REDAGUJE
Centrum Formacji Duchowej Salwatorianie – Kraków Krzysztof Wons SDS (redaktor naczelny) s. Bożena Kocik SDS (sekretarz redakcji)
KOREKTA
Anna Śledzikowska ADRES REDAKCJI
Zeszyty Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. 12 269 23 97; faks 12 254 60 60 e-mail: zeszyty@salwatorianie.pl www.cfd.salwatorianie.pl
PROJEKT OKŁADKI
Artur Falkowski
SKŁAD I ŁAMANIE
br. Krzysztof Konecko SDS Za pozwoleniem władzy zakonnej
ISSN 1426-8515
© Copyright by 2019 Wydawnictwo SALWATOR ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków www.salwator.com
Oto jak dobrze i jak miło, gdy bracia mieszkają razem; jest to jak wyborny olejek na głowie, który spływa na brodę, brodę Aarona, który spływa na brzeg jego szaty jak rosa Hermonu, która spada na górę Syjon: bo tam udziela Pan błogosławieństwa, życia na wieki. (Ps 133)
Słowo z Centrum Formacji Duchowej
Bóg jest relacją. Jest relacją Trzech Osób. A to oznacza, że człowiek, który „wyszedł z łona Stwórcy”, też jest relacją. Życie poza relacjami jest śmiercią, jest nieistnieniem. Życie bez relacji jest nieprawdziwe, sztuczne, wirtualne. Cała nasza egzystencja utkana jest z relacji. Pięknie tę prawdę wyraża mądrość żydowska. „Każde pokolenie – uczy rabin Lawrence Kushner – jest złączone z następnym przez swoje czyny. Zależymy od tych, którzy byli przed nami, tak jak kiedyś nasze dzieci będą zależne od nas. Dlatego wszystkie pokolenia są wzajemnie połączone. W ten sam sposób, w jaki połączone są pokolenia, również my jesteśmy złączeni z wszystkimi ludźmi wokół nas. (…) Jesteśmy złączeni nie tylko z ludźmi, którzy żyli na długo przed nami i z tymi, którzy będą żyć, kiedy my umrzemy, lecz z ludźmi żyjącymi teraz i z ludźmi, których nie znamy. Niewidzialne linie zależności są wszędzie, jakby miliony świetlistych nici wiązały nas ze wszechświatem, a wszechświat z nami. Nic nigdy nie jest oddzielone, samotne. Wszyscy jesteśmy częściami jednego, wielkiego organizmu”. Martin Buber dopowie, że nic nie jest ważniejsze niż związek między dwojgiem ludzi i że niewidzialne linie powiązań, łączące ludzi ze sobą nawzajem, łączą ich również z Bogiem. Kiedy jako ludzie wierzący wyznajemy, że Bóg jest jeden, przypominamy sobie, że wszystko i wszyscy są połączeni – że wszystko jest w Jednym.
LATO
▪ 84/2019
5
Lecz prawda ta stawia nas także wobec dużej odpowiedzialności za siebie samych nawzajem. Zdrowe relacje – zdrowy organizm, chore relacje – chory organizm. Jesteśmy odpowiedzialni za dojrzewanie do relacji i w relacjach. W świecie polaryzują się dwie rzeczywistości: z jednej strony ogromny głód relacji, a z drugiej nasilający się kryzys relacji, niemal lęk przed budowaniem bliskich relacji czy wręcz ucieczka od relacji. Żyjemy w świecie, w którym komunikacja na poziomie techniki rozwija się w szalonym tempie. Mamy coraz to szybsze komunikatory, a tymczasem nierzadko oddalamy się od siebie. Komunikujemy się ze sobą w szalonym tempie, wielorako, a jednocześnie nie potrafimy się ze sobą spotykać, rozwijać bliskich więzi. Mamy komunikatory, ale nie mamy relacji. Coraz mniej komunikujemy się ze sobą na żywo. Stajemy się „autystyczni” paradoksalnie właśnie dlatego, że skupiamy się na komunikatorach, zamiast na relacjach z drugimi osobami. Niemożliwe jest budowanie dojrzałych relacji wyłącznie poprzez zanurzenie się w wirtualnym świecie; kontakt jedynie przez komunikatory, nawet te najnowszej generacji, tego nie zapewni. Samo sprawne komunikowanie się jeszcze nie gwarantuje doświadczenia bliskich relacji. Relacje buduje się twarzą w twarz, ponieważ tak zostaliśmy stworzeni. Bóg nas stworzył osobiście, przekazał nam swoją miłość „twarzą w twarz”. Życie bez relacji, bez więzi budowanych twarzą w twarz jest iluzją. Relacje są fundamentem życia. Poczynamy się dzięki relacjom, rozwijamy przez relacje i spełniamy w relacjach. Jakie osoby, takie relacje; jakie relacje, takie życie. Dojrzałe relacje zależą od dojrzałości osób, które je tworzą. O pogłębionych rzeczywistych relacjach decyduje nie komunikator najnowszej generacji, ale dojrzałość osób. Spotykają się żywe osoby, słuchają siebie, rozmawiają ze sobą. To osoby i ich poziom dojrzałości decyduje o jakości relacji, a jakość relacji o jakości życia. 6
Zeszyty Formacji Duchowej
Ojciec Mateusz Hinc, kapucyn, Autor niniejszych rozważań1, od samego początku daje do zrozumienia, że „dojrzałe życie rozwija się dzięki dojrzałym relacjom” i że „brak relacji z drugim człowiekiem jest często główną przyczyną ogromnych osobistych trudności, a niekiedy – i to wcale nierzadko – przyczyną zaburzeń”. Można by streścić myśl Autora retoryczną sentencją: „Powiedz mi coś o swoich relacjach, a je będę mógł ci powiedzieć coś o twojej dojrzałości”. Przystąpmy do lektury rozważań z życzeniem samego Autora: „Życzę budowania relacji. Dojrzałych relacji, bo one winny zaowocować poczuciem szczęścia”. Dziękujemy o. Hincowi za zgodę na opublikowanie niniejszych konferencji i za lata wiernej przyjaźni oraz życzliwej współpracy z naszym Centrum Formacji Duchowej w Krakowie. Krzysztof Wons SDS
1
Zeszyt ten zawiera rozważania Autora, które są zapisem konferencji „Dojrzałość w relacjach” wygłoszonych w ramach Szkoły Kierownictwa Duchowego podczas sesji weekendowej w Centrum Formacji Duchowej w Krakowie, w dniach 2-4 listopada 2018 roku.
Relacje w Piśmie Świętym
Zaczynamy kolejną sesję, tym razem poświęconą relacjom. W ubiegłym roku pojawiło się sporo artykułów na temat samotności, w których podkreślano, że właśnie samotność jest jedną z głównych przyczyn poczucia bycia nieszczęśliwym. Tymczasem czytając Pismo Święte, odkrywamy, że Pan Bóg stworzył nas do tego, abyśmy byli szczęśliwymi ludźmi. Stworzył nas nie jako samotników, pustelników, ale jako osoby Brak relacji z drugim człospołeczne, mające żyć pośród innych ludzi wiekiem jest często główną i z innymi ludźmi. Więcej, wiemy, że dojprzyczyną ogromnych osorzałe życie rozwija się dzięki dojrzałym rebistych trudności, a niekielacjom. Brak relacji z drugim człowiekiem dy – i to wcale nierzadko jest często główną przyczyną ogromnych – przyczyną zaburzeń. osobistych trudności, a niekiedy – i to wcale nierzadko – przyczyną zaburzeń. Jednak nie chodzi o jakiekolwiek relacje. Ludzkie relacje wymagają bowiem dojrzałości. Niniejsza sesja będzie więc poświęcona próbie zdefiniowania dojrzałości zarówno psychicznej, jak i religijnej człowieka, będzie spojrzeniem na komunikację, ale i na możliwości płynące z ludzkiego charakteru, po to, aby zrozumieć, przybliżyć i pomóc nam zweryfikować nasze relacje i sprawdzić, czy są one dojrzałe i rokujące szczęście, czy raczej brak im czegoś… Na wstępie chciałbym zaproponować, abyśmy przyjrzeli się relacjom w Biblii. Jest ich bardzo dużo i są bardzo różne. Nie
LATO
▪ 84/2019
9
będę ich analizował, zwrócę tylko uwagę na kilka przykładów. Reszty poszukajcie, Państwo, sami… Poprzez wybrane przykłady chciałbym już teraz, na samym początku, zasugerować tematy kolejnych konferencji – w tym sensie, że każda z przywołanych relacji będzie podkreślała jakiś element, który relacje buduje, umacnia, lub przeciwnie: element, który powoduje ich osłabienie, a nawet rozpad. Jedną z wygłoszonych tutaj sesji rozpocząłem od starej katechezy chrześcijańskiej o Adamie i Ewie. Chciałbym do tego powrócić. W Księdze Rodzaju odnajdujemy piękny opis relacji pierwszych rodziców w raju. Oni byli szczęśliwi: byli dla siebie i dla Boga. Jednym słowem, mieli dobre, dojrzałe relacje. Co takiego się stało, że zostały tak szybko zniszczone? Po pierwsze, przestali słuchać Boga i Jego dobrych rad. Po drugie, pozwolili, aby im ktoś zrobił przysłowiową wodę z mózgu. Jednym słowem, pozwolili sobie wmówić, że im wszystko wolno i jeśli odejdą od Boga, od Jego rad, to staną się mądrymi i wolnymi ludźmi. I odeszli, a my ponosimy tego konsekwencje i cierpimy do dzisiaj… Ani nie staliśmy się mądrzejsi, ani bardziej wolni. Wręcz przeciwnie. Po trzecie, pierwsi rodzice skoncentrowali się na sobie samych. To znaczy zaczęli myśleć tylko o sobie samych, a w konsekwencji „przeciw sobie nawzajem”. Czyli pojawił się zwykły egoizm. To ważna cecha, bo w rzeczywistości często jest przyczyną rozpadu naszych związków czy relacji. Do tego możemy dodać dobrze nam, współczesnym ludziom, znaną postawę, jaką jest niebranie odpowiedzialności za drugiego człowieka. W przypadku pierwszych rodziców pojawia się to w dialogu z Bogiem: „To nie ja – mówi Adam – To ona, ta Ewa, kobieta…”. Można by go oskarżyć o antyfeminizm… Ale Ewa robi to samo: „To nie ja, to wąż…”. I w ten sposób Pismo Święte delikatnie, subtelnie zdradza nam, co psuje, co nie buduje, nie umacnia relacji… Zobaczcie, popsute relacje między ludźmi niszczą relację między ludźmi a Bogiem. Oni zaczynają się Go bać, wstydzić. I szukają absurdalnych wytłumaczeń: „Jesteśmy 10
Zeszyty Formacji Duchowej
nadzy”. Czy Bóg nie wie, jak oni wyglądają? Przecież ich stworzył i powiedział, że byli dobrzy. Jeśli to było dobre stworzenie, to czego się wstydzić… I to kolejne rozbicie więzi być może uświadamia nam nasze błędy. My też kiedy nabroimy, nierzadko zrzucamy winę na innych. Na partnera, na męża, na żonę, na brata, na siostrę… I wymyślamy przeróżne My też kiedy nabroimy, usprawiedliwienia. Jednak kłamstwo, nienierzadko zrzucamy winę prawda nic nie naprawią, tylko niszczą. na innych. Na partnera, na Zostawmy Adama i Ewę i idźmy do komęża, na żonę, na brata, na lejnych przykładów. siostrę… I wymyślamy przeCiekawą parą, w której możemy zaobróżne usprawiedliwienia. serwować ważne cechy w relacji, jest Mojżesz i jego brat Aaron. To wcale nie była łatwa i pełna zaufania relacja. Aaron był przecież nieco bojaźliwym człowiekiem. Jego wiara w Boga Jahwe też do mocnych nie należała. Kiedy Mojżesza jakiś czas nie było, Aaron szybko odlał ze złota cielca i zaczął go czcić. A jednak istniało coś ważnego w ich relacji, co sprawiło, że okazała się stabilna i trwała pomimo zdrad i błędów. Myślę, że stoi za tym bardzo istotna, choć z pozoru mało znacząca kwestia. Nazwałbym to zdolnością dzielenia się odpowiedzialnością. Zobaczcie, Mojżesz był wychowany na dworze faraona. Był człowiekiem wykształconym. Znał się na konwenansach. To jego Bóg powołał. To z nim Bóg rozmawiał i jemu przekazywał polecenia. Mógł sam wszystkim zarządzać i sam o wszystkim decydować. Tymczasem, jak napisano, Mojżesz nie umiał mówić. Zlecił to Aaronowi. Potrafił podzielić się odpowiedzialnością. Nie wiem, czy bał się o to, że Aaron coś pomyli, czy się nie bał. Jednak z nim dzielił odpowiedzialność. To ważna cecha! Proszę to zapamiętać, bo do tego wrócimy. My nierzadko tego nie potrafimy robić. Nie potrafimy zaufać. Kolejną postacią, o której warto wspomnieć w kontekście naszego tematu, jest Dawid. O nim powiem więcej, bo chciałbym zwrócić uwagę na kilka relacji i kilka płynących z nich ważkich dla nas wskazówek. Najpierw Dawid i Saul. Dawid był LATO
▪ 84/2019
11
Praktyka dojrzałych relacji
Przechodzimy do rzeczy konkretnej, czyli do omówienia dojrzałych relacji w praktyce. Kiedy myślimy o dojrzałych relacjach, to pojawiają się w naszych głowach wyraźne skojarzenia ze szczęściem. Pytanie jest takie: czy jak będę miał dojrzałe relacje, to zawsze będę szczęśliwy? Myślę, że absolutnie nie jest to możliwe. W naszym życiu przychodzą różne momenty: i te radosne, i te smutne. Wracając jednak do pytania – prawdą jest, że relacje pomagają w budowaniu szczęścia. I na tym chciałbym się teraz skupić. Zacznę od informacji, iż będę odwoływał się do badań nad szczęściem, a nie do jakichś mało sprecyzowanych idei3. Zatem ad rem. Na początek anegdota. Stary umierający Żyd leży na łożu śmierci, przy nim czuwa żona. Słabnącym głosem mówi do niej: – Kiedy wiele lat temu płynęliśmy w podróż poślubną i leżałem w kajucie złożony chorobą morską, byłaś przy mnie. Kiedy parę lat później złamałem nogę i leżałem w szpitalu, też byłaś przy mnie. Gdy zbankrutowała moja firma, byłaś przy mnie, a teraz, kiedy umieram, znów jesteś przy mnie. I ja się tak zastanawiam, czy ty mi nie przynosisz pecha?!
3
54
Wiele idei i myśli do tej konferencji zaczerpnąłem z ciekawej i godnej polecenia książki: L. i L. Parrott, Sztuka szczęśliwego życia we dwoje, tłum. P. Chołda, Wydawnictwo M, Kraków 2015. Zeszyty Formacji Duchowej
Z jednej strony zdajemy sobie sprawę, że mamy coś w sobie, co tęskni za szczęściem. Chcielibyśmy je posiąść, mieć zawsze przy sobie. Wiemy też z doświadczenia, że radość płynąca ze szczęścia jest zaraźliwa. Ale też wiemy lub przynajmniej gdzieś głęboko przeczuwamy, że trwałe poczucie szczęścia nie zależy ani od pieniędzy, ani od obrony Większość rzeczy, o któdoktoratu czy znalezienia lepszej pracy. rych myślimy, że nam Większość rzeczy, o których myślimy, że szczęście dadzą, tego szczęnam szczęście dadzą, tego szczęścia nie ścia nie przynosi. przynosi. Wystarczy wspomnieć wakacje. Tyle na nie czekamy, planujemy, cieszymy się, wyjeżdżamy prawie szczęśliwi, a jacy wracamy? Pełni szczęścia? Na ogół niestety nie. Jedno z bardziej rozpowszechnionych przekonań mówi, że jak będziemy mieli relacje, a szczególnie gdy wyjdziemy za mąż czy się ożenimy, to będziemy już do końca życia szczęśliwi. Niestety nie jest to prawda. Okazuje się, że rzeczywiście tak dojrzałe relacje jak małżeństwo dają poczucie szczęścia, ale tylko przez pierwsze dwa lata. Dlaczego? Bo to normalny bieg rzeczy. Jeśli nie budujemy świadomie szczęścia w relacji, nie budujemy go w małżeństwie, to samo nie powstanie. Niestety. Bo szczęście to nie jest coś, co się nam samoistnie przydarza, ale coś, co sami tworzymy. Samo bycie w relacji nie da nam szczęścia. Ono też nie zależy od tego, czy znajdziemy idealnego mężczyznę, idealną kobietę. Nie. To nie jest prawda. Doskonałych, idealnych ludzi nie ma. Szczęście będzie zależało od naszego zaangażowania – uwaga – w budowanie szczęścia. Kiedy słyszę, jak ktoś się skarży, że nie jest szczęśliwy w jakimś związku, to od razu chcę zadać pytanie: czy szczęście budujesz, czy na nie czekasz? Bo szczęście przejawia się w konkretnych zachowaniach, niekiedy rodzi się w trudzie, a nie w oczekiwaniu na nie. Wielu badaczy (świadomie nie cytuję wyników, nazwisk itd.; niektóre teorie znajdziecie m.in. w cytowanej wyżej książce) LATO
▪ 84/2019
55
dzieli szczęście na zewnętrzne i wewnętrzne. Zewnętrzne jest zależne od pochwał, nagród, pieniędzy, osiągnięć. Wewnętrzne natomiast jest skutkiem osobistego rozwoju. Jest zdolnością kochania drugiego człowieka. To zewnętrzne, jako że opiera się na dobrym samopoczuciu, jest tylko chwilowe. Szybko przychodzi i szybko znika. Natomiast wewnętrzne poczucie szczęścia bazuje na wartościach i to tych prawdziwych, często duchowych, a nie pseudowartościach, tych „politycznie poprawnych”, o których często mówi się w prasie czy telewizji. Coraz więcej ludzi jest przekonanych, że szczęście znajdą w karierze, w pieniądzach, w przyjemnościach. Te postawy niestety prowadzą do hedonizmu i narcyzmu. Do wpatrywania się Tymczasem prawdą jest, w siebie samego. Tymczasem prawdą jest, że gdy człowiek podąża że gdy człowiek podąża tylko za przyjemtylko za przyjemnością, to nością, to czeka go klęska nieprzyjemności. czeka go klęska nieprzyUwaga, zasada ta dotyczy także odwrotjemności. nej postawy. Stwierdzenie, że szczęście osiągniemy tylko, dajmy na to, będąc dobrym, albo że jest ono związane jedynie z życiem wartościami, też nie jest do końca prawdziwe. Jeśli będziecie budowali na skrajnościach, a nie na równowadze, czeka was rozczarowanie. Oskar Wilde napisał, że „istnieją w życiu tylko dwa nieszczęścia: gdy nie dostaje się tego, czego się chce, oraz gdy właśnie to się dostaje”. Dlaczego więc jedni są bardziej szczęśliwi, a inni mniej? Z naukowego punktu widzenia ze szczęściem jest tak, że 50 procent poczucia szczęścia jest uwarunkowane genetycznie. Do tego dochodzą nasze doświadczenia życiowe. Potwierdzają to badania m.in. Sonji Lyubomirsky. W praktyce oznacza to, że druga połowa szczęścia zależy od nas. Dokładnie chodzi o około 40 procent, bo 10 jest zależne od różnych sytuacji czy zdarzeń, jakie nas spotykają w danym momencie. Jeszcze jedno, trwałe poczucie szczęścia nie zależy głównie od tych 50 procent, ale od 40. Te 40 procent to nasze wybory i nasze działania. I dlatego szczęśliwi ludzie nie czekają na szczęście, oni je wyłapują, wyłuskują 56
Zeszyty Formacji Duchowej
Spis treści
Słowo z Centrum Formacji Duchowej
5
Relacje w Piśmie Świętym
9
Dojrzałość psychiczna
16
Relacja z Bogiem
28
Przyczyny trudności w relacjach. Czego się wystrzegać?
36
Budowanie relacji dojrzałych
44
Praktyka dojrzałych relacji
54
Pytania i odpowiedzi
63
Zapraszamy do
Centrum Formacji Duchowej w Krakowie i Trzebini CFD zostało powołane do życia, aby towarzyszyć osobom świeckim, duchownym i konsekrowanym w poszukiwaniu głębszego doświadczenia wiary i w integralnym rozwoju: psychicznym i duchowym. Wychodzi naprzeciw zapotrzebowaniu formowania różnych grup wiernych, w których więcej uwagi poświęca się poszczególnym osobom. Współpracuje z cenionymi formatorami różnych szkół i ośrodków życia duchowego, którzy dzielą się swoim osobistym doświadczeniem wiary, wiedzą teologiczną, pedagogiczną i psychologiczną. W ramach formacji regularnie prowadzone są: Szkoła Modlitwy Słowem Bożym Szkoła Kierownictwa Duchowego Szkoła Biblijna Szkoła Wiary Szkoła Duchowości Ojca Jordana Rekolekcje lectio divina Ćwiczenia ignacjańskie Szkoła Wychowawców Seminariów Duchownych Diecezjalnych i Zakonnych Szkoła Formatorek Zakonnych Szkoła Odnowy dla Sióstr Zakonnych Sesje dla Przełożonych Zakonnych Kurs Formacji Juniorackiej Sesje formacyjne dla rodziców i wychowawców Edycja kwartalnika „Zeszyty Formacji Duchowej”. Charakter spotkań Spotkania organizowane w Centrum Formacji Duchowej odbywają się w klimacie pustyni. Uczestnicy są zaproszeni do osobistej modlitwy i milczenia, indywidualnych rozmów z kierownikiem duchowym. Na koniec spotkań przewidziane są momenty dzielenia się w grupach. Szczegółowe informacje można uzyskać w sekretariacie CFD oraz na stronach internetowych: Centrum Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. 12 269 23 97, tel./faks 12 254 60 60 www.cfd.salwatorianie.pl ul. B. Głowackiego 3, 32-540 Trzebinia tel. 32 753 54 80, tel. kom. 694 448 249 cfdtrzebinia@sds.pl
Centrum Formacji Duchowej Salwatorianie – Kraków zaprasza świeckich, duchownych i konsekrowanych na sesje, rekolekcje i warsztaty
Wsłuchaj się w Życie!
30 sierpnia – 1 września 2019 Cóż, takie jest życie! – kwitujemy krótko trudne sprawy, których wyjaśnić nie jesteśmy w stanie. A co, jeśli życie wcale nie jest takie, jakie jest? Może rację mają ci, którzy twierdzą, że życie jest takie, jak się je interpretuje, a prościej – takie jak się je opowiada. Dlatego warto się wsłuchać w to „nasze życie”, bo być może nie jest jedyną i nie tą najlepszą wersją, którą warto opowiadać. Prawdziwe życie przecież jest gdzie indziej – mawia filozof. „Teraz zaś już nie ja żyję, lecz żyje we mnie Chrystus” (Ga 2, 20) – tajemniczo dodaje św. Paweł. W trakcie sesji wsłuchamy się w samych siebie, w naszą osobistą historię, by odkryć w niej Życie. Kto wie, może zaczniemy inaczej opowiadać o życiu? PROWADZI: Stanisław Morgalla SJ – psycholog, kierownik duchowy, wykładowca w Instytucie Psychologii Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie. BIBLIODRAMA – WARSZTATY
Porażka, która prowadzi do zwycięstwa 27-29 września 2019
Co dobrego może być w doświadczeniu porażki? Jak sobie radzić z przegraną i rozczarowaniem? Na te i podobne pytania będziemy starali się znaleźć odpowiedź, rozważając historię życia Józefa Egipskiego. PROWADZĄ: ks. Tomasz Knop – teolog duchowości, nauczyciel akademicki, psychoterapeuta, lider psychodramy i bibliodramy, kapelan hospicjum, kierownik duchowy, rekolekcjonista; Anna Łoboda – nauczyciel, pedagog, katecheta, trener dramy, asystent psychodramy w Polskim Instytucie Psychodramy, lider bibliodramy.
Asceza i dyscyplina – droga piękna 4-6 października 2019
Asceza i dyscyplina dzisiaj? Wydają się należeć do czasów zaprzeszłych. A jednak w życiu posiadają wartość zawsze aktualną. Pomagają kształtować dojrzałe człowieczeństwo i solidną osobowość. Przypominają o tym, że na duchowej drodze do doskonałości potrzebne są konkretne reguły i prawa, których nie można lekceważyć. Nie są celem samym w sobie, ale drogą do autentycznej wolności i pełnego pasji rozwoju. Nie mają nic wspólnego z moralizmem, lecz proponują zasady życia, które nadają właściwy kierunek w codziennym, dojrzałym postępowaniu. PROWADZI: Amedeo Cencini FdCC – kapłan zakonny, ceniony włoski formator, psychoterapeuta, kierownik duchowy, rekolekcjonista. DNI DUCHOWOŚCI BIBLIJNEJ
Dziesięć przykazań Bożych 8-11 listopada 2019
Stworzeni i obdarzeni wolnością zostaliśmy zaproszeni do komunii z Bogiem. Wolność daje nam także dramatyczną możliwość odrzucenia dialogu z Bogiem. Biblia uczy, że tym właśnie jest grzech: niesłuchaniem Jego słowa, zamknięciem się na Boga. Uczestnicy XVI Dni Duchowości Biblijnej będą zaproszeni do zgłębiania pierwszych słów Boga w ogrodzie Eden, przymierza zawartego z Noem i Patriarchami i rozważenia na nowo Dekalogu: dziesięciu słów Boga, które strzegą naszej wolności i komunii z Dawcą życia. PROWADZĄ: ks. Waldemar Chrostowski – kierownik Katedry Egzegezy Starego Testamentu na UKSW; ks. Dariusz Dziadosz – wykładowca Starego Testamentu na KUL oraz w MWSD w Przemyślu; Krzysztof Wons SDS – dyrektor CFD, wykładowca teologii duchowości, kierownik duchowy i rekolekcjonista.
Jak radzić sobie z gniewem? 15-17 listopada 2019
Celem sesji jest pomoc w radzeniu sobie z gniewem, złością i negatywnymi emocjami. Rozważania skupią się wokół uświadomienia sobie (w świetle słowa Bożego, psychologii i pedagogiki), czym gniew jest i czy zawsze musi być on toksyczny? Oprócz pochylenia się nad biblijnymi tekstami
będzie można wypracować własny sposób pokonywania w sobie i innych złości oraz negatywnych interakcji emocjonalnych. Konferencje zostaną zogniskowane wokół szeroko pojętej pomocy człowiekowi w kształtowaniu postawy łagodności. PROWADZI: bp Janusz Mastalski – biskup pomocniczy archidiecezji krakowskiej, familiolog, rekolekcjonista, kierownik duchowy, wykładowca pedagogiki na Uniwersytecie Jana Pawła II.
Budzenie się nowej wiosny w Kościele
Sesja dla prowadzących i towarzyszących w rekolekcjach lectio divina 20-22 listopada 2019 Kościół potrzebuje duchowych przewodników, świadków nowej jakości życia opartej na przeżywaniu codzienności w rytmie Słowa. Potrzebujemy powrotu do wiernego praktykowania lectio divina, która może obudzić w Kościele nową duchową wiosnę (Benedykt XVI). Od blisko 20 lat CFD realizuje projekt ewangelizacyjny: „Cztery Ewangelie jako cztery etapy życia chrześcijańskiego”, który przygotowuje rekolekcjonistów i kierowników duchowych do dawania rekolekcji lectio divina z indywidualnym towarzyszeniem, jest skierowany także do animatorów grup biblijnych. Sesja przeznaczona dla księży, osób konsekrowanych oraz świeckich, którzy mają za sobą doświadczenie rekolekcji lectio divina według programu formacyjnego CFD. PROWADZĄ: Innocenzo Gargano OSB Cam. – kameduła, wykładowca patrystyki na papieskich uczelniach rzymskich, współczesny mistrz duchowy lectio divina; Krzysztof Wons SDS – dyrektor CFD, kierownik duchowy i rekolekcjonista, wykładowca teologii duchowości. NA GŁĘBINACH SŁOWA
Bóg obietnicy
Lectio divina z Abrahamem 29 listopada – 1 grudnia 2019 Czy Bóg dotrzyma swoich obietnic? Dlaczego każe mi wyjść z „ziemi moich gwarancji” (Rdz 12)? Dlaczego zwleka z wypełnieniem tego, co obiecał (Rdz 15)? Dlaczego mam Mu ofiarować „Izaaka mojego serca” (Rdz 22)? Pójdziemy drogą pytań Abrahama, aby razem z nim przeżyć próbę wiary,
gdy nadchodzi noc zwątpienia, aby przekonać się, że Bóg zawsze spełnia swoje obietnice, choć nie zawsze według naszych oczekiwań. Lectio divina z Abrahamem pomoże nam przeczytać osobistą historię w świetle Słowa i uczyć się powierzania się Bogu – Miłośnikowi życia. PROWADZI: Krzysztof Wons SDS – dyrektor CFD, kierownik duchowy i rekolekcjonista, wykładowca teologii duchowości.
Rekolekcje lectio divina
4-12 września 2019 (etapy: I-II, IV i Pogłębienie: Bóg Życia czy bożek pustki? 1 i 2 Księga Machabejska. PROWADZI: Piotr Szyrszeń SDS) 9-17 października 2019 (w języku włoskim – etap I; w językach angielskim i hiszpańskim – Lectio divina ze św. Piotrem. Ewangelie) 4-12 grudnia 2019 (etapy: I-IV)
Ćwiczenia ignacjańskie
19-27 sierpnia 2019 (tygodnie: I-IV) 28 grudnia 2019 – 5 stycznia 2020 (tygodnie: I-IV) Uwaga! Osoby zgłaszające się na Rekolekcje lectio divina oraz Ćwiczenia ignacjańskie przyjmowane są na podstawie wypełnionej i przesłanej wcześniej ankiety rekolektanta. Ankiety są dostępne w sekretariacie CFD i na stronie internetowej www.cfd.salwatorianie.pl. Zgłoszenia należy kierować na adres: Centrum Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. 12 269 23 97; tel./fax 12 254 60 60 kom. 694 448 170 e-mail: cfd@salwatorianie.pl www.cfd.salwatorianie.pl
Zasady prenumeraty „Zeszytów Formacji Duchowej” W ciągu roku ukazują się cztery numery „Zeszytów”. Cena detaliczna jednego egzemplarza poza prenumeratą – 16 zł Korzyści związane z prenumeratą Cena 1 egz. w prenumeracie krajowej – 12,50 zł Koszt prenumeraty rocznej – 50 zł Koszt prenumeraty półrocznej – 25 zł Koszty wysyłki na terenie kraju pokrywa Wydawca. Prenumerata zagraniczna jest droższa o koszty przesyłki. Dla nabywających więcej niż 5 egz. danego numeru „Zeszytów” przewidziane są zniżki: w prenumeracie – 10%, w sprzedaży detalicznej – 5%. Zapisy na prenumeratę trwają przez cały rok. Istnieje możliwość nabycia egzemplarzy archiwalnych. Wpłaty dokonuje się na blankiecie przekazu pocztowego lub bankowego. Należy podać imię i nazwisko oraz dokładny adres zamawiającego. Zamówienia prosimy kierować na adres: Salwatorianie – Centrum Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków PKO BP II/O Kraków PL 55 1020 2906 0000 1102 0107 9342 Adres Redakcji: Zeszyty Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. 12 269 23 97; tel./faks 12 254 60 60 zeszyty@salwatorianie.pl; www.cfd.salwatorianie.pl Redakcja z serca dziękuje Czytelnikom za dodatkowe ofiary złożone na utrzymanie i rozwój „Zeszytów”.
egz.
egz.
I półrocze
II półrocze
dokładny adres wysyłki:
egz.
cały rok
na rok 2019
Zeszyty Formacji Duchowej
Prenumerata kwartalnika
egz.
egz.
egz.
dokładny adres wysyłki:
II półrocze
I półrocze
cały rok
na rok 2019
Zeszyty Formacji Duchowej
Prenumerata kwartalnika
Prosimy o dokładne i czytelne wypełnienie przekazu
w roku 2019 wynosi 50,00 zł, a półrocznej 25,00 zł. Kwartalnik można zamawiać, wpłacając odpowiednią kwotę niniejszym przekazem
Cena prenumeraty rocznej
Zeszytów Formacji Duchowej
Centrum Formacji Duchowej na stronie internetowej www.medytacja.pl proponuje cotygodniowe wprowadzenie do kontemplacji ewangelicznej wg metody lectio divina, oparte na fragmencie Ewangelii czytanej w niedzielę. Zapraszamy do odwiedzin w Internecie.
www.medytacja.pl
zł
Odcinek ................
adres):
gr
dla poczty/banku
(dokładny
..................................................
słownie złotych wpłacający
zł
................
adres):
gr
Odcinek dla posiadacza rach.
(dokładny
..................................................
słownie złotych
wpłacający
zł
Odcinek
................
adres):
gr
dla wpł acającego
(dokładny
..................................................
słownie złotych
wpłacający
nr rachunku
Salwatorianie Centrum Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 KRAKÓW PKO BP II/O Kraków nr rachunku
Salwatorianie Centrum Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 KRAKÓW PKO BP II/O Kraków
Pobrano opłatę
55 1020 2906 0000 1102 0107 9342
nr rachunku
Salwatorianie Centrum Formacji Duchowej ul. św. Jacka 16, 30-364 KRAKÓW PKO BP II/O Kraków
Pobrano opłatę
podpis przyjmującego
zł ........... gr .........
55 1020 2906 0000 1102 0107 9342 zł ........... gr ......... podpis przyjmującego
datownik
Pobrano opłatę zł ........... gr ......... podpis przyjmującego
datownik
55 1020 2906 0000 1102 0107 9342
datownik