8 minute read
Μην Αγχώνεσαι, γιατί μπορεί να αγχωθείς
from YOU MAY SAY #4
by youmaysaymag
Κείμενο: Μαριάνθη Πελεβάνη Εικονογράφηση: Γιώργος Τσιούκης
Advertisement
Η αδυναμία των ανθρώπων να ανταπεξέλθουν στις βασικές τους υποχρεώσεις ή απλά να χαρούν τη ζωή τους «λόγω άγχους» πήρε μεγάλες διαστάσεις πολύ πριν τον κορονοϊό. Η πανδημία όμως τη μετέτρεψε σε εφιάλτη: Η αγωνία του θανάτου, η μοναξιά κι ο εγκλεισμός, μας έκαναν συχνά «να χάνουμε τη μπάλα».
Οι έρευνες που θα καταγράψουν την έκταση που πήραν οι αγχώδεις διαταραχές «της περιόδου του COVID-19» και τα αποτελέσματά τους, αναμένονται. Γνωρίζουμε όμως ήδη ότι τα πράγματα σχετικά με το άγχος γίνανε χειρότερα και η ανάγκη «για τη γιατρειά του» πιο πιεστική.
ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΤΡΕΣ ΤΟΣΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ;
Αν και όταν λέει κανείς «αγχώθηκα» δε σημαίνει ότι είναι και άρρωστος, το άγχος αποτελεί ασθένεια και μάλιστα σοβαρή. Οι περισσότεροι άνθρωποι αισθανόμαστε κάποια στιγμή άγχος και αυτό είναι μια φυσιολογική συναισθηματική αντίδραση. Το ίδιο και το στρες, είναι κι αυτό μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάτι νέο ή απαιτητικό. Όσοι όμως αντιμετωπίζουν χρόνιο στρες, πιθανά θα αποκτήσουν επιβαρυμένο καρδιαγγειακό σύστημα ή μπορεί να φτάσουν να αντιμετωπίζουν και θέματα κατάθλιψης. Η διαφορά του άγχους από το στρες, έγκειται στο ότι το άγχος αποτελεί εσωτερικό συναίσθημα σε αντίθεση με τους εξωτερικούς ψυχο-πιεστικούς παράγοντες, όπως είναι μία απώλεια, ένα ατύχημα ή οι άσχημες συνθήκες εργασίας, που δημιουργούν το στρες. Το άγχος μας θεωρείται μη φυσιολογικό όταν είναι δυσανάλογο σε σχέση με την κατάσταση την οποία βιώνουμε, όταν εμφανίζεται χωρίς προφανή λόγο, όταν, τελικά, επηρεάζει τις καθημερινές μας δραστηριότητες τόσο πολύ, ώστε μας εμποδίζει να έχουμε μια φυσιολογική ζωή. Οι αγχώδεις διαταραχές μπορεί να περιορίζονται στο φόβο και την ένταση, ενδέχεται όμως να παρουσιάζουν και σωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, αίσθημα αδιαθεσίας, τρέμουλο, εφίδρωση, ξηροστομία, πόνο στο στήθος, πονοκέφαλο και γρήγορη αναπνοή.
ΟΙ ΚΙΙΕΖΟΙ ΤΗ Σ ΔΥΝΑΣΤΕΊΑΣ ΤΩΝ ΧΑΝ ΣΤΡΙΦΟΓΥΡΙΖΑΝ ΣΤΙΣ ΧΟΥΦΤΕΣ ΤΟΥΣ ΚΑΡΥΔΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΦΥΓΕΙ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΠΡΙΝ ΤΗ ΜΑΧΗ . ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΖΟΥΛΑΝΕ ΜΑΛΑΚΕΣ ΜΠΑΛΙΤΣΕΣ. ΔΥΟ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΕΙΑΣΤΗΚΕ ΤΟ ΑΝΘΡΩ- ΠΙΝΟ ΕΙΔΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΕΙ ΑΠ’ ΤΑ «ΣΚΛΗΡΑ » ΣΤΑ «ΜΑΛΑΚΑ » ΑΝΤΙΔΟΤΑ ΤΟΥ ΑΓΧΟΥΣ...
Το να πετάξεις κάτι ή το να ζουλήξεις κάτι, μειώνει το άγχος και το στρες. Το τι θα πετάξεις βέβαια και που ή το τι θα ζουλήξεις και πόσο, είναι θέμα επιλογής. Και στον μαγικό κόσμο της κατανάλωσης οι επιλογές είναι πολλές. Έτσι, οι μπαλίτσες που μπορούσες να ζουλάς για να εκτονώσεις την ένταση και την αγωνία σου γνώρισαν μεγάλη επιτυχία τη δεκαετία του ‘90.
Η «ανακάλυψη» έγινε από τον σεναριογράφο της τηλεόρασης, Alex Carswell, που το 1988 πέταξε, λέει, ένα στυλό σε μια φωτογραφία της μητέρας του μετά από ένα αγχωτικό τηλεφώνημα. Αυτό τον χαλάρωσε και, αφού προφανώς δεν μπορούσε να πατεντάρει την αποδεδειγμένα αγχολυτική διαδικασία τού να πετάει κανείς πράγματα στη μαμά του ή έστω στη φωτογραφία της, οδηγήθηκε στη δημιουργία της «stress ball», της μαλακής μπαλίτσας που ζουλάς για να σου φύγει το άγχος. Η οποία μπαλίτσα με τη σειρά της, του απέφερε μυθικά πλούτη. Τα οποία πλούτη πάλι, ποτέ δεν μάθαμε αν τον ξε-άγχωσαν ή τον άγχωσαν περισσότερο, καθώς ως γνωστόν τα πλούτη δε φέρνουν εξ ορισμού ούτε την ευτυχία, ούτε τη χαλαρότητα.
Το πρόβλημα είναι γνωστό από παλιά. Από το 206 π.Χ. οι Κινέζοι της δυναστείας των Χαν εκπαιδεύονταν να ξε-αγχώνονται και να διατηρούν την αυτοσυγκέντρωσή τους κατά τη διάρκεια της μάχης, στριφογυρίζοντας και πιέζοντας στις χούφτες τους καρύδια...
Η αγχολυτική επίδραση μιας επαναλαμβανόμενης κίνησης που συνδυάζεται με την άσκηση ελαφράς πίεσης σε ένα αντικείμενο, οδήγησε άλλωστε το 2017 τα spinners να γίνουν τα πλέον διάσημα πωλούμενα προϊόντα της Amazon. Ίσως γιατί δεν μας έκοψε εμάς να κάνουμε trend το κομπολόι, τα μικρά αυτά σβουράκια έφτασαν τελικά να κάνουν θραύση ακόμη και σαν γιατρικά για το σύνδρομο Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας, αλλά και ως εργαλεία αποτοξίνωσης από τον εθισμό του κινητού.
Κι αν η δεκαετία του ‘80 ονομάστηκε και «age of stress», τα σύγχρονα ‘20s είναι τα «ages of anxiety». Και η αγορά είναι γεμάτη αντι-αγχωτικά προϊόντα ή προϊόντα «που βοηθούν να έχεις έναν καλύτερο ύπνο, χωρίς άγχος»: Σοκολάτες και γιαούρτια, αποσμητικά χώρου, ειδικά υφάσματα, γαλακτώματα, apps για κινητά και ειδικές κουβέρτες ανήκουν στο πάνθεό της. Ενώ και εταιρείες όπως η Body Vibes, που έναντι 30 λιρών προσφέρει αστεία αυτοκόλλητα τα οποία λέει «αν τα κολλήσεις στο πρόσωπό σου ρυθμίζουν τη ροή της ενέργειας στο σώμα σου και καταπολεμούν το στρες και το άγχος», έχουν μια χαρά κέρδη. Δε συγκρίνονται βέβαια με τα κέρδη της φαρμακοβιομηχανίας, δεδομένου ότι η παγκόσμια αγορά αντικαταθλιπτικών και αγχολυτικών φαρμάκων υπολογίζεται ότι το 2018 έφτασε σε πωλήσεις τα 12,16 δισεκατομμύρια δολάρια.
ΑΓΧΩΜΕΝΗ Η ΑΓΓΛΙΑ
Σύμφωνα με την έρευνα της Adult Psychiatric Morbidity Survey του NHS, του εθνικού συστήματος υγείας της Βρετανίας, ένας στους έξι Βρετανούς αντιμετωπίζει προβλήματα άγχους και κατάθλιψης. Η έρευνα δημοσιεύτηκε το 2016 και τα αποτελέσματά της υπήρξαν άμεσα συνδεδεμένα με την κρίση του συστήματος ψυχικής υγείας της χώρας, το οποίο πάσχει από άλλη νόσο, αυτήν της υπο-χρηματοδότησης.
Έτσι, καθώς οι ουρές για ένα ραντεβού με έναν Άγγλο ψυχίατρο, ψυχολόγο ή κοινωνικό λειτουργό μεγάλωναν... το κενό έσπευσε να κλείσει «η αγορά». Και τα «γιατρικά για το άγχος» που μπορούσαν να αγοραστούν μέσω διαδικτύου και ήταν φτηνά, «πήραν όλο το χαρτί». Αποτέλεσμα; Το 2017 η αποκαλούμενη «sleep healthy industry», η βιομηχανία που παράγει προϊόντα που σχετίζονται με τον «καλό ύπνο», απέκτησε αξία που υπολογίζεται έως και σε 40 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι αγχολυτικές κουβέρτες αξιώθηκαν μάρκετινγκ ισάξιο των i-pad και τα i-pad με τη σειρά τους κυκλοφόρησαν με προ-εγκατεστημένες εφαρμογές, με apps, που σε βοηθούν να κοιμηθείς καλά.
ΑΓΧΩΜΕΝΗ ΚΙ Η ΑΜΕΡΙΚΗ
Καθώς στις ΗΠΑ περισσότεροι από 40 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από άγχος, πρόκειται για την πλέον διαδεδομένη ψυχική νόσο στη χώρα. Για την αντιμετώπιση του άγχους, όπως βέβαια και για την αντιμετώπιση μιας σειράς άλλων προβλημάτων, συνταγογραφούνται συχνότατα φάρμακα όπως τα Xanax, Librium, Valium και Ativan, των οποίων η χρήση εμφάνισε άνοδο της τάξης του 67% μεταξύ 1996 και 2013, με τον αριθμό των Αμερικανών που τα λαμβάνουν να υπολογίζονται σε 13,5 εκατομμύρια.
Οι θάνατοι από υπερβολική δόση φαρμάκων αυτής της κατηγορίας των βενζοδιαζεπινών, τετραπλασιάστηκαν στις ΗΠΑ από το 2002 έως το 2015 σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Υπηρεσίας της χώρας (National Institute on Drug Abuse). Και 8.791 άνθρωποι πέθαναν από υπερβολική δόση φαρμάκων αυτής της κατηγορίας το 2015.
Ταυτόχρονα, φάρμακα αντικαταθλιπτικά όπως τα Prozac, Zoloft and Paxil τα οποία συνταγογραφούνται μαζικά και για την αντιμετώπιση του άγχους, δεν δείχνουν να αποτελούν για όλους τους πάσχοντες μια καλή επιλογή. Όμως, η συνολική αγορά των φαρμάκων αυτών, αναμένεται να αγγίζει τα 3,8 δισεκατομμύρια δολάρια εφέτος σύμφωνα με τα στοιχεία της Zion Market Research.
Η κατάσταση λοιπόν δείχνει απ’ τη μια ιδιαίτερα κερδοφόρα και απ’ την άλλη ιδιαίτερα απογοητευτική, καθώς μετά τη θανατηφόρο κρίση των οπιοειδών στην οποία αναφερθήκαμε αναλυτικά στο προηγούμενο τεύχος του You May Say, πολλοί έχουν ήδη αρχίσει να βλέπουν στην αγορά των αγχολυτικών την επόμενη μεγάλη θανατηφόρα κρίση από φάρμακα στην Αμερική.
Η κάνναβη υπήρξε παλαιόθεν εγνωσμένο αγχολυτικό. Η παρανομία της όμως δημιουργεί στρες και άγχος. Το οποίο μπορεί βέβαια να αντιμετωπιστεί με τα νομίμως συνταφογραφούμενα αγχολυτικά. Έτσι, δε θα αγχωθούν και οι νομοθέτες και δε θα έχουν ανάγκη την αγχολυτική της δράση, η οποία καθώς είναι παράνομη θα τους άγχωνε ιδιαίτερα...
Ο σουρεαλισμός του παραπάνω συλλογισμού ενισχύεται από τη χρήση κάνναβης σε χώρες όπως ο Καναδάς, όπου αυτή είναι νόμιμη και ρυθμισμένη για τους ενήλικες. Εκεί αφενός οι πολίτες δεν αγχώνονται και δε στρεσάρονται καθώς δε θα διωχθούν ποινικά αν την αποκτήσουν, αφετέρου τη χρησιμοποιούν συχνά ως εναλλακτικό «ενός ποτηριού κρασιού». Κι ως γνωστόν «ένα ποτηράκι, σε χαλαρώνει και κάνει καλό». Επίσης εκεί όπου το φυτό είναι νόμιμο, τα προϊόντα υπόκεινται σε ποιοτικούς ελέγχους και η πιθανότητα να καταναλώσει κανείς κάτι επιζήμιο για τον οργανισμό του μειώνεται.
Φυσικά, όσο βέβαιο είναι εδώ και αιώνες ότι η κάνναβη λειτουργεί ως αγχολυτικό, τόσο αβέβαιο είναι ακόμη το με ποιον τρόπο μπορεί να χρησιμοποιηθεί «ως φάρμακο» με τη λογική και την πρακτική της σύγχρονης δυτικής ιατρικής. Το ότι το φυτό έχει και «ευφορική χρήση» και ότι η «ευφορία» αποτελεί αντίδοτο κατά του άγχους, είναι μια απάντηση ορθή. Αναζητώντας όμως κανείς παρενέργειες, αντενδείξεις και δοσολογίες του φαρμάκου, ώστε αυτό να μπορεί να χρησιμοποιηθεί τυποποιημένα από την ιατρική κοινότητα, είναι υποχρεωμένος να δώσει κι άλλες, πιο σύνθετες, απαντήσεις.
Καθώς η κάνναβη περνάει στη σφαίρα της νομιμότητας, απ’ τη μια οι μηδαμινές παρενέργειές της και απ’ την άλλη η αύξηση του αριθμού των ερευνών για την επιτυχή αγχολυτική δράση των κανναβινοειδών, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στο συμπέρασμα ότι στο άμεσο μέλλον το φυτό και τα παράγωγά του θα καταλάβουν μεγάλο μέρος της αγοράς των συμβατικών αγχολυτικών φαρμάκων. Ήδη οι έρευνες για την αγχολυτική δράση της Κανναβιδιόλης - CBD, ενός μόνο από τα συστατικά της κάνναβης, είναι πολλές και τα αποτελέσματά τους ιδιαίτερα ενθαρρυντικά.
Οι φαρμακοβιομηχανίες, την ίδια στιγμή που πολεμούν την κάνναβη υπερασπιζόμενες τα προϊόντα τους και τα κέρδη που αυτά τους αποφέρουν, από την πίσω πόρτα επενδύουν στην έρευνα για τα κανναβινοειδή ως εναλλακτικά φάρμακα για το άγχος και το στρες, βοηθώντας μας να αντιληφθούμε τι ακολουθεί: Ευπώλητα φάρμακα που χρησιμοποιούνται ενάντια στο άγχος και το στρες, ενδέχεται να χάσουν την πρωτοκαθεδρία τους και η κάνναβη να τα αντικαταστήσει με επιτυχία και ασφάλεια.
ΚΑΘΩΣ Η ΚΑΝΝΑΒΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠ ΙΖΕΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΚΑΙ ΩΣ ΦΑΡΜΑΚΟ ΜΕ ΜΗΔΑΜΙΝ ΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ, ΕΝΩ ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΡΕΥΝΕΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗ , ΠΙΘΑΝΟΤΑΤΑ ΘΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΕΙ ΑΡΚΕΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΥΜΒΑΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΑΓΧΟΥΣ
ΧΑΛΑΡΩΣΕ, ΜΗΝ ΑΓΧΩΝΕΣΑΙ...
Κι αν ένα απλό φυτό μπορεί να προσφέρει πολλά ως εναλλακτικό πολλών επικίνδυνων φαρμάκων, υπάρχουν κι άλλες μέθοδοι για να αντιμετωπίσει κανείς το άγχος του χωρίς τη χρήση κάποιας ουσίας, νόμιμης ή μη. Οι σοβαρές περιπτώσεις χρειάζονται ψυχοθεραπεία και εκπαίδευση ώστε να αλλάξουν δυσλειτουργικές σκέψεις και συμπεριφορές. Αν όμως τα προβλήματα δεν είναι σοβαρά, ίσως και μόνο η στροφή προς έναν πιο ισορροπημένο τρόπο διατροφής, η σωματική άσκηση, η επαφή με τη φύση, ένα χόμπι, η εκμάθηση τεχνικών διαλογισμού ή η γιόγκα, η συμμετοχή σε κάθε είδους συλλογική δραστηριότητα που μας ενδιαφέρει, μπορεί να κάνει τη διαφορά. Σημαντικότερο ίσως όλων; Όσο μπορείς μην αγχώνεσαι με τα πάντα. Ιδιαίτερα με το πως θα σταματήσεις να έχεις άγχος!
