ESCOLMA LETRAS GALEGAS EN LUGO O pai de Migueliño chegaba das Américas e o rapaz non cabía de gozo no seu traxe festeiro. Migueliño sabía cos ollos pechados cómo era o seu pai; pero denantes de saír da casa botoulle unha ollada ó retrato. Os "americanos" xa estaban desembarcando. Migueliño e a súa nai agardaban no peirán do porto. O corazón do rapaz batíalle na táboa do peito e os seus ollos esculcaban nas greas, en procura do pai ensoñado. De súpeto avistouno de lonxe. Era o mesmo do retrato ou aínda mellor portado, e Migueliño sinteu por el un grande amor e canto máis se achegaba o "americano", máis cobiza sentía o rapaz por enchelo de bicos. ¡Ai!, o "americano" pasou de largo sen mirar para ninguén, e Migueliño deixou de querelo. Agora si, agora si que o era. Migueliño avistou outro home moi ben traxeado e o corazón dáballe que aquel era o seu pai. O rapaz devecíase por bicalo a fartar. ¡Tiña un porte de tanto señorío! ¡Ai!, o "americano" pasou de largo e nin tan siquera reparou que o seguían os ollos angurentos dun neno.nuel María. Migueliño escolleu así moitos pais que non o eran e a todos quixo tolamente. E cando esculcaba con máis anguria, fíxose cargo de que un home estaba abrazando á súa nai. Era un home que non se parecía ó retrato; un home moi flaco, metido nun traxe moi floxo; un home de cera, coas orellas fóra do cacho, cos ollos encoveirados, tusindo... Aquel si que era o pai de Migueliño. Castelao, Cousas -----------------------------------------------------------
Estamos fartos de saber que o povo galego fala un idioma de seu, fillo do latín, irmán do castelán e pai do portugués. Idioma apto e axeitado para ser vehículo d-unha cultura moderna e co que ainda podemos comunicarnos con máis de sesenta millóns de almas. O galego foi instrumento maravilloso da grande e única poesía lírica de Hispania e n-el escrebían os enxeños peninsuares -tanto de dentro como de fora de Galiza-, cando a língoa de Castela non tiña categoría literaria. O galego é un idioma es tenso e útil, porque -con pequenas variantes- fálase no Brasil, en Portugal e nas colonias portuguesas. O galego rexurdeu no século pasado con poetas tan esgrevios como Rosalía, Curros e Pondal. O noso idioma ten tal fremosura que un poeta anda luz como García Lorca -o poeta mártir- non foi quén de resistir o seu engado e compuxo poemas en galego. Castelao, Sempre en Galiza
Corre ó vento, ó rio pasa, Corren nubes, nubes corren Camiño da miña casa. Miña casa, meu abrigo, Vanse todos, eu me quedo, Sin compaña, nin amigo. Eu me quedo contemprando As laradas d' ás casiñas Por quen vivo suspirando. ....................... Ven á noite... morre ó dia, As campanas tocan lonxe O tocar d' Ave Maria. Elas tocan pra que rece, Eu non rezo, qu' os saloucos Afogandome parece Que por min tên que rezar; Campanas de Bastabales, Cando vos oyo tocar, Mórrome de soidades. Rosalía de Castro, Cantares Gallegos
A dama que ía no branco cabalo levaba un pano de seda bordado. Na verde fror as letras van de amor! O cabaleiro do cabalo negro levaba unha fita colléndolle o pelo. Na verde fror as letras van de amor! No meio do río cambiaron as vistas, el para o pano i ela prá fita. Na verde fror as letras van de amor! As vistas lles viron no río cambiar e o pano e a fita por se namorar Na verde fror As letras van de amor! Con amor vivirás! Álvaro Cunqueiro, Dona do corpo delgado
No xardín unha noite sentada
Tí e máis eu
ó refrexo do branco luar, unha nena choraba sin trégolas os desdés dun ingrato galán. I a coitada entre queixas decía: "Xa no mundo non teño ninguén, vou morrer e non ven os meus ollos os olliños do meu doce ben". Os seus ecos de malenconía
(Non falemos dos bobos que tódolo adeprenden nos libros. Non falemos dos parvos con cara de domingo; nin dos sapientes memos, nin dos túzaros listos, nin do eterno mal gusto dos probes novos ricos). Falemos de tí e min xa que vivimos.
camiñaban nas alas do vento, i o lamento repetía: "¡Vou morrer e non ven ó meu ben!" Lonxe dela, de pé sobre a popa dun aleve negreiro vapor, emigrado, camiño de América
Tí i eu nos ventos e nos solsticios. Tí i eu nos bosques e nos ríos. Tí i eu, historia de corpos nidios.
vai o probe, infelís amador. I ó mirar as xentís anduriñas cara a terra que deixa cruzar: "Quen pudera dar volta -pensaba-, quen pudera convosco voar!..."
Tí i eu, saudade de álbores íntimos. Tí i eu sin tempo polo tempo que imos.
Mais as aves i o buque fuxían sin ouír seus amargos lamentos;
Tí i eu cantando, chorando e rindo.
sólo os ventos repetían:
Celso Emilio Ferreiro
"¡Quen pudera convosco voar!" Noites craras, de aromas e lúa, desde entón ¡que tristeza en vós hai prós que viron chorar unha nena, prós que viron un barco marchar!... Dun amor celestial, verdadeiro, quedou sólo, de bágoas a proba, unha cova nun outeiro i on cadavre no fondo do mar. Curros Enríquez
FIANDEIRA namorada que fías detralo lume cos ollos postos nas chamas roxiñas brancas i azules.
Os Pinos ¿Qué din os rumorosos na costa verdecente ao raio transparente do prácido luar? ¿Qué din as altas copas de escuro arume arpado co seu ben compasado monótono fungar?
Fiandieriña que fías nas noites do longo inverno as liñas máis delgadiñas que o fío do pensamento. Cai a neve branca fora riba dos teitos calada mentras ti fías e soñas nunha cousiña lonxana...
Do teu verdor cinguido e de benignos astros confín dos verdes castros e valeroso chan, non des a esquecemento Uxío Novoneyra,Os Eidos. Libro do Courel da inxuria o rudo encono; ------------------------------------desperta do teu sono fogar de Breogán. Enterro do neno pobre Os bos e xenerosos a nosa voz entenden e con arroubo atenden o noso ronco son, mais sóo os iñorantes e féridos e duros, imbéciles e escuros non nos entenden, non.
Punteiros de gaita acompañábano O pai de negro; no mar, unha vela branca. Os amiguiños levábano Non pesaba nada. Abaixo, o mar; o camiño no aire da mañá.
Os tempos son chegados dos bardos das edades que as vosas vaguedades cumprido fin terán; pois, donde quer, xigante a nosa voz pregoa a redenzón da boa nazón de Breogán.
Il iba de camisa limpa e zoquiñas brancas Os amiguiños levábano Non pesaba nada.
Eduardo Pondal Luís Pimentel
Rosa del caminante Álamos fríos en un claro cielo azul, con timideces de cristal. Sobre el río, la bruma como un velo, y las dos torres de la catedral. Los hombres, secos y reconcentrados; las mujeres, deshechas de parir. Rostros oscuros llenos de cuidados, todas las bocas clásico el decir. La fuente, seca; en torno, el vocerío; los odres, a la puerta del mesón, y las recuas, que bajan hacia el río… Y las niñas, que acuden al sermón. ¡Mejillas sonrosadas por el frío de Astorga, de Zamora, de León! Valle Inclán, El Pasajero. Claves líricas
ODE Á CIDADE DE LUGO Matrona e nai, bosque sagrado: agora as túas árbores son torres de laxe, cantería e cemento. A muralla é a sebe que protexe e pecha o teu círculo máxico e sagrado como ollo misterioso e xigantesco, a espreitar as grandes nubes tráxicas que choran sobro de ti a súa tristura inconsolábel. Os teus paxaros convertéronse en graves,
melancólicas campanas lembradoiras e gardan, para sempre endexamais, na súa fina lembranza estremecida, cantos celtas, romanos e suevos que resoan, no seu canso e vello corazón inmemorial, co marmurio -nidio, musical, cecais eternodas ondas máxicas do Miño, ¡ouh cidade para viver e non morrer! Manuel María, As lúcidas lúas do Outono (1988)