Escolma textual Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
2
Escolma textual
Índice de autores e textos Abelló i Soler, Montserrat..................................................................................................................3 E aprendo a dicir que non................................................................................................................3 Ferreiro, Celso Emilio........................................................................................................................3 Digo Viet Nam e basta.....................................................................................................................3 García-Madrid, Ángeles.....................................................................................................................4 A Trece Flores Caídas......................................................................................................................4 Sala de Audiencia.............................................................................................................................4 León Felipe..........................................................................................................................................5 Auschwitz........................................................................................................................................5 El llanto es nuestro...........................................................................................................................6 Palomas............................................................................................................................................6 Goytisolo, José Agustín......................................................................................................................6 Nadie está solo.................................................................................................................................6 Testimonio.......................................................................................................................................7 Más que una palabra........................................................................................................................8 López López, Mario............................................................................................................................9 Cuando el barro................................................................................................................................9 Leopoldo de Luis...............................................................................................................................10 Manos manchadas..........................................................................................................................10 Con los míos estoy.........................................................................................................................10 Owen, Wilfred...................................................................................................................................11 Dulce et decorum est......................................................................................................................11 Rodríguez López, Manuel................................................................................................................13 Vázquez Iglesias, Pura.....................................................................................................................14 O meu mundo.................................................................................................................................14 Martin Luther King..........................................................................................................................15 Teño un soño..................................................................................................................................15 Nelson Mandela................................................................................................................................18
NOTA PRELIMINAR: Os autores e/ou textos escolmados ademais de tratar, dun xeito amplo, a temática de paz, están de aniversario este 2018. Nuns casos celebramos o centenario (Montserrat Abelló, Ángeles García-Madrid, Mario López, Leopoldo de Luis, Pura Vázquez e Nelson Mandela) ou os noventa anos (José Agustín Goytisolo) do seu nacemento. Tamén lembramos o centenario do pasamento de Wilfred Owen, o medio século da morte de León Felipe e de Martín Luther King ou o lustro da desaparición de Nelson Mandela. O texto que presentamos de Celso Emilio pertence ao seu libro Viaxe ao pais dos ananos de cuxa publicación cúmprense cincuenta anos ao igual que do libro de Manuel Rodríguez López Poemas populares galegos. Finalmente tamén é o aniversario da concesión dos premios Nobel da Paz de Nelson Mandela (25 anos) e de Martín Luther King (55 anos)
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
3
Escolma textual
Abelló i Soler, Montserrat (1918 - 2014) E aprendo a dicir que non
I aprenc a dir que no
Deixo ir na noite a voz amarga ou a voz esperanzada. E aprendo a dicir que Non.
Amollo en la nit la veu amarga o la veu esperançada. I aprenc a dir que No.
Que non é tempo de chorar nin de lamentarse, nin tampouco de buscar escusas fáciles.
Que ja no és temps de plorar ni de lamentar-se, ni tampoc el de cercar excuses fàcils.
E aprendo a dicir que Non.
I aprenc a dir que No.
http://www.poemariodemujeres.com/spip.php?article2
Ferreiro, Celso Emilio (1912 – 1979) Digo Viet Nam e basta Digo bomba de fósforo. Apenas digo nada. Digo lombriga e larva de carne podrecida. Digo nenos de napalm, terror de noite e selva, fedor de cidade e cloaca. Fame, suor, aldraxe, pugas de aceiro, antropofaxia. Digo guerra bestial, tremor de terra, crime, lume, lava, estoupido, verdugo e mortandade en masa. Digo gas abafante.
Digo plutonio, pentágono, esterco bursátil, palanca, Presidente, gadoupa, chuvia, amargura, baba. Digo petróleo, ferro, mineral, trampa, lobo, caimán, polaris, cóbrega, miseria, diplomacia. Digo devastación que USA, usa. Apenas digo nada. Digo Viet Nam i está xa dito todo cunha soia palabra. Para abranguer a vergonza do mundo, digo Viet Nam e basta.
Apenas digo nada. Digo yanqui invasor, depredador de patrias.
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
(de Viaxe ao país dos ananos, 1968)
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
4
Escolma textual
García-Madrid, Ángeles (1918 – 2015) A Trece Flores Caídas En memoria de las 13 muchachas fusiladas en una madrugada de 1939 junto a 47 jóvenes compañeros.
Trece flores de trece limoneros hacia el Valle que seca los trigales. Trece ninfas de trece manantiales que le ceden su canto a los jilgueros.
Trece estrellas que rompen las cadenas que les impiden alcanzar su cielo y se desprenden de sombrías arenas. Trece ideas con un solo desvelo. Trece arpegios vencidos… Trece penas…
Trece sueños fragantes de romeros que se crecen ante los peñascales. Trece flores que liman los riscales para que tengan paso los veneros.
¡Trece flores, tronchadas, en el suelo! …
Sala de Audiencia A un compañero de banquillo, un hombre de raza negra
En el sitial de honor de mi memoria, mi hermano negro. Estoy contigo: como en la mañana que unos dioses de barro nos juzgaron a ti, a mí y a otros, sin juzgarse a si mismos. Sala inmensa. En un banco duro y frío 12 reos; Pero, en verdad, ¿De qué? Tintineo de espuelas encajadas en botas uniformes. Voces que vierten plomo derretido sobre doce cabezas circunstantes. Doce rostros con doce incertidumbres a caballo en el miedo y la injusticia. Y tú, en pie, erguido, a mi derecha; Viento y noche. Encadenado y libre. ¡Hombre, hombre! Proclamando que a la noche ya el viento Nadie pudo jamás encadenarlos. Y acusabas, decías, imputabas… Te dejaban decir, acechando algún fallo de tu mente. Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Preguntas, y preguntas, y preguntas… Tú diciendo y diciendo. Sin respuestas. Tú más inculpador que aquellos “dioses”. Y mucho más certero. Por tu acento volví de la amargura del pensamiento incierto y receloso. Aposenté tu voz entre mis sienes y cobijé tu gesto en mis pupilas. Las tuyas eran rectas, terminantes. Preguntas, y preguntas, y preguntas. No hay respuestas. Tu muerte, decretada de antemano, te daba la libertad. Eras tu dueño. Nadie más libre. Te acosaban con un verbo implacable cercando la respuesta codiciada. Nunca la delación. ¡No al servilismo! Flotó allí tu verdad sobre los “dioses” y buscó espacio donde resguardarse. Llegó a mi y quedó asegurada en mi cerebro.
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
5
Escolma textual
¡Cuántos años tu voz en mi camino! ¡Cuánta tierra cubriendo tu silencio! Pero en la formación de claroscuros que desfila incesante en mi memoria, en tu pecho yo he puesto las insignias de primer capitán. “El honor y la gloria están contigo. Tu recuerdo conmigo, hermano negro”. https://memoriaguadalajara.es/2015/11/08/ha-fallecido-angeles-garcia-madrid-ex-presa-de-ventasy-veterana-antifascista/
León Felipe (1884 -1968) Auschwitz (A todos los judíos del mundo, mis amigos, mis hermanos) Esos poetas infernales, Dante, Blake, Rimbaud... Que hablen más bajo... ¡Que se callen! Hoy cualquier habitante de la tierra sabe mucho más del infierno que esos tres poetas juntos. Ya sé que Dante toca muy bien el violín... ¡Oh, el gran virtuoso!... Pero que no pretenda ahora con sus tercetos maravillosos y sus endecasílabos perfectos asustar a ese niño judío que está ahí, desgajado de sus padres... Y solo. ¡Solo! Aguardando su turno en los hornos crematorios de Auschwitz. Dante... tú bajaste a los infiernos con Virgilio de la mano (Virgilio, "gran cicerone") y aquello vuestro de la Divina Comedia fue un aventura divertida de música y turismo.
Esto es otra cosa... otra cosa... ¿Cómo te explicaré? ¡Si no tienes imaginación! Tú... no tienes imaginación, acuérdate que en tu "Infierno" no hay un niño siquiera... Y ese que ves ahí... Está solo ¡Solo! Sin cicerone... Esperando que se abran las puertas del infierno que tú ¡pobre florentino! No pudiste siquiera imaginar. Esto es otra cosa... ¿cómo te diré? ¡Mira! Este lugar donde no se puede tocar el violín. Aquí se rompen las cuerdas de todos los violines del mundo. ¿Me habéis entendido, poetas infernales? Virgilio, Dante, Blake, Rimbaud... ¡Hablad más bajo! ¡Tocad más bajo!...¡Chist!... ¡¡Callaos!! Yo también soy un gran violinista... Y he tocado en el infierno muchas veces... Pero ahora aquí... Rompo mi violín... y me callo.
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
6
El llanto es nuestro
Escolma textual
Palomas
Españoles: el llanto es nuestro y la tragedia también, como el agua y el trueno de las nubes. Se ha muerto un pueblo pero no se ha muerto el hombre. Porque aún existe el llanto, el hombre está aquí en pie, en pie con su congoja al hombro, con su congoja antigua, original y eterna, con su tesoro infinito para comprar el misterio del mundo, el silencio de los dioses y el reino de la luz. Toda la luz de la tierra la verá un día el hombre por la ventana de una lágrima... Españoles, españoles del éxodo y del llanto: levantad la cabeza y no me miréis con ceño porque yo no soy el que canta la destrucción sino la esperanza.
Al Dr. Jacinto Segovia, gran español.
Las palomas de la plaza de San Marcos que el municipio de Venecia cebaba para los turistas se han muerto todas de repente... La paloma de Picasso que yo guardaba como una reliquia en un viejo cartapacio ha desaparecido... En el Concilio Ecuménico nadie sabe por dónde anda la paloma de la anunciación... Y el Vaticano está consternado porque se halla enferma la paloma del Espíritu Santo. Se dice que en el mundo hay ahora una mortífera epidemia de palomas... Y el Consejo de la Paz no encuentra por ninguna parte una paloma.
http://www.poesi.as/lf-palomas.htm
http://amediavoz.com/felipe.htm
Goytisolo, José Agustín (1928 - 1999) Nadie está solo En este mismo instante hay un hombre que sufre, un hombre torturado tan sólo por amar la libertad. -Ignoro dónde vive, qué lengua habla, de qué color tiene la piel, cómo se llama, pero en este mismo instante,
cuando tus ojos leen mi pequeño poema, ese hombre existe, grita, se puede oír su llanto de animal acosado, mientras muerde sus labios para no denunciar a los amigos. ¿Oyes? Un hombre solo grita maniatado, existe en algún sitio.
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
7
Escolma textual
-¿He dicho solo? ¿No sientes, como yo, el dolor de su cuerpo repetido en el tuyo? ¿No te mana la sangre bajo los golpes ciegos? Nadie está solo. Ahora, en este mismo instante, también a ti y a mí nos tienen maniatados. https://trianarts.com/jose-agustin-goytisolo-nadie-esta-solo/#sthash.BBw16nVq.dpbs
Testimonio Quiero dejar por escrito lo que pasa. Voy al balcón: asomo la cabeza. Veo crespones; lanzas que rodean el ataúd que encierra la alegría. Suena un clarín y se alza la bandera. Se oye una vocecita ridícula. Después un gran silencio: sólo un niño llora. Son las exequias de la libertad. https://trianarts.com/jose-agustin-goytisolo-testimonio/#sthash.7qfD8qAw.dpbs
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
8
Escolma textual
Más que una palabra La libertad es más que una palabra la libertad es una chica alegre la libertad es una parabellum o una flor la libertad es tomarse el café donde uno quiere la libertad es una perdiz herida la libertad es negarse a morir en una cama de hospital la libertad es real igual que un sueño la libertad aparece y ya no está la libertad hay que inventarla siempre la libertad puede ser del esclavo y fallarle al señor la libertad es gritar frente a la boca gris de los fusiles es amar a quien te ama la libertad es comer y repartir el pan la libertad es no ocupar asiento en el festín de la ignominia la libertad a veces es una simple línea fronteriza la libertad es la vida o es la muerte la libertad es la ira la libertad se bebe y se respira la libertad es cantar en tiempos de silencio la libertad si quieres será tuya pero solo por un momento porque cuando la tengas se escapará riendo entre tus manos y tendrás que buscarla y perseguirla por las calles, ciudades, praderas y desiertos de todo el vasto mundo porque se deja amar únicamente por amor por ganas porque ella es más hermosa que una pluma al viento. https://trianarts.com/jose-agustin-goytisolo-mas-que-una-palabra-de-palabras-parajulia/#sthash.t4AU5xh2.dpbs
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
9
Escolma textual
López López, Mario (1918 - 2003) Cuando el barro... Cuando el barro se apaga, los pulmones se oxidan al contacto del aire que no tiene palabras... ¡Vamos a ser humanos!, gritaremos entonces; pero ya habrán gemido los viejos horizontes. Golpearán lentas lluvias la insondable tristeza que dejó entre jardines nuestra antigua garganta. Los salobres secretos del monte gustaremos bajo el sello absoluto de la nieve en los labios. ¡Vamos a ser humanos!, gritaremos entonces. ¡Vamos a ser humanos antes de que el recuerdo desvanezca los ecos del grito en el silencio, la luz en la tiniebla y el instante en lo eterno! Y las torres que alzamos siendo todavía niños -humo blanco y cristales- sobre el maravilloso pedestal de los sueños, volverán un instante a soltar sus palomas heridas de nostalgia... ¡Tránsito bajo el arco de la vida a la muerte! ¡Ya estará desclavada nuestra sombra del cuerpo! y aun así gritaremos: ¡Vamos a ser humanos! desde la estrecha casa que a nadie cerró puertas. http://www.bujalance.es/sites/default/files/PoesiaMarioLopez.pdf páx. 43
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
10
Escolma textual
Leopoldo de Luis (1918 - 2005) Manos manchadas
Con los míos estoy
De la quijada al proyectil atómico apenas hay la leve diferencia de la callosa piel del bosquimano a los dedos finísimos que escriben simbólicos poemas crean música sobre marfil mejoran el espectro de la rosa soñada en dicroísmo.
Con los míos estoy. He aquí mis cartas, descubro claramente el juego: miro la realidad y a este costado se me inclina la voz por donde muero,
Cojo tus manos coge tú las mías. Unámoslas y palma contra palma que escondan el estigma de su crimen. Son manos de remotos asesinos y de homicidas próximos de sádicos que aplauden los suplicios en la sombra y saludan a las ejecuciones. Levantamos las manos como un trozo de noche ensangrentada. Era mi hermano era tu hermano mientras uníamos amor casi esperanza casi felicidad agonizaba bajo el resiego de las metralletas de alambradas eléctricas cercado cuadriculado en piedras ominosas agazapado en sombras degradantes multiplicado en nauseabundos coitos. Me asusto de mis manos y tus manos tan próximas al látigo y al hacha a la soga al fusil a los resortes a los ceremoniales humillantes solo porque jugando a ser felices cortaron rosas moldearon finas estatuillas de amor y remedaron el libre vuelo azul de las palomas.
por donde el corazón ligeramente me vence cada día con su peso y una pequeña herida hacia la tierra me va sangrando el verso. Entre estas manos con que escribo cabe acumulado todo lo que tengo, todo lo que sostiene el breve mundo querido que defiendo. Cada mañana pongo a flote el barco que se fue a pique en la tiniebla, el lienzo de las velas coloco... (Cada día el barco queda un poco más adentro.) Soporto humanamente, como cada uno, mi propio muerto, y procuro que no me toque nadie el hedor de este triste compañero. No me resigno a que las cosas vayan por la tierra peor que por el cielo. Para cumplir con mi verdad escribo. (Perdón si soy modesto.)
https://www.artepoetica.net/Leopoldo_de_Luis.pdf
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
11
Escolma textual
Owen, Wilfred (1893 - 1918) Dulce et decorum est Bent double, like old beggars under sacks, Knock-kneed, coughing like hags, we cursed through sludge, Till on the haunting flares we turned our backs, And towards our distant rest began to trudge. Men marched asleep. Many had lost their boots, But limped on, blood-shod. All went lame; all blind; Drunk with fatigue; deaf even to the hoots Of gas-shells dropping softly behind. Gas! GAS! Quick, boys!—An ecstasy of fumbling Fitting the clumsy helmets just in time, But someone still was yelling out and stumbling And flound’ring like a man in fire or lime.— Dim through the misty panes and thick green light, As under a green sea, I saw him drowning. In all my dreams before my helpless sight, He plunges at me, guttering, choking, drowning. If in some smothering dreams, you too could pace Behind the wagon that we flung him in, And watch the white eyes writhing in his face, His hanging face, like a devil’s sick of sin; If you could hear, at every jolt, the blood Come gargling from the froth-corrupted lungs, Obscene as cancer, bitter as the cud Of vile, incurable sores on innocent tongues,— My friend, you would not tell with such high zest To children ardent for some desperate glory, The old Lie: Dulce et decorum est Pro patria mori. http://www.warpoetry.co.uk/owen1.html
Encolleitos, como vellos mendigos nos seus sacos, os xeonllos xuntos, tusindo como harpías, maldiciamos no lodo, ata que á luz maligna das bengalas nos volvemos e camiñamos con dificultade cara ao distante refuxio. Os homes camiñaban durmidos. Moitos perderan as súas botas pero avanzaban coxeando con pés ensanguentados. Todos ían coxos; todos cegos; borrachos de fatiga; xordos ata para o asubío das bombas deixadas atrás, que explotaban pousadas ás nosas costas. Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
12
Escolma textual
Gas! Gas! Rápido, raparigos! – Nunha éxtase de confusión, puxémonos xusto a tempo as bastas máscaras; pero alguén estaba aínda gritando e dando tropezóns, e loitaba por respirar coma se estivese a se queimar no lume ou no cal... A través do cristal embazado, baixo unha luz grosa e verdosa, como no fondo dun verde mar, vin como se afogaba. En todos os meus soños vexo impotente, como me pide axuda, atropeladamente, afogándose. Se nalgún soño asfixiante puidésedes tamén vós camiñar detrás do coche onde o arroxamos, e contemplar os ollos brancos murchándose, a súa cabeza caída, como o vómito diabólico do pecado; Se puidésedes oír, a cada sacudida, o sangue saír fervente dos pulmóns enchoupados de escuma, obsceno como un cancro, amargo como o vómito de chagas viles, incurábeis, en linguas inocentes, amigo meu, entón non dirías con tanto entusiasmo aos nenos que anhelan unha desesperada gloria, a vella mentira: Dulce et decorum est pro patria mori. ----------------------------------------------------------------------
Maldito ao que non abouxan os canóns, pois será como pedra. Triste e mesquiño sexa na súa miseria aquel que nunca tivo sinxeleza: a conciencia elixiron ser inmunes á piedade e a todo canto no home chora, ante o último mar e as tristes estrelas, a canto xeme cando moitos abandonan estas costas, e a canto toma parte no tráfico eterno das bágoas. ----------------------------------------------------------------------
Que sinos para estes que morren como ovellas? Tan só o ruído obsceno das armas, tan só o tatexo retumbar dos rifles podería facer calar as súas rápidas pregarias. Nada de vacuas pompas, nin sinos, nin rezo, nin unha voz chorona sobre os tolos coros, os estridentes coros de xementes canóns ou claríns que chaman desde tristes comarcas. Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
13
Escolma textual
-------------------------------------------------------------------Hai homes que sangraron sen ter nin unha ferida. «Eu son, amigo meu, aquel ao que mataches. Coñecinche no escuro, pois tiñas o xesto co que onte afundiches en min a túa baioneta. Tentei, si, esquivala, pero estaban xeadas e durmidas as miñas mans. Durmamos, pois, agora…» http://www.cicutadry.es/poemas-de-guerra-wilfred-owen/
Rodríguez López, Manuel (1934 -1990) Do Vietnam, coitado neno cheo de negra fame, espido, bota pragas ó bandido, pra beber, dálle veleno!
Os nenos do mundo enteiro rúan na Cidade-Xardín, brincan, xogan, berran, rin e chapuzan no trolleiro.
Traidores irmaus, mercados da Guerra cos podres cartos, mentres eles viven fartos, esquecen os malpocados.
Nas aldeas van ós figos fanse chifros, cazan rolas, acanéanse nas polas, teñen pais, teñen amigos.
O napalm queima as aldeas, a metralla parte peitos e miles de cadaleitos sementan tropas alleas.
Ti, meu rulo, o pai perdiches, pra ti non hai margaridas; soio bágoas e feridas... En que mala hora naciches!
Naciches pra zugar fel nas fragas da túa terra e nos estrondos da guerra medra a túa alma inxel.
Hué, Khe Sanh e Saigón, sangue, laios, morte, lume! Canto pranto, que acedume! Vaite estranxeiro lambón!
Como mágoas Nguyen Nhigo, ferido, a carón da mai; hoxe perdíchelo pai na loita contra o nemigo...
Pecador de infanticidio, deixa os pequenos xogar i as campás roucas chorar o teu mouro xenocidio!
Non hai pra ti brancas pombas porque o sangue corre arreo e ises chaus, tirano alleo inzounos cas súas bombas. (de Poemas populares galegos, 1968) http://www.manuelrodriguezlopez.org/sites/manuelrodriguezlopez.org/files/users/adm/01_poemas_ populares_galegos.pdf pp. 41-42
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
14
Escolma textual
Vázquez Iglesias, Pura (1918 – 2006) O meu mundo Mentres que todo xace entre o pó e a vertixen, eu volto os ollos a un mundo nado cada día. Un mundo inocente onde os paxaros coroan os cumios. Un mundo cotián que fago meu intre a intre. Un mundo largo coma un largo brazo de soidade. Nil caben todos os cantos, todo o que é nidio e lene, todos os amores, toda a dozura. Unha fonda paz lle rube ata nós por os estrilos da ialma, entre as codias enlevadas do aborrecemento. No meu mundo non ten cabemento a violencia, as horas malditas mensaxeiras de morte. Porque eu adoro a morneza, o saibo óptimo das colleitas, a nobre voz, a fartura arreitada entre todos, ollar saír un sol amable por detrás das persianas, que brille nos ollos un atadallo de luz. Pero todo se troca cando a radio fala de países en loita, dos nenos famentos, de bombas e tanques. Cando escoito berrar maldizóns ó redor e vexo as imaxes na pequena pantalla dos que con enganos manexan as xentes sinxelas; o lume intencionado e o crime aburando sen trégola os montes e as cidades. Entón penso se é verdade que o meu pequeno mundo me pertence se pode ser meu, cando o ceo amorea o loito nos ancos do planeta e surxen anémicos, maltreitos ou sangueantes os rostros dos homes na miña memoria, coma un presente acoitelado. https://poetassigloveintiuno.blogspot.com.es/2014/12/pura-vazquez-iglesias-14213.html
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
15
Escolma textual
Martin Luther King (1929 – 1968) Discurso pronunciado o 28 de agosto de 1963 en Washington, diante de máis de 200.000 persoas.
Teño un soño Estou contento de reunirme hoxe con todos vos na que pasará á historia como a maior manifestación pola liberdade na historia da nosa nación. Fai un século, un gran americano, baixo cuxa simbólica sombra nos atopamos, asinou a Proclamación de Emancipación. Este transcendental decreto chegou como un gran faro de esperanza para millóns de escravos negros e escravas negras, que foran marcados polas chamas dunha inxustiza aniquiladora. Chegou como un amencer ditoso para acabar coa longa noite da súa escravitude. Pero cen anos despois, as persoas negras aínda non son libres. Cen anos despois, a vida das persoas negras segue aínda tristemente atenazada polas cadeas da segregación e da discriminación. Cen anos despois, as persoas negras viven nunha illa solitaria de pobreza no medio dun vasto océano de prosperidade material. Cen anos despois, as persoas negras aínda seguen languidecendo nos recunchos da sociedade americana e séntense como exiliadas na súa propia terra. Así que viñemos hoxe aquí a mostrar unhas condiciones vergonzosas. Viñemos á capital da nosa nación en certo sentido para cobrar un cheque. Cando os arquitectos da nosa república escribiron as magnificentes palabras da Constitución e da Declaración de Independencia, estaban asinando un cheque do que todo americano ía ser herdeiro. Este cheque era unha promesa de que a todos os homes -si, aos homes negros e tamén aos homes brancosgarantiríanselles os dereitos inalienables á vida, á liberdade e á procura da felicidade. Hoxe é obvio que América defraudou aos seus cidadáns e cidadás de cor. No canto de cumprir con esta sacra obrigación, América deu ao pobo negro un cheque malo, un cheque que foi devolto marcado “sen fondos”. Pero negámonos a crer que o banco da xustiza está en bancarrota. Negámonos a crer que non hai fondos suficientes nas grandes arcas bancarias das oportunidades desta nación. Así que viñemos a cobrar este cheque, un cheque que nos dea mediante reclamación as riquezas da liberdade e a seguridade da xustiza. Tamén viñemos a este santo lugar para recordar a América a intensa urxencia deste momento. Non é tempo de darse ao luxo de refrescarse ou de tomar o tranquilizante do “a modiño”. Agora é tempo de facer que as promesas de democracia sexan reais. Agora é tempo de subir desde o escuro e desolado val da segregación ao asollado carreiro da xustiza racial. Agora é tempo de alzar á nosa nación desde as areas movedizas da inxustiza racial á sólida roca da fraternidade. Agora é tempo de facer que a xustiza sexa unha realidade para todos os fillos de Deus. Sería desastroso para a nación pasar por alto a urxencia do momento e subestimar a determinación das persoas negras. Este asfixiante verán do lexítimo descontento das persoas negras non pasará ata que haxa un estimulante outono de liberdade e igualdade. Mil novecentos sesenta e tres non é un fin, senón un comezo. Quen espere que as persoas negras, agora que teñen desafogado, están contentas, terá un brusco espertar se a nación volve á súa actividade coma se nada pasase. Non haberá descanso nin tranquilidade en América ata que as persoas negras teñan garantidos os seus dereitos como cidadás e cidadáns. Os ventos de revolta continuarán sacudindo os cimentos da nosa nación ata que naza o día brillante da xustiza.
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
16
Escolma textual
Pero hai algo que debo dicir ao meu pobo, que está no caloroso limiar que leva ao interior do palacio de xustiza. No proceso de conseguir o noso lexítimo lugar, non debemos ser culpables de accións equivocadas. Non busquemos saciar a nosa sede de liberdade bebendo da copa do encarnizamento e do odio. Debemos conducir sempre a nosa loita no elevado nivel da dignidade e a disciplina. Non debemos permitir que a nosa fecunda protesta dexenere en violencia física. Unha e outra vez debemos ascender ás maxestosas alturas onde se fai fronte á forza física coa forza espiritual. A marabillosa nova militancia que envolveu á comunidade negra non debe levarnos a desconfiar de todas as persoas brancas, xa que moitos dos nosos irmáns brancos, como a súa presenza hoxe aquí evidencia, chegaron a ser conscientes de que o seu destino está atado ao noso destino. Chegaron a darse conta de que a súa liberdade está inextricablemente unida á nosa liberdade. Non podemos camiñar a soas. E mentres camiñamos, debemos facer a solemne promesa de que sempre camiñaremos cara adiante. Non podemos volver atrás. Hai quen está preguntando aos defensores dos dereitos civís: Cando estaredes satisfeitos? Non podemos estar satisfeitos mentres as persoas negras sexan vítimas dos indicibles horrores da brutalidade da policía. Non podemos estar satisfeitos mentres os nosos corpos, cargados coa fatiga da viaxe, non poidan conseguir aloxamento nos moteis das autoestradas nin nos hoteis das cidades. Non podemos estar satisfeitos mentres a mobilidade básica das persoas negras sexa dun “ghetto” máis pequeno a outro máis amplo. Non podemos estar satisfeitos mentres os nosos fillos sexan desposuídos da súa personalidade e privados da súa dignidade por letreiros que digan “só para brancos”. Non podemos estar satisfeitos mentres unha persoa negra en Mississippi non poida votar e unha persoa negra en Nova York crea que non ten nada por que votar. Non, non, non estamos satisfeitos e non estaremos satisfeitos ata que a xustiza corra como as augas e a rectitude como un impetuoso torrente. Ben sei que algúns de vós chegades aquí logo de grandes procesos e tribulacións. Algúns de vós saíchedes recentemente das estreitas celas dunha prisión. Algúns de vós viñestes de zonas onde a vosa procura da liberdade deixouvos golpeados polas tormentas da persecución e polos ventos da brutalidade da policía. Fostes os veteranos do sufrimento fecundo. Continuade traballando coa fe de que o sufrimento inmerecido é redención. Volvede a Mississippi, volvede a Alabama, volvede a Carolina do Sur, volvede a Georgia, volvede a Luisiana, volvede aos suburbios e aos “ghettos” das nosas cidades do Norte, sabendo que dun modo ou outro esta situación pode e vai ser cambiada. Non nos afundamos no val da desesperación. Aínda así, aínda que vemos diante as dificultades de hoxe e mañá, amigos meus, dígovos hoxe: aínda teño un soño. É un soño profundamente enraizado no soño americano. Teño un soño: que un día esta nación poñerase en pé e realizará o verdadeiro significado do seu credo: “Sostemos que estas verdades son evidentes por si mesmas: que todos os homes foron creados iguais”. Teño un soño: que un día sobre os outeiros vermellos de Georgia os fillos de quen foron escravos e os fillos de quen foron propietarios de escravos serán capaces de sentarse xuntos na mesa da fraternidade. Teño un soño: que un día ata o estado de Mississippi, un estado sufocante pola calor da inxustiza, sufocante pola calor da opresión, transformarase nun oasis de liberdade e xustiza. Teño un soño: que os meus catro fillos vivirán un día nunha nación na que non serán xulgados pola cor da súa pel senón pola súa reputación. Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
17
Escolma textual
Teño un soño hoxe. Teño un soño: que un día en Alabama, ese estado cos seus racistas desapiadados, co seu gobernador que ten sempre nos beizos palabras como “intervención” e “anulación da integración racial”, que un día, xusto aí en Alabama nenos negros e nenas negras poderán darse a man con nenos brancos e nenas brancas, como irmáns. Teño un soño hoxe. Teño un soño: que un día todo val será alzado e todo outeiro e montaña será baixada, os lugares escarpados faranse chairos e os lugares tortuosos endereitaránse e a gloria do Señor mostrarase e toda a carne xuntamente o verá. Esta é a nosa esperanza. Esta é a fe coa que eu volvo ao Sur. Con esta fe seremos capaces de desprender da montaña da desesperación unha pedra de esperanza. Con esta fe seremos capaces de transformar as disonancias da nosa nación nunha fermosa sinfonía de fraternidade. Con esta fe seremos capaces de traballar xuntos, de rezar xuntos, de loitar xuntos, de ir ao cárcere xuntos, de poñernos de pé xuntos pola liberdade, sabendo que un día seremos libres. Este será o día, este será o día no que todos os fillos de Deus poderán cantar con un novo significado “Miña Terra , a ti, doce terra de liberdade, a ti cántoche. Terra onde o meu pai morreu, terra do orgullo do peregrino, que desde cada ladeira soe a liberdade”. E se América vai ser unha gran nación, isto ten que chegar a ser verdade. E así, que soe a liberdade desde os prodixiosos cumes dos outeiros de New Hampshire. Que soe a liberdade desde as enormes montañas de Nova York. Que soe a liberdade desde os elevados Alleghenies de Pennsylvania. Que soe a liberdade desde as Rocosas Montañas cubertas de neve de Colorado. Que soe a liberdade desde as curvas abas das montañas de California. Mais non só iso; que soe a liberdade tamén desde a Montaña de Pedra de Georgia. Que soe a liberdade desde o Monte Lookout de Tennessee. Que soe a liberdade desde cada outeiro e cada toupeira de Mississippi, desde cada ladeira. Que soe a liberdade. E cando isto ocorra e cando permitamos que a liberdade soe, cando a deixemos soar desde cada pobo e cada aldea, desde cada estado e cada cidade, poderemos acelerar a chegada daquel día no que todos os fillos de Deus, homes brancos e homes negros, xudeus e xentís, protestantes e católicos, serán capaces de xuntar as mans e cantar coas palabras do vello espiritual negro: “Ao fin libres! Ao fin libres! Grazas a Deus Todopoderoso, somos ao fin libres!” http://www.wellingtonhousebcn.com/2013/08/martin-luther-king-i-have-a-dreamtengo-un-suenoen-ingles-y-espanol/
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
18
Escolma textual
Parágrafos dun sermón pronunciado en Montgomery (Alabama) en 1957. A historia desafortunadamente deixa a algunhas persoas oprimidas e a algunhas persoas como opresores. E hai tres maneiras en que as persoas que están oprimidas poden facer fronte á súa opresión. Unha delas é levantarse contra os seus opresores con violencia física e co odio que corroe, pero, oh, este non é o camiño!. Porque o perigo e a debilidade deste método é a súa inutilidade. A violencia crea moitos máis problemas sociais dos que resolve. E xa o dixen en moitas ocasións, que, como o Negro, en particular, e os pobos de cor en todo o mundo loitan pola liberdade, se sucumben á tentación de recorrer á violencia na súa loita, as xeracións futuras serán os recipientes dunha longa e abatida noite de amargura, e o noso principal legado para o futuro será un reinado sen fin de caos sen sentido. A violencia non é o camiño. Outra forma é consentir e ceder, resignarte á opresión. Algunhas persoas fan iso (...) E así, resígnanse á sorte da opresión; dalgunha maneira consenten esta cousa. Pero ese tampouco é o camiño porque a non-cooperación co mal é tanto unha obrigación moral como o é a cooperación co ben. Pero hai outra maneira. E esa é organizar a resistencia non-violenta de masas baseándose no principio do amor. Paréceme que esta é a única maneira de protestar mentres os nosos ollos miran cara ao futuro. Ao mirar a través dos anos e a través das xeracións, desenvolvámonos e movámonos así. Debemos descubrir o poder do amor, o poder redentor do amor. E cando o descubramos, imos ser capaces de facer deste vello mundo un mundo novo. Imos ser capaces de ser mellores homes. O amor é o único camiño. http://creyentesintelectuales.blogspot.com.es/2014/11/amando-tus-enemigos-por-martin-luther.html
Nelson Mandela (1918 - 2013) Do discurso pronunciado na recepción do premio Nobel da Paz (1993) (...) Falamos aquí da impugnación das dicotomías da guerra e a paz, a violencia e a non violencia, o racismo e a dignidade humana, a opresión e a represión e a liberdade e os dereitos humanos, a pobreza e a miseria. Estou aquí hoxe máis que nada como representante dos millóns da nosa xente que ousaron levantarse contra un sistema social cuxa esencia mesma é a guerra, a violencia, o racismo, a opresión, a represión e o empobrecemento de todo un pobo. Tamén estou aquí hoxe como representante dos millóns de persoas en todo o mundo, o movemento anti–apartheid, os gobernos e as organizacións que se uniron connosco, non para loitar contra Suráfrica como país ou calquera dos seus pobos, senón para opoñerse a un sistema inhumano e para un rápido fin do crime do apartheid contra a humanidade. Estes innumerables seres humanos, tanto dentro como fóra do noso país, tiveron a nobreza de espírito para estar no camiño contra a tiranía e a inxustiza, sen buscar ganancia egoísta. Recoñeceron que un ataque contra un é un ataque contra todos e por tanto actuaron xuntos en defensa da xustiza e a decencia humana común.
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
19
Escolma textual
Debido á súa valentía e persistencia durante moitos anos, podemos, hoxe en día, mesmo fixar as datas nas que toda a humanidade unirase para celebrar unha das vitorias humanas sobresalientes do noso século. Cando chegue ese momento, veremos, en conxunto, como se enchen de ledicia cunha vitoria común sobre o racismo, o apartheid e o goberno da minoría branca. (...) Os nenos teñen que, por fin, xogar na sabana aberta, xa non torturados polos dores da fame ou devastados pola enfermidade ou ameazados co látego da ignorancia, o abuso sexual ou de calquera outro tipo, e xa non son requiridos para participar en actos cuxa gravidade excede as demandas da súa curta idade. (...) A recompensa da que falamos, tamén se debe medir pola felicidade e o benestar das nais e os pais destes nenos, que deben camiñar pola terra sen medo a ser roubados, matados polo beneficio político ou material, ou cuspidos porque son mendigos. Eles tamén deben ser relevados da pesada carga da desesperación que levan nos seus corazóns, nacida de fame, da falta de vivenda e do desemprego. O valor dese agasallo para todos os que sufriron debe ser medido pola felicidade e o benestar de todos os habitantes do noso país, que derrubaron as paredes inhumanas que os dividen. Estas grandes masas deron as costas ao grave insulto da dignidade humana que describe a algúns como xefes e outras persoas como escravos, e transforma cada un nun depredador cuxa supervivencia dependía da destrución do outro. O valor da recompensa compartida debe medirse pola paz gozosa que triunfará, porque a humanidade común que une tanto a brancos como a negros nunha soa raza humana, dille a cada un de nós que todos habemos de vivir como os nenos do paraíso. Por tanto imos vivir, porque creamos unha sociedade que recoñece que todas as persoas nacen iguais, con dereito en igual medida á vida, á liberdade, a prosperidade, os dereitos humanos e o bo goberno. Tal sociedade non debe permitir de novo que haxa presos de conciencia, ou que os dereitos humanos de calquera persoa sexan violados. Tampouco debe endexamais suceder que os camiños cara ao cambio pacífico sexan bloqueados por usurpadores que pretenden tomar o poder da xente, en beneficio dos seus propios fins innobres. (...) gustaríame aproveitar esta oportunidade para render homenaxe a quen comparte este premio comigo , o Sr. de Klerk . El tivo a coraxe de admitir que un terrible erro cometeuse no noso país e a súa xente a través da imposición do sistema de apartheid. El tivo a visión de entender e aceptar que todo o pobo de Suráfrica debe, a través de negociacións e de participantes en pé de igualdade no proceso, determinar o que queren facer co seu futuro.
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
20
Escolma textual
Pero aínda hai algúns dentro do noso país que erroneamente cren que poden facer unha contribución á causa da xustiza e da paz defendendo consignas que se demostraron que só conducen ao desastre. Seguimos tendo a esperanza de que estes tamén serán bendicidos coa razón suficiente para darse conta de que a historia non se pode negar e que a nova sociedade non se pode crear mediante a reprodución do pasado repugnante, aínda que supostamente mellorado ou sedutoramente reelaborado. Vivimos coa esperanza de que como ela loita para refacerse a si mesma, Suráfrica será como un microcosmos do novo mundo que está a loitar para nacer. Este debe ser un mundo de democracia e respecto dos dereitos humanos, un mundo liberado dos horrores da pobreza, a fame, a privación e a ignorancia, aliviado da ameaza e o azoute das guerras civís e a agresión externa e sen a carga da gran traxedia de millóns de seres humanos forzados a converterse en refuxiados. (...) Nós... dedicaremos o que queda da nosa vida, apoiados pola experiencia única e dolorosa do noso país para demostrar, na práctica, que a condición normal da existencia humana é a democracia, a xustiza, a paz, o non-racismo, o non- sexismo, a prosperidade para todos, un medio ambiente san e a igualdade e a solidariedade entre os pobos. ...comprometémonos a facer todo o posible para contribuír á renovación do noso mundo para que ninguén, no futuro, sexa un condenado da terra. Que nunca se diga polas xeracións futuras que a indiferenza, o cinismo e o egoísmo evitaron vivirmos de acordo cos ideais de humanismo que o Premio Nobel da Paz nos obriga a asumir e practicar e así demostrar que Martin Luther King non erraba cando dixo que a humanidade xa non pode estar traxicamente unida á noite escura e sen estrelas do racismo e a guerra. Fagamos que os esforzos de todos nós, demostren que el non era un simple soñador cando dicía que a beleza dunha verdadeira fraternidade e a paz son máis preciosas que os diamantes, a prata ou o ouro. Deixade que unha nova era amenza! https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1993/mandela-lecture_en.html#footnote1
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
21
Escolma textual
Discurso de toma de posesión como presidente electo de Suráfrica (1994) No día de hoxe, todos nós, coa nosa presenza aquí e coas celebracións noutras partes do noso país e do mundo, conferimos esplendor e esperanza á liberdade recentemente nada. Da experiencia dunha desmesurada catástrofe humana que durou demasiado tempo debe nacer unha sociedade da que toda a Humanidade senta orgullo. Os nosos actos diarios como surafricanos comúns deben producir unha auténtica realidade surafricana que reafirme a crenza da Humanidade na xustiza, reforce a súa confianza na nobreza da alma humana e dea alento a todas as nosas esperanzas dunha vida espléndida para todos. Debemos todo isto a nós mesmos e debémosllo aos pobos do mundo que tan ben representados están hoxe aquí. Sen a menor vacilación digo aos meus compatriotas que cada un de nós está intimamente arraigado no chan deste fermoso país, igual que o están os famosos xacarandás de Pretoria e as mimosas do Bushveld. Cada vez que un de nós toca o chan desta terra, experimentamos unha sensación de renovación persoal. O clima da nación cambia na medida que o fan tamén as estacións. Unha sensación de xúbilo e euforia conmóvenos ao tornarse verde a herba e abrirse as flores. Esa unidade espiritual e física que todos compartimos con esta patria común explica a profundidade da dor que albergamos no noso corazón ao ver como o noso país se facía pedazos por mor dun terrible conflito, ao velo rexeitado, proscrito e illado polos pobos do mundo, precisamente por converterse na sede universal da ideoloxía e a práctica perniciosas do racismo e a opresión racial. Nós, o pobo surafricano, sentímonos satisfeitos de que a Humanidade volvese a acollernos no seu seo; de que nós, que non fai tanto estabamos proscritos, recibísemos hoxe o inusitado privilexio de ser os anfitrións das nacións do mundo no noso propio territorio. Dámoslles as grazas a todos os nosos distinguidos hóspedes internacionais por acudir a tomar posesión, xunto co pobo do noso país, do que é, a final de contas, unha vitoria común da xustiza, da paz, da dignidade humana. Confiamos en que continuarán ofrecéndonos o seu apoio a medida que nos enfrontemos aos retos da construción da paz, a prosperidade, a democracia, a erradicación do sexismo e do racismo. Apreciamos fondamente o papel que o conxunto do noso pobo, así como os seus líderes de masas, políticos, relixiosos, mozos, empresarios e moitos outros, tanto homes como mulleres, desempeñaron para lograr este desenlace. De entre todos eles, o meu segundo vicepresidente, o honorable F. W. de Klerk, é un dos máis significativos. Tamén nos gustaría render tributo ás nosas forzas de seguridade polo distinguido papel que desempeñaron na salvagarda das nosas primeiras eleccións democráticas, así como da transición á democracia, protexéndonos de forzas sanguinarias que continúan negándose a ver a luz. Chegou o momento de curar as feridas. O momento de salvar os abismos que nos dividen. Chegounos o momento de construír. Ao fin logramos a emancipación política. Comprometémonos a liberar a todo o noso pobo do persistente cativerio da pobreza, as privacións, o sufrimento, a discriminación de xénero así como de calquera outra clase. Logramos dar os últimos pasos cara á liberdade en relativas condicións de paz. Comprometémonos a construír unha paz completa, xusta e perdurable. Triunfamos no noso intento de implantar esperanza no seo de millóns dos nosos. Contraemos o compromiso de construír unha sociedade na que todos os surafricanos, tanto negros como brancos, poidan camiñar coa cabeza alta, sen ningún medo no corazón, seguros de contar co dereito inalienable á dignidade humana: unha nación irisada, en paz consigo mesma e co mundo. Como mostra deste compromiso de renovación do noso país, o novo goberno provisional de unidade nacional, debido a que é urxente, aborda o tema da amnistía para a nosa xente de diversa condición que actualmente se atopa cumprindo condena. Dedicamos o día de hoxe a todos os heroes Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018
Palabras de Paz
22
Escolma textual
e as heroínas deste país e do resto do mundo que se sacrificaron de numerosas formas e ofrendaron a súa vida para que puidésemos ser libres. Os seus soños fixéronse realidade. A liberdade é a súa recompensa. Sentímonos á vez humildes e enaltecidos pola honra e o privilexio que vostedes, o pobo surafricano, nos conceden ao elixirnos como primeiro presidente dunha Sudáfrica unida, democrática, non racista e non sexista, para conducir ao noso país fóra deste val de escuridade. Aínda así, somos conscientes de que o camiño cara á liberdade non é sinxelo. Ben sabemos que ningún de nós pode lograr o éxito actuando en soidade. Por conseguinte, debemos actuar en conxunto, como un pobo unido, para lograr a reconciliación nacional e a construción da nación, para alentar o nacemento dun novo mundo. Que haxa xustiza para todos. Que haxa paz para todos. Que haxa traballo, pan, auga e sal para todos. Que cada un de nós saiba que todo corpo, toda mente e toda alma foron liberados para que poidan sentirse realizados. Nunca, nunca xamais volverá suceder que esta fermosa terra experimente de novo a opresión dos uns sobre os outros, nin que sufra a humillación de ser a escoura do mundo. Que impere a liberdade. O sol xamais se poñerá sobre un logro humano tan esplendoroso. Que Deus bendiga a África. Moitas grazas. http://www.fmmeducacion.com.ar/Historia/Documentoshist/1994_discurso_de_nelson_mandela.ht m
Biblioteca e Club de Lectura “Pedra do Acordo”
Xornada Escolar da Paz 2018