Ostatni Boeing 747. Koniec pewnej epoki

Ostatni zbudowany egzemplarz bardzo dużego samolotu komunikacyjnego Boeing 747 został uroczyście przekazany użytkownikowi 1 lutego 2023 r. Płatowiec towarowej wersji -8F o numerze 1574 i rejestracji N863GT trafił do firmy przewozowej Apex Logistics, na rzecz której będzie wykorzystywany przez linie Atlas Air. Przewoźnik ten jest obecnie największym użytkownikiem samolotu Boeing 747, dysponującym 56 egzemplarzami.

Wtrakcie lotu dostawczego z Everett koło Seattle do Cincinnatti, obserwowanego przez tysiące miłośników lotnictwa na stronach śledzących ruch lotniczy, załoga „narysowała” cyfry 747 w koronie, mające nawiązywać do popularnego określenia „Królowej nieba” („Queen of the Sky” – w języku angielskim samolot, podobnie jak statek, jest rodzaju żeńskiego).

Uroczystość przekazania ostatniego zbudowanego 747-8F zamknęła 54-letni okres produkcji Jumbo Jeta, którego prototyp został oblatany w Everett 9 lutego 1969 r. Pierwszy egzemplarz kultowego obecnie samolotu nosił znaki N7470 i nazwę „City of Everett”. Płatowiec ten służył Boeingowi do 1993 r. jako maszyna doświadczalna, na której testowano rozwiązania dla kolejnych wariantów typu oraz innych nowszych modeli samolotów komunikacyjnych. Dziś protoplastę wszystkich 747 można oglądać w Muzeum of Flight w Seattle w Stanach Zjednoczonych.

Ostatni zbudowany 747 jest samolotem towarowym, co symbolicznie nawiązuje do genezy typu, wywodzącego swoje istnienie z konkursu USAF na samolot transportowy CX-HLS (Heavy Logistics System). Kontrakt wojskowy uzyskał Lockheed, opracowując C-5 Galaxy, ale Boeing dostosował swój projekt do potrzeb linii Pan American, których prezes Juan Trippe dostrzegł potrzebę posiadania samolotu zdolnego przewozić 350 osób. Była to liczba pasażerów znacznie większa, niż zabierana przez dotychczas używane na trasach międzykontynentalnych płatowce Boeing 707, Douglas DC-8 czy Vickers VC-10 (w zależności od wersji 120-180 miejsc).

Amerykański producent dużo ryzykował, projektując płatowiec większy niż wszystkie dotychczas budowane, ale z perspektywy czasu ryzyko się opłaciło. Boeing model 747 został opracowany przez zespół pod kierunkiem Josepha Suttera. Od pierwszych koncepcji do wytoczenia prototypu z hali montażowej minęło tylko 29 miesięcy. Kształt kadłuba przyszłego 747 był pochodną planów producenta i pierwszego użytkownika: ponieważ pod koniec lat 60. coraz większą popularność zyskiwały plany rychłego zbudowania i wprowadzenia do służby naddźwiękowych samolotów pasażerskich, brano pod uwagę szybkie wycofanie szerokokadłubowych maszyn z przewozów pasażerskich do frachtowych. Stąd wziął się też charakterystyczny kształt kadłuba B747 z kabiną załogi umieszczoną w „garbie” nad głównym pokładem, co miało ułatwić załadunek towarów przez odchylany do góry nos kadłuba. Napęd stanowiły tradycyjne dla ówczesnych konstrukcji cztery silniki, zastosowano jednak po raz pierwszy oszczędniejsze jednostki turbowentylatorowe. Resurs struktury płatowca wynosił 60 tys. godzin, czyli dwa razy więcej niż w przypadku wcześniejszych konstrukcji. Zadbano również o bezpieczeństwo – samolot mógł kontynuować lot w przypadku awarii dwóch silników czy też trzech z czterech obwodów instalacji hydraulicznej.

Pierwszy lot Boeinga 747 odbył się 9 lutego 1969 r. Największym użytkownikiem 747 w historii były linie Pan Am, mające w swojej flocie 72 egzemplarze.

W 1966 r. Pan American zamówiły 25 nowych samolotów szerokokadłubowych, płacąc za jeden egzemplarz 25 mln USD. Pierwszy 747-100 został przekazany Pan Am w grudniu 1969 r. i wszedł do służby kilka tygodni później. Nowy samolot intrygował zarówno rozmiarami – długością ponad 70 m i wysokością ponad 19 m – jak i osiągami, na przykład przekracza-