Danuta Piekarz
Orędzie na nasze czasy KSIĘGA APOKALIPSY
REDAGUJE
Centrum Formacji Duchowej Salwatorianie – Kraków Krzysztof Wons SDS (redaktor naczelny) Piotr Stawarz SDS (sekretarz redakcji) PROJEKT OKŁADKI
Anna Olek
KOREKTA
Zofia Smęda Magdalena Weimer
ADRES REDAKCJI
Zeszyty Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. (12) 269 23 97; faks (12) 254 60 60 e-mail: zeszyty@salwatorianie.pl http://www.cfd.salwatorianie.pl
SKŁAD I ŁAMANIE
Anna Olek Za pozwoleniem władzy zakonnej
ISSN 1426-8515 Nakład 2000 © Copyright by 2011 Wydawnictwo SALWATOR ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków www.salwator.com
(...) co wam mówię, do wszystkich mówię: Czuwajcie! Mk 13,37
Wszystkim, którzy uczyli mnie kochać Słowo
Słowo z Centrum Formacji Duchowej
Patmos, urokliwa wyspa na Morzu Egejskim, na której rozsianych jest dzisiaj ponad 150 kościołów. W I wieku, w czasach Domicjana, stanowiła rzymską kolonię karną. Stała się miejscem zsyłki i świadkiem mistycznych doświadczeń św. Jana, utożsamianego przez tradycję z Janem Ewangelistą. Miał on wizje, które utrwalił na kartach ostatniej księgi Biblii. Jak sam napisał na pierwszej stronicy, posłyszał „za sobą potężny głos, jak gdyby trąby mówiącej: «Co widzisz, napisz w księdze…»” (Ap 1,10-11). W miarę jak czyta się kolejne wersety zapisków Wizjonera, doświadcza się „pewnego przyciągania, a zarazem zawrotu głowy. Jest to tekst wyżłobiony przez krew historii, lecz także dzieło kontemplacji, zatopione w aureoli światła, z którego na końcu wyłania się miasto doskonałe i idealne, gdzie nie ma już płaczu, gdzie śmierć nie ma już prawa bytu…” (G. Ravasi). Andriej Rublov napisał o Apokalipsie, że jest opowiadaniem o naszym przeznaczeniu i że „błędem byłoby myśleć, że zawiera tylko ideę kary. Być może rzeczą najważniejszą w niej zawartą jest nadzieja”. Niestety, „tradycja ludowa wyznaczyła Apokalipsie rolę Kasandry, która wygłasza złowieszcze przepowiednie na temat historii” (G. Ravasi). Współczesne skojarzenia dotyczące Apokalipsy często niewiele mają wspólnego z duchem tej Księgi. Czerpią nie tyle z osobistej lektury Biblii, ile raczej z narzucających się okrutnych skojarzeń pochodzących z filmów, takich jak „Czas Apokalipsy” Francisa Coppoli, czy budzącego podziw, ale JESIEŃ
▪ 53/2011
5
Przesłanie apokaliptyki: „Przestań się lękać!”
Kończył się I wiek naszej ery. Na tronie cesarskim w Rzymie zasiadał cesarz Domicjan, którego tytułowano w korespondencji dominus et deus noster („pan i bóg nasz”), a na monetach przedstawiano go na tronie jako ojca bogów. W Rzymie składano ofiary kadzielne dla cesarza, a w Efezie, w centrum kultu cesarskiego stał olbrzymi posąg władcy i świątynia jemu poświęcona. Co prawda nie od razu nakładano na wszystkich obowiązek kultu cesarskiego (wydaje się, że w czasach Domicjana dotyczyło to zasadniczo Rzymu i sąsiednich regionów), nietrudno jednak zgadnąć, jak w tym klimacie musieli się czuć chrześcijanie. Sam cesarz, o ile nam wiadomo, nigdy nie ogłosił prześladowań chrześcijan jako takich, ale domagał się lojalności wobec władzy. Tymczasem wyznawcy Chrystusa, stanowiący zdecydowaną mniejszość w miastach, w których żyli, nie chcieli uczestniczyć w żadnych przejawach kultu cesarskiego, w żadnych pogańskich uroczystościach, zatem odmawiali udziału w tym, co jednoczyło miasto i całe imperium. Niewielka grupa ludzi żyjących inaczej niż wszyscy, pozostająca jakby na marginesie ówczesnego społeczeństwa, budziła niepokój otoczenia. Co prawda, jak wspomniałam, sam cesarz nie wydał żadnego dekretu nakazującego prześladowanie chrześcijan, ale przez wielu byli oni postrzegani jako wrogowie państwa, stąd we wschodnich prowincjach, w miastach Azji Mniejszej, które miały dość dużą JESIEŃ
▪ 53/2011
9
Zacznijmy od rachunku sumienia (Ap 2-3)
Powiedzieliśmy poprzednio, że Apokalipsa jest przeznaczona dla Kościoła gromadzącego się na liturgii i że cała jest wpisana w liturgię. Zanim jednak wspólnota wiernych złoży Bogu Najświętszą Ofiarę, należy oczyścić serca, dlatego na początku Mszy Świętej jest przewidziany akt pokutny, uznanie win. Podobnie pierwsze trzy rozdziały Apokalipsy są orędziem prowadzącym wspólnoty do oczyszczenia, a służą temu listy do siedmiu Kościołów, te wielkie rekolekcje, wielki rachunek sumienia, by później z oczyszczonym sercem móc spojrzeć na świat oczyma Boga. Jest to bardzo logiczne: jeśli chcesz zroJeśli chcesz zrozumieć, jak zumieć, jak Bóg widzi historię, najpierw Bóg widzi historię, najpierw spójrz na własne życie oczyma Stwórcy. spójrz na własne życie oczyTo pomoże też pozbyć się fałszywego żalu ma Stwórcy. („Za jakie grzechy mnie to spotkało, mnie, który jestem zawsze taki porządny”. Czy zawsze...?). Listy do siedmiu Kościołów mają pewną szczególną cechę: to sam Chrystus kieruje listy do wiernych (albo raczej dyktuje, bo w tamtych czasach autorzy dyktowali listy sekretarzom). Wszystkie listy mają stały schemat budowy, w pewnej mierze zgodny ze schematem starożytnych listów. W dawnej korespondencji na początku podawano imiona nadawcy i odbiorcy (pamiętamy początek listów świętego Pawła: „Paweł (...) do Kościoła w...”), natomiast w Apokalipsie adres zostanie wyrażony JESIEŃ
▪ 53/2011
29
Zanim spróbujemy zrozumieć historię (Ap 4-5)
Kościół I wieku, żyjący w stanie zagrożenia i niepewności, pragnie odczytać sens tego, co przeżywa: czy prześladowania, jakich doznaje, mają jakiś sens? Mieliśmy nadzieję, że skoro przyjęliśmy prawdziwą wiarę, wszystko się ułoży w naszym życiu. Dlaczego jest dokładnie na odwrót? To pytanie stawiał sobie kiedyś także Izrael w wielkim momencie historycznego zawirowania: był to czas wygnania babilońskiego, gdy zdawało się, że wszelkie Boże obietnice legły w gruzach. Bóg obiecał nam wieczne królestwo i co się z nim stało? Obiecał, że będzie mieszkał między nami, a świątynia legła w gruzach. Dał nam ziemię obiecaną, a oto jesteśmy na wygnaniu. Właśnie to doświadczenie okazało się zbawienne, bo niejako zmusiło Izraelitów do gruntownej refleksji teologicznej nad własnymi dziejami, którą możemy odczytać m.in. na kartach Pięcioksięgu. Pierwsza księga Starego Testamentu, Księga Rodzaju, zaczyna się od opisu, który niesie w sobie fundamentalne przesłanie: jeśli chcesz zrozumieć sens dziejów, musisz Pomimo wszelkiego zła trzenajpierw zrozumieć, że stworzenie wyszło ba pamiętać o tym podstaz rąk Boga, że jest dobre i piękne. Pomimo wowym dobru, bo Stwórca wszelkiego zła trzeba pamiętać o tym podjest dobry. stawowym dobru, bo Stwórca jest dobry. Kiedyś ojciec Amedeo Cencini odpowiadał na pytanie, co powiedzieć komuś, kto uważa, że jego życie nie ma sensu. Doradził, JESIEŃ
▪ 53/2011
41
Kluczowy punkt dziejów (Ap 12-13)
W naszych rozważaniach nie możemy rzecz jasna prześledzić wszystkich scen Apokalipsy. Spróbujemy wybrać pewne fragmenty, które pomogą nam zrozumieć jej główne przesłanie. Dochodzimy do kulminacyjnego punktu księgi, do sceny, która rzuca światło na jej całość. Enzo Bianchi w swoim komentarzu wyobraził sobie Apokalipsę jako pewnego rodzaju menorę, a scena, o której będziemy mówić, stanowi jakby zwornik ramion tego świecznika. Rozdziały 12 i 13 ukażą nam Niewiastę obleczoną w słońce, Smoka i dwie Bestie. Będzie to ukazanie wielkiego zwycięstwa, które zapowiada już hymn, jaki znajdziemy pod koniec rozdziału 11: „Nastało nad światem królowanie Pana naszego i Jego pomazańca...”. Starcy padają na twarze, mówiąc: „Dzięki czynimy Tobie, Panie, Boże wszechmogący, Który jesteś i Który byłeś (zauważmy, że nie ma już „Który przychodzisz!”), że objąłeś wielką Twą władzę i zacząłeś królować”. Po takich słowach według naszej logiki powinien nastąpić opis sądu ostatecznego, tymczasem będzie inaczej. Będziemy świadkami definitywnego zwycięstwa Boga, ale jeszcze nie tego w dniu ostatecznym. Autor ukaże nam symbolicznie to zwycięstwo, które odniósł Chrystus, przychodząc na świat i dokonując dzieła odkupienia. Szatan już został pokonany i on o tym dobrze wie, dlatego – jak przystało na silnego pokonanego, prowadzi jeszcze swoistą „partyzantkę”, by dopóki może, szkodzić zwycięzcom. Dopóki może... JESIEŃ
▪ 53/2011
55
Ci, którzy idą za Barankiem
Powiedzieliśmy na początku, że Apokalipsa nie jest „straszakiem”, ale księgą nadziei; wbrew temu, co się potocznie sądzi, zawiera ona nie tylko sceny kataklizmów i innych klęsk, ale też przepiękne obrazy szczęścia ludzi wiernych Bogu. Spróbujmy prześledzić sceny ukazujące tych, którzy – jak nazywa ich Jan – idą za Barankiem. Jaki jest ich los? Jaki jest – ufam, że mogę tak powiedzieć – nasz los? Jak zobaczymy, nieraz trudno nam będzie ocenić, czy omawiana scena rozgrywa się w niebie, czy na ziemi (a może równocześnie w niebie i na ziemi?). Co więcej, odnosimy wrażenie, jakby ta niepewność była zamierzona przez autora. Dla teologii Janowej typowa jest myśl, że kto żyje w Bogu, już na Kto żyje w Bogu, już na zieziemi żyje niebem. Warto przypomnieć te mi żyje niebem. piękne słowa bł. Elżbiety od Trójcy Świętej: „Znalazłam niebo na ziemi: niebo to Bóg, a Bóg mieszka w duszy mojej”. O tym niebie, które zaczyna się na ziemi, święty Jan powie nam dużo także w następnej części naszych rozważań. Zacznijmy więc od sceny, która niewątpliwie rozgrywa się na ziemi, choć będzie miała niebiański finał; ukazuje ona dwóch Świadków (Ap 11,3-10). „Dwom moim Świadkom dam władzę, a będą prorokować obleczeni w wory, przez tysiąc dwieście sześćdziesiąt dni”. Od najdawniejszych czasów na różne sposoby próbowano identyfikować te postacie. Wysuwano różne hipotezy: Henoch JESIEŃ
▪ 53/2011
67
Wieczność, która już się zaczęła (Ap 21-22)
Ostatnie dwa rozdziały Apokalipsy ukazują nam Nowe Jeruzalem, które może się wydawać rzeczywistością ściśle eschatologiczną, ale tak nie jest; Nowe Jeruzalem to rzeczywistość sięgająca również w naszą historię, istnieje już tutaj, dążąc ku ostatecznemu wypełnieniu. Świadczą o tym zwłaszcza dwa szczegóły. Nowe Jeruzalem jest nazwane Oblubienicą – Małżonką Baranka. Oblubienica to tytuł odpowiadający pierwszemu etapowi zaślubin, natomiast małżonka – drugiemu. Nowe Jeruzalem jest równocześnie Oblubienicą i Małżonką. Jak powiedzieliśmy wcześniej, jesteśmy obecnie po pierwszym etapie zaślubin z Chrystusem, które dokonały się w chwili chrztu, ale jeszcze nie weszliśmy do domu Oblubieńca. Nowe Jeruzalem to nie tylko rzeczywistość czasów ostatecznych. Jak zobaczymy, w tym mieście rośnie drzewo życia, którego liście służą do leczenia narodów. Gdyby to był wyłącznie opis szczęścia po dniu ostatecznym, kogo miałyby leczyć te liście? Zatem Nowe Jeruzalem to także Kościół, do którego wciąż – jak napisze Jan – wchodzą narody i tam znajdują uleczenie. Jan widzi miasto święte, Jeruzalem Nowe, „zstępujące z nieba od Boga, przystrojone jak oblubienica zdobna w klejnoty dla swego męża”. Powiedzieliśmy poprzednio, czym jest szata Oblubienicy.
JESIEŃ
▪ 53/2011
81
Pytania i odpowiedzi
Czy święty Jan otrzymał wizje apokaliptyczne dlatego, że był uczniem umiłowanym przez Pana?
Myślę, że odpowiedź jest dużo prostsza i bardziej prozaiczna. Tylko Jan mógł przekazać Kościołowi Bożą odpowiedź w trudnych czasach Domicjana, gdyż spośród apostołów tylko on wtedy żył. Inni apostołowie już wcześniej zginęli śmiercią męczeńską. Umiłowany uczeń żył najdłużej z nich. Czy w Apokalipsie wszystko należy traktować symbolicznie, czy też są fragmenty, które mogą być rozumiane w sensie dosłownym?
Trudno dać wyczerpującą odpowiedź na to pytanie. Na pewno w Apokalipsie są elementy, które trzeba rozumieć dosłownie, choćby pewne dane geograficzne – wyspa Patmos. Niekiedy Jan pisze o czymś dosłownie, ale za tymi słowami może stać głębsza rzeczywistość. Na przykład listy do siedmiu Kościołów są napisane w pierwszym rzędzie do konkretnych wspólnot współczesnych autorowi, ale też do wszystkich Kościołów każdej epoki. Trudno więc wyliczyć, co należy rozumieć tylko dosłownie. Czy zostały zlokalizowane miejsca siedmiu Kościołów, do których były pisane listy? Czy dzisiaj da się jasno określić ich ówczesne położenie? Co pozostało po nich? Wspomniała pani o Pergamonie i Efezie...
Tak, znamy miejsca wszystkich siedmiu Kościołów, przypominam, że wszystkie znajdują się w dzisiejszej Turcji. Ja odwiedzi90
Zeszyty Formacji Duchowej
Spis treści
Słowo z Centrum Formacji Duchowej Przesłanie apokaliptyki: „Przestań się lękać!” Symbole kosmiczne/naturalne Wstrząsające zjawiska kosmiczne Symbole antropologiczne Symbolika szat i kolorów Symbolika liczb
Zacznijmy od rachunku sumienia (Ap 2-3) List do Kościoła w Efezie List do Kościoła w Smyrnie List do Kościoła w Pergamonie List do Kościoła w Laodycei
5 9 16 17 17 18 18 29 31 34 35 37
Zanim spróbujemy zrozumieć historię (Ap 4-5)
41
Kluczowy punkt dziejów (Ap 12-13)
55
Ci, którzy idą za Barankiem
67
Wieczność, która już się zaczęła (Ap 21-22)
81
Pytania i odpowiedzi
90
Zapraszamy do
Centrum Formacji Duchowej w Krakowie i Trzebini CFD zostało powołane do życia, aby towarzyszyć osobom świeckim, duchownym i konsekrowanym w poszukiwaniu głębszego doświadczenia wiary i integralnego rozwoju: psychicznego i duchowego. Wychodzi naprzeciw zapotrzebowaniu formowania różnych grup wiernych, w którym więcej uwagi poświęca się poszczególnym osobom. Współpracuje z cenionymi formatorami różnych szkół i ośrodków życia duchowego, którzy dzielą się swoim osobistym doświadczeniem wiary, wiedzą teologiczną, pedagogiczną i psychologiczną. W ramach formacji regularnie prowadzone są: Szkoła Modlitwy Słowem Bożym Szkoła Kierownictwa Duchowego Szkoła Biblijna Szkoła Wiary Szkoła Duchowości Ojca Jordana Rekolekcje Lectio Divina Ćwiczenia Ignacjańskie Szkoła Wychowawców Seminariów Duchownych Diecezjalnych i Zakonnych Szkoła Formatorek Zakonnych Szkoła Odnowy dla Sióstr Zakonnych Sesje dla Przełożonych Zakonnych Kurs Formacji Juniorackiej Sesje formacyjne dla rodziców i wychowawców Edycja kwartalnika „Zeszyty Formacji Duchowej”. Charakter spotkań Spotkania organizowane w Centrum Formacji Duchowej odbywają się w klimacie „pustyni”. Uczestnicy są zaproszeni do osobistej modlitwy i milczenia, indywidualnych rozmów z kierownikiem duchowym. Na koniec spotkań przewidziane są momenty dzielenia się w grupach. Szczegółowe informacje można uzyskać w sekretariacie CFD oraz na stronach internetowych: Centrum Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16; 30-364 Kraków tel. (12) 269 23 97; tel./faks (12) 254 60 60 www.cfd.salwatorianie.pl ul. B. Głowackiego 3; 32-540 Trzebinia tel. (32) 753 54 80; tel. kom. 694 448 249 cfdtrzebinia@sds.pl
Centrum Formacji Duchowej Salwatorianie – Kraków zaprasza na sesje
Ikona a tajemnica Wcielenia 4–6 listopada 2011 Zainteresowanie ikoną przeżywa w duchowości chrześcijańskiej prawdziwy renesans. Ikona jest dziełem sztuki o wielkich walorach artystycznych, lecz jeszcze większe jest jej bogactwo duchowe. Przemawia głębokimi treściami biblijnymi i teologicznymi. W swojej istocie jest przede wszystkim dziełem modlitewnym. Nie można oddzielić jej od kontemplacji i liturgii. Rodzi się z modlitwy i dla modlitwy. Uczestnicy sesji będą odkrywali duchową głębię ikon przedstawiających tajemnicę Wcielenia: ikonę Świętej Trójcy (Andrieja Rublowa), ikonę Mandylionu, ikonę Bożego Narodzenia, ikonę Hodegetrii, ikonę Przemienienia Pańskiego i ikonę Zmartwychwstania (Zstąpienia do Otchłani). Prowadzi: ks. Michał Janocha, ojciec duchowny w Wyższym Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Warszawie, historyk sztuki, wykładowca na UKSW.
Jak rozeznać i wypełnić wolę Bożą? Droga z Janem Chrzcicielem 4–6 grudnia 2011 Zapamiętano go jako Jana „Chrzciciela”, człowieka, który rozpoznał i radykalnie wypełniał życiowe powołanie. Na pustyni uczył się słuchania Słowa i posłuszeństwa woli Boga. Potrafił rozpoznać Mesjasza w „zwykłym” człowieku. Podążając drogą proroka znad Jordanu, będziemy poszukiwali odpowiedzi na pytania: Jak rozeznać i wypełniać wolę Bożą w codzienności? Jak pomagać w tym własnym dzieciom – wychowankom i penitentom? Jak pozostać wiernym Prawdzie w świecie przenikniętym relatywizmem moralnym? Prowadzi: Piotr Szyrszeń SDS, wykładowca WSD Salwatorianów, duszpasterz CFD, kierownik duchowy i rekolekcjonista.
Kocham Kościół Jezusa Chrystusa 20–22 stycznia 2012 Sesja o miłości do Kościoła. Jak pokochać Kościół, z którym Jezus nie zawahał się utożsamić, choć jest Kościołem nie tylko świętych, ale i grzeszników? Jak kochać Kościół, gdy jest silny i gdy jest słaby? Jak kochać Kościół świętych i grzesznych duchownych, wzorowych i pogubionych ojców i matek, dobrej i zagubionej młodzieży? Jak trwać wiernie w Kościele, gdy inni go opuszczają? Przewodnikiem podczas sesji będzie Pasterz, który potrafi wsłuchiwać się w bicie serca Kościoła i uczy go kochać konkretnie. Prowadzi: Bp Edward Dajczak, biskup ordynariusz diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, rekolekcjonista, inspirator nowych form ewangelizacyjnych w Kościele polskim, pomysłodawca i duchowy opiekun Przystanku Jezus.
Jak żyć Słowem Bożym na co dzień? 27–29 stycznia 2012 Sesja przeznaczona dla osób, które pragną pogłębić praktykę osobistej modlitwy Słowem Bożym. Uczestnicy będą wprowadzeni w metodę modlitwy Słowem Bożym w codzienności. Zostanie zaproponowana konkretna forma ćwiczeń na cały rok do indywidualnej pracy duchowej w świetle Słowa Bożego. Prowadzi: Joachim Stencel SDS, duszpasterz CFD, kierownik duchowy, rekolekcjonista.
Poznawanie siebie w świetle Słowa Bożego 30 marca–1 kwietnia 2012 Odkrywanie prawdziwego obrazu siebie w świetle Słowa Bożego może stać się szczególną drogą do poznania i przyjęcia własnej wartości. Jest to proces bardzo delikatny i trudny. Dokonuje się przede wszystkim na modlitwie. Przez modlitwę Słowem Bożym człowiek uczy się patrzeć na siebie „oczami” Boga. Wskazane jest, aby w procesie tym towarzyszył kierownik duchowy. Prowadzi: Krzysztof Wons SDS, dyrektor CFD, kierownik duchowy, rekolekcjonista, wykładowca teologii duchowości.
Dzieje Apostolskie: działający Duch tworzy Kościół 1–3 czerwca 2012 Sesja będzie zachętą do kontemplacji Ducha Świętego objawiającego się poprzez Jego działanie w Kościele pierwotnym. Będziemy patrzyli, jak Kościół wprowadzający w praktykę słowa pożegnalne Jezusa: „Będziecie moimi świadkami”, dzięki temu wzrasta i dociera „na krańce świata”. I zobaczymy, jak to wszystko dzieje się pod wpływem obiecanego im Ducha Świętego, czyli Tego, który uzbraja ich mocą z wysoka. Prowadzi: Tadeusz Hajduk, jezuita, biblista, formator, kierownik duchowy i rekolekcjonista.
Sesje przeżywane są w klimacie pustyni, ciszy i medytacji. Uczestnicy wprowadzani są w modlitwę Słowem Bożym. Centralnym momentem dnia jest Eucharystia. Istnieje możliwość przystąpienia do sakramentu pokuty oraz skorzystać z indywidualnej rozmowy z kierownikiem duchowym.
Zgłoszenia prosimy przesyłać na adres: Centrum Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. (12) 269 23 97; tel./faks (12) 254 60 60 tel. kom. 694 448 170 e-mail: cfd@salwatorianie.pl www.cfd.salwatorianie.pl
Zasady prenumeraty „Zeszytów Formacji Duchowej” W ciągu roku ukazują się cztery numery „Zeszytów”. Cena detaliczna jednego egzemplarza poza prenumeratą – 13 zł Korzyści związane z prenumeratą Cena 1 egz. w prenumeracie krajowej – 10 zł Koszt prenumeraty rocznej – 40 zł Koszt prenumeraty półrocznej – 20 zł Koszty wysyłki na terenie kraju pokrywa Wydawca. Prenumerata zagraniczna jest droższa o koszty przesyłki zagranicznej. Dla nabywających więcej niż 5 egz. danego numeru „Zeszytów” przewidziane są zniżki: W prenumeracie – 10%, w sprzedaży detalicznej – 5% Zapisy na prenumeratę trwają przez cały rok. Istnieje możliwość nabycia egzemplarzy archiwalnych. Wpłaty dokonuje się na blankiecie przekazu pocztowego lub bankowego. Należy podać imię i nazwisko oraz dokładny adres zamawiającego. Zamówienia prosimy kierować na adres: Salwatorianie – Centrum Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków PKO BP II/O Kraków PL 55 1020 2906 0000 1102 0107 9342 Adres Redakcji: Zeszyty Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. (12) 269 23 97; tel./faks (12) 254 60 60 zeszyty@salwatorianie.pl; www.cfd.salwatorianie.pl Redakcja z serca dziękuje Czytelnikom za dodatkowe ofiary złożone na utrzymanie i rozwój „Zeszytów”.
Książka prowadzi do odkrycia Jezusa, który jest Ewangelią dla wszystkich – dla uczonych w Piśmie i dla początkujących – oczekujących duchowego wzmocnienia. Największą „niespodzianką”, jaką Bóg uczynił ludzkości, było to, że Posłany nie był tylko wybitnym człowiekiem, ale Jego Synem. Ta „niespodzianka” czeka w Ewangelii św. Marka na każdego. Autorka pomaga się z nią nie rozminąć. Książka została wydana także w formie Zeszytów Formacji Duchowej – nr 46.
Przy zakupach
59 zł
cena 16,00 zł
14,40 zł
powyżej
przesyłka grat
is
Ewangelia dla początkujących Danuta Piekarz format 130 x 190, ss. 112
Rozważania znakomitej biblistki poświęcone Eliaszowi – jednemu z najbardziej tajemniczych i zdumiewających proroków w historii zbawienia. Podczas gdy jego naród odchodził od Boga, on żył wiarą i walczył o wiarę ludu, do którego został posłany. Żył prawdą, której naród nie chciał przyjąć. Choć stał się prorokiem „jak ogień”, nie przestał być człowiekiem kruchym i słabym. Opanowywał go nie tylko duchowy żar, ale i stany lęku graniczące z depresją i modlitwą o śmierć. Poznał, czym jest samotność, trwoga śmierci, pustka i dramat ucieczki. Doświadczył, czym jest nawrócenie, radość powrotu i wzięcie do nieba. Próby w wierze i duchowe zmagania towarzyszyły mu do końca ziemskich dni. Książka ukazała się w ramach „Biblioteki Centrum Formacji Duchowej” w serii: „Szkoła Biblijna”.
cena 12,00 zł
10,80 zł
Eliasz Bruna Costacurta format 120 x 180, ss. 68
10% zniżki dotyczy całej oferty Wydawnictwa po podaniu kodu: ZFD 53. Z A M Ó W I E N I A: Wydawnictwo SALWATOR, ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. 12 260 60 80, faks 12 269 17 32, wydawnictwo@salwator.com