Covergirl

Word (ook) drogist via drogiweb-opleidingen.nl!

Ben jij: • vóór 2006 gediplomeerd? • overgestapt naar een stadsapotheek? • gek op handverkoop?

DAN IS DEZE OPLEIDING VOOR JOU!

Speciaal voor apothekersassistenten is er nu een verkorte online opleiding tot drogist. Je hoeft immers niet te leren wat je al weet!

In de (openbare) apotheek wordt handverkoop een steeds groter onderdeel van je werk, zeker nu in de zorg meer gestuurd wordt op zelfzorg. Huisartsen verwijzen hun patiënten voor bepaalde klachten steeds vaker naar de drogist of apotheek voor een middel waarmee zij zelf iets aan hun klacht kunnen doen. De opleiding tot drogist geeft je nét die extra kennis en vaardigheden die je bij zelfzorgadvies en -verkoop kunt gebruiken.

Drogiweb-opleidingen.nl verzorgt al jaren branche-erkende, online opleidingen waarmee een rijks-erkend diploma Drogist behaald kan worden. Je leert waar, wanneer en hoe je wilt in je eigen tempo. De examens worden verzorgd door de Stichting Pharmacon, hét examen instituut voor de drogisterijbranche.

In ongeveer 3 maanden kun jij ook drogist zijn!

• Deze opleiding is speciaal ontwikkeld voor apothekersassistenten. • Prijs: € 375,- excl. 21% btw en excl. Pharmacon examengelden. • Inschrijven kan via www.drogiweb-opleidingen.nl

SLIKSTOORNISSEN

Door Winifred Hazelhoff Roelfzema

Niet kunnen slikken kan grote gevolgen hebben. In de apotheek hebben we nogal eens te maken met mensen die tabletten of capsules niet ‘wegkrijgen’. Maar ernstige slikstoornissen hebben ook gevolgen voor de inname van voedsel en kunnen leiden tot voedingsdeficiëntie. Welke oorzaken kunnen er zijn er wat is ertegen te doen?

Slikstoornissen kunnen lichamelijke of psychische oorzaken hebben. Lichamelijke oorzaken liggen op het gebied van de struc turen die betrokken zijn bij het slikken, zoals de tong, de mond, de keel en de betrokken spieren en zenuwen. Deze oorzaken zien we vooral bij ouderen. Bij een psychische oorzaak kan er sprake zijn van slikangst.

LICHAMELIJKE OORZAKEN

Voorbeelden van lichamelijke oorzaken van slikstoornissen zijn: • verslapping van slikspieren (vaak bij oude ren) of juist verhoogde spier spanning (bij stress); • een droge mond; • obstructie door een tumor of een vergrote schildklier; • aangetast weefsel door bestraling of chemotherapie; • een verminderde slikreflex door zenuw beschadiging als gevolg van een beroer te of een neurologische aan doening als de ziekte van Parkinson, multiple sclerose of aangezichtsverlamming. Ook neuropa thische pijn en epilepsie gaan relatief vaak gepaard met slikstoornissen.

Natuurlijk is het belangrijk om te onder zoeken of er sprake is van een blokkade en om de oorzaak daarvan te behandelen. Denk aan een tumor of een vergrote schildklier.

Onderzoek naar de slikfunctie wordt uitgevoerd door de KNO-arts, eventueel samen met een logopedist. Het slikproces wordt dan gevolgd via een endoscoop die door de neus is ingebracht. Ook kan een slikvideo worden gemaakt. Daarbij drinkt de patiënt een contrastvloeistof en wordt de slikbeweging met een röntgenopname in beeld gebracht.

Bij ouderen kunnen diverse – vooral licha melijke – oorzaken samenkomen en

VERSLIKKING

Ook verslikking is een slikstoornis. Dit gebeurt als het strottenklepje de luchtpijp niet goed afsluit en er voedsel in de luchtpijp komt. Als reactie daarop treedt een hoestreflex op om het voedsel weer weg te werken. Als voedsel in de luchtwegen komt, kan er een (long)ontsteking ontstaan. Verslikking kan optreden als het slikproces niet goed gecoördineerd plaatsvindt of als de slikspieren verslapt zijn, zoals bij een spierziekte als ALS. Mensen die zich regelmatig verslikken, kunnen baat hebben bij hulp van een logopedist.

slikproblemen geven. Behalve verslapte spieren en een droge mond (vaak door anticholinerge medicatie) kunnen ouderen vaak ook niet goed kauwen door beper kin gen in het gebit. Dat kan leiden tot verminderde voedselinname met als gevolg zelfs voedingsdeficiënties en onder voeding.

EMOTIONELE BLOKKADES

Mensen kunnen ook een emotionele blokkade hebben om te slikken, vertelt psycholoog Jan van den Berg. Hij is hoofd van het Angstbehandelcentrum bij IPZO, een gespecialiseerd angst- en traumabehandelcentrum. Ze hebben dan ‘weinig vertrouwen in hun keelgebied’. Weerzin tegen slikken – of erger: slikangst – kan bijvoorbeeld voortvloeien uit een trauma tische ervaring door een eerdere ernstige verslikking. Mensen zijn dan bang om te stikken als ze iets doorslikken. Bij sommige mensen gaat het zo ver dat ze hun speeksel niet durven doorslikken. Verder kan sociale druk – ook vaak uit het verleden – een rol spelen (“eet je bord leeg!”). Ook na een operatie in het keel gebied kan iemand bang zijn om te slikken. “Het vertrouwen moet terugkomen.” Bepaalde psychische aandoeningen gaan vaker gepaard met slikproblemen. Zo kan bij mensen met een depressie de spierspanning verhoogd zijn en hebben mensen met angststoornissen vaak een globusgevoel (een ‘brok in de keel’). Een slikvideo kan laten zien dat er geen obstakels zijn in het slikproces. Dat zien en daarover goede uitleg krijgen, kan helpen het vertrouwen terug te krijgen. Als het onveilige gevoel blijft, kan de patiënt worden verwe zen voor psycho- of gedragstherapie. Bij de behandeling in het Angstcentrum wordt onder andere gebruikgemaakt van EMDR (Eye Movement Desensitization and Repro cessing) om een traumatische ervaring opnieuw te beleven. Ook ontspannings therapie kan helpen.

LEREN SLIKKEN – TIPS EN TRUCS

Bij lichamelijke slikproblemen kan een logopedist helpen weer goed te leren slikken. Dat gebeurt op basis van onder zoek waaruit blijkt waar en wanneer tijdens het slikken het probleem optreedt. De logopedist helpt mondspieren te trainen en geeft adviezen, bijvoorbeeld over de houding tijdens de maaltijd, de geschikte dikte van het voedsel of de stand van de tong: je kunt de slikreflex namelijk inleiden door de tong tegen het verhemelte te drukken. Ook als er proble men zijn met het innemen van medicijnen, kan de logopedist daarin begeleiden. Bij een emotionele blokkade kan ‘senso rische afleiding’ helpen om te slikken. Bijvoorbeeld: knijpen in een stressballetje, een stuk papier verfrommelen of een

Lees verder op pagina 44

spelletje spelen tijdens het slikken. “Dit hoef je niet levenslang vol te houden; het is vaak voldoende als een bruggetje om te leren slikken”, zegt Van den Berg.

Bij ernstiger psychische oorzaken kan gedragstherapie helpen de slikweerstand of -angst te verminderen. “We kunnen iemand langzaam laten wennen aan steeds vastere vormen van voedsel”, vertelt Van den Berg. Als iemand water kan door slik ken, dan geven we daarna achter een volgens vruchtensap, dunne en vervolgens dikkere vla of appelmoes, aardappelpuree, enz.

BELANGRIJK IN DE APOTHEEK

Het gevaar van slikstoornissen en slikangst is dat medicatie niet goed wordt ingenomen. De therapietrouw lijdt eronder en de medicij nen helpen dan niet tegen de kwaal waarvoor ze zijn voorgeschreven. Soms proberen mensen zelf hun tabletten te breken of te vergruizen, zonder dat ze weten of dat wel kan. Of ze lossen een tablet op in een ongeschikte (bijvoorbeeld te zure) vloeistof. Vooral bij mensen die meerdere geneesmiddelen gebruiken,

Soms proberen mensen zelf hun tabletten te breken of te vergruizen, zonder dat ze weten of dat wel mag.

kunnen slikstoornissen een goede inname bemoeilijken. Ouderen lopen dus extra risico.

In de apotheek is men lang niet altijd op de hoogte van slikproblemen bij de patiënt en ook huisartsen weten niet altijd dat hun patiënt zo’n probleem heeft. Volgens een onderzoek bij elf huisartspraktijken in Duitsland had ruim één op de drie patiën ten last van slikproblemen, terwijl de huisarts bij ruim 70% van hen daarvan niet op de hoogte was. Eén op de elf patiënten had regelmatig moeite met het slikken van medicatie. Volgens het onder zoek werd dit probleem door de huisartsen sterk onder schat. De auteurs van het artikel vinden dat huisartsen actief naar slikproblemen moeten vragen om onjuist gebruik van genees midde len te voorkomen.1 Ook in de apotheek is het belangrijk om te weten dat iemand een slikstoornis heeft, zodat je adviezen kunt geven over hoe een patiënt een tablet of capsule wel of juist niet kan bewerken. Mag je deze tablet breken, vergruizen of oplossen? Mag je de capsule openen en korreltjes over de appelmoes uitstrooien? Is er een andere toedienings vorm die de arts kan voorschrijven, bijvoor beeld een kleinere tablet, een zetpil of een drank- of druppelvorm? Vooral bij aandoeningen waarbij slikstoornissen vaker voorkomen, is het belangrijk dat er een farmaceutische vorm beschikbaar is die slikproblemen zoveel mogelijk voorkomt. <

JOUW ADVIES BIJ SLIKKLACHTEN

JOUW ADVIES

› Vraag in de apotheek actief na of patiënten - vooral als het gaat om kinderen en ouderen - moeite hebben met het innemen van capsules en/of tabletten. › Het hoofd achterover houden helpt niet als je moeilijk slikt. Beter is het om het hoofd een beetje voorover te houden. Dan wordt de keelopening groter.

Zie ook de instructiefilmpjes op www.apotheek.nl. › Als het geneesmiddel beschikbaar is in een andere vorm, bijvoorbeeld een drank, oplostablet of een zetpil, verwijs de patiënt dan naar de voor schrijvend arts. › Als er geen andere vorm van het medicijn beschikbaar is, kun je de patiënt adviseren – en eventueel voordoen – hoe deze de medicijnen kan bewerken om ze makkelijker te kunnen innemen.

1. Schiele JT, et al. Eur J Clin Pharmacol. 2013;69-937-48.