Biblioxornal 42

Número 42

1º TRIMESTRE 2016

I.E.S. “San Paio” — Tui

B

O

L

E

T

Í

N

D

O

E

Q

U

I

P

O

D

A

B

I

B

L

I

O

T

E

C

A

80 ANOS DO INICIO DA GUERRA CIVIL AILLADOS (Antonio Caeiro, 2001, documental) A historia do campo de concentración da Illa de San Simón durante os anos da Guerra Civil contada polos seus protagonistas. Horas e horas de gravación en vídeo deron lugar a este documental no que se recolle a emoción e a traxedia daqueles anos. Un traballo de investigación plantexado cunha metodoloxía de historia oral. Tamén existe o libro.

LOS GIRASOLES CIEGOS (José Luis Cuerda, 2008) Ourense, 1940. Cando Elena pecha a porta da casa, bota a chave aos seus segredos. O seu marido, Ricardo, ameazado por unha desapiadada persecución ideolóxica, leva anos escondido no piso onde convive cos seus fillos: Elenita e Lorenzo. Salvador, un diácono desorientado tras a súa loita na fronte bélica, volve ao seminario de Ourense. As dúbidas na vocación do mozo levan ao reitor a atrasar o seu acceso ao sacerdocio durante un ano. Mentres, Salvador dará clases no colexio onde estuda Lorenzo, o fillo de Elena, a quen Salvador cre viúva. O diácono obsesiónase con ela e acósaa. A familia vive una situación crítica.

Adaptación da novela homónima de Alberto Méndez.

A MARIÑEIRA (X. Antón Dobao, 2007) Película ambientada en Quilmas, pobo da costa galega, entre 1936 e 1948; baseada nun conto de Darío Xohán Cabana, retrata a vida das superviventes da Guerra Civil, daquelas nais e cónxuxes que tiveron que saír adiante despois da fuxida ou da norte dos seus homes .

LA MULA (Michael Radford, 2013) Ano 1939. Só quedan 3 meses para que acabe a Guerra Civil española. O cabo Juan Castro, un mozo de Jaén que combate no bando nacional, atopa unha mula perdida no medio do campo de batalla e decide escondela para levala a casa ao final da guerra. Coa súa mula e coas catrocentas pesetas que leva no peto intentará conquistar á moza máis guapa que endexamais viu .

SOLDADOS DE SALAMINA (David Trueba, 2003) Unha novelista rastrexa unha historia real sucedida nos últimos días da Guerra Civil: o escritor e falanxista Rafael Sánchez Mazas foi fusilado xunto a outros cincuenta prisioneiros, pero logrou fuxir e esconderse nun bosque. Ao parecer, un soldado deixouno escapar. A escritora recompón as pezas deste crebacabezas cheo de contradicións e personaxes enigmáticos. Adaptación da novela homónima de Javier Cercas.

P á x i n a

2

N ú m e r o

4 2 –

1 º

t ri m e s tr e

2 0 1 6

LA VAQUILLA (Luis García Berlanga, 1985) Na fronte da Guerra Civil española un grupo de soldados só escribe cartas ou dorme. Mais a calma remata cando un altofalante da chamada Zona Nacional anuncia que, con motivo da festividade da Virxe de Agosto, vaise celebrar nun pobo próximo unha corrida. Cinco combatentes da Zona Republicana deciden roubar a vaquilla para desfacerlle a festa ao inimigo e conseguir a comida que necesitan.

DHEEPAN (Jacques Audiard, 2015) Un home foxe da guerra civil en Sri Lanka e, para conseguir que Francia lle conceda o dereito de asilo, fai pasar como familia súa a unha muller e a unha nena. Unha vez alí, atopa traballo como gardián dun edificio nun barrio problemático da periferia. Malia que non falan francés, adáptanse progresivamente ao seu novo país. Ao mesmo tempo, o home e a muller acaban namorándose. Finalmente, o tráfico de drogas impulsará ao home a saír do seu illamento e a tomar partido.

O FILLO DE SAÚL (László Nemes, 2015) No ano 1944, durante o horror do campo de concentración de Auschwitz, Saúl, un prisioneiro xudeu de orixe húngara, encargado de queimar os cadáveres da súa propia xente atopa certa supervivencia moral tratando de salvar do forno crematorio a un neno ao que considera o seu propio fillo. Daquela decide facer o posible e o imposible para que un rabino lle dea una sepultura axeitada.

CHAMOUME MALALA (He Named Me Malala, Davis Guggenheim, 2015) Un retrato íntimo da activista paquistaní Malala Yousafzai, Premio Nobel da Paz 2014, a persoa máis nova que recibiu tan prestixioso galardón, Malala foi sinalada como obxectivo polos talibáns e sufriu graves feridas cando regresaba á súa casa, no Val de Swat (Pakistán), no autobús escolar. Este ataque provocou a protesta dos que a apoiaban en todo o mundo. Sobreviviu de milagre e agora, como cofundadora do Fondo Malala, é unha destacada defensora da educación das nenas en todo o mundo.

IGBAL, A TALE OF A FEARLESS CHILD (Michel Fuzellier, Babak Payami, 2015) Película e novela inspiradas na historia real de Iqbal Masih, vendido por 16 dólares a un comerciante de alfombras e prestamista en Lahore, Paquistán. A historia sucede en Pandar, unha metrópole imaxinaria dun país imaxinario no sur de Asia. Iqbal é un neno de 10 anos dotado dun incríbel talento artístico e unha gran personalidade. A súa aventura comeza cando o doutor receita uns medicamentos moi caros a Aziz, quen sofre de neumonía. Como non hai cartos, Iqbal decide ir ao mercado e vender os seus xoguetes. Alí coñece a Hakeem, un carismático estafador, quen lle ofrece comprar as medicinas para Aziz a cambio de que Iqbal traballe na tenda de alfombras do seu amigo. Pero, canto tempo terá que traballar Iqbab?

SELMA (Ava DuVernay, 2014) conta a historia do político e activista Martin Luther King Jr. e céntrase na marcha desde Selma a Montgomery, Alabama, en 1965 para facer campaña a prol da igualdade no dereito de voto, o que levou ao presidente Johnson a asinar a lei sobre o dereito ao voto dos cidadáns negros ese mesmo año.

TAXI TEHERÁN (Jafar Panahi, 2015) Un taxi amarelo percorre as vibrantes e coloridas rúas de Teherán. Pasaxeiros moi diversos entran no taxi e expresan, de xeito claro, a súa opinión mentres son entrevistados polo condutor que non é outro que o director do filme, Jafar Panahi. O súa cámara, colocada na dianteira do vehículo, capta o espírito da sociedade iraní a través desta viaxe.

N ú m e r o

4 2 –

1 º

t ri m e s tr e

2 0 1 6

P á x i n a

3

BAYÓN, Miguel, Santa Liberdade, Planeta, 1999, 384 pp.

Novela que recrea o secuestro protagonizado polo celanovés Pepe Velo (do que celebramos o centenario) e outros exiliados españois e portugueses en 1961 do transatlántico Santa María, símbolo do réxime salazarista, que viaxaba entre Venezuela e Galicia cuns mil pasaxeiros a bordo, coa finalidade de chamar a atención internacional sobre os gobernos ditatoriais da Península Ibérica. Tamén hai a película dirixida por Margarita Ledo (ano 2004) CELA, Camilo José, San Camilo, 1936, RBA, 2009, 368 pp.

No centenario de Cela recuperamos esta novela na que o narrador-protagonista monologa, nos días previos ao 18 de xullo, sobre a existencia individual e histórica presentando a vida en Madrid e as inquedanzas dun pobo que pide armas para facer fronte á rebelión. Desvélasenos así unha galería de personaxes de clase media que fan a súa vida en cafés, bufardas e prostíbulos, sen sospeitar que se aproxima unha cruenta guerra civil.

DA CRUZ, Bento, O lobo guerrilleiro, Xerais, 1996, 336 pp.

Relato arredor da figura de André Lobo; unha das máis coñecidas obras arredor da guerrilla antifranquista que se moveu no territorio da Raia Seca, lindando co Couto Mixto. A vida de André Lobo transcorre entre amores desenfreados, intrigas familiares, contrabandistas e guerrilleiros, paisaxes case virxes e un minucioso encadramento político-social. Se o azar dunha primeira paixón, levou a André Lobo a ingresar na garda fiscal, a segunda, déixao desconcertado cunha inagardada fin. Tamén o azar, levarao a apaixonarse perdidamente por Consuelo, unha fermosa guerrilleira antifranquista que alterará o rumbo da vida de Lobo. Os lectores atópanse cos problemas da Guerra Civil española e coas súas consecuencias, mesturadas nunha intensa paixón. Unha complexa intriga de maquis e de violencia situada nos anos posteriores a 1936.

LOBATÓN, Paco, Escríbeme a la guerra. Un testimonio único de la guerra de Bosnia, Ediciones B, 1994, 229 pp.

Libro que recolle o testemuño epistolar das vítimas da guerra nos territorios da antiga Iugoslavia, tanto dos que lograron saír como dos que se quedaron. Recolle tamén as cartas dos cascos azuis aos seus familiares.

LÓPEZ RODRÍGUEZ, Xavier, Amigo medo, A Nosa Terra, 2002, 208 pp.

O paso do xeneral republicano Caminero por Zamora, coa intención de chegar a Portugal en xullo do 36, sírvelle ao escritor Xavier López como escusa para cederlle a palabra a un vello, que tamén utiliza o seu testemuño como escusa para revelar un segredo e darnos unha lección da vida. o protagonista da narración é un personaxe que goza do especial atractivo da experiencia dos avós, e desa sinxeleza e debilidade que nos fan máis humanos.

LÓPEZ SILVA, Inma, Neve en abril, Galaxia, 2005, 108 pp.

Unha mañá Elixio esperta coa estraña sensación de que vai nevar. Ao seu carón, dorme a súa muller, allea as premonicións que remexen as lembranzas de Elixio.

Unha melodía perdida no pasado, alguén que regresa da morte, a sombra terrible dunha guerra que esnaquizou a nosa historia e, a pesar de todo, o amor que abre camiños para a vida e a tenrura.

LUEIRO REY, Manuel, Manso, Galaxia, 1956, 252 pp.

Novela emotiva sobre a Guerra Civil e a posguerra cun cabalo como fío condutor.

Manso, un cabalo requisado polas tropas franquistas no verán do 36, vai ter un papel fundamental nesta narración ambientada nos anos da Guerra Civil e da posguerra. Relato fermoso e dramático.

MONTAÑA, Estro, As armas delicadas, Xerais, 1997, 145 pp.

Unha viaxe ata un dos momentos máis sórdidos da historia actual española, os primeiros anos despois da guerra. Con relatos de maquis e fuxidos como pretexto, o autor amosa aquí ata onde pode chegar o ser humano en condicións adversas. Momentos de heroísmo, rancor, tenrura e brutalidade campan na acción desenvolvida por estes homes que un día foron os tristes poboadores das montañas galegas. Tamén aparecen os seus perseguidores, "os cazadores de fuxidos", que viven coa obsesión de aniquilar toda resistencia contra o fascismo, e os aterrados habitantes das vilas que tentan sobrevivir agochados baixa a liña de fogo daquela guerra somerxida que durou anos.

P á x i n a

4

N ú m e r o

4 2 –

1 º

t ri m e s tr e

2 0 1 6

MURADO, Miguel Anxo, Ruído. Relatos de guerra, Galaxia, 2015, 136 pp.

Os capítulos que forman este volume naceron das vivencias persoais de Miguel Anxo Murado como correspondente da guerra de Croacia de 1991. Non se trata dunha crónica dos feitos, máis ben é unha reflexión sobre a propia condición humana para realzar o horror intrínseco das situacións narradas.

OTERO, Aníbal, Esmoriz, Sotelo Blanco, 1994, 168 pp.

Novela autobiográfica deste galego que participou na elaboración do Mapa Lingüístico da Península Ibérica; nos comezos da Guerra Civil foi detido en Valença e entregado ás autoridades militares de Tui acusado de espionaxe ao confundir os seus gardiáns as transcricións fonéticas das súas investigacións lingüísticas con mensaxes cifradas.

PÉREZ-REVERTE, Arturo, La Guerra Civil contada a los jóvenes, Alfaguara, 2015, 144 pp.

Oitenta anos despois convén non esquecer a traxedia que viviron os nosos avós. Non está de máis facer memoria para valorar e potenciar a paz e a convivencia. En trinta breves capítulos a pluma concisa de Pérez-Reverte únese ao pincel do ilustrador Fernando Vicente.

PEROZO, Xosé A., Caderno de Riparia, Xerais, 2006, 136 pp.

O escritor Simón Carrera pasa as vacacións de agosto na pequena illa de Riparia, alí os seus poucos habitantes están acostumados a convivir coas pantasmas. Dende a primeira noite na casa solitaria que alugou a Cacabi, o alcalde e cacique do pobo, descubrirá o rostro dun aforcado que se disolve na penumbra da madrugada. Aquela casa, onde Simón pretendía tecer o argumento da súa nova novela, gárdalle unha historia tráxica e desacougante que se nega a ser borrada da memoria do tempo. Uunha engaiolante narración de intriga que esculca os labirintos da memoria e as feridas dos acontecementos daqueloutro verán de 1936.

SAFIER, David, 28 días, Seix Barral, 2014, 416 pp.

Novela baseada en feitos reais. Mira, unha moza polaca xudía de 16 anos sobrevive a duras penas no gueto de Varsovia dedicada a coidar da súa nai e a súa irmá pequena Hanna.

A situación económica da familia é desesperada e Mira rexeitará dedicarse á prostitución para xogarse a vida co estraperlo. Cando empezan a deportar aos habitantes do gueto aos campos de concentración, Mira únese á Resistencia para facer fronte ás SS moito máis tempo do imaxinado: 28 días. 28 días nos que Mira experimentará a traizón, o sufrimento e a felicidade.

SCHLINK, Denhard, El lector, Anagrama, 2013, 208 pp.

Michael, de quince anos, atópase mal na rúa e é axudado por unha muller de trinta e seis anos, Hanna. Unhas semanas despois, un adolescente, agradecido, lévalle á súa casa un ramo de flores. Así comeza unha relación na que, antes de facer o amor, Hanna sempre lle pide a Michael que lle lea en alto fragmentos de Schiller, Goethe, Tolstoi, Dickens... Sete anos despois, Michael, estudante de Dereito, acode ao xuízo contra cinco mulleres acusadas como criminais de guerra nazis e responsábeis da morte de varias persoas nun campo de concentración. Unha das acusadas é Hanna. E Michael, loitando entre os gratos recordos da pasada relación e a sede de xustiza, trata de comprender que levou a Hanna a cometer esas atrocidades.

VEIGA, Manuel, O exiliado e a primavera, Xerais, 2004, 144 pp.

Alexandre Marrube, un galeguista exiliado en México, retorna a súa cidade natal, despois de case corenta anos de ausencia, para asistir ao enterro da súa nai. Naqueles días, o exiliado atoparase cunha comunidade que apenas lembra a guerra ou os anos da fame e nin sequera posúe conciencia de que vive na ditadura. Marrube enfrontarase tamén a unha familia, que apenas o recoñece e a un mozo, militante antifranquista. Alexandre Marrube enfróntase a unha sociedade apática, desmemoriada e satisfeita cun precario consumismo.

A guerra é a saída covarde aos problemas da paz (Thomas Mann)