waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 06:57 Page 1
w
a
r
s
z
a B e ata t ys z k iewicz słowo wstępne
w
a
LATA
60. z serii
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 06:57 Page 2
1
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 06:57 Page 3
/ / b e ata t ys z k i e w i c z / /
te szaloNe lata 60. Postaram się sięgnąć pamięcią do tych szalonych lat. szalonych, bo byłam bardzo młoda, romantyczna, naiwna… najgorzej, że poza młodością inne moje cechy mi pozostały. Dziesiątki lat pracowaliśmy na niechlubną opinię kombinatorów, lecz także narodu niepokornego. ale przecież te dwie, chyba już genetycznie zakodowane w nas cechy pozwalały przetrwać najtrudniejsze czasy. Może właśnie dlatego – jak się wtedy mówiło – najweselszy barak w naszym obozie socjalistycznym był także najbardziej kolorowy. Bieda była inspirująca dla tych, którzy nie godzili się na oferowaną przez ustrój szarzyznę. władza kombinowała, jak z gospodarki rynkowej zrobić socjalistyczną. obywatele – wręcz odwrotnie, dzięki inwencji i wyobraźni wykorzystując każdą lukę w prawie, każdy przeciek zza – wydawało się wtedy – nierdzewnej żelaznej kurtyny. Plotka mówiła, że towarzysz Gomułka tworzył budżet państwa kopiowym ołówkiem, pracując przy kuchennym stole. Może dlatego bilans ciągle mu się nie zgadzał. Bo z jednej strony – jak mówił – dzięki temu, że człowiek zapłodnił krowę, wzrosło pogłowie bydła, ale z drugiej „gdybyśmy mieli blachy, produkowalibyśmy konserwy. ale nie mamy mięsa”. te przemówienia Gomułki były tak samo śmieszne jak przerażające. „cinkciarz”, „badylarz”, „prywaciarz”… kto dziś z młodzieży naprawdę rozumie sens tych określeń? „Prywatna inicjatywa” w naszym baraku była ewenementem
niespotykanym w żadnym innym z naszego obozu. władza brutalnie i bezwzględnie rozprawiała się z autorami afer gospodarczych. ale jednocześnie, zachowując chyba resztki samozachowawczego instynktu, pozwalała na istnienie ideologicznie wrogich „przeżytków kapitalizmu”, których produkcja uzupełniała choć w części niedostatki państwowego rynku. kilka lat temu młoda dziennikarka spytała mnie, co to właściwie były warszawskie „ciuchy”. „to takie allegro z ubraniami w publicznym miejscu, tyle że na »ciu2 chach« można było publicznie mierzyć te wyszukane kreacje” – uświadomiłam jej, a sobie – że to fenomen dziś dla niewielu już zrozumiały. tak niezrozumiały, jak dla jednego z dyrektorów Filmu Polskiego to, że przy jednej ulicy znajduje się aż tyle komisów… co zauważył po porannym spacerze wokół hotelu, gdy byliśmy na festiwalu filmów polskich w rzymie. „ciuchy” na warszawskiej Pradze w początku lat 60. były nieocenionym terenem polowań na okazy ubrań oryginalnych, unikalnych, pochodzących zwykle z przysyłanych do Polski paczek. Noszenie ubrań z „ciuchów” było rodzajem nonkonformizmu, niegodzenia się na siermiężną, szarą ubraniową „urawniłowkę” oferowaną w pedetach i cedetach. 1.
Beata Tyszkiewicz w filmie Hasło Korn 2.
„Ciuchy” na Pradze w rejonie Dworca Wschodniego
3
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 06:57 Page 8
/ / wa r s z awa siÄ™ zmienia //
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 06:58 Page 9
/ / wa r s z awa s i ę z m i e n i a / /
7
9
6
8
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 06:58 Page 10
wa r s z a wa / / / L ata 6 0 .
6. <
Plac Grzybowski w Warszawie przez wiele lat nosił Êlady walk w powstaniu warszawskim. Na zdj´ciu widok od strony ulicy Pró˝nej w kierunku Pałacu Kultury i Nauki, 1961 rok 7. <
Widok na Nowy Âwiat z bramy jednej z kamienic, lata 1963–1966 8. <
Zniszczona zachodnia cz´Êç dawnego centrum Warszawy długo przypominała o minionej wojnie. Ulica Złota i domy mi´dzy Złotà a Siennà, 1968 rok
9
9.
Widok na Pałac Kultury i Nauki z rejonu ulic Grzybowskiej i Marchlewskiego (obecnie Jana Pawła II), lata 1962–1967 10.
Budowa osiedla Za ˚elaznà Bramà w rejonie ulic Âliskiej, Paƒskiej i Emilii Plater. Na pierwszym planie cegły pochodzàce z rozbiórki starych kamienic, 1964 rok
10
10
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 06:58 Page 11
/ / wa r s z awa s i ę z m i e n i a / /
11.
Rozbiórka kamienicy przy ulicy Krajowej Rady Narodowej (dawniej i obecnie Twardej), 1964 rok
11
11
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 06:58 Page 12
wa r s z a wa / / / L ata 6 0 .
12
12
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 06:58 Page 13
/ / wa r s z awa s i ę z m i e n i a / /
12.
Schody przy moÊcie Gdaƒskim, 1965 rok 13.
Nowo wzniesione kino Skarpa przy ulicy Kopernika w czasie premiery filmu Krzy˝acy, 1960 rok
13
14.
Pawilon Chemii u zbiegu ulic Brackiej i Nowogrodzkiej był jednym z ciekawszych przykładów modernistycznej architektury powojennej w Warszawie, wzniesiono go w 1960 roku według projektu Jana Bogusławskiego, 1962 rok
13
14
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 06:58 Page 14
wa r s z a wa / / / L ata 6 0 .
15–17.
W 1963 roku ukoƒczono zespół nowoczesnych, modernistycznych przystanków kolejowych wzdłu˝ linii Êrednicowej: Warszawa-Ochota, Warszawa-ÂródmieÊcie i Warszawa-PowiÊle. Zbudowane zostały według projektów Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka
15
16
14
17
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 06:58 Page 15
/ / wa r s z awa s i ę z m i e n i a / /
18
19
20
18–20.
Warszawa nocà, neony sklepu Chinka w Alejach Jerozolimskich, Hali Mirowskiej oraz budynku przy skrzy˝owaniu ulic Brackiej i Nowogrodzkiej, lata 1963–1969
15
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 06:59 Page 30
// w milionowym mieĹ&#x203A;cie //
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 06:59 Page 31
// w milionowym mieście //
53
52.
Widok ulicy Âwi´tokrzyskiej od strony ulicy Kopernika, na pierwszym planie skrzy˝owanie z Nowym Âwiatem. Na poczàtku lat 60., kiedy wykonano to zdj´cie, Warszawa liczyła ju˝ ponad milion mieszkaƒców 53, 54.
Skrzy˝owania warszawskich arterii komunikacyjnych: ulicy Marszałkowskiej i Alei Jerozolimskich oraz ulic Âwierczewskiego i Marchlewskiego (obecnie alei SolidarnoÊci i Jana Pawła II), lata 1963–1964
31
52
54
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 07:00 Page 32
wa r s z a wa / / / L ata 6 0 .
32
55
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 07:00 Page 33
// w milionowym mieście //
55.
W tamtych latach przy placu Zamkowym była p´tla autobusów miejskich, parkowały tak˝e turystyczne autokary. Zdj´cia placu starano si´ wykonywaç tak, by nie było widaç pustego miejsca po Zamku Królewskim, 1967 rok 56.
Aleje Jerozolimskie, widok skrzy˝owania z ulicà Marszałkowskà z budynku Universalu. Z prawej widoczny fragment rotundy PKO, 1968 rok 57.
Skrzy˝owanie Alei Jerozolimskich z ulicà Kruczà było w tamtych latach wizytówkà wielkomiejskiej Warszawy, zawsze panował tam du˝y ruch samochodów, 1967 rok
56
33
57
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 07:00 Page 34
wa r s z a wa / / / L ata 6 0 .
58
34
59
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 07:00 Page 35
// w milionowym mieście //
58.
Plac Zawiszy, ruch na rondzie, 1969 rok 59.
Pasa˝erowie na peronie dworca ÂródmieÊcie, 1963 rok 60.
Naprawa jezdni na ulicy Marszałkowskiej przy skrzy˝owaniu z Alejami Jerozolimskimi, 1968 rok 61.
Na placu Zbawiciela, około 1965 roku
60
35
61
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 07:00 Page 40
// mał a s ta b i l i z a c j a / /
69
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 07:00 Page 41
/ / m a ł a s ta b i l i z a c j a / /
69.
Rodzina w sklepie z lampami, Centralny Dom Towarowy, 1967 rok 70, 71.
Przed otwarciem Domów Towarowych Centrum tak zwany cedet był wówczas najwi´kszym domem towarowym w ÂródmieÊciu, lata 1962–1969
70
41
69
71
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 07:00 Page 42
wa r s z a wa / / / L ata 6 0 .
72
73
42
74
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 07:01 Page 43
/ / m a ł a s ta b i l i z a c j a / /
72, 73.
Typowe punkty usługowe lat 60. – zegarmistrz i repasacja poƒczoch, lata 1967–1968 74.
Ruch przy stoiskach handlowych w hali na Koszykach, 1969 rok 75.
Sprzeda˝ kwiatów przy Halach Mirowskich niezmiennie funkcjonuje do dziÊ, 1967 rok 76.
Automaty do wody sodowej, jakie pojawiły si´ w koƒcu lat 60., cieszyły si´ du˝ym zainteresowaniem, lecz nagminnie gin´ły z nich szklanki – wkrótce zdecydowano si´ mocowaç je na łaƒcuszkach. Na zdj´ciu automat w hali na Koszykach, 1969 rok
75
43
76
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 07:01 Page 44
wa r s z a wa / / / L ata 6 0 .
77–81.
Latem w goràce dni ustawiały si´ długie kolejki do nielicznych lodziarni i punktów sprzeda˝y wody sodowej i waty cukrowej. Najwi´kszym powodzeniem cieszyła si´ Zielona Budka przy Puławskiej (nr 77 i 81), lata 1961–1969
44
77
78
79
80
waw_60_blok[PRESS]_new:Layout 1 15-02-07 07:01 Page 45
/ / m a ł a s ta b i l i z a c j a / /
81
45