Wozy bojowe Andrzej Kiński Od zarania swej 45-letniej historii warszawskie zakłady PCO S.A. są związane z rozwojem i produkcją różnych typów przyrządów optoelektronicznych, a także systemów je integrujących, stanowiących wyposażenie wozów bojowych i pojazdów wojskowych. W latach 80. były to jedne z pierwszych na świecie pasywne urządzenia noktowizyjne i detektory promieniowania laserowego, a obecnie najnowsze przyrządy noktowizyjne, a także termowizyjne, wdrożone do produkcji na przestrzeni ostatniej dekady. To właśnie dzięki „termowizyjnej rewolucji” zakłady PCO S.A. znów są liczącym się producentem w tym segmencie rynku, będąc dostawcą przyrządów obserwacyjnych i systemów celowniczych do większości nowych wozów bojowych powstających w Polsce. Biorą również aktywny udział w przedsięwzięciach modernizacyjnych dotyczących tej kategorii uzbrojenia realizowanych przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Fotografie w artykule: PCO S.A., Andrzej Kiński.
J
ednym z celów utworzenia w 1976 r. ówczesnego Przemysłowego Centrum Optyki było uruchomienie produkcji nowoczesnych na owe czasy przyrządów noktowizyjnych do nowych i poddawanych modernizacji wozów bojowych, w tym systemów kierowania ogniem do czołgów. Wystarczy wspomnieć: system kierowania ogniem SKO-1 Merida (produkcja w latach 1985–1989) do modernizacji czołgów T-55A do standardu T-55AM, system detekcji promieniowania laserowego WPL-1 Bobrawa (pro-
Przyrząd obserwacyjny kierowcy PNK-72 od wielu lat znajduje się w ofercie PCO S.A. i jest stale modernizowany poprzez zastosowanie coraz to nowocześniejszych wzmacniaczy światła szczątkowego. 1 6 Wojsko i Technika • W r z e s i e ń 2 0 2 1
Optoelektronika z PCO S.A. do wozów bojowych i pojazdów wojskowych
Jednym z najambitniejszych projektów, w których zastosowano urządzenia optoelektroniczne z PCO S.A. jest program wieży bezzałogowej ZSSW-30. Na zdjęciu widoczne głowice GOD-1 i GOC-1, a także głowice detekcyjne systemu samoosłony SSP-1 Obra-3.
dukcja 1984–1990, do czołgów T-55AM i TR-85), peryskopowy nocny przyrząd obserwacyjny kierowcy PNK-55 i nocny przyrząd obserwacyjny dowódcy TKN-1Z (do T-55AM), czy gogle noktowizyjne PNS-1 Dobrzyca (produkcja 1993–2002), przeznaczone przede wszystkim dla kierowców pojazdów. W latach 90. oferta Przemysłowego Centrum Optyki zabezpieczała większość potrzeb krajowych producentów wozów bojowych, a w jej skład wchodziły urządzenia służące poprawie świadomości sytuacyjnej załogi, dostarczające informacji o zagrożeniu ze strony przeciwnika, aż po systemy zapewniające skuteczne użycie własnego uzbrojenia – od peryskopowych dzienno-nocnych i nocnych przyrządów obserwacyjnych kierowcy (PNK-55 i PNK-72 Radomka) i dowódcy (TKN-1Z, TKN-3Z, POD-72 Liswarta), przez czołgowe celowniki nocne PCN-A (czołg PT-91 z SKO-1M Drawa) i systemy ostrzegające przed opromieniowaniem laserem (WPL-1 Bobrawa, SSC-1 Obra), po kompleksowe systemy kierowania ogniem (SKO-1 Merida, SKO-1M Drawa, SKO-1T Drawa-T). Wówczas wiele z nich reprezentowało światowy standard, a w przypadku niektórych – np. systemów ostrzegania przed opromieniowaniem laserem – PCO były nawet przez pewien czas liderem światowego rynku. Także na lata 90. datują się pierwsze prace związane z termowizyjnymi systemami obserwacji, choć wówczas opartymi na gotowych urządzeniach kupowanych za granicą. W przypadku PCO były to izraelskie kamery El-Op TES do systemów kierowania ogniem SKO-1T Drawa-T (do czołgu PT-91, w produkcji od 1995 r.). Dekadę później uruchomiono produkcję licencyjną kamer termowizyjnych Galileo Avionica TILDE FC do kanału nocnego celownika Kollsman DNRS-288 do wież Oto Melara HITFIST-30P kołowych wozów bojowych Rosomak.
Dzienno-nocna kamera kierowcy KDN-1T Nyks wspomaga go podczas jazdy do tyłu.
W 2011 r. zarząd ówczesnej firmy Bumar-Żołnierz S.A. (tymczasowa nazwa PCO S.A. w latach 2011– –2013) podjął decyzję o zainicjowaniu „Programu Termowizyjnego”, którego celem było zniwelowanie luki wynikającej z nieopanowania dotąd przez polski przemysł obronny produkcji urządzeń termowizyjnych. Jego założeniem było uruchomienie wytwarzania kilku typów kamer termowizyjnych, wykorzystujących chłodzone i niechłodzone matrycowe detektory podczerwieni, które nie ustępowałyby parametrami urządzeniom renomowanych producentów zachodnich, a które znalazłyby zastosowanie w przyrządach i systemach obserwacyjnych oraz obserwacyjno-celowniczych rozwijanych w Polsce. Poza matrycami detektorów, wszystkie zespoły optyczne, elektroniczne i mechaniczne kamer miały być polskiej konstrukcji oraz produkcji. Efektem tego programu jest m.in. opracowanie i wdrożenie do produkcji w ostatnich latach kamer KLW-1 Asteria, KMW-1 Teja i KMW-3 Temida, a także bolometrycznych torów termowizyjnych pojazdowego systemu obserwacji dookólnej SOD-1 Atena, celownika SCT Rubin czy lornetki termowizyjnej NPL-1T Agat. Z myślą o złożonych systemach obserwacji i kierowania ogniem opracowano także udaną kamerę telewizyjną KTVD-1M. Systematycznie modernizowano też przyrządy noktowizyjne, w tym dla kierowców i dowódców wozów bojowych, stosując w nich przetworniki wizyjne kolejnych generacji.
❚ Współczesne przyrządy PCO S.A. do nowych i modernizowanych wozów bojowych
Obecna oferta PCO S.A. dla producentów wozów bojowych i pojazdów wojskowych oraz podmiotów świadczących usługi wsparcia ich eksploatacji w pełnym cyklu życiowym jest bogata i kompleksowa. Obejmuje, obok dobrze znanych urządzeń, także konstrukcje powstałe w ostatnich latach, w których uwzględniono doświadczenia z niedawnych konfliktów zbrojnych oraz potrzeby obecnego i przyszłego pola walki, jak również współczesne tendencje w konstrukcji urządzeń optoelektronicznych. Ich przegląd wypada rozpocząć od przyrządów służących poprawie świadomości sytuacyjnej załóg wozów bojowych i pojazdów wojskowych. Nadal w ofercie firmy pozostają peryskopy noktowizyjne www.zbiam.pl
