facetowi, tacie
FACET TATA
WIARA KATOLICKA I OJCOSTWO
Przełożyła Dorota Janik
W Y D A W N I C T W O S A L W AT O R KRAKÓW
Korekta Anna Śledzikowska Projekt okładki Artur Falkowski Redakcja techniczna i przygotowanie do druku br. Krzysztof Konecko SDS Imprimi potest ks. Józef Figiel SDS, prowincjał
© 2018 Wydawnictwo SALWATOR ISBN 978-83-7580-605-2
Wydawnictwo SALWATOR ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. 12 260 60 80 e-mail: wydawnictwo@salwator.com www.salwator.com
Mojej żonie Marii, miłości mojego życia, która uczyniła mnie takim ojcem, jakim jestem, oraz św. Józefowi, który stanowi przykład dla wszystkich mężczyzn
PRZEDMOWA
Miałem ogromne szczęście, że dorastałem w rodzinie, w której wzajemna miłość matki i ojca, zakorzeniona w ich sakramencie małżeństwa, była przez cały czas widoczna, podobnie jak ich miłość do mnie oraz do moich braci i sióstr. Miłość naszego taty do nas czuliśmy bardzo wyraźnie, szczególnie objawiała się w wielu małych rzeczach, które robił. Na przykład tato wracał do domu około godziny 17.00 każdego dnia. Latem, gdy było gorąco, wysiadał z samochodu zmęczony, w klejącej się od potu koszuli. Jestem pewien, że pragnął tylko pocałować moją mamę, zmienić ubranie, wypić zimne piwo, zjeść kolację i odpocząć. Jednak ja stałem pod domem z piłką do gry w baseball oraz rękawicą i pytałem: „Tato, zagrasz ze mną?”. I pomimo swojego zmęczenia grał ze mną przez kilka minut. To nie było nic wielkiego. To była taka niewielka, mało znacząca rzecz. Jednak utkwiła mi w pamięci do dzisiaj. Mój tato znał wartość małych czynów miłości, podobnie jak Bóg, nasz Ojciec. Ten przykład miłości opisano w niniejszej wspaniałej książce o ojcostwie przygotowanej przez Briana Caulfielda.
–7–
Brian jest redaktorem strony internetowej Fathers for Good i w książce tej wykorzystuje swoją mądrość i doświadczenie. To on zebrał mężczyzn z całego kraju, aby podzielili się spostrzeżeniami i pomogli innym mężczyznom przyjąć rolę ojca, a także odpowiedzialność i błogosławieństwo tego powołania. Nie ulega wątpliwości, że książka o takiej tematyce jest pilnie potrzebna w naszym kraju i w naszym Kościele. Nieobecność ojców w życiu dzieci osiągnęła już dramatyczne rozmiary i doprowadziła do różnego rodzaju problemów osobistych i społecznych. Wygląda na to, że nasza kultura i media tworzą negatywny wzorzec ojca, stale ośmieszają lub wyśmiewają się z tradycyjnych ojców i deprecjonują wpływ, jaki ojciec powinien mieć na życie swoich dzieci. Antidotum na ten upadek kultury można znaleźć w esejach zamieszczonych w tej książce. Ich autorzy uwzględniają istotne, pilne potrzeby z życia ojców i dzieci. Piszą o ojcach, którzy umacniają i ocalają swoje małżeństwa, dyscyplinują dzieci z miłością, uczą je sportowej postawy oraz utrzymują w wierze katolickiej; o ojcach, którzy borykają się z trudnymi problemami, takimi jak pornografia, i którzy szukają równowagi między pracą zawodową a życiem rodzinnym, starając się nie ulec moralnemu relatywizmowi. W książce zawarto piękne spostrzeżenia obecne w nauczaniu Kościoła na temat małżeństwa i seksualności, szczególnie teologii ciała Jana Pawła II. To bardzo bogata książka, wypełniona praktycznymi radami przeznaczonymi dla mężczyzn, od-
–8–
noszącymi się do lepszej strony ich natury i uwzględniającymi ich aspiracje. Mój tato poprzez podejmowanie małych aktów dobroci i poświęcenie, do którego zawsze był gotów dla mnie oraz dla moich braci i sióstr, nauczył mnie kochać. Czytelnicy tej książki spotkają się z tym samym rodzajem miłości dobrych ojców oraz nauczą się, jak mogą sami stać się lepszymi rodzicami. Gorąco zachęcam wszystkich ojców – i również matki – do zgłębienia darów tej książki oraz do ubogacania swoich powołań. kard. Timohy Michael Dolan arcybiskup Nowego Jorku
ROZDZIAŁ 2
ŚWIĘTY JÓZEF: MĘŻCZYZNA PRZEZ DUŻE „M” Rick Sarkisian
Jaki jest twój wzór mężczyzny? Do kogo chciałbyś być najbardziej podobny? W naszej kulturze upowszechniło się kilka nie najlepszych typów postaw, które naśladujemy. Jest więc samiec alfa ze swoim zuchwalstwem macho, który przyciąga dziewczyny. Jest przystojny facet, na widok którego kobiety mdleją. Jest też przewrażliwiony, delikatny mężczyzna, unikający konfliktów i niepotrafiący podjąć najprostszej w życiu decyzji. Oni wszyscy mogą znaleźć swoje miejsce w świecie, ale czy wiesz, kto tak naprawdę przyciąga moją uwagę? Jeden mężczyzna, którego Bóg wybrał, aby wychował Jego Syna: św. Józef. Im bardziej rozważam, kim był oraz kim jest Józef jako patron ojców, tym bardziej jestem przekonany, że stanowi on fundamentalny ziemski przykład prawdziwego mężczyzny. Łączy w sobie najlepsze cechy każdego stylu męskości. Był silnym stolarzem, zatem pracował, używając
– 25 –
swoich rąk; był decyzyjnym liderem, który wyrwał Maryję i Jezusa z niebezpieczeństwa, oraz dżentelmenem posiadającym „umiejętności miękkie” – słuchał swojej żony i się dla niej poświęcał. Autentyczna męskość Józefa była wynikiem przekonania, że prawdziwa moc pochodzi z całkowitego zaufania Bogu i że najważniejszą misją w życiu jest wypełnianie woli Bożej. Poniżej przedstawiam trzy sposoby, za pomocą których można zobrazować autentyczną męskość i łagodne przywództwo św. Józefa. Jeśli je zastosujemy w naszym życiu, wniesiemy świeżość do naszych małżeństw i przekażemy naszym dzieciom narzędzia, którymi mogą posługiwać się przez całe życie. Szukaj wewnętrznej wolności Zapytaj kogokolwiek, czego tak naprawdę chce od życia; prawdopodobnie usłyszysz wtedy słowo „szczęście”. Rzeczywiście nie istnieje prawdziwe szczęście bez miłości i nie ma miłości bez głębokiego poczucia wewnętrznej wolności. Przecież, aby miłość była prawdziwa, musi być dawana w wolności. Paradoksalnie chrześcijanin, katolik prawdziwą wolność może odnaleźć w ufnej zależności od Boga, w powierzaniu siebie każdego dnia Bożej opatrzności oraz w zawierzeniu wszystkich swoich potrzeb Bogu. Różni się to znacząco od praktyk podejmowanych w celu wypracowania „autonomicznego ja”, które w nurtach nowoczesnej psychologii często uznaje się za ideał. W dzisiejszej kulturze sugeruje się nam: „Bądź sobą” oraz „Zrób to po swojemu” – 26 –
i spełnienie tych zaleceń uważa się za największą wartość. Natomiast tak naprawdę twoja prawdziwa wolność polega na byciu mężem Bożym i robieniu rzeczy w Jego sposób – nie jak niewolnik dla pana, ale jako umiłowany syn dla sprawiedliwego ojca. Możemy doświadczyć w naszych sercach, umysłach i duszach tego, co św. Paweł nazywa „wolnością dzieci Bożych” (zob. Rz 8,21) przez powierzanie się Ojcu. Powierzając się, stajemy się umiłowanymi synami w Jezusie. To jest autentyczna wolność – wolność od grzechu i winy, ona umożliwia nam stanie się prawdziwymi mężami Bożymi. Ponieważ zostaliśmy stworzeni do miłości, możemy znaleźć szczęście wyłącznie w kochaniu i byciu kochanymi. Przekazujemy tę prawdę naszym dzieciom oraz przyjmujemy ją jako doświadczenie, które dogłębnie zmienia życie. Jednak „miłość”, która jest promowana w dzisiejszej kulturze, tak naprawdę pozostaje zakorzeniona w egoizmie i związana bardziej z postawą otrzymywania niż dawania. Dlatego też jest tak wiele złamanych serc i rozbitych małżeństw. O prawdziwej miłości i szczęściu możemy mówić tylko wtedy, gdy współmałżonkowie w wolności rezygnują z siebie i bezwarunkowo ofiarują siebie sobie nawzajem. Ten proces zaczyna się od akceptacji siebie samego (wraz z naszymi ograniczeniami) oraz naszych współmałżonków (wraz z ich ograniczeniami) oraz podjęcia decyzji o wzajemnym kochaniu się miłością, która nie ma końca. Ten rodzaj akceptacji jest kolejnym krokiem w podróży do autentycznego męstwa. W tym kontekście pomyśl o tym, czego doświadczył św. Józef. Kiedy dowiedział się, że Maryja jest w ciąży, – 27 –
ROZDZIAŁ 7
NAJLEPSZY SEKS, JAKIEGO KIEDYKOLWIEK DOŚWIADCZYSZ Jonathan Doyle
Z jakichś powodów nigdy nie próbowałeś wysuszyć włosów palnikiem ani wbić gwoździa rybą. Pierwsze doświadczenie byłoby bolesne, a drugie, chociaż zabawne, okazałoby się nieefektywne i sprawiło wiele kłopotu. Choć w nowoczesnym społeczeństwie panuje przekonanie, że światem rządzi relatywizm i wszystko podlega negocjacjom w zależności od twojej perspektywy – o „dyktaturze relatywizmu” mówił papież Benedykt XVI – wszechświat funkcjonuje w oparciu o pewne prawa, które nie ulegają naszym pragnieniom zmiany rzeczywistości. Człowiek został stworzony w konkretnym celu. Jesteśmy istotami określonego rodzaju, posiadamy tożsamość i indywidualny charakter, które pochodzą od Boga, naszego stwórcy. Zgodnie z Katechizmem Kościoła katolickiego: „Bóg wszystko stworzył dla człowieka, ale on został stworzony, aby służyć Bogu i kochać Go oraz by ofiarować Mu całe
– 65 –
stworzenie” (358)2. Innymi słowy, pochodzimy od Boga i naszym przeznaczeniem jest powrót do Niego w miłości. Starożytni Grecy wierzyli, że działanie człowieka jest uwarunkowane tym, kim on jest. Jeśli tak, to co powinni zrobić ludzie, jak powinni żyć, opierając się na tym, kim są? Co da im szczęście? Co przyniesie im prawdziwą radość? Pytania te mogą wydawać się abstrakcyjne, jednak zaufaj mi, przechodzę do tematu, który przyciągnął cię do tego rozdziału – jak Bóg zaplanował dla ciebie wspaniały seks w twoim małżeństwie. Seks jest bardzo dobrą rzeczą, jednak największą radość sprawia w bardzo szczególnym kontekście – kontekście prawdziwej, stabilnej i trwałej miłości ludzkiej, wierności i wzajemnym dawaniu siebie. Zbadamy, dlaczego tak jest, i spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, dlaczego tak wielu ludzi, którzy szukają „najlepszego seksu, jaki kiedykolwiek mieli”, źle się do tych poszukiwań zabiera. Powróćmy do pytania dotyczącego wartości osoby ludzkiej, które nie jest tylko tematem książek filozoficznych. Na przestrzeni historii zła odpowiedź na to pytanie kosztowała życie milionów niewinnych ludzi. Od Auschwitz do gułagu, od oczyszczenia etnicznego do plagi aborcji, rzeź milionów wciąż trwa i przyjmuje taką lub inną formę; może do tego dochodzić jedynie wtedy, gdy postrzegamy życie ludzkie jako ostatecznie bez znaczenia i zbędne. Jeśli przyjmie się, że osoba jest tylko przypadkowym zbiorem atomów w nieczuCytaty z Katechizmu Kościoła katolickiego za: Katechizm Kościoła katolickiego, Poznań 1994. 2
– 66 –
łym wszechświecie, co zatrzyma ludzi przed wykorzystaniem słabszych jednostek? Co stanie na przeszkodzie, by w sposób instrumentalny traktować człowieka, by widzieć w nim tylko zbiór organów, które można wykorzystać? Wszystko to może się wydarzyć, gdy rozpowszechni się błędne wyobrażenie na temat wartości osoby. A przecież jeśli przyjmiemy, że ludzie pochodzą od Boga i są przeznaczeni do wieczności, każdy z nas ma niezatartą godność i wyższy cel; w Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych nazywano to „nienaruszalnymi prawami” nadanymi przez Stworzyciela. Co to ma wspólnego z małżeństwem? Objawienie Chrystusa, prawdy zawarte w Biblii i spójne nauczanie Kościoła jednoznacznie mówią o tym, kim ty (i twój współmałżonek) tak naprawdę jesteś. Zostałeś stworzony jako imago Dei lub imago Trinitatis. Zostałeś stworzony na obraz samego wszechmocnego Boga, wiecznej Trójcy. Twój intelekt, twoja wolna wola, twoje sumienie, twoja nieśmiertelna dusza – te wszystkie elementy są odzwierciedleniem jedynego prawdziwego Boga. Od tego momentu nasze rozważania stają się bardziej skomplikowane, ponieważ potrzebujemy jakiegoś wglądu w naturę Trójcy Świętej. Trójca jest doskonałą, zawsze obecną wspólnotą Osób – Ojca, Syna i Ducha Świętego. Wewnątrz Trójcy dochodzi do doskonałej, wiecznej wymiany czystej oddającej się miłości. W Trójcy Świętej miłość jest twórcza i miłość jest receptywna. Ojciec, Syn i Duch Święty – trzy Osoby – 67 –
ROZDZIAŁ 11
MOŻESZ UTRZYMAĆ SWOJE DZIECI W WIERZE KATOLICKIEJ Patrick Madrid
Tutaj znajdziecie informacje o ponadczasowych darach, jakie ojciec może przekazać swoim dzieciom. Najmodniejszy cyfrowy gadżet, fundusz powierniczy, a nawet wykształcenie zdobyte w college’u są wartością wyłącznie w tym życiu. Jednak istnieją też wieczne dary, które tato powinien starać się przekazać dzieciom. Należy do nich miłość, a jej najwspanialszą ekspresją jest Święta Eucharystia. To jest wiara katolicka. Jeśli pielęgnujemy wiarę tak, jak powinniśmy to robić, wtedy pragniemy zobaczyć, że nasze dzieci ją również przyjmują. Jednak nierzadko zdarza się, że dzieci opuszczają Kościół katolicki dla jakiejś innej chrześcijańskiej denominacji lub nawet całkowicie porzucają religię. Ich rodzice mogą wtedy czuć się jak osoby, które poniosły porażkę, a napięcie i wrogość między dzieckiem a rodzicem mogą narastać.
– 99 –
W tym rozdziale przedstawię kilka praktyk, które przyjęliśmy w naszym domu w Madrycie, dzięki którym jedenaścioro naszych dzieci pozostało praktykującymi katolikami. Mam nadzieję, że ty jako ojciec skorzystasz z mojego doświadczenia. Po pierwsze, tato, nigdy nie umniejszaj swojego wpływu i nie pozwalaj, aby tylko żona „dbała o religię”. Badania pokazują, że jeśli ojciec praktykuje swoją wiarę i zabiera swoje dzieci na Mszę św., szanse na to, że zostaną w Kościele, są duże. Tato, który opuszcza Mszę św. i zamiast tego wybiera niedzielną piłkę nożną, zniszczy wiarę swoich dzieci. Więc przyspiesz i dołącz do swojej żony w przekazywaniu wiary. Rzeczywiście nie możemy bagatelizować znaczenia wpływu rodziców. Wspaniały i silny efekt uzyskujemy wtedy, gdy mama i tato sami żyją własną miłością do Boga najlepiej jak potrafią, w widoczny, ale nie ostentacyjny sposób, poprzez modlitwę, pobożność i życie sakramentalne. Jak mówi Pismo Święte: „Wprowadzaj syna w prawidła drogi, a nie zejdzie z niej i w starości” (Prz 22,6). Dzieci potrzebują stałego prowadzenia i dobrego przykładu od najmłodszych lat, aby wyrosły w praworządności, w wiedzy i miłości do Boga. Dobry przykład mamy i taty, jak również jasne i zdecydowane przekazywanie prawd wiary, są kwestiami kluczowymi. Do wykonania tego zadania nie potrzebujesz stopnia naukowego z teologii. Musisz tylko włożyć wysiłek w to, aby przekazać podstawową wiedzę na temat wiary katolickiej oraz być przykładem dla swoich dzieci, jak naprawdę żyć – 100 –
tą wiarą. Nie możesz oczekiwać, że dzieci będą traktowały cię poważnie, jeśli wszystko, czym dysponujesz, to wiedza szkolna na temat pieniędzy lub planowania budżetu. I podobnie, jeśli nigdy nie będziesz poszerzać swojej wiedzy oraz miłości do wiary katolickiej, twoje pociechy w prosty sposób dojdą do wniosku, że wiara nie jest dla ciebie zbyt ważna. Gdy zaczną dorastać, mogą się udać w inne miejsca, aby zadać pytania dotyczące Boga i życia. Po pierwsze, musisz dać swoim dzieciom do zrozumienia, że wiara katolicka to coś więcej niż jedna godzina spędzona w niedzielę w kościele. Cotygodniowa Msza św. powinna być punktem kulminacyjnym i bezwzględnym obowiązkiem tygodnia, jednak na tym wiara się nie kończy. Katolicki dom – jak podkreślali to św. Jan Paweł II i inni – jest rodzajem „kościoła domowego”. Nie oznacza to chorału gregoriańskiego oraz kadzidła przy stole do obiadu. Jednak oznacza to, że codzienne zajęcia i decyzje w domu są podejmowane w oparciu o wiarę. Dzieci muszą widzieć mamę i tatę jako osoby prawdziwie przepełnione modlitwą, też nie w spektakularnym stylu, ale w sposób, który pozwala stwierdzić, że ich rodzice zwracają się do Boga z zaufaniem i nie są zbyt wielcy, żeby poprosić o pomoc z góry. Bardzo zachęcam do rodzinnej modlitwy na różańcu. Jeśli ty, ojciec rodziny, ufnie odwołujesz się do pełnego mocy wstawiennictwa Błogosławionej Dziewicy Maryi każdego dnia w imieniu swojej rodziny, możesz być pewny, że niezależnie od tego, jak wyboista stanie się twoja droga życia, Ona tam będzie, żeby ci pomóc. Czasami Jej obec– 101 –
SPIS TREŚCI
PRZEDMOWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 WSTĘP
OJCOWIE W DZIAŁANIU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 ROZDZIAŁ 1
MARNOTRAWNY SYN SPOTYKA PRZEBACZAJĄCEGO OJCA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 ROZDZIAŁ 2
ŚWIĘTY JÓZEF: MĘŻCZYZNA PRZEZ DUŻE „M”. . . . . . . . . . . 25 ROZDZIAŁ 3
JAK POGODZIĆ ŻYCIE ZAWODOWE Z RODZINNYM: SPOSTRZEŻENIA EKSPERTÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 ROZDZIAŁ 4
PIĘĆ KROKÓW W DYSCYPLINOWANIU DZIECI . . . . . . . . . . . 41 ROZDZIAŁ 5
SPORTY DOBRE DLA DZIECI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 ROZDZIAŁ 6
ŻYWA OBECNOŚĆ OJCA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 ROZDZIAŁ 7
NAJLEPSZY SEKS, JAKIEGO KIEDYKOLWIEK DOŚWIADCZYSZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
– 143 –
ROZDZIAŁ 8
TEOLOGIA CIAŁA DLA OJCÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 ROZDZIAŁ 9
MILENIALSI, MORALNOŚĆ I NOWA EWANGELIZACJA . . . 83 ROZDZIAŁ 10
SUPERTATO: WIĘCEJ NIŻ OSOBA W DZIAŁANIU . . . . . . . . . 93 ROZDZIAŁ 11
MOŻESZ UTRZYMAĆ SWOJE DZIECI W WIERZE KATOLICKIEJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 ROZDZIAŁ 12
NAPRAWIANIE ROZBITEGO MAŁŻEŃSTWA . . . . . . . . . . . . . 107 ROZDZIAŁ 13
ZERWANIE ŁAŃCUCHÓW PORNOGRAFII . . . . . . . . . . . . . . . 115 P O D S U M O WA N I E
TRZY PROSTE KROKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 O AUTORACH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139