Lecturas en clave feminina
2
8 marzo 2021
Sumario LIMIAR................................................................................................................................................3 MAYA ANGELOU...............................................................................................................................5 A pesar de todo levántome...............................................................................................................5 MARÍA BENEYTO.............................................................................................................................6 A peregrina.......................................................................................................................................6 ROBERT BURNS................................................................................................................................9 Os dereitos da muller.......................................................................................................................9 SHIRLEY CAMPBELL.......................................................................................................................9 Desde o principio.............................................................................................................................9 Liberada.........................................................................................................................................11 A muller do patio...........................................................................................................................12 Porque me dá a gana......................................................................................................................14 Quixen............................................................................................................................................15 FILOMENA DATO MURUÁIS.........................................................................................................16 Defensa das mulleres.....................................................................................................................16 ALAÍDE FOPPA................................................................................................................................21 Muller.............................................................................................................................................21 GLORIA FUERTES...........................................................................................................................21 MARIA MERCÉ MARÇAL..............................................................................................................22 Divisa.............................................................................................................................................22 8 de marzo......................................................................................................................................22 JOAN MARGARIT............................................................................................................................23 Principios e finais...........................................................................................................................23 VANESA MARTÍN............................................................................................................................24 Dono de ninguén............................................................................................................................24 DUNIA MIKHAIL.............................................................................................................................24 Agradecemento..............................................................................................................................24 CHIMAMANDA NGOZI ADICHIE.................................................................................................25 MANUEL NÚÑEZ SINGALA..........................................................................................................26 Cocido familiar..............................................................................................................................26 LUIS RAMIRO..................................................................................................................................27 BESSY REYNA.................................................................................................................................28 ELVIRA RIVEIRO TOBÍO................................................................................................................29 Camaradas......................................................................................................................................29 EPÍLOGO...........................................................................................................................................30
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
3
8 marzo 2021
LIMIAR (Emilia Pardo Bazán, A Coruña 1851-Madrid 1921)
Apenas pueden los hombres formarse idea de lo difícil que es para una mujer adquirir cultura autodidáctica y llenar los claros de su educación. Los varones, desde que pueden andar y hablar, concurren a las escuelas de instrucción primaria; luego al Instituto, a la Academia, a la Universidad, sin darse punto de reposo, engrana los estudios (...). Todo ventajas, y para la mujer, obstáculos todos. Siendo el matrimonio y el provecho que reporta la única aspiración de la burguesa, sus padres tratan de educarla con arreglo a las ideas o preocupaciones del sexo masculino (...). Este sistema educativo, donde predominan las medias tintas, y donde se evita como un sacrilegio el ahondar y el consolidar, da un resultado inevitable: limita a la mujer, la estrecha y reduce, haciéndola más pequeña aún que el tamaño natural, y manteniéndola en perpetua infancia. Mientras la educación masculina se inspira en el postulado optimista, o sea la fe en la perfectibilidad de la naturaleza humana, que asciende en suave y armónica evolución hasta realizar la plenitud de su esencia racional, la educación femenina derívase del postulado pesimista, o sea del supuesto de que existe una antinomia o contradicción palmaria entre la ley moral y la ley intelectual de la mujer, cediendo en daño y perjuicio de la moral cuanto redunde en beneficio de la intelectual de la mujer, y que –para hablar en lenguaje liso y llano- la mujer es tanto más apta para su providencial destino cuanto más ignorante y estacionaria, y la intensidad de educación, que constituye para el varón honra y gloria, para la hembra es deshonor y casi monstruosidad. parágrafos da memoria lida no Congreso Pedagóxico de 1892
... el error de afirmar que el papel que a la mujer corresponde en las funciones reproductivas de la especie, determina y limita las res-tantes funciones de su actividad humana, quitando a su destino toda significación individual, y no dejándole sino la que puede tener relativamente al destino del varón. Es decir, que el eje de la vida femenina para los que así piensan (y son innumerables, cumple a mi lealtad reconocerlo), no es la dignidad y felicidad propia, sino la ajena, la del esposo e hijos, y si no hay hijos ni esposo, la del padre o del hermano, y cuando estos faltaren, la de la entidad abstracta género masculino
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
4
8 marzo 2021
Aspiro, señores, a que reconozcáis que la mujer tiene destino propio; que sus primeros deberes naturales son para consigo misma, no relativos y dependientes de la entidad moral de la familia que en su día podrá constituir o no constituir; que su felicidad y dignidad personal tienen que ser el fin esencial de su cultura, y que por consecuencia de este modo de ser de la mujer, está investida del mismo derecho a la educación que el hombre, entendiéndose la palabra educación en el sentido más amplio de cuantos puedan atribuírsele Hoy por hoy, aquí se admite a la mujer libremente a la segunda enseñanza; en la superior solo ingresa por una especie de concesión graciosa y sujeta a condiciones que dependen de la buena voluntad de los Sres. Rectores y Profesores; y después de haber sido recibidas así, como por lástima o por excepción que impone una singularidad fenomenal, rara vez y en contadísimas profesiones se les permite ejercer lo que aprendieron y aprovecharlo para asegurar la independencia de su vida, o para ejercitar el santo derecho de seguir la vocación propia, la voz misteriosa que nos llama a seguir nuestro camino y emplear nuestras facultades según quiso Aquel que a su voluntad las distribuye Narciso de GABRIEL, “Emilia Pardo Bazán, las mujeres y la educación. El Congreso Pedagógico (1892) y la Cátedra de Literatura (1916)” in Historia y Memoria de la Educación 8 (2018): 489-525, Sociedad Española de Historia de la Educación
Las mujeres, como no votan, como no tienen fuerza política alguna, (pues todo eso de que ellas manejan bajo cuerda la política, son cuentos tártaros) no existen para todo eso de las igualdades y las reivindicaciones y las justicias y los adelantos. Gran sorpresa les causaría, a muchos que presumen de avanzados y revolucionarios, el recordarles que existimos, y que mientras el último proletario puede aspirar a todo, la mujer apenas osa, tímidamente, reclamar lo que ha ganado en buena lid. A su reclamación responde el codazo en las costillas y la fisga sorda. https://www.aboutespanol.com/10-textos-feministas-de-emilia-pardo-bazan-1271596
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
5
8 marzo 2021
MAYA ANGELOU (USA, 1928-2014) A pesar de todo levántome
Ti podes escribirme na historia coas túas amargas, torcidas mentiras, podes lanzarme ao lodo e aínda así, como o po… eu levántome. O meu descaro moléstate? Por que estás aí quieto, apesarado? Porque camiño coma se fose dona de pozos petroleiros, bombeando na sala da miña casa. Como lúas e como soles, coa certeza das mareas, como as esperanzas brincando alto. Así, eu levántome. Quéresme ver esnaquizada? Coa cabeza agachada e os ollos baixos, os ombreiros caídos como bágoas, debilitados polo meu pranto desconsolado. A miña arrogancia oféndete? Non te tomes tan a peito que eu ría coma se tivese minas de ouro, escavándose no mesmo patio da miña casa. Podes dispararme coas túas palabras, podes ferirme cos teus ollos, podes matarme co teu odio, e aínda así, como o aire, eu levántome. A miña sensualidade moléstate? Xorde como unha sorpresa que eu baile coma se tivese diamantes aí, onde se atopan as miñas coxas?
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
6
8 marzo 2021
Das cabanas da vergoña da historia, eu levántome. Desde o pasado enraizado en dor, eu levántome. Son un océano negro, amplo e inquieto, manando, esténdome, sobre a marea, deixando atrás noites de temor, de terror. Levántome, a un amencer marabillosamente claro, levántome, brindado os agasallos, legados polos meus devanceiros. Eu son o soño e a esperanza do escravo. Levántome. Levántome. Levántome. https://aspa-andalucia.org/archivos/4022
MARÍA BENEYTO (Valencia, 1925-2011) A peregrina
Eu era a muller que se alzou da terra para mirar as luces siderais. Deixei o fogar con apagados troncos cansada de ser só ronsel de fume que prolongase así o meu ser queimado. Esa muller do oco morno que alí me contiña, espertouse do sono profundo da especie e decidiu buscar, a plena luz, camiños. A inquieta, a andadeira muller a quen non bastan doces mesteres pequenos, esa foime de súbito atopada nas máis fondas dobras da miña túnica e eu non quixen renunciar, quedarme. Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
7
8 marzo 2021
Outras renuncias si quedaron, sombras que tiñan a forma tan amada dos pasados soños, fillos que estaban programados no meu sangue a cambio de ceder e estarme quieta; a roca e o silencio das horas protexidas, pausadas, sen perigos, as flores habituais, a inocencia... Pero inocente non quería ser. Quería como Eva, saber, estar; ser libre para o coñecemento da luz, perderme na verdade, atoparme, saberme, chegar ás montañas que sempre estaban lonxe, pisar cidades que edifica o medo, integrarme ás turbias caravanas que feren o deserto, someterme á carga común, e ser achada solidaria, eficaz, e non apartada dese esforzo que latexa no gran corazón que nos dá vida; o corazón do mundo, unido ao noso por invisible veas do misterio. Así atravesei a risa, fendín a densa bágoa desexando quedarme en cada pinga de suor, na man encalecida, nos nenos sen ollos ou na muller que tece polas noites debaixo da angustia. Pero non me detiven nin sequera cando pechou de súpeto o meu camiño a mirada absorbente do desexo e a súa máxica voz traducindo a música máis doce. A primavera descendendo nas miñas veas de muller en muller; desde o principio Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
8
tentou mutilar -case o fixoa miña ilusión por chegar á asemblea onde severa, a verdade, agardaba. Rabuñada de espiños, zurrada polos ventos, rota, puiden chegar, aínda de día. No alto do monte reunidos, estaban. Os homes máis anciáns e os outros, coma se non me visen falaban, posuían inefables vocábulos. Achegueime co triunfo cenital nos ollos, cun contento de ás súbitas nos meus ombreiros felices, pero non me deixaron entregar as miñas palabras porque neles a ira de Deus resplandecía. Bíblicas maldicións inflamaron o meu oído, e dixéronme Eva unha e mil veces, manancial da dor, impúdica pureza, femia evadida do recuncho escuro do lugar de vixía na xanela, desertora da beira do lume e o fogar apagado... Vergoña do meu sexo aflixiu os meus ombreiros que se creron ás para o voo. Vergoña de baixar das alturas sen lograr a palabra que buscaba. E nin sequera noutras asembleas vin algo da luz que me xustificase, porque tampouco eles atopaban nada, a pesar da súa fouce interrogante, a pesar do secreto fachendoso e estéril con que arroupaban -delicadamenteo seu pouco sen carga... Así regreso, con pés ulcerados e roupas esnaquizadas, xunto ao lume, perseguida, insultada, e vendo activa a maldición de Deus que chega Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
8 marzo 2021
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
9
8 marzo 2021
desde o vivir primeiro. Carne de escándalo, asombrada, aquí estou para sempre quieta e muda; xuíces case benignos condénanme á inmobilidade, e sálvame de ser lapidada o silencio. (de Eva en el labirinto, 2006) http://amediavoz.com/beneyto.htm#La%20peregrina
ROBERT BURNS (Gran Bretaña, 1759-1796) Os dereitos da muller
Mentres Europa só atende a certos asuntos cruciais, a caída dos reis e o destino dos imperios; mentres a verborrea dos homes de estado chanceándose, fai plans e ata os nenos farfallan os Dereitos do Home; no medio deste balbordo quero traer a colación que tamén os Dereitos da Muller merecen atención... http://www.robertburns.org/works/384.shtml
SHIRLEY CAMPBELL (Costa Rica, 1965) Desde o principio
Primeiro nácese e nácese muller e téñense mans e tense menos téñense ollos e téñense fillos téñense bicos e téñense soños.
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
10
8 marzo 2021
Dixen que se nace e nácese muller tense sexo de muller téñense mans de muller téñense palabras de muller nácese muller. Logo unha crece e segue sendo muller e aprende a vivir como unha muller amar como unha muller coidar do mundo enteiro como toda unha muller soñar os soños con soños de muller. E mentres unha segue crecendo faise cada vez máis muller e aprende de liberdade de castelos con reis de finais felices apréndese amar como unha muller. E de súpeto unha descobre que ten as mans baleiras. E entón un día unha non quere ser máis unha muller porque selo non é sempre tan bo nin tan doce. Porque selo é ás veces amargo e duro entón unha sublévase ve o corpo e as mans Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
11
8 marzo 2021
ve o sexo descóbrese toda como unha muller. Entón nega e renega maldí e discute entón sublévase e denuncia e entón non non renuncia a ser. Só pensa, decide, fala e avísalle a todos que a partir de agora será unha muller. https://blogs.elpais.com/letra-pequena/2014/02/desde-el-principio-primero-se-nace-y-se-nacemujer-y-se-tienen-manos-y-se-tiene-menos-se-tienen-ojos-y-se-tienen-hi.html Liberada
Eu xa non busco razóns para a miña pel non busco máis escusas nin explicacións para a redondez das miñas nádegas ou a natural cadencia no meu andar... non xustifico xa o meu natural agrado polos tambores ou a necesidade do meu corpo de danzar ao ritmo que lle tocan... Hai xa tempo que deixei de explicar antepasados que xustifiquen os meus beizos ou o meu extraordinario nariz ou a fermosura incólume que me acompaña desde tempos inmemoriais non xustifico máis os meus sincretismos nin as miñas paixóns, nin a miña sensualidade eu xa non outorgo razóns para o meu ser. Convertinme en min mesma aprendínme son eu. Teño certeza de min mesma e dos meus non necesito autorizacións para ser non pido xa permisos para vivir. Hoxe gozo con sobrada elegancia a miña negrura lévoa con honra, con garbo e distinción a paseo por parques, mercados e prazas Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
12
8 marzo 2021
por escenarios, anfiteatros simples coloquios e grandes conferencias con pracer cólmame a alma o discurso e a vida. Xa non tento disimulala no meu cabelo na miña cute ou nas miñas distinguidas alocucións aprendina de memoria desde dentro, con historia e desde o centro da alma. Por iso, xa non preciso de razóns para ser porque me descubrín limpa brillante vitoriosa incólume probada bendicida batallada negra xa non, non preciso razóns hoxe son eu liberada. https://studylib.es/doc/5553205/poemas-shirley-campbell A muller do patio
Atrás no meu patio vive unha muller digo vivir porque é así como se di traballa, respira, come e ás veces dorme o mesmo día traballa, traballa e golpéaa o marido. Atrás no meu patio vive unha muller co seu marido co seu fillo e cunha enorme carga sobre as costas digo vivir porque é así como se di traballa, golpéaa o marido e traballa. Un día xa non quere que o marido a golpee non quere que polas noite lle poña un coitelo ao pescozo entón vén e dime quere que se vaia Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
13
8 marzo 2021
quere que o botemos e el vaise leva a casa enteira porque lle pertence ela non di nada porque non ten voz só lle deixa o teito, a miseria e a dor vaise leva o fillo porque lle pertence leva os golpes a cama. Ela non quere que el volva ela traballa, come, dorme, sorrí ve un trisco de sol asomarse pola xanela a única xanela que lle deixou o marido. Ela non quere que el volva pero el ten que volver ela enténdeo as dúas vacas, o vestido da nai, o reloxo do pai, os zapatos brancos da irmá menor fóronse co tempo. Ela non quere que el volva pero el ten que volver coméronse a vaca a outra morreu de vella os zapatos e o vestido gastáronse de tanto uso o reloxo vendérono. Ela non quere que el volva pero el volve e queda e golpéaa e ela traballa e traballa e vive digo vive porque é así como se di respira, traballa, come ás veces sorrí porque un día vai ir e non vai volver nunca. https://culturacolectiva.com/letras/poemas-de-shirley-campbell Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
14
8 marzo 2021
Porque me dá a gana
Porque me dá a gana porque é a soa razón das miñas palabras porque xa non é a miña boca a que fala porque eu xa non mando sobre esta lingua endiañada. E cuspo malas palabras e acabóuseme o respecto que as miñas avoas gardaban. Porque fala o cerebro a través destes dous beizos e porque me dá a gana. E falo en cancións e en danzas e en maldicións e falo en poesía e en linguas e en putrefaccións. Que porque canto como eu canto porque me dá a ira e dáme a gana porque me cansei de calarme a lingua e a pel e a alma. E cansóuseme a caluga de tanto levala arqueada de tanto mirar ao chan. E cansaron as costas de tanto traballo duro. E cansóuseme o sexo de tanto maldito xuízo de tantos odiosos nomes de tanto levalo puro a pesar dos malditos que lle chamaron impuro, e ata salvaxe. Que porque porque me dá a gana e porque me ronca a puta e a reputa gana e dáme a regalada gana. Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
15
8 marzo 2021
Porque se me cansou a pel e os ollos e a alma. E canseime de lembrar á miña avoa dobregada. E canseime de volver a mirada e atopar a mesma foto escravizada. Que porque que porque porque me dá a gana. https://sirenasahogadasenvodka.blogspot.com/2018/06/somos-negras-y-estamos-cansadas.html Quixen
Quixen arrincarme os ollos porque estes non me pertencían. Quixen borrar os meus apelidos porque non eran meus. Quixen aumentar o volume das miñas nádegas porque estas eran demasiado pequenas. Quixen esquecer a miña lingua porque o acento érame alleo. Quixen escurecer a miña pel porque o seu ton non era o suficientemente escuro. Quixen volver á casa porque nesta non me querían. Quixen queimar a escola porque eu non existía. Quixen borrar os libros onde a miña imaxe estaba errada. Quixen nacer de novo e descubrirme noutra historia. Eu quería que a realidade fose distinta. Pero era esta. Entón convertinme en poeta. https://rotundamentenegra.blogspot.com/2012/08/quise-quise-arrancarme-los-ojos-porque.html
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
16
8 marzo 2021
FILOMENA DATO MURUÁIS (Ourense, 1856-Bergondo, 1926) Defensa das mulleres (fragmentos)
Dicídeme os que credes en Deus e as súas obras: ¿Cal foi da creación a espléndida coroa? ¿Cal foi a que Dios fixo a última de todas? (...) Foi a muller que tivo a fortuna grandiosa de xuntar as belezas que teñen toda as cousas. Ela ten como os homes fortaleza donosa: dozura como os anxos, como as aves na gorxa unha chea de harmonías na súa fala melosa: como o mar garda perlas e corais na boca: brillan como os diamantes súas bágoas cando chora: ten como a brisa suspiros e cores como a rosa: verten luz os seus ollos como estrelas coruscantes e o seu amor dá vida, eterno sol de gloria. II Homes qu á muller culpades dos crimes que cometedes e dicides que d as desgracias sempre son causa as mulleres, (...) si por elas pecades a culpa non lle votedes, que nunca o sol tivo culpa de que quen o mira cegue. Decides que Eva pecou; Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
17
8 marzo 2021
mais enganouna a serpe, criatura en quen falaba un anxo(...) Mais Adán, que era varón, tamén foi curioso e débil e non tivo para tentalo nada o demo que facere. ¿Que a Caba perdeu á España? ¡Quen tal diga mente' adrede! Foi un conde, foi un bispo... foron homes todos eles. (...) IV Os que dicides que a muller non ten a cabeza feita para soster unha coroa e que non sirve para reina. É que esquecedes quizais que toda a historia está chea de nomes que o brillo teñen de luminosas estrelas. Semíramis e Artemisa: dúas Aspasias e a nena File, filla de Antipatro, con quen este se aconsella. Livia que domina a Augusto e o mundo con el goberna: Agripina que ao seu fillo de Roma o imperio lle dera a ilustrada Amalasunta que entende todas as linguas: a gran reina aínda que cruel Sabela de Inglaterra: a Catalina de Médecis e a Católica Sabela, que lle dou un mundo á España aló nas praias de América... e aínda nos tempos de hoxe ¡ollade como gobernan!
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
18
8 marzo 2021
(...) VI Os que negan á muller intelixencia e talento, a mellor contestación quizais que fose o desprezo. (...) Porque as probes d as mulleres nunca tiveron ensino como os homes, que eran parvas, os homes parvos dixeron; pois aínda que algúns que eran sabios probar quixesen o mesmo, solo logran probar que no humano entendemento todo é falible e que poden os mais grandes teren erros. (...) Aínda nos tempos que foron na noite escura dos tempos perdidos, quizais brillaron con luminosos reflexos coma soles refulxentes os femininos talentos. (...) as mulleres tiveron sempre actitude para o saber e demostraron enxeño. Centos de mulleres sabias pódense poñer de exemplo de que nunca Deus negou á muller entendemento. (...) VII O entendemento dos homes con coidado se cultiva e case todos reciben da instrución a luz divina, e quizais de cada mil un tan solo se ilumina: namentres que das mulleres son moi poucas instruídas e as que reciben a luz coma claros soles brillan. Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
19
8 marzo 2021
Flores dos xardíns das letras de louzá galanía, acendidos caraveis, branquísimas margaridas, rosas de doce fragrancia violetas escondidas, que exhalades o perfume dos deuses, a poesía: quérovos poñer a todas nun ramiño axuntadiñas. Quero os agros recorrer dende Grecia á Galicia, e lembrar se ser puidera dende Safo á Rosalía... mais non, renuncio á lembrarvos, lindas flores peregrinas; pois que todos vos coñecen e non sodes esquecidas. Cando xa nos tempos d' onte tales astros parecían, e iso que ao pazo de las ciencias entraban por regandixas, porque' as portas lles pechaban os que lles tiñan cobiza, e non tivo altura a ciencia que as mulleres non rubiran sin se parar no camiño, chegando sempre' hasta a cima. ¿Que será cando entrar poidan e saír sen covardía? ¿Que sará cando elas saiban, que xa ninguén as critica, por buscaren afanosas a luz da sabedoría? (...) A muller que sae ruín e de corazón cruel, todos lle chaman un monstro ninguén Ile chama muller, Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
20
8 marzo 2021
que a muller é compasiva, goza sempre en facer ben e teñen denrto d o peito un panalciño de mel. Elas son nais dende nenas, (...) e no seu peitiño teñen mananciais de tenrura, para o coidar e protexer. (...) Homiños que ides á guerra, (...) ¿Que merecen esas monxas que vos seguen por todas partes, que curan vosas feridas e solo por facer ben, sen paga nin recompensa expoñéndose á morrer polos campos de batalla solícitas van e veñen? ¿Que mais...? cando Deus ao mundo quixo vir a padecer (...) quixo ter nai e nacer. (...) Sufrindo aldraxes sanguentos das turbas, unha muller (...) d o seu rostro limpa a suor que correr se ve con sangue mesturado e do seu pano a dobrez saca a imaxe de Deus vivo (...) Xa está na cima do monte, xa está próximo a morrer:.. ama ao mundo e quere deixarlle o que mais en estima ten... ¡Déixalle un rico tesouro...! ¡Unha nai...! ¡Unha muller! https://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=FilDato+1&alias=Filomena+Dato+Muruais&solapa=obras
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
21
8 marzo 2021
ALAÍDE FOPPA (Barcelona, 1914-Guatemala, 1980) Muller
Un ser que aínda non acaba de ser, non a remota rosa anxelical, que os poetas cantaron. Non a maldita bruxa que os inquisidores queimaron. Non a temida e desexada prostituta. Non a nai bendita. Non a murcha e burlada solteirona. Non a obrigada a ser boa. Non a obrigada a ser mala. Non a que vive porque a deixan vivir. Non a que debe sempre dicir que si. Un ser que trata de saber quen é e que empeza a existir. http://analisisliterariopoemario.blogspot.com/2008/06/mujer-alaide-foppa.html
GLORIA FUERTES (Madrid, 1917-1998)
Me hice libre. Vivo libre en esta inmensa celda de castigo que es la tierra. Decir la verdad me desencadena. El libro de Gloria Fuertes. Antología de poemas y vida (edic. de Jorge de Cascante), Blackie Books, 448 pp.
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
22
8 marzo 2021
MARIA MERCÉ MARÇAL (Barcelona, 1952-1998) Divisa
Ao azar agradezo tres dons: nacer muller, de clase baixa e nación oprimida. E o turbio azul de ser por tres veces rebelde. https://bionissima.medium.com/divisa-2065290c7200
8 de marzo
Coas dúas mans levantadas á lúa, abrimos unha fiestra a este ceo pechado. Herdeiras das mulleres que queimaron onte faremos unha fogueira con estragos e medo. Asistirán bruxas de todas as idades. Deixarán as vasoiras para pasto do lume, os barreños e os panos de cociña o xabón e a flor de millo, as potas e tixolas o estropallo e os cueiros. Deixaremos as vasoiras por pasto do lume, as potas e tixolas, a flor de millo e o xabón E as cinzas que quedan non o cambiaremos nin por ouro nin polo ferro por cetros nin puñais. Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
23
8 marzo 2021
Xurdida da chama só teremos a vida por arma e escudo nas dúas mans. O fume debuxará o comezo da historia como unha hedra de ledicia ao redor do noso corpo e choverá e fará sol e bailaremos no aire das novas cancións que recibirá a terra. Reivindicaremos a noite e a palabra MULLER. Entón a árbore da liberación medrará . http://mariamercemarcal-alba.blogspot.com/2007/06/8-de-mar.html JOAN MARGARIT (Lérida,1938-2021) Principios e finais
Unha vez fun unha moza con futuro. Lía en latín a Horacio e a Virgilio e recitaba a Keats completo de memoria. Ao entrar nas súas covas, os adultos capturáronme: comecei a parir fillos dun home necio e vaidoso. Agora cando podo cheo o vaso e choro ao lembrar algún verso de Keats. Unha muller ignora, cando é nova, que non hai lugar algún onde poder quedar para sempre. E non comprende porque nunca chega aquel ou aquela onde achar descanso. As raparigas ignórano: os principios non se parecen nunca aos finais. https://www.joanmargarit.com/es/principios-y-finales/ Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
24
8 marzo 2021
VANESA MARTÍN (Málaga, 1980) Dono de ninguén
Que nunca se é dono de ninguén. Mira aos homes que son verdadeiramente homes por ser cómplices da vida, por encher de luces o camiño de "ti e eu", de "nós". E que son libres porque nós o somos. E grandes a máis grandes e máis bonitas nós. Ti non sabes o que é acariñar por dentro, deixas frustación e pena por cada esquina do que empezou sendo un fogar, non es capaz de soster unha mirada limpa. Desbórdaste en escusas carentes de argumentos. Oxalá chovese dous invernos seguidos para borrar cada pegada túa que rompeu a doer nalgún corpo. E nunca máis. Oxalá en algo che chegue e se che vaia a forza aos pés para nunca máis volver. http://www.brulamia.com/search/label/Vanesa%20Mart%C3%ADn
DUNIA MIKHAIL (Irak, 1965) Agradecemento
Dou as grazas a todos os que non amo porque non me producen dor de cabeza non me obrigan a escribir longas misivas non axitan os meus soños non os espero con ansiedade non leo Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
25
8 marzo 2021
os seus horóscopos no xornal non marco o seu número de teléfono … non penso neles… e estoulles sumamente agradecida porque non me complican a vida. file:///C:/Users/T440s-1/AppData/Local/Temp/cuaderno-de-poesia-critica-n-045-dunya-mikhail1.pdf
CHIMAMANDA NGOZI ADICHIE (Nixeria, 1977)
Homes e mulleres somos distintos. Hormonas distintas, órganos sexuais distintos e capacidades biolóxicas distintas: as mulleres poden ter bebés e os homes non. Os homes teñen máis testosterona e polo xeral máis forza física que as mulleres. A poboación feminina do mundo é lixeiramente maior –un 52 por cento da poboación mundial son mulleres-, e con todo a maioría dos cargos de poder e prestixio están ocupados por homes. O defunta premio Nobel kenyana Wangari Maathai explicouno moi ben e de forma moi concisa dicindo que, canto máis arriba chegas, menos mulleres hai. De forma que, nun sentido literal, os homes gobernan o mundo. Isto tiña sentido fai mil anos. Por entón, os seres humanos vivían nun mundo no que o atributo máis importante para a supervivencia era a forza física; canto máis forza física tiña unha persoa, máis números tiña para ser líder. E os homes, polo xeral, son máis fortes fisicamente. (Por suposto, hai moitas excepcións). Hoxe en día vivimos nun mundo radicalmente distinto. A persoa máis cualificada para ser líder xa non é a persoa con máis forza física. É a máis intelixente, a que ten máis coñecementos, a máis creativa ou a máis innovadora. E para estes atributos non hai hormonas. Unha muller pode ser igual de intelixente, innovadora e creativa que un home. Evolucionamos. En cambio, as nosas ideas sobre o xénero non evolucionaron moito. Acórdome moito do meu amigo Okoloma. Que sigan descansando en paz el e os demais falecidos naquel accidente aéreo de Sosoliso. Os que o queremos sempre nos lembraremos del. E el tiña razón hai tantos anos, cando me chamou feminista. Son feminista.
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
26
8 marzo 2021
E cando hai tantos anos busquei a palabra no dicionario, atopeime con que poñía: “Feminista: persoa que cre na igualdade social, política e económica dos sexos”. Polas historias que oín, a miña bisavoa era feminista. Escapouse da casa do home co que non se quería casar e casou co home que elixira ela. Cando sentiu que a estaban desposuíndo das súas terras e as súas oportunidades por ser muller, ela negouse, protestou e denunciou a situación. Ela non coñecía a palabra “feminista”. Pero iso non quere dicir que non fose feminista. Moita máis xente tería que reivindicar esa palabra. O mellor feminista que coñezo é o meu irmán Kene, que tamén é un mozo amable, atractivo e moi masculino. A definición que dou eu é que feminista é todo aquel home ou muller que di: “Si, hai un problema coa situación de xénero hoxe en día e temos que solucionalo, temos que mellorar as cousas”. E temos que melloralas entre todos, homes e mulleres. https://www.accionenredmadrid.org/wp-content/uploads/2016/09/TODOS-DEBER %C3%8DAMOS-SER-FEMINISTAS.pdf
MANUEL NÚÑEZ SINGALA (Lugo, 1963) Cocido familiar
Estabamos na casa dos meus sogros, todos sentados á mesa, agardando polo cocido que, como é tradición no Entroido, iamos degustar en familia. Ben, en realidade non estabamos todos, faltaba, coma sempre, a miña sogra, á que escoitabamos distraídos fedellar na cociña sen lle prestar moita atención. Si estaba meu sogro, presidindo a mesa, as miñas cuñadas e os seus maridos, os meus cuñados e as súas esposas, a miña muller e eu mesmo, e tamén os nosos fillos e os seus curmáns. Vinte e tantos en total. Cando a miña sogra entrou cunha gran fonte fumeante nas mans todos nos relambemos. A sorpresa foi enorme ao pousala na mesa: puidemos ver que estaba completamente baleira, sacado un fondo de auga que se evaporaba con rapidez. Antes de que ninguén dixese nada, ela desapareceu de novo na cociña e regresou enseguida cunha pota que pousou tamén derriba da mesa cun “Coidado que queima” que nos fixo concibir esperanzas. Mentres ela regresaba á cociña de novo foi meu sogro quen lle tirou a tapa á pota, e todos comprobamos abraiados como non contiña nada en absoluto, fóra dunha néboa de vapor que axiña se volatilizou.
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
27
8 marzo 2021
Cando a miña sogra veu de volta da cociña atopouse con todas as nosas olladas interrogantes. Sen dicir nada, puxo enriba da mesa varias fontes baleiras; todos as recoñecemos, eran as que noutros anos contiñan o chourizo, a cachucha, os garavanzos...Despois sentou á mesa ante o abraio de todos. —E isto? —preguntou o meu sogro. As súas palabras contiñan unha ameaza latente. Pero a miña sogra non respondeu, limitouse a encoller os ombros, mirar o seu prato, e volveu a mirar á fronte, ao baleiro. —Mamá! —exclamou a súa filla máis vella cun ton de voz varias oitavas máis agudo pola indignación—. Toleaches? E como ela persistía no seu mutismo, foi o meu sogro o que agora, xa alzando a voz, preguntou con carraxe: —Quéresme dicir que imos comer? Entón a miña sogra dixo moi amodiño: —O que pedistes: cocido. —Que cocido? —preguntou alguén. —Este —dixo ela sinalando as fontes baleiras—. Uns chamastes para pedir que non puxese cachucha, que tiña moita graxa e non era boa para a figura. Outros que non vos gustaban os grelos, que eran ácidos, que mellor os quitara. Outros que os garavanzos daban gases, ou que aos adolescentes os chourizos lles facían saír grans, ou que a carne de porco era unha bomba para as coronarias, ou que o polo non era propio dun cocido ortodoxo... O silencio era daquela máis espeso ca o cocido. —E as patacas? Que pasa coas patacas? —preguntou alporizado un dos meus cuñados. —As patacas había que pelalas antes de cocelas, e pedinvos a todos se algún podía vir botarme unha man hoxe pola mañá. Non apareceu ninguén... —E entón que imos comer? —dixo a filla máis pequena. —Hostias! —dixo a miña sogra case ao bordo do pranto. Ergueuse da mesa e marchou de novo á cociña, onde se fixo forte. Daquela todos fomos pretextando algunha obriga de última hora e marchando de maneira educada. Manuel NÚÑEZ SINGALA, Instrucións para tomar café, Galaxia, 2014, pp.13-15 LUIS RAMIRO (Madrid, 1976)
Me gustan las mujeres peligrosas, las locas idealistas, las valientes, aquellas que prefieren ser curiosas y juegan a asomarse por los puentes. Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
28
8 marzo 2021
Si eligen el amor, es sin esposas, nacieron para ser independientes, son libro, mar, tormenta, nebulosas, poema, viento, flores y simientes. Construyen cada noche las estrellas, dibujan un futuro en los espejos, diseñan el camino de los barcos. Se acaba el cuento, aquí ya no hay doncellas. No piden, ahora exigen sin complejos: Si llueve, también van a pisar charcos. http://noviembrepoesia.com/libros/te-quiero-como-siempre-quise-odiarte/ BESSY REYNA (Cuba, 1942)
Mentres ti chegas á casa, abres unha cervexa observas a televisión mentres ti acomódaste na túa cadeira de brazos de sempre comentas o duro que se pasa na oficina ocultas a veces que lle propuxeches á secretaria unha cita as veces que cos teus compañeiros no café botaches piropos ás mulleres mentres ti decides a cal bar irás hoxe ou mergúllaste no comercial e esperas a cea ela trata de esquecer os piropos de mal gusto que soportou camiño ao traballo as proposicións do xefe e os clientes
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
29
8 marzo 2021
ela trata de preparar a cea arranxar a casa sorrir aos nenos e pretender que as túas escapadas son un xogo pasaxeiro que os teus caprichos son un xogo pasaxeiro e que a pesar de todo ela é unha Señora feliz. https://libroemmagunst.blogspot.com/2016/06/bessy-reyna-2-poemas-2-1.html
ELVIRA RIVEIRO TOBÍO (Pontevedra, 1971) Camaradas
Papá prancha as sabas, mamá sacha as patacas, papá lava as pratas, mamá apaña as laranxas, papá arranxa a casa, mamá arranxa as zapatas … Caramba! Xa basta! Traballar cansa! … Para acabar fan gran manxar para xantar: pasta branda á malabar! … Para acabar, papá abraza a mamá mamá abraza a papá. http://garciateijeiro.blogspot.com/2013/05/catavento-de-poemas-infantis-xi.html Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”
Lecturas en clave feminina
30
8 marzo 2021
EPÍLOGO (Leticia Dolera, Barcelona, 1981)
Se estás a ler isto e es muller, ti tamén es Eva, Pandora e Lilit. Imos apropiarnos desa representatividade simbólica e imos darlle a volta. Así que fillas de Pandora, Eva e Lilit... Se o coñecemento é pecado, pequemos como Eva. Se a curiosidade é un perigo, sexamos perigosas como Pandora. Se a rebeldía nos expulsa do paraíso, cremos un propio como Lilit. Sigamos o seu ronsel e sexamos desobedientes co sistema de xéneros establecido. Que non nos conten que é ser muller, que o construamos nós. Que non nos digan a que podemos aspirar, que o decidamos nós. Que non nos arrebaten a nosa sexualidade, que sexa nosa. Que non nos describan o amor, que o descubramos nós. Que non nos conten a vida, o que queremos é vivila. Escribamos a nosa propia historia. Mordamos todas as mazás, abramos todas as caixas. Chegou a hora da revolución e esta será feminista ou non será. DOLERA, Leticia, Morder la manzana. La revolución será feminista o no será, Planeta, 2018 (1ª ed., 9ª impresión) páx. 282
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
IES “San Paio”