Біріңді, қазақ, бірің дос, көрмесең, істің бәрі бос!
Абай
Отарқа Екібастұз қалалық газеті. газет 1992 жылдың 1 қаңтарынан бастап шығады
№24 (1274)
www.otarka.kz
18 маусым 2015 жыл
Мерекелеріңізбен!
Құрметті мемлекеттік қызметшілер, мемлекеттік қызмет ардагерлері! Сіздерді Мемлекеттік қызметшілер күнімен құттықтаймыз! Мемлекеттік қызмет Қазақстан Республикасы дамуының ажырамас бөлігі болып саналады. Мемлекеттік қызметшілердің мәртебесі мемлекеттік басқару тетігінің тиімді жұмыс істеуін және халықтың билік институтына деген сенімділік деңгейін арттыруды қамтамасыз етіп, сіздерге өз міндеттеріңізді адал ниетпен орындауды жүктейді. Осы мереке күні мемлекеттік қызмет ардагерлеріне біздің еліміздің және қаламыздың гүлденуі жолындағы игі де ерен еңбектері үшін ерекше ризашылығымызды білдіреміз. Құрметті әріптестер, сіздерге мықты денсаулық, кәсіби табыстар, бақыт және жанұяларыңызға амандық тілейміз! А.Вербняк, Екібастұз қаласының әкімі Б. Құспеков, қалалық мәслихат хатшысы
Отарқа - ақпарат
Шіркеу салына ма? Жанаргүл ҚАДЫРОВА
Соңғы уақытта қала тұрғындарынан «31-ші шағынауданда шіркеу салынатын болыпты. Негізі, ол жер телімі балалардың ойын алаңшасына немесе саябаққа лайықты еді... Құлшылық етуші мұсылман қауымы Алланың үйіне сыймай жатса да, бір мешітті қанағат қылып отыр. Шағын қалаға, оның үстіне, қазағы көп ауданға екінші шіркеудің керегі не?!» деген әңгімені жиі еститін болдық. Ал біраз азаматтардың ауызекі әңгімеде «Кеше ғана әулие Мәшһүрдің есіміне ие болған орталық көшенің бойына өзге діннің ғибадатханасы орын тепкені қалай болар екен?!» деген пікірін білдіргенін де құлағымыз шалды.
(Жалғасы 4-бетте)
Хабарлама 2015 жылдың 22 маусымы күні сағат 10.00-да Мәшһүр Жүсіп көшесі, 45 мекенжайында (кіші зал) V шақырылған қалалық мәслихаттың кезекті XХХІХ сессиясы өтеді. Сессия қарауына төмендегі мәселелер енгізіледі: 1. Екібастұз қаласының 2015-2017 жылдарға арналған бюджетін нақтылау туралы. 2. Өзге де мәселелер. Б.Құспеков, қалалық мәслихат хатшысы
Құрметті денсаулық сақтау саласының қызметкерлері мен ардагерлері! Сіздерді кәсіби мейрам – Медицина қызметкері күнімен құттықтаймыз! Сіздердегі жан жылуы, сабыр мен ұстамдылық, қажымас еңбекке біз әрдайым тәнті болып, басымызды иеміз. Өздеріңіз өмірдегі басты құндылық – денсаулық сыйлайтын емделушілеріңіздің сый-құрметіне бөлене беріңіздер. Сіздерге зор денсаулық, шабыт, шаңырақтарыңызға амандық және жаңа кәсіби жетістіктер тілейміз! А.Вербняк, Екібастұз қаласының әкімі Б. Құспеков, қалалық мәслихат хатшысы
Құрметті ішкі істер органының қызметкерлері мен ардагерлері! Сіздерді кәсіби мереке - Қазақстан полициясы күнімен құттықтаймыз! Сіздер өз өмірлеріңізді тәуекелге тігіп, қоғамдық тәртіп пен азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін мәселелерді шешудесіздер. Сіздердің қызу әрі ерлікпен өрілген жұмыстарыңыз - қаладағы тұрақтылық пен екібастұздықтардың тыныш өмірінің кепілі. Адал еңбек, антқа беріктік және қызметтік міндеттерді орындаудағы жоғары жауапкершіліктеріңіз үшін алғысымызды қабыл алыңыздар. Сіздерге және жақын-туыстарыңызға мықты денсаулық, құт-береке, бақыт, қиын қызметтеріңізде толағай табыстар тілейміз. А.Вербняк, Екібастұз қаласының әкімі Б. Құспеков, қалалық мәслихат хатшысы
Марапаттар жауған күн Жақында өнеркәсіп және отын-энергетика орталығына айналған Екібастұз қаласының туған күні тойланды. Осыған орай қала әкімі ұзақ жылдар бойы қала өміріне еселі еңбек сіңірген бірқатар мемлекет қызметкерлері мен қоғам мүшелерін марапаттады. Бектұрған ЛАҚАДЫЛ «Богатырь Көмір» ЖШС-і бас директорының орынбасары Е.Рахманғұловқа, қалалық мәслихат депутаты, музыка мектебінің директоры С.Сыздықовқа, облыстық мәслихат депутаты, «Болат Нұржанов атындағы Екібастұз ГРЭС-1» ЖШС-нің бас директоры Р.Свамбаевқа, қалалық мәслихат депутаты, «Қайырымдылық» қоғамдық қорының директоры Ғ.Балтабековаға, қалалық мәслихат депутаты, «Нұр Отан» партиясы Екібастұз қалалық филиалы төрағасының бірінші орынбасары С.Рамазановқа, «Дария» сауда орталығы» ЖШСнің директоры Г.Досжановаға, мәслихат аппаратының бас маманы Ә.Байділдинге, «Өнер» мәдениет сарайының директоры А.Бралинаға, әнші, композитор Қ.Құдайқұловқа, «Атамұра»
Қала әкімі Жанат Ибраевты марапаттауда мәдениет орталығының музыкалық жетекшісі Г.Алдановаға, «Ромашка» № 1 бөбектер бақшасының әдіскері М.Мұхамеджановаға, «Нұр Отан» партиясы филиалының кеңесшісі А.Рақымжановаға, «RBK Банк» директоры Ж.Ибраевқа, кәсіпкер Н.Жүнісовке, «Тамыр» ЖШС-нің директоры Б.Оспановқа, қаланың құрметті азаматы Х.Хамметовке, «Богатырь Көмір» ЖШСнің бас директоры В.Щукинге, «ЕЭК» АҚ «Шығыс» кеніші директоры Ю.Гончаровқа, өнеркәсіпшілер және кәсіпкерлер ассоциациясы
қоғамдық бірлестігінің президенті Н.Арсютинге, «Қайнар» ББК-нің директоры Ф.Клепица және оның орынбасары В.Рудюкке, облыстық мәслихат депутаты, «Энергобасқарма» ЖШС-нің директоры Р.Гайнулинге, «Техцентр» ЖШСнің директоры С.Лепехинге және «Екібастұз» қоғамдық балалар қорының директоры Т.Шмидтке Қазақстан Республикасы Президентінің сайлауындағы сайлау науқанына белсенді қатысқаны үшін Қазақстан Республикасы Президентінің алғысы жолданды.
2
Отарқа
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
Акция
Қала әкімдігінде
Өз табысын жария етті Мүлік иесіз қалмауы тиіс Екібастұз қаласында дәстүрлі «Өзіңнен баста!» акциясы өткізілуде. Акцияның мақсаты – мемлекеттік қызметкерлер мен лауазымды тұлғалардың табыстары мен мүлкін жариялау. Бұл шара сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті нығайтуға және халықтың мемлекетке деген сенімін арттыруға шақырады. Дария ЕРТАЙҚЫЗЫ 10 маусым күні «Нұр Отан» партиясының Екібастұздағы бөлімшесінде өткен акцияға бірқатар мемлекеттік қызметші қатысты. Алғаш болып сөз алған қалалық білім бөлімі басшысының орынбасары Меруерт Әлиеваның айтуынша, лауазымдық жалақысы 126 мың 200 теңгені құрайды. Өз иелігінде 8 сотық жері бар. 3 бөлмелі пәтер ерінің атында. «Басқа жылжымайтын мүлкіміз жоқ»,-деді Меруерт Сайлауқызы. Солнечный кенті әкімінің орынбасары Серік Уахит осы лауазымға өткен жылдың тамызында кіріскен. Жалақысы – 115 мың теңге. Отбасымен Солнечный кентінде қызметтік пәтерде тұрады. Иелігінде көлігі жоқ. Халықты жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің сектор меңгерушісі Алтыншаш Әбенова осы салада 2001 жылдан қызмет істейді екен. Жалақысынан қолға тиетіні -85
мың теңге. «3 бөлмелі пәтерді ерім екеуіміз бірлесіп сатып алдық. Басқа жылжымайтын мүлкіміз жоқ», - дейді Алтыншаш Жұмашқызы. Сәулет және қала құрылысы бөлімінің бас маманы Флюза Сафинаның мемлекеттік қызмет атқарғанына 9,5 жыл болыпты. Лауазымдық жалақысы - 71 мың теңге. Иелігінде 2 бөлмелі пәтері, көлігі, гаражы бар. Қала әкімі аппаратында бас маман болып еңбек ететін Торғын Апақованың жалақысы 52 мың 300 теңге. Мемлекеттік бағдарлама арқылы 3 бөлмелі пәтерге қол жеткізген. Қаржы бөлімінің сектор меңгерушісі Марина Лукичтің лауазымдық жалақысы 78 мың 158 теңге болса, кәсіпкерлік бөлімнің бас маманы Лаура Сәтенова қолына 56 мың теңге жалақы алады екен. Акцияға «Нұр Отан» партиясы Екібастұздағы бөлімшесі төрағасының орынбасары Самат Рамазанов, партия мүшелері Қайрат Смағұлов және Төлеухан Темірханов қатысты. Есеп бергендердің басым көпшілігі жастар болғандықтан, Самат Жайынұлы мамандарды ең бастысы қызметтерін адал атқаруға шақырды. «Мемлекетке деген құрмет мемлекеттік қызметшілердің адалдығына байланысты. Келешекте мемлекеттік қызметшінің құзыреттілігі артады. Табысы да өседі. Сіздер кәсіби тұрғыдан өздеріңізді жетілдіріңіздер. Кейінгі ұрпақ сіздердің еңбектегі ерліктеріңізді, табандылықтарыңызды мақтан тұтатын болсын»,- деп түйіндеді.
Өткен аптада өткен әкімдік мәжілісінде Екібастұз қаласы әкімдігінің қаржы бөлімі басшысының міндетін атқарушы Ж. Тілеуберлина коммуналдық мүлікті тиімді пайдалану бағытында қабылданып жатқан шаралар, иесіз мүлікпен жұмыс туралы баяндама жасады. Ж.ЖАПАРОВА Ж.Тілеуберлинаның айтуынша, мынадай иесіз нысандарды коммуналдық меншікке қабылдау бойынша рәсімдер жүргізілуде: Төртқұдық ауылындағы шаруашылық су құбыры телімі, су қысымды мұнара; Солнечный кентіндегі 3 тұрғын емес ғимарат; Тай ауылындағы 2 тұрғын емес ғимарат; Шиқылдақ ауылындағы жазғы су құбыры трассасы; Матросов көшесі, 3-үй мекенжайындағы тұрғын емес үй-жай; Солнечный кентіндегі жолдар; Шідерті кентіндегі жолдар. 51 нысан бойынша меншік құқығын белгілеу үшін уәкілетті органдарға сұрау салулар жолданған. 2015 жылдың 1 маусымына иесіз жылжымайтын мүлік ретінде 77 пәтер және 3 саяжай телімі есепте тұрған болса, қазір 23 пәтер және 2 саяжай телімі бойынша сотқа талап арыздар берілді; 1 саяжай телімі 2015 жылғы 18 наурыз-
Отарқа-ақпарат
Жұмыспен қамту
Марапаттар жауған күн (Соңы.Басы 1-бетте) Сонымен бірге, Екібастұз қаласы мұсылман әйелдер лигасының мүшесі Ж.Қорғанбаеваға, «Братство» славян этномәдени бірлестігінің төрайымы А.Аксеноваға және Екібастұз қаласы Достық үйіндегі этномәдени бірлестіктер үйлестіру кеңесінің төрағасы Э.Абдиновке еліміздегі қоғамдық келісімді нығайтуға, Қазақстан халқының бірлігін қамтамасыз етуге қосқан елеулі үлесі үшін, сондай-ақ, Қазақстан халқы ассамблеясының 20 жылдығын атап өтуге байланысты «Қазақстан халқы ассамблеясына 20 жыл» мерейтойлық медалін табыстады. Екібастұз қаласы әкімінің ұсынысы және Екібастұз қалалық мәслихатының 2015 жылдың 9 маусымындағы шешіміне сәйкес «Богатырь Көмір» ЖШС-нің бас директоры В.Щукинге, Екібастұз қаласы Достық үйіндегі этномәдени бірлестіктер үйлестіру кеңесінің төрағасы Э.Абдиновке «Екібастұз қаласының құрметті азаматы» атағы берілді. «Екібастұз қаласы өнеркәсіпшілер және кәсіпкерлер ассоциациясы» қоғамдық бірлестігінің президенті Н.Арсютин, «Азербайджан» әзірбайжан этномәдени бірлестігінің төрағасы М.Бунятов және «Горэлектросеть» ЖШСнің төрайымы М.Олжабаева «Қала алдында сіңірген еңбегі үшін» белгісін иеленді. Екібастұз қаласының құрметті азаматы М.Жыланбаевқа Қазақстан халқы ассамблеясының алғыс хаты табысталды. Сондай-ақ, қала күні аясында ұйымдастыру комитеті 24 номинация бойынша қаламыздың әлеуметтік-экономикалық дамуына қомақты үлес қосқан кәсіпорындар мен жеке адамдар тізімін анықтады. «Танылым - 2015» аталымында «Богатырь Көмір» ЖШС-нің бас директоры В.Щукин, «Үздік әлеуметтік әріптес-2015» аталымында «ГРЭС-2» стансасының басшысы Н.Тушинский, «Үздік жұмыс беруші - 2015» аталымында «Бо-
дағы сот шешімі негізінде, әкімнің талап арызы бойынша («Горняк» өндірістік кешені), Северная к-сі, 66), 1 пәтер 2014 жылғы 26 мамырдағы сот шешімі негізінде коммуналдық меншікке қабылданған. 2 пәтер коммуналдық меншікке қабылдау туралы қаулының жобасына енгізілді, Екібастұз қаласы Әділет басқармасының ұсынған ақпаратына сәйкес оларға қатысты меншік құқығы тіркелмеген; 11 пәтер пәтердің меншік иелерінің және олардың өкілдерінің өтініштері бойынша иесіз тұрғынжай есебінен алынды. Қалған 40 пәтер бойынша тиісті жұмыстар жүргізілуде (Екібастұз қаласы бойынша - 18 пәтер, Шідерті к. бойынша – 4 пәтер, Солнечный к. бойынша – 18 пәтер). 1 095 пәтер мен и 19 жеке меншік үй құжаттарын тексеру нәтижесінде қаржы бөлімі 760 пәтер мен 16 жеке меншік үйді актілеген. Бұл тізімдегі 184 пәтер әкімдік қаулылары негізінде коммуналдық меншікке қабылданған. Ал 10 мекенжайда үйлер жоқ, жер телімдері бос болып шыққан. Қазіргі уақытта оларға қатысты құжаттар шара қолдану үшін жер қатынастары бөліміне жолданды. Қаржы бөлімі, сондай-ақ, прокуратураның ұсынысымен 598 пәтерге қатысты мынадай жұмыстар жүргізген: 506 пәтерді иесіз тұрғынжай есебінен шығарған, 17 пәтерді коммуналдық меншікке қабылдау туралы сотқа талап арыз берген. Ал 75 пәтер бойынша талап-арыздар қаралмай, қайтарылғандықтан, оларды сотқа қайта беру жұмыстары жүргізілуде.
лат Нұржанов атындағы Екібастұз МАЭС - 1» ЖШС-і, «Ізгілік ордасы» аталымында «Табыс» ЖШС-і, «Қазақстанда жасалған» аталымында «Еркен» шаруа қожалығы /иесі Қ.У.Тоқбердинов/ және «SV- Traid» ЖШС-і /иесі А.А.Лыба/, «Ең таңдаулы шаруа қожалығы - 2015» аталымында «Жаңа ауыл» шаруа қожалығы, «Игі істердің рухтандырушысы-2015» аталымында Екібастұз қаласы өнеркәсіпшілер және кәсіпкерлер ассоциациясының президенті Н.Арсютин, «Ұлттық құндылықтарды насихаттаушы-2015» аталымында «Мұсылман әйелдер лигасы» қоғамдық бірлестігінің төрайымы М.Сағындықова, «Үздік жаттықтырушы-2015» аталымында Р.Махметов, «Үздік спортшы - 2015» аталымында А.Махамбетов, «Үздік білім беру мекемесі - 2015» аталымында № 26 гимназиямектебі, «Үздік мұғалім–2015» аталымында №22 гимназия-мектебінің география пәнінің мұғалімі Ж.Шаймұратұлы, «Шығармашылық жетістік-2015» аталымында әнші Қ.Құдайқұлов, «Мәңгілік полк - 2015» үздік патриоттық акциясы» аталымында «Голос Экибастуза» газетінің жауапты хатшысы М.Гонтарь және тілшісі Л.Казанцева, «Өз ісінің тәлімгері - 2015» аталымында медициналық колледждің біліктілікті арттыру курстарының меңгерушісі, педиатр дәрігері Х.Зейноллаұлы, «Жыл дәрігері - 2015» аталымында туберкулезге қарсы аурухана бас дәрігерінің емдеу жұмысы бойынша орынбасары Л.Мұқатайқызы және «Үздік тәртіп сақшысы - 2015» аталымында ішкі істер басқармасының тергеу бөлімінің бастығы, полиция майоры В.Бірімжанов үздік деп танылды. Сондай-ақ, Строительная көшесі, №35 үй «Тату үй - 2015», Мәшһүр Жүсіп Көшесі, №33 үй - «Үлгілі аула-2015», Королев көшесі, №70 а үй «Қуат үнемдеуші үй-2015», Бұқар жырау көшесі, №280 а үйдің №1 далан тұрғындары «Үздік далан-2015» аталымдарында марапатталды.
Мемлекет қолдауы мығым Биыл өңірімізде «Жұмыспен қамтудың жол картасы – 2020» бағдарламасының жүзеге асуына 100,8 млн. теңге бөлінді. Ж.ӘБДІКӘРІМ Халықты жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің басшысы Татьяна Тарасованың айтуынша, бағдарламаның барлық бағыттарына 500-ден аса адамды, соның ішінде14 мүгедекті қамту жоспарланып отыр. Есептік кезеңде 356 адам бағдарламаға қатысушы болып тіркелген, оның 36-сы ауылдық жерлерде тұрады. Бағдарламаның бірінші бағыты бойынша 5 әлеуметтік нысанды жөндеуге 29,9 млн. теңге бөлінген. Оның үшеуі – білім беру (19,8 млн. теңге), екеуі – денсаулық сақтау саласының (10,1 млн. теңге) нысандары. Жобаларды жүзеге асыру 42 уақытша жұмыс орнын ашуға мүмкіндік береді. Ағымдағы жылы шағын несиелеуге 27,6 млн. теңге бөлінген. 1 маусымнан бастап 14 адам кәсіпкерлік негіздері бойынша білім алуда. Бүгінгі таңда «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ Павлодар филиалы шағын не-
сиеге қатысты 7 өтінімді қараған. Қосымша қарауға тағы 3 үміткердің құжаттары жолданып отыр. Бағдарламаның үшінші бағыты шеңберінде кәсіптік оқытуға 31 қатысушы жіберілген, олар шілде айында электргазбендәнекерлеуші және электр монтері мамандықтарын меңгеріп шығады. Бұл мақсатқа бөлінген 3,3 млн. теңгенің 1,9 млн. теңгесі есептік кезеңде игерілген. Биыл әлеуметтік жұмыс орындарына жұмысшылар қабылдауға қаламыздың 12 кәсіпорны мен ұйымынан өтінім түсіп, жұмысқа 86 адам орналастырылды (жоспарда – 60 адам). 2015 жылы әлеуметтік жұмыс орындарын қаржыландыруға бөлінген қаржы – 22,1 млн. теңге. Жастар тәжірибесіне келер болсақ, оқу орындарын бітірген 61 түлек 25 кәсіпорынның өтінімімен тәжірибеге ілікпек. Бұл бағытқа бөлінген жылдық сома 15,2 млн. теңге. Бұдан басқа, халықтың мақсатты топтарынан (жұмыссыздар, өзін-өзі жұмыспен қамтығандар, мүгедектер мен тұрмысы төмен азаматтар) 600 адам мемлекет қолдауынсыз жұмысқа орналастырылмақ. Аталған санаттан 356 адам бүгінде түрлі салада еңбек етуде.
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
3
Отарқа
қ ы д н ы р ұ м з ы м ы Қ Дәстүр
Қымызмұрындық – халқымызда ежелден келе жатқан дәстүрдің бірі. Ол бие байлап, алғашқы қымызды тату рәсімі. Бие сауылып, оның сүті қорланып ашытылған соң, ауыл жұртшылығы түгел келіп мол дастарқаннан дәм татып, ақсақалдар бата жасайды. Бұл алғашқы қымыз көпке бұйырса, жаз бойы ақ мол, мал басы аман болады деген тілектен шыққан. Сондықтан да жаз айы басталып, көк жетілген кезде бие байлағандар қымызмұрындық рәсімін жасайды. Мұны кей жерде биебау деп те атайды. Бектұрған ЛАҚАДЫЛ Қаламыздағы «Шахтер» демалыс саябағында қымызмұрындық мерекесі тойланды. Сүйікті қаламыздың туған күніне орай өткен дәстүрлі мерекені «Мұсылман әйелдер лигасы» қоғамдық бірлестігі ұйымдастырды. Мереке шымылдығы мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы Айжан Жұмабаеваның сөзімен ашылды. Ол сөзінде аталған мерекенің мән-маңызына тоқталып, жылқы малының қасиетін дәріптеді. Ал облыстық «Мұсылман әйелдер лигасының» төрайымы Бақыт Шақанқызы қымызмұрындық мерекесіне өзі бастап келген өнерпаздарымен бірге әннен шашу шашты. Қымызмұрындыққа келген жұртшылық Қоянды, Сарықамыс, Құлакөл, Бесқауға, және Ә. Марғұлан ауылдарынан әкелінген
бал қымыздың дәмін татып, тиісті бағаларын берді. Қымыздың бабын табу да үлкен өнер екенін сөз етісті. – Қымыз жыл маусымына қарай жазғы, күзгі, қысқы деп үшке бөлінеді. Ең маңыздысы - қымыздың қорын, яғни, ашытқысын үзбеу керек. Оны «ұйытқы» дейміз. Жаңа сауылған сүтке ұйытқыны қосқаннан кейін көп пісу керек. Қымыз уақытқа қарай саумал, түнемел (бір күндік), құнан (екі күндік), дөнен (үш күндік), бесті қымыз (төрт күндік) деп бөлінеді. Қымыздың дәмін келтіру үшін сабаның ішіне кепкен сүр қазы, қойдың құйрығын салып та дайындайды. Сусынды ағаштан жасалған ыдыста сақтаған жөн, – дейді Қоянды ауылдық клубының мәдениет қызметкері Қазына Алпысбаева. Мереке соңы концерттік бағдарламаға ұласып, «Атамұра» мәдени орталығының, Достық үйінің әншілері және ауыл өнерпаздары әннен шашу шашты.
Қоянды ауылы
Байқау
Айбын – жігіт сұлтаны
Екібастұз қаласы әкімінің қолдауымен, мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі мен «Атамұра» мәдениет орталығының ұйымдастыруымен өткен «Жігіт сұлтаны – 2015» байқауы өз мәресіне жетті. Б.ҚЫЗЫРХАН
Онда іргедегі ауылдардан келген тоғыз жігіт өзара бақ сынасты. Олар: Дәурен Амантайұлы (Ақкөл ауылы), Айбын Уахитов (Зеленая роща), Таңат Қайыртай (Төртүй ауылы), Нұрбол Ахаев (Қарасор ауылы), Арыстан Асқарұлы (Қоянды ауылы), Тілек Мағулов (Баянауыл ауданы), Аяз Байкин (Қарасу ауылдық округі), Ержан Сүлейменов және Нұрқайыр Әкенов (Шарбақты
ауылы). Сайдың тасындай іріктеліп келген жігіттердің көрсеткен өнеріне ақындар Жұмағали Қоғабай мен Жанақ Тілегенұлы, мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы Айжан Жұмабаева және «Атамұра» мәдениет орталығының директоры Нұрсұлу Төлеубаева қазылық жасады. Бойындағы бар өнерін көрсетуге келген жігіттер ең алдымен байқаудың «Өзін таныстыру» бөлімінен өтті. Жарысқа қатысқан жігіттердің өлең өнерінен қара жаяу еместігін шебер тілмен жазылып, шымыр ұйқасқа құрылған жыр жолдарынан аңғардық. Көрермен жұртшылық әр жігіттің елі, ауылаймағы жайлы кеңірек мағлұмат алды. Соның ішінде А. Уахитов, Т.Қайыртай, А.Асқарұлы және Т.Мағуловтың өздерін таныстыруы сәтті шықты. Сұрақ-жауаптар арқылы жігіттердің ой-өрісі, білімі тексерілетін «Ел сенсе, ер батыр» бөлімі көрерменді онша таң қалдыра алған жоқ. Себебі онда қойылған тым жеңіл сұрақтарды «Жігіт сұлтанына» лайықпын деп келген 17 мен 25 жас аралығындағы жастарға қою қисынсыздау болды. Ал «Өнерліге өріс кең» бөлімінде сайыскерлердің бірі мәнерлеп өлең оқыса, енді бірі әуелетіп ән шырқады. Келесі «Сегіз қырлы, бір сырлы» деп аталатын таң қалдыру бөлімі қызықты болды. Онда жігіттер бірінен-бірі асып өнер
көрсетті. Дәурен Амантайұлы «ГАЗель» көлігіне арқан байлап, оны тісімен сүйреп, көрерменді таң қалдырды. Айбын Уахитов болса қазылар алқасының көзінше жіппен сиқыр өнерін көрсетті. Сонымен бірге есігі құлыптанып қалған көлікті жіңішке жіп арқылы аз ғана уақыттың ішінде ашып берді. Бұл да көп адамның қолынан келе бермейтін өнер. Ал Таңат Қайыртай жеңіл машинаны желкесімен сүйресе, Арыстан Асқарұлы темірді беліне, желкесіне және тісіне салып майыстырды. Байкин Аяздың стакан арқылы көрсеткен өнері де жұртты таңғалдырды. Ал Тілек Мағуловтың жіпті жіппен егелеп үзуі мен Нұрбол Ахаевтың бір жарым минуттың ішінде бір жарым литр суды ішуі сәтсіз болғаны болмаса, өзгелері бірталай өнерден хабардар екендіктерін танытты. Жігіттердің білек күштері сыналатын «Жігітке жеті өнер де аз» бөлімінде олар арқан тартудан жарысты. Күші мығымдар қарсы жағын бірден жеңді. Байқау қазақша күреспен аяқталды. Тартысты өткен бұл байқауда Айбын Уахитов топ жарып, «Жігіт сұлтаны» атанды. І орынды Дәурен Амантайұлы алса, Тілек Мағулов ІІ орынға жайғасты. Арыстан Асқарұлы ІІІ орынды місе тұтты. Байқауға қатысқан жігіттерге мақтау қағаздары мен ақшалай сыйлықтар табыс етілді.
4
Отарқа
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
Имандылық
Шіркеу салына ма?
Жат ағымдарда айла көп Өткен аптада Екібастұз қаласы әкімдігінің жанындағы діни бірлестіктермен байланыс жөніндегі кеңес отырысы өтіп, дінге қатысты өзекті мәселелер сөз болды. Отырыста қалалық аурухана бас дәрігерінің орынбасары Амангелді Авутбаев денсаулық сақтау мекемелерінде діни экстремизм мен лаңкестіктің алдын алуға қатысты жүргізіліп жатқан жұмыс туралы баяндады. Ал Солнечный кенті әкімінің міндетін атқарушы Серік Уахит халықты деструктивті ағымдарға тартуға тосқауыл қою шаралары жайын әңгімеледі. Айта кетерлігі, қазіргі уақытта дәстүрлі емес дін өкілдері өз қатарына жұртты көптеп тарту үшін «заманауи»
қадамдарға баруда. Тарқатып айтар болсақ, олар бұрынғыдай өз «жемтіктерін» мешіт маңынан торуылдамай, монша, сауналарда тазалық туралы әңгімелермен баурауға тырысады. Сонымен қатар, замандастарын футбол ойнау, балық аулау сияқты әрекеттермен қызықтырады. Сондай-ақ, ғаламтор мен «ватсап» олардың сасық пиғылдарын қоғамға сыналап кіргізуде аса тиімді құралға айналған. Жат ағымдар қоғамға іріткі салып, бейбіт халықты ірітудің таптырмас амалы екені әркімнің есінде болғаны абзал. Дін мен имандылық тәрбиесіне көңіл бөлу әр отбасынан басталуы тиіс. Өз тілшімізден.
Өлімді жерде ағайын семіре ме? Дария ЕРТАЙҚЫЗЫ
ғы ысырапшылдыққа байланысты облыстық өкіл имам Нариман қажы Исеновке өлікті жөнелту ісі шариғат көлемінде жүргізіліп, бірізділікке түсірілсе деген елдің тілегін жеткізіп, бейберекеттілікке тосқауыл қоюды сұраған. Жақында Екібастұз қаласына арнайы келген облыстық өкіл имам Нариман қажы Исенов, «Әбу Ханифа» қорының төрағасы Кенже Кеңесбаев, Мәшһүр Жүсіп мешітінің алқа мүшесі Олжабай қажы Аралов мешітте діни қызметкерлермен, құзырлы орган өкілдерімен, қадірлі ақсақалдармен кездесу өткізді. -Өлікті аста-төк молшылықпен жөнелту – ысырапшылдық. Бүгінде жақын-жуығының жаназасын шығару үшін екінші деңгейлі банктен несие алған жандарды жиі кездестіретін болдық. Үстіүстіне несие алып, төлей алмай жатқандары қаншама! Қазалы жерде дастарханға тамақты самсатып қою бұрын-соңды болмаған. Мәйітке арнап ас беру үшін үлкен дастархан жаю әдетке айналса да, ол міндет деп қаралмайды. Яғни, жасалмаған жағдайда ешбір адам Алланың алдында күнәһар, мәйітке қарыздар болып қалмайды. Қайтыс болған кісіге бағыштап жоқжітікке, мұқтаж жандарға тамақ таратып, ас беру абзал. Дінімізде шамаң жетпесе де, міндетті түрде қарызданып, артық шығын жұмсап, өлі атынан үлкен мал сойып, садақа бер деген үкім жоқ. Садақаны әркім шама-шарқына қарай береді,-деді діни өкілдер. Кездесуде ысырапшылдық Алла сүймейтін іс екені сөз болды. Діннің талабын жүзеге асыру үшін имамдар мен молдаларды ел арасында ысырапшылдыққа байланысты түсіндіру жұмыстарын жүргізуге шақырды. «Тарта жесең, тай қалар, қоя жесең, қой қалар» демекші, үнемшілдік тірінің берекесін кіргізеді. Ал шариғатқа қайшы істерден аулақ жүріп, дініміздің талабын орындау – әр мұсылманға парыз.
Бүгінде өлікті жөнелту бәсекеге айналып кетті. Ертеде елде атеистік сана қалыптасқан тұста қазалы үйде молда түнімен құран аударып, қонақасыда бесалты адам ғана отыратын. Дастарханға бауырсақ, сары май, қант-кәмпит қана қойылатын. Қайғыға салынған марқұмның туыстарына қосымша жүк артылмайтын. Бүгінгі тоқшылық адамдарды тәкаппарлық пен дандайсуға итермелеуде. Сорақысы сол, отбасында бір жан дүниеден озса, туыстары оны аза тұтып, жоқтаудың орнына ала сөмкесін арқалап, базар жағалап кететін болды. Дастарханға құстың сүтінен басқасының бәрін қоймаса, көңіл көншімейтін жағдайға жеттік. Бәлкім, асарын асап, жасарын жасаған адамды сән-салтанатымен жөнелткен дұрыс шығар. Өкініштісі, он екіде бір гүлі ашылмаған біреудің жалғызы, отбасының асыраушысы – әкесі немесе бір үйлі жанды ұйытып отырған анасы көз жұмса да, кейбір адамдар дастархан төрінен табылады. Ас ішу өз алдына, төбе құйқаңды шымырлатар жоқтау айтып, қайғыдан қан жұтқан адамды жұбатудың орнына қайсыбірі тамақ асырауға келгендей қазаға келгенін ұмытып, отырғандарды әңгімеге тартатынын қайтерсіз! Өткенде біздің қалада елге сыйлы қария дүниеден өтті. Естуімізше, мәйіт оң жақта жатқанда қонақасыға кәрі-жасы бар 200ге тарта халық жиналғандықтан, марқұмның балалары амалсыз кафе жалдауға мәжбүр болған. Құранда «Туған-туысқанға, пақыр-міскінге, ғаріп-жолаушыларға ақысын беріңдер, босқа шашылмаңдар. Ысырапқорлар, шын мәнінде, шайтан жақындары. Ал, шайтан Тәңір ісіне қарсы» деп ескертіледі. Биылғы жылы ораза ғибадаты қарсаңында облысымыздың қадірменді ақсақалдары мәйітті соңғы сапарға шығарып салудаТақырыпқа тұздық: Жақында бір танысым Лебяжі ауданында қаза тапқан туысының жаназасына барғанын сөз етті. Облыстық өкіл имамның бастамасы жергілікті жерде қолдау тауып, қаралы отбасы молданың кеңесіне құлақ асып, өлікті шариғат көлемінде жөнелткен. Дастарханды қарапайым етіп жасаған. Жыртыс, киім-кешек үлестірілмепті. Діннің талабын орындаған отағасы мен отанасына молда разылығын білдірген.
(Соңы. Басы 1-бетте) Енді елді дүрліктірген осынау тақырыпқа нүкте қойылды. Бұл туралы бізге «Мәшһүр Жүсіп» қоғамдық қорының төрағасы Бақтыбай Амантаев хабарлады. - Кезінде Мәшһүр Жүсіп бабамыздың есімін Ленин көшесіне беру оңай болмағаны белгілі. Сондықтан осы көшеде шіркеу салынады деген әңгімені естігенімде, мәселенің анық-қанығын білуге бірден жер қатынастары бөліміне бардым. Ондағы құжаттарда 2014 жылғы қаңтар айында шынымен де аталған жерді шіркеу құрылысына бөлу туралы жазылған екен. Бірақ қала әкімі қол қоймаған. Содан соң әкімнің қабылдауына бардым. Александр Фе-
доровичтің бұл жайтқа қатысты пікірі көңілімді орнына түсірді. «Мәшһүр Жүсіп – әрқашан достық пен татулықты дәріптеген тұлға. Сондықтан бұл мәселенің соңы дауға айналмауы тиіс. Қаламызда бір шіркеу мен бір мешіт бар. Мұсылмандар христиан дініндегілерге қарағанда көбірек, десе де, олардың тарапынан екінші мешіт құрылысына сұраныс жоқ. Болашақта ұсыныс бола қалса, екі дін өкілдеріне де ғибадатхана бірдей салынатын болады. Шіркеу құрылысына қатысты ұсыныс облыстық деңгейдегі дінбасылардан да түскенімен, мен оны қабыл алмадым», - деді әкім.
Павлодар облысының мұсылман қауымына
ҮНДЕУ
Салт - ғасырлар бойы тарихи негізде қалыптасып, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп отыратын әдет-ғұрып, жалпыға бірдей тәртіп, ал шариғат адамзатты ынтымақ-бірлікке, мейірімділікке, Құдайға құлшылық етуге үндейтін заңдылық. Біздің салтымыз да, ғұрып-әдетіміз де атам заманнан бері ислам шариғаты негізінде қалыптасып келеді. Өкінішке қарай, соңғы кездері көптеген салттарымыз, діни рәсімдеріміз, әсіресе жерлеу рәсімі шариғаттан да, ғұрыптан да алыстап, бұрмаланып бара жатыр. Негізінде, дүние салған жанның туыстарына бес нәрсе міндет: мәйітті жуындыру, кебіндеу, жаназасын айту, жерлеу, қарызын өтеу. Қалған амалдар – қосымша ғибадат, сауап істер. Ең әуелі, адамның қайтыс болғанын жариялап, оны жылдам жерлеуге асығу керек. Мәйітті себепсіз ұстап отыру, жерлеуді кешіктіру – оның қадір-қасиетін қашыру әрі сүннетке қайшы әрекет. Намаз, әсіресе, қалалық жерлерде, өзіне жақын орналасқан жергілікті мешіттерде өткізілгені дұрыс. Мешіттерде жамағат үшін барлық жағдай жасалған. Мешіт – Алланың үйі, ол жерде оқылған намаздың, жасаған дұғаның орны ерекше. Имам (молда) мәйітті соңғы сапарға шығарып салу рәсімін барынша шариғатқа сай өткізуге тиіс. Жаназа намазында адамдарды ұзақ ұстауға болмайды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Адамдарға имам болған жағдайда, оны жеңіл өткізіңдер. Өйткені олардың ішінде жасы кішісі, үлкені, әлсізі, науқасы және мұқтажы бар»,-деген (Муслим). Намаздан бұрын айтылатын «дәлелді» сауабы мәйітке бағышталатын «тәһлил» дұғасы деп атайды. Мәйітке оқылатын дұғаның пайдасы бар. Бірақ сол дұғаны дәл жаназа намазы кезінде оқу шарт емес. Мәйіт жөнелту жолында жөнсіз, орынсыз, пайдасыз ісшаралар мұсылман қауымы үшін – харам. Сондықтан қабір басына зәулім тас, үлкен
сәнді күмбездер орнату, қашап сурет салу және сол сияқты амалдар ысырапқа жатады, сондай-ақ мұсылманның діни сенім-нанымы мен көзқарасын бұзуға әкеп соғады. Ысырапшылдық – үлкен күнә. Алла тағала: «… төгіп-шашпаңдар, Алла, ақиқатында, ысырапқорларды ұнатпайды» («Ағраф» сүресі, 31-аят),-деді. Қазалы үйге көңіл айту, көмек көрсету (мәйітті жуу, қабір қазу, жерлеу т.с.с.) - әрбір мұсылманның борышы. Пайғамбар жасына жетпей дүние салған адамның атынан түрлі киім, орамал және басқа жыртыстарды тарату мүлдем дұрыс емес. Ал үлкен жастағы адамдардың атынан берілетін «тәбәрік» садақасында астамшылдық жасамау керек. Шариғат үш күнге дейін аза тұтуға, яғни, үш күнді ғана қайғымен өткізуге рұқсат берді. Бұл күндері мәйіт иесінің қонақ күтуі, қалың елге дастархан жаюы мүлдем орынсыз. Мәйттің қырқын және жылын өткізу әдетке айналса да, ол міндет деп қаралмайды. Яғни, жасалмаған жағдайда ешбір адам Алланың алдында күнәһар, мәйітке қарыздар болып қалмайды. Дінімізде шамаң жетпесе де, міндетті түрде қарызданып, артық шығын жұмсап, өлілер атынан мал сойып, садақа бер деген үкім жоқ. Бұл жайлы Құранда: «Олар (Құдай сүйген пенделер) қаражат жұмсағанда ысырап етпейді. Сараңдық та жасамайды, өз жөнімен ғана жұмсайды» («Фұрқан» сүресі, 67-аят),-деп айтылады. Марқұмды жөнелтудегі орынсыз жасалатын жоралғыларды доғару, ысырапқа жол бермеу, пайдасыз іс-әрекеттерді тоқтату үшін белгілі бір жұмыстардың жүргізілуін уақыттың өзі талап етуде. Білсек те, іске көше алмай тұрған жәйтіміз бар. Жоғарыдағы мәселелерді ескере отырып, Павлодар облысының мұсылман қауымына төмендегі талаптар ұсынылады: - Қайтыс болған адамды күттірмей, жылдам, шариғат
талабына сай жерлеуді ұйымдастыру керек. - Жаназа намазын өзіне жақын орналасқан жергілікті мешітте шығару абзал. -«Тәһлил» дұғасын (дәлелді) жаназа намазы оқылмай бұрын, молда үйде отырған жамағатпен бірге оқиды. Құран мәйітті қабірге қойып болған соң оқылады. Митинг, панихида тәрізді жиын-жиналысқа ұқсас шариғатымызда жоқ ісшаралар өткізілмейді. -Қабір басын бай да, кедей де қарапайым түрде, бірдей үлгіде көтеруі тиіс, тасқа қашап марқұмның сүретін салуды мүлде тоқтату керек. -«Қонақасы», «үші», «жетісі», «жұмалық» секілді марқұмға арналған рәсімдерді үйде отбасы және жақын туыстарымен бірге өткізу орынды. -«Қырқы», «жылы», т.б. еске алу астарын барынша ықшам түрде, ысырап жасамай өткізу міндет. Жабдық және ауызашар дастарханы барлық елді мекенде бәріне бірдей ас мәзірімен (меню) ұсынылады: бір ыстық тамақ (ет, палау, т.б.), шелпек, бауырсақ, таба нан, май, қаймақ, құрт, қоспа, талқан, қант, сорпа, су (газдалған, газдалмаған). Осыдан басқа көптеген түрлі тағамдарды қою шариғатымызға қайшы мәңгі бітпейтін, жылдан жылға дами беретін орынсыз жарысу, мақтаншақтық және бәсекелік жолына апарып тірейді. Аталмыш нұсқау облысымыздың елді мекендерінде тұратын әрбір дін жанашыры, көзі ашық, көкірегі ояу азаматы тарапынан қолдау табады деген сенімдеміз. Осы үндеуді халыққа жеткізу, насихаттау, орындау әркімнің өз ар-ожданына, имандылығына байланысты. Осы үндеумен көптің алдына шығуды өзіміздің мұсылмандық, азаматтық парызымыз деп есептейміз. Иманымыз кәміл, бірлігіміз бекем болғай, ардақты ағайын! Павлодар облысының бір топ дін жанашырлары
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
5
Отарқа
Ораза қабыл болсын, ұстаған жан! Екібастұз қаласына арналған Ораза ұстау кестесі Рамазан оразасының ниеті: «Алла ризашылығы үшін таңнан кешке дейін Рамазан айының оразасын ұстауға ниет еттім». Ауыз ашар батасы: «Иә, Алла, сенің ризашылығың үшін ораза ұстадым. Саған иман келтірдім. Сенің берген несібеңмен ауыз аштым, ертеңгі күннің оразасына да ниет еттім. Менің өткен және келер күнәларымды кешіре көр». Маусым Сәресінің Таң Таң аяқталуы намазының намазының Шілде кіруі мешітте айы оқылуы 17.06 18.06 2.08 2.18 3.18 19.06 2.08 2.18 3.18 20.06 2.09 2.19 3.19 21.06 2.09 2.19 3.19 22.06 2.09 2.19 3.19 23.06 2.09 2.19 3.19 24.06 2.09 2.19 3.19 25.06 2.10 2.20 3.20 26.06 2.10 2.20 3.20 27.06 2.10 2.20 3.20 28.06 2.11 2.21 3.21 29.06 2.11 2.21 3.21 30.06 2.11 2.21 3.21 01.07 2.12 2.22 3.22 02.07 2.12 2.22 3.22 03.07 2.12 2.22 3.22 04.07 2.13 2.23 3.23 05.07 2.13 2.23 3.23 06.07 2.14 2.24 3.24 07.07 2.14 2.24 3.24 08.07 2.15 2.25 3.25 09.07 2.15 2.25 3.25 10.07 2.15 2.25 3.25 11.07 2.16 2.26 3.26 12.07 2.16 2.26 3.26 13.07 2.17 2.27 3.27 14.07 2.17 2.27 3.27 15.07 2.18 2.28 3.28 16.07 2.19 2.29 3.29
Күннің шығуы
4.40 4.40 4.40 4.41 4.41 4.41 4.41 4.42 4.42 4.43 4.43 4.44 4.44 4.45 4.46 4.46 4.47 4.48 4.49 4.50 4.50 4.51 4.52 4.53 4.55 4.56 4.57 4.58 4.59
Бесін намаз. кіруі
13:01 13:01 13:02 13:02 13:02 13:02 13:02 13:03 13:03 13:03 13:03 13:03 13:04 13.04 13.04 13.04 13.04 13.05 13.05 13.05 13.05 13.05 13.05 13.06 13.06 13.06 13.06 13.06 13.06
Бесін намазы
13.20 13.30 13.20 13.20 13.20 13.20 13.20 13.20 13.30 13.20 13.20 13.20 13.20 13.20 13.20 13.30 13.20 13.20 13.20 13.20 13.20 13.20 13.30 13.20 13.20 13.20 13.20 13.20 13.20
Екінті намазы
18.34 18.35 18.35 18.35 18.35 18.35 18.36 18.36 18.36 18.36 18.36 18.36 18.36 18.36 18.36 18.36 18.35 18.35 18.35 18.35 18.34 18.34 18.34 18.33 18.33 18.33 18.32 18.32 18.31
Ақшам Құптан намазы. және Ауызашар Тарауық уақыты намазы 21.22 21.22 21.22 21.23 21.23 21.23 21.23 21.23 21.23 21.23 21.23 21.23 21.22 21.22 21.22 21.21 21.21 21.20 21.20 21.19 21.19 21.18 21.17 21.17 21.16 21.15 21.14 21.13 21.12
Шілде айының 13-інен 14-іне қараған түн – ҚАДЫР ТҮНІ. Айт намазы 17 шілде күні сағат 05.45-те оқылады. Айт күндері – 17, 18, 19 шілде. Пітір садақасы - 200 теңге.
23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.05 23.00 23.00 23.00 23.00 23.00 22.55
6
Отарқа
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
Мемлекеттік қызметші күні
23 маусым – Полиция күні
Тыныштық сақшылары Бектұрған Лақадыл Мамандандырылған күзет қызметі басқармасы 2-ші полиция батальоны командирінің орынбасары, полиция майоры Серік Жайков бұл мекемеге «МАЭС-1» кәсіпорнынан келген. Алдымен кинолог болып, кейін әскери және қызметтік даярлық аға инспекторы, жедел ден қою взводының командирі болып еңбек етті. Бұл мекеменің қыр-сырына 1994 жылдан бері қанық жігіт өз басынан өткен қиыншылықтарды үнемі жастарға ақыл есебінде айтып отырады. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында айлықтың уақытылы берілмей, бірнеше ай бойы тегін жұмыс істегендерін тілге тиек етеді. Ол кейбір
Серік Жайков
жастардың тамақтың тоқтығы мен көйлектің көктігін көтере алмайтынына қынжылады.
Ел тыныштығы мен қоғамдық тәртіптің сақталуы жолында тынбай еңбек етіп
жүрген Серік ұжымына өзінің жауапкершілігімен, нағыз азаматтық тұлғасымен қадірлі. Қалмағамбет Омаров та өз жұмысын жетік білетін, жастарға айтары бар, ортасына үлгі бола білген қызметкерлерінің бірі. Мұндағы қызметіне 1991 жылдан бастап кіріскен ол батальонның шаруашылығы: ондағы барлық техника, суы мен электр қуаты үшін жауапты. Бала кезінде Қалмағамбет полиция саласына келем деп тіпті ойламапты. Қазір пайымдап қараса, осы жерде жиырма бес жылдай уақыт зуылдап өте шығыпты. Осыншама жыл бір орыннан тапжылмаған тәртіп сақшысы бірде-бір рет ескерту алмаған екен. Осыдан-ақ оның өз міндетіне қаншалықты тыңғылықты екенін аңғара беріңіз. Ұжымының бетке ұстар жігіттері - Серік пен Қалмағамбеттей сақшылар – бүкіл полиция саласының айнасы.
1992 жылғы 23 маусымда Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесі «Қазақстан Республикасы ішкі істер органдары туралы» Заң қабылдады. Бұл Қазақстан полициясының қызметі мен міндетін айқындайтын алғашқы нормативтік-құқықтық акт болатын. 2007 жылдың 5 маусымында Елбасы Н.Ә. Назарбаев өз Жарлығымен 23 маусымды Полиция күні деп бекітті.
Осы мерекеге орай Павлодар облысы МКҚБ 2-ші полиция батальонында мерекелік іс-шара ұйымдастырылды. Тәртіп сақшыларының басын қосқан салтанатты жиын өтіп, еліне адал қызмет еткен бірқатар полицейлер марапатқа ие болды. Салтанатты шараға қатысқан Павлодар облысы МКҚБ 2-ші полиция батальонының командирі, полиция подполковнигі Ж.Қ. Бейсембаев тәртіп сақшыларын құттықтып, қуаныш иелерінің бірқатарын салтанатты жағдайда марапаттады. Атап айтқанда, полиция старшинасы
Ж.Шанкотов, полиция аға сержанты Д.Жапаров, полиция сержанты А.Әбдрахманов, полиция сержанты Р.Алиуллов грамоталармен марапатталды, полиция кіші сержанты А.Ысқақовқа, полиция кіші сержанты Т.Құсайыновқа, полиция кіші сержанты М.Тәшімовке алғыс жарияланды және 75 полиция қызметкеріне ақшалай көтермелеу тағайындалды. Салтанатты жиын соңы мерекелік концертпен жалғасын тапты. Н.Рысқалиев, МКҚБ 2- ПБ ӘҚД жөніндегі аға инспекторы, полиция аға лейтенанты
Қызметіміздің артықшылығы тұрақтылықта Ж.ӘБДІКӘРІМ Екібастұз қаласы әкімдігінің халықты жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің басшысы Татьяна Тарасова - журналистерге жақын адам. Қызметтері белгілі бір шеңберде ғана өріліп жататын мемлекеттік қызмет саласының адамдары әртүрлі. Журналистерден қашқақтайтындары да, қа-тал мінезділері, тіпті өркөкіректері де жетерлік. Ал Татьяна Алексеевна болса тым қарапайым, былайша айтқанда, «қолжетімді» басшы. Әлдебір сұрақтармен қоңырау шала қалсаңыз, ол мәселені кейінге қалдырмай, болмаса қоластындағы қызметкерге ысыра салмай, бірден бәрін өзі түсіндіре жөнеледі. Үнемі сандар мен мәліметтердің арасында отыратын, бос уақыты тым тапшы Татьяна Алексеевна мемлекеттік қызметші күні қарсаңында бірнеше сұрағымызға жедел жауап беруге уақыт тапты. - Татьяна Алексеевна, мемлекеттік қызметте жүргеніңізге қанша жыл болды? - Мен бұл салаға 1984 жылы келгенмін. Яғни, 30 жыл болды. - Бұл сала сізге несімен қызық? - Әлеуметтік сала – мейлінше күрделі сала. Оның жұмысы нақты бір адамның басындағы жағдайды шешуге бағытталған. Яғни, жұмыс нәтижесі көзге көрініп тұрады. Менің қызметім осынысымен бағалы. - Мемлекеттік қызметтің артықшылығы
деп нені атар едіңіз? - Тұрақтылық. Өз-өзіңді жетілдіруге деген қажеттілік, мансап мүмкіндіктері. - Үнемі қатып қалған бір шеңберде жүруден жалығып кетпейсіз бе? Әлде, керісінше, темірдей тәртіп ұнай ма? - Мемлекеттік қызметтің өзі темірдей тәртібімен қымбат. Оған шыдамағандарға басқа жол таппай болмайды. - Өмірлік ұстанымыңыз қандай? - Менің ұраным – «Өзіңе тілемегенді өзгеге тілеме». Өтірік, сатқындық және екіжүзділікті қабылдай алмаймын. - Бос уақытыңызда айналысатын сүйікті ісіңіз бар ма? - Бос уақытымның бәрін бұрын гүл баптауға, ит өсіруге және кітап оқуға арнайтынмын. Ал қазір немерем Танюшадан басқаға көңіл бөле алмаймын. - Отбасыңыз жайлы да біле отырсақ... - Мұнда ата-анам 1967 жылы Қарағандыдан көшіп келген. Марқұм әкем Гирин Алексей Ермолаевич «Южный» кенішінде еңбек етті. Анам Гирина Раиса Никифоровна – зейнеткер. Мен 1975 жылы №3 мектепті бітіріп, одан соң Томск политехникалық институтында білім алдым. Екі балам бар. Ұлым Артем атасының жолын қуып, «Богатырь Көмір» ЖШСінде еңбек етіп жүр. Қызым Оксана –Новосібірде жобалаушыинженер болып жұмыс істейді. Үш немере сүйдім, ең үлкені 20 жаста, екіншісі 6-да. Ал Танюша 1-ден жаңа асты.
Қалмағамбет Омаров
Үздіктерге - сыйақы
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
Отарқа
7
«Наркескен» журналистикалық байқауына Техника мен технологияның дамыған заманында ұлттық құндылықтарымыздың мәні жоғалып бара жатқаны қорқыныш тудырады. Бұл сөздердің жаны бар, әрине. Соңғы кездері аға буын өкілдерінен «Менің келінім маған ұнамайды. Жұрттың келінін қарашы!» деген сөздерді естуге құлағымыз да үйреніп кеткен сыңайлы. Бүгінгі заман көшінен қалмаған біздің үйіміздің төрінде «LG», «Samsung» сынды көмекшілердің салдарынан шаңыраққа түскен келінге айтар міннің болуы заңды құбылыс сияқты. Әрине, көпке топырақ шашпаймыз. Бұл жайт шаңырақтың шайқалуының да себебі болуы мүмкін. Ажырасудың алуан себебі болғанымен, түп-төркіні тереңде десек, артық айтпағандық болар. Материалдық қиындықтар, мінездің жараспауы – қарапайым мысалдардың бір парасы ғана. Тіпті «келіншай құя алмадың!» деп шу шығарып, кеше түскен келінін төркініне қайтару жағдайлары туралы да естіп жүрміз. Бұл жалғызбасты әйел, толық емес жанұя сынды қоғамдық дерттің белең алуына септігін тигізетіні хақ. Осылардың тізімін тірі жетім ұл мен қыз жалғастырады. Сол себепті елімізде қоғам-
Зейнеп ападай келіндер көбейе ме?
дағы келеңсіздіктерді азайту, ұлттық салт-дәстүрлерді насихаттау және дәріптеу мақсатында түрлі клубтар, мектептер ашылуда. Міне, мұндай жағдайда келіндер мектебі білім мен білікті жетілдіруге көмек болмақ. Ұзын сөздің қысқасы, келіндер мектебі бүгінгі қоғамның қажеттілігі болып отыр. 2013 жылы Алматыда еліміз бойынша алғашқы келіндер мектебі ашылған. Бұл мектептің түлектері Қазақстанның үздік келіні байқауына да жолдама алатын болды. Идея авторының айтуынша, келіндер мектебін ашуға деген ниеттің пайда болуына еліміздегі отбасылық жағдайлар сеп болды. Сонымен қатар, елімізде тұрмыс құра алмай жүрген кәрі қыздардың көбейіп бара жатқаны себеп болған. Алматылық азаматтардың тәжірибесі павлодарлықтарды да қанаттандырған сыңайлы. Дәл осындай мектеп Қазақстан мұсылман әйелдер лигасы өңірлік филиалы жанынан «Мейірім» деген атаумен өткен жылдың қыркүйек айында ашылған. Бүгінгі күнге дейін мектептің
Бүгінгі көрерменді көк жәшік арқылы арбап алған үнді фильмдерінің бірінде атастырылған жігіті тастап кеткен шолжаң қыз өзінің тамырын кесіп тастады. Сондағы мақсаты - өмірмен қош айтысу емес, бар болғаны ел назарын өзіне аудару. Ең бастысы, жігіттің көңілінде өзіне деген аяныш сезім тудыру. «Қайтып кеп қалар ма екен» деген құйтырқы ой. Осы фильмді көргенде былтыр ғана дүйім жұртты дүрліктірген Баянауылдың мектеп-интернатында оқушы қыздың өз-өзіне қол салып, өмірін қию оқиғасы еске түсті. Қайғылы оқиға соңынан бір топ ұстаздың жұмыстан шеттетілгені жұртшылық жадынан өше қойған жоқ. Марқұм қыздың ата-анасы қайғыдан қан жұтып жатқанда, жұртшылық көшеде түрлі болжам жасап, шуылдасып жүрді. «Мұғалімдер ұрсып маза бермепті» деген еспе сөз де көп айтылды. Осындай жайттарды ой сүзгісінен өткізсең, суицид атаулының қаптап кетуіне қоғамнан да кінәрат бардай көрінеді. Үлкендерден естуімізше, бұрын өзінің өмірін өзі қиған адамға жаназа шығарылмайды екен. Және оларды бөлек жерлеген деседі. Мұның бәрі Алла берген өмір атты қайталанбас әрі қымбат сыйлыққа пенде атаулының қол сұғуға батылы бармауы үшін, ондай суық әрекетке әркім шошына, жирене қарасын дегеннен туған болар. Кім білсін, көпшілікке ортақ қабірстаннан орын бұйырмай, аулақта шошайған бейіттерді көрген адам «мына жерге түсуден сақтасын!» деп, өзін-өзі жақсы ойларға итермелейтін болар. Тағы бір ескеретін жайт, ертеректе асылып немесе терезеден секіріп яки басқа жолмен өз-өзіне қол салған адамның қалай өлгені аса жасырын ұсталып, көпшілікке жария етілмейтін. Тілдік қорымызға соңғы жылдары сумаңдай енген «суицид» термині, өкінішке қарай, бүгінгі бір аса үйреншікті сөзге айналып кетті. Шыны керек, бұл сөздің танымал болуына өз әріптестеріміз – журналистер қауымы да ерен еңбек сіңіріп жіберген секілді. Өйткені ондай жағдай орын ала қалса, жерден жеті қоян тапқандай, эфирден «пәлен қалада пәленше деген оқушы өз-өзіне қол салды» деп жар сала жөнеледі. Бір
ақ жаулықты аналары өңірдің 300-ге жуық келініне шаңырақтың шаттығын сақтап, отбасының ұйытқысы болудың әдіс-тәсілін үйреткен. - Ұрпақ сабақтастығын сақтауды мақсат еткен келіндер мектебінде қазіргі таңда тұрақты түрде 10-ға жуық келін салтдәстүр мен ұлттық мұраны меңгеруде. Сонымен қатар, алты ай ішінде аймақтың 300-ге жуық келініне ас әзірлеу, ене мен келіннің тіл табысуы, отбасын сақтау бойынша және психологиялық тұрғыдан түрлі көмек көрсетілді. Мақсатымыз – өзіне де, өзгеге де уақыт бөле алатын пысық та инабатты, дәстүр мен салттан мақұрым емес, мәдениетті келін тәрбиелеу, - дейді үкіметтік емес ұйымның жетекшісі Бақытжамал Максилова. Мұсылман әйелдер лигасы өзінің жеке сайтын ашуды жоспарлап отыр. Бұл интернет ресурс жастар тарапынан көптеген өзекті сұрақтар туындайтындықтан, онлайн режимінде бір мезетте пікір алмасуға мүмкіндік бермек. - Техника мен технологияның дамыған заманында бүгінгі күннің келіні салт-дәстүрге берік болуы тиіс. Ең бастысы, әрбір қыз бала тұрмысқа шықпас бұрын отбасы махаббаттан
құрылуы керек екенін есінде сақтағаны жөн. Махаббат бар жерде бақыт пен дәулет де болады. Қыздарымыз қызмет пен отбасын қатар алып жүріп, ата-енесінің, жолдасының көңілінен шығу және мінсіз келін атану үшін сабырлық сақтап, биязы мінезден таймаса деген тілек бар, - дейді Б. Максилова. Мектеп мүшелерінің айтуынша, қазіргі таңда ақылкеңес сұрап, хабарласатын келіндердің саны артуда. Солардың бірі – Анар Қаражанова. – 20 жасымда ата-баба дәстүрін құрмет тұтатын үлгілі шаңыраққа келін болып түстім. Өзім Оңтүстік Қазақстан облысының тумасымын. Тағдырдың жазуымен Павлодар жерінің келіні атандым. Жалпы, келін болу ілімін игеру қиын болған жоқ. Өйткені мен «дала академиясын» тамамдадым. Дегенмен бүгінде замандастарымның арасында ас әзірлей алмау, тұрмысқа кеш шығу үрдісі белең алуда. Мансап қуып, отбасын құруды екінші орынға қойып қоятындар бар. Сондықтан үй жұмыстарына, жақсы тамақ жасауға, жақсы келін атануға тәжірибе жетіспей жатады. Міне, осындай кемшіліктің орнын толтыру үшін келіндер мектебі қажет деп
ойлаймын. Келіндерге көмек беру мақсатында осы мектепке келіп, жұмысына атсалысудамын, - дейді ол. Бейресми ақпараттарға сүйенсек, Қазақтанда әр үшінші отбасының соңы ажырасуға ұласады. Ал бір некенің орташа жасы 5 жылды құрайды-мыс. Алаңдатарлық жайт. Осындай жағдайдың қалыптасуына жаһандануға мойынсұнған заман септігін тигізуде. Бұл қолтаңбаны бүгінгі ұрпаққа қарап-ақ байқауға болады. Сырттан келген мәдениеттің әсерінен ұлттық мәдениетімізден алыстап жатқандаймыз. Сондықтан жазылмаған дала заңымен ұрпақ тәрбиелейтін ғұрыптық институттарды жандандыра түссе, ұтарымыз көп. Солардың бірі – келіндер мектебі. Бәлкім, осындай институттардың арқасында қазақтың қаһарман ұлы Бауыржан Момышұлының келіні Зейнеп Ахметовадай үлгі тұтар аналарымыз көбейер. Ақмарал Есімханова, Pavlodarnews ақпараттық агенттігінің тілшісі, Павлодар қаласы
Суицид «сәнге» айналмасын десек... ғана мысал келтірсек, жоғарыда айтып өткен Баянауылда көз жұмған қыз баланың жаназасын: ортадағы қызыл пүліш жабылған мәйітті, марқұмның туыстарының мұғалімдерді кінәлап сөйлеген сөздерін жарқ-жұрқ еткізіп, теледидарға түсіріп, жалпақ жұртқа ұсынды. Ал біздің қазақ әдетте өлікті бейнетаспаға түсіртіп, жарнама құсатып желпілдете жариялауға әуес халық емес еді. Оның үстіне, ашу үстінде, қайғы кешіп тұрып адам не айтпайды? Біраз уақыт өткен соң сол эфирден айтқан сөздеріне әлгі адамдар өкініш білдірулері де мүмкін емес пе? Қазір біз «ҰБТ-де ұпайды аз жинағандықтан суицидке барды», «мұғалімдермен ерегесіп өмірін қиды» деген суық хабарға таңғалмайтын кезге жеттік. Өйткені мұндай тіркестер мен сөйлемдерді селт етпестен көпшіліктің санасына өзіміз сіңіріп жүрміз. Содан барып жасөспірімдерде «е-е-е, мына бір қыздың өлгеніне адамдар дүрлігіп жатыр. Бар назар сонда. Мен де өз мұғалімдерімді қинап алайын» деген ой тууы мүмкін. Ол жоғарыда аталған үнді кейіпкері сияқты қоғам назарын өзіне аударып, әлдебіреулерді жай ғана үрейлендіруге тырысуы және өз әрекетінің салдарын болжай алмауы мүмкін. Тіпті кейбір балалар «ҰБТ-ден жақсы баға алатын бол» деп құлақ етін жеген ата-анасына ренішін суық әрекет арқылы жеткізуге ұмтылуы ғажап емес. Өйткені олар үлкендердің (әсіресе, мұғалімдердің) суицид деген суық сөзден сескенетінін теледидар арқылы біліп алған. Рас, бүгінгі таңда жалпақ жұрт суицид себептерін, онымен күресу жолдарын таба алмай әлек. Әйтеуір осындай бірлі-жарым оқиға орын алғанда қоғам осы бір мәселені еске түсіріп, әр жерде психологиялық семинарсымақтар ұйымдастырады. Соған қарап келесі жолы мұндай оқиға қайталанбайтындай әсерде боласың. Бірақ жүйелі жұмыс болмаған соң, суицид сөзі келесі қай-
ғылы жайт орын алғанша ғана ұмыт қала тұрады. Сандарды сөйлетер болсақ, қазір Қазақстан жасөспірімдер суициді көрсеткіштері жағынан ТМД елдерінің арасында бірінші орында. Мәселен, былтыр Қазақстанда үш мыңға жуық суицид тіркелді. Біздің облысымызда 2012 жылдан бері қарай 186 адам өз жанын қиған. Олардың 157-сі – жастар. Ал 2015 жыл басынан елімізде 70тен аса жасөспірім осындай қадамға барды. Павлодар облысы да биылғы жылы суық хабардан кенде болмады. Мәселен, Май ауданы ішкі істер бөлімінің аға сержанты өзін табельді қаруымен атып жібергелі көп уақыт өте қойған жоқ. Сол сияқты, журналистер қауымының «Павлодар колледжі студенті баянсыз махаббат үшін өз-өзіне қол жұмсап, өлім алдындағы хатын қалдырған» деген жайсыз жаңалық таратқаны да күні кеше ғана. Бірақ онымен жыланша сумаңдап, қоғамға уын байқатпай шашқан суицидтің алдын ала алдық деуге қандай негіз бар?! Суицидтің нақты бір себептерін түстеп айту да қиын. Ол тұқым қуалап келуі де, жай ғана еркеліктен болуы да ықтимал. Есте тұтарлық жайт: мамандар өз-өзіне қол жұмсауға дәті баратындардың арасында психикалық дертке шалдыққандардың үлесі 2-5 пайыз ғана екендігін айтады. Иә, соңғы жылдары елдегі экономикалық жағдайдың да суицидті өршітуге «септігі» молынан тиді. Несиесін жаба алмаған өз жерлестеріміздің ішінде де мойнына арқан ілген немесе жоғарғы қабаттан секіріп кеткен апталдай азаматтар баршылық. Алайда кедейлік те суицидке түпкілікті себеп емес, өйткені ақшалы адамдардың арасында да ондай жайттар толып жатыр. Түпкілікті себепті, меніңше, адам санасының солқылдақтығынан іздеу керек. Және біздегі имани тәрбиенің әлсіздігін мойындамасқа болмас. Бір-екі молданың құрғақ уағызы суицидпен күресте қауқарлы бо-
ла алмайтынына көз жеткізетін уақыт келді. Шетелдіктер адамның жан дүниесіндегі дағдарыс пен күйзелісті анықтайтын компьютерлік зерттеулер ойлап тауып жатыр. Оның да нәтижесін уақыт көрсете жатар, дегенмен, техника адам жанының жай-күйін дөп басып анықтайтынына әзірге қоғам толық сене алмайтын сияқты. Біздің қоғамда әлі күнге дейін ақсап тұрған үлкен мәселе – психологиялық қызмет. Психологиялық қызмет әлсіз демей-ақ, тіпті жоқ деп кесіп айтуға болады. Қазір ҰБТ-де жинаған ұпайы сол салаға сәйкес келген немесе жоғары оқу орнын таңдағанда басқа ғылымға шамасы келмеген кездейсоқ адамдар психолог маман болып шыға келеді. Олар оқуды сырттай тәмамдап алған соң мектептерде сүйретіліп жүре береді. Ал шетелде екінің бірінде психолог бар. Біздің облыстан кәсіби психолог іздесеңіз, нашақорлық немесе дағдарыстық орталықтардан бірлі-жарым психолог бой көрсетеді. Және көбі орыстілді. Ал қарапайым жұртшылыққа кез келген уақытта көмекке жетіп келетін психолог әзірге арман болып қалып отыр. Меніңше, Қазақстанда психологиялық қызмет әбден пісіп-жетіліп, бұл салаға өз ісіне аса ынтызар, алдына келген адамның жан дүниесін бес саусағындай білуге ұмтылатын және қызметінен ләззат алатын мамандар келмейінше, суицид тақырыбы түбегейлі шешілмек емес. Қазіргі статистикалық деректерде қаз-қатар сап түзеген сандар бұл проблеманың шынайы бейнесін аша алмайды. Қоғам білікті психологтармен байығанда ғана суицидті барынша зерттеуге мүмкіндік тумақ. Ал толық зерттелмеген сала қоғамымыздың қотыры болып қала бермек. Қанат Титан, Баянауыл аудандық «Баянтау» газетінің тілшісі
8
Отарқа
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
Кәсіби мерекеңізбен, ақ желеңді абзал жан!
р е іг р ә д і т к і й ү с Біздің
ұсақ-түйек жұмыстарды айтқызбай-ақ өзі істейді екен. Өзі құралпы қыздар қуыршақпен алданса, ол кішкентай қобдишасын сүйреп дәрігер ойнағанды ұнатыпты. Балалық шақтағы арманы жас қызды Алматы қаласындағы медициналық институтқа жетелеп әкеледі. Сәния Шәкібайқызы институтта Ұлы Отан соғысы кезінде Мәскеуден, Ленинградтан, Украинадан, Польша-
жүрекке күрделі операция жасаған адам. Ол лекциясында ерінбей-жалықпай адамның ағзасының суретін салып көрсететін. Адамгершілігі жоғары еді. Институтқа 300 адам түссек, соның 91 пайызы ер балалар болатын. Олардың басым көпшілігі оңтүстіктен. Орысшаға шорқақ. Куратор оларды сабағы тәуірлеу, орысша жетік сөйлейтін студенттерге бекітіп, көмектесуді тапсырды. Соның нәтижесінде дәрігерлік мамандықты бәрі игеріп шықты. 10 жылдан кейін студенттер кездесуі өтті. Біз орысшаға үйреткен курстастарымыз өзімізді сөзден жаңылдырды. Бұл – сол кездегі сапалы білімнің көрінісі. 1959 жылы дәрігерлік институтты ойдағыдай аяқтаған Сәния Шәкібайқызы құрбыларымен бірге Вьетнамға баруға құлшыныс білдіріп, еріктілердің қатарына жазылады. Ол уақытта Вьетнамда
дан қоныс аударған беделді профессорлардың алдын көреді. Сонымен бірге академик А.Н.Сызғанов, профессор Ж.Б.Өтегенова, академик Қаныш Сәтбаевтың қызы, профессор Ханиса Қанышқызы, профессор Райхан Әбікеш, профессор Раушан Әбікейқызы жас қыздың кәсіби дәрігер болып қалыптасуына әсерін тигізеді. -Кафедра меңгерушісі, Қаныш Сәтбаевтың ағасының қызы Раушан Әбікейқызы бізге хирургиядан сабақ берді. Өте білімді, мәдениетті адам болатын. Емтихан тапсырып жаттық. Басына шляпа, қарына плащын ілген орта жастардағы ер адам менің кезегім жеткенде жақындап: «Сіз Раушан Әбікейқызына Әлкей Марғұланның келгенін жеткізе аласыз ба?» - деді ізетпен. Мен кабинетке кірген соң Раушан Әбікейқызына сыртта Марғұланның күтіп тұрғанын айттым. Раушан Әбікейқызының жүзі жадырап сала берді. Қыс-жаз демей қазба жұмыстарымен жүретін Әлкей Марғұланмен отбасы сағына қауышатынын түсіндім, - дейді қарт дәрігер өткен күндердің тұңғиығына бойлап,- академик Сызғанов - Кеңестер Одағы кезінде алғаш рет
77 жылдары эндокринолог болып еңбек етеді. 1971 жылы емхананың терапевтік бөлімшесіне меңгеруші болып тағайындалады, бір мезетте эндокринологиялық науқастарды қабылдауды жалғастыра береді. 1976 жылы бас дәрігердің емханалық жұмыс жөніндегі орынбасары, 1986 жылы пульмонологиялық бөлімшенің меңгерушісі қызметтерін атқарады. Сәния Шәкібайқызы 19591986 жылдар аралығында Алматы, Новокузнецк, Харьков, Ташкент, Ленинград, Ялта, Мәскеу қалаларында жүрек, өкпе, эндокринология ауруларын емдеудің жаңа технологиясы бойынша өткен семинар-курстарға қатысады. Кеңес Одағының түкпір-түкпірінен келген дәрігерлерге медицина саласында ғылыми жаңалықтар ашып, бүкіл әлемді мойындатқан Сәния Шәкібайқызы мен Халел академик Е.И.Чазов, профессорлар Бекбергенұлы - жас мамандар Н.В.Тутов, А.Н.Кокосов, М.А.Злыдсоғыстың өршіп тұрған кезі. ников, А.Н.Алешин лекция оқып, Қарындасының шешімін естіген бойда тәжірибелерімен бөліседі. ағасы Серік шақырып алады да: «Сәния, Сәния Шәкібайқызы өзінің оқығансен қызбалыққа салынба. Саған дейін дарын тәжірибеде де дұрыс қолдана Вьетнамға барамыз деп ұшаққа отырған білді. Ұстаздарымен тіл табыса білген мәскеулік, ленинградтық дәрігерлерді екібастұздық дәрігер ауыр науқасқа аспанда атып түсірді. Ұшақтың күлі де шалдыққан екі адамды Ленинградқалмады. Бұл құпия мәліметті біз ғана тың, бір науқасты Мәскеудің озық клибілеміз», -деп райынан қайтарады. никаларында емдетуге қол жеткізді. Сәния Шәкібайқызы ағасының досы - Ұзақ жылдар бойғы тәжірибемнен Халел Хамметовпен көңілі жарасып, көз жеткізгенім – науқастардың Павлодарға аттанады. Әуелде қалада көпшілігі дәрінің нұсқаулығын оқуға тәжірибе жинақтаған ол кейін ерінің салғырт қарайды. Мен сондайқызметінің ауысуына байланысты да науқастарға дәрі-дәрмектердің Төртқұдық кен өндіру комбинатын- ғылыми орталықтарда дайындада учаскелік дәрігерлікке қызметке латынын, сынақтан өткізілетінін, тұрады. Мұнда Сәния Шәкібайқызы нұсқаулығындағы кері әсерді жіті оқу ауыл тұрғындары күндіз шақырса да, қажеттігін түсіндіретінмін. түнде шақырса да, бас тартпайтын. Бүгінде дәрігер мен науқастың араДәрі-дәрмек салынған сөмкесін ұстап, жігі ашылып бара жатқандай. Науқас науқастың жанынан табылатын. Ол терапевттің алдына келгенде, алдымен балаларды да, ересектерді де емдеді. көзін, құлағын, мұрнын қарайтыңбыз. Терапевт үшін де, невропатолог үшін Қазір қайсыбір дәрігерлер науқастың де қабылдау жүргізді. Қиын жағдайда денесіне қолын тигізбестен диагноз тәуекелге барып, әйелдерді де босан- қояды. Бұл – дәрігер немқұрайдылыдырды. ғы. Немқұрайдылық соңы қайғылы 1963 жылы Екібастұз қаласындағы оқиғаға соқтырады, -дейді қарт №1 аурухананың емхана бөлімшесіне дәрігер. терапевт болып ауысады. 1970-
«Екібастұздың көру үшін көмірін, Екібастұзға бұл екінші келуім, Екібастұзда екінші рет қарсы алды, Ізетті інім, Ибалы жас келінім. Жандар екен толқып жатқан жаны күй, Балалары балаусадай бәрі ылғи, Көкірегінде көтерілді күн болып, Сәске түстің сәулесіндей жарық үй... Дария ЕРҒАЗИНА Бұл өлеңді кезінде қазақтың талантты ақыны Сырбай Мәуленов ұзақ жылдар бойы медицина саласында еңбек етіп, ел алғысына бөленген білікті дәрігер, қаламыздың құрметті азаматы Халел қажы Хамметовпен жарты ғасырдан астам ғұмыр кешіп келе жатқан асыл жар, аяулы ана, қамқор әже Сәния Шәкібайқызына арнапты. Кейін бұл өлең «Сәуле» деген тақырыппен Сырбай Мәуленовтің «Жасыл жұлдыздар» атты кітабына енген. Халел қажының рулас туысы, қазақтың абыз ақыны Мұзафар Әлімбаевтың 60 жылдық мерейтойына алыстан ат арытып Жұбан Молдағалиев, Қадыр Мырза Әли, Сағи Жиенбаев, Қабдыкәрім Ыдырысов сынды арқалы ақындар келсе керек. Сол сапарында ақын-жазушыларды Хамметовтер отбасы өз шаңырағында күтіп алады. Ел аузына енді ілігіп келе жатқан жастардың, әсіресе, Сәнияның кішіпейілдігіне, ізеттілігіне риза болған меймандардың ішінде Сырбай ақын келініне жырдан ескерткіш орнатады. Шығыс Қазақстан облысы Тарбағатай ауданы Ақжар ауылында дүниеге келген Сәния Шәкібайқызы зиялы отбасында тәрбиеленді. Әкесі Шәкібай ескіше сауат алған. 1920 жылы Павлодар қаласындағы мұғалімдер даярлайтын курста білімін жетілдіреді. Сол жылдары Шәкібаймен бірге баянауылдық Әлкей Марғұлан, Хаммет Бекбергенов (Халел қажының әкесі), Ешмағанбет Құнанбаев та оқыған екен. Шәкібай Байғұланұлы өмірінің соңына дейін білім беру саласында қажырлы еңбек етеді. Шәкібай өмірлік жары Сәбира Ғимадиқызымен Серік, Роза, Сәния атты ұл-қыздарын өсіріпжеткізеді. Саналы ғұмырын мемлекеттік қауіпсіздік қызметіне арнаған Серік Шәкібайұлы полковник шенінде отставкаға шыққаннан кейін Қостанай облыстық мемлекеттік қауіпсіздік комитеті бастығының орынбасары қызметін атқарады. Отставкаға шыққан соң «Үлкен Түркістанның күйреуі», «Көтеріліс», «Чрезвычайное комиссия» атты кітаптары жарық көреді. Әпкесі Роза Қазақ педагогикалық институтын математика факультеті бойынша тәмамдап, Алматы қаласындағы құрылыс техникумында дәріс берді. Розаның жолдасы Балтабек Зағитов – тарих ғылымдарының кандидаты. Шәкібайдың отбасында кенже қызы Сәния жас кезінен зеректігімен, ұстамдылығымен ерте көзге түседі. Ата-анасын қас-қабағынан ұғатын ол
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
Таңғы сағат 7.30-да жұмысқа келу Сәния Шәкібайқызы үшін бұлжымас заңға айналды. Ол емделіп жатқан адамның темекі тарту секілді жағымсыз әдеттерге бой ұруын үнемі назарда ұстайтын. -Бірде қызық оқиға орын алды. Әдеттегідей жұмысқа ертерек келіп, түнгі ауысымда кезекшілік еткен медбикеден науқастардың хал-жағдайын сұрастырдым. Медбике екі кісілік палатада жатқан екі соғыс ардагерінің тыйым салғанына қарамастан темекі тартатынына шағым түсірді. Мен науқастың бірі Владимир Ильичті шақырып алдым да, темекі тартуды жалғастыра берсе, емнің қонбауы мүмкін екенін ескертіп, шылымның денсаулыққа зияны туралы айта бастап ем, кабинетке кірген медбикелердің бірі: «Надежда Константиновнаны жеткізді. Оны қайтеміз?» - демесі бар ма. Соны естіген ардагер: «Оны не ойланатыны бар? Владимир Ильич қайда болса, Надежда Константиновна да сол жерде болуы тиіс», - деді қуақыланып. Оның сөзін естігенде, бәріміз күліп жібердік,-дейді Сәния Шәкібайқызы сол күндерді жымия еске алып. «Дәрігер Сәния өз жұмысын жантәнімен жақсы көргендіктен шаршапшалдығуды білмейтін. Ол ертемен келіп, науқасты қарап, емін белгілейді. Институт бітірген жас мамандарды үйрету де оның міндетіне кіретін. Медициналық ақпараттық-насихаттық жұмыстарды ұйымдастыру, аурудың себебі мен салдарын анықтау сынды қосымша жұмыстар да мойын бұрғызбайтын. Ол Екібастұз өңірінде денсаулық сақтау саласының дамуына айрықша еңбек сіңірді. Тынбай еңбек ете жүріп, кәсіби тұрғыдан жетілді, шеберлігін шыңдады». Сәния Шәкібайқызы жайлы әріптестерінің әр жылдары жергілікті газеттерде жазған мақаласы осы пікірге тоғысады. (Газет көлемі көтермегендіктен біз әр мақалаға жеке тоқталуды жөн көрмедік). Оның ұзақ жылғы қажырлы еңбегі ескерусіз қалмай, 1971 жылы Қазақ КСР Денсаулық сақтау министрі Т.Шармановтың атынан жеделхат табысталып, жоғары мемлекеттік атаққа ие болды, өңірінде «Үздік еңбегі үшін» медалі жарқырады. Денсаулық саласының үздігі атанды. Отыз бес жылдан астам медицина саласында еңбек еткен Сәния Шәкібайқызының әр жылдары алған құрмет грамоталары мен алғыс хаттары – адал еңбегінің айқын көрінісі. Қазақ жазушысы Шерхан Мұртазаның: «Дүйім жұрт сөзін тыңдап, пікіріне құлақ асқанды абыз дейді. Ауыл-аймаққа әмірі жүретінді ақсақал атайды. Ал елдік сананы қалыптастыра алмай, ауыл-аймақ күйбеңінің шырғалаңында жүргенді шал дейді»,-деген сөзі бар. Сәния Шәкібайқызының ері Халел қажы Хамметов - бүгінде абыз дәрежесіне жеткен ақсақал. Еліне тұтқа болған азамат Сәниядай асыл жарын «Бағыма кездескен жан» деп, қадіріне жете білді. Хамметовтер отбасы – ұрпағымен бақытты. Өкінішке қарай, әулеттің үлкен ұлы Марат 50 жасында мезгілсіз дүниеден өтті. Қыздары Гүлжан - Алматы қаласында жоғары санатты хирург. Жанна – музыка маманы, концертмейстер. Кенже ұлы Данат - маркшейдер. Ұлдары мен қыздарынан немережиен сүйген қазыналы қарттардың мағыналы өмірі – қазіргі ұрпаққа үлгіөнеге.
Отарқа
Мереке қарсаңында
Білікті мамандарға ризашылығым шексіз «Денсаулықтың қадірін ауырғанда білерсің» демекші, Екібастұз қаласындағы перзентхана жанындағы гинекология бөлімшесі жайлы жағымды пікірлерді жиі еститінмін. Соңғы уақытта денсаулығым сыр беріп, дәрігерлер «күрделі ота жасау қажет» деген шешімге келді. Көп ойланбастан Екібастұздағы білікті дәрігерлердің көмегіне жүгінуді жөн көрдім. Гинекологияның реанимация бөлімшесінде 3 маусым күні бас дәрігердің ем ісі жөніндегі орынбасары Т.Санжаревская, гинекология бөлімшесінің меңгерушісі А.Сүлейменова және жас маман дәрігер Жанна Болатқызы маған күрделі операция жасады. Операция сәтті өтті. Сондай-ақ тек мені ғана емес, палатадағы науқастарды күні-түні назарда ұстап, денсаулықтарын жіті қадағалаған жансақтау бөлімшесінің анестезиологы Меруерт Дүйсенбайқызы бастаған ұжымға басымды иемін. Дәрігерлердің кәсіби шеберлігі - бөлек әңгіме. Мен мұндағы қызметкерлердің адамгершілігі мен адалдығына тәнті болдым. Олар жылы сөзімен, мейірімімен менің жаныма шипа болып, қолдау танытты. Сонымен бірге медбикелер Қарлығаш, екі Мәдина, Маргарита, Жақсылық, тазалықшылар Динара, Баянның қызметі де көңілімнен шықты. «Жылы сөз – жанға дәрі» дегендей, мен ауруханадан көңіліме нұр ұялап, қанат бітіп, сауыққандай күйде оралдым. Айта кетерлігі, мен осы күндері тек аурухана аспаздары даярлаған асты іштім. Дәмі тіл үйірді. Сіздерді шын жүректен кәсіби мерекелеріңізбен құттықтаймын, ақ халатты абзал жандар! Отбасыларыңызға құт-береке, баянды бақыт, толағай табыс тілеймін! Ізгі тілекпен: Жанара Канкина
9
Ж.БАЙМЫРЗА Медицина қызметкерлері күні қарсаңында облыс әкімі Қанат Бозымбаев аудандар мен қалалардың медицина мекемелеріне жаңа жедел жәрдем көліктерін тарту етті. Бұл көліктерді сатып алуға 71 миллион теңге қаржы жұмсалған. Жаңа көліктерге Екібастұз өңірінен қалалық аурухана мен №3 емхана қол жеткізді. - Қазір үйдегі науқастарға дәрігерлер ғана емес, медбикелер де қызмет көрсетеді. Бұл дәрігерлерге түсетін жүктемені азайтты. Жаңа көліктің де пайдасы үйдегі науқастарға көбірек тиетін болады, - дейді №3 емхананың бас дәрігері Клара Сәкенова. *** 11 маусымда №6 лицей-мектебінің стадионында медицина қызметкерлері командалары арасында халықтық, ұлттық және жазғы олимпиадалық спорт түрлерінен ІІ қалалық кешенді спартакиадалық сынаққа шағын футболдан біріншілік өтті. Жарыс қорытындысы төмендегідей: 1-орында – «Медициналық колледж» құрама командасы; 2-орында – «Емханалар құрамасы»; 3-орында – «Екібастұз қалалық ауруханасы»; 4-орында – «Жедел жәрдем».
Алғысқа бөленген абзал жан
рлер Медицина саласында еңбегі ерен, бірақ есімі белгісіз дәріге туді көрсе т қызме ысыз көп. Мұндай жандар тек халыққа қалтқ олар ғана ойлайды. Атақ- даңққа ұмтылмайды. Елдің алғысы үшін бәрінен маңызды. Дария ЕРҒАЗИНА Кейбір мекемелерге барсаңыз, қызметкерлердің қолдарына пәпкесін ұстап, бастығының есігінің алдында сарылып, қабылдауын күтіп тұрғанын көресіз. Есіл уақыт! №1 емхананың екінші қабатында «Бас дәрігердің орынбасары» деген жазуы бар кабинеттің іші қашанда адамдардан арылмайды. Бас дәрігердің орынбасары Күләш Қонысбаева қауырт шаруадан бас көтере алмай жатса да, өзгенің уақытын бағалай біледі. Басшының жауапкершілігі мол. Оның алдына дәрігерден бастап ақыл-кеңес сұраған медбикелер, жанына шипа іздеген науқастар толассыз келіп жатады. Күләш Есболғанқызы өзіне тән сабырлы мінезімен олардың ісін табанда шешіп беруге тырысады.. №1 емхана 48 мың адамға қызмет көрсетеді. Соның ішінде 12 мыңы – бала. Күләш Есболғанқызы қазіргі дәрігерлер құрамымен науқастарға сапалы қызмет көрсету оңай емес екенін жасырмайды. Оның айтуынша, дәрігерлер күніне 20-24 адамды ғана қабылдауы тиіс. Алайда дәрігерлер «жұмыс уақытым аяқталды» деп орнынан тұрып кетпейді, кезектегілердің бәрін қабылдайды. Кейде ұзын-сонар кезекке төзімі жетпеген адамдардың реніш білдіріп, дәрігерге шағым түсіретіні бар. Мұндайда Күләш Есболғанқызы науқастың жағдайын түсініп, қолына фонендоскопты алып, ем-шара жұмыстарын өзі жүргізеді. Бүгінде елімізде медицина саласы қарқынды дамып келеді. Көптеген дәрідәрмектер тегін босатылады. Сонымен бірге кейбір қымбат анализдерге де квота бөлінген. Мүгедек жандарға
стационарлық ем-дом өз үйінде тегін көрсетіледі. - Тұрғындарға көп жағдай жасалған. Өкініштісі сол, адамдардың көпшілігі берілген мүмкіндікті пайдаланбайды. Өз денсаулығына салғырт қарайды. Мәселен, скринингтің кезінде біз адамдарға қоңырау шалсақ, жұмысбастылығын сылтауратады. Уақытында тексерілсе, біз ауру белгілерін ерте анықтаймыз,дейді Күләш Қонысбаева. Күләш Қонысбаеваның мамандығы – балалар дәрігері. Әкесі Есболған –танымал геолог. Кезінде Соколов-Сарыбай руднигін ашқандардың бірі. Зиялы отбасында өскен Күләш ең алғаш жұмысқа кіріскен күнін төмендегідей еске алады: - Қарағанды медициналық институтын бітірген соң, тұрмысқа шығып, Екібастұз қаласына келдім. Ол кезде №1 емхана Космонавтар көшесінің бойында еді. Мен құжаттарымды тапсыруға кіргенімде, шамасы дәрігерлер жетіспей жатты ма, бас дәрігер фонендоскоп пен қаламды беріп, «Күләш, сен енді дәрігерсің. Сәттілік тілеймін»,-деді. Сөйтіп, мен емхананың табалдырығын аттаған күні-ақ дәрігер атандым,-дейді әңгімесін жалғастырып,- орыс халқының ұлы жазушысы А.П. Чеховтың: «Дәрігер мамандығы - бұл ерлік, ол өзіне құрбан болуды талап етеді, ойдың, ниеттің адал болуын қажет етеді» деген сөзі бар. Өз басым дәрігердің қателесуге хақысы жоқ деп есептеймін. Талмай іздену керек деген пікірді ұстанамын. Еңбек демекші, 1986 жылдан бері Екібастұздағы медицинаның дамуына үлес қосқан К.Қонысбаева 2008 жылы облыс әкімінің құрмет грамотасын алса, 2013 жылы «Еңбектегі ерлігі үшін»
медалін өңіріне тақты. Мұндай медаль медицина саласында ұзақ жылдар еңбек еткен кәсіби шеберлерге беріледі. Күләш Есболғанқызы өзінің тәлімгері Ғазиза Әлкебаеваны ризашылықпен еске алды. Ондаған жылдар бойы үзеңгілес келе жатқан әріптестері: Елена Сейсембекова, Назигүл Кәрімжанова, Қадиша Әбекова, Надежда Долуман, Шолпан Орумбаева, Светлана Нұрмакина, Нүрила Төлеубаева, Евгения Стасевич, Сандуғаш Әбжанованы келе жатқан медицина қызметкерлері күнімен құттықтауымызды өтінді. Ел сенімін арқалаған Күләш Есболғанқызы – отбасын ұйытып отырған ана. Өмірлік серігі Нұрсұлтан Масығұтов – қаламызға танымал кәсіпкер. Арна, Жәмила, Алуа атты үш қыздың анасы. Енесі, ұлағатты ұстаз Зәбира Омарова дүниеден озғанда, көзі тірісінде күтіпбаққан Күләштай келінге ел-жұртының алғыс айтқанына да біз куә болдық. Үйде, түзде, қызметте де бір қалыптан танбай, адамгершілігімен, адалдығымен қоғамға пайдалы еңбек жасап жүрген Күләш Қонысбаева - осындай жан. Адам жанының арашашысы, ақ халатты абзал жан елдің мақтанышы деуге әбден лайық.
10
Отарқа
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
Кәсіби мерекеңізбен, ақ желеңді абзал жан! кейіннен дәм жазып Кереку еліне табан тіреген Гүлбара бүгінде Екібастұз қалалық №3 емханасында дәрігер-терапевт болып еңбек етуде. «Жақсының жаттығы жоқ» деген осы болар, зейнеткерлікке шықса да, әріптестерінің оны босатқысы жоқ. Өзінің ширек ғасырдан астам еңбек жолында қанша жас мамандар мен әріптестеріне қол ұшын берді десеңізші. Қазір басы ауырып, балтыры сыздамайтын адам кемде-кем. Осынау алмағайып заманның ауруы да алабөтен емес пе. Осындай сәттерде дертінен жапа шегіп, шипа іздеген ауыл тұрғындарының іздейтіні - Гүлбара Бекенқызы. Ол қашанда алдына келген сырқаттың рухына дем беріп, жарқын жүзімен, жылы сөзімен
Емі шипа Гүлбара «Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» деп дана халық бекер айтпаса керек. Жамандықтан жирене, жақсылықты үйрене жүріп, адамгершілікті серік ете білетін, пендешіліктен алыс, өзіне емес, өзгеге деген мейірім-шапағатымен таныс небір ардақты да аяулы жандар ортамызда баршылық. Осындай жандардың бірі - ақ халатын пір санайтын, өмірінің әр таңын алғыспен атырып, батамен батырып, ел ризашылығы мен құрметіне бөленіп жүрген Гүлбара Бекенқызы Исабаева. Туған өлкесі – Семейде дәрігерлік білім алып, ел іргесіндегі ауылдық емханаларда біраз уақыт қызмет жасап,
демеген сәтте бойдағы дерттің алғашқы шипасын алғандай әсерде боласың. Үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсете білетін осындай аяулы жандардың барына қуанамыз да сүйінеміз. Алыс жолдан арып келген сырқаттың ауруына араша, дертіне шипа берер білікті де майталман дәрігер Гүлбара Бекенқызы Исабаеваға ауыл тұрғындарының құрметі мен алғысында шек жоқ. Ел тілегі текке кетпес. Ақ халат иелерінің кәсіби мерекесіне орай Гүлбара Бекенқызының деніне саулық, отбасына бақыт тілейміз! Емі шипалы, мерейі үстем болсын! Тай ауылының тұрғындары
Көпке сыйлы медбике
Гүлшара Зейнелқызы Еңсебаева №2 емханада медбике болып еңбек етеді. Өз учаскесінің үлкенкіші емделушілері Гүлшараны жақсы біледі, қадірлейді. Өйткені Гүлшара әрдайым науқастарды кішіпейіл мінезімен қарсы алады. Гүлшара Еңсебаева Екібастұз қаласына 1986 жылы жас маман ретінде келіп, санитарлық-эпидемиологиялық станцияға жұмысқа орналасқан. Ал №2 емханада 1994 жылдан бері
еңбектенуде. Ол күндізгі жұмыстарынан басқа, үйлерді аралап, науқастарға ине салады, дәрі-дәрмегін береді. 15-49 жас аралығындағы әйел адамдарды тексеруге шақырып, қоңырау шалады. Сонымен қатар, учаске тұрғындарының флюорографиялық тексерістен өтуін қадағалайды. Медицина қызметкерлері күніне орай көптің көңілінен шығып жүрген шебер медбике Гүлшара Зейнелқызына мына өлең жолдарын арнаймын: Құттықтаймын мерекеңмен, Гүлшара, Құрметіңе күміс шашып тұр дала. Бала-шаға, туыстарың аман боп, Бақ-дәулетің арта берсін айнала. Ағарып нұр шуақты шықсын күнің, Қуанышпен, шуақпен өтсін күнің. Үйіңе құт-береке, ырыс келіп, Абыройың күн сайын артсын сенің. Қадір тұтқан медбикесің сен біздің, Шипа болып қона берсін емдерің. Жарқын жүзің, кішіпейіл мінезбен Талай жанға тиді сенің көмегің. Науқас жандар риза болып тарайды, Бәрі саған зор үмітпен қарайды. Айтқан кеңес, ақылыңа табынып, Жанашыр бір жақынына балайды. Көп алғысы көлдей деген бұрында, Алғыс алған жақсы болар шынында. Жақсылық пен бақыт болсын басыңда, Ақ батаға айналып бұл жырым да. Құрманғали Дауылбаев, мемлекеттік қызмет ардагері
«Қалауыңнан да мықты болуың керек» Рауза МҰСАБАЙ Зәуреш Амантайқызының жүзінен қашанда мейірім мен шуақ, әлдебір жылылық төгіліп тұрады. Адам жанының инженері дерлік дәрігердің бойынан осы қасиеттер табылғаны құба-құп. Өйткені жанына шипа іздеген жанға ең әуелі дәрігердің жылы шырайы ауадай қажет. Білікті терапевт 1988 жылдан бері табан аудармастан қаладағы №3 емхананың терапия бөлімшесінде науқастарды емдеумен келеді. Дәрігерлікке ол кездейсоқ келген жоқ. Оған, әсіресе, сіңлісі Лаураның іштен кемтар болып туылуы себеп болды. Ата-анасы қанша жерден мықты деген дәрігерлерге қаратқанымен, болмады. Арбаға таңылды. Жан бауырының жәудіреген жанарына қарағанда жүрегі сыздап, дәрменсіз күй кешетін. Содан да болар, белі ауырып, балтыры сыздағанның дертіне араша түсуге тас-түйін бекінді. 3-сыныпта оқып жүргенінде әкесі өскенде кім болғысы келетінін сұрағаны бар. Зәуреш ойланбастан: «Дәрігер болсам деймін», - деді. «Олай болса, биология мен химия пәндеріне күш сал», - деп кеңес берді әкесі. ...Екі айлығында Төртүй аулында тұрған нағашы атасы мен әжесі бауырына салды. Өйткені әкесі бұрынғы Целиноград (қазіргі Астана) Ауыл шаруашылық институтының экономика факультетінің күндізгі бөліміне оқуға түсіп, анасы Зейнеп Жылқыбайқызы сонда дәріс берді. Сәби жүрегі қалайда сезеді ғой. Ата-анасы аракідік қонаққа келгенде, Зәуреш төсекте тынығып жатқан әкесін айналшықтап, басынан сипайды екен. 7 жасында ата-анасының қолына барады. Алғыр қыз 5-сыныптан кілең беспен оқыды. БЛКЖО Орталық Комитетінің қалампыр гүлі бейнелеген «Озат оқығаны үшін» значогын әлі күнге бойтұмарындай сақтайды. Зәурешке Семей мединститутының емдеу ісі факультеті есігін айқара ашты. Сабақты жанын сала оқи жүре ол еңбектен де қалыспады. І курстан соң қырық шақты студентпен бірге Байкал-Амур магистралі құрылысына барды. Студенттер Иркутск қаласының іргесіндегі «Магистральный» ауылында үйлер салды. Отрядтағы алты қыздың үшеуі бір апта үй сыласа, қалған үшеуі тамақ пісірді. Олар осылайша алмасып отырды. Студент жастардың ала таңнан түнгі сағат 11-ге дейін машинаның жарығымен істейтін жанкештілігіне қайран қалған бір тұрғынның «Соғыс кезінен кейін дамылсыз жұмыс істегендерді көріп тұрғаным осы» дегені бар. Екі ай дамылсыз еңбектің нәтижесінде әрқайсысы бір миллион рубльден жалақы алып, айды аспанға бір-ақ шығарды. Адамның алаңсыз жұмыс істеуіне
әлеуметтік жағдайының әсері мол. Бұл орайда да айы оңынан туды. Дипломын алып Екібастұз қаласына келгенінде қолма-қол баспаналы болудың орайы түсті. Коммерциялық кооперативтің жаңадан тұрғызылған көпқабатты үйінен берілген екі бөлмелі пәтер құнын зейнеткерлікке шыққанша төлеуге міндеттелген-ді. Алайда бір айдан кейін орын алған инфляцияның арқасында аяқ астынан жекеменшігіне өтпесі бар ма. Мұндай қуанбас. Осылай әрекет етуіне кеңес берген қалалық аурухана бас дәрігерінің сол кездегі орынбасары Нейля Ғабдоллақызына дән риза. Айтқандайын, кез келген жас маманның жұмысын алып кетуі тәлімгерге байланысты. Дәрігер болып қалыптасуына Сәния Хамметова, Нейля Оспанова, Шолпан Орынбаева, Әбиқас Құсайынов, Галина Cембаева, Ақжан Байкенова қолғанат етті. Содан бергі кезеңде емхана үш ғимарат ауыстырып, заман да, дәрігерлерге деген талап та өзгергенімен, Зәуреш терапевтік қызметінен ешқайда кетпеді. Себебі әріптестері, бөлімше меңгерушілері Жанна Есмағамбетова мен Гүлжан Бейшекеева ақылшы ретінде қасынан табыла білді. –Экономикамыздың қарқынды дамуы үшін ең әуелі халықтың денсаулығы мықты болуы керек. Ал дәрігер алдына келген науқасты шыдамдылықпен тыңдай білсе ұтады. Біздер адамның сырқатының бетін бері қаратуға күш салып қана қоймай, жан жарасын емдеуге де қамқорлық танытамыз. Өйткені бұларды бір-бірінен бөле-жаруға болмас. Әсіресе, қарттар қарым-қатынасқа зәру. Неге десеңіз, дәрігердің жылы қабағы жазып берген дәріден де артық ықпал етеді. Бір айта кетерлігі, адамдар майлы астан бас тартып, таза ауада спортпен шұғылданса игі. Бүгінгі таңда жүгерінің орнын тәтті жүгері, картопты тұздалған хлопья алмастырды. Олардың зияндығына екінің бірі мән бере бермейді. Тағы бір айтарлығы, ел арасында жүрек-қан тамырлары аурулары өте көп. Дер кезінде алдын алмаса, миға қан құйылып, жүрек соғысының тоқтауына алып келеді. Сырқаттың дені жүйкеге салмақ түскеннен, үрейден, тамақты мөлшерден тыс жегеннен де болып жатады, -дейді Зәуреш Амантайқызы. Адам баласы ұрпағымен көркейеді деген. Үкілеген үміті - қызы Қарлығаш та анасының жолын қуып, Астананың медицина академиясында білім алуда. Кәсібіне адал, «қалауыңнан да мықты болуың керек» дейтін тәжірибелі дәрігер 2001 жылы ҚР-ның 10 жылдығына орай Елбасының Алғыс хатын алды. Былтырғы жылы Павлодар облыстық денсаулық сақтау басқармасының Құрмет грамотасы да көп жылғы еселі еңбектің, кәсібіне деген сүйіспеншіліктің бір белгісі болса керек.
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
Отарқа
Адам. Қоғам. Заң
Атқару өндірісі алға басты ма? Соттың ел алдындағы беделі көп жағдайда сот орындаушыларына байланысты. Егер сот шығарған шешім аяқсыз қалса, халықтың сотқа деген сеніміне селкеу түседі. Ал бүгінгі таңда сот шешімдері ойдағыдай орындалып жатыр деп ешкім айта алмайды. Бұған мысалды алыстан іздемей-ақ, алимент төлеуден жалтарып жүрген көкек әкелерге қатысты қатпар-қатпар істерді атасақ жеткілікті. Шынын айту керек, қарапайым халықтың мемлекеттік сот орындаушыларына деген сенімі әлсіз. Өйткені олар сот шешімдерінің орындалуына ықпал етуде дәрменсіздік танытқалы қашан. Осы олқылықтың орнын жеке сот орындаушылары институты толтырғандай болған. Десе де, әділет әлеміне жеке сот орындаушыларының келуімен толып жатқан проблема шешіліп кетті деуге де ерте: өйткені заң актілерінің өзінде сот пен сот орындаушысының арасында кереғарлық тудыратын тұстар аз емес. Екібастұз қалалық сотында сот орындаушыларының қатысуымен өткен дөңгелек үстел отырысында осы жайттар кеңінен талқыланды. Жанаргүл ҚАДЫРОВА
Шағым қайдан шығады?
Екібастұз қалалық соты өндірісінде 2015 жылдың 5 айы ішінде сот орындаушыларының әрекеттеріне қатысты 41 шағымарыз болса, оның біреуі өткен жылғы есептік кезеңнен қалған, ал 40-ы жаңадан келіп түскен. 2 шағым-арыздан бас тартылып, 6-уы кері қайтарылған (кері қайтарылу себебі – 1 жағдайда іс сотқа тиісті болмай шыққан, 5 жағдайда сот орындаушыларының сот санкциялаған қаулыларына шағым-арыз берілген, соған байланысты арыз берушілерге сот санкциясына апелляциялық тәртіпте шағымарыз түсіру қажеттігі түсіндірілген), 2 іс тоқтатылған. 15 іс қараусыз қалдырылып, 15-іне қатысты шешімдер шыққан. Екібастұз қалалық сотының судьясы Айгүл Хамитованың баян етуінше, аталған санаттағы шағым-арыздарға жасалған талдау көрсеткендей, қаралған шағым-арыздардың бесеуі – мемлекеттік, 10-ы жеке сот орындаушыларының әрекеттеріне қатысты. Былтырғы жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда, сот орындаушыларының үстінен берілген шағым-арыздар санының сәл ғана өскені байқалады. Ал жеке сот орындаушыларының әрекеттеріне қатысты шағымның көптігін судьялар аталмыш санаттағы сот орындаушылары санының көбеюімен байланыстырады. Нақтылай айтар болсақ, бүгінгі таңда Екібастұзда 8 жеке сот орындаушысы бар, соның ішінде Қайрат Қапбасовтың кеңсесі облыс орталығында орналасқан. Айгүл Хамитова «Статистика шағымның қанағаттандырылуымен аяқталған істер санының төмендегенін көрсетіп отыр, - деп қорытындылады талдауын. – Сот орындаушылары заң талаптарын қатаң басшылыққа ала бастады деп түйіндеуге болады». Десе де, біз тек жазбаша шағым-арыздарды ғана сөз етіп отырмыз. Ал ел көкейінде қарша бораған шағым, реніш қаншама?! Ал сот орындаушыларына жұртшылық тарапынан наразылықтың болуы әлі де олардың жұмыстарында шикіліктің көптігін көрсетеді.
Жұртты әуреге салады Қазақстан Республикасы Азаматтық іс жүргізу кодексінің 236-бабының 1-2бөліктерінде шешім (дереу орындалатын жағдайлардан басқа кезде) заңды күшіне енгеннен кейін, атқару парағы толтырылып, өндiрiп алушыға берiлетіні не оның жазбаша арызы, не электрондық құжат нысанындағы арызы бойынша сот оны тиісті аумағы бойынша әділет органына орындау үшiн жолдайтыны бекітілген. Соған қарамастан, қазіргі таңда әділет басқармасына жолдануға тиісті атқару парақтары жеке сот орындаушыларының аумақтық палатасына жіберілетін көрінеді. Екібастұз қалалық сотының судьясы Еркін Шәріпбеков болса: «Мүлік тәркіленген, мемлекет кірісіне өндіріп алынған, сондай-
ақ қылмыспен келтірілген залал өндіріп алынған, алимент өндіріп алынған, тарапы мемлекет болып табылатын мертігуден немесе денсаулыққа өзге де зақым келуден, асыраушысынан айырылуынан келтірілген зиянның орны толтырылған жағдайларда атқару парақтарын жеке сот орындаушыларының аумақтық палатасына жолдау заңға қайшы болып табылады», - дейді. Солай болғанымен, нақ осы қадам сот ісін өрге бастырып, шешімдердің бұлжымай орындалуына ықпалын тигізгенін судьялардың өздері мойындауда. Ал бұл қайшылықтың заңмен реттелуі уақыт еншісінде. Еркін Шәріпбеков, сонымен қатар, сот орындаушыларының өз міндеттерін соңына дейін орындамай, қарапайым халықты әбігерге салып қоятынына да наразы. «Талап қоюды қамтамасыз ету мақсатында шығарылған ұйғарымдардың күшін жою туралы арыздарды қарау барысында азаматтық істерді көтергенде, олардың ішінде сот орындаушыларынан шешімнің орындалғандығы туралы хабар болмайды, яғни, сот актілерін орындау департаменті шешімнің орындалғаны туралы уақытылы хабарламайды», - дейді ол. Мысал келтіретін болсақ, коммуналдық кәсіпорын өзіне қарызы бар азаматты сотқа берді делік. Сот борышкердің пәтерін тұтқындау туралы шешім шығарған соң, борышкер қарызын толық төлейді. Ал сот орындаушылары қарыздың төленгені туралы тиісті құжаттарды сотқа ұсынбағандықтан, пәтер тұтқында қала береді. Сөйтіп, сот орындаушының салғырттығы кесірінен борышкер кеңселерге құжат тасып сабылумен болады.
Шарасыздық па, сауатсыздық па?!
Байқасақ, мемлекеттік болсын, жеке болсын, сот орындаушыларының маңдайын тасқа тірейтін жайттар көп. Мына бір жағдайды тілге тиек етелік. Бірде редакциямызға Нұрлан атты азамат келді. Оның атына Жалғас атты азамат 900 мың теңге несие рәсімдеп, «пәлен уақытта қайтарамын» деп нотариус арқылы қолхат берген екен, бірақ қарызын қайтармапты. Банкке несие төлеп, ақшасын жерге шашқан Нұрланның Жалғасты сотқа беруден басқа лажы қалмаған. Сот шешімі Нұрланның пайдасына шыққанымен, Жалғаста не ресми жалақы, не атына тіркелген мүлік жоқ. Ал жиі кездесетін мұндай жайттарда сот орындаушылары шарасыздық танытады. Көптеген борышкерлер сот орындаушылары іздеп барғанда есік ашпайды, телефон тұтқасын көтермейді. Жауапкершіліктен жалтарған борышкерлерді тізеге салудың бір жолы олардың елімізден тыс жерлерге шығуына тыйым салу екенін білеміз. Жеке сот орындаушысы Сәбит Алмасов дөңгелек үстел барысында судьялардың сот орындаушысының борышкерге Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге шығуына тыйым салу туралы қаулысына санкция бермей, көбінесе қанағаттанарлықсыз күйі қалдыратынына қынжылыс білдірді. Судьялар болса 2-5 мың теңгеге бола мұндай шара қолдану орын-
сыз екенін алға тартты. Шетелдерге шығуға тыйым салу шарасы борышты мәжбүрлеп өндіру шараларының басқа түрлері нәтиже бермегенде барып қолданылуы керек. Ал сот орындаушылары басқа амалдарға жүгінбей, нәтижеге оп-оңай жетпек секілді.
Әр құжатта - адам тағдыры
ҚР «Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы» Заңының 21-бабы 3-бабы 3-тармақшасына сәйкес, сот кепілдегі жылжымайтын мүлікті сатуға ұсынатын бастапқы бағаны анықтап, оны шешімге жазуы керек. Ал жеке сот орындаушысы Азамат Шумановтың айтуынша, кейбір атқару құжаттарында және сот шешімдерінде сатылатын мүліктің нарықтық немесе кепілдік бағасы көрсетіледі. «Тәжірибеде кей жағдайларда сот шешімінде мүліктің кепілдік немесе нарықтық бағасы көрсетілгенімен, сот орындаушылары бастапқы сату бағасының жоқтығын сылтауратып, кепілдегі мүлікті бағалауды қайта жүргізіп, оған жаңа баға белгілейді. Соттардың шешімдерінде көрсетілетін нарықтық немесе кепілдік баға сатылатын мүліктің бастапқы сату бағасы бола ала ма?» - деді сот орындаушысы. «Кепілдік баға – ипотека рәсімделген кезде белгіленетін баға, ал бастапқы сату бағасы сот шешімімен шығарылады. Шешім шығарған кезде осы екеуінің арасындағы айырмашылық қаперге алынуы тиіс», деді Павлодар облыстық сотының азаматтық және әкімшілік істер бойынша апелляциялық сот алқасының төрағасы Алмас Күзеков. Алмас Сәйпиұлы, сондайақ, кепілге алынған мүлікті сатқанда, сот шешімдерінің орындалуын ғана ойламай, адам тағдырын да назардан тыс қалдырмауды ескертті. «Банктердің талабын орындаймыз деп қарапайым халықты құралақан қалдыру жөн емес», - деді ол.
Түйіндер болсақ... Дөңгелек үстел басында судьялардан «Сот шешімдерінің орындалып жатқаны - жеке сот орындаушыларының арқасы», «Жеке сот орындаушыларына рахмет» деген лебіздерді жиі естідік. Байқасақ, жеке сот орындаушыларының бәрі дерлік мемлекеттік кеңседен шыққан. Олай болса, бұрынғы жұмыс орнында тамаша көрсеткішке қол жеткізіп, неге сол кезде алғыс арқаламаған деген ой келеді. Әрине, талапкердің пайдасына кесілген қарыздың үстеме пайызы жеке сот орындаушысының қалтасына түседі. Ал бұл қарапайым халық үшін тиімсіз. Өйткені қазір банкке борышкер кім? Халық. Коммуналдық қызметке қарыз болып жүрген кім? Халық. Ал жеке сот орындаушысына күні түскен халық қарызын еселеп төлейді. Егер борышкер жұмыс істейтін тұлға болса, одан қарызды өндіру оңай: атқару парағы жұмыс орнына жолданса болды. Оны жолдау үшін асқан шеберлік пен дарынның қажеті шамалы. Ал жұмысы жоқ, мүлкі жоқ, жауапкершіліктен де ада борышкерлерден қарыз өндіріп алуға жеке сот орындаушылары қаншалықты қауқарлы? Дөңгелек үстел отырысынан тағы бір аңғарғанымыз: сот орындаушылары өздерінің ықпалы артқалы «біз жауапкерлерді ескертуге міндетті емеспіз» деген қағиданы ұстанып, әр қадамын санап басуды әдетке айналдырып бара жатқандай. Бұған судьялардың айтар уәжі дайын: «барлық инстанцияларда сот орындаушылары жауапкерді ескертуге міндетті». Түйіндей айтар болсақ, атқару өндірісінде шешімін таппай тұрған мәселе аз емес. Бірақ барлық мәселе көп жағдайда сот орындаушыларының жауапкершілігіне барып тіреледі. Сондықтан сот орындаушысының өз жұмысына ниеті түзелмейінше, қоғамдағы әділет саласына деген сенімсіздік сейілмек емес.
11
Семинар
Кеңестің берері көп Дария ЕРҒАЗИНА Адамдардың көпшілігі тығырыққа тірелгенде қолдау күтіп «Нұр Отан» партиясына барады. Аталмыш партияның бастауыш ұйымдары кәсіпорындар мен мекемелерде де жұмыс істейді. Мұндай орындарда арнайы бірлік қарастырылмағандықтан оларға басшылықты негізгі жұмысымен қоса атқаруға тура келеді. Үмітін үкілеген адамдар алдымен бастауыш партия ұйымына барып өтінішін жеткізетіні белгілі. Қайсыбірі мәселесі шешілмесе, «Бұл жерде неге отырсың?» дегендей кінә артып, жазықты санайды. Осы жайтты ескерген «Нұр Отан» партиясының облыстық филиалы 12-13 маусым күндері Павлодар қаласында бастауыш партия ұйымдарының төрағаларына арналған семинар-тренинг өткізді. Семинарға біздің қаладан 10 адам қатысты. Соның бірі – «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» АҚ-ның Төтенше жағдайлар басқармасы азаматтық қорғаныс жөніндегі штабының бастығы, бастауыш партия ұйымының төрағасы Игорь Махин. Екі күндік семинар аудиториямен жұмыс істеу мәселесіне бағытталды. Адамдар әртүрлі. Біреуі қызба, екіншісі сабырлы, ал үшіншісі дау-дамайға бейім болуы ықтимал. Мәселен, кездесуде әлдекім сыңаржақ пікір айтып, елдің назарын өзіне аударса, партия басшысы қандай шешім қабылдауы тиіс? Кездесулерде осындай бұра тартушылықтар жиі орын алатындықтан бұл мәселе жанжақты талқыға салынды. - Ел арасында «Біз мұнайдың үстінде отырмыз. Неге арабтар секілді шалқып өмір сүрмейміз? Жалақы неге төмен?» дегендей сұрақтар жиі қойылады. Алайда жалақы екі есеге өссе, адам соншалықты қуатта жұмыс істеуге дайын ба? Оны ешкім ойламайды. Әйтсе де сұрақ қойылды. Біздің жауабымыз ұтқыр әрі орынды болуы тиіс. Ең бастысы, біздің жауабымыз сауал жолдаған адамның көңілінен шығып, ол қанағаттануы керек. Біз көп жағдайда ескілікті көзқарастың жетегінде кетеміз. Семинарда стереотиптен арылудың жолдары көрсетілді. Тәжірибемізді бөлістік. Берілген тақырыпты талқыға салып, бейбіт жолмен шешудің жолдарын ойластырдық. Адамның дүние танымын кеңейтетін ойын түрлері ұйымдастырылды. Біздің қызметіміз сол, адамдардан жасырынып жүре алмаймыз. Сондықтан мұндай семинар-тренингтердің бізге берері көп, -дейді Игорь Геннадьевич. Игорь Махиннің айтуынша, семинар жоғары деңгейде өткен.
12
Отарқа
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
Тәуке хан Тәуке хан – қазақ халқының тарихи санасында өзінің кемеңгерлігімен, даналығымен, ақылдылығымен, әділдігімен, бітімгерлігімен сақталған хандарымыздың бірі. Қазақ халқының ауыз әдебиетінде Тәуке ханның осындай қасиеттерін ашып көрсететін тарихи аңыз-әңгімелер жетіп-артылады. Осыдан 200 жылдай бұрын Тәуке хан туралы ел аузынан естіген материалдарын жинақтай келе, қазақ тарихы туралы тұңғыш көлемді еңбек жазған А.И.Левшин оның тарихи тұлғасына мынадай сипаттама берген болатын: «Ол бірнеше жылдарға созылған қантөгіс соғыстарды тоқтатып, өзара қырқысуларды тыныштандырды, ол өзінің ақылымен және әділеттілігімен басқаларды бағындыра білді, ол мықтыларды тыныштандырып, әлсіздерді біріктіру арқылы күштілерге қарсы тұра алатындай етті, ол жалпыға ортақ заң шығарып, сол заңмен өмір сүргізді, қазіргі күнде ол заң қазақтардың есінде сақталған».Ауыз әдебиетінің материалдары мен жазба дерек мәліметтеріне сүйенген еліміздің тарихшылары да Тәуке ханның жеке басының қасиеттері мен билік құрған жылдарындағы жүргізген саясатына оң бағалар береді. Қазіргі күнде тарихи білімдерге деген сұраныстардың артуына байланысты ежелгі және орта ғасырларда Қазақстан аумағында өмір сүрген тарихи тұлғалардың өмірі мен қоғамдық қызметтері, тарихи бейнелері қалың көпшілікті қызықтырып отырғаны белгілі. Осыған сай, біз төменде қазіргі күнде тарих ғылымына кең танылған және сирек кездесетін тарихи материалдарға сүйене отырып, Тәуке ханның қазақ тарихында алатын орны мен өзіндік тарихи бейнесін ашып көрсетуге тырысалық. Қазақстан тарихының кейінгі ортағасырлық кезеңі хандық дәуір деп аталып, ол XV ғасырдың ортасынан XVIII ғасырдың алғашқы 30 жылы аралығын қамтитыны белгілі. Бір орталықтан басқарылған осы кезеңдегі қазақ мемлекетінде он жеті хан билік құрған екен. Ол хандардың бірі – хандықтың негізін қалаушы ретінде, ал екінші бір тобы хандықты күшейтуші, нығайтушы ретінде, ал келесі бір тобы хандықты әлсіретіп алушы ретінде тарихта қалғаны баршаға мәлім. Ал Тәуке ханның рөлі қандай болған деген сауалға келсек, біз оны қазақ тарихының хандық дәуірдегі ең соңғы ханы және қазақ мемлекеттілігінің, халқының тұтастығы мен бірлігін сақтау үшін күрес жүргізіп, «Жеті жарғы» атты заңдар жинағын енгізген кемеңгер әрі әділетті билеуші ретінде тарихта қалған деп санаймыз. Егерде хандық дәуірдегі хандардың бәрін жүргізген саясаты мен жеке басындағы ерекше қасиеттеріне қарай топтастырсақ, онда Тәуке ханның есімі Керей мен Жәнібек хандардың, Бұрындық, Қасым, Хақназар, Тәуекел, Есім, Жәңгір хандардың есімдерімен бірге бір қатардан ешбір талассыз орын алған болар еді.
Тәуке хан – XV –XVIII ғасырлардағы қазақ хандары әулетінің өкілі, оның арғы шыққан тегі Шыңғыс ханнан, Жошы ханнан бастау алады. Тәуке ханның шығу тегін ортағасырлық жазба дерек мәліметтеріне сүйене отыра былайша көрсетуге болады: Шыңғыс хан → Жошы хан → Ордаежен → Сартақтай → Қоныша → Баян → Сасыбұқа → Ерзен → Шымтай → Орыс хан → Қойыршақ → Барақ хан → Жәнібек хан → Жәдік →Шығай хан → Есім хан → Жәңгір хан → Тәуке хан. Шыңғыс ханмен Жошы ханның есімдері әлемге әйгілі, олар туралы деректер де, зерттеулер де жеткілікті, бірінші тұлға Моңғол империясының негізін қаласа, екіншісі – Жошы Ұлысы деп аталған XIII ғасыр басындағы Шығыс Дешті Қыпшақ аумағының билеушісі. Ал Ордаеженнен бастап Барақ ханға дейінгі тұлғалар – XIII - XV ғасырларда Қазақстан аумағында өмір сүрген Ордаежен Ұлысы, оның тікелей жалғасы боп келетін Ақ Орда атты мемлекеттердің билеушілері болған. Ал Жәнібек ханның туысы Керей ханмен бірге Қазақ хандығының іргетасын қалағанын қалың жұртшылық жақсы біледі. Тәуке ханның төртінші атасы Жәдік бүкіл қазақтың ханы болмаса да, жазба дерек мәліметінде оның есімі жанына «хан» лауазымы қосылып жазылады. Жәдік сұлтан – Жәнібек ханның тоғыз ұлының бірі, өмір сүрген жылдарын шамамен XV ғасырдың II жартысы мен XVI ғасырдың 30-шы жылдары аралығы деуге болады. Жазба деректер ішінде ол туралы тек Қадырғали Жалайыр ғана тәуір деректер береді. Ол Жәдік туралы мынадай мәліметтерді баян етеді. «Жәдік хан. Қасым хан заманында белгілі еді. Шағым мырзамен соғысып, Жыланды төбеде бір ұлымен бірге шаһит болды. Оның қабірі Үргеніштегі Бақырған атада жатыр. Сонда жерленген еді. Жәдік ханның көптеген әйелдері мен күңдері болды, оның балалары да көп еді. Оның аса әйгілі даңқты ұлдары: Тоғұм хан, Бөкей сұлтан, Шығай хан, Мәлік сұлтан. Соңғы екеуінің шешесі Абайқан бегім еді». Осы мәліметінде Қадырғали Жалайыр Жәдікті екі рет «хан» лауазымымен атап өтеді. Соған қарағанда ол қазақ ұлыстарының бірінде хан болған деп санаймыз. Ал қаза тапқан жылдарына келсек, ол кезең Қазақ хандығының тарихында «уақытша әлсіреу» кезеңі деп аталатын 1520-1530 жылдарға сай келеді. Осы кезеңде Жағат уалаятымен шекарадағы соғыстардың бірінде Жәдіктің немересі Башыбек сұлтан 37 қазақ сұлтанымен бірге қаза тапса, Бұйдаш хан 24 қазақ сұлтанымен бірге Ташкент билеушісі Дербіс ханмен
соғыста шаһит болады. Дәл осы жылдары ноғайлармен болған соғыстардың бірінде Ахмет хан (Қожа Ахмет хан) 15 сұлтанмен бірге тұтқынға түсіп, Орақ батырдың қолынан өлім құшады. Қазақ тарихындағы осындай ауыр кезеңде ел үшін, жер үшін Жәдік те жауларымен соғыста қаза тапқан. Тәуке ханның үшінші атасы Шығай ханға келсек, оның Хакназар ханнан кейін 1580-1582 жылдары бүкіл қазақтың ханы болғаны белгілі. Тарихи әдебиеттерде Шығайдың әбден қартайған шағында хан болғандығы айтылады. Ал оның кәрілікке дейінгі өмірі жайында айтыла бермейді. Қадырғали Жалайыр оның жастық кезеңі жайында былай деп баяндайды: «Шығай ханның хикаясы әрқашан оның батырлығымен мәлім, мәшһүр болды». Шығай хан билікке келген жылы жасы шамамен 80-нің ар жақ, бер жағында болса, онда оны XVI ғасырдың алғашқы жылдары дүниеге келген деуге болады. XVI ғасырдың 30-шы жылдарындағы қиын кезеңде аман қалған сұлтандардың бірі осы Шығай хан болды. Қадырғали Жалайырдың жазғанындай, оның «даңқы мен батырлығы» осы кезеңде көрініп, бүкіл қазақ жеріне таралып кетеді. Ол 40 жылдан аса уақыт бойы Хақназар ханмен бірге елдің қисайған туын тіктеуге, сөгілген іргені бекітуге күш салады. XVI ғасырдың 40-80-ші жылдарындағы тарихи оқиғаларды баяндайтын жазба деректерде Шығай ханның есімі үнемі Хақназар ханның есімімен қатар айтылып отырады. Шығай хан артында көптеген ұрпақтар қалдырып, 1582 жылы қайтыс болады. Оның денесі Бұхара түбіндегі Күміскент қалашығында Әли атаның қабірі жанына жерленгендігін тағы да Қадырғали Жалайыр баяндап береді. Ал енді Тәуке ханның атасы Есім ханға келсек, ол Шығай ханның он шақты ұлдарының үлкендері қатарына жатады. Тәуекел хан, Сұлтан Сабырбек ханым және Есім хан үшеуі бір анадан туған. Анасының есімі - шағатайлық Яхшым ханым. Шығай ханнан кейін билікке Тәуекел, ал одан кейін 1598 жылы Есімнің таққа отырғаны белгілі. Ол шамамен 1617-18 жылдары Ташкенттегі қазақ билеушісі Тұрсын ханмен болған талас-тартыстарда жеңіліс тауып, Шығыс Түркістандағы шағатайлық хандарға кетеді. Ол жақта 6 жыл болып, 1623/24 жылы туған еліне қайтып оралады. 1627 жылы Тұрсын ханды өлтіріп, тақты қайта иеленеді. Бірақ көп ұзамай, 1628 жылы Есім хан қайтыс болады. Денесі Түркістандағы Қожа Ахмет Йассауи кесенесінің жанына қойылған. Қазақ халқының ауыз әдебиетінде Есім ханды «Еңсегей бойлы Ер Есім»
деп атаса, оның енгізген заңдарын «Есім ханның ескі жолы» деп атайды. Егерде Есім ханға дейін Қазақ хандығының ресми астанасы нақтыланбай, Сырдария өзенінің орта ағысы бойындағы Сауран, Сығанақ, Отырар, Йасы қалалары астана міндетін алма-кезек атқарып келсе, Есім ханнан бастап қазақтың ресми астанасы ролін Йасы қаласы атқара бастайды да, қала жаңа атауға – Түркістан атауына ие болады. Сондайақ Есім ханнан бастап қазақтың ресми хандары мен билері, дін басылары, жалпы алғанда бүкіл қазақ еліне атақдаңқы жайылған, есімі елге кең тараған тұлғалар Түркістандағы Қожа Ахмет Йассауи кесенесінің жанына жерлене бастайды. Ал Есім ханға дейінгі қазақ хандарының ата-бабаларының Сауранда, Сығанақта, Сарайшықта, Үргеніште, Бұқара маңындағы Күміскентте жерленгендігін ескерсек, Тәуке хан атасының Түркістанда жерленуі қазақ мемлекеттілігінің дамуы мен нығаюына, қаланың саяси-әкімшілік орталық ретіндегі маңызының өсуіне, биліктің тұрақты болуына негіз қалағандығын көреміз. Енді Тәуке ханның әкесі Жәңгір хан туралы да қысқаша тоқтала кетейік. Жәңгір хан – Есім ханның тарихта белгілі үш ұлының бірі - Есім ханның үл-кен ұлы Жәнібек хан, екіншісі – Жәңгір хан, ал үшіншісі – Сырдақ сұлтан. Т.И. Сұлтановтың пікірі бойынша, Есім ханның үлкен ұлы Жәнібек ХҮІІ ғасырдың 30-шы жылдарының басында хан тағына отырып, ойрат тайшыларымен көп соғысады және ХҮІІ ғасырдың 40-шы жылдарының басында кезекті бір шайқастың бірінде қаза тапқан. Ал Сырдақ сұлтаннан Хұсрау сұлтан деген ұл туып, одан тарихта белгілі Қайып хан дүниеге келген. Жәңгір хан өмірінің көп бөлігі шығыстағы жоңғарлармен соғыста өткен. Әкесі Есім хан қайтыс болғаннан кейін ағасы Жәнібек хан тағына отырады да, Жәңгір сұлтан лауазымымен қазақ қоғамының сыртқы саяси өміріне белсене араласады. Шамамен 1635 жылы ол жоңғар тұтқынына түсіп, одан еліне аман-сау оралады. 1643 жылы аз әскермен Батыр қонтайшының көп санды әскеріне қарсы шығып, жоңғар әскерін кері қайтуға мәжбүрлейді. 16431652 жылдары қазақтың ханы болып, жоңғарлардың қазақ еліне баса-көктеп кіруіне қарсы тұрады. Ақыры 1652 жылғы шайқастың бірінде қаза табады. Сүйегі Қожа Ахмет Йассауи кесенесінің жанына жерленген. Осылайша, Тәуке ханның шығу тегі мен ата-бабалары туралы тарихи шолуымызды аяқтай келе, мынадай тұжырымдарға келеміз. Біріншіден, Тәуке ханның арғы тегі Шыңғысхан және оның үлкен ұлы Жошыдан бастау алып, ХІІІХҮ ғғ. Қазақстан аумағында саяси билікті иеленген Ордаежен әулетінің өкілдері болған. Екіншіден, Тәуке ханның Жәнібек ханнан Жәңгір ханға дейінгі бергі аталары Қазақ хандығының негізін қалап, оны нығайтқан, іргесін бекітіп, туын жоғары тіктеген, ел мен жер үшін күресіп, қазақ мемлекеттілігін ұрпақтарына дейін жеткізген тарихи тұлғалар болған. Енді Тәуке ханның тікелей өзіне келейік. Тәуке ханның толық есімі – ТәуекелМұхаммед батыр хан. Ш.Құдайбердіұлы Тәуке ханды Жәңгір ханның қалмақ әйелінен туған ұлы деп жазады. Тәукенің қайтыс болған жылы мен сол тұстағы жасын мөлшерлей келе, оны шамамен 1635 жылдан кейін дүниеге келген деуге болады. Б.Б. Кәрібаев, ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, тарих, археология және этнология факультеті, Қазақстан тарихы кафедрасының профессоры Материал Alashainasy.kz сайтынан алынды
(Жалғасы келесі санда)
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
Отарқа
13
Теледидар бағдарламасы ДҮЙСЕНБІ, 22 МАУСЫМ ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00 «Апта. Kz». 11:05, 21:05 «Айтуға оңай...». 11:45, 19:35 «Болашақ». Т/х. 12:30, 17:30, 20:30, 0:10, 3:00 Жаңалықтар. 12:45 «Еңбек түбі - береке». 12:50, 1:50 «Дауа». 13:25 «Білгірлер бәйгесі». 14:10 «Ақсауыт». 14:45 «Джунгли кітабы». М/х. 15:00 «Әйел бақыты». 16:10, 22:45 «Келін». Т/х. 17:00 «Менің Қазақстаным». 17:50, 0:45 «Өзекжарды». 18:10 «...Үй болу қиын». 18:50 «Қазаққа қымбат есім». Д/ф. 21:50 «Қазына». Т/х. 23:40, 2:25 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев». 1:05 «Көкпар». 3:35 «Менің Қазақстаным». 4:05 «Мәлім де беймәлім Қазақстан».
ХАБАР
07:02 «Айтұмар». 08:00 «Жаңа күн». 10:00 «Жетi күн». 11:00, 00:55 «Әр үйдің сыры басқа» д/д. 11:35 «Мен көрген соғыс». 11:45 «Магия кухни». 12:20, 13:10 Концерт Марии Мудряк, посвященный 70-летию Победы в Великой Отечественной войне /начало/. 13:00, 17:00, 20:00, 23:55, 01:25 Жаңалықтар. 13:15 Кино. «Небесный тихоход». 15:00, 18:00, 21:00, 00:25 Новости. 15:15 «Бұйымтай». 16:00 «Өмір сабақтары» д/д. 16:25 Т/х. «Тракторшының махаббаты». 17:15 «Көзқарас». 17:45 «Мен көрген соғыс». 18:10 Т/х. «Сұлтан Сүлейман». 19:00 «ТВ Бинго». 20:30 «Арнайы хабар». 21:30 Т/с. «Гречанка». 22:20 Т/с. «След». 23:10 «Бұйымтай».
ЕВРАЗИЯ
6:00, 3:00 Т/с «Черные кошки». 6:50 Жаңалықтар субтитрлермен. 7:00 «Доброе утро». 11:00 Кино «Каждый за себя». 11:55 Т/с «Братство десанта». 12:55, 20:40 «Сүйген жар». Т/х. 13:45, 22:20 «Джодха және Акбар». Т/х. 14:35, 2:20 «Ашығын айтқанда». 15:30 «112». 15:40 «Судебные истории». 16:40 «Давай поженимся». 17:50 «Пусть говорят». 18:55 Т/с «Ветреная женщина». 20:00 «Главные новости». 21:40 «Басты жаңалықтар». 23:20, 2:00 «П@утina». 23:50 «Старшая дочь». Т/с. 3:50 «Контрольная закупка».
КТК
06.00 Открытие вещания. 06.05 “Американская дочь” к/ф. 07.35 “Жүрекжарды”. 08.15, 02.05 “КТК” қоржынынан”. 09.15 “Өнерлi отбасы”. 10.20 “Дорога домой”. 10.30 “Шли девчата по войне”. 11.15 Кино “Вдовий пароход”. 13.15 “Другая правда”. 14.15 “Портрет недели”. 15.25 “Слуги народа”. 15.15 «Алдараспан». 16.30, 04.00 “Сарай ханымдары” Т/х. 17.30, 03.15 “Махабатта шек бар ма?” Т/х. 18.30, 19.30 “Тағдырмен тартыс ” Т/х. 20.30, 02.50 Жаңалықтар. 21.00 Вечерние новости. 21.35 “Главная редакция” – “Хочу умереть”. 22.15 Т/с “Прости меня, мама”. 00.10 Т/с “Балабол”.
АРТА
05.58 ҚР Әнұраны. 06.00 «Ризамын». 07.00, 21:00 Т/с «Сүйген сұлу» . 09:00, 00:00 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 10:00 Кино «Гнев титанов». 12:00 М/с. 13:00 М/ф. 14:00, 23:00 Т/с «Мен саған ғашықпын». 15:00 «Әзіл студио». 16:00 Ералаш. 17:00 Кино «Путешествие: Таинственный остров 2». 19:00 Т/с «Неслучайная встреча». 20:00 Информбюро. 01:00 Кино «Смерти вопреки». 03:00 Кино«Год Йао».
ЕҚТ
6.00 «Футболшы балалар» М/х. 7.00, 8.40 «Арайлы таң». 7.50, 09.30 «ТВое УТРО». 10.45, 16.15, 23.50 «Естімеген елде көп» қ/д. 11.15 «Большие люди». 11.45, 22.00 «Рейдер». 12.15 «Boutique tv». 14.30, 18.30 Тілеймін сізге... 15.15, 22.20 «Мұзды жарып шыққан гүл» Т/х. 16.35 «QAZAQ NEWS. Неделя». 17.30, 19.30, 23.20 «QAZAQ NEWS» жаңалықтар. 17.45, 21.30, 01.50 «QAZAQ NEWS» новости. 18.00 «Тағдыр тартуы» Т/х. 20.00 «Подарок судьбы». 21.20 Forbes KZ. 22.15 «Спортлото». 00.15 «Гармония». 00.55 «Магический вечер». 02.20 Д/ф.
СЕЙСЕНБІ, 23 МАУСЫМ ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00, 21:50 «Қазына». Т/х. 10:50, 21:05 «Айтуға оңай...». 11:35, 19:35 «Болашақ». Т/х. 12:30, 17:30, 20:30, 0:10, 3:00 Жаңалықтар. 12:45 «Sport.kz». 13:10, 3:55 «Алаң». 13:55, 1:00 «Сырсұхбат». 14:25 «Стич». М/х. 14:50 «Джунгли кітабы». М/х. 15:00 «Әйел бақыты». 16:10, 22:45 «Келін». Т/х. 17:00, 2:00 «Келбет». 17:50, 0:40 «Өзекжарды». 18:10 «...Үй болу қиын». 18:45 «Бірегей сәулеткер». 19:10, 3:35 «Қылмыс пен жаза». 23:40, 2:30 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев». 1:30 «Шарайна».
ХАБАР
07:02 «Айтұмар». 08:00 «Жаңа күн». 10:00, 13:00, 17:00, 20:00, 00:25, 01:55 Жаңалықтар. 10:10, 21:30 Т/с. «Гречанка». 11:00, 15:00, 18:00, 21:00, 00:55 Новости. 11:15, 01:25 «Әр үйдің сыры басқа» д/д. 11:45 «Магия кухни». 12:20, 12:27 М/с. «Маша и медведь: хит сезона». 12:27 М/с. «Джейк и пираты Нетландии». 13:15 Д/д. «Семейные мелодрамы». 14:00 Т/с. «Женский доктор». 15:15, 23:40 «Бұйымтай». 16:00 «Өмір сабақтары» д/д. 16:30 Т/х. «Тракторшының махаббаты». 17:15 «Көзқарас». 17:45 «Экономкласс». 18:15 Т/х. «Сұлтан Сүлейман». 19:10 «Біздің үй». 20:30 «Бюро расследований». 22:20 Т/с. «След». 23:10 «Арнайы хабар».
ЕВРАЗИЯ
6:00, 3:00 Т/с «Черные кошки». 6:50 Жаңалықтар субтитрлермен. 7:00 «Доброе утро». 11:00 Кино «Каждый за себя». 11:55 «Братство десанта». Т/с. 12:55, 20:40 «Сүйген жар». Т/х. 13:45, 22:20 «Джодха және Акбар». Т/х. 14:35, 2:20 «Ашығын айтқанда». 15:30 «112». 15:40 «Судебные истории». 16:40 «Давай поженимся». 17:50 «Пусть говорят». 18:55 Т/с «Ветреная женщина». 20:00 «Главные новости». 21:40 «Басты жаңалықтар». 23:20, 2:00 «П@утina». 23:50 «Старшая дочь». 3:50 «Контрольная закупка».
КТК
06.00 Открытие вещания. 06.05 “ВАУ” д/х. 06.25, 02.00 “КТК” қоржынынан”. 07.10, 16.25, 03.55 “Сарай ханымдары” Т/х. 08.00 “Махаббат мұңы” Т/х. 08.20, 20.30, 02.45 Жаңалықтар. 08.50, 04.40-05.35 “Карадайы” Т/х. 10.10 “Отец матвей”. 12.00, 21.00 Новости. 12.35 “Главная редакция”. 13.20, 00.10 Т/с “Балабол”. 15.30 “Семейные драмы”. Д/р. 17.30, 03.10 “Махабатта шек бар ма?” Т/х. 18.30, 19.30 “Тағдырмен тартыс ” Т/х. 21.35 “Диагноз”. 22.15 Т/с “Прости меня, мама”.
АРТА
05.58 ҚР Әнұраны. 06.00 «Ризамын». 07.00, 21:00 Т/с «Сүйген сұлу». 09:00 Т/с «Счастливы вместе. 11:00, 19:00 Т/с «Неслучайная встреча». 12:00 М/с. 13:00 М/ф. 14:00, 23:00 Т/с «Мен саған ғашықпын». 15:00 «Әзіл студио». 16:00 «Ералаш». 17:00 «Казахstar». 18:00 «Дворняжка ляля». 20:00 Информбюро. 00:00 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 01:00 Кино«Кобра». 03:00 Кино «День святого валентина».
ЕҚТ
6.00 «Футболшы балалар» М/х. 7.00, 8.40 «Арайлы таң». 7.50, 09.30 «ТВое УТРО». 10.45, 17.30, 19.30, 23.20 «QAZAQ NEWS» жаңалықтар. 11.15, 17.45, 21.30, 01.50 «QAZAQ NEWS» новости. 11.45 «Рейдер». 12.15 «Boutique tv». 14.30, 18.30 Тілеймін сізге... 15.15 «Мұзды жарып шыққан гүл» Т/х. 16.15, 23.50 «Естімеген елде көп» қ/д. 16.35 «QAZAQ NEWS. АПТА» Қ.Аманжолмен. 18.00, 22.00, 22.00 Музыка арнасы. 19.00, 22.30 Жаңалықтар. 19.15, 22.45 Новости. 20.00 «Подарок судьбы». 21.20 Forbes KZ. 00.15 «Гармония». 00.55 «Магический вечер». 02.20 Д/ф.
СӘРСЕНБІ, 24 МАУСЫМ ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00, 21:50 «Қазына». Т/х. 10:50, 21:05 «Айтуға оңай...». 11:35, 19:35 «Болашақ». Т/х. 12:30, 17:30, 20:30, 0:10, 3:00 Жаңалықтар. 12:45, 3:35 «Қылмыс пен жаза». 13:10, 1:55 «Поэзия әлемі». 13:40 «Қытай дәмі». Д/ф. 14:30 «Стич». М/х. 14:50 «Джунгли кітабы». М/х. 15:00 «Әйел бақыты». 16:10, 22:45 «Келін». Т/х. 17:00, 1:25 «Ұлт мақтанышы» Д/ф. 17:50, 0:45 «Өзекжарды». 18:10 «...Үй болу қиын». 18:45 «Бірегей бапкер». 19:10, 1:05 «Журналистік зерттеу». 23:40, 2:25 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев». 4:00 «Шарайна».
ХАБАР
07:02 «Айтұмар». 08:00 «Жаңа күн». 10:00, 13:00, 17:00, 20:00, 00:45, 02:15 Жаңалықтар. 10:10, 21:30 Т/с. «Гречанка». 11:00, 15:00, 18:00, 21:00, 01:15 Новости. 11:10, 01:45 «Әр үйдің сыры басқа» д/д. 11:40 «Магия кухни». 12:15 М/с. «Маша и медведь». 12:30 М/с. «Джейк и пираты Нетландии». 13:10 Д/д. «Семейные мелодрамы». 14:00 Т/с. «Женский доктор». 15:15, 00:00 «Бұйымтай». 16:00 «Өмір сабақтары» д/д. 16:30 Т/х. «Тракторшының махаббаты». 17:15 «Көзқарас». 17:50 «Незабытые истории...». 18:15 Т/х. «Сұлтан Сүлейман». 19:10 «Біздің үй». 20:30 «100 бизнес тарихы». Индустрияландыру. 22:20 Т/с. «След». 23:10 «Біздің үй».
ЕВРАЗИЯ
6:00, 3:00 Т/с «Черные кошки». 6:50 Жаңалықтар субтитрлермен. 7:00 «Доброе утро». 11:00 Кино «Каждый за себя». 11:55 «Братство десанта». 12:55, 20:40 «Сүйген жар». Т/х. 13:45, 22:20 «Джодха және Акбар». Т/х. 14:35, 2:20 «Ашығын айтқанда». 15:30 «112». 15:40 «Судебные истории». 16:40 «Давай поженимся». 17:50 «Пусть говорят». 18:55 Кино «Ветреная женщина». 20:00 «Главные новости». 21:40 «Басты жаңалықтар». 23:20, 2:00 «П@утina». 23:50 «Курортный роман». 3:50 «Контрольная закупка».
КТК
06.00 Открытие вещания. 06.05 “ВАУ” д/х. 06.25, 02.00 “КТК” қоржынынан”. 07.10, 16.25, 03.55 “Сарай ханымдары” Т/х. 08.00 “Махаббат мұңы” Т/х. 08.20, 20.30, 02.45 Жаңалықтар. 08.50, 04.40-05.35 “Карадайы” Т/х. 10.10 Т/с “Отец матвей”. 12.00, 21.00 Новости. 12.35 “Диагноз”. 13.10, 00.10 Т/с “Балабол”. 15.25 “Семейные драмы”. Д/р. 17.30, 03.10 “Махабатта шек бар ма?” Т/х. 18.30, 19.30 “Тағдырмен тартыс ” Т/х. 21.35 “Черный квадрат”. 22.15 Т/с “Прости меня, мама”.
АРТА
05.58 ҚР Әнұраны. 06.00 «Ризамын». 07.00, 21:00 Т/с «Сүйген сұлу». 09:00 Т/с «Счастливы вместе. 11:00, 19:00 Т/с «Неслучайная встреча». 12:00 М/с. 13:00 М/ф. 14:00, 23:00 Т/с «Мен саған ғашықпын». 15:00 «Әзіл студио». 16:00 «Ералаш». 17:00 «КазахSTAR». 18:00 «Дворняжка ляля». 20:00 Информбюро. 00:00 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 01:00 Кино «Смертельная битва 2: Истребление». 03:00 Кино «Коммандо из пригорода».
ЕҚТ
6.00 «Футболшы балалар» М/х. 6.30, 19.00, 22.30 Жаңалықтар. 6.45, 19.15, 22.45 Новости. 7.00, 8.40 «Арайлы таң». 7.50, 09.30 «ТВое УТРО». 10.45, 17.30, 19.30, 23.20 «QAZAQ NEWS» жаңалықтар. 11.15, 17.45, 21.30, 01.50 «QAZAQ NEWS» новости. 11.45 «Рейдер». 12.15 «Boutique tv». 14.30, 18.30 Тілеймін сізге... 15.15 «Мұзды жарып шыққан гүл» Т/х. 16.15, 23.50 «Естімеген елде көп» қ/д. 16.30 «Мобидик және Мұдың құпиясы» м/ф. 17.00 М/ф «Приключения фунтика». 17.10 «Открытый диалог» с М.Сапарбаевым. 18.00, 21.20 Forbes KZ. 18.10, 22.00 Музыка арнасы. 20.00 «Подарок судьбы». 00.15 «Гармония». 00.55 «Магический вечер». 02.20 Д/ф.
БЕЙСЕНБІ, 25 МАУСЫМ ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00, 21:50 «Қазына». Т/х. 10:50, 21:05 «Айтуға оңай...». 11:35, 19:35 «Болашақ». Т/х. 12:30, 17:30, 20:30, 0:10, 3:00 Жаңалықтар. 12:45, 3:35 «Агробизнес». 13:10, 1:45 «Журналистік зерттеу». 13:30 «Сіз не дейсіз?». 14:00 «Жан жылуы». 14:25 «Стич». М/х. 14:50 «Джунгли кітабы». М/х. 15:00 «Әйел бақыты». 16:10, 22:45 «Келін». Т/х. 17:00, 2:10 «Шетелдегі қазақ балалары». 17:50, 0:40 «Өзекжарды». 18:10 «...Үй болу қиын». 18:45 «Бірегей тәлімгер». 19:10, 1:00 «Индустрияландыру: Ұлттық өндіріс». 23:40, 2:30 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев». 1:20 «Қылмыс пен жаза». 3:30 «Еңбек түбі - береке». 4:00 «Мәлім де беймәлім Қазақстан».
ХАБАР
07:02 «Айтұмар». 08:00 «Жаңа күн». 10:00, 13:00, 17:00, 20:00, 00:35, 02:05 Жаңалықтар. 10:10, 21:30 Т/с. «Гречанка». 11:00, 15:00, 18:00, 21:00, 01:05 Новости. 11:15, 01:35 «Әр үйдің сыры басқа» д/д. 11:45 «Магия кухни». 12:20 «Подари детям жизнь». 12:25 М/с. «Маша и медведь». 12:35 М/с. «Джейк и пираты Нетландии». 13:15 Д/д. «Семейные мелодрамы». 14:00 Т/с. «Женский доктор». 15:15, 23:50 «Бұйымтай». 16:00 «Өмір сабақтары» д/д. 16:30 Т/х. «Тракторшының махаббаты». 17:15 «Көзқарас». 17:45 «Бизнес сыры». 18:15 Т/х. «Сұлтан Сүлейман». 19:10 «Жекпе-жек». 20:30 «Мен көрген соғыс». 22:20 Т/с. «След». 23:10 «Біздің үй».
ЕВРАЗИЯ
6:00, 3:00 Т/с «Черные кошки». 6:50 Жаңалықтар субтитрлермен. 7:00 «Доброе утро». 11:00 Кино «Каждый за себя». 11:55 «Братство десанта». Т/с. 12:55, 20:40 «Сүйген жар». Т/х. 13:45, 22:20 «Джодха және Акбар». Т/х. 14:35, 2:20 «Ашығын айтқанда». 15:30 «112». 15:40 «Судебные истории». 16:40 «Давай поженимся». 17:50 «Пусть говорят». 18:55 Т/с «Ветреная женщина». 20:00 «Главные новости». 21:40 «Басты жаңалықтар». 23:20, 2:00 «П@утina». 23:50 «Курортный роман».
14 Отарқа
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
Теледидар бағдарламасы КТК
06.00 Открытие вещания. 06.05 “ВАУ” д/х. 06.25, 02.30 “КТК” қоржынынан”. 07.10, 16.25, 04.25 “Сарай ханымдары” Т/х. 08.00 “Махаббат мұңы” Т/х. 08.20, 20.30, 03.15 Жаңалықтар. 08.50, 05.10-06.00 “Карадайы” Т/х. 10.10 Т/с “Отец матвей”. 12.00, 21.00 Новости. 12.35 “Черный квадрат”. 13.10, 00.30 Т/с “Балабол”. 15.25 “Семейные драмы”. Д/р. 17.30, 03.40 “Махабатта шек бар ма?” Т/х. 18.30, 19.30 “Тағдырмен тартыс ” Т/х. 21.35 “Наша правда” – “Смысловые галлюцинации”. 22.35 Т/с “Прости меня, мама”.
АРТА
05.58 ҚР Әнұраны. 06.00 «Ризамын». 07.00, 21:00 Т/с «Сүйген сұлу». 09:00 Т/с «Счастливы вместе. 11:00, 19:00 Т/с «Неслучайная встреча». 12:00 М/с. 13:00 М/ф. 14:00, 23:00 Т/с «Мен саған ғашықпын». 15:00 «Әзіл студио». 16:00 «Ералаш». 17:00 «КазахSTAR». 18:00 «Дворняжка ляля». 20:00 Информбюро. 00:00 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 01:00 Кино «Вышибалы». 03:00 Кино «Типа крутой охранник».
ЕҚТ
6.00 «Футболшы балалар» М/х. 6.30, 19.00, 22.30 Жаңалықтар. 6.45, 19.15, 22.45 Новости. 7.00, 8.40 «Арайлы таң». 7.50, 09.30 «ТВое УТРО». 10.45, 17.30, 19.30, 23.20 «QAZAQ NEWS» жаңалықтар. 11.15, 17.45, 21.30, 01.50 «QAZAQ NEWS» новости. 11.45 «Рейдер». 12.15 «Boutique tv». 14.30, 18.30 Тілеймін сізге... 15.15 «Мұзды жарып шыққан гүл» Т/х. 16.15, 23.50 «Естімеген елде көп» қ/д. 16.30 «Мобидик және Мұдың құпиясы» м/ф. 17.10 «Сұхбат» М. Сапарбаевпен. 18.00, 22.00 Музыка арнасы. 20.00 «Подарок судьбы». 21.20 Forbes KZ. 00.15 «Гармония». 00.55 «Магический вечер». 02.20 Д/ф.
ЖҰМА, 26 МАУСЫМ ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00 «Қазына». Т/х. 10:50, 21:05 «Айтуға оңай...». 11:35, 19:35 «Болашақ». Т/х. 12:30, 17:30, 20:30, 0:05, 3:00 Жаңалықтар. 12:40 «Иман айнасы». 13:00, 2:05 «Индустрияландыру: Ұлттық өндіріс». 13:25 «Көкпар». 14:10 «Баламен бетпебет». 14:30 «Стич». М/х. 14:50 «Джунгли кітабы». М/х. 15:00 «Әйел бақыты». 16:10, 22:40 «Келін». Т/х. 17:00 «Жан жылуы». 17:25 «Еңбек түбі - береке». 17:50, 0:35, 3:30 «Өзекжарды». 18:10 «Ғасырлар үні». 18:40 «Бірегей іскер». 19:00 «Менің Қазақстаным». 21:50, 3:50 «Шын жүректен!». 23:35, 2:30 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев». 0:55 Кино «Долана».
ХАБАР
07:02 «Айтұмар». 08:00 «Жаңа күн». 10:00, 13:00, 17:00, 20:00, 02:20 Жаңалықтар. 10:10 Т/с. «Гречанка». 11:00, 15:00, 18:00, 21:00, 02:50 Новости. 11:15 «Әр үйдің сыры басқа» д/д. 11:45 «Магия кухни». 12:20 «Подари детям жизнь». 12:25 М/с. «Маша и медведь». 12:35 М/с. «Джейк и пираты Нетландии». 13:15 Д/д. «Семейные мелодрамы». 14:00 Т/с. «Женский доктор». 15:15 «Бұйымтай». 16:00 «Өмір сабақтары» д/д. 16:30 «Ұлт саулығы». 17:15 «Бармысың, бауырым?». 18:15 Т/х. «Сұлтан Сүлейман». 19:05 «Орталық Хабар». 20:30 «Сильные духом». 21:30 Кино «Возмездие». 23:40 Т/х. «Астана - махаббатым менің». 01:20 Д/ф. «Ботокс туралы аңыз».
ЕВРАЗИЯ
6:00, 2:20 Т/с «Черные кошки». 6:50 Жаңалықтар субтитрлермен. 7:00 «Доброе утро». 11:00 «Каждый за себя». 11:55 «Братство десанта». Т/с. 12:55, 20:40 «Сүйген жар». Т/х. 13:45, 22:20 «Джодха және Акбар». Т/х. 14:40 «Жұма уағызы». 14:55, 4:50 «Қылмыстық іс №». 15:30 «112». 15:40 Кино «Жизнь после жизни». 17:40 «Жди меня». Казахстан. 18:50 «Поле чудес». 20:00 «Главные новости». 21:40 «Басты жаңалықтар». 23:20, 2:00 «П@утina». 23:50 «Три аккорда».
КТК
06.00 Открытие вещания. 06.05 “ВАУ” д/х. 06.25, 16.40, 03.35 “КТК” қоржынынан”. 07.10 “Сарай ханымдары” Т/х. 08.00 “Махаббат мұңы” Т/х. 08.20, 20.30, 03.10 Жаңалықтар. 08.50, 17.45, 04.20-05.15 “Карадайы” Т/х. 10.10 Т/с “Отец матвей”. 12.00, 21.00 Новости. 12.35 “Наша правда”. 13.35 Т/с “Балабол”. 15.40 “Семейные драмы”. Д/р. 21.35 “Наша правда” – “Протрезвела. Прослезилась”. 22.35 Кино “Долина роз”. 01.00 “Тайный шоу бизнес” – “Досье звёздного адвоката”. 02.00 “Той BestStar”.
АРТА
05.58 ҚР Әнұраны. 06.00 «Ризамын». 07.00, 21:00 Т/с «Сүйген сұлу». 09:00 Т/с «Счастливы вместе. 11:00 Т/с «Неслучайная встреча». 12:00 М/с. 13:00 М/ф. 14:00, 23:00 Т/с «Мен саған ғашықпын». 15:00 «Әзіл студио». 16:00 «Ералаш». 17:00 «КазахSTAR». 18:00 «Дворняжка ляля». 19:00 «Уральские пельмени». 20:00 Информбюро. 00:00 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 01:00 Кино «Секс в большом городе 2». 03:00 Кино «Там, где живут чудовища».
ЕҚТ
6.00 «Футболшы балалар» М/х. 6.30, 19.00, 22.30 Жаңалықтар. 6.45, 19.15, 22.45 Новости. 7.00, 8.40 «Арайлы таң». 7.50, 09.30 «ТВое УТРО». 10.45, 17.30, 19.30, 23.20 «QAZAQ NEWS» жаңалықтар. 11.15, 17.45, 21.30, 01.50 «QAZAQ NEWS» новости. 11.45 «Рейдер». 12.15 «Boutique tv». 14.30, 18.30 Тілеймін сізге... 15.15 «Мұзды жарып шыққан гүл» Т/х. 16.15, 23.50 «Естімеген елде көп» қ/д. 16.30 «Мобидик және Мұдың құпиясы» м/ф. 18.00, 22.00 Музыка арнасы. 20.00 «Подарок судьбы». 00.15 «Гармония». 00.55 «Магический вечер». 02.20 Д/ф.
СЕНБІ, 27 МАУСЫМ ҚАЗАҚСТАН
7:00 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт. 8:10 «Қымызхана». 8:40, 3:30 «Агробизнес». 9:00 «Сенбілік таң». 10:05 «Дауа». 10:40 «Саяхатшы Випо» М/ф. 11:40 «Ұлттық шоу: Роза шақырады». 13:00, 3:50 «Білгірлер бәйгесі». 13:45, 2:30 «Поэзия әлемі». 14:15, 0:50 Кино «Жұмбақ жәрдемші». 15:50 Кино «Киім құмар». 17:30, 20:30, 0:20, 3:00 Жаңалықтар. 17:50 «Әзіл әлемі». 18:50 «Құбылай хан». Т/х. 21:00 «Сенбілік кездесу». 22:30 «Жайдарман».
ХАБАР
07:02 «Қалжың қоржыны». 08:30 «Әсем әуен». 08:55 «Бармысың, бауырым?». 09:40 «Продвопрос». 10:00 «Спорт без границ». 10:25 М/ф. «Марко Макако». 11:40 Кино. «Цирк». 13:15 «Орталық Хабар». 14:15 «Тур де Хабар». 14:45 «Жұлдызды дода». 16:15 Кино. «Моя большая греческая свадьба». 18:00 Медеу Арынбаевтың «Айналайын алтыным» атты концерті. 19:45 «Бенефис-шоу». 21:00 «Жетi күн». 22:00 Кино «Пленницы». 00:35 Т/х. «Астана - махаббатым менің». 02:15 Д/ф. «Карл Фаберженің кереметі».
Мудың құпиясы» м/х. 10.45 «Попкорн». 11.00 М/ф: «Про кота Леопольда», «Доктор Айболит», «Приключения Мюнхаузена». 11.30 «Новое десятилетие – новые возможности». 12.15 «Boutique tv». 12.30 «Ой түйін». 13.00 «Обозрение недели». 13.30, 18.45 Тілеймін сізге... 14.00 «Ислам өркениеті». 16.30 «Білек пен жүрек». 17.00 «Қазақ тілі мәртебең». 19.30 «Естімеген елде көп» қ/д. 20.00 «QAZAQ NEWS. АПТА» Қасым Аманжолмен. 20.50 «Сұхбат» М.Сапарбаевпен. 21.15 «Жұлдыздар отбасы». 23.45 Turk zonе. 00.15 «Гармония». 00.55 «Магический вечер». 01.55 Д/ф.
ЖЕКСЕНБІ, 28 МАУСЫМ ҚАЗАҚСТАН
7:00 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт. 8:00 «Қымызхана». 8:30 «Ақсауыт». 9:00 «Бүгін жексенбі». 10:30 «Баламен бетпе-бет». 10:50 «Шетелдегі қазақ балалары». 11:10 М/ф. 11:30 «Алға, Диего». М/х. 12:20 «Айгөлек». Концерт. 13:45 «Жарқын бейне». 14:15 Кино «Үндестік». 16:15 «Егізім». 18:20 «Құбылай хан». Т/х. 20:00, 3:00 «Апта. кz». 21:00 «Ұлттық шоу: Роза шақырады». 22:25 Кино «Он үшінші жауынгер». 0:05 Кино «Үндестік». 2:15 «Көкпар».
ХАБАР
07:02 «Қалжың қоржыны». 08:30 «Айбын». 09:00, 21:00 «Жетi күн». 10:00 «Ас арқау». 10:30 «Спорт әлемі». 11:00 «Рапунцель». 12:00 М/с. «Динофроз». 12:30 М/ф. «Дельфин: история мечты». 14:00 «Бенефис-шоу». 15:15 Кино. «Қош бол, Гүлсары». 17:00 «Бұйымтай». 17:35 Церемония награждения и гала-концерт «TOP HITS AWARD» -2015. 19:50 «Дудуман». 22:00 Кино «Поезд на Юму». 00:15 Кино. «Ана болу оңай ма?». 02:15 Д/ф. «Бразилия Майкл Пейлин бірге».
ЕВРАЗИЯ
ЕВРАЗИЯ
6:00 «Сенбілік жаңалықтар». 6:35 «Контрольная закупка». 7:00 Т/с «Черные кошки». 8:35 Жаңалықтар субтитрлермен. 8:45 «Воскресные беседы». 9:00 Новости. 9:10 «Здоровье». 10:10 «Казлото». 10:45 «Идеальный ремонт». 11:55 «Кешкі кездесу». 13:05 «Караоке такси». 13:40 «101 кеңес». 14:05 «Ән дария». 15:05 Кино. «Тэд Джонс и затерянный город». 16:50 Кино «Не было бы счастья 2». 21:00 «Аналитика». 22:00, 2:10 «П@утina+». 23:05 Кино «Разрешите тебя поцеловать… отец невесты». 1:05 «Что? Где? Когда?».
КТК
07.00 Открытие вещания. 07.05 “Астробой” м/с. 07.25 “Бен 10. Омниверс”. 07.45, 15.00, 02.00 “КТК” қоржынынан”. 09.35 “Звездная жизнь” – “Жестокий роман”. 10.30 Т/с “Однолюбы”. 14.50 “Дорога домой”. 16.00 “Махаббат мұңы” Т/х. 17.20 “Бахар Наваси-2015” Қазақстан Халықы Ассамблеясының 20-жылдығына арнгалған концерт. 20.00 “Өнерлi отбасы”. 21.00 “Портрет недели”. 22.00 “Слуги народа” с Артуром Платоновым. 22.55 “Жестокая любовь”. 01.00 “Удиви меня!”.
6:00, 3:35 Т/с «Черные кошки». 8:00 «Таңғы пошта». 8:30, 14:00 «П@утina». 8:50 Жаңалықтар субтитрлермен. 9:00 Новости. 9:10 «Смак». 9:45 Кино «Ищу попутчика». 11:40 «Фабрика грез» с Ольгой Артамоновой. 12:05 «Ду қол шоколад». 13:00, 2:50 «Караоке такси». 13:30, 3:15 «101 кеңес». 14:50 «Угадай мелодию». 15:35 «Добрый вечер, Казахстан!». 16:40 Кино «Его любовь». 20:00 «Первая программа». 20:35 «Его любовь». 21:30 «Кешкі кездесу». 22:50 «Сенбілік жаңалықтар». 23:30 «Ән дария». 0:15 Кино «Рейдер». 2:15 «Большая разница». 07.00 Открытие вещания. 07.05, 03.45-05.15 “Розыгрыш” к/ф. 08.40 “Жүрекжарды”. 09.20 «Алдараспан». 10.05 “Кривое зеркало”. 12.00 Новости. 12.35 “Наша правда”. 13.35 “Звездная жизнь” – “Жестокий роман”. 14.30 “Путь на олимп” – Евгения Фролова. 15.00 “КТК” қоржынынан”. 16.00 “Махаббат мұңы” Т/х. 17.20 “Жаңа әзiл – жаңа ән 2015”. 18.00 “Карадайы” Т/х. 21.00 “Другая правда” с Алексеем Шахматовым. 22.00 “Очная ставка” – “Убить за семью”. 23.00 “Беременна в 16”. 23.55 “Той BestStar-3”. 01.20 “Өнерлi отбасы”. 02.05 Кино “Неадекватные люди”.
АРТА
05.58 ҚР Әнұраны. 06.00 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 07:00 Қазақша концерт. 08:00 «Ризамын». 09:00 Ералаш. 10:00 Кино «Там, где живут чудовища». 12:00 «Налегке». 12:30 М/ф «Приключения Алдара Косе». 15:00 «Моя новая жизнь». 19:00 «Папаша». 21:00 «Онер кырандары», 1 часть. 23:00 «100». 00.00 Кино «Радиоволна». 02:00 Кино «Сплетня».
ЕҚТ
07.00 «QAZAQ NEWS» жаңалықтар. 07.30 «QAZAQ NEWS» новости. 08.00, 15.15 «Ихён патшайымның сyйiктiсi» Т/х. 09.00 «Іскесуші Пруденс ханым», «Темір жануарлар», «Футболшы балалар», «Мобидик және
КТК
АРТА
05.58 ҚР Әнұраны. 06:00 «Ризамын». 09:00 «100». 10:00 «Кролик Багз Банни и дорожный бегун». 12:00 «Сәт сапар». 13:00 «Папаша». 14:30, 23:30 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 15:00 Кино «Золото дураков». 17:00 «Шрэк-2». 19:00 Кино «Игрок». 21:00 «Онер кырандары». 00:30 Кино «Пока не сыграл в ящик». 02:30 Кино «На расстоянии любви».
ЕҚТ
07.00 «Turk zonе». 07.30 «Білек пен жүрек». 08.00, 15.15 «Ихён патшайымның сyйiктiсi» Т/х. 09.00 «Темір жануарлар», «Футболшы балалар» м/х. 09.50 «Попкорн». 10.00 Кино «Приключения Тома Сойера». 11.30 «Мастер-класс от Джорджио». 12.00 «Большие люди». 12.15 «Boutique tv». 12.30 «Ой түйін». 13.00 «Обозрение недели». 13.30, 19.00 Тілеймін сізге... 16.15 «Нұраманат». 16.30 «Иннополис». 17.10 «Менің де атым Қожа» к/ф. 18.30, 22.45 «Естімеген елде көп» қ/д. 19.10 Д/ф «В поисках истины.Лучшая афёра Потемкина». 20.00 «QAZAQ NEWS.Неделя». 20.50 «Открытый диалог» с М.Сапарбаевым. 21.05 «Даже по-аргентински». 23.15 Концерт. 00.15 «Гармония». 00.55 «Магический вечер». 01.55 Д/ф.
№24 (1274)
Отарқа
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
ШЕШІМ №325/38
15
еске алу
2015 жылғы 9 маусым (V шақырылған кезектен тыс XXXVIII сессия)
Ардақты әкеміз, сүйікті атамыз
«Екібастұз қаласының Құрметті азаматы» атағын беру туралы Қазақстан Республикасының «Қазақ- шешімі негізінде, сондай-ақ қалаға сістан Республикасындағы жергілікті мем- ңірген ерекше еңбегін ескере келіп қалекеттік басқару және өзін-өзі басқару лалық мәслихат ШЕШТІ: туралы» Заңы, Павлодар облысы мәс1. Эльдар Рзакули-оглы Абдиновқа лихатының 2009 жылғы 24 шілдедегі «Екібастұз қаласының Құрметті азама«Павлодар облысының (қаласының, ты» атағы берілсін. ауданының Құрметті азаматы» атағын Б.Құспеков, сессия төрағасы, беру Ережесін бекіту туралы» №219/16 қалалық мәслихат хатшысы
ҚОҢЫРАТ ХАМИТҰЛЫ ҚОЖАХМЕТОВТІ
сағынышпен еске аламыз. Тірісінде еңбегімен елге елеулі болған, туғандарына жанашыр туыс, бізге асқар таудай қорған болған әкеміздің бақиға аттанғанына 20 маусымда 40 күн толады. Тірі адам тіршілігін жасай береді екен, десе де аяулы әкеміздің жарқын жүзін, оның ғибратқа толы сөздерін осы күні сағынышпен еске алып отырамыз. Жаратқаннан әкеміздің топырағын торқа, қараңғы үйін жарық қылып, иманын саламат ет деп тілек тілейміз.
ШЕШІМ №326/38
2015 жылғы 9 маусым (V шақырылған кезектен тыс XXXVIII сессия)
«Екібастұз қаласының Құрметті азаматы» атағын беру туралы Қазақстан Республикасының «Қазақ- шешімі негізінде, сондай-ақ қалаға сістан Республикасындағы жергілікті мем- ңірген ерекше еңбегін ескере келіп қалекеттік басқару және өзін-өзі басқару лалық мәслихат ШЕШТІ: туралы» Заңы, Павлодар облысы мәс1. Виктор Константинович Щукинге лихатының 2009 жылғы 24 шілдедегі «Екібастұз қаласының Құрметті азама«Павлодар облысының (қаласының, ты» атағы берілсін. ауданының Құрметті азаматы» атағын Б.Құспеков, сессия төрағасы, беру Ережесін бекіту туралы» №219/16 қалалық мәслихат хатшысы
Еске алушылар: балалары. Марқұмның қырқына арналған ас 20 маусым күні сағат 12.00-де «Үміт» дәмханасында беріледі. №6213
Ресми хабар
Мүлікті жария ету қалай жүргізілуде? Мемлекет «Мүлікті жария ету – 2014» бағдарламасының форматында біржолғы акцияны өткізуде, ол өз мүлкін, оның ішінде бұрын жариялы экономикалық айналымнан шығарылған ақшаны заңды түрде жария етуге ниет білдірген барша азаматқа көмек көрсетуге арналған. Акция Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 30 маусымдағы «Қазақстан Республикасының азаматтарына, оралмандарға және Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхаты бар адамдарға олардың мүлікті жария етуіне байланысты рақымшылық жасау туралы» №213-V Заңы қолданысқа енгізілген сәттен бастау алды. Осы шығарылған заңда жария етілуі мүмкін мүліктің тізбесі нақты көрсетілген. Оған ақша; бағалы қағаздар; заңды тұлғаның жарғылық капиталына қатысу үлесі; оған құқық немесе ол бойынша мәмілелер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік тіркеуге жататын, басқа адамға ресімделген жылжымайтын мүлік (ғарыш объектілерінен және магистральдық құбырлардың желілік бөлігінен басқа); құрылыс нормалары мен қағидаларына, сондай-ақ өздері орналасқан, жария ету субъектісіне меншік құқығында тиесілі жер учаскесінің нысаналы мақсатына сәйкес келетін, Қазақстан Республикасының аумағында тұрған үйлер (құрылыстар, ғимараттар); Қазақстан Республикасы аумағының шегінен тыс жерлерде тұрған жылжымайтын мүлік жатады. Құжаттарды жария ету субъектілері:
1) Қазақстан Республикасы аумағының шегiнен тыс жерлерде тұрған мүлiк бойынша (ақшадан басқа) – жария ету субъектісінің тұрғылықты жері бойынша мемлекеттік кірістер органына (бұрынғы – Екібастұз қаласы бойынша салық басқармасы); 2) Қазақстан Республикасының аумағында тұрған мүлiк бойынша (ақшадан басқа) – мұндай мүліктің тұрған жері бойынша комиссияға өтініш тапсырылатын жылжымайтын мүлікті жария ету жағдайларын қоспағанда, жария ету субъектісінің тұрғылықты жері бойынша комиссияға ұсынады. Екібастұз қаласында мүлікті (ақшадан басқа) жария етуді өткізу жөніндегі комиссия құжаттарды қабылдауды Мәшһүр Жүсіп көшесі, 45, № 35 каб., тел. 344500 мекенжайындағы қала әкімінің аппаратында жүзеге асырады. 2015 жылғы 15 маусымдағы жағдай бойынша Екібастұз өңірінің аумағында 63 нысанды жария ету туралы 39 өтініш түсті, оның 11-і тұрғын, 52-сі тұрғын емес; олардың ішінде 9 тұрғын нысан және 35 тұрғын емес нысан жария етілді. 9 өтініш қайтарылды, олар бойынша 3 тұрғын емес нысанды жария етуден бас тартылды және 10 нысан қаралмай қайтарылды (2- тұрғын; 8-тұрғын емес). Келіп түскен өтініштерге қарағанда мүліктің жалпы құны 144 182 300 теңгені құрады, оның ішінде 86 892 300 теңге сомаға мүлік заңдастырылған. Екібастұз қаласы әкімінің аппараты
Қаперге алыңыз
Құрметті Екібастұз қаласының тұрғындары!
Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 30 маусымдағы «Қазақстан Республикасының азаматтарына, оралмандарға және Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхаты бар адамдарға олардың мүлікті жария етуіне байланысты рақымшылық жасау туралы» №213-V ҚРЗ Заңына сәйкес
Екібастұз қаласы әкімінің аппараты мүлікті (ақшадан басқа) жария етуге ұсыну үшін Екібастұз қаласы Мәшһүр Жүсіп көшесі, 45, №35 каб. мекенжайында құжаттарды қабылдауды жүзеге асыруда. Анықтама телефоны: 34-45-00. Екібастұз қаласы әкімінің аппараты
Спорт
Спорт
Күштінің бәсі артты Қала күнінде спорттың екі түрі - кір көтеру, қол күресінен жарыс ұйымдастырылды. Қол күресінің ерекшелігі: онда тең түсу деген болмайды. Сайысқа түскендердің біреуі жеңіліс тапса, қарсыласы жеңеді. Жеңіл салмақ дәрежесіндегі жекпежек қызықты өтті. Қуаныш Ақтаев Егор Скориктен басым түсіп, мерейі үстем болды. 70 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде Қуат Қатенов абсолюттік жеңіске жетті. Қол күресінің ардагері Тахир Ілиясов 2-орынды иеленсе, 3-ші орын Нұрлан Өміржановқа бұйырды. 80 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде Владимир Скрипковский қарсыластарынан озып шықты. Нұрлан Қойшыбаев 2-орынға шықса, Болат Беков 3-орынды місе тұтты. 90 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде Сергей Похилько 1-орынды, Стас Сычев 2-орынды, Тілек Түсіпов 3-орынды иеленді. 100 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде Юрий Журавлев алтын медальды, Мейіржан Мұхамедрахим күміс ме-
дальды, Мейрам Сұрымбетов қола медальды жеңіп алды. Ең ауыр салмақ дәрежесінде Алексей Сазоновты қапыда қалдырған Денис Данилов жеңімпаз атанды. Кір көтеруден өткен ашық біріншілікте 63-тен және 95-тен жоғары әр түрлі салмақ дәрежесіндегі спортшылар 24 және 32 келі салмақтағы кір тасын жұлқып көтеруді орындады. 63 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде 24 келі кір тасын 50 рет көтерген Д.Дәулетовке ешкім тең келмеді. Осы салмақта 32 рет көтерген И.Ластовский 2-орынды иеленсе, Қ.Ақтаев 3-орынға табан тіреді. 73 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде кір тасын А.Малшыбаев 94 рет, оның қарсыласы Р.Гайнутдинов 90 рет көтерсе, Қ.Жұманов 101 рет көтеріп, жеңіске жетті. 85 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде С.Похилько 32 келі кір тасын 31 рет көтеріп, жеңімпаз атанды. 95 келіден жоғары салмақ дәрежесінде кір тасын 32 рет көтерген Ю.Журавлев жеңіс тұғырына көтерілді.
Спорт
Спорт
Жеңіл атлетика жеңімпаздары 13 маусымда №10 мектептің стадионында тұрғындар арасында жеңілатлетикалық жарыс өтті. «Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар» демекші, осы күні бағын сынағысы келгендердің қарасы көп болды. Жарыс қорытындысында Людмила Малышева, Рафаиль Ваимов, Анатолий Кленицын, Василий Якушев, Лидия Антоненко, Константин Нұрғазин, Владимир Панасенко, Петр Дячук, Александр Мансков, Дмитрий Клячин, Тимур Бей-
ЖАРАМСЫЗ ДЕП ТАНЫЛСЫН:
Нұржан Құсайынұлы Жақсылықовтың атына 2014 жылы Абай Құнанбаев атындағы №2 жалпы білім беру мектебінен берілген аттестат жоғалуына байланысты.
№6240
Құдайкөл ауылдық жалпы білім беру мектебінен 2011 жылы Бибигул Наскийдің атына берілген аттестат жоғалуына байланысты.
№6069
сембаев, Андрей Василец, Ирина Алексеева, Наталья Башкова, Серік Текебаев, Қайрат Қабыржанов, Алма Көпеева, Мақпал Айтжанова, Леся Панасенко, Лидия Нападовская, Светлана Николаенко, Елена Цымбал, Руслан Шәріпов, Александр Фролов, Рәзия Қасымова жеңімпаздар қатарынан көрінді. Сөйтіп, желаяқтар жарыс көрігін қыздырып, жүгірісте өзгелерді шаң қаптырды. Өз тілшімізден
Түзету:
«Отарқа» газетінің 11 маусымдағы №23 (1273) санында жарияланған «Әмреновтер жеңісі – қаламыздың жеңісі» деген мақаладағы «Қарлығаш» есімі «Қарашаш» деп оқылсын. Редакция
Құрметті оқырман!
Редакцияға мақалаларыңызды жолдағанда, суретті WORD-бағдарламаның, яғни, мәтіннің ішіне салмай, жеке сақтауларыңызды өтінеміз.
Отарқа
№24 (1274)
18 маусым 2015 жыл www.otarka.kz
Сырт көз
Алғыс білдіреміз!
Шаш қидырайын деп шаштаразға бас сұқтым. Демалыс күні болғасын ба, мұнда адам көп екен. Кезек күтіп есік жақтағы орындыққа барып жайғастым. Ұзын орындықтың екінші басында сары шашты қыз бен қара торы қыз шүйіркелесіп отыр. Көптен бері бір-бірімен кезіккені осы болса керек. Өздерінің басынан өткен қызықты жайттарымен бөлісе бастады.
Жаңа «мода»
Сөздерінен байқағаным, қараторы келгені – келіншек, ал сарысы – бойжеткен. Содан кейін әңгіме желісі екеуінің жеке өмірі жайында өрбіді. – Өзіңнен он жас үлкен жігітке тұрмысқа шығып едің, жас айырмашылығы болған қалай екен? - деді сары шашты қыз. – Ол сені жар етіп алған жігітке байланысты. Қанша жас болсаң да, қадіріңді түсінбейтіндерге бәрібір, – деп шорт кескен қараторы келіншек қарсы сұрақ қойды. - Ал өзің ше? Отыздан асып барасың, әлі тұрмысқа шығар ойың жоқ сияқты ғой. – Оншалық асығудың қажеті жоқ. Сен білмейсің бе? Махаббат әлемінде жаңа «мода» пайда болды емес пе? Қазір жап-жас жігіттер өздерінен үлкен қыздарға сөз салатын болды. Маған да бірнеше жігіт қатарынан ғашық боп жүр. Бәрі де менен екіүш жас кіші. Тек өзіңді күтіп, көркіңді сақтай білсең болғаны, сенің жасыңа қарап тұрған ешкім жоқ. Сондықтан да мен ай сайын шашымның үлгісін өзгертіп, апта сайын жаттығу залына барамын, – деп мақтанды. Осы кезде менің кезегім келді де, ішке ендім. Мұндай жаңа «моданы» естіп отырғаным осы екен. Бұл заманның құбылғаны шығар, бәлкім. Сары шашты қыздың сөзі маған үлкен ой салды. Осыдан біраз жыл бұрын оң жақта отырып қалған қыздарды бүкіл ауыл болып асықтырушы еді. «Бәленбайдың қызы күйеуге тимей әлі жүр екен. Ой, сұмдық-ай! Жасы жиырма бестен асқанша неғып жүр екен?» деген қаңқу сөзден қорыққан олар тездетіп тұрмысқа шығып кетудің қамын ойластыратын. «Отыздан ассақ, жігіт алмай қояды» деген ой да олардың жанын мүжіп, мазалаушы еді. Ал қазіргі кездегі жағдай мүлде керісінше. Кәрі қыздар жас жігіттерден дәмелі. Егер өмір осылай жалғаса берсе, онда кәрі қыздардың қатары көбеймей қайтсін!? Жақында осы сөзіме тұздық болар бір жайтқа кез болып, «Махаббат жасқа қарамайды» дегенге тағы бір мәрте көз жеткіздім. Жұмысқа кетіп бара жатсам, жол шетінде бір жігіт қол көтерді. Барар жеріне жеткізіп тастайын деп көлігіме отырғызып алдым. Теміржол вокзалына бара жатқан беті екен. Ары қарай Астанаға жол жүрмекші. Жігітті әңгімеге тарттым. Ол бұйырса үйленгелі кетіп бара жатыр екен. Мұнда керекті заттарын алғалы келіпті. Сөз арасында болашақ жарының өзінен бес жас үлкен екендігін айтып қалды. Өзі жиырма бесте. Мен оған: «Неге өзіңнен жасы кіші қыз таңдамадың?» – деп едім, ол аз іркілістен кейін: «Оның жасы үлкен болғанымен, ажарлы, дене тұрқы да әдемі. Оның үстіне, министрлікте жұмыс істейді», – деді. Осы әңгімеден кейін қыздардың айтып жүрген жаңа «мода» дегендеріне шынайы көз жеткіздім. Олар да бұл сөзді бекерденбекер айтпайды екен ғой. Айналып келгенде, осының бәріне жігіттеріміз кінәлі сияқты. Пікіріңіз болса, газет редакциясына немесе Otarka1@yandex.ru электрондық почтасына жолдаңыз.
«АЙГЕРЖАН» Лицензия №00069, выд КДП МВД РК г. №6283
МЕНШІК ИЕСІ: «Екібастұз дауысы - ақпараттық орталығы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Директор: АЙНҰР Мейрамова Тел.: 34-93-92 Редактордың міндетін атқарушы: Жанаргүл Қадырова Жауапты хатшы: ДАРИЯ ЖҰМАДІЛОВА Тілшілер: Рауза Мұсабаева, БЕКТҰРҒАН ЛАҚАДЫЛ Аға оператор-бет қаттаушы: Ерқанат Нұрпейісов Бет қаттаушы: Бақытгүл Мәукілова
Қоғамдық бірлестік
Гранттар табысталды Өткен аптада Екібастұз қаласының әкімі Александр Вербняк Екібастұз өңірінің мәдени дамуына, этносаралық келісімді нығайтуға қосқан қомақты үлестері және қаланың қоғамдық өміріне белсенді араласқаны үшін екі қоғамдық
бірлестікке грант табыстады. Олар: «Беларусь» белорусь этномәдени бірлестігі мен «Дустлик хайот» өзбек этномәдени бірлестігі. Өз тілшімізден.
«Отарқа» газетіне 2015 жылдың II жартыжылдығына
жазылу жүргізілуде Жазылу мерзімі
Редакция арқылы
Пошта арқылы қала
ауыл
Тұрғындар үшін 6 ай
708
1050
1128
Кәсіпорын үшін 6 ай
1368
1710
1788
Зейнеткерлер үшін 6 ай
612
954
1032
Жарнама бөлімі 34-95-03
Жұмысқа аламыз
Продам
Кадр жұмысында және іс жүргізуде тәжірибесі бар жетекші әкімгер (администратор) қажет. Тел: 87019890898
Пресс-подборщик «Кыргызстан-2», к нему вязальный аппарат в подарок. Тел. 8-702-869-49-74, 8-953-805-61-89
ЖҰМЫСКЕР ҚАЖЕТ
Известь 70 тн/кг. Розница. 60 тн/кг. Оптом. В мешках, качество, доставка. Ул. Абая, 19, Ул. 14 Северный, 37, ул. Абая, 19.
№6235
№6088
Продам
Тел. 37-18-11, 74-15-55, 8-701-422-95-42
№5886
№5248
Приглашает на курсы водителей кат. А1, В1, В, ВЕ, СЕ, С1, D1, E1, мотоцикл, В1 - трициклы, квадроциклы. Тел: 77-08-31
www.otarka.kz
№6165
Кеңседе құжаттарды жүргізетін іс жүргізушінің көмекшісі. Тел: 8-747-459-86-74, 8-705-670-45-33
АВТОшкола
Отарқа
Біздің қызымыз Хадиша Татаева Павлодар қаласындағы химиябиология бағытындағы Назарбаев зияткерлік мектебін «Алтын белгіге» бітірді. Ол ҰБТ қорытындысында 125 ұпай жинап, ұстаздарының мерейін асырды. Хадиша С.Торайғыров атындағы №22 гимназия-мектебінде үздік оқып, 2013 жылы өз білімімен Назарбаев мектебіне оқуға түсті. Хадишаға тура жол сілтеп, оның сапалы білім алуына үлесін қосқан №22 гимназия-мектебінің әкімшілігі мен ұстаздарына шынайы алғысымызды білдіреміз. Бұл – сіздердің мамандықтарыңызға деген адалдықтарыңыз бен қажырлы еңбектеріңіздің айқын көрінісі. Құрметті гимназия-мектебінің ұстаздары! Дендеріңізге саулық тілейміз, еңбектеріңіздің жемісін көре беріңіздер! Ата-анасы: Халит Татаев және Сәндігүл Қожанова
Қызметкер қажет:
Бөлімге басшы. Тел: 8-702-879-60-74, 8-705-670-45-33
№5248
Автордың жеке пікірі үшін редакция жауап бермейді. Қолжазба, фотосурет авторға қайтарылмайды. «Отарқада» жарияланған материалдарды көшіріп немесе өңдеп басу үшін редакцияның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сілтеме жасалуы міндетті. Редакцияның мекенжайы: 141206, Екібастұз қаласы, Мәшһүр Жүсіп көшесі, 46-үй, 1-қабат Тел/факс: 40-06-19 Электрондық пошта: Otarka1@yandex.ru Таралым 2830 Тапсырыс: №1200 Индекс 63700 Газет аптасына бір рет, бейсенбі күні қазақ тілінде шығады. Көлемі 4 б.т. Газетке 17.06.2015 ж. сағат 18.00-де қол қойылды.
Продам
Мед ВКО Катон-Карагайский «Девясил», «Лесной», «Донник-желтый», «Горный». Лесное разнотравие. Иван-чай. Кипрейный. Пихтовое масло. Маг. Богатырский «Сказка». Маг. «Сказка+» 22 мкр. Тел: 74-05-94, 8-771-27-55-607 №5592
Газет Қазақстан Республикасының Мәдениет және Ақпарат министрлігі, Ақпарат және мұрағат комитетінде 28.08.2012 жылы тіркеліп, №12979-Г куәлігі берілген.
Газет редакцияда компьютермен теріліп, беттеліп, Павлодар қаласындағы «Дом печати» ЖШС баспаханасында басылды. Павлодар қаласы, Ленин көшесі, 143-үй.