywego kaszlu, chrypy, nieżytów gardła, alergii i niedoczynności gruczołów dokrewnych. Napar z tej rośliny stosuje się jako lek osłaniający w stanach

Dziewanna wielkokwiatowa

Z Zbiór

123

zapalnych żołądka i jelit oraz w napadach astmy oskrzelowej. Zewnętrznie odwarów z dziewanny używa się do płukania jamy ustnej i gardła (przy anginie, chrypce, zapaleniu strun głosowych) oraz w formie okładów na stłuczenia, oparzenia i odleżyny, a oleju z tej rośliny – do leczenia bólu i przewlekłego zapalenia ucha środkowego.

Uwaga! Nie należy stosować preparatów z dziewanny, jeśli podczas zbioru wystąpiła reakcja alergiczna na zioło.

P Przepisy Syrop z kwiatów dziewanny wielkokwiatowej

Verbascum densiflorum

• • • •

124

2 czubate łyżki suszonych kwiatów dziewanny 2 szklanki wody sok z 1 cytryny lub niesłodzony sok z porzeczki czarnej szklanka cukru

Suszone kwiaty dziewanny wkładamy do garnka, ugniatamy ręką, obciążamy talerzykiem i odstawiamy na pół godziny. W tym czasie przygotowujemy zalewę z zimnej, przegotowanej wody i soku z cytryny – zalewamy nią rozgniecione kwiaty i garnek odstawiamy na 30 godzin. Po tym czasie roztwór podgrzewamy na wolnym ogniu i doprowadzamy do wrzenia, delikatnie mieszając; odstawiamy pod przykryciem na godzinę.

Naciągnięty płyn przecedzamy przez gazę, a kwiaty dobrze wyciskamy.

Do tak przygotowanego roztworu dodajemy cukier i gotujemy na wolnym ogniu przez 2 godziny. Jeszcze gorący przelewamy do wyparzonych słoiczków, które zakręcamy i odwracamy do góry dnem, aby się dobrze zamknęły. Pijemy: dorośli – łyżkę, dzieci – łyżeczkę 3–4 razy dziennie na przeziębienia, grypę, suchy kaszel i chrypę.

Nalewka z kwiatów dziewanny • 2 szklanki świeżych lub suszonych kwiatów dziewanny • 500 ml wódki (50%) zrobionej ze spirytusu

Kwiaty wkładamy do słoja i zalewamy wódką.

Słój szczelnie zamykamy i odstawiamy w ciepłe, słoneczne miejsce na 10 dni. Następnie filtrujemy roztwór przez gazę, odciskamy kwiaty i przelewamy do butelek. Pijemy łyżeczkę nalewki 2 razy dziennie w przypadku kaszlu, kaszlu odruchowego i kokluszu, a także szumów usznych. Zewnętrznie nalewkę stosujemy do nacierania przy nerwobólach, bólach mięśniowych i reumatycznych, zapaleniach korzonków oraz w leczeniu opornej opryszczki, trądziku, ropni, sączących ran i zapalenia mieszków włosowych.

Olej z kwiatów dziewanny wielkokwiatowej

Kwiaty dziewanny wsypujemy do słoika i zalewamy oliwą z oliwek, przykrywamy zakrętką od słoika lub gazą i stawiamy w nasłonecznionym miejscu na 4 tygodnie, codziennie wstrząsając słoikiem. Po tym czasie oliwę przecedzamy i przelewamy do wyparzonej butelki. Nasączony olejem wacik wkładamy do chorego ucha albo zażywamy codziennie po 15 kropli w przypadku skąpomoczu.

Napar z kwiatów dziewanny wielkokwiatowej • 2 łyżki kwiatów dziewanny • szklanka wody (lub mleka) • miód

Kwiaty dziewanny zalewamy wrzącą wodą lub gorącym mlekiem, odstawiamy pod przykryciem na 20 minut i po tym czasie przecedzamy. Słodzimy miodem i pijemy pół szklanki 3–4 razy dziennie lub niesłodzonym naparem płuczemy gardło.

Dziewanna wielkokwiatowa

• garść kwiatów dziewanny • pół szklanki oliwy z oliwek

125