o. Jacques Philippe
Powołanie
REDAGUJE
Centrum Formacji Duchowej Salwatorianie – Kraków Krzysztof Wons SDS (redaktor naczelny) Piotr Stawarz SDS (sekretarz redakcji)
PROJEKT OKŁADKI
Anna Olek KOREKTA
Zofia Smęda
TŁUMACZENIE
Justyna Polony-Poluk
ADRES REDAKCJI
Zeszyty Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. (12) 269 23 97; faks (12) 254 60 60 e-mail: zeszyty@salwatorianie.pl http://www.cfd.salwatorianie.pl
SKŁAD I ŁAMANIE
Anna Olek
Za pozwoleniem władzy zakonnej
ISSN 1426-8515
© Copyright by 2010 Wydawnictwo SALWATOR ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków www.salwator.com
Słowo z Centrum Formacji Duchowej
Podczas sesji, którą w dniach 6–8 listopada 2009 r. prowadził w krakowskim Centrum Formacji Duchowej o. Jacques Philippe, jedna myśl wryła się szczególnie w moją pamięć – że wszystkie powołania: do życia chrześcijańskiego, powołanie zakonne, powołanie do małżeństwa czy też wezwania, jakie Bóg kieruje do nas pośród naszej codzienności, służą rozwojowi i rozkwitowi życia, które zostało nam udzielone: „Istnieją po to, aby pogłębić tę życiową ścieżkę, aby nadać jej szczególną formę i ofiarować każdemu tę płodność, do jakiej został powołany. Odpowiedź na Boże wezwanie oznacza podążanie w kierunku życia!”. Pozytywna odpowiedź na wezwanie Boga zarówno w sprawach zasadniczych, jak i bardzo drobnych, otwiera przed nami drogę, która jest drogą życia. Powołania czy wezwania Boga nie mogę traktować jedynie w kategoriach zadania. W powołującym Słowie Boga jest moje życie, jest pełnia życia, za którą tęsknię. Z powołującego mnie do „specjalnych zadań” czy wzywającego pośród codzienności Słowa Boga wytryska życie, które każdego dnia przekazuje się na nowo. Wszak Ten, który mnie powołuje czy wzywa, jest Panem życia, wyprowadza życie z nicości w stworzeniu, przywraca życie w wydarzeniu Odkupienia, chroni życie i hojnie nim obdarza. Pragnie dla mnie pełni życia. Ten, który powołuje do życia i wzywa, jest Ojcem! Ważną perspektywę spojrzenia na tematykę powołania odkrywa sam tytuł sesji: Umiłowani i powołani do życia. Powołującym jest WszechLATO
▪ 48/2010
5
Wprowadzenie
Niniejsza książka jest zapisem rekolekcji, które wygłaszałem w Krakowie w listopadzie 2009 r. w centrum formacyjnym ojców salwatorianów. Nauki nagrano, następnie zaś spisano z taś my. Tekst został poddany niewielkim poprawkom, zachowano jednak w znacznej części styl języka mówionego. Rekolekcje te podejmują i jednocześnie wzbogacają tematy, które poruszałem już wcześniej w niektórych swoich książkach, w szczególności Wolność wewnętrzna oraz Powołani do życia. Głównym celem owych sześciu nauk jest przekazanie czytelnikowi, w jaki sposób możemy dać się poprowadzić z ufnością przez rozmaite wydarzenia, do jakich Bóg dopuszcza w naszym życiu. Czasami dostrzeżenie sensu tego, co właśnie przeżywamy, sprawia nam trudność, zwłaszcza wówczas, gdy nadchodzą chwile cierpienia i trudnych doświadczeń. Tymczasem otrzymujemy zachętę do tego, aby wierzyć, że Bóg kieruje biegiem rzeczy z mądrością i ojcowską miłością. Wszystkie okoliczności naszego życia niezależnie od tego, jakie są ich przyczyny i uwarunkowania, nawet nasze błędy i pomyłki, mogą się stać dla nas okazją do tego, by wzrastać w człowieczeństwie, mądrości, zdolności do kochania. To jednak może się spełnić tylko pod pewnymi warunkami: w każdym wydarzeniu, jakie ma miejsce w naszym życiu, czy jest szczęśliwe czy bolesne, musimy dostrzegać wezwanie, LATO
▪ 48/2010
9
Człowiek – byt nade wszystko wezwany
Chciałbym przedstawić kilka refleksji o pojęciu wezwania. Pojęcie wezwania jest bardzo bliskie nam, chrześcijanom, jest pojęciem prostym, lecz ma fundamentalne znaczenie. Dobrze jest odkryć na nowo całe jego bogactwo i nośność. W istocie możemy nadać naszemu życiu jego pełne znaczenie i sprawić, by przynosiło płodne owoce wyłącznie wówczas, kiedy dzień po dniu otwieramy się na Boże wezwania. Dotykamy więc tematu o zasadniczym znaczeniu dla chrześcijańskiego życia. Papież Jan Paweł II (dziękuję Polsce za ten niezwykły prezent!) w pierwszych latach swego pontyfikatu podczas środowych katechez rozwinął szeroką refleksję o człowieku, stworzeniu, kobiecie i mężczyźnie stworzonych na Boże podobieństwo, o ludzkim ciele i seksualności. Przedstawił kompletną antropologię, która stanowi prawdziwy skarb współczesnego Kościoła. Szczególnym punktem w antropologii ...człowiek jest bytem „nade przedstawionej przez tego wielkiego pa- wszystko wezwanym”... pieża jest uznanie, że człowiek jest bytem „nade wszystko wezwanym”; to określenie powraca w wielu jego tekstach. Człowiek posiada pewne ułomności, jest naznaczony grzechem, lecz w głębi swego jestestwa jest istotą powołaną przez Boga i właśnie to stanowi o nim jako o człowieku. W judeochrześcijańskiej wizji istoty ludzkiej najbardziej charakterystyczną cechą jest właśnie jej zdolność do dostrzegania LATO
▪ 48/2010
11
Wezwania Boże w wydarzeniach z życia
Powiedzieliśmy wcześniej, że Boże wezwania docierają do nas na różne sposoby. Jednym z nich jest Pismo Święte. Kiedy czyta się je podczas modlitwy, z pragnieniem, aby przemówił do nas Bóg, Pismo Święte może przejawiać ogromną siłę oddziaływania, mamy tego świadectwa w życiu wielu świętych. Doświadczenie takiej lektury Ewangelii w dzisiejszych czasach ma fundamentalne znaczenie: w naszym świecie chrześcijanin, który nie żyje słowem Bożym, szybko staje się chrześcijaninem zagrożonym. Faktem dodającym otuchy jest rozwój szkół lectio divina, które powstają w wielu miejscach. Pisma Świętego nie odwiedza się po to, by posiąść pewien rodzaj „kultury” biblijnej, lecz przede wszystkim po to, aby odkryć, w jak bardzo wielkim stopniu słowo Boże nas dosięga, jak objaśnia nam drogę, jak dalece nas niekieŁaską, o jaką można upra dy pociesza, jak gorąco zachęca nas do naszać Boga, jest pragnienie wrócenia się, a wszystko to czyni z wielką i umiłowanie Jego Słowa. łagodnością i jednocześnie wielką siłą. Łaską, o jaką można upraszać Boga, jest pragnienie i umiłowanie Jego Słowa. Bóg chce udzielić jej każdemu, nie tylko egzegetom i uczonym. Każdy chrześcijanin jest powołany do tego, aby przeżyć duchowe doświadczenie poczucia, że ten czy inny ustęp Pisma dotyczy go w najwyższym stopniu, aby odnaleźć w nim 24
Zeszyty Formacji Duchowej
Wzrastanie na drodze trudnych doświadczeń
W poprzednim rozdziale zaproszono nas do tego, aby w wydarzeniach z naszego życia odczytać pewne Boże wezwania. Wiele rzeczy, jakie wydarzają się w naszym życiu, nie jest bezpośrednio chcianych przez Boga (Bóg nie może chcieć dla nas zła czy grzechu), lecz to nie przeszkadza, aby Bóg, który nie mógłby nas opuścić, był obecny w sercu wszystkiego, co nas spotyka, i zachęcał nas do stopniowego odkrywania pozytywnego sensu zdarzeń przez wezwania, które w tajemniczy sposób do nas kieruje. Chciałbym przedłużyć tę refleksję, skupiając szczególne zainteresowanie na rozmaitych próbach, przez jakie możemy przechodzić w trakcie naszego życia. Rozwinę tu myśl nadzwyczaj prostą, lecz o wielkim zasięgu, która może ...każde trudne doświad nam dostarczyć cennych punktów odnieczenie jest w ten czy inny sienia: każde trudne doświadczenie jest sposób próbą naszej wiary, w ten czy inny sposób próbą naszej wiary, nadziei i miłości. nadziei i miłości. Podczas naszego życia możemy napotkać doświadczenia najrozmaitszej natury. Mogą być to problemy zdrowotne, porażki zawodowe, zerwania związków uczuciowych, trudności materialne czy bytowe, kryzysy duchowe, czasy „ciemności” w takim sensie, jak rozumie je św. Jan od Krzyża. Każdy z wymienionych typów doświadczeń zasługuje, rzecz jasna, na odmienne podejście i nie można traktować ich wszystkich w ten sam sposób. LATO
▪ 48/2010
39
Cierpienie i pocieszenie
W poprzednich rozdziałach mówiliśmy o trudnych doświadczeniach. Po każdej ciężkiej próbie nastaje czas pocieszenia. Otwarcie się na pocieszenie płynące od Ducha Świętego jest rzeczą bardzo ważną. W tym rozdziale omówimy temat cierpienia i pocieszenia. Mówienie o cierpieniu nigdy nie jest proste, niełatwo jest znaleźć właściwe słowa, ponieważ jest to delikatna kwestia. Cierpienie zawsze będzie bulwersowało naszą ludzką inteligencję, niezależnie od tego, jakich możemy mu dostarczyć filozoficznych czy nawet teologicznych uzasadnień. Żaden racjonalny dyskurs nie będzie w tym zakresie w pełni satysfakcjonujący. Niemniej jednak fundamentalne objaśnienie tkwi w misterium Chrystusa, które zaprasza nas do przyjęcia postawy nadziei i wiary. Przede wszystkim istnieje rzeczywistość Jezusa towarzyszącego nam w tym, co przeżywamy, oraz fakt, że to w Nim znajdujemy łaskę otuchy i pokoju. Pismo Ewangelia zachęca nas do Święte nie dostarcza intelektualnych odpotego, aby ogarniać świat wiedzi, które mogłyby rozwiać wszelkie naspojrzeniem pełnym na sze wątpliwości, lecz jednocześnie Ewangedziei i połączyć się z Je lia zachęca nas do tego, aby ogarniać świat zusem w ufności i modli spojrzeniem pełnym nadziei i połączyć się twie... z Jezusem w ufności i modlitwie, ponieważ wyłącznie przez Niego i w Nim możemy stawić czoło dramatowi i tajemnicy cierpienia. 56
Zeszyty Formacji Duchowej
Wewnętrzna wrażliwość i gotowość
W poprzednich rozdziałach wykazałem, jak dalece człowiek nie może budować własnej tożsamości inaczej, jak odpowiadając na Boże wezwania, na wezwania do wiary, nadziei, miłości, które otrzymuje podczas swojego życia, a w szczególności w chwilach trudnych doświadczeń. Pytania, na jakie chciałbym odpowiedzieć teraz, brzmią następująco: W jaki sposób można konkretnie dostrzegać Boże wezwania?, Jakie sposoby pozwalają na osiągnięcie najwyższej gotowości na Boże wezwania? Sądzę, że są to kluczowe pytania dla całego ludzkiego życia. Przez wydarzenia z życia, przez Słowo Boże, przez wszystko, co rodzi się w naszym sercu, Pan pragnie poprowadzić nas z mądrością i miłością. Przebiega to niekiedy w sposób tajemniczy, ukryty, ponieważ nie zawsze jesteśmy w stanie dostrzec logikę, według której Bóg chce nas poprowadzić. Lecz Bóg czyni to nieustająco. Jezus mówi: „Mój Ojciec aż dotąd działa i ja działam”. Bóg nieustannie działa dla naszego dobra, niezależnie od tego, czy śpimy, czy czuwamy. Jestem przekonany, że jednym z zasadniczych aspektów życia duchowego jest stopniowe uczenie się nie tyle wykonywania pewnych działań, ile przyzwalania na Boże działanie w naszym życiu. Nie chodzi o to, aby gnuśnieć w lenistwie; powinniśmy być aktywni, przedsiębiorczy, odpowiedzialni, wielkoduszni. CzaLATO
▪ 48/2010
71
Pokój i wdzięczność
Pytanie, jakie przed sobą stawiamy, brzmi następująco: w jaki sposób możemy stać się gotowi i otwarci na Boże wezwania? W jaki sposób stworzyć uprzywilejowane warunki do oddziaływania Bożej łaski w naszym życiu? W poprzednim rozdziale omówiłem sześć postaw, które się do tego przyczyniają, teraz natomiast zajmę się dwiema pozostałymi: wewnętrznym pokojem i wdzięcznością. Aby pozostawać otwartym i gotowym na Boże działanie, należy starać się pozostawać zawsze tak spokojnym, jak tylko jest to możliwe. W istocie, im bardziej w naszym sercu panuje pokój, tym bardziej jest ono otwarte na Bożą łaskę i tym bardziej jest w stanie umacniać się dzięki niej i przyjmować płynące z niej światło. Mamy tutaj do czynienia z prawem duchowym, a uświadomienie sobie jego istnienia jest rzeczą bardzo ważną. Pierwsza z napisanych przeze mnie książek dotyczy właśnie tego tematu. Z pewnością usłyszę, że bycie wciąż Nigdy nie należy pozwalać, spokojnym jest niemożliwe, ponieważ aby wzburzenie i niepokój nieuchronnie przeżywamy chwile wzbunami zawładnęły, niezależ rzenia i niepokoju, stanowi to część życia nie od powodów. i trzeba się z tym pogodzić. To prawda, niemniej jednak istnieje pewna cząstka, która zależy tylko od nas i powinniśmy dążyć do tego, aby w każdych okolicznościach zachowywać pokój w sercu, w miarę jak tylko może zależeć to 84
Zeszyty Formacji Duchowej
Spis treści
Słowo z Centrum Formacji Duchowej
5
Wprowadzenie
9
Człowiek – byt nade wszystko wezwany Powołanie w Piśmie Świętym Formy i treść Bożego wezwania Jesteśmy powołani do życia i do wolności
11 14 17 19
Wezwania Boże w wydarzeniach z życia
24
Wzrastanie na drodze trudnych doświadczeń
39
Cierpienie i pocieszenie
56
Wewnętrzna wrażliwość i gotowość
71 72 74 74 78 79 83
Nieustająca modlitwa Ufność Życie chwilą obecną Praktykowanie wolności, nabieranie dystansu Przyjmowanie życia za takie, jakie jest Pokora
Pokój i wdzięczność
84