ks. Edward Staniek
Zbawienie to pełnia szczęścia Spojrzenie św. Pawła
REDAGUJE
Centrum Formacji Duchowej Salwatorianie – Kraków Krzysztof Wons SDS (redaktor naczelny) s. Aleksandra Markiel SDS (sekretarz redakcji)
KOREKTA
Agnieszka Ćwieląg-Pieculewicz Magdalena Mnikowska
ADRES REDAKCJI
Zeszyty Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. (12) 269 23 97; faks (12) 254 60 60 e-mail: zeszyty@salwatorianie.pl http://www.cfd.salwatorianie.pl
PROJEKT OKŁADKI
Artur Falkowski SKŁAD I ŁAMANIE
Anna Olek Za pozwoleniem władzy zakonnej
ISSN 1426-8515
© Copyright by 2015 Wydawnictwo SALWATOR ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków www.salwator.com
Chrystus jest Pełnią życia, w której człowiek może odnaleźć siebie i odkryć sens swego życia, tak na ziemi, jak i w wieczności.
Dobra Nowina to nowina o szczęściu
Celem każdej religii jest uszczęśliwienie człowieka. Dla religii małych to szczęście polega na zaspokajaniu ludzkich apetytów. Najczęściej są one związane z pożądliwością ciała, oczu i pychą żywota. Wielkie religie ukierunkowują poszukiwania w stronę wartości nastawionych na karmienie apetytów wyobraźni, rozumu i woli. Chrześcijaństwo jest jedną z wielkich religii, a szczęście, jakie Jezus ofiaruje swoim wyznawcom, jest najwyższym szczytem ludzkich pragnień. On sam ten szczyt zdobył i wytyczył szlak, który na niego prowadzi. Wielu poszło tym szlakiem i mają udział w szczęściu. Wśród nich jest św. Paweł, nawrócony Żyd, którego Bóg poprosił, aby przekazał prawdę o szczęściu zawartym Jezus bowiem pragnie wyw dwóch słowach: „wybawić” i „zbawić”. bawić i zbawić każdego Jezus bowiem pragnie wybawić i zbawić człowieka. każdego człowieka. Wybawienia dokonał przez odkupienie, a ludzi dobrej woli zbawia od wszystkich zniewoleń, z jakimi mamy do czynienia. Ponieważ jesteśmy świadkami zaprogramowanych zniewoleń nie tylko poszczególnych ludzi, ale nawet całych narodów, św. Paweł ma nam wiele do powiedzenia. Kto szuka pełni prawdziwego szczęścia, winien się ze św. Pawłem spotkać i porozmawiać. On daje odpowiedź na aktualne pytania. Ten tekst jest zapisem rekolekcji głoszonych w dniach 6-8 czerwca 2014 r. w Centrum Formacji Duchowej Księży SalZIMA
▪ 66/2015
5
watorianów w Krakowie przy ul. św. Jacka. Szukający prawdy i szczęścia mogą w nim znaleźć odpowiedzi na ważne pytania. Te odpowiedzi są potrzebne do stawiania kroków w stronę szczęścia przygotowanego przez Boga dla wszystkich, którzy Go miłują. Kraków, w dniu św. Jana Pawła II, 22 października 2014
Wolność od Prawa (św. Pawła List do Galatów)
Interesuje mnie pytanie: czym jest zbawienie, o którym mówi Nowy Testament? Jako źródło do sformułowania odpowiedzi wybieram List św. Pawła do Galatów, który według dzisiejszych obliczeń został napisany około 57 roku, a także cztery listy pisane w więziennej celi: do Efezjan, Kolosan, Filipian i Filemona. List do Galatów jest punktem wyjścia do właściwego zrozumienia tego, co Apostoł Narodów przekazuje w kolejnych listach, a bogactwo ich jest olbrzymie. W tych, które przedstawię, Paweł ma na uwadze chrześcijan pochodzenia pogańskiego. Czasem polemizuje z tymi, którzy pochodzą ze środowiska żydowskiego. Adresatom pragnie ukazać, o jak wielki skarb chodzi. Przez zbawienie rozumie on pełnię życia i szczęścia dostępną dla człowieka dzięki interwencji Boga i Jego łaski. Zatem nie jest to ludzkie Przez zbawienie rozumie szczęście, bo ono przemija i ma na uwadze on pełnię życia i szczęścia doczesny wymiar naszego życia. Gdy śpiedostępną dla człowieka wamy: „sto lat, sto lat…” – to wiadomo, że dzięki interwencji Boga szczęście zamyka się tylko w stu latach. i Jego łaski. Czym jest szczęście? To jest zachwyt z powodu dobra, w jakim człowiek uczestniczy, a które może stać się udziałem drugiego człowieka. To jest zachwyt nad własnym bogactwem, a więc z powodu tego, kim jestem, oraz nad bogactwem tego, kogo kocham. Kluczem do takiego szczęścia jest świadomość Boskiej miłości przelanej w serce człowieka. ZIMA
▪ 66/2015
7
Wieczna przestrzeń wolności (św. Pawła List do Galatów)
Ku wolności Druga część Listu do Galatów rozpoczyna się od słów: „Ku wolności wyswobodził nas Chrystus. A zatem trwajcie w niej i nie poddawajcie się na nowo pod jarzmo niewoli!” (Ga 5,1). Jest wolność „od”. Czyli od doczesności i od tego, co chce nas zniewolić. Ale jest też wolność „ku” wielkim wartościom i ta otwiera przed nami wielką przestrzeń, którą trzeba zagospodarować. Sformułowanie św. Pawła jest wy„Ku wolności wyswobojątkowo piękne. „Ku wolności wyswobodził dził nas Chrystus”. Jak się nas Chrystus”. Jak się z Nim spotykam, to z Nim spotykam, to On On mnie wprowadza w świat tętniący pełmnie wprowadza w świat nią wolności. tętniący pełnią wolności. „My zaś z pomocą Ducha, na zasadzie wiary wyczekujemy spodziewanej sprawiedliwości. Albowiem w Chrystusie Jezusie ani obrzezanie, ani jego brak nie mają żadnego znaczenia, tylko wiara, która działa przez miłość. Biegliście tak wspaniale! Kto przeszkodził wam trwać przy prawdzie? Wpływ ten nie pochodzi od Tego, który was powołuje. Trochę kwasu zakwasza całe ciasto” (Ga 5,5-8). Wasza rezygnacja z życia wiarą nie jest dziełem Boga tylko kogoś, kto wam przeszkadza. Celny jest obraz kwasu, który zakwasza całe ciasto. Odrobina kłamstwa niszczy prawdę. Kto się daje okłamać, ten traci wartość. Te słowa są skierowane do adZIMA
▪ 66/2015
21
Kościół to środowisko szczęścia (św. Pawła List do Efezjan)
Żyjemy w świecie pogan Szukamy odpowiedzi na pytanie: na czym polega prawdziwe szczęście i pełnia życia, którą Bóg przygotował dla każdego z nas? Chwila refleksji nad Listem św. Pawła do Efezjan. Chciałem przypomnieć, że ten list odczytałem z punktu widzenia życia w pogańskim świecie – i te rozważania wyszły w książce Żyjemy w świecie pogan1. Istnieje pilna potrzeba uświadomienia sobie, że świat, w jakim żyjemy, jest światem pogańskim i nie należy mu stawiać żadnych ewangelicznych wymagań. Od niego nie należy oczekiwać ani sprawiedliwości, ani szacunku dla człowieka. W takim świecie żył św. Paweł i w takim pomagał żyć Ewangelią tym, do których pisał swoje listy. To było jego najważniejsze zadanie. Iluzja życia w świecie ewangelicznym w Polsce jest bardzo niebezpieczna. Olbrzymia liczba Polaków, katolików, przeszła już na pogaństwo. Ukazałem to w podanej wyżej książeczce. Trzeba wiedzieć, czym jest pogański świat. Nie należy go potępiać, bo Paweł nigdy nie potępiał pogan. Trzeba jednak wiedzieć, jak poganie myślą, i pamiętać, że ich myślenie jest zamknięte w doczesności. Żadnemu z pogan nie należy stawiać ewangelicznych wymagań. Nie szukajmy ich daleko. Pogan mamy w swoich 1
32
Wydawnictwo PETRUS, Kraków 2013. Zeszyty Formacji Duchowej
Zwycięstwo przez klęskę (św. Pawła List do Filipian)
Piękny List do Filipian jest pisany sercem św. Pawła. Autor odsłania w nim najgłębsze warstwy swej miłości zarówno do Boga Ojca, Chrystusa, jak i ludzi. Filippi – to pierwsze miasto Europy, do którego dopłynął św. Paweł. Chciał iść do Arabów, Duch Święty zamknął mu jednak drogę i powiedział: „Proszę ewangelizować Europę”. Arabowie czekają na ewangelizację i myślę, że w planach Pana Boga pojawi się nowy Paweł pochodzenia arabskiego, który otrzyma misję, aby Dobrą Nowinę przekazać swoim rodakom, a więc wyznawcom Allacha. To jest jeszcze przed nami. Decyzja Ducha Świętego, aby Paweł powędrował do Europy, jest ważna dla nas i dla Arabów. Filippi na terenie Macedonii było miastem rzymskim. Tam Paweł rozpoczyna systematyczną ewangelizację Europy, a kończy się ona w Krakowie, w katedrze na Wawelu, kiedy Władysław Jagiełło, a wraz z nim Litwa, przyjmują sakrament chrztu w rycie rzymskokatolickim. Warto pamiętać, że proces ewangelizacji naszego kontynentu był długi, liczył ponad 1300 lat.
Posłuszeństwo Bogu Temat listu to wartość posłuszeństwa Bogu, jeśli ono jest aktem miłości. Święty Paweł odsłania, że prawem tego świata jest niepoZIMA
▪ 66/2015
47
Szczęście prawem kosmosu (św. Pawła List do Kolosan)
Paweł w więziennej celi zdecydował się na napisanie Listu do Kolosan. Uczynił to, uzupełniając wydarzenie, jakie przeżył na Areopagu. Areopag w Atenach to było miejsce dyskusji przedstawicieli elit greckiego świata. Paweł, stając na Areopagu, w swym przemówieniu nawiązał do Boga, którego Grecy nie znali, bo postawili ołtarz „Nieznanemu Bogu”. Paweł im powiedział, że on zna tego „Nieznanego Boga”. Słuchali go uważnie do momentu, w którym powiedział, że Jezus Chrystus zmartwychwstał. Wtedy cała elita ówczesnych mędrców powiedziała: „Dziękujemy ci bardzo, innym razem będziemy słuchać takich bajek”. Tylko niewielu zeszło z Areopagu razem z nim. Wówczas zrozumiał, że ewangelizacja najwyższych elit nie jest przez Jezusa zaplanowana, a jeśli jest, to widocznie nie on ma tego dokonać. Wszedł do portowej dzielnicy Koryntu. Kto zna dzielnice portowe, ten wie, co to znaczy. Paweł zatrzymał się tam na długi czas, aby ewangelizować, a równocześnie pracował, by zarobić na własne utrzymanie. Umiał szyć namioty i żagle, a wtedy w portowym mieście ta umiejętność była bardzo ceniona. Upłynęło kilka lat. Paweł, siedząc w więzieniu, dowiedział się, że jego uczeń Epafras nawiązał kontakt z filozofami w Kolosach, a oni zainteresowali się Chrystusem. Wtedy Paweł w więziennej celi napisał list skierowany do tych, którzy należeli do elity. 60
Zeszyty Formacji Duchowej
Przebaczenie warunkiem szczęścia (św. Pawła List do Filemona)
Chcąc zrozumieć krótki List św. Pawła do Filemona, trzeba sobie uświadomić, w jakich czasach był napisany, jaki panował wtedy ustrój. W tym liście jest podany wzór, jak ma się zachować uczeń Chrystusa w każdym ustroju. Gdy mówimy o dynamizmie życia i szczęściu, powinniśmy ten list przeczytać i uświadomić sobie, jakie jest zadanie nasze i Kościoła w ustrojach, z jakimi mamy do czynienia na ziemi, oraz jakie jest główne prawo ustroju, którym powinien żyć Chrystusowy Kościół. List był pisany w ustroju niewolniczym. Na czym on polegał? Ustrój w Grecji, okupowanej wówczas przez Rzymian, mimo że odwoływał się do demokracji, był oparty na niewolnictwie. W starożytnej Grecji, jeszcze wolnej, ustrój demokratyczny został wyniesiony na wysoki poziom, ale ta demokracja niewiele miała wspólnego z demokracją współczesną. Na czym polegała grecka demokracja? Na tym, że pełne prawo głosu mieli obywatele, a było ich bardzo niewielu. Drugą warstwą byli ludzie wolni, ale nieposiadający obywatelstwa. Trzecią warstwą, najliczniejszą, byli niewolnicy. Demokracja dotyczyła tylko obywateli. Na jednego obywatela przypadało kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Jeden obywatel, jeśli był bogaty, mógł mieć nawet kilka tysięcy niewolników. Podobne podejście do obywatelstwa w ustroju niewolniczym zachowywano w cesarstwie rzymskim. Obywatelami byli 76
Zeszyty Formacji Duchowej
Spis treści
Dobra Nowina to nowina o szczęściu
5
Wolność od Prawa (św. Pawła List do Galatów)
7
Wieczna przestrzeń wolności (św. Pawła List do Galatów)
21
Kościół to środowisko szczęścia (św. Pawła List do Efezjan)
32
Zwycięstwo przez klęskę (św. Pawła List do Filipian)
47
Szczęście prawem kosmosu (św. Pawła List do Kolosan)
60
Przebaczenie warunkiem szczęścia (św. Pawła List do Filemona)
76
Zapraszamy do
Centrum Formacji Duchowej w Krakowie i Trzebini CFD zostało powołane do życia, aby towarzyszyć osobom świeckim, duchownym i konsekrowanym w poszukiwaniu głębszego doświadczenia wiary i integralnego rozwoju: psychicznego i duchowego. Wychodzi naprzeciw zapotrzebowaniu formowania różnych grup wiernych, w którym więcej uwagi poświęca się poszczególnym osobom. Współpracuje z cenionymi formatorami różnych szkół i ośrodków życia duchowego, którzy dzielą się swoim osobistym doświadczeniem wiary, wiedzą teologiczną, pedagogiczną i psychologiczną. W ramach formacji regularnie prowadzone są: Szkoła Modlitwy Słowem Bożym Szkoła Kierownictwa Duchowego Szkoła Biblijna Szkoła Wiary Szkoła Duchowości Ojca Jordana Rekolekcje Lectio Divina Ćwiczenia Ignacjańskie Szkoła Wychowawców Seminariów Duchownych Diecezjalnych i Zakonnych Szkoła Formatorek Zakonnych Szkoła Odnowy dla Sióstr Zakonnych Sesje dla Przełożonych Zakonnych Kurs Formacji Juniorackiej Sesje formacyjne dla rodziców i wychowawców Edycja kwartalnika „Zeszyty Formacji Duchowej”. Charakter spotkań Spotkania organizowane w Centrum Formacji Duchowej odbywają się w klimacie „pustyni”. Uczestnicy są zaproszeni do osobistej modlitwy i milczenia, indywidualnych rozmów z kierownikiem duchowym. Na koniec spotkań przewidziane są momenty dzielenia się w grupach. Szczegółowe informacje można uzyskać w sekretariacie CFD oraz na stronach internetowych: Centrum Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. (12) 269 23 97, tel./faks (12) 254 60 60 www.cfd.salwatorianie.pl ul. B. Głowackiego 3, 32-540 Trzebinia tel. (32) 753 54 80, tel. kom. 694 448 249 cfdtrzebinia@sds.pl
Centrum Formacji Duchowej Salwatorianie – Kraków zaprasza na sesje Obmyci krwią Sprawiedliwego Lectio divina do Męki Pańskiej wg św. Mateusza 27 lutego-1 marca 2015 r. Męka Chrystusa pokazuje sprawiedliwość „na miarę Boga”, głęboko inną od sprawiedliwości ludzkiej. Objawia „nadmiar” sprawiedliwości, bo grzechy ludzi zostają „wyrównane” ofiarą Boga-Człowieka. Bóg „czyni nas wewnętrznie sprawiedliwymi mocą swojego miłosierdzia” (KKK nr 1992). Krew Sprawiedliwego, którą grzesząc, przelewamy, obmywa „nas i dzieci nasze”, usprawiedliwia nas, jeśli tylko na to pozwolimy. Modląc się Męką Pańską wg św. Mateusza, chcemy się otworzyć na tę „większą” sprawiedliwość. PROWADZI: Piotr Szyrszeń SDS – duszpasterz CFD, kierownik duchowy i rekolekcjonista.
Cielesność i duchowość 20-22 lutego 2015 r. Cielesność i duchowość – dwie wartości, których nie wolno przeciwstawiać. Jak wdech i wydech tworzą jedno. Są dla siebie nawzajem niezbędne. Wzajemnie o sobie informują. To, co cielesne, wyjaśnia się przez to, co duchowe, i odwrotnie. A jednak na co dzień doświadczamy, że są jak dwa odmienne światy, które trudno nam nieraz pojednać ze sobą. Jak integrować cielesność i duchowość i jak mądrze troszczyć się o nie, aby wspólnie prowadziły do dojrzałości ludzkiej i duchowej? PROWADZI: Amedeo Cencini FdCC – wychowawca, psychoterapeuta, kierownik duchowy, znany i ceniony włoski formator.
Wierzę w Ducha Świętego, Kościół i sakramenty 4-7 czerwca 2015 Ekipy Centro Aletti z Rzymu i Centrum Formacji Duchowej z Krakowa poprowadzą czterodniową sesję, na której podjęte zostaną newralgiczne tematy związane z wiarą w Ducha Świętego, Kościół i sakramenty. Uwzględnione zostaną aktualne wyzwania duszpasterskie i formacyjne w Kościele naszych czasów. Sesja przebiegać będzie w klimacie pustyni i medytacji z możliwością indywidualnej rozmowy z kierownikiem duchowym. Przewidziane są otwarte spotkania, na których prowadzący będą odpowiadali na pytania uczestników. PROWADZĄ: Marko Ivan Rupnik SJ i ekipa Centro Aletti z Rzymu oraz ekipa Centrum Formacji Duchowej z Krakowa.
Sesje odbywają się w klimacie pustyni, ciszy i medytacji. Uczestnicy wprowadzani są w rozważania nad treścią głoszonych konferencji, w modlitwę Słowem Bożym; mają możliwość skorzystania z sakramentu pokuty i z indywidualnej rozmowy z kierownikiem duchowym.
Zgłoszenia należy wysyłać na adres: Centrum Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. (12) 269 23 97; tel./fax (12) 254 60 60; kom. 694 448 170 e-mail: cfd@salwatorianie.pl; www.cfd.salwatorianie.pl
Zasady prenumeraty „Zeszytów Formacji Duchowej” W ciągu roku ukazują się cztery numery „Zeszytów”. Cena detaliczna jednego egzemplarza poza prenumeratą – 13 zł Korzyści związane z prenumeratą Cena 1 egz. w prenumeracie krajowej – 10 zł Koszt prenumeraty rocznej – 40 zł Koszt prenumeraty półrocznej – 20 zł Koszty wysyłki na terenie kraju pokrywa Wydawca. Prenumerata zagraniczna jest droższa o koszty przesyłki zagranicznej. Dla nabywających więcej niż 5 egz. danego numeru „Zeszytów” przewidziane są zniżki: W prenumeracie – 10%, w sprzedaży detalicznej – 5% Zapisy na prenumeratę trwają przez cały rok. Istnieje możliwość nabycia egzemplarzy archiwalnych. Wpłaty dokonuje się na blankiecie przekazu pocztowego lub bankowego. Należy podać imię i nazwisko oraz dokładny adres zamawiającego. Zamówienia prosimy kierować na adres: Salwatorianie – Centrum Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków PKO BP II/O Kraków PL 55 1020 2906 0000 1102 0107 9342 Adres Redakcji: Zeszyty Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. (12) 269 23 97; tel./faks (12) 254 60 60 zeszyty@salwatorianie.pl; www.cfd.salwatorianie.pl Redakcja z serca dziękuje Czytelnikom za dodatkowe ofiary złożone na utrzymanie i rozwój „Zeszytów”.