Біріңді, қазақ, бірің дос, көрмесең, істің бәрі бос!
Абай
Отарқа Екібастұз қалалық газеті. газет 1992 жылдың 1 қаңтарынан бастап шығады
№27 (1277)
www.otarka.kz
9 шілде 2015 жыл
Бәрекелді!
өндіріс
Теміржол көліктері Екібастұзда сыналады Өткен аптада Екібастұзға Техникалық реттеу және метрология комитеті, ҚР Инвестиция және даму министрлігіне қарасты басқа да бірқатар ұйым өкілдері жұмыс бабымен келіп, «Проммашкомплект» ЖШС-і мен осы кәсіпорын аумағында орналасқан Қазақстан теміржол көліктерін сертификаттау орталығында болды. Ж.ҚАДЫРОВА Астаналық қонақтардың бірі – «Ұлттық аккредиттеу орталығы» ЖШС-і бас директоры Серік Құрманәлиев бұл сапар мақсаты жайлы былай деді: - Павлодар қаласында метрология, стандарттау және сертификаттау мәселелері жөнінде штаб отырысы өтеді. Осы сапар аясында біз Екібастұздағы «Проммашкомплект» зауытымен танысып отырмыз. Зауытта теміржол саласына қажетті тамаша өнімдер шығарылуда. Бұл өнімдердің бәрі сынақтан өтуі тиіс. Сол үшін зауыт жанынан құрамында маңызды зертханалары бар сынақ орталығы да ашылған. (Жалғасы 2-бетте)
табиғи апат
Жаңа шатыр желге шыдамады
Бейбіт
тағы да «Барыс» атанды Шілде айының 4 –інде Астанадағы «Сарыарқа» велотрегінде Қазақстан Республикасы Президентінің жүлдесі үшін қазақ күресінен дәстүрлі «Қазақстан барысы» республикалық турнирінің финалдық бәсекесінің өтуіне куә болдық. Биылғы байрақты бәсекеде Тараз өңірінің тумасы Бейбіт Ыстыбаев тағы да бас жүлде иеленіп, жүз елу мың долларға қол жеткізді. Бектұрған ЛАҚАДЫЛ
Бү г і н г і нөм і рде :
«Қазақстан барысы» жарысында еліміздің барлық аймақтарында, Астана және Алматы қалаларында үш кезең бойынша өткен іріктеу сынақтарынан озып шыққан 33 палуан бес сағатқа созылған ақтық бәсекеде күш сынасты. Олардың ішінде Павлодар облысының намысын қорғап барған 80 келі салмақтағы
екібастұздық Арман Махамбетов пен 130 келі салмақтағы Алан Тұрсынов та бар. «Қазақстан барысының» өткен жылдарына көз жүгіртер болсақ, алғаш рет онда еліміздің барлық облыстарынан, Алматы және Астана қалаларынан 4 палуаннан барлығы 64 атлет жиналған еді. Бірінші турнирде Қызылорда облысының өкілі Ұлан Рысқұлов жеңімпаз атанған болатын. Ал 2012 жылы жер-жердегі апай-
Домбыра-party кеші
3-бет
төс палуандар бұл аламанға жету үшін үш сатылы сынақтан өтуге міндеттелді. Сөйтіп, алғаш рет күрестің бәсекесі ауыл-аймақтардан бастау алды. Одан озып шыққандар аудан орталығында, ал үшінші кезеңдегі белдесу облыс орталығында жалғасты. Міне, осы соңғы сатыда оза шапқан екі спортшы республикалық финалға жолдама алып, Бейбіт Ыстыбаев жеңіп шықты.
(Жалғасы 3-бетте)
Бәрі – «Қазақстанда жасалған» 10-бет
Ж.ӘБДІКӘРІМ 5 шілде күні соққан нөсер аралас дауыл екібастұздықтарға біраз зиянын тигізіп кетті. Екібастұз қаласы төтенше жағдайлар басқармасы ұсынған мәліметтерге сүйенсек, 112 телефонына сол күні сағат 13.30-де Мәшһүр Жүсіп көшесі, 147-үй тұрғындары хабарласып, қатты желдің шатырды ұшырып әкеткенін жеткізген. Төтенше жағдайлар басқармасы қызметкерлері анықтағандай, дауыл бес қабатты үйдің 200 шаршы метрдей шатырын жұлып әкетіпті. Оның үстіне, қираған шатыр осы үйдің екі бірдей тұрғынының автокөліктерін (1990 жылғы «Мерседес» және 2014 жылғы «Киа-Рио») бүлдірген. (Жалғасы 2-бетте)
Байетте қой қырылды Ұйытқып соққан жел мен нөсердің салдарынан іргедегі Байет ауылдық округінде екі-үш отар ұсақ мал шығынға ұшырады. Тосын келген апат 5 шілде күні сағат 8 бен 11-дің арасында орын алған көрінеді. Дүлей дауылдан зардап шеккен тұрғындар редакцияға хабарласты. Бектұрған ЛАҚАДЫЛ Болған жайтты естіп, жолға шықтық. Ауылда округ әкімі Докторхан Амантайды жолықтырып, мәселенің мәнісін сұрастырдық. – Ауылдан алты отар қой өріске өреді. Дәл сол күні дауыл күшейіп, күн суытатынын ешкім де білген жоқ. Бақташы өрісте жүріп мал иелеріне хабарласып, малдың жан-жаққа ығып, қайыру бермей жатқанын айтса керек. Сөйтіп, үш отарда ұсақ мал шығыны болды. Ветеринарлық қызмет 421 бас ұсақ малдың апатқа ұшырағандығын анықтап отыр. Сырғаланған мал есебіне қарай солай. Ал қалған қой-ешкі өзен жағасындағы қамыстар мен талдарды паналап аман қалса керек. Өлген малдың көбі – ешкі. Табиғаттың дүлей күшіне не шара? «Бастан құлақ садақа» дегендей, жан аман болса, малдың орны толар. Дегенмен, шығынға ұшыраған малдардың орнын толтыруға әкімдік тарапынан көмек болады деп айта алмаймын. Тек мал иелері сақтандыру куәлігі бар қой-ешкісіне өтемақы сұрауға құқылы,–деді Д. Амантай. Ауыл әкімінің айтуына қарағанда, сол күні «112» қызметінен ұялы телефонға күн райының күрт өзгеретіні жайында ескерту SMS-хабарламасы да келмеген сыңайлы. Жалпы, мұндай апат соңғы жиырма жылда болмаған деседі. (Жалғасы 2-бетте)
2
Отарқа
№27 (1277) 9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
Партия тынысы
Табиғи апат
Нұротандықтар қатары Жаңа шатыр желге шыдамады толықты Айтулы үш мерекеде - «Нұр Отан» партиясының құрылған күні, Тұңғыш Президент күні және Астана күні қарсаңында билік партиясы өз белсенділерін марапаттауды дәстүрге айналдырған. Осы дәстүр бойынша 3 шілдеде «Нұр Отан» партиясының Екібастұз қалалық бөлімшесінде салтанатты шара ұйымдастырылды. А.ЗАЙЫРГЕЛДІ - Әр қазақстандық Елордамызды мақтан тұтары сөзсіз. Елдігіміздің символына айналған бас қаламыздың қарыштап дамуына әрқайсымыз өз үлесімізді қосып келеміз. Сондықтан да осынау мейрамның маңызы нұротандықтар үшін ерекше,-дей келе, жиналғандарды мерекемен құттықтаған «Нұр Отан» партиясының Екібастұз қалалық бөлімшесі төрағасының бірінші орын-
басары Самат Рамазанов партияға мүшелікке алынған екібастұздықтарға мүшелік куәліктерді тапсырды. Қаламыздың ірілі-ұсақты кәсіпорын, мекемелерінде тынбай еңбектеніп, үнемі қоғамдық жұмыстардың да бел ортасынан табылатын партияластарының қатары бүгінде 11 мыңнан асқанын мақтанышпен атап өткен Самат Жайынұлы белсенділігімен көзге түскен партияластарын алғыс хаттармен марапаттап, естелік сыйлықтар табыстады.
Өндіріс
Теміржол көліктері Екібастұзда сыналады (Басы 1-бетте) Бұл орталық бүгінде тұңғыш рет өз елімізде жылжымалы жолаушы және жүк құрамдарын, дөңгелектер мен басқа да осы салаға қажетті құралдарды сынақтан өткізуге мүмкіндік беріп отыр. Алдағы уақытта мұнда тіркемелерді де сынауға қол жеткізілетіні айтылып жатыр. Бұл – керемет жаңалық. Өйткені бұған дейін тіркемелер тек Ресейде сыналып келген болатын. Жұмыс тобы бұдан соң «Қазақстанның вагон жасау компаниясы» ЖШС-іне ат басын тіреді. Өкініштісі, жұма күні зауыт жұмысы тоқтап тұр екен. Цехтарда бір-екі адам ғана көзге түседі. Зауыт басшылары мұның себебін тап-
сырыс түспегендіктен жұмыс уақытының қысқарғанымен түсіндірді. Олардың айтуынша, жұма күндері жұмыс мүлдем болмайды екен. Құлаққа ұрған танадай тыныштық орнаған цехтарды көргенде, түрлі саламен, әсіресе, көмір өндіру кәсіпорындарымен тығыз байланыста тіршілік ететін аталмыш зауытты да елдегі экономикалық дағдарыс айналып кетпегенін түсіндік. Иә, бірнеше жыл бұрын мемлекеттік үдемелі индустриялық-инновациялық бағдарлама аясында ашылып, атағы жер жара жаздаған вагон зауытының тұралап тұрғаны обал-ақ.
Облыс жаңалығы
Рейтингісі көтерілді «Өткен жылдың қорытындысы негізінде еліміздің облыстары арасында бюджет тиімділігі бойынша Павлодар облысы 100 мүмкін балдың 47,6 балын жинады» деп хабарлайды pavlodarnews.kz агенттігі. Бұл туралы облыстық әкімдікте өткен аппараттық кеңесте облыстық қаржы басқармасының басшысы Олжас Шарапиденов хабарлады. Басқарма басшысының айтуынша, бюджеттік тиімділік сараптамасын ҚР Қаржы басқармасы мен Президент Әкімшілігі 2010 жылдан бері
жүргізуде. Бағалау бес өлшем бойынша жүргізілген. Кеңес барысында аймақ басшысы Қанат Бозымбаев хабарлағандай, 2015 жылдың қорытындысы бойынша өңір аталмыш рейтингте алғашқы саптан көрінуді жоспарлауда. Облыс әкімі өз сөзінде кеңес қатысушыларына бюджет тиімділігіне жіті назар аудару керектігін ескертті. Сонымен қатар, экономист және бухгалтер мамандардың біліктілігін арттыру жұмыстарына көңіл бөлу қажеттігін айтты. Өз тілшімізден.
pavlodarnews.kz (Басы 1-бетте) Назар аударарлық жайт: қатты желге төтеп бере алмаған шатыр 2012 жылы ғана «ТҮКШ жаңғырту» бағдарламасы ая-
сында салынған көрінеді. Екібастұз қаласы тұрғын үй инспекциясының басшысы Лариса Векшинаның айтуынша, жөндеу жұмыстарын «Эк
Диола» мердігерлік ұйымы атқарыпты. -«Эк Диола» ЖШС-імен бас мердігер «Екібастұзкоммунсервис» МКК келісімшарт жасасқан. Фирма 2016 жылдың мамыр айына дейін орын алған олқылықтарды жоюға кепілдік міндеттеме алған. Дәл қазір шатырды қалпына келтіру жұмыстары жүріп жатыр, - деді Лариса Павловна. Иә, тұрғындар қалтасынан шығатын қыруар қаражатқа атқарылып, тиісті комиссия қабылдап алған жаңа шатырдың табиғаттан бұлайша «таяқ жегені» жарамады. Келесі кезекте комиссия қабылдау құжаттарына қол қоймас бұрын қатты дауыл соғуын күте тұрмаса болмас деген ой келеді мұндайда...
Байетте қой қырылды (Басы 1-бетте) Күнкөріс көзі болған малы апатқа ұшырап, қамкөңіл күйде отырған ауыл тұрғындарының сөзіне де құлақ түрдік. – Шындығында, өлген ұсақ малдың саны мың тұяқтан да көп. Дәл сол күнгі орын алған жағдайды әкімге жеткізе алмай мысымыз құрыды. Екібастұз қаласы әкімдігінің ауыл шаруашылығы бөлімінің басшысы Өтен Боранбайұлына телефон шалып, мән-жайды айттық. 112ге хабарласқанымызда, олар Екібастұз қаласы әкімдігінің телефон нөмірін айтып берумен
Шағын дерек: Байет ауылында 354 шаңырақ түтін түтетіп, 1340 жан өмір сүруде. Малмен айналысып келе жатқан қырық шақты отбасында 6000-ға тарта ұсақ мал, 3500-дей ірі қара және 430 бас жылқы бар. ғана шектелді. Сол күні ауыл әкімі мен мал дәрігерін де таба алмадық. Олар мұнда болып жатқан жағдайды жоғарыға жеткізуге міндетті ғой. Төтенше жағдай қызметі дауылдан бұрын хабар беруі керек еді, алайда ұялы телефонымызға қысқа хабарландыру сол күні кеште ғана келіп жетті. Ал малды сақтандыру мәселесінің тиімділігін әзірге елдің дені жете
ұғына қойған жоқ,– дейді зейнеткер Мерзетхан Дәбенқызы. Сол күні қой баққан Қойшыбай Долдабайдың сөзіне қарағанда, таңғы сағат сегіз жарымнан бастап дүлей дауыл тұрғандықтан, мал ыға бастапты. Өзі де үсініп қалуға шақ қалған. Қой бағуға арнайы мініп жүрген «УАЗ» көлігінің үстіндегі жамылғысын сумақай жел парша-парша етіпті. Мал-
шы бұл жағдайдан тыс тағы бір мәселеге назарымызды аударды. Оның сөзіне сенсек, дүлей дауылдан ыққан біраз ұсақ мал ауылдың сыртындағы жаңбырдың суы жиналған үлкен шұңқырға түсіп өлген. Алдыңғы жылы мұнда тіпті ірі қара мал да мерт болған дегенді құлағымыз шалды. Яғни, жұрттың орны тегістелмеген осынау шұңқырға да өкпесі қара қазандай. Айта кетерлік жайт, дауыл салдарынан малынан айырылып жапа шеккен тек Байет ауылы ғана емес. Екібастұз қаласы әкімдігі ветеринария бөлімінің басшысы Тілеубай Сәдуақасовтың айтуынша, Екібастұз өңірінен 1859 ұсақ мал апат құрбаны болған. Шілденің басы 40 градусқа тақау аптап ыстығымен есте қалды. Қатты ыстықтан соң ауа райының күрт суытуын әсіресе қырқылған қой көтере алмаған. Қазіргі уақытта мал өлекселерін көмуді ұйымдастыру үшін Байет, Екібастұз және Ақкөл ауылдық округтеріне бірбірден арнайы техника жіберілді.
№27 (1277) 9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
Өнер
Отарқа
3
Домбыра-party кеші Б. ҚЫЗЫРХАН
Домбыра Party болады екен десе, өнерлі жастардың екі құлағы елең ете қалатыны бар. Өйткені олардың жүрегінде қазақтың өнеріне деген үлкен құрмет, ынта жатыр. Сонымен бірге қос ішекті, қоңыр үнді домбыраны қастерлей білгені десек те орынды. Жыл сайын дәстүрлі жалғасын тауып келе жетқан бұл мереке биыл да ұмыт қалған жоқ. Өткен аптада осындай шараны М.Әуезов пен Мәшһүр Жүсіп көшелерінің қиылысындағы Тәуелсіздік алаңында «Атамұра» мәдениет орталығы ұйымдастырды.
– Домбыра – біздің атабабаларымыздың мұрасы. Ол мұраны сақтау, ұрпақтан ұрпаққа жеткізу – жастардың міндеті. Бүгінгі мәдени шара «Домбыра party» деп аталады. «Party» ағылшын тілінде «мереке» деген ұғымды білдіреді. «Домбыра мерекесі» деп те атаған дұрыс. Біздің мақсатымыз – домбыраны тек кәсіби мамандар ғана емес, былайғы жұрт та шерте білетінін жұртқа насихаттау, көрсету. Өнерге құмар жандардың бойындағы дарынын байқау. Сол арқылы талантын ашу.
Себебі көп адамдар үлкен сахналарға шығып, бойындағы бұла дарынын көрсетуге мүмкіндік ала алмайды. Есесіне бұл жерде еркін көсіледі,– дейді «Атамұра» мәдениет орталығының қызметкері Алмагүл Жүгінісова. Астана күні мерекесіне орайластырылған домбыра party-ге жұртшылық көп жиналды. Алты жасар баладан алпыстағы қарияға дейін қатысып, өз өнерлерін көрсетті. Бірі құйқылжыта күй шертсе, енді бірі әуелете ән салды. Арасында екі-үш қайтара өнер көрсеткендер де болды. Бір байқағанымыз, мектептер мен колледждерде
оқитын оқушылар мен студенттер де әншілік пен күй өнерінен құралақан емес. Мерекелік кештің көрігін қыздырғандардың арасында Нұрмахан Бәйдешев, Гүлмира Алданова, Алмагүл Жүгінісова сынды дәстүрлі әншілер де жастарға жарқын үлгі танытты. Домбыраны дәріптейтін осындай кештер жиірек өткізілсе, уақыт өте келе бұқаралық сипатқа ие болары анық. Мұның өзі, әсіресе, шетел музыкасын тыңдауға бейім тұратын жас буынның бойына домбыраның күмбірін дарытудың бірден-бір амалы болар еді.
Бәрекелді!
Бейбіт (Соңы. Басы 1-бетте) 2013 жылы жеңімпаз тұғырына шығысқазақстандық Айбек Нұғымаров көтерілді. Келесі 2014 жылғы жеңімпаз да осы аймақтан шығып, бұл жолы «Қазақстан барысы» атағына Мұхит Тұрсынов қол жеткізді. Осы бес жылдың ішінде бұл жарыс қазақ күресінің жаңа белеске көтерілуіне айтарлықтай үлес қосты. Сөйтіп, қазақ күресімен айналысушылардың саны көбейді: 2010 жылы атлеттер саны 30 мыңға жуық болса, қазіргі таңда 102 мыңды құрап отыр. Турнирдің салтанатты ашылу рәсімінде «Нұр Отан» партиясы төрағасының бірінші орынбасары Бауыржан Байбек, Премьер-Министрдің орынбасары Бердібек Сапарбаев және «СамұрықҚазына» әл-ауқат қорының басқарма төрағасы Өмірзақ Шөкеев сөз сөйлеп, үміткерлерге сәттілік тіледі. Одан кейін палуандар жеребе тартты. Соған сәйкес бірінші болып жерлесіміз Арман Махамбетов пен ақтөбелік Бақтыбай Қисықов белдесті. Белдесудің басында ақтөбелік палуанның десі басым көрінді. Алайда Арман көз ілестірмес жылдамдықпен шұғыл қимыл жасап, қарсыласының жауырынын жерге тигізді. Осылайша, турнирге тұңғыш рет қатысып отырған Арман бастапқыда-ақ қазақ күресінің әдіс-амалдарын шебер меңгергенін көрсетті. Жеребеге сәйкес, Арманға осы бірінші айналымда тағы бір рет белдесудің сәті түсті. Бұл жолы да шапшаңдығымен Батыс Қазақстан облысынан келген Ерлан Мұсағалиевті лақша лақтырды. Тартысты өткен жарыста жас буынның көп екені аңғарылды. Бұдан қазақ күресінің әлі де биік белестерге көтерілетінін көруге болады. Бір айта кететін жайт, палуандар қарсыласын әр жеңген сайын түз тағысы – қасқырдың терісімен қоса 100 мың теңге көлемінде сыйақыны қолма-қол алып отырды. Аламан жарысқа куә болған Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев соңынан ақжарма тілегін білдірді. – Қазақ күресі біздің республикамыз тәуелсіздікке қол жеткізгелі бері дамудың даңғыл жолына түсті. Атабабаларымыздың көзіндей болып бүгінгі күнге дейін жеткен бұл күресті қайта қолға алып, өркендету біздің дәстүрге беріктігімізді танытады. Ауылдағы балалар ежелден күреспен шұғылданып, ұдайы өз шеберліктерін жетілдіріп
тағы да «Барыс» атанды
отырған. Үлкендер балаларға күрестің « С а м ұ р ы қ - Қ а айла-тәсілдерін үйреткен. Сөйтіп, ұлттық зына» әл-ауқат күресті айрықша қастерлеген халқымыз қоры демекшілік озып шыққан палуандарға тайтұяқ алтын жасады. Сонсыйлаған. Бізде халқымыздың даңқын дай-ақ, айтулы арттыра білген атақты күрес шеберлері шараның өз мәде жеткілікті болды. Олардың қатарынан нінде өтуіне «Нұр Қажымұқан Мұңайтпасұлы, Балуан Отан» партиясы, Шолақ секілді көптеген тұлғаларды ҚР Мәдениет көрер едік. Қазіргі кезде қазақ күресінің және спорт мидаңқын арттырып, атағын айдай әлемге нистрлігі, Астана тарату жолында көптеген шаралар жа- қаласының әкімҚазақстан салуда. Ол Қазақстанның барлық ай- дігі, мақтарында кең етек жайды. Біздің Р е с п у б л и к а с ы Презикүресіміз бүгінде еліміздің аумағынан Тұңғыш шығып, әлемнің бірқатар елінде алуан денті – Елбасы түрлі жарыстар сипатында да көріне қоры, «Астана» бастады. Жастарымыз салауатты өмір президенттік кәсалтын ұстануға тырысулары тиіс. Сон- сіби спорт клубы болды. да ғана мемлекетіміздің негізі мықты ұйытқы болады, – дей келе, мемлекет басшы- Ал «Kaspi Bank» сы «Қазақстан барысының» тарихын- акционерлік қода екі дүркін чемпион болып, осы жолы тағы Жас палуан Арман Махамбетов: да жеңімпаз атанған жамбылдық Бейбіт Ыс– Мен бұл жарысқа қатысқаныма өте қуаныштымын. тыбаевқа «Тайтұяқ» Өзгелермен салыстырғанда салмағым аз болса да зақстан барысы» түйе палусыйлығын салтанатты жүлдегерлер қатарынан көрінемін деген сенімім мол андар сайысы болғандықтан түрде табыстады. Соболды. Менің жеңіс тұғырынан көрінуімді тілеп, қолдапсалмақтары ауыр, дене бітімнымен қатар ұйымқуаттап келген жерлестерімнің сенімінен шығуға тыдері ірі жігіттердің жеңіс тұғыдастырушылар турниррыстым. Алайда менен салмағы әлдеқайда басым, денелі рынан көрінуі, әрине, орындің бас жүлдегеріне жігіттер есе бермеді. Олар тәсілімен емес, салмағымен ды. Тұғырдың ең биігінде атан 150 мың АҚШ доллары басым түсті. Бірінші және екінші кездесуде басымдылық өгіздей жігіттердің тұрғаны абкөлеміндегі ақшалай танытып, үшінші кездесуде 125 келі салмақтағы Ержан зал. Ал түрі де, бойы да, салмағы сыйлықтың сертификаШынкеевке есе жіберіп алдым. Белдесудің соңғы сәтінде да ауыз толтырып айтарлықтай тын табыс етті. Ал өзім жақсы меңгерген күрес тәсілін пайдаланып едім, Бейбіт нағыз сондай жігіттердің оның жаттықтырушыонымнан ештеңе шықпады. Бірақ еш өкінбеймін. Бұл жабірі десек, еш қателеспейміз. сы Елдос Далабайға рыстан өзімнің қандай дәрежеде екендігімді байқадым. Сондай-ақ, қызылордалық Нұ20 мың доллар көлемінБолашақта әлі талай жүлдені қанжығама байлаймын. рым Сәлімгереев, шымкенттік де ақшалай сый-сыяпат 17 шілде күні Павлодар қаласының күніне орай күрестен Жұманазар Ерсұлтанов, қаражасалды. Жарыста екінреспубликалық ашық турнир өтеді. Бұйыртса, сол жағандылық Ержан Шынкеев пен ші орынға табан тіреген рыста бағымды сынаймын. Асыл Барменовтер өз ерекқызылордалық Руслан шеліктерімен әйгіленді. СоӘбдіразақов 30 мың ның ішінде салмағы аз болса долларға қол жеткізсе, бапкері Болат- ғамы мен «Астана ЭКСПО-2017» ұлттық да ептілік таныта білген жерлесіміз бек Кенеев 10 мың долларға ие болды. компаниясы» және «Қазтелеком» АҚ Арманның келешегі зор екені аңАл қола жүлдеге ие болған астаналық ресми демеуші ретінде қызмет етті. ғарылды. Ғани Сейділдаев – 10 мың, оның ұстазы Жарысты бастан-аяқ тамашалау «Отарқа» газетінің редакциясы Ерлан Естек 5 мың долларды қанағат барысында Бейбіт Ыстыбаевтың же- газет тілшісінің «Қазақстан барысы» етті. «Жеңіске деген жігері үшін» жүлдесі ңімпаз атанарына шек келтіре алматурниріне қатысуын қамтамасыз қызылордалық Нұрым Сәлімгереевтің дық. Өйткені ол турнирде барлық етіп, қолдау көрсеткен Екібастұз еншісіне тиіп, жеңіл автокөлік мінді. қарсыласын күмәнсіз жеңген бірден- қаласы әкімдігінің дене шынықтыру «Қазақстан барысы» жарысына бір атлет болды. Сонымен қатар, «Қажәне спорт бөліміне зор алғыс білдіреді.
4
Отарқа Ауыл тынысы
№27 (1277) 9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
Ынтымағы жарасқан ауыл Екібастұз ауылдық округі - өңірдегі үлкен елді мекендердің бірі. Оның құрамына 8 ауыл, атап айтсақ, Төртүй, Тай, Жартас, Талдықамыс, Көксиыр, Ақши, Мыңтомар, Қаражар кіреді. Шиліқұдықты бір отбасы ғана қоныстанып отырғандықтан, ол ауыл санатына жатпайды. сы Мылтықбай Мүбараков лизингке трактор алып, бүгінде несиеден толық құтылған. Ал келіншегі Сәуле жеке кәсіпкерлігін ашып, наубайхана құрылысын бастап кетсе керек. «Тұрсын» шаруа қожалығының басшысы Гүлмира Идри-
ақиқатын дәлелдегісі келгендей, Нұра өзенінен тасыған су біздің өңірге лап қойды. Әулиекөлдің дамбысын бұзған судың ағыны тартылып, сорға айналған Бозайғыр, Бәсентиін, Қылдыкөл, Өмірзақ, Көктөбе, Тоққылы, Ащыкөл, Сасықкөл, Жаманкөл, Шибала, Шұбаркөл секілді үлкенді-кішілі көлдерге сарқырай құйылды. Көлдер әп-сәтте суға толып, кемерінен асып-төгілді. Көлдерге жан біткен соң, енді ауылдардың арасына қатынау мұңға айналды. Осындай сәтте Төтенше жағдайлар басқармасының суда да, құрлықта да жүретін көлігінің қызметіне ел риза болды. «Богатырь Көмір» ЖШС-і де сырт қалмай, тасқын су ауылды басып қалмас үшін жұмыскерлерін
Дария ЕРТАЙҚЫЗЫ Біз Екібастұз ауылын бетке алғанымызда шілденің ми айналдырар аптабы аңқаны кептірді. Ауаның температурасы 35-ке жетті. Мұндай ыстықта, әсіресе қырда от жағудың өзі қауіпті. Лап ете түссе, демде от-жалынға оранып, дес бермей кетуі мүмкін. Әкімдік ғимаратының алдында бізді күтіп алған ауыл әкімі Марат Құспековтың жүзі шаршаңқы көрінді. Амандық сұрасқан соң Марат Қайыржанұлы кешегі күні ауыл маңында төтенше жағдай орын алғанын айтты. Күндіз қырда өрт болып, әкім ауыл жігіттерінің күшімен түн жарымында өртті ауыздықтаған. «Жазда абай болмаса, кез келген уақытта өрт кетуі ықтимал»,- деді ол. Екібастұз ауылдық округінің әкімі Марат Құспеков – осы ауылдың тумасы. Өзінің айтуынша, ата-бабалары осы тұста, яғни, Қаражардағы бейітте жерленген. Әкесі Қайыржан Құспеков – Төртүй мектебінде қазақ тілі мен әдебиетінен сабақ беріп, алдынан талай шәкіртті түлеткен ардақты ұстаз. «Жақсы әке балаға мың жылдық азық» демекші, жергілікті әкімдер сайлауында халық елге беделді Қайыржан ұстаздың ұлына сенім артқан. Ауыл тұрғындарының негізгі кәсібі – мал шаруашылығы. Округтегі қара малдың саны 5965-ті құрайды, соның ішінде аналық - 2792, жылқы – 1929, қой-ешкі – 9829, түйе – 14, құс саны - 1186. Шаруа қожалығы – 46, сонымен бірге ет өндіретін «МПК» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі осы ауылда орналасқан. «Сұлтан» шаруа қожалығының басшы-
Хоккей корты осы
Дәрігерлік амбулатория сова «Казагроқаржы» АҚ арқылы биыл лизингке МТЗ-82 тракторы мен шөп шабатын машина сатып алған. «Сыбаға» бағдарламасына қатысқан «Айбек» шаруа қожалығының басшысы Ержан Шәйкенов 100 қара мал, асыл тұқымды бұқа, МТЗ-82 тракторын сатып алды. Біз бұл сапарымызда Е.Шәйкеновпен жолыға алмадық. Малды бағып қана қоймай асылдандыруды да қолға алған іскер азамат асыл тұқымды бұқа сатып алу қамымен Успен ауданына жол жүріп кетіпті. -Биыл көктемде Нұра өзенінің тасуы біздің ауылдарға ерекше серпін берді. Бала кезімізде аталарымыздың «тоғыз көлді жағалап өстік» деген әңгімелері бізге ертегідей естілетін. Сол сөздің
жұмылдырып, құмды көтеріп, бөгет орнатты. Су ағынының күшті болғаны соншалық, жолдағысын жапырып, ұйыса өскен қалың қамыстарды тамырымен жұлып әкетті. Президент сайлауы күні ауыл тұрғындары Қаражардағы сайлау учаскесіне қайықпен барды. Ауыл тұрғындары үшін бұл есте қа-
ларлық оқиға болды,- деп Марат Қайыржанұлы бізге су тасқыны кезінде түсірілген бейнежазбаны ұялы телефоны арқылы көрсетті. Судың мол екенін біз ауыл маңындағы жайқалған жасыл шөптен байқадық. Айнала масатыдай құлпырып, табиғат ерекше түске енген. Ауылға баратын жолдарды жөндеу жұмыстары былтырдан бастап қолға алыныпты. Әкімнің айтуынша, былтыр Мыңтомар, Ақши ауылдарына баратын 16 шақырым жолды жөндеуге 13 млн. теңге бөлініпті. Көктемдегі қарбалас елді аздап әбігерге салғанымен, ауыл тұрғындарының еңсесін көтеріп тастаған сыңайлы. Жер қарайып, жаз шыққанда ауылды көріктендіру жұмысына тұрғындар құлшына кіріскен. Қыстан қалған қоқысты тазалап, үйінділерді сыртқа тасып шығарыпты. Ауылдың іші таза, көлденең жатқан қоқысты көрмедік. Марат Қайыржанұлы Ұлы Жеңістің 70 жылдығы қарсаңында ауыл тұрғындарының күшімен Даңқ ескерткішіне жұлдыз орнатқанын тілге тиек етті. Арнайы газ алдыртып, мәңгілік алауды жаққан. Даңқ ескерткішінің және әкімдік аппараты ғимаратының айналасына да жеміс ағаштары өсірілген. Оны жұмыспен қамту бөлімінде есепте тұрған ауыл тұрғындары күтіпбаптайтын көрінеді. Марат Қайыржанұлының айтуына қарағанда, былтыр дәрігерлік амбулаторияға 14 млн. теңгеге күрделі жөндеу жүргізіліпті. «Денсаулық – басты байлық» дегенді басшылыққа ала отырып, біз дәрігерлік амбулаторияға кіріп шығуды
№27 (1277) 9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
И.Нұрғалиев балаларды дайындауда да ұмытқан жоқпыз. Іші жинақы, таза. Мұнда жатып емделушілерге арнайы тап-таза екі төсек қойылған. Амбулаторияда 1 дәрігер, 3 медбике және 1 акушер тұрғындарға қызмет көрсетеді. «Жедел жәрдем» машинасы да сақадай-сай. Осы жылы ауыл әкімінің, азаматтардың көмегімен мешітке де жөндеу жүргізіліпті. 2013 жылы ауылдық мектепке жас маман жұмысқа орналасса, былтыр «Дипломмен – ауылға!» бағдарламасымен Павлодар педагогикалық институтының
дене шынықтыру факультетін бітірген жас маман Изат Нұрғалиев келген. Бұл өз кезегінде мемлекет тарапынан жастарды үймен қамтамасыз етудің, басқа
Отарқа
да жасалып жатқан жеңілдіктердің нәтижесі. Ауыл әкімі жас маман Изаттың келешегінен үміт күтетінін жасырмады. «Жас келсе – іске» демекші, Изат жаңа ортаға жылдам сіңген. Ұжымдағылармен тез тіл табысып, балаларды спортқа баули бастады. Өткен жылы балаларға арналған «Қазақ күресі» секциясын ашыпты. Аз уақыттың ішінде күреске бейім балалар да іріктелді. Сайысқа көздері қаныға берсін деген мақсатпен Диас Бауыржанұлын және Бекзат Бабашевті жаттықтырушылары облыстық қазақ күресінен өткен сайысқа қатыстырған. Марат Қайыржанұлы мектептегі тағы бір жағымды хабарды жеткізді. Биыл информатика және математика пәндеріне компьютерлік класс сатып алынған. Балалар енді осы пәндерді заманауи технология арқылы меңгеретін болады. Екі қабатты мектепте кезінде 800-ден астам бала білім алыпты. Білім ошағының директоры Айгүл Ерденқызының айтуынша, бүгінде оқушылар саны – 87. 22 мұғалім білім береді. Мектеп жанында интернат бар. Онда Ақши, Мыңтомар, Шиліқұдық ау-
5
ылдарынан 16 бала жатып оқиды. Үстіміздегі жылдың мамыр айында қала әкімі А.Вербняктің қолдауымен мектепке су жаңа автобус сатып алынды. Енді шалғайдағы балалар мектепке алаңсыз автобуспен қатынайтын болады. Өткен жылы «Тұңғыш Президент және менің отбасым» атты республикалық сайысында осы мектептің оқушысы Мәдина Балтабай 1-орынды иеленсе, облыстық ғылыми жобалар сайысында Мунира Тұрлыбекова 1-орынды жеңіп алған. Ақкөл ауылының 80 жылдығы қарсаңында өткен «Жігіт сұлтаны» сайысында Ерғанат Сағымбаев 2-орыннан көрінді. Мұнда мектеп жанындағы лагерь жұмыс істеп тұр екен. «3-кезең жаңа басталды»,-деді директор. Ауыл тұрғындары үшін жасалған тағы бір игілікті іс – хоккей корты. Ауылдықтар кортты ағашпен қоршапты. - Кортқа өзеннің құмын септік. Қыста 2 тракторшы су тасымалдап мұзды қатырады. Балалар сабақтан босаған сәтте хоккейдің қызығын көреді. Корттың басына шам орнаттық. Енді жазда футбол алаңына айналдырмақпыз. Ол үшін қақпа керек. Ауылда темірден түйін түйген өнерлі жігіттер көп. Қақпаны ауыл жігіттері өздері жасап береді,-деді Марат Құспеков. Шағын ауыл тазалығымен де көз тартады. Марат Қайыржанұлы алдағы уақытта ағаш-талды көптеп отырғызып, ауылды жасыл желекке айналдырғысы келетінін жасырмады. «Ауыл болсаң – қауым бол», демекші, тұрғындардың бүтіндей бір ауылдың тұрмыс-тіршілігін бір адамның мойнына артпай, қолұшын беріп, атсалысып жатқаны көңілімізге қуаныш ұялатты.
Несие алып, шаруасын дөңгелетуде сындағы С.Торайғыров атындағы мемлекеттік университетке грантқа түсіпті. Екінші ұлы Диас Павлодардағы Еуразия инновациялық университетінің колледжінде оқиды. Болашақ заңгер. Кенжесі Ислам 5 жаста. Келіншегі Зияданың мамандығы есепші. Ол шаруаның бір жағынан шығысып, бақшаны баптап, сиырын сауып, үйдегі тірлікті тап-
Сансызбай Тастыбаев және ауыл әкімінің көмекшісі Б.Ибраев Марат Құспековтің Тай ауылындағы көмекшісі Болат Ибраев бізді мемлекеттен несие алып, шаруасын дөңгелетіп отырған Талдықамыс ауылының азаматы, «Дархан» шаруа қожалығының басшысы Сансызбай Тасыбаевтың шаруашылығына бастады. Шеткерірек тұрған еңселі үйде тұратын С.Тасыбаев бізді өзі қарсы алды. Ауласы жинақы екен. Үйіне қарсы бетте қора орналасқан. - Біз 4 ағайындымыз. Төлеген, мен, Аманкелді және Рүстем деген інім бар. Бұдан он жыл бұрын ағайындылар жиналып өзара кеңестік. Бәріміздің балашағамыз бар. Тапқан табысымыз күн көрісімізден артылмайды. Тығырықтан шығатын жолды іздестірдік. Ойласа келе, мен шаруа қожалығын ашуды ұйғардым. Өзімде 30 шақты сиыр бар еді. Жер алып, субсидияға 60 бас мал
және бір асыл тұқымды бұқа сатып алдым. 60 бастың 30-ы - аналық. Несиені екі жылдың ішінде жауып тастадым. Шаруашылығымды кеңейткеннің нәтижесінде бүгінде қой саны 160-қа, жылқы саны 50-ге жетті. Нарық заңының бұлжымас заңы бар. Кейде сиыр етіне сұраныс аз түседі де, керісінше, қой еті өтімді келеді. Сондай сәтте біз қой етін көптеп саудаға шығарамыз. Өтімді тауарды зерттеп, бақылауда ұстамасаң, шаруашылығың кері кетуі мүмкін. Мал қарасы өскен соң, ағайындармен бірігіп базды кеңейтіп жатырмыз. Келесі жылы лизингке трактор сатып алуды ойластырудамыз. Кепілге қою үшін 100 бас ірі қара мал болуы керек деген соң, биылғы бағдарламаға ілікпедім,-деп ағынан жарылды Сансызбай шаруа. Шаруа иесі - 3 ұлдың әкесі. Тұңғышы Дархан өз білімімен Павлодар қала-
тұйнақтай етіп отыр. Сансызбай Тасыбаев малға ғана иек артпай, қолы қалт еткенде балық аулаумен де айналысады. - Ана бір жылдары өзен-көл тартылып, құдықтағы судың да деңгейі төмендеп кетті. Көктемгі су тасқынынан кейін көлдерде балықтар пайда болды. Балық аулау - сүйікті кәсібім,-деді ақжарқын кейіпте. Сонымен бірге, ол шаруаның аяғына тұсау салып отырған өзекті мәселенің де шетін шығарды: «Ауылдағы қазіргі басты мәселе – мал жүнін ұқсату. Тұрғындар жүнді ешқайда өткізе алмайды және оны ұқсататын орын да табылмай тұр. Ауылда теріні және жүнді өңдейтін кішігірім зауыт ашылса жақсы болар еді». Жоғарыда айтып өткеніміздей, Талдықамыста 7 отбасы тұрады. Сансызбай Тастыбаев ауылдастарымен өте тату екендігін де жасырмады. Айт мерекелерінде, басқа да шараларда ауылдастары, атап айтсақ: Насыровтар, Забкеновтер, Құлмағанбетовтер, Бекішевтер, Иманқұловтар және Рахимбаевтар отбасы бір-бірінің үйіне барып, қайғыда да, қуанышта да ортақтасады екен. Еліміздің мәртебесін асқақтатып, мерейін тасытатын да шалғайдағы ауылдардың осындай қарапайым жандары ғой. «Ауылдың гүлденуі Қазақстанның гүлденуі» деп айтатынымыз да сондықтан шығар, сірә!
6
Отарқа
№27 (1277) 9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
Тәуке хан (Жалғасы. Басы өткен сандарда) Солардың бір-екеуін осы жерде келтіре кетелік. «Бірде Тәуке хан өзінің айналасындағы қолбасшыларына тапсырма беріп отырып, әлгілердің тапқырлығын сынамақ болады да, әңгіме барысында былай дейді: - Мен мынаны білсем деймін. Жоңғар шапқыншылығын тоқтатып, олардың ордасын күлталқан ету үшін қазақ халқына не қажет? Біршама ойланған серіктері әр түрлі пікір айтқан көрінеді. Сонда Тәуке хан: - Бәрі дұрыс-ақ, тоқ етерін айтатын болсақ, қазақ халқына құдайдың құтты күні және болашақта да ауызбірлік қажет. Ол - еліміздің мәңгілік қаруы, күш-қуаты және жеңістіріміздің күре тамыры, - деген екен». Екінші бір тарихи әңгіме мынадай. «Қаптап келе жатқан жоңғар әскерлерін көрген қазақ сарбаздары біршама абыржып, тіпті кейбіреулері қашуға ыңғай бере бастайды. Қалың қолдың бұл халін дер кезінде байқаған Тәуке хан жанында тұрған серіктесінің біріне: - Тез арада жылан тауып кел, - деп бұйырады. Алып келген жыланды ұстап тұрып, бүкіл әскер алдында: - Бісміллә, Алла біздің жағымызда, тыныш жатқан ел едік, еліміздің даласын қанға бояған жоңғарлардың басын былай жұламыз, - деп ұстап тұрған жыланның басын жұлып алып: - Алла жар болсын! Алаштың әруағы қолдасын! Алаш, Алаш! – деп жауға қарсы шаба жөнелгенде сарбаздардың рухы көтеріліп, артынан қоса жөңкіле жөнелген екен. Жыланның басын жұлу себебі жоңғарлардың туында айдаһардың суреті болған». Осы жерде «Жеті Жарғы» атауының шығуына да тоқтала кетсек. Қоғамтанушы ғалымдардың атаудың пайда болуы жөнінде әртүрлі пікірлер айтқаны белгілі. Олардың өзін жеке-жеке талдау ұзаққа созылады. Осыған байланысты «Жеті Жарғы» атауының шығуын түсіндірер тарихи деректің өзін оқырмандар назарына ұсыналық. «Төле бидің тарихы» атты дастанында Қазанғап Байболұлы «Жеті Жарғыдағы» заңдардың санын былайша көрсетеді: «Жер дауы, баяндайын, біріншісі, Ру, қоныспен меншікті ісі. Иеленген жеріне жанжал болса, Біреуге басымдылық қып озбыр кісі. Үй іші мен баланы тәрбиелеу Болған жосын заңының екіншісі. Ұрлық, қарлық, барымта – үшінші заң, Баян етер бәрін де білген кісі.
Төртінші боп саналған мынау заңы, Бір халықпен басқа ру болса дауы. Ұлтын жаудан қорғамақ – бесінші бұл, Алтыншы, жетінші – құн дауы, жесір дауы». Көріп отырғанымыздай, заң атауындағы жеті саны оның жеті құрамдас бөліктен тұратындығын, жеті заңның жиынтығы екендігін көрсетеді. Ол заңдардың әрқайсысы өз ішінде бірнеше баптардан тұратындығы белгілі. 1804 жылы жаппас руының ақсақалы Көбек Шүкірәлиевтен жазып алған Г. Спасскийдің жазбасында «Жеті жарғының» негізінен ұрлық, қарлық, барымтаға қатысы 11 бабы ғана айтылған. Ал А.И. Левшин жазып алған нұсқада «Жеті Жарғының» 34-бабы ғана келтірілген. Бұл баптардың бәрі үзік-үзік, толық емес болса да, онда әкімшілік, қылмыстық, азаматтық құқықтар, дін, салық туралы мәселелер қамтылған. Мұның өзі Тәуке хан заңының сол заманда қазақ елінің қоғамдық өмірінің барлық жақтарын қамтығандығын көрсетеді. Жалпы, Тәуке ханның «Жеті Жарғысы» мен оның осы заңды өмірге енгізуге байланысты жүргізген саясаты жөнінде мынадай тұжырымдар айтуға болады. Біріншіден, Тәуке хан 16521680 жылдары қазақ қоғамындағы қырқысулармен дау-дамайларды, жанжалдар мен қантөгістерді болдырмаудың жолын іздестіріп, оларды әлімжеттік принциппен емес, құқықтық негізде шешуге күш салған. Бұрыннан келе жатқан Қасым хан, Есім хан тұстарындағы заңдардың кейбір баптарын жаңа талаптарға сай бейімдейді, жаңа баптар енгізеді. Сөйтіп, өмірге «Жеті Жарғы» атты заңды енгізеді. Ал өзі әз-Тәуке, яғни, «әділ», «қайырымды» хан атанып кетеді. Екіншіден, Тәуке ханның заңы арқылы қазақ қоғамындағы ішкі бірлік толық болмаса да, біршама сақталады. Мемлекеттік әкімшілік басқару жүйесі, мемлекеттік құрылым, жалпы алғанда қазақ мемлекеттілігі өзін-өзі жойып жібермей, керісінше, өзін-өзі сақтап қалады. Соның арқасында жоңғарлар мен аштарханилар әулетінен болған күрестерде қазақ жерінің тұтастығы сақталады. Тәуке хан тұсындағы Қазақ хандығының көрші елдермен, оның ішінде басты қарсылас – Жоңғариямен қарым-қатынасы мәселесіне тоқталайық. Жоғарыда айтып өткеніміздей, 1653 жылы Жоңғар билеушісі Батыр қонтайшы қайтыс болғаннан кейін оның үлкен ұлдары арасында билікке таластар жүріп, ақыры кіші ұлдардың бірі – Сенге билікке келеді. Бірақ ол жоңғар қоғамындағы алауыздықтарды тоқтата алмай, 1670 жылдың соңына таман өзара тартыстардың құрбаны болады. Бұл жылдар – екі жақ арасындағы қарым-
қатынастарда тыныштық кезеңмен сипатталады. Сенгенің інісі Галдан тақты иеленіп, бірден орталық билікті нығайту ісіне кіріседі. 1678-79 жылға таман Галдан Жоңғариядағы негізгі қарсыластарын жеңіп, кейбіреулерін қашуға мәжбүрлеп, жеке дара билеушіге айналады. Содан кейін ғана оның көрші елдерге және Қазақ хандығына тонаушылық, басқыншылық жорықтары басталады. Жастайынан діндар болған Галдан Тибеттегі дін басыларының қолдауына сүйене отыра, көрші елдерге көз аларта бастайды. 1680 жылға таман Далай-лама оған Бошақту-хан – «ізгіниетті хан» атағын береді. 1678 жылы ол Шығыс Түркістандағы саяси дағдарысты пайдаланып, аумақты бағындырып алған болатын. Ал 1680 жылдан бастап Галдан Бошақту хан Орта Азия мен Оңтүстік Қазақстанның қалалары мен аймақтарына жорықтар ұйымдастыра бастайды. Ол туралы 1722-1724 жылдары Цеван Рабданның ордасына барып қайтқан орыс елшісі Иван Унковский былай деп баяндайды: «Осы тауық жылы (1681) ол (Галдан Бошақту хан) қол ертіп жорыққа аттанып, Сайрамды қоршап алды. Ит жылы (1682) жорықтан қайтып оралып, ол Іле өзенінің жағасында қыстап шықты. Доңыз жылы (1683) тағы да Сайрамға аттанды. Жазда Галданның (әскербасы) Рабтан Сайрамды қиратты». 1652 жылдан кейінгі жоңғарлардың қазақтарға қарсы жасаған бұл ірі жорығы мұсылман авторларының шығармаларында көрініс береді. «Тарих-и амнийа» еңбегінің авторы Мулла Мұса Сайрами жоңғарлардың Сайрамды алуы туралы былай деп баяндайды: «...Біздің аталарымыздан естігеніміз бен жасы келген кәрі адамдардың айтуына қарағанда, осыдан 200 жылдай бұрын қазіргі Моғолстан жеріндегі хан орнына Іледе Құнтаджи (Хонтайшы) деген қалмақ келеді, оның билігі шығыста Комул мен Баркөлге дейін, батыста – Ташкент пен Сайрамға дейін, оңтүстікте Карангу-Тагқа дейін созылады. Ол кенеттен жорыққа шығып, Ташкент Сайрамын басып алып бағындырады да, билікті бір қалмаққа тапсырады. Оның қасына бірнеше қалмақты көмекші етіп қалдырады да, өзі Ілеге қайтып оралады. Сайрамдықтар қалдырылған қалмақтарды өлтіріп, бағынудан бас тартады. Сайрамнан қашып құтылған бірнеше адам Кұнтажыға келіп болған оқиғаның бәрін айтып береді. Құнтаджи Ілеге соқпай, Сайрамға қайтып оралып, қаланы екінші рет басып алады да, тұрғындардың бір бөлігін өлтіріп, қаланы талан-таражға түсіреді. Қалмақ басшысы Сайрамның игі жақсы үш тобының әрқайсысынан 20 отбасыдан барлығы 60 отбасын бала-шағасымен, қызметшілерімен Ілеге алып кетеді. Оларды Іледе бір жылдай ұстап, сосын көне Тұрпанға жібереді...». Баян-
даудан көріп отырғанымыздай, шығарма авторының арғы тегі сайрамдық, оның атабабалары – деректегі 60 отбасының бірі. Дерек мәліметінде айтылғандай, жоңғарларға Сайрамды 2 рет бағындыруға тура келген. Бұл жылдары Тәуке хан билікке жаңадан келіп жатқандықтан, оның жоңғарларға қарсы қояр күші болмаған секілді. Тарихи аңыз-әңгімелер бойынша, осы Сайрам соғысында Кіші Жүздің батыры Тілеу батыр Айтұлы кіші ұлы Жолдаяқ батырмен бірге көзге түскен және шайқастардың бірінде әкелі-балалы батырлар қаза тапқан. Олардың денелері қазақтың бас қаласы – Түркістанда, Қожа Ахмет Йассауи кесенесі жанына жерленген. Жалпы, ХҮІІ ғасырдың екінші жартысындағы қазақ-жоңғар қарым-қатынастарындағы ірі соғыстар мен шайқастарға көңіл аударсақ, олардың онша көп болмағанын байқаймыз. Екі жақтан да жекелеген кішігірім ұрыстардың болып тұрғандығын жоққа шығаруға болмайды. Ал жазба деректерде сақталған ірі шайқастардың осы кезеңде, яғни, ХҮІІ ғасырдың екінші жартысында алғашқысы 1652 жылы өтсе, келесісі 1681-1684 жылдары болады. Жоңғарлар Сайрам қаласын алып, оны қиратқанымен шабуыл бағытын одан әрі тереңдете алмайды. Оның басты себебі қазақтар тарапынан қатты қарсылықтардың көрсетілуі болса керек. Әрине, мұның бәрі Тәуке ханның ұйымдастыруымен болғаны белгілі. Сайрам шайқасынан кейін жоңғарлар Ош пен Андижан түбінде де қатты қарсылықтарға тап болады. Галдан Бошакту-хан бұдан кейін өзінің әскери қимылдарын шығысқа қарай бұрып, Шығыс Монғолияның жерін өзіне қарату үшін соғыс жүргізеді. Ақыры ол 1697 жылы наурызда 52 жасында қытай әскерлерінен жеңіліп, өзін-өзі өлтіреді. 1697 жылы Сенгенің ұлы Цеван Рабтан билікке келеді де, қазақ-жоңғар қатынасындағы жағдай күрт өзгереді. Егер Тәуке ханның билігі тұсындағы екі ел арасындағы қарымқатынасын кезеңдерге бөлсек, онда алғашқы кезеңге 1680-1697 жылдар аралығын жатқызуға болады. Бұл кезеңде екі жақты қарым-қатынастан бізге белгілісі – 1681-84 жж. Сайрам соғысы ғана. Ал екінші кезеңге 1698 жылдан Тәуке хан қайтыс болған жылға дейінгі аралық жатады. Осы аралықта тек жоңғарлар тарапынан қазақтарға қарсы 1698, 1711-12, 1714, 1715 жылдары ірі жорықтар жасалады. Оның себебіне Галдан Бошакту ханның жеңілісі мен өлімінен кейін Жоңғарияның шығысындағы Халқа жерінің Цинь әулетінің қарамағына өтуіне байланысты жоңғарларға жаңа жерлерге деген аса мұқтаждық жатты.
Б.Б. Кәрібаев, ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, тарих, археология және этнология факультеті, Қазақстан тарихы кафедрасының профессоры. Материал Alashainasy.kz сайтынан алынды (Жалғасы келесі санда)
Тарих көші
«Қазақстанның тәуелсіздігі деген - өте қасиетті ұғым. Бабалардың аңсағаны біздің буынның бақытына келді. Оны сақтау – бәріміздің парызымыз. Керей мен Жәнібек 1465 жылы алғашқы хандықты құрды, қазақтың мемлекеттілігінің тарихы сол кезден бастау алады». Нұрсұлтан Назарбаев Б.ЛАҚАДЫЛ Қалалық орталықтандырылған кітапханада Қазақ хандығының құрылуына 550 жыл толуына арналған шара өтті. Шараның құрметті қонағы – өлкетанушы, профессор, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі Серік Жақсыбаев 550 жылдық тарихы бар хандық шежіресін шерте келе, қазіргі академиктердің шалағайлығынан жас ұрпақ тарих қойнауына дұрыс бойлай алмай отырғанын тілге тиек етті. «Тарихпен жалған «академиктер» емес, мықты тарихшылар айналысуы керек», - дей келе, Серік Имантайұлы қазақ тарихына қатысты кітаптардың олпысолпы тұстары жайлы әңгіме шертті. Ал ақын, журналист, ҚР Жазушылар одағының мүшесі Сайлау Байбосын өз сөзінде былай деді: – Адамның өмірбаяны болатыны сияқты, мемлекеттің де құрылу, даму барысы болады. 1465 жылды Қазақ хандығының құрылған жылы деп бекітілуі өте орынды болған. Биылғы аталып өтілгелі отырған Қазақ хандығының 550 жылдығы көрші елдердің қызғанышын тудырып отырғандығы анық. Домбыраның қос ішегіндей болған айыр қалпақты ағайындар еш ұялмастан «Қазақтар мен өзбектер бізден тараған» десе, өзбектер «Қазақта хандық болмаған» дейді. Әріден жалғасқан хандығымыз болмағанда, мына жер де, ел де болар ма еді? Бұған оң көзқараспен қарайтындар да жоқ емес. Ресейдің бір топ зиялы қауымы Қазақ хандығы 550 жылдық тарихқа ие екенін, сонымен бірге, осы датаны қолдайтындығын айтты. Әрине, тарихқа сыңаржақ көзқараспен қарауға болмайды. Бұдан кейін әр мемлекет өз тарихын қайта жазатын болады. Қазір біз тарихқа тура көзбен қарайтын кезеңге жеттік. Алтай мен Атыраудың, Арқа мен Жетісудың арасын алып жатқан ұлан-ғайыр жерді бабаларымыз ақ білектің күшімен, ақ найзаның ұшымен қорғап, бүгінгі егемен елдің ұрпақтарына табыстап кетті емес пе? Шара барысында еркін пікір алысқан ұстаздар мен оқушыстуденттер тарихқа қатысты біраз жайтқа қанықты. Олар қонақтар пікірін ести отырып, Елбасымыздың Қазақ хандығы жайында айтқан тұжырымдамасының бейнежазбасын көріп, талқылады. Сондай-ақ, сан ғасырдан бері мемлекет тізгінін бірінен кейін бірі ұстап, елдігіміздің іргетасын бекемдеп келген хандарымыздың ерлік істері жайлы жазбаларды тамашалады.
№27 (1277) 9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
Отарқа
Екібастұз қалалық мәслихатының 2014 жылы атқарған ұйымдастыру жұмыстары туралы
Бесінші шақырылған жергілікті өкілетті органның үшінші жылғы жұмысы аяқталды. Өкiлетті органның қызметі ашық және айқын түрде өтті. Оның жұмысына атқарушы билік басшылары ғана емес, міндетті түрде әлеуетті құрылымдар, қоғамдық ұйымдар және бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері қатысып отырды. 2014 жылды қорытындылай келе, Елбасының Қазақстан халқына Жолдауын және стратегиялық сипаттағы басқа да бағдарламалық құжаттарды жүзеге асыру Екібастұз қаласы депутаттық корпусының назарында болғанын нық сеніммен айта аламыз. Жергілікті өкілетті орган қызметінің негізгі формасы сессия болып табылады. Сессияда қарастырылған мәселелерге қатысты дұрыс шешімдер қабылдау үшін қалалық мәслихат депутаттары бірлесіп бар күш-жігерлерін жұмсады. 2014 жылғы есеп беру кезеңінде қалалық мәслихаттың 12 сессиясы өткізілді, соның ішінде 9-ы кезекті, 3-і кезектен тыс, нәтижесінде 100-ге жуық шешім қабылданды. Өткен сессияларда депутаттар 20142016 жылдарға арналған қалалық бюджетке енгізілген өзгерістер мен толықтыруларды бекітті, әлеуметтік сала мамандарына және жеке санаттағы азаматтарға әлеуметтік қолдау көрсету мәселелерін қарастырды, 2013 жылға арналған қала бюджетін орындау есебін бекітті, Екібастұз қалалық сайлау комиссиясының жаңа құрамын бекітті, ауылдық округ аумағында бөлек жергілікті қоғамдастық жиындарын өткізу қағидаларын бекіту ережелерін қабылдады, өңірдің аймақтандыру схемалары қайта қаралды, қала әкімдігінің әр жұмыс саласы бойынша қалалық комиссияларына өзгерістер енгізілді, Екібастұз қаласының аумақтарын дамыту бағдарламасына енгізілген өзгерістер мақұлданды. Қабылдаған барлық шешімдер Екібастұз қалалық мәслихатының сайтында жарияланды. Қазақстан Республикасының «Нормативтік-құқықтық актілер туралы» Заңына сәйкес, сессияның құқықтық нормасына сай қарастырылған 47 шешімі әділет органдарында мемлекеттік тіркеуден өтті және берілген мемлекеттік нөмірмен нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тізіліміне енгізілді, сондай-ақ, жергілікті газеттерде қазақ, орыс тілдерінде жарияланды. Депутаттар сессияларда қарастырылған мәселелерге қатысты пікірталастарға белсене қатысты. Орта есеппен депутаттардың сессияға келуі 85 % (ал 2013 жылы - 69,5 %) болды. Тұрақты комиссия төрағалары сессияларда қарастырылған мәселелер бойынша қосымша баяндамашы ретінде анықтамалар беріп отырды. Сессияда өңірдегі 15 мемлекеттік мекеме басшыларының баяндамалары тыңдалды. Сессия қызметі кезінде бюджетті қалыптастыру, оның орындалуы, толықтырулар мен өзгерістер енгізу мәселесіне көп көңіл бөлінеді. Мәслихат сессиясында 2015-2017 жылдарға арналған бюджетті қабылдау алдын ала тұрақты комиссия отырысында талқыланды. Алдағы жылға арналған бюджетті жоспарлау мәселесіне қатысты жұмыстар мәслихатта шамамен екі айға жалғасты. Депутаттар барлық бюджеттік бағдарлама әкімшілерін тыңдады. Талқылау барысында бюджеттің кіріс және шығыс бөліктерін жоспарлау жөнінде 16 ұсыныс енгізілді. Сессия жұмысында қалалық мәслихат тұрақты комиссияларының төрағалары болып табылатын депутаттар - Ғ.Ш.Балтабекова, С.Ж.Макаров, Қ.Х.Ибраев, С.Ж.Рамазанов белсенділік танытты. Қазақстан Республикасы Президентінің «Мәслихат депутаттары алдындағы әкім есебі туралы» Жарлығына сәйкес, жыл сайын сессияда Екібастұз қаласы әкімінің есебі тыңдалады. Өткен жылы тамыз айында өңір басшысы 2014 жылдың I бірінші жартысында өзіне жүктелген қызметтер мен міндеттердің орындалуы жөнінде депутаттар алдында есеп берді. Есеп бойынша пікірталаста депутаттар В.Ф.Егер, Л.Бекбергенова сөз сөйлеп, қаланың атқарушы органдарының жұмысына өз бағаларын берді. Бекітілген жылдық жұмыс жоспарына сәйкес, мәслихаттың бес тұрақты комиссиясы жұмыс істейді. Комиссиялардың кеңейтілген отырысын өткізу тәжірибеге енді. Тұрақты комиссиялардың кеңейтілген 18 отырысы өткізілді, әлеуметтік қорғау, бюджеттік заңнама, азаматтардың құқықтары мен мүдделерін сақтау, жер заңнамаларына қатысты 110-нан астам
мәселе қарастырылды. Сондай-ақ, тұрақты комиссиялардың жұмыс жоспарына сәйкес 6 мәселемен депутаттар тобының жолсапарлары ұйымдастырылды. Өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі даму бағыттары, соның ішінде мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асыру шаралары депутаттар корпусының тұрақты бақылауында. 2014 жылғы төртінші тоқсанда тұрақты комиссиялардың кеңейтілген отырысында «Моноқалаларды дамыту» және Үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы шеңберінде инвестициялық жобаларды іске асыру жөніндегі мемлекеттік уәкілетті органдар басшыларының ақпараттары тыңдалды . Сондай-ақ, 2014 жылғы 9 қыркүйекте депутаттар бағыттап бұру құралдарын өндіру және дөңгелектер цехының жұмысымен танысу мақсатында «Проммашкомплект» ЖШС-іне барып қайтты. Аталмыш кәсіпорынның құрылысы «Моноқалаларды дамыту» бағдарламасы бойынша «зәкірлік» инвестициялық жоба ретінде Екібастұз қаласының Кешенді даму жоспарына енгізілген және нысан 2012 жылы республикалық Индустрияландыру картасының аясында іске қосылды. Депутаттық корпус өкілдері кәсіпорынның болашақ даму жоспарларымен, нақтырақ айтқанда, қозғалыстың жоғары жылдамдығы мен қауіпсіздігіне жауап беретін, жаңа типті бағыттап бұру құралдары өндірісі және оның құрамдас бөліктерін өндіру және игеру, сонымен қатар, жылжымалы құрамның кез келген бірлігіне теміржол дөңгелектерінің барлық номенклатурасын көбейту жоспарларымен танысты. Тұрақты комиссия жұмысына сипаттама берсек, сессияға енгізілген мәселелерді талқылау кезінде депутаттардың ұстанымдылық пен құзыреттілік танытқанын атап өткен жөн. Олар құжаттама жобаларының әрбір жолына жете үңіліп, құжат әзірлеушіні сұрақтардың астына алып, ұсынылған шешімдермен бірден келіспей, пікірталас жиі туындады. Атқарушы органның араласуын қажет ететін барлық проблемалық мәселелерге қатысты мәліметтерді тұрақты комиссия қала әкіміне жолдап отырды. Депутаттар өңірде туындаған проблемалық мәселелерді шешуде тиімді шаралар қабылдайды. 2014 жылы жоғары құзыретті мемлекеттiк органдарға маңызды проблемалық мәселе бойынша 5 өтініш жолданды, оның 3-еуі оң шешілді. «Нұр Отан» партиясы депутаттық фракциясы сенаторлар Е.Ж.Жұмабаев пен В.Я.Бобровқа Екібастұз қаласындағы академик Қ.Сәтбаев атындағы инженерліктехникалық институтының кадрлар даярлауға арналған мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру жөнінде өтініш жолдады, нәтижесінде 2014-2015 оқу жылына институтқа 65 адамға грант бөлінді, оның 30-ы - «Тау-кен ісі» маманы бойынша. Ал соңғы екі жылда жоғары оқу орнына мемлекеттік тапсырыс берілмеген еді. Облыстық мәслихатқа және облыстық денсаулық сақтау басқармасына «Колестин» дәрі-дәрмегін тегін кепілді медициналық көмек тізбесіне кіргізу мәселесі жөнінде сұраныс жіберілді. Бұл мәселе бойынша қалалық мәслихатқа сирек аурумен ауыратын баланың анасы көмек сұрап келді. Аталған мәселе Павлодар облыстық мәслихатының отыз төртінші сессиясында қарастырылып, оң шешім тапты және аталмыш дәрі қосымша облыстық бюджеттен бөлінетін қаражат есебінен амбулаториялық емделу кезіндегі тегін берілетін дәрілер тізбесіне енгізілді. 3 жыл бойы елді мекендерді абаттандыру және үй жануарларын ұстау бойынша нормативтік-құқықтық актілер қабылданған жоқ, сол себепті қаланың құқық қорғау органдары коммуналдық қызметтермен бірлесе өздерiнiң қадағалау қызметтерін жүзеге асыра алмады. Аталған мәселеге қатысты бірнеше рет облыстық мәслихатқа және облыс әкімдігіне депутаттық корпус атынан өтініштер жолданды. Аталмыш ережелер облыстық мәслихаттың 31-ші сессиясында қабылданды және 2014 жылғы маусым айында әділет органында тіркелді. Қаланың ең өткір проблемасы - қалалық аурухананың жұқпалы аурулар бөлімі мен туберкулезге қарсы ауруханада жергілікті ағынды суларды тазарту нысанының, сондай-ақ, қаланың мемлекеттік медициналық мекемелерінде компьютерлік томографтың жоқтығы. Тексеру шаралары үшін облыстық орталыққа немесе жеке медициналық орталыққа жүгіну қажет, бұл тұрғындардан қосымша қаражат шығындарын талап етеді. Аталмыш мәселелер бойынша депутаттар
облыстық әкімдікке сұрау салу жіберді. Депутаттар депутаттық сұрау салу құқығын белсенді қолданады. Атқарушы билік органдарына, негізінен, коммуналдық және абаттандыруға байланысты қызмет көрсету сапасын арттыру мәселелері бойынша 33 депутаттық сұрау салу жолданды. Өткен жылы елімізде маңызды саяси оқиға - Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатына депутаттар сайлау өтті. Сайлаушылар жергілікті мәслихаттардың депутаттары болды. 2014 жылғы 1 қазанда Павлодар қаласы «Шаңырақ» халық шығармашылығы облыстық орталығы ғимаратында өткен Павлодар облысы бойынша Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатына депутат сайлау мәжілісіне Екібастұз қалалық мәслихатының да депутаттары қатысты. Сайлау науқаны кезеңінде «Өнер» ҚМОда 17,23 қыркүйекте қалалық мәслихат депутаттары ҚР Парламенті Сенатының депутаттығына үміткер М.Көбенов және Қ.Нұрмағанбетовпен кездесу ұйымдастырды, үміткерлер депутаттарға өздерінің еңбек жолын және сайлауалды бағдарламаларын таныстырды. Депутаттар қызметінің ажырамас бөлігі жеке қабылдау болып табылады. Депутаттар үнемі азаматтарды қабылдауды өткізеді. Бекітілген кестеге сәйкес, бір жыл ішінде депутаттар – партиялық фракция мүшелері «Нұр Отан» партиясы қоғамдық қабылдауында азаматтарды қабылдады. Қабылдау кестесі ай сайын БАҚ-да жарияланады. Есепті кезеңде қалалық мәслихат депутаттары жеке мәселелерімен 60 сайлаушыны қабылдады. Қабылдау барысында көптеген мәселелер шешілді. 32 өтініш оң шешім тауып, 28 мәселе бойынша қолданыстағы заңнамаға сәйкес түсіндірмелер берілді. Өткен жылмен салыстырғанда, 2014 жылы әлеуметтік мәселелерге қатысты өтініштер азайды, коммуналдық мәселе жөніндегі, әсіресе, қаланың коммуналдық қызметі мен тұрғын үй–коммуналдық шаруашылығын жаңғырту жұмыстарына қатысты өтініштер саны арта түсуде. Қалалық мәслихат өзінің конституциялық өкілеттілігін әкім аппаратымен, қалалық ұйымдармен және мекемелермен өзара тығыз әрекеттесе жүзеге асырады. Өздерінің депутаттық өкілеттілігін орындаудан басқа, қала әкімдігі жанындағы 22 кеңесші-мәжіліс органдарының құрамына кіреді. Шақырылым басынан бері сайлаушылардың 2012 жылы сайлау алдындағы іс-шаралар өткізу кезеңінде айтылған өтініштерінен 140 проблемалық мәселе белгіленді, олардың барлығы қалалық билікке, сонымен бірге, мәслихатқа жүктелген. Үш жыл ішінде депутаттық қызмет талаптарының жартысынан көбі орындалған (77 %-ды құрайды), сонымен қоса, орындалмаған мәселелер де бар, оларды шешу бюджеттен қосымша қаражат бөлуді талап етеді және толық шешілгенше бақылауда болады. Өткен жылы қалалық мәслихат тұрақты комиссияларының төрағалары С.Ж.Макаров, С.Ж.Рамазанов, С.В.Лепехин, Павлодар облыстық мәслихатының тұрақты комиссиясымен және «Нұр Отан» партиясының аймақтық кураторымен бірлескен отырысқа қатысты, онда есірткі пайдалануға қарсы күрес, «Ауылды қолдау және дамыту» және «Тұрғындарды жұмыспен қамту және кірістер» бағыты мәселелері қаралды. Депутаттар үнемі қоғамдық, қайырымдылық іс-шараларға, көпшілік тыңдалымдарға қатысады. Қаламызда жыл сайын экономиканың барлық салаларының үздік қызметкерлерін марапаттау маңызды қарқын алуда. Өткен жылы қалада еліміздің мемлекеттік және өзге де мерекелеріне, өңірдің ұйымдары мен мекемелерінің мерейтойлық күндеріне арналған 30-ға жуық салтанатты шара өткізіліп, қалалық мәслихат депутаттары да солардың бел ортасынан табылды. Әр салада қызмет жасайтын 150 адам қалалық мәслихаттың Құрмет грамоталарымен және Алғыс хаттарымен марапатталды. Қайырымдылық іс-шаралар өткізу Екібастұз қаласы үшін дәстүрге айналды. Бұл шаралардан депутаттар да тыс қалған емес, олар өздерінің сайлау округтерінде ғана емес, сонымен бірге, қала бойынша «Қайырымдылық» қоғамдық қоры мен «Екібастұз» балалар қоры өткізетін шараларға да қатысады. Өткен жылы спорттық жарыстарға қатысушыларға, аз қамтылған отбасылардан шыққан балаларға азық-түлік сатып алу үшін қаржылай көмектер көрсетілді. Жалпыреспубликалық «Мектеп-
7
ке жол» акциясы аясында мектеп формасымен және кеңсе тауарларымен 80-нен астам бала қамтамасыз етілді. Депутаттар мен олардың ұжымдары тарапынан көрсетілген көмектің жалпы сомасы 4,5 млн.теңгені құрады. Көп жыл бойы қайырымдылық акциясына депутаттар Э.Р.Абдинов, Қ.Х.Ибраев, С.В.Лепехин, Е.Қ.Шаихов, В.В.Ищенко, Л.Е.Бекбергенова белсенді қатысумен келеді. Депутаттар «Горэлектросеть» ЖШСінде, «Горводоканал» МКК-інде тариф және тарифтік смета жобасын талқылау жөніндегі көпшілік тыңдауға қатысты. Қалалық мәслихаттың қызметі туралы ақпараттар баспасөз, теледидар және радиодан беріліп тұрады. «Голос Экибастуза», «Отарқа» газеттерінде үнемі өкілетті органның және оның комиссияларының қызметі туралы мақалалар мен жазбалар жариялануда. 2014 жыл ішінде қалалық бұқаралық ақпарат құралдарында сессия өткізу, тұрақты комиссия отырысы және мәслихаттың басқа да іс-шаралары, қарастырылған мәселелердің толық сараптамасы туралы 30-дан астам материал жарияланған. Жыл ішінде Екібастұз қалалық телеарналарынан және жергілікті радиолардан қалалық мәслихаттың сессиялары мен тұрақты комиссиялары отырыстарының жұмыстары туралы бағдарламалар эфирге шықты. Өкілетті биліктің қызметі туралы тұрғындарды толық ақпараттандыруды қамтамасыз ету мақсатында, депутаттық корпуспен интерактивтік тілдесу мүмкіндігін жүзеге асыру үшін 2013 жылы қалалық мәслихаттың жаңартылған сайты жасалды, қолданушылар үшін ашық әрі қолжетімді. Сайтта мәслихат қызметінің ұйымдастырылуы және өкілеттілігі, депутаттармен және олардың жұмыс бағыттарымен, мәслихат сессияларында және тұрақты комиссиялар отырыстарында қабылданған нормативтік-құқықтық актілермен танысуға мүмкіндік бар. Қала тұрғындарының өмірін жақсарту, аймақтағы барлық сала жұмысының тұрақтылығына қажетті жағдайларды туғызу – мұның бәрі жергілікті атқарушы биліктің еңбегі болғанымен, жұмыстың нәтижелі болуына биліктің депутаттармен қоянқолтық жұмыс істеуі ықпалын тигізбек. Бұл орайда депутаттық корпус қызметіне тұрғындардың өз бағаларын берері сөзсіз. Павлодар облыстық мәслихатының тапсырмасымен өткізілген жергілікті өкілетті органдардың жұмысы бойынша әлеуметтанушылық зерттеу нәтижелері көрсеткендей, сауалнамаға қатысушылардың жоғары пайызы Екібастұз қалалық мәслихаты депутаттарының жұмысына оң баға берген. Ақпарат алу үшін Павлодар, Екібастұз және Ақсу қаласы тұрғындары арасында әлеуметтанушылық сауалнама түрінде зерттеу жүргізілген. 10 сұрақтың ішінен өкілетті органның жұмысын бағалау бойынша Екібастұз қалалық мәслихаты облыстағы басқа қалалармен салыстырғанда жоғары баға алды. Өткен жылы елімізде елеулі оқиға мәслихаттардың құрылуына 20 жыл толуы атап өтілді. Жергілікті деңгейде мереке құрметіне бірқатар іс-шара өткізілді: стенд шығарылды және Екібастұз қалалық мәслихатының тарихына қатысты бейнебаян жасалды, жергілікті теледидардан 10 депутат сұхбат-бағдарламасын берді, сонымен қоса, қала әкімдігімен бірлесіп қоғамдық және депутаттық корпус ардагерлерінің қатысуымен салтанатты іс-шара өткізілді. Мерекеге орай еңбектегі жоғары табысы және жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытуға қосқан елеулі үлесі үшін депутаттар Ғ.Ш.Балтабековаға, Э.Р.Абдиновке - «Қоғамдық танылым» белгісі, С.Ж.Рамазановқа, Қ.Х.Ибраевқа, С.В.Лепехинге - «Қала алдындағы еңбегі үшін» белгісі, Е.К.Шаиховқа - Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің «Үздік автокөлікші» төсбелгісі, В.Ф.Егерге Қазақстан Республикасы қоршаған ортаны қорғау және су ресурстары министрінің Құрмет грамотасы табысталды, сондай-ақ, «Нұр Отан» партиясының, облыстық басқарма және қала әкімінің Құрмет грамотасымен және Алғыс хатымен 12 депутат мадақталды. Биліктің өкілетті және атқарушы органдарының келісілген және ашық жұмыстары, сондай-ақ, өзара бірлесе жинақтаған тәжірибелері, ортақ мақсаттарға айқын көзқарастары болашақта қаламыздың әлеуметтік-экономикалық дамуы мен тұрғындардың әл-ауқатын қамтамасыз етуге бағытталған міндеттерді шешеді. Б.Құспеков, Екібастұз қалалық мәслихатының хатшысы
8
Отарқа
№27 (1277) 9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
Нұрлы жаз - 2015
«Қайнарда» -
р і м ө н а қ а йн ағ
«Жаңа ұрпақ» жазғы жобасы
Екібастұз өңірінде екі жыл бойы девианттық топтағы балалардың демалысы мен бос уақытын қамтуға бағытталған «Жаңа ұрпақ» әлеуметтік жобасы жұмыс істеп келеді. 2014 жылы жоба аясында «Жас Ұлан» БЖҰ көшбасшыларымен бірлесіп түрлі іс-шаралар өткізілді, олар: 500-ден астам жасөспірімді қамтыған «Жазғы арбат» (музыкалық, техникалық, шығармашылық мектеп тәрбиеленушілері жасөспірімдерге мастер-кластар берді); 105 жасөспірім қатысқан «Заң және жасөспірім» атты дөңгелек үстел және ювеналды полиция қызметкерлерінің қатысуымен өткен футбол ойыны; психологтардың қатысуымен ұйымдастырылған балалар мен олардың атааналарына арналған тренингтер. 2014 жылдағы жобаның қорытындысы ретінде сауықтыру-танымдық бағдарламасы бойынша Жасыбай көлінде жасөспірімдер, олардың атааналары және мектеп инспекторлары бірге демалды. 2015 жылы «Нұрлы жаз – 2015» жазғы бағдарламасы аясында ювеналды полиция қызметімен бірлесіп ІІБ және мектеп бақылауында тұрған жасөспірімдердің бос уақытын қамту концепциясы құрылды. Жаздың үш айының кешкі уақытында 122 жасөспірім «Ашық әлем» жасөспірімдерге арналған клубына қамтылып, «Орленок», «Қарлығаш», «Жас дәурен» қала сыртындағы лагерьлерінде демалады да, түрлі бағыттар бойынша акциялар мен флеш-мобтарға қатысады. «Жаңа ұрпақ» жобасының жаңа форматы 14 жастан асқан жасөспірімдердің кешкі
бос уақытын қамтуға мүмкіндік береді. Жобаның биылғы ерекшеліктері – салауатты өмір салты мен спорттың жаңа түрі Workout-ты насихаттау бойынша флеш-моб акциялары. Спорттың көшедегі түрі жасөспірімдер арасында танымалдыққа ие және көшедегі спорттық тренажерлардағы жаттығуларды насихаттайды. Сонымен қатар, әлеуметтік бейнеролигі облыстық байқауда Гран-при жүлдесін иеленген «ЗЮВС» туристік клубының тұсаукесері болады. «Street drive» жастар фестивалі қызықты өтетін болады: 60-тан астам жасөспірім рэпбаттл, брейк-данс жарыстары, граффити сайыстарына қатысады. «Айналамызда – спорт»» бұл жасөспірімдер мен олардың мектеп инспекторлары футбол мен «көңілді старт» жарыстарында кездесетін спорттық мерекенің атауы. Қазақ хандығы құрылуының 550 жылдығын тойлау аясында «Менің туған қалам» атты саяхат күні өтеді. Онда жасөспірімдер мұражай, теннис корты, мұз алаңы, қосымша білім беру мекемелеріне барады. Денсаулықтарын нығайту мақсатында «Дельфин» бассейнінде суда жүзетін болады. Сонымен қатар, олар Көңілді тапқыштар клубы жазғы ойындарының көрермендеріне айналады. Жобаның арқасында мектеп бақылауында тұрған барлық жасөспірімдер демалыспен қамтылуда. Дана Мүритова, «Қайнар» білім беру және бос уақытты қамту кешенінің әдіскері
Жүректе қалған «Өрнек» Биыл Екібастұзда «Жұлдызды шаршы 4-D» жаңа жобасы ашылды. Оны жүзеге асыру үшін «Қайнар» білім беру кешені, балалардың бейнелеу мектебі, техникалық және музыка мектептері бірікті. Бұл жоба аясында 21–26 маусым аралығында 70 бала және 20 педагог Алматы қаласындағы ЮНЕСКО клубы Ә.Қастеев атындағы бейнелеу және техникалық дизайн мектебінің «Өрнек» жазғы демалыс лагеріне шығармашылық сапармен барды. Алматыдағы үш күн зуылдап өте шықты. Мазмұнды, танымдық көңілді бағдарламалар, биік таулы «Медеу» мұзайдыны, қазақ ұлттық аспап-
тар музейі, «Сұңқар» шоуы, 28 гвардияшы-панфиловшылар атындағы саябақ, «Барлық жазғы түстер» жарқын кросы, шеберлік кластары (күйіктас және киіз басу), аквапарк, да-
рын-шоу, Маршмелоу алауы, би кеші, Арбат–2015, достық шеңбері балаларға қатты әсер етті. Наталья Зеленкевич
Есірткіге қарсымыз 26 маусым күні «Қайнар» ББК-де «Нашақорлыққа қарсымыз» акциясы өтті. Акция барысында «Өркен», «Жігер», «Батыр» аула клубтарының тәрбиеленушілері адам санасын улайтын есірткі мен ішімдікке қарсы күреске үндейтін плакаттар мен суреттерді көше бойындағы, аялдамалардағы адамдарға таратып, оларға
Төртүйде Екібастұз жалпы орта білім беретін мектебінде 1 маусымнан бастап «Жас Ұлан» кәсіби бағдарлық жасағы жұмыс істеуде. Жасақ мектеп жанындағы «Айгөлек» сауықтыру лагерінде түрлі деңгейде мәдени, спорттық іс-шаралар ұйымдастырып отырады. 9 маусым күні «Жас Ұлан» кәсіби бағдарлық жасағының ұйымдастыруымен «Сән2015» шарасы өткізілді. Мұнда оқушылар өз қиялдарына ерік беріп, түрлі-түсті қағаздан, целлофаннан киім үлгілерін жасап, көпшілікке ұсынды. Сонымен қатар, «Қоршаған ортаны қорғау күні» мектеп ауласында жаппай тазалық жұмыстары жүргізіліп, балалар аулымыздың әсем жерлеріне серуенге шықты. «Мамандықтар еліне саяхат» атты шара аясында оқушылар сырлы сұрақтар мен қызықты тапсырмалар аламанына түсті. Осылайша, «Жас Ұлан» тәуелсіз Қазақстан ұландарының білімді, тәрбиелі, белсенді болып ержетулеріне өз үлесін қосуда. С.Жұқашева, Екібастұз жалпы орта білім беретін мектебінің аға тәлімгері
пайдалы кеңестер берді. Жастар мен балалар арасындағы есірткіқұмарлық қазіргі қоғамда өзекті мәселеге айналып отыр. Егер біз бұл мәселеге көңіл бөлмесек, келешегімізді жоғалтамыз. А.Нұрпейісова, педагог-ұйымдастырушы
Нағыз демалыс №13 мектепте 1 маусымда «Ашық әлем» алаңы ашылды. «Ашық әлемнің» жұмысы оқушылардың бос уақытын тиімді әрі пайдалы ұйымдастыруға және денсаулықтарын нығайтуға бағытталған. Алаң жетекшісі Г.Алпысбаева, А.Бейсенова, М.Қарпықова, А.Дүйсенова лагерь жұмысын қызықты әрі көңілді ұйымдастыра білуде. Тәрбиеленушілер «Кел, танысайық», «Кім тапқыр?», «Шынықсан, шымыр боларсың», «Не? Қайда? Қашан?», «Кім жылдам?» тақырыптарындағы тәрбиелік іс-шаралар, тренингтерге белсене қатысып, өз ой-пікірлерін ортаға салды. Сондай-ақ, саяхатқа шығып, кинотеатрға барып, қаламыздың көрікті жерлерін аралады. Лагерьдегі жазғы демалыс – нағыз демалыс! А.Бейсенова
Нұрлы жаз - 2015
№27 (1277) 9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
Отарқа
9
«Қамажайда» Екібастұз қаласы әкімдігі білім бөлімінің №25 қазақ қыздар гимназиясында жазғы демалыс уақытында «Қамажай» этномәдени және сауықтыру лагері ұйымдастырылды. Лагерь жылдағыдан ерекше болуы үшін гимназия әкімшілігі мен мұғалімдері бар күшін салды. Гимназияның залы гүлдер, ертегі кейіпкерлерінің бейнелері және ұлттық оюөрнектермен безендірілді. Ойын бөлмелерінде денсаулық, жас оқырман, шебер қолдар бұрыштары жасалды. Балаларға өз ұлтының дәстүрлерін насихаттау мақсатында киіз үйдің керегесі мен шаңырағы құрылды. Қазақи оюлы текемет пен сырмақ төселді. Лагерь үш топқа бөлінді: «Балдырған», «Түймедақ», «Күншуақ». Әр топтың атауы, ұраны және эмблемасы болды. Күнделікті жоспарланған іс-шаралар жеке аялдама ретімен жүріп отырды. Бірінші аялдама –спорт аялдамасы. Мұнда денешынықтыру мұғалімі Н.Қадыров оқушылармен «Көкпар», «Арқан тарту», «Көңілді старт», «Снайпер» ойындарын қызықты және көңілді өткізіп отырды. Екінші аялдама – ән және би аялдамасы. Музыка пәнінің мұғалімі Г. Әубәкірова «Ән – көңілдің ажары», «Супер-стар», «Әнді тап», «Музыка және бояу» шаралары арқылы балаларды әнге баулыса, ырғақ мұғалімі И.Смағұлова қыздарға «Қамажай», «Қазақ биі», «Қара жорға» билерін үйретті. Үшінші аялдама – таным аялдамасы. Бұл аялдамада тәрбиешілер - А.Әділханова, А.Рсаева, Г.Шаланова
«Жолда жүру ер еже л ер і», «Өрт – дос, өрт – дұшпан», «Асыл қазына», «Та б и ғ а т т ы аялайық» атты танымдық іс-шар а л а р д ы ұ т ы м д ы ұ йым д ас ты ра білді. Лагерімізде аса қызықты өткен шаралардың бірі «Лагерь аруы» байқауы. Онда бас жүлдені, яғни, «Лагерь аруы» атағын Руфина Васина жеңіп алса, I орынды Айым Дүйсенова, II орынды Фариза Ғани, III орынды Інжу Қошқарбаева иеленді. Балалар жазғы уақытта үйде теледидар немесе компьютер алдында отырғанша, осылай мектеп тарапынан ұйымдастырылған демалыс лагерьлерінде болып, күн сайын дене
«Жұлдызды» лагерінде №13 жалпы орта білім беретін мектебінің «Жұлдызды» лагерінде балалардың жазғы демалысы қызықты өтуде. Лагерьдің екінші кезеңіне негізінен бастауыш сынып және аз қамтылған отбасы балалары қатысуда. Мектеп лагері оқушылардың жаңа достар тауып, бірбірімен тіл табыса білуіне ықпал жасайтын орта болғандықтан, іс-шаралар балалардың жазғы демалысын тиімді өткізуге, олардың салауатты өмір салтын сақтап, денсаулығын нығайтуға бағытталған. Тәрбиешілер Е.Белозерова, М.Дәлелова, О.Эрфурт, К.Кәрімованың жетекшілігімен «Қош келдің, жарқын жаз!» тақырыбымен лагерьдің II кезеңінің салтанатты ашылуы өтті. Алғашқы күндерден бастап «Ең ақылды жүргінші» викторинасы, «Жол ережесін білейік, аман-есен жүрейік!» тақырыбында сурет сайысы ұйымдастырылды. «Абайлаңдар: от!» тақырыбында әңгіме жүргізіліп, қауіптің алдын алу жолдары түсіндірілді. 26 маусым – Халықаралық нашақорлықпен күрес күніне орай оқушылар асфальтта сурет салды. Спорттық жарыстарда Паша Катков, Рома Чежегов, Катя Раскотова, Аслан Айдарханов жеңімпаз болып танылды. Оқушылар балалар кітапханасына экскурсияға барып, жаңа кітаптармен танысты. М.Мақатаевтың, А.Құнанбаевтың, А.Пушкиннің өлеңдерін демалыс бағының ішінде мәнерлеп оқып, көңілді демала білді. Келесі саяхат сурет мектебінде жалғасты. Мұнда ұстаздар оқушыларды көрме залдарымен таныстырып, шеберлік сыныбын көрсетті. Данил Кудрявцев, Қуаныш Оңалбек, Даша Максименко салған суреттер қылқалам шеберлерінің оң бағасын алды. Маусым айының соңғы күндерінде өткен I қалалық «Көңілді ноталар» ән байқауына лагерімізден Сәбина Дүйсекенова қатысып, дипломмен марапатталды. Сонымен бірге, кинотеатрда 3Д форматындағы мультфильмді достармен бірге көру, талдау, бассейнде жүзу, теннис кортындағы ойындар оқушылардың есінде көпке дейін сақталмақ. Г.Жылқыбаева, бастауыш сынып мұғалімі, №13 мектеп
шынықтыру, ой-өрісін дамыту сабақтарына қатысып, қаланы аралайтын болса, мұның бәрі тәрбиеге қосылған үлкен үлес болар еді. А.Рахымжанова, Г.Шаланова, №25 қазақ қыздар гимназиясы
«Арайда» Абай атындағы №28 жалпы орта білім беретін мектебі жанындағы «Арай» жазғы сауықтыру лагерінің жұмысы мазмұнды да тағылымды шараларға толы. Мұнда рәміздер күніне орай «Рәміздерім- мақтанышым» тақырыбында ертеңгілік өткізіліп, слайдтар көрсетілді, кітапханашы кітап көрмесін ұйымдастырды. «Домбыра сыры», «Білімпаздар», «Дені сау адам – дені сау қоғам», «Әнші балапан», «Әдебиет әлемі», «Ұлттық оюлар сыры» атты іс-шаралар өткізілді. Ұлттық ойындар ойнатылып, көптеген спорттық жарыстар қызықты өтті. Қоршаған ортаны қорғау күніне орай «Табиғатты аялайық» атты плакаттар сайысы өткізілсе, психолог, медбике, валеолог өз тараптарынан тренингтер, денсаулыққа пайдалы фитотерапия, ароматерапияны ұйымдастырып, иммундық шайлар дайындап, ішкізді. Балмұздақтың 5 мың жылдығына орай балалар қиял-ғажайып әлеміне саяхат жасап, балмұздақтың бірнеше макетін жасады. Жазғы сауықтыру лагеріндегі балалар І ауысымда өз уақыттарын қызықты да көңілді өткізе білді. Тәрбиешілер А.Хожамбергенова, М.Ғарифуллина, А.Қайырбаева, медбике С.Мұсабаева, А.Маратқызы балалармен жұмысты жақсы ұйымдастыра білді. Дәмді тағам ұсынған аспазшы Майра апай да алғысқа бөленді. І ауысымның жабылу рәсіміне балалар өздері дайындаған концерттік бағдарламаны ұсынып, осы күні тәттілер үлестірілді. Ауысым қорытындысында Фатима Омарова «Нұрлы жаз ханшайымы» атанып, белсенді бүлдіршіндер алғыс хаттарға ие болды. Ләзиза Малтайқызы, лагерь басшысы, №28 мектеп
«Ашық әлемде» Жадыраған көк майсалы жаз да қыза түсті. Жазғы демалысқа шығып, мектеп оқушылары да масайрауда. Балалардың белсенді демалысын ұйымдастыру мақсатында №11 ЖОББМ "Ашық әлем" лагерін ұйымдастырды. Бекітілген жоспарға сәйкес, лагерь оқушыларына "Қазақстан астанасының тарихы", "Темекі шегу өнер ме?", "Менің елім - менің болашағым" атты дөңгелек үстел отырыстары мен тәрбие сағаттары өтті. Балалардың денсаулығын нығайтып, салауатты өмір салты дағдылары мен достық қарым-қатынас, азаматтық сезімдерін қалыптастыру мақсатында лагерь оқушылары үшін №18 ЖОББМ мен №9 ЖОББМ оқушыларымен бірге баскетбол, футбол, волейбол, көңілді мәре жарысынан жолдастық кездесулер ұйымдастырылды. Лагерь оқушылары тәрбиешілермен бірге "Жасыбай" спорттық кешенінде аптасына 2 рет бассейнге барады. Ұлттық ойындар мен шахмат, дойбы ойындарынан жарыстар өтті. Балалар әр іс-шараға белсене қатысып отырды. Лагерьге келушілер өз уақыттарын көңілді өткізуде. М.Қажыбаева, лагерь тәрбиешісі, №11 мектеп
10 Отарқа
Бәрі –
№27 (1277) 9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
2 шілде күні Астанадағы «Көрме» орталығында Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысуымен еліміздегі «Нұрлы Жол» және индустриялықинновациялық даму мемлекеттік бағдарламаларын жүзеге асыруға арналған дәстүрлі телекөпір өткізілді. Телекөпір кезінде Елбасы ең алдымен индустрияландыру жобаларының өнімдері қойылған көрме жұмысымен танысты.
«Қазақстанда жасалған»
Жанар ӘБДІКӘРІМ
Шыны өніретін жалғыз жоба Көрмеде Мемлекет басшысына «Қазақстанда жасалған» белгісімен шығарылатын отандық өндіріс тауарлары таныстырылды. Елбасы, сондай-ақ, ірі өндірістер көрмесін де аралады. Атап айтқанда, «Бәйтерек» холдингі басқарма төрағасы Қуандық Бишімбаев Елбасына холдингтің қолдауымен жүзеге асырылған бірқатар ірі жобаларды таныстырды. Соның бірі табақ шыны өндіру және өңдеумен айналысатын «Orda Glass ltd» ЖШСнің жобасы болып табылады. «Бұл елімізде шыны өндіретін жалғыз жоба. Зауыт отандық нарық қажеттілігінің 100 пайызын өтейтін болады. Өнімнің 30 пайызын экспортқа шығару жоспарлануда», - деді Елбасына зауытты таныстыру барысында Қ.Бишімбаев.
Отандық аяқ киім шығарады Айта кету керек, елімізде жеңіл өнеркәсіп кенже қалып келеді. Толып жатқан тігін цехтары мен фабрикалар көрпе-төсек немесе жұмыс киімдерін шығарудан аса алмай отырса, жекелеген дизайнерлер қалталылардың қамын ойлаумен жүр. Ал қарапайым жұртқа сапалы әрі қолжетімді киім ұсынып жатқан фабрика жоқ. Көрмеге өнімдерін ұсынған «ҚазлегпромАлматы» жоғары технологиялық өндірістік кәсіпкерлік» компаниясының директоры Айбек Бектұрғанов болса өз өнімдерін әлімдік стандарттарға сай етуді көздейтінін білдірді. Ол басқаратын кәсіпорын екі жылдан бері дүниежүзі кеңінен қолданып отырған вискоза материалынан ерлердің классикалық костюмдерін тігіп, отандық аяқ киімдер шығарып отырған көрінеді. «Осындай көрмелер жиі-жиі ұйымдастырылып тұрса дейміз. Халық білсе, көрсе, танысса, кейінгі кезекте олар да отандық өнімнің сапалы әрі жақсы болатынына көздері жетуші еді. Елбасының саясатына әрқашан алғысымызды, шын ықыласымызды білдіріп жүреміз. Бүгіннің өзінде біршама халық бізді біліп отыр. Деген-
мен, таныс-білістіктің артығы жоқ, сол себепті бізге әлі де болса көпшілік алдына өз өнімдерімізді көрсету қажет», - деген кәсіпкер мұндай бағытта әлі де жағымды жаңалықтар болатынын айтты.
«Зерде» шайын ішіп пе едіңіз?! Жеңіл өнеркәсіпті қолына алып, жұмысын дөңгелетіп отырған киім тігушілер ғана емес, сонымен қатар, өз елімізде дәрі-дәрмек, түрлі тағам өнімдері, химиялық өнімдер, құрылыс заттары мен тұрмысқа қажетті көп-теген тауарларды жасап шығарып отырған кәсіпкерлердің барлығы да осы көрмеге қатысқандарына қуаныштарын білдірді. Бұл ретте көпшілікке аты мәшһүр «Зерде-Фито» ЖШС-і үлкен беделге ие. Орталық Азия өңіріндегі фитоөнімдер өндірісімен айналысатын ірі компания болып табылатын «Зерде» бүгінгі таңда нарықтың 80 пайыздан астамына иелік етіп отыр. Компанияның тауар жинағында өнімнің 280-нен астам түрі бар. Жыл сайын мұнда 1000 тоннадан астам дәрілік-өсімдік шикізат қайта өңделеді. Қазір кез келген дәріханаға бас сұға қалсаңыз, балалар мен ересектер денсаулығына қажетті «Зерде» шайлары алдыңыздан шығады. Демек, толып жатқан шетелдік компаниялар ұсынатын қымбат шайларға қызығудың қажеті шамалы. «Зерденің» бағасы да қолжетімді. «Бұл компанияның тауар жинағы денсаулыққа арналған жаңа өнімдермен толыға түсіп, тұрақты дамып отырады. Дәрілік-өсімдікті жинақтардың құрамымен жұмыс Мәскеу қаласының Фитотерапия институтының жетекші ғалымдарымен, Ресей мен Қазақстанның фитотерапия саласындағы белгілі академиктерімен, медицина ғылымдарының профессорларымен, кандидаттарымен бірге жүргізіледі», - деді көрмеге қатысқан серіктестік директоры Жандос Кенжібаев.
Ауыл шаруашылығына - өз техникамыз! Телекөпір аясында жаңа индустриялық және инфрақұрылымдық нысандар іске қосылды. Солардың бірі - машина жасау саласының басты жаңалығы – шетел
инвестициясы арқылы Оңтүстік және Солтүстік Қазақстан облыстарында шығарылған жаңа ауыл шаруашылығы техникасы өндірісі. «KAZ KIOTI» компаниясы Оңтүстік Кореяның «Даедонг» компаниясымен бірігіп шығарған трактор егістік жерлер мен мақта теріміне, бау-бақша өсіруге өте пайдалы. Өзі шағын болғанмен, өнімді. Бағасы да қымбат емес. Трактор 2017 жылдан бастап көрші елдерге де сатылатын болып жоспарланыпты. Ал «КАЗТЕХМАШ» машина жасау зауыты» астықты өңірлер үшін еуропалық үлгідегі комбайн және басқа да ауылшаруашылық техникасын шығарады. Комбайн Ресейдің шекаралас аудандарына, Ауғанстан, Моңғолия, Қытайға экспортталады. Енді Польшаның PRONAR компаниясымен бірлесіп шөп шауып, жинайтын машина мен тырмауыш құрастыру қолға алынады. – Бұл – корейлермен бірлескен «KazKioti» компаниясының алғашқы өнімі. Жобаға 7 млрд. теңге инвестиция жұмсалды. Жылына 5000 дана ауыл шаруашылығы техникасын шығара аламыз. Биыл 600 трактор шығарамыз және 400 жұмыс орнын ашамыз. Біздің жоба «Нұрлы Жол» бағдарламасы аясында құрылып жатқан жаңа индустриялық аймақта сәтті жүзеге асырылды, – деді «KAZ KIOTI» ЖШС-і басқарушы директоры Бахтиер Маматов. Ал «КАЗТЕХМАШ машина жасау зауыты» ЖШС-і бас директоры Сәбит Шәкенов болса: «Қазақстанға жылына 1,5 мың дана жоғары класты комбайн қажет. Жобаны іске қосу бұл қажеттіліктің төрттен бірін толтырады. Алдағы уақытта өнімді Ресейдің шекаралас өңірлеріне экспорттаймыз. 2018 жылы комбайндағы отандық бөлшектер 60 пайызға жетеді», - деді ол.
Инновациялану бесжылдығы Телекөпір кезінде Үкіметтің Индустриялық-инновациялық даму және «Нұрлы Жол» бағдарламалары бойынша есебін тыңдау үшін бірінші сөз кезегі Инвестициялар және даму министрі Әсет Исекешевке берілді. Ә.Исекешев өз сөзінің басында еліміздің индустрияландыру бағытындағы екі бесжылдығының тоғысқан тұсы әлемдік экономиканың күрделі кезеңіне тұспа-тұс келгендігін, түрлі геосаяси шақырулар, мұнай мен металл бағаларының құлдырауы, Ресейге қарсы қолданылып отырған санкциялар, Қытай экономикасы өсімінің баяулауы – міне, осының барлығы қосыла келіп, Қазақстандағы индустрияландыру ісіне, бүтіндей алғанда, отандық экономикаға қиыншылықтарын тигізгендігін айтып өтті. Бірақ, соған қарамастан, экономика өсімі жалғасын табуда. Жүргізілген жұмыстардың нәтижесінде биылғы жылдың 5 айының қорытындысында өнеркәсіптік өнім көлемі 0,5 пайызға, тау-кен өнеркәсібінде 1 пайызға, өңдеу өнеркәсібінде 0,2 пайызға өсті. Темір рудасын өндіру көрсеткіші Қытайдағы металлургиялық компаниялардың сұранысының төмендеуіне байланысты 9,7 пайызға азайды. Дегенмен, қабылданған мемлекеттік қолдау шаралары неғұрлым маңызды металл түрлерінде, атап айтқанда, мыс бойынша 41,5 пайыз, алюминий бойынша 10 пайыз, ферроқорытпа бойынша 6,5 пай-
ыз, глинозем бойынша 0,5 пайыз өсім көрсеткіштеріне қол жеткізуге мүмкіндік берді. Сондай-ақ, болат, арматура, кабель, басқа да бірқатар өнімдер бойынша өндіріс көрсеткіші өсе түсті. Әсет Исекешев осылай дей келе, елімізді индустрияландыру мәселелеріне ойысты. Мәселен, «Нұрлы Жол» бағдарламасын жүзеге асыру барысында еліміздегі цемент өндірісінің көлемі үстіміздегі жылдың 5 айының ішінде 14 пайызға немесе 2954 мың тоннаға өсе түскен. Индустрияландыру бағдарламасының аясында елімізде іске қосылған 770 жоба жұмыс істеу үстінде. Дегенмен, олардың ішінде 200 жобаның өндірістік қуаты әлі де толық пайдаланылмай келе жатқандығын айту керек. Ресейдегі рубльдің құлдырауы және ел ішіндегі сұраныстың төмендеуі салдарынан олардың кейбірінің жұмысын уақытша тоқтата тұруға тура келді. Соңғы 5 айдың ішінде 135 жобаның өндірістік жұмыстары қайтадан тұрақты арнасына түсті. –Сіздің бастамашылдығыңызбен іске қосылған «Нұрлы Жол» бағдарламасының арқасында жекелеген салалар бойынша отандық тауарларға деген сұраныс өсті, мұның өзі халықты еңбекпен қамту ісіне едәуір әсер етті, – деді Ә.Исекешев. – Мәселен, бүгінгі күні 2000 шақырымнан астам қашықтыққа созылып жатқан жол құрылысы жұмыстарының жандануы нәтижесінде 72 мың адам еңбекпен қамтылып отыр. Телекөпір кезінде Қазақстан Президенті бірінші өнеркәсіптік бесжылдық кезінде шамамен 33 миллиард доллар шетелдік инвестиция тартылып, оның жартысы елді индустриялықинновациялық дамыту бағдарламасына тиесілі болғанына назар аударды. – Салынып жатқан өндірістер ертең экономикамызға жаңа тауарларды шығаруға мүмкіндік береді. Қазақстанның экспорттық қуатын ұлғайтатын болады. Елімізді тауарлармен қамтамасыз етіп, халқымызға жаңа жұмыс орындарын береді. Осынау қиын-қыстау кезде жүзеге асырып жатқан біздің барлық жобаларымыз ертең еліміздің игілігі үшін жұмыс істейтін болады, – деді Елбасы. Мемлекет басшысы индустрияландырудың екінші бесжылдығы бұрынғыдан да нақтырақ көрініске ие екенін айтты. – Басымдығы бар алты сала анықталды, олар – мұнай өңдеу және металлургия кешені, тамақ және химия өнеркәсібі, өнеркәсіптік жабдықтар және құрылыс материалдары өндірісі. Бәрінің негізінде кластерлік тәжірибе жатыр. Жаңа бағдарламада біз бірінші бесжылдықтың сабақтарын барынша ескеріп, жинақталған тәжірибені қолдануға тырыстық, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Қазақстан Президенті бүгінде өңдеу өнеркәсібінде шетелдік инвесторлардың қатысуымен 22 жаңа жоба жүзеге асыруға дайындалып жатқанын атап өтті. – Жүйе құраушы бірқатар ірі жоба бойынша жұмыс жүргізілуде. Мәселен, «Рено-Ниссан» альянсымен бірлесіп толық циклды автозауыттың және автоқұрамдауыштар шығаратын технопарктің құрылысы іске қосылады. Италияның «Тенарис» компаниясы премиум санатты құбыр өндіретін зауытқа
№27 (1277) 9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
инвестиция салады. Ағылшындық «Дандо Дрилингпен» бірлесіп бұрғылаушы қондырғылар өндіретін зауыт іске қосылады. Ресейлік «Еврохим» минералдық тығайтқыштар өндіруді жоспарлап отыр. Канаданың «Куду Индастриз» компаниясы мұнай-газ саласына арналған винтті-сорғылар өндірі-сін жолға қоюға ниетті.
«Нұрлы жолда» Мемлекет басшысы болашақ ұрпақ игілігі үшін ұзақ мерзімге жалғасатын нәтижелерге бағытталған «Нұрлы Жол» Жаңа Экономикалық Саясатының айрықша маңыздылығын атап өтті. – Бізді ел ішінде 7 мың шақырым автожолдар салу және жөндеу жұмыстары күтіп тұр. Алдағы 3 жылда бағдарлама мақсатына 20 миллиард доллардан астам қаражат жұмсалады. Оның үштен бірінен астамын халықаралық қаржы институттары бөледі. Төрт жыл ішінде бағдарлама ІЖӨ өсімін 16 пайызға еселейді деп күтілуде. Қорытындысында 2019 жылға қарай біз ірі қалалар арасындағы жолға кететін уақытты үш есе қысқартып, елдің біртұтас энергетикалық жүйесін қалыптастыруды және, ең бастысы, бүкіл экономикамызды ортақ нарыққа біріктіруді көздеп отырмыз, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Қазақстан Президенті «Нұрлы Жол» бағдарламасы өнеркәсіпті және қызмет көрсету саласын жандандыруға да мүмкіндік беретінін айтты. - Бизнесімізге бағдарлама жобаларының жүзеге асырылуына толыққанды атсалысуға мүмкіндік беру үшін жергілікті құрамды күшейту қажет. Ол үшін керекті азықтүлік, жатын орын, техникалық сервис сияқты заманауи қызметтерді дамыту өз кезегінде еліміз арқылы өтетін бағдарлардың тартымдылығы мен жайлылығын арттырады. Бұдан бөлек, біз қазақстандықтардың бірнеше буынына қызмет ететін жолдар салатын боламыз. Бұл үшін олардың тек сапалы салынуына ғана емес, ұдайы қолдау және күтім көрсетіліп отыруына көңіл бөлу керек. Үкімет бүкіл еліміздің жолкөлік инфрақұрылымының жай-күйі мен дамуына жауап беретін бірыңғай оператор қалыптастыруды ойластыруға тиіс, – деді Мемлекет басшысы.
Елімізге брендтік атау керек Нұрсұлтан Назарбаев «Бес институттық реформаны жүзеге асыру жөніндегі «100 нақты қадам» – Ұлт жоспары аясында құрылыс, жер қойнауын пайдалану, энергетика және тасымалдау салаларындағы реттеу ісі озық халықаралық тәжірибелерге сәйкестендірілетінін атап өтті. Соңында Мемлекет басшысы жүргізіліп жатқан барлық реформалар елімізді дамыта түсу үшін сапалық тұрғыдан жаңа жағдайлар жасауға бағытталып отырғанын айтты. – Отандық экономикамызда жекеменшік сектордың рөлін арттыру жолындағы мемлекеттің жүйелі қадамының бірі осы. Бұл ел азаматтарының тұрмысын жақсартуға да септігін тигізетін болады. Бүгін біз айтарлықтай нәтижелер бар екеніне көз жеткіздік. Ендігі міндетіміз – ел алдына қойылған маңызды міндеттерді іске асыру, – деді Нұрсұтан Назарбаев. Елбасы сөзінің қорытындысында қарқынды дамып келе жатқан Қазақстанды әлемге танытатын бірегей брендтің жетіспей тұрғанын тілге тиек етті. «Әдетте Жапонияны – күншығыс елі, Кореяны – таңғы шық елі, Нидерландыны – қызғалдақтардың отаны, Қытайды аспан асты елі деп жатамыз. Қазақстанға да осындай атаулы бренд жетіспейді. Біз – Ұлы даланың перзенттеріміз. Біздің бабаларымыз осы далада өмір сүріп, көкке табынған. Тәңірі дегеніміздің өзі – көк аспан. Біздің туымыздың көк түсті болуының астарында да осындай сыр бар. Бірегей көк түс – еліміздің бірлігінің белгісі. Ендеше, бізге неге өзімізді Ұлы дала еліміз деп атамасқа. Міне, осы тарихымыз бен жаңа брендті байланыстыра отырып, біз Қазақстанды жаңа Қазақстан ретінде танытуымыз керек», – деді Елбасы.
Отарқа
11
Адам. Қоғам. Заң
Сот жүйесіндегі электронды құжат айналымы Елбасының 2014 жылғы 17 қаңтардағы жолдауында "Сот жүйесі іс жүзінде ашық және қолжетімді, қарапайым және барлық дауды тез шеше алатындай болуы тиіс. Барлық құқық қорғау жүйесі жұмысының сапасын арттыру қажет. Зор өкілеттілік пен құқық иеленген шенділер мінсіз мінез-құлқымен және жоғары кәсіби деңгейімен ерекшеленуі тиіс", - деп айтылған. Істі тез және сапалы шешу мақсатында соттарда СМС-хабарлама және гибридті пошта жүйелері орнатылған. Көрсетілген жүйелер тараптарға жолданған хаттардың жеткен-жетпегенін қадағалауға, тараптарды сот отырысына СМС-хабарлама, болмаса гибридті пошта арқылы шақыруға мүмкіндік береді. Азаматтар Жоғарғы Соттың және жергілікті соттардың "Сот құжаттарымен танысу" және "Сот кабинеті" электронды ақпараттық қызметі арқылы сот жүйесіне ыңғайлы түрде қол жеткізе алады. Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексінің 150-бабының 1-бөлігіне сай, талап арыз сотқа жазбаша нысанда не электрондық құжат нысанында беріледі. "Сот кабинеті" электронды ақпараттық қызметі арқылы сотқа электронды құжаттар беру тәртібі туралы нұсқаулыққа сәйкес, жеке тұлғалар және олардың өкілдері, заңды тұлғалардың өкілдері сотқа электронды құжаттарды «Сот кабинеті» қызметінде орналастырылған электронды нысандарды толтыру арқылы беруге құқылы. Ол үшін аталған тұлғаларға «Сот кабинеті» қызметінде тіркелу қажет. 2014 жылдың 5 шілдесінен бастап Жоғарғы Соттың интернет-ресурсының
«Сот кабинеті» электронды ақпараттық сервисі арқылы сотқа электронды құжаттар беру мүмкіншілігі жасалған. «Сот кабинеті» сервисінде тіркелген тұлға электронды құжаттарды беру жүйесін пайдаланушы болып табылады. «Сот кабинеті» сервисінде авторлану ЖСН немесе БСН және пароль арқылы жүзеге асырылады. Құжаттарды заңды тұлғаның өкілі өтінген кезде авторлану БСН арқылы жүргізіледі. Әрбір құжат электрондық құжаттарды беру жүйесіне жеке файл түрінде жүктелуге тиіс. Файлдар саны сотқа берілетін құжаттар санына сәйкес болуы шарт. Талап арызға Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексі 151-бабының 1-бөлігінде көрсетілген құжаттар қоса тіркелуі тиіс. Көрсетілген баптың 2-бөлігіне сай, талап арызға мемлекеттік баж төлеуді растайтын құжат тіркеледі. Электрондық құжат нысанында берілетін талап арызға осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген құжаттардың электрондық нысандағы көшірмелері қоса беріледі. Бұл ретте «электрондық үкіметтің» төлем шлюзі арқылы төлемді жүзеге асыруды куәландыратын электрондық құжат мемлекеттік баждың төленгендігін растайтын құжат болып табылады. Алайда "Сот кабинеті" электронды ақпараттық сервисі арқылы сотқа электронды құжаттар беру тәртібі туралы нұсқаулыққа сай, электрондық құжаттарды беру жүйесін пайдаланушы сотқа талап арызды беру үшін мынадай деректер көрсету тиіс: 1) талап арыз (арыз) берілетін сот; 2) соттарда мемлекеттік баж төлеуден босатылған жағдайда «төлемеу» алаңында белгі қойылады; Қазақстан Рес-
публикасы «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі)» Кодексінің 541-бабына сәйкес мемлекеттік бажды төлеуден босатылған істер/талапкерлер санаты көрсетіледі; 3) мемлекеттік баж сомасы; 4) мемлекеттік баж «электрондық үкімет» төлем шлюзі арқылы онлайн тәртібінде төленетін жағдайда «онлайн төлем» алаңы толтырылады; 5) төлеу туралы түбіртектің сканкөшірмесі жүгіндіріледі; 6) арыздың сипаты; 7) істің санаты; 8) даудың жалпы сомасы; 9) процесс тараптары. Мемлекеттік баж екінші деңгейдегі банктер, электрондық терминалдар, банкоматтар және өзге электрондық құрылғылар арқылы төленген жағдайда пайдаланушы электрондық құжаттарды беру жүйесіне мемлекеттік баждың төленгені туралы төлем құжатының (төлем тапсырмалары, түбіртектер, чектер және басқа) көшірмесін жүктейді. Электронды талап арыз бергенде, онда талапкердің электрондық қолы тұрады, оны тиісті бағдарлама арқылы көруге болады, алайда талап арыздың көшірмесін қағаз бетіне шығарғанда онда талапкердің қолы болмайды. Көрсетілген көшірмені және талап қоюшының талаптарын негіздейтін оған қоса тіркелетін құжаттарды, АІЖКнің 169-бабының 1-бөлігіне сәйкес, жауапкерге жолдағанда, жауапкерден судья арызды негізсіз қабылдады деген пікір тууда және талап арызда қолы жоқ істер мұрағатқа қабылданбайды. Сондықтан талапкерге істі сотқа әзірлеу кезінде талап арызға қол қойдыруға тура келеді. Е.Шәріпбеков, Екібастұз қалалық сотының судьясы
Ұрпақ тәрбиесі
Егіз перзентім – балалар үйінде... Балалар үйлеріндегілердің бәрі атаанасы, қамқоршысы жоқ тұл жетімдер емес. Бұлардың ішінде ата-аналық құқықтан айырылғандардың балалары да бар. Енді біреулерінің атааналары тірі, қол-аяқтары балғадай, дендері сау болғанымен, жұмыссыздық пен тұрмысты желеу етіп, өздері дүниеге әкелген балаларынан безгендер. Мәселен, өзін Рәбиғамын деп таныстырған орта жастағы келіншек екі баласын бірдей жетімдер үйіне тапсырыпты. Ол туралы былайша әңгімеледі: - Құлындарымды жетіскеннен жетімдер үйіне тапсырды деп ойлайсың ба? Мына заманның артылмас жетіспеушілігі себеп болып отыр. Осыдан жиырма жыл бұрын әкем қайтыс болды. Оның жылына жетпей шешем о дүниелік болып, мен үйдің жалғызы болғандықтан жетім қалдым. Әке-шешемнің ешбір туғаны болмағандықтан, тумағандары мені қайтсін, жетімдер үйіне тапсырды. Осылайша небәрі он екі жасымда көздері жәудіреген жетімдер қатарына қосылдым. Тастандылар үйінде жетімге неше жерден жебеу көрсетілсе де, ананың ыстық алақанын, әкенің әкелік жылуын сезбеген баладан не қайран, не үміт?! Осылайша жан-жаққа жаутаңдаумен жүргенде он тоғызға толдым. Енді жетімдер үйінде жүре берудің еш қисыны жоқ деп, басы басшылар болып еркіме жіберді. Кішкентайымнан жетімдіктің дәмін татқан мен қайда, кімге баратынымды білмей дал болдым.
Қолымда тек шала-жансар орта білімнің аттестаты. Мең-зең күй кешіп, жылап отырған едім, қасыма орта жастағы ер адам келіп, мән-жайды сұрады. Басымнан өткен жайларды, өскен ортамды айтқанымда бейтаныстың едәуір жүрегі жылып, маған жұмыс, тұратын орын тауып беретінін айтып, уәде етті. Уәдесінде тұрды, айтқандарын іс жүзінде орындады. Жаныма жебеу болатын адамды кездестіргеніме іштей қуанып, жұмысымды адал атқарып жүріп жаттым. Келе-келе екеуміз етене танысқан соң, өзімді оған үйреніп қалғандай сезіне бастадым. Содан не керек, ол мені екінші әйел (әйелі бар, бірақ баласы жоқ) етіп алатын болды. Сөйтіп, мен тоқал болдым. Не жеймін, не ішемін демеймін, бәрі алдымда. Жұмысым да, баспанам да бар. Рахаттың (күйеуім) қуанышында шек болмады. Ол үшін көптен күтіп, асыға тосып зар болғанда екі баланы бірден көру сөзбен айтып жеткіліксіз қуаныш болғаны шындық. Бірақ бұл қуаныш ұзаққа бармады. Қос нәрестесі мен мені перзентханадан алып шығуға келе жатқан Рахат жол апатынан қайтыс болды. Рахатыммен кешкен рахат өмірім бір-ақ күнде жоқ болды. Күйеуімнің ауру-сырқаусыз кенеттен ажал құрбандығы болғанына сенбей, дал болып, есімді жия алмай жүрдім. Менің бұл халім қызғаныштан іші күйіп жүрген бірінші әйелінің жанына майдай жағыпты. Ол Рахаттан қалған байлықты толығымен алып қалудың жо-
лын іздесе керек. Заңсыз неке, заңды түрде тіркелмеген қос сәбиге бөлінетін еш байлық жоқ. Ит тірлік қайтадан бастау алды. Долы қатын дегеніне жетіп, мені тұрып жатқан пәтерімізден де қуып жіберді. Енді не істейін, қос баламды құндақтап, өзім тәрбиеленген жетімдер үйінің есігін қақтым. Ондағы бар ойым егіз баламды осында тапсырып, өзіме ішінен бір жұмыс сұрау болатын. Басында ондағылардың ешбірі де мені көргеніне қуана қоймады. Әрі ойланып, бері ойланып, балаларымды алып қалды да, өзімді қоя берді. Алғашында жұмыс та, баспана да жоқ, әр жерде түнеп жүрдім. Иншалла, қазір екі қолға кішкене жұмыс таптым. Пәтерде бөлме жалдап тұрамын. Тапқан азын-аулақ ақшамды пәтерге төлеймін, артылғанына балаларыма киім-кешек, тәтті тағамдар апарып беремін. «Көш жүре түзеледі» демекші, жағдайым түзелсе, балаларымды еш уақытта біреудің қолына қаратпаспын. Жалғыздық кімге болсын оңай емес, дегенмен уақытша қиындыққа төзе алмай, балаларын жетімдер үйіне тапсырғанын іштей құптамасақ та, болашақта ана үмітінің ақталуына тілек білдірдік. Айта кетерлігі, тастанды балаларды тәрбиелейтін үйлер көп, ал сол баланы тастаған немесе атааналарын ортаға алып тәрбиелейтін қауым, қоғамдық ұйым бүгінде жоқтың қасы. Қатыгездік түбі қайда жатыр? Айдана АЙТУҒАН
12
Отарқа
Екібастұз қаласы әкімдігі 2015 жылғы «5» маусым
№27 (1277)
9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
қаулы №643/6
Павлодар облысы Әділет департаментінде 2015 жылғы 1 шілдеде №4561 болып тіркелді Екібастұз қаласы әкімдігі атқарушы органдары «Б» корпусы мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің қызметін жыл сайынғы бағалау әдістемесін бекіту туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылдың шілерінің қызметін жыл сайынғы бағалаудың 23 қаңтардағы «Қазақстан Республикасынүлгілік әдістемесін бекіту туралы» №86 Бұйдағы жергілікті мемлекеттік басқару және рығына сәйкес, Екібастұз қаласының әкімдігі өзін-өзі басқару туралы» Заңы 31-бабының ҚАУЛЫ ЕТЕДІ: 2-тармағына, Қазақстан Республикасының 1. Осы қаулының қосымшасына сәйкес 1999 жылғы 23 шілдедегі «Мемлекеттік қызЕкібастұз қаласы әкімдігі атқарушы органдамет туралы» Заңының 16-бабына, Қазақстан ры «Б» корпусы мемлекеттік әкімшілік қызРеспубликасы Президентінің 2000 жылғы метшілерінің қызметін жыл сайынғы баға21 қаңтардағы «Мемлекеттік әкімшілік лау әдістемесі бекітілсін. қызметшілердің қызметіне жыл сайынғы 2. Осы қаулының орындалуын бақылау бағалау жүргізу және оларды аттестаттау- Екібастұз қаласы әкімі аппаратының басшыдан өткізу қағидаларын бекіту туралы» сына жүктелсін. №327 Жарлығына, Қазақстан Республика3. Осы қаулы алғаш рет ресми жариялансы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайғаннан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң лас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі қолданысқа енгiзiледi. Төрағасының 2014 жылғы 29 желтоқсандағы «Б» корпусы мемлекеттік әкімшілік қызметЕкібастұз қаласының әкімі А.Вербняк Екібастұз қаласы әкімдігінің 2015 жылғы «5» маусымдағы №643/6 қаулысымен бекітілген Екібастұз қаласы әкімдігі атқарушы органдары «Б» корпусы мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің қызметін жыл сайынғы бағалау әдістемесі 1. Жалпы ережелер дауыс беруге және шешім қабылдауға қа1. Осы Екібастұз қаласы әкімдігі атқарушы тыспайды. органдары «Б» корпусы мемлекеттік әкімшілік 2. Бағалау жүргізуге дайындық қызметшілерінің қызметін жыл сайынғы ба11. Персоналды басқару қызметі Комиссия ғалау әдістемесі (бұдан әрі - Әдістеме) Қатөрағасының келісімі бойынша бағалауды зақстан Республикасы Президентінің 2000 өткізу кестесін әзірлейді. жылғы 21 қаңтардағы «Мемлекеттік әкімшілік Персоналды басқару қызметі бағалау өтқызметшілердің қызметіне жыл сайынғы кізуге дейін бір айдан кешіктірмей бағалабағалау жүргізу және оларды аттестаттаунатын қызметшіге, сондай-ақ осы Әдістеменің дан өткізу қағидаларын бекіту туралы» № 4-тармағы 1) және 2) тармақшаларында көр327 Жарлығын іске асыру үшін, Қазақстан сетілген тұлғаларға бағалау жүргізілетіні туРеспубликасы Мемлекеттік қызмет істері ралы хабарлайды және оларға толтыру үшін және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қибағалау парағын жібереді. мыл агенттігі Төрағасының 2014 жылғы 29 3. Тікелей басшының бағалауы желтоқсандағы «Б» корпусы мемлекеттік 12. Тікелей басшы осы Әдістеменің 1-қоәкімшілік қызметшілерінің қызметін жыл сасымшасына сәйкес нысан бойынша тікелей йынғы бағалаудың үлгілік әдістемесін бекіту басшысының бағалау парағын персоналды туралы» №86 Бұйрығына сәйкес әзірленді басқару қызметінен алған күннен бастап үш және «Б» корпусы мемлекеттік әкімшілік жұмыс күні ішінде толтырады, қызметшіні қызметшілерінің (бұдан әрі - қызметшілер) толтырылған бағалау парағымен таныстырақызметіне жыл сайынғы бағалау жүргізу тә- ды және екі жұмыс күні ішінде толтырылған сілін айқындайды. бағалау парағын персоналды басқару қыз2. Қызметшілердің қызметін жыл сайынғы метіне қайтарады. бағалау (бұдан әрі – бағалау) олардың жұҚызметшіні толтырылған бағалау парамыс тиімділігі мен сапасын айқындау үшін ғымен таныстыру жазбаша немесе электронжүргізіледі. ды нысанда жүргізіледі. 3. Бағалау мемлекеттік әкімшілік қызметте Қызметшінің танысудан бас тартуы құжатболған әрбір жыл өткен сайын, көрсетілген тарды Комиссия отырысына жіберуге кедергі мерзім басталған күннен бастап үш айдан бола алмайды. Бұл жағдайда персоналды кешіктірілмей, бірақ осы лауазымға орна- басқару қызметінің қызметкері және тікелей ласқан күннен бастап алты айдан ерте емес басшы танысудан бас тарту туралы еркін мерзiмде жүргізіледі. нұсқада акт жасайды. 4. Қызметшілерді бағалау мыналардан: 4. Айналмалы бағалау 1) қызметшінің тікелей басшысының ба13. Айналмалы бағалау қызметшінің қарағалауы; мағындағы адамдардың, ал қарамағындағы 2) айналмалы бағалау (қызметшінің қара- адамдар болмаған жағдайда - қызметші жұмағындағы немесе олардың әріптестерінің мыс істейтін құрылымдық бөлімшеде лауабағалауы); зымды атқаратын адамның (олар болған Қызметшінің тікелей басшысы оның лауажағдайда) бағалауын білдіреді. зымдық нұсқаулығына сәйкес өзі бағынатын Мұндай адамдардың тізімін (үш адамнан тұлға болып табылады. аспайтын) қызметшінің лауазымдық міндет5. Бағалау нәтижелері бойынша қызмет- тері және қызметтік өзара әрекеттестігіне шілер қызметіндегі кемшіліктерді жою бо- қарай персоналды басқару қызметі бағалау йынша ұсыныстар әзірленеді, олардың қызжүргізілгенге бір айдан кешіктірмей анықметіндегі жақсартуды қажет ететін бағыттар тайды. айқындалады, тағылымдамадан өткізу, ілге14. Осы Әдістеменің 13-тармағында көррілету бойынша ұсыныстар әзірленеді. сетілген тұлғалар осы Әдістеменің 2-қо6. Қызметшінің соңғы үш жыл бойы екі «қасымшасына сәйкес нысанда айналмалы банағаттанарлықсыз» деген баға алуы, оны ғалау парағын толтырады. аттестаттаудан өткізуге негіз болып табыла15. Осы Әдістеменің 13-тармағында көрседы. тілген тұлғалармен толтырылған бағалау Аттестаттаудан өткізу туралы шешім қа- парағы оларды алған күннен екі жұмыс күні былдау кезінде алдыңғы аттестаттаудан ішінде персоналды басқару қызметіне жібеөткізуге негіз болған бағалау нәтижелері ес- ріледі. керілмейді. 16. Персоналды басқару қызметі осы Әдіс7. «Қанағаттанарлықсыз» деген баға алған теменің 13-тармағында көрсетілген тұлғақызметші мемлекеттік әкімшілік лауазымға лардың орта бағасын есептейді. алғаш қабылданған тұлғаға тәлімгер ретінде 17. Осы Әдістеменің 13-тармағында көрсебекітілмейді. тілген тұлғалармен бағалау жасырын түрде 8. Қызметшінің қорытынды бағасын тұрақжүргізіледі. ты жұмыс істейтін Бағалау жөніндегі комис5. Қызметшінің қорытынды бағасы сия (бұдан әрі - Комиссия) бекітеді, оны 18. Персоналды басқару қызметі қызметқызметшіні лауазымға тағайындау және лаушінің қорытынды бағасын мына формула азымнан босату құқығы бар адам құрады. бойынша Комиссия отырысына дейін бес жұ9. Комиссия кемінде үш мүшеден, соның мыс күнінен кешіктірмей есептейді: ішінде төрағадан тұрады. а=b+с 10. Дауыс беру қорытындысы Комиссия а - қызметшінің қорытынды бағасы, мүшелерінің көпшілік дауысымен айқындаb - тікелей басшының бағасы, лады. Дауыс саны тең болған жағдайда, Кос - осы Әдістеменің 13-тармағында көрмиссия төрағасының дауысы шешуші болып сетілген тұлғалардың орта бағасы. табылады. 19. Қорытынды баға мына шкала бойынша Комиссия төрағасы болып Екібастұз қалақойылады: сы әкімі аппаратының басшысы табылады. 21 баллдан төмен - «қанағаттанарлықКомиссия хатшысы Екібастұз қаласы әкімі сыз», аппараты персоналды басқару қызметінің 21-ден 33 балға дейін - «қанағаттанар(бұдан әрі – персоналды басқару қызметі) лық», қызметкері болып табылады. Комиссия хат33 баллдан жоғары - «тиімді». шысы дауыс беруге қатыспайды. 6. Комиссияның бағалау нәтижелерін Егер Комиссия құрамына оған қатысты қарауы бағалау жүргізілетін қызметшінің тікелей бас20. Персоналды басқару қызметі Комисшысы, сондай-ақ осы Әдістеменің 4 - тармағы сия төрағасымен келісілген кестеге сәйкес 2) тармақшасында көрсетілген қызметшілер бағалау нәтижелерін қарау бойынша Комискіретін болса, олар осы қызметшіге қатысты сияның отырысын өткізуді қамтамасыз етеді.
Персоналды басқару қызметі Комиссияның отырысына мына құжаттарды: 1) толтырылған тікелей басшының бағалау парағын; 2) толтырылған айналмалы бағалау парағын; 3) қызметшінің лауазымдық нұсқаулығын; 4) осы Әдістеменің 3-қосымшасына сәйкес нысан бойынша қорытынды баға көрсетілген Комиссия отырысы хаттамасының жобасын тапсырады. 21. Комиссия бағалау нәтижелерін қарастырады және мына шешімдердің бірін шығарады: 1) бағалау нәтижелерін бекітеді; 2) бағалау нәтижелерін қайта қарайды. Бағалау нәтижелерін қайта қарау туралы шешім қабылдаған жағдайда Комиссия хаттамада тиісті түсіндірмемен келесі жағдайларда бағаны түзетеді: 1) егер қызметшінің қызмет тиімділігі бағалау нәтижесінен көп болса, бұл ретте қызметшінің қызмет нәтижесіне құжаттамалық растау беріледі; 2) қызметшінің бағалау нәтижесін санауда қате жіберілсе. Бұл ретте қызметшінің бағасын төмендетуге жол берілмейді. 22. Персоналды басқару қызметі бағалау нәтижелерімен ол аяқталған соң бес жұмыс күні ішінде қызметшіні таныстырады. Қызметшіні бағалау нәтижелерімен таныстыру жазбаша немесе электронды нысанда
жүргізіледі. Қызметшінің танысудан бас тартуы бағалау нәтижелерін оның қызметтік тізіміне енгізуге кедергі бола алмайды. Бұл жағдайда персоналды басқару қызметінің қызметкері танысудан бас тарту туралы еркін нұсқада акт жасайды. 23. Осы Әдістеменің 20-тармағында көрсетілген құжаттар, сондай-ақ Комиссия отырысының қол қойылған хаттамасы персоналды басқару қызметінде сақталады. 7. Бағалау нәтижелеріне шағымдану 24. Комиссия шешіміне қызметшінің мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті органға немесе оның аумақтық департаментіне шағымдануы шешім шыққан күннен бастап он жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады. 25. Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті орган немесе оның аумақтық департаменті қызметшіден шағым түскен күнінен бастап он жұмыс күні ішінде шағым қарайды және бұзушылықтар анықталған жағдайда, мемлекеттік органға Комиссия шешімінің күшін жою туралы ұсыныс жасайды. 26. Қабылданған шешім туралы ақпаратты мемлекеттік орган екі апта ішінде мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті органға немесе оның аумақтық департаментіне береді.
Екібастұз қаласы әкімдігі атқарушы органдары «Б» корпусы мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің қызметін жыл сайынғы бағалау әдістемесіне 1-қосымша нысан Тікелей басшысының бағалау парағы Бағаланатын қызметшінің Т.А.Ә. (бар болған жағдайда):_________________ Бағаланатын қызметшінің лауазымы: __________________________________ № р/н 1. 2. 3. 4.
Өлшем Бастамашылығы Лауазымды міндеттерін орындау сапасы Әрекеттестікке икемділігі Қызметтік этиканы сақтауы БАРЛЫҒЫ (барлық бағалардың сомасы):
Көрсеткіштің мәні (саны) Баға (балл) 2-ден 5-ке дейін 2-ден 8-ге дейін 2-ден 5-ке дейін 2-ден 5-ке дейін
Таныстым: Тікелей басшы Т.А.Ә. (бар болған жағдайда) Қызметші Т.А.Ә. (бар болған жағдайда) _______________ __________________________ күні ________________________ күні _______________________ қолы ______________________ қолы ______________________ Екібастұз қаласы әкімдігі атқарушы органдары «Б» корпусы мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің қызметін жыл сайынғы бағалау әдістемесіне 2-қосымша
нысан Айналмалы бағалау парағы Бағаланатын қызметшінің Т.А.Ә.:_____________________________________ Бағаланатын қызметшінің лауазымы: __________________________________ № р/н
Өлшем Бағынышты адам Жұмысты жоспарлай алу қабілеті Жұмысқа ынталандыру қабілеті Қызметтік этиканы сақтауы Барлығы (барлық бағалардың бағасы) Әріптесі Топта жұмыс істей алу қабілеті Қызметтік этиканы сақтауы Лауазымды міндеттерін орындау сапасы Барлығы (барлық бағалардың сомасы)
1 2 3
1 2 3
Көрсеткіштің мәні
Баға (балл)
2-ден 5-ке дейін 2-ден 5-ке дейін 2-ден 5-ке дейін
2-ден 5-ке дейін 2-ден 5-ке дейін 2-ден 5-ке дейін
Екібастұз қаласы әкімдігі атқарушы органдары «Б» корпусы мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің қызметін жыл сайынғы бағалау әдістемесіне 3-қосымша нысан Бағалау жөніндегі Комиссия отырысының хаттамасы ______________________________________________________ (мемлекеттік органның атауы) № р/н
Қызметшінің Т.А.Ә. (бар болған жағдайда)
Тікелей басшының бағасы
Айналмалы баға
Қорытынды баға
1 …
Комиссия қорытындысы: _______________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ Тексерген: Комиссия хатшысы:__________________________ Күні: ________________ (Т.А.Ә. (бар болған жағдайда), қолы) Комиссия төрағасы:_______________________ Күні: __________________ (Т.А.Ә. (бар болған жағдайда), қолы) Комиссия мүшесі:______________________________ Күні: _______________ (Т.А.Ә. (бар болған жағдайда), қолы)
№27 (1277) 9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
Отарқа
13
Теледидар бағдарламасы ДҮЙСЕНБІ, 13 ШІЛДЕ ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00 «Апта. Kz». 11:05, 21:05 «Айтуға оңай...». 11:45, 19:35 «Болашақ». Т/х. 12:30, 17:30, 20:30, 0:05, 3:00 Жаңалықтар. 12:45 «Еңбек түбі - береке». 12:50, 1:25 «Дауа». 13:25 «Білгірлер бәйгесі». 14:10, 2:00 «Ақсауыт». 14:45 «Джунгли кітабы. Сафари». М/х. 15:00 «Әйел бақыты». 16:10, 22:45 «Келін». Т/х. 17:00 «Замана бұлбұлдары». Д/ф. 17:50 «Жаныңда жүр жақсы адам». Д/ф. 18:25 «Бапкер». 19:10, 3:35 «Қазақстан шетелдіктер көзімен». 21:50 «Жедел жәрдем». Т/х. 23:40 «Шетелдегі қазақ балалары». 0:40 «Көкпар».
ХАБАР
07:02 «Айтұмар». 08:00 «Әсем әуен». 08:30 «Аймақтар аламаны». 09:30 М/с. «Динофроз». 10:00 «Жетi күн». 11:00, 00:55 «Әр үйдің сыры басқа» д/д. 11:35 «Мен көрген соғыс». 11:45 «Магия кухни». 12:20 «Подари детям жизнь». 12:25 М/с. «Маша и медведь». 12:35 М/с. «Джейк и пираты Нетландии». 13:00, 17:00, 20:00, 23:55, 01:25 Жаңалықтар. 13:10 Д/д. «Семейные мелодрамы». 14:00 Т/с. «Женский доктор». 15:00, 18:00, 21:00, 00:25 Новости. 15:15 «Бұйымтай». 16:00 «Өмір сабақтары» д/д. 16:25 Т/х. «Тракторшының махаббаты». 17:15 «Нүкте». 18:10 Т/х. «Сұлтан Сүлейман». 19:00 «ТВ Бинго». 20:30 «Арнайы хабар». 21:30 Т/с. «Гречанка». 22:20 Т/с. «След». 23:10 «Жекпе-жек».
ЕВРАЗИЯ
6:00 Т/с «Логово змея». 6:50, 15:30 Жаңалықтар субтитрлермен. 7:00 «Доброе утро». 11:00 Т/с «Повороты судьбы». 12:00 «Карпов». Т/с. 13:00, 20:40 «Сүйген жар». Т/х. 13:50, 22:20 «Джодха және Акбар». Т/х. 14:40, 1:55 «Ашығын айтқанда». 15:40 «Судебные истории». 16:40 «Давай поженимся». 17:50 «Пусть говорят». 18:55 Т/с «Раскаяние». 20:00 «Главные новости». 21:40 «Басты жаңалықтар». 23:15, 1:30 «П@утina». 23:40 Кино «Инквизитор».
КТК
07.00 Открытие вещания. 07.05 М/ф. 07.20, 02.00 “КТК” қоржынынан”. 08.50 “Базар жоқ алаңы!”. 09.50 “Дорога домой”. 10.00 Кино “От сердца к сердцу ”. 11.45 Кино “Люби меня”. 13.40 “Беременна в 16”. 14.35 “Очная ставка” – “Страшный выбор”. 15.30 “Махаббат мұңы” Т/х. 16.30 “Сарай ханымдары” Т/х. 17.30 “Махабатта шек бар ма?” Т/х. 18.30, 19.30 “Тағдырмен тартыс” Т/х. 20.30, 02.45 Жаңалықтар. 21.00 Новости. 21.30 Кино “По горячим следам”. 23.20 Кино “Бездна”. 01.05 Т/с “Ой, ма-моч-ки!”.
АРТА
05.58 ҚР Әнұраны. 06.00 «Ризамын». 07.00, 21:00 Т/с «Сүйген сұлу». 09:00, 15:00 Т/с «Әкетай». 10:00 Т/с «Счастливы вместе». 11:00 Кино «Хранитель снов». 13:00 М/ф. 14:00, 23:00 Т/с «Мен саған ғашықпын». 16:00 «Ералаш». 17:00 Т/с «Анжелика». 18:00 Кино «Дворняжка ляля». 19:00 Т/с «Дело батагами». 20:00 Информбюро. 00:00 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 01:00 Кино «Роковое число 23». 03:00 Кино «Невидимая сторона».
ЕҚТ
06.00 «Арайлы таң». 06.45 «Мобидик және Мудың құпиясы» м/ф. 07.20 Х/ф «Мушкетеры. Двадцать лет спустя». 08.45, 22.00 ''Рейдер». 09.05 «Ақиқат жолында.Мишка Япончик» д/ф. 10.00 «Тағдыр тартуы» Т/х. 11.45, 23.20 «Естімеген елде көп». 12.15 «Boutique tv». 14.30, 18.30 Тілеймін сізге... 15.15, 22.20 «Мұзды жарып шыққан гүл» Т/х. 16.20 «QAZAQ NEWS. Неделя. 17.00 «Шыным сол. Барбара Брыльска» д/ф. 18.00, 21.40 «Большие люди». 18:40 «Долгая дорога в дюнах». 20.00 «Подарок судьбы». 22.15 «Спортлото». 23.45 «Сұхбат» М.Сапарбаевпен. 00.15 «Гармония». 00.55 «Магический вечер».
СЕЙСЕНБІ, 14 ШІЛДЕ ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00, 21:50 «Жедел жәрдем». Т/х. 10:50, 21:05 «Айтуға оңай...». 11:35, 19:35 «Болашақ». Т/х. 12:30, 17:30, 20:30, 0:00, 3:10 Жаңалықтар. 12:45 «Sport.kz». 13:10, 3:45 «Алаң». 13:55 «Сыр-сұхбат». 14:25 «Стич». М/х. 14:50 «Джунгли кітабы. Сафари». М/х. 15:00 «Әйел бақыты». 16:10, 22:45 «Келін». Т/х. 17:00, 2:40 «Келбет». 17:25 «Еңбек түбі - береке». 17:50 «Жаныңда жүр жақсы адам». Д/ф. 18:25 «Бапкер». 19:10 «Қылмыс пен жаза». 23:40 «Шетелдегі қазақ балалары». 0:30 Футбол. УЕФА Чемпиондар Лигасы. 2 іріктеу кезеңі «Марибор» (Словения) - «Астана» (Қазақстан).
ХАБАР
07:02 «Айтұмар». 08:00 «Әсем әуен». 08:30 «Аймақтар аламаны». 09:30 М/с. «Динофроз». 10:00, 13:00, 17:00, 20:00, 00:25, 01:55 Жаңалықтар. 10:10, 21:30 Т/с. «Гречанка». 11:00, 15:00, 18:00, 21:00, 00:55 Новости. 11:10, 01:25 «Әр үйдің сыры басқа» д/д. 11:45 «Магия кухни». 12:20 «Подари детям жизнь». 12:25 М/с. «Маша и медведь». 12:35 М/с. «Джейк и пираты Нетландии». 13:15 Д/д. «Семейные мелодрамы». 14:00 Т/с. «Женский доктор». 15:15, 23:40 «Бұйымтай». 16:00 «Өмір сабақтары» д/д. 16:30 Т/х. «Тракторшының махаббаты». 17:15 «Нүкте». 17:50 «Экономкласс». 18:15 Т/х. «Сұлтан Сүлейман». 19:00 «Біздің үй». 20:30 «Бюро расследований». 22:20 Т/с. «След». 23:10 «Арнайы хабар».
ЕВРАЗИЯ
6:00, 2:40 Т/с «Склифосовский». 6:50, 15:30 Жаңалықтар субтитрлермен. 7:00 «Доброе утро». 11:00 Т/с «Повороты судьбы». 21:00 «Карпов». Т/с. 13:00, 20:40 «Сүйген жар». Т/х. 13:50, 22:20 «Джодха және Акбар». Т/х. 14:40, 1:55 «Ашығын айтқанда». 15:40 «Судебные истории». 16:40 «Давай поженимся». 17:50 «Пусть говорят». 18:55 Т/с «Раскаяние». 20:00 «Главные новости». 21:40 «Басты жаңалықтар». 23:15, 1:30 «П@утina». 23:40 Т/с «Инквизитор». 3:30 «Контрольная закупка».
КТК
06.00 Открытие вещания. 06.05 М/ф. 06.20, 04.5005.15 “ВАУ” д/х. 06.45, 02.00 “КТК” қоржынынан”. 07.30, 16.30, 03.10 “Сарай ханымдары” Т/х. 08.20, 20.30, 02.45 Жаңалықтар. 08.45, 03.55 “Карадайы” Т/х. 10.00, 01.05 Т/с “Ой, ма-моч-ки!”. 11.00 “Верное средство”. 12.00, 21.00 Новости. 12.30, 23.20 “Бездна”. 14.30 “Семейные драмы”. 15.30 “Махаббат мұңы” Т/х. 17.30 “Махабатта шек бар ма?” Т/х. 18.30, 19.30 “Тағдырмен тартыс” Т/х. 21.30 Кино “По горячим следам”.
АРТА
05.58 ҚР Әнұраны. 06.00 «Ризамын». 07.00, 21:00 Т/с «Сүйген сұлу». 09:00, 15:00 Т/с «Әкетай». 10:00 Т/с «Счастливы вместе». 11:00, 19:00 Т/с «Дело батагами». 12:00 М/с. 13:00 М/ф. 14:00, 23:00 Т/с «Мен саған ғашықпын». 16:00 «Ералаш». 17:00 Т/с «Анжелика». 18:00 Т/с «Дворняжка ляля». 20:00 Информбюро. 00:00 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 01:00 Кино «Море солтона». 03:00 Кино «История золушки». 05:00 Қазақша концерт.
ЕҚТ
06.00 «Арайлы таң». 06.45, 16.20 «Мобидик және Мудың құпиясы» м/ф. 07.20 «Долгая дорога в дюнах». 08.45, 22.00 ''Рейдер». 09.05 «Шыным сол. Барбара Брыльска» д/ф. 10.00 «Тағдыр тартуы» Т/х. 11.45, 23.20 «Естімеген елде көп». 12.15 «Boutique tv». 14.30, 18.30 Тілеймін сізге... 15.15 «Мұзды жарып шыққан гүл» Т/х. 17.00 «Шыным сол. Римма Маркова» д/ф. 18.00, 21.40 «Большие люди». 19.00, 22.30 Жаңалықтар. 19.15, 22.45 Новости. 19.30, 23.00 Музыка арнасы. 20.00 «Подарок судьбы». 22.15 «Спортлото». 23.45 «Let' go!». 00.15 «Гармония». 00.55 «Магический вечер». 01.50 Т/х. 02.35 Д/ф.
СӘРСЕНБІ, 15 ШІЛДЕ ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00, 21:50 «Жедел жәрдем». Т/х. 10:50, 21:05 «Айтуға оңай...». 11:35, 19:35 «Болашақ». Т/х. 12:30, 17:30, 20:30, 0:05, 3:00 Жаңалықтар. 12:45, 1:05 «Қылмыс пен жаза». 13:10, 1:30 «Поэзия әлемі». 13:40 «Ғасырлар үні». 14:15 «Ғажайыпстанға саяхат». 14:30 «Стич». М/х. 14:50 «Джунгли кітабы. Сафари». М/х. 15:00 «Әйел бақыты». 16:10, 22:45 «Келін». Т/х. 17:00, 2:00 «Ұлт мақтанышы» Д/ф. 17:25 «Еңбек түбі - береке». 17:50 «Жаныңда жүр жақсы адам». Д/ф. 18:25 «Бапкер». 19:10, 0:40 «Дүниежүзілік сауда ұйымына мүшелік. Әлемдік нарықтағы кең мүмкіндіктер». 23:40 «Шетелдегі қазақ балалары». 2:30 «Шарайна».
ХАБАР
07:02 «Айтұмар». 08:00 «Әсем әуен». 08:30 «Аймақтар аламаны». 09:30 М/с. «Динофроз». 10:00, 13:00, 17:00, 20:00, 00:45, 02:15 Жаңалықтар. 10:10, 21:30 Т/с. «Гречанка». 11:00, 15:00, 18:00, 21:00, 01:15 Новости. 11:10, 01:45 «Әр үйдің сыры басқа» д/д. 11:45 «Магия кухни». 12:25 «Подари детям жизнь». 12:30 М/с. «Маша и медведь». 12:35 М/с. «Джейк и пираты Нетландии». 13:10 Д/д. «Семейные мелодрамы». 14:00 Т/с. «Женский доктор». 15:15, 00:00 «Бұйымтай». 16:00 «Өмір сабақтары» д/д. 16:30
Т/х. «Алдар көсе». 17:15 «Нүкте». 18:15 Т/х. «Сұлтан Сүлейман». 19:10 «Біздің үй». 20:30 «100 бизнес тарихы». Индустрияландыру. 22:20 Т/с. «След». 23:10 «Біздің үй». 03:15 ҚР әнұраны.
ЕВРАЗИЯ
6:00, 2:40 Т/с «Склифосовский». 6:50, 15:30 Жаңалықтар субтитрлермен. 7:00 «Доброе утро». 11:00 Т/с «Повороты судьбы». 12:00 «Карпов». Т/с. 13:00, 20:40 «Сүйген жар». Т/х. 13:50, 22:20 «Джодха және Акбар». Т/х. 14:40, 1:55 «Ашығын айтқанда». 15:40 «Судебные истории». 16:40 «Давай поженимся». 17:50 «Пусть говорят». 18:55 Т/с «Раскаяние». 20:00 «Главные новости». 21:40 «Басты жаңалықтар». 23:15, 1:30 «П@утina». 23:40 Т/с «Инквизитор». 3:30 «Контрольная закупка».
КТК
06.00 Открытие вещания. 06.05 М/ф. 06.20, 04.5005.15 “ВАУ” д/х. 06.45, 02.00 “КТК” қоржынынан”. 07.30, 16.30, 03.10 “Сарай ханымдары” Т/х. 08.20, 20.30, 02.45 Жаңалықтар. 08.45, 03.55 “Карадайы” Т/х. 10.00, 01.05 Т/с “Ой, ма-моч-ки!”. 11.00 “Верное средство”. 12.00, 21.00 Новости. 12.30, 23.20 “Бездна”. 14.30 “Семейные драмы”. 15.30 “Махаббат мұңы” Т/х. 17.30 “Махабатта шек бар ма?” Т/х. 18.30, 19.30 “Тағдырмен тартыс” Т/х. 21.30 Кино “По горячим следам”.
АРТА
05.58 ҚР Әнұраны. 06.00 «Ризамын». 07.00, 21:00 Т/с «Сүйген сұлу». 09:00, 15:00 Т/с «Әкетай». 10:00 Т/с «Счастливы вместе». 11:00, 19:00 Т/с «Дело батагами». 12:00 М/с. 13:00 М/ф. 14:00, 23:00 Т/с «Мен саған ғашықпын». 16:00 «Ералаш». 17:00 Т/с «Анжелика». 18:00 Т/с «Дворняжка ляля». 20:00 Информбюро. 00:00 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 01:00 Кино «Остановка 2: Не оглядывайся назад». 03:00 Кино «Еще одна истрия о золушке». 05:00 Қазақша концерт.
ЕҚТ
06.00 «Арайлы таң». 06.30, 19.00, 22.30 Жаңалықтар. 06.45, 19.15, 22.45 Новости. 07.00, 20.00, 23.00 Музыка арнасы. 07.20 «Долгая дорога в дюнах». 08.45 ''Рейдер». 09.05 «Шыным сол. Римма Маркова» д/ф. 10.00 «Тағдыр тартуы» Т/х. 11.45, 23.20 «Естімеген елде көп». 12.15 «Boutique tv». 14.30, 18.30 Тілеймін сізге... 15.15 «Мұзды жарып шыққан гүл» Т/х. 16.20 «Мобидик және Мудың құпиясы» м/ф. 17.00 «Шыным сол.Надежда Румянцева» д/ф. 18.00, 21.40 «Большие люди». 20.00 «Подарок судьбы». 22.15 «Спортлото». 23.45 «Білек пен жүрек». 00.15 «Гармония». 00.55 «Магический вечер». 01.50 Т/х. 02.35 Д/ф.
БЕЙСЕНБІ, 16 ШІЛДЕ ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00, 21:50 «Жедел жәрдем». Т/х. 10:50, 21:05 «Айтуға оңай...». 11:35, 19:35 «Болашақ». Т/х. 12:30, 17:30, 20:30, 0:05, 3:00 Жаңалықтар. 12:45, 1:45 «Агробизнес». 13:10 «Дүниежүзілік сауда ұйымына мүшелік. Әлемдік нарықтағы кең мүмкіндіктер». 13:30, 2:30 «Сіз не дейсіз?». 14:00, 1:00 «Жан жылуы». 14:25 «Стич». М/х. 14:50 «Джунгли кітабы. Сафари». М/х. 15:00 «Әйел бақыты». 16:10, 22:45 «Келін». Т/х. 17:00, 23:40, 2:10 «Шетелдегі қазақ балалары». 17:25 «Еңбек түбі - береке». 17:50 «Жаныңда жүр жақсы адам». Д/ф. 18:25 «Бапкер». 19:10, 0:40 «Индустрияландыру: Ұлттық өндіріс». 1:25 «Мәлім де беймәлім Қазақстан».
ХАБАР
07:02 «Айтұмар». 08:00 «Әсем әуен». 08:30 «Аймақтар аламаны». 09:30 М/с. «Динофроз». 10:00, 13:00, 17:00, 20:00, 00:45, 02:15 Жаңалықтар. 10:50, 21:30 Т/с. «Гречанка». 11:00, 15:00, 18:00, 21:00, 01:15 Новости. 11:10, 01:45 «Әр үйдің сыры басқа» д/д. 11:45 «Магия кухни». 12:25 «Подари детям жизнь». 12:30 М/с. «Маша и медведь». 12:35 М/с. «Джейк и пираты Нетландии». 13:15 Д/д. «Семейные мелодрамы». 14:00 Т/с. «Женский доктор». 15:15, 00:00 «Бұйымтай». 16:00 «Өмір сабақтары» д/д. 16:30 Т/х. «Алдар көсе». 17:15 «Нүкте». 17:50 «Бизнес сыры». 18:15 Т/х. «Сұлтан Сүлейман». 19:10 «Жекпе-жек». 20:30 «Сильные духом». 22:20 Т/с. «След». 23:10 «Біздің үй». 03:15 ҚР әнұраны.
ЕВРАЗИЯ
6:00, 2:40 Т/с «Склифосовский». 6:50, 15:30 Жаңалықтар субтитрлермен. 7:00 «Доброе утро». 11:00
14 Отарқа
№27 (1277)
9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
Теледидар бағдарламасы
«Повороты судьбы». 12:00 «Карпов». Т/с. 13:00, 20:40 «Сүйген жар». Т/х. 13:50, 22:20 «Джодха және акбар». Т/х. 14:40, 1:55 «Ашығын айтқанда». 15:40 «Судебные истории». 16:40 «Давай поженимся». 17:50 «Пусть говорят». 18:55 Т/с «Раскаяние». 20:00 «Главные новости». 21:40 «Басты жаңалықтар». 23:15, 1:30 «П@утina». 23:40 Т/с «Инквизитор». 3:30 «Контрольная закупка».
“Сарай ханымдары” Т/х. 08.20, 20.30 Жаңалықтар. 08.45, 17.45, 04.30-05.25 “Карадайы” Т/х. 10.00 Т/с “Ой, ма-моч-ки!”. 11.00 “Верное средство”. 12.00, 21.00 Новости. 12.30 “Бездна”. 14.30 “Семейные драмы”. 15.30 “Махаббат мұңы” Т/х. 21.30 Кино “Гувернантка”. 23.25 Кино “Майор”. 01.15 Кино “Ржевский против Наполеона”. 03.20 “Той BestStar”.
КТК
05.58 ҚР Әнұраны. 06.00 «Ризамын». 07.00, 21:00 Т/с «Сүйген сұлу». 09:00, 15:00 Т/с «Әкетай». 10:00 Т/с «Счастливы вместе». 11:00 Т/с «Дело батагами». 12:00 «Том и Джерри: Шерлок Холмс». 13:00 М/ф. 14:00, 23:00 Т/с «Мен саған ғашықпын». 16:00 Т/с «Умница, красавица». 20:00 Информбюро. 00:00 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 01:00 Кино «Последний самурай». 03:00 Кино «Луни Тюнз: Снова в деле». 05:00 Қазақша концерт.
06.00 Открытие вещания. 06.05 М/ф. 06.20, 04.5005.15 “ВАУ” д/х. 06.45, 02.00 “КТК” қоржынынан”. 07.30, 16.30, 03.10 “Сарай ханымдары” Т/х. 08.20, 20.30, 02.45 Жаңалықтар. 08.45, 03.55 “Карадайы” Т/х. 10.00, 01.05 Т/с “Ой, ма-моч-ки!”. 11.00 “Верное средство”. 12.00, 21.00 Новости. 12.30, 23.20 “Бездна”. 14.30 “Семейные драмы”. 15.30 “Махаббат мұңы” Т/х. 17.30 “Махабатта шек бар ма?” Т/х. 18.30, 19.30 “Тағдырмен тартыс” Т/х. 21.30 Кино “По горячим следам”.
АРТА
05.58 ҚР Әнұраны. 06.00 «Ризамын». 07.00, 21:00 Т/с «Сүйген сұлу». 09:00, 15:00 Т/с «Әкетай». 10:00 Т/с «Счастливы вместе». 11:00, 19:00 Т/с «Дело батагами». 12:00 «Скуби ду и монстр Мехико». 13:00 М/ф. 14:00, 23:00 Т/с «Мен саған ғашықпын». 16:00 «Ералаш». 17:00 Т/с «Анжелика». 18:00 Т/с «Дворняжка ляля». 20:00 Информбюро. 00:00 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 01:00 Кино «Одиночка». 03:00 Кино «Непокоренный».
ЕҚТ
06.00 «Арайлы таң». 06.30, 19.00, 22.30 Жаңалықтар. 06.45, 19.15, 22.45 Новости. 07.00, 20.00, 23.00 Музыка арнасы. 07.20 «Долгая дорога в дюнах». 08.45, 22.00 ''Рейдер». 09.05 «Шыным сол. Надежда Румянцева» д/ф. 10.00 «Тағдыр тартуы» Т/х. 11.45, 23.20 «Естімеген елде көп». 12.15 «Boutique tv». 14.30, 18.30 Тілеймін сізге... 15.15 «Мұзды жарып шыққан гүл» Т/х. 16.20 «Мобидик және Мудың құпиясы» м/ф. 17.00 «Шыным сол. Ефремовтар» д/ф. 18.00, 21.40 «Большие люди». 20.00 «Подарок судьбы». 22.15 «Спортлото». 23.45 «Жұлдызбен жұздесу». 00.15 «Гармония». 00.55 «Магический вечер». 01.50 Т/х. 02.35 Д/ф.
ЖҰМА, 17 ШІЛДЕ ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00 «Жедел жәрдем». Т/х. 10:50, 21:05 «Айтуға оңай...». 11:35, 19:35 «Болашақ». Т/х. 12:30, 17:30, 20:30, 0:05, 3:00 Жаңалықтар. 12:40 «Иман айнасы». 13:00 «Индустрияландыру: Ұлттық өндіріс». 13:25 «Көкпар». 14:10 «Баламен бетпе-бет». 14:30 «Стич». М/х. 14:50 «Джунгли кітабы. Сафари». М/х. 15:00 «Әйел бақыты». 16:10, 22:45 «Келін». Т/х. 17:00, 2:40 «Жан жылуы». 17:25 «Еңбек түбі - береке». 17:50 «Жаныңда жүр жақсы адам». Д/ф. 18:25, 2:10 «Ғасырлар үні». 19:00 «Жайдарман». 21:50, 3:30 «Шын жүректен!». 23:40 «Шетелдегі қазақ балалары». 0:35 Кино «Шоқан Уәлиханов».
ХАБАР
07:02 «Айтұмар». 08:00 «Әсем әуен». 08:30 «Аймақтар аламаны». 09:30 М/с. «Динофроз». 10:00, 13:00, 17:00, 20:00, 01:10, 02:40 Жаңалықтар. 10:10 Т/с. «Гречанка». 11:00, 15:00, 18:00, 21:00, 01:40 Новости. 11:15, 02:10 «Әр үйдің сыры басқа» д/д. 11:45 «Магия кухни». 12:20 «Подари детям жизнь». 12:25 М/с. «Маша и медведь». 12:35 М/с. «Джейк и пираты Нетландии». 13:15 Д/д. «Семейные мелодрамы». 14:10 Т/с. «Женский доктор». 15:15 «Бұйымтай». 16:00 «Өмір сабақтары» д/д. 16:30 «Ұлт саулығы». 17:15 «Бармысың, бауырым?». 18:15 Т/х. «Сұлтан Сүлейман». 19:10 «Ой жүйрік». 20:30 Д/ф «Құпия таңбалар: Дешті Қыпшақ». 21:30 Кино «Дневники няни». 23:20 Кино. «Шал».
ЕВРАЗИЯ
6:00, 4:20 Т/с «Склифосовский». 6:50, 15:30 Жаңалықтар субтитрлермен. 7:00 «Доброе утро». 11:00 «Теория заговора». 11:55 «Карпов». Т/с. 12:55, 20:40, 2:55 «Сүйген жар». Т/х. 13:45, 22:20, 3:40 «Джодха және акбар». Т/х. 14:40 «Жұма уағызы». 14:55 «Қылмыстық іс №». 15:40 Кино «О любви в любую погоду». 17:45 «Жди меня». Казахстан. 18:50 «Поле чудес». 20:00 «Главные новости». 21:40 «Басты жаңалықтар». 23:10, 2:35 «П@утina». 23:35 «Три аккорда». 01:15 Кино «Гастролер».
КТК
06.00 Открытие вещания. 06.05 М/ф. 06.20 “ВАУ” д/х. 06.45, 16.30, 02.35 “КТК” қоржынынан”. 07.30
АРТА
ЕҚТ
06.00 «Арайлы таң». 06.30, 19.00, 22.30 Жаңалықтар. 06.45, 19.15, 22.45 Новости. 07.00, 20.00, 23.00 Музыка арнасы. 07.20 «Долгая дорога в дюнах». 08.45, 22.00 ''Рейдер». 09.05 «Шыным сол. Ефремовтар» д/ф. 10.00 «Тағдыр тартуы» Т/х. 11.45, 23.20 «Естімеген елде көп». 12.15 «Boutique tv». 14.30, 18.30 Тілеймін сізге... 15.15 «Мұзды жарып шыққан гүл» Т/х. 16.20 «Мобидик және Мудың құпиясы» м/ф. 17.00 «Шыным сол. Иосиф Кобзон» д/ф. 18.00 «Большие люди». 20.00 «Подарок судьбы». 21.40 «Большие люди». 22.15 «Спортлото». 23.45 «Сұхбат». 00.15 «Гармония». 01.50 Т/х. 02.35 Д/ф.
СЕНБІ, 18 ШІЛДЕ ҚАЗАҚСТАН
7:00 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт. 8:00 «Қымызхана». 9:00 «Сенбілік таң». 10:05, 2:30 «Дауа». 10:40 «Саяхатшы Випо» М/ф. 11:40 «Ұлттық шоу: Роза шақырады». 13:00, 3:30 «Білгірлер бәйгесі». 13:45 «Поэзия әлемі». 14:15, 0:35 Кино «Тағдырын іздеген екеу». 16:05 «Сарыарқа елдің жүрегі, түбектің сенде тілегі». Маңғыстау өнер шеберлерінің Гала-концерті. 17:30, 20:30, 0:05, 3:00 Жаңалықтар. 17:50 «Қазақстан би әлемі». 18:10 «Құбылай хан». Т/х. 21:00 «Сенбілік кездесу» (Тоқтар Әубәкіров). 22:30 «Жайдарман». Республикалық Жоғары-Лига. 1/8 финал. 1-топ.
ХАБАР
07:02 «Қалжың қоржыны». 08:30, 13:45 «Әсем әуен». 09:00 «Бармысың, бауырым?». 09:40 «Продвопрос». 10:00 «Спорт без границ». 10:25 М/с. «Маша и медведь». 10:35 М/ф. «Зов джунглей». 12:05 Кино. «Курьер». 14:15 «Тур де Хабар». 14:50 «Жұлдызды дода». 16:30 Кино. «Йоко». 18:05 Нұрғиса Тілендиевтің 90 жылдығына арналған «Жүрегім менің» атты мерекелік кеші. 19:50 «Бенефис-шоу». 21:05 Д/ф «Қазақстанның қанатты металы». 21:25 Кино «Исходный код». 23:35 Т/х. «Астана - махаббатым менің». 00:35 Кино. «Дүние жарық». 01:35 «Күзгі романс».
ЕВРАЗИЯ
6:00, 3:10 Т/с «Склифосовский». 7:30 «Қылмыстық іс №». 8:00, 4:40 «Таңғы пошта». 8:30, 14:05, 22:50 «П@утina». 8:50 Жаңалықтар субтитрлермен. 9:00 Новости. 9:10 «Смак». 9:45 Кино «Отпуск летом». 11:35 «Фабрика грез» с Ольгой Артамоновой. 12:05 «Ду қол шоколад». 13:00, 2:20 «Караоке такси». 13:35, 2:50 «101 кеңес». 15:00 «Ералаш». 15:40 «Добрый вечер, Казахстан!». 16:50 Кино «Там, где ты». 21:30 «Кешкі кездесу». 23:15 «Ән дария». 0:00 Кино «Жизнь пи».
КТК
07.00 Открытие вещания. 07.05 М/ф. 07.15, 03.4505.15 “За витриной универмага” к/ф. 08.50, 03.00 “КТК” қоржынынан”. 09.50 “Удиви меня!”. 11.05 “Звездная жизнь” – “Я умираю без любви”. 12.00 Новости. 12.35 Кино “Гувернантка”. 14.30 “Путь на Олимп” – Куралай Нуркадилова. 15.00 “Махабатта шек бар ма?” Т/х. 16.30, 01.45 “Той BestStar”. 18.00 “Карадайы” Т/х. 21.00 “Очная ставка” – “Любовь за деньги”. 22.00 “Беременна в 16”. 23.00 Кино “Ваша остановка, мадам!”. 00.50 “Ревизорро”.
АРТА
05.58 ҚР Әнұраны. 06.00, 12:30, 23:00 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 07:00 Қазақша концерт. 08:00 «Ризамын». 09:00 «Безумный, безумный, безумный кролик Багз Банни». 10:00 Кино «Луни Тюнз: Снова в деле». 12:00 «Налегке». 15:00
Кино «Третий поединок». 19:00 Кино «Земное ядро». 22:00 «100%». 01:00 Кино «Заражение». 03:00 Кино «Призрак». 05:00 Қазақша концерт.
ЕҚТ
06.00 Д/ф. 07.00, 15.15 «Ихён патшайымның сyйiктiсi» Т/х. 08.00 «Іскесуші Пруденс ханым», «Жаңбыр тамшысы», «Темір жануарлар» м/х. 09.30 «Жастар дауысы» Т/х. 09.45 «Popcorn». 10.00 Кино «Приключения Тома Сойера». 11.30 «Новое десятилетие – новые возможности». 12.15 Музыка арнасы. 12.30 «Ой түйін». 13.00 «Обозрение недели». 13.30, 18.45 Тілеймін сізге... 14.00 «Ислам өркениеті». 16.20 «Білек пен жүрек». 17.00 «Қазақ тілі мәртебең». 18.55 «Жаралы сезім» к/ф. 20.50 «Сұхбат» М.Сапарбаевпен. 21.15 «Мушкетеры. Двадцать лет спустя». 23.45 «Turk zonе». 00.15 «Гармония».
ЖЕКСЕНБІ, 19 ШІЛДЕ ҚАЗАҚСТАН
7:00 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт. 8:30 «Ақсауыт». 9:00 «Қымызхана». 10:00 «Бүгін жексенбі». 11:30 «Баламен бетпе-бет». 11:50 «Шетелдегі қазақ балалары». 12:10 «Алға, Диего». М/х. 13:00 «Айгөлек». Концерт. 13:45 «Жарқын бейне». 14:15, 0:55 Кино «Бал тамған өтірік». 16:15 «Қазағым» Өктем Алтайдың ән кеші. 18:10 «Құбылай хан». Т/х. 20:30 «Апта. Кz». 21:00 «Ұлттық шоу: Роза шақырады». 22:25 Кино «Күншуақты Тоскана». 0:10 «Көкпар».
ХАБАР
07:02 «Қалжың қоржыны». 08:30 «Айбын». 09:00 «Әсем әуен». 10:00 «Ас арқау». 10:30 «Спорт әлемі». 11:00 «Принцесса на горошине». 12:00 М/с. «Приключения Жюль-Верна». 12:30 М/ф. «Нико-2». 13:50 «Бенефис-шоу». 15:00 Кино. «Миллионердің қызына үйленгендер». 17:50 Концерт. «Астанаға тарту». 19:35 «Ду-думан». 20:45 Кино «Разумное сомнение». 22:35 Кино. «Бейлидің басынан кешкендері: Коутаундағы түн». 00:15 Т/х. «Астана - махаббатым менің». 02:05 «Фархад -Шырын».
ЕВРАЗИЯ
6:00 Т/с «Склифосовский». 7:45 «Контрольная закупка». 8:15, 22:00, 1:55 «П@утina». 8:35 Жаңалықтар субтитрлермен. 8:45 «Воскресные беседы». 9:00 Новости. 9:10 «Здоровье». 10:10 «Казлото». 10:45 «Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». 11:55 «Кешкі кездесу». 13:05 «Караоке такси». 13:40 «101 кеңес». 14:05 «Ән дария». 15:00 Кино «Пиноккио». 16:50 Кино «Чужая женщина». 21:00 «Библиотекари». 23:05 Кино «Любовь в большом городе - 3». 0:45 «Что? Где? Когда?».
КТК
07.00 Открытие вещания. 07.05 “Астробой” м/с. 07.35 “Бен 10. Омниверс”. 08.00, 01.10 “КТК” қоржынынан”. 09.40 “Выходной со звездой” – Алишер Каримов. 10.20 Кино “Подари мне воскресенье”. 14.00 “Звездная жизнь” – “Я умираю без любви”. 14.50 “Дорога домой”. 15.00 “Махабатта шек бар ма?” Т/х. 16.20 «Шаншарға»- 20 жыл! 20.00 “Базар жоқ алаңы!”. 21.00 Кино “Бирюк”. 00.15 “Тайный шоу бизнес” – “Звёзды до 16-ти”.
АРТА
05.58 ҚР Әнұраны. 06:00 «Ризамын». 09:00 «Lemon-show». 10:00 «Уральские пельмени». 11:30 «Готовим с Адель». 12:00 «Сәт сапар». 12:30 Алдараспан, Шаншар, Нысана күнделігі. 13:30 «100%». 14:30 Кино «Поменяться местами». 17:00 Кино «Представь себе». 19:00 Кино «Тысяча слов». 21:00 Фильм-концерт «Онер кырандары». 00:30 Кино «Охотники за духами». 02:30 Кино «Любовь и баскетбол». 04:00 Қазақша концерт.
ЕҚТ
06.00 «Turk zonе». 06.30 «Білек пен жүрек». 07.00, 15.15 «Ихён патшайымның сyйiктiсi» Т/х. 08.00 «Іскесуші Пруденс ханым», «Жаңбыр тамшысы», «Темір жануарлар» м/х. 09.30 «Жастар дауысы» Т/х. 09.45 «Popcorn». 10.00 Кино « Приключения электроника». 11.30 «Мастер-класс от Джорджио». 12.00 Иннополис. 12.30 «Ой түйін». 13.00 «Обозрение недели». 13.30, 19.00 Тілеймін сізге... 14.00 Ауыл тынысы. 16.20 Х/ф «Черный лебедь». 17.45 «Let's go!». 18.15, 23.45 «Естімеген елде көп». 18.45 Музыка арнасы. 19.10 «Әндер мен жылдар». 20.50 «Открытый диалог» с М.Сапарбаевым. 21.10 «Мария-антуанетта». 00.15 «Гармония». 00.55 «Магический вечер».
№27 (1277) 9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
КГКП «Екибастузский медицинский колледж»
Бессрочная лицензия на право ведения образовательной деятельности №0142062 от 28.05.2010 года. Выдан: ГУ «Управление образования Павлодарской области»
Объявляет набор документов на 2015-2016 учебный год на базе 9-11 классов на дневную форму обучения. Обучение на бюджетной и договорной основе: По специальности: 0302000 «Сестринское дело» - медицинская сестра общей практики (бюджет+платно) 0301000 «Лечебное дело» - фельдшер (на платной основе) Сроки обучения: - на базе 9 класса – 3 года 10 месяцев - на базе 11 класса – 2 года 10 месяцев Прием документов на дневную форму обучения с 20 июня по 20 августа. Вступительные экзамены на базе 11 классов проводятся по предметам: - история Казахстана - биология - казахский или русский язык На базе 9 классов проводятся по предметам: - биология - казахский или русский язык Вступительные экзамены проводятся в форме комплексного тестирования и по результатам ЕНТ. При колледже организованы подготовительные курсы. По всем вопросам обращаться по адресу: г. Екибастуз, ул.Ломоносова Проезд автобусами №1, 3, 5, 9, 10 до остановки «Техникум» Телефон приемной комиссии: 8 (7187)74-05-88
«Екібастұз құрылыс-техникалық колледжі» коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны («Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті Павлодар облысының Білім саласындағы бақылау департаменті ММ» бас лицензиясы №14005811 25.04.2014 жылы) 2015-2016 оқу жылына оқушылар қабылдайды №
Суда сақ болыңыз! Суқоймаларда адамдар балық аулап, суға түсіп, дем алады, өкінішке қарай, демалыс соңы жайсыз жайтқа ұласып, су құрбаны болып жатқандар аз емес. Әсіресе, қалаға жақын орналасқан Қ.Сәтбаев атындағы каналға қызығатындар көп. Алайда канал ауыз суға арналған нысан болғандықтан, ол жерде шомылуға тыйым салынған. Канал бойымен су насосты агрегаттарға беріледі, ал агрегаттардың жұмысы кезінде су астында қатты ағым пайда болады. Бұл ағым дем арасында адамды су астына тартып әкетеді. Қажетті заңдылықтар мен қауіпсіздік ережелерін сақтамаған адамға су аждаһаның аузымен бірдей екенін ұмытпаңыздар. Судағы сақтық ережелерін естеріңізге саламыз: - жабдықталған су қоймаларында шомылу керек; - суда малту білмесеңіз, жиектен алыс баруға болмайды; - таныс емес жерде сүңгімеңіз, өйткені су түбінде қатты тастар, темір-терсек, өткір заттар жатады; - малту білмейтіндерге белгіленген жерден ары қарай шығу қауіпті; - отбасы мүшелеріне малтуды үйре-
тіңіз; - тыйым салынған жерлерде шомылмаңыз; - мас күйде суға түспеңіз; - суға барарда өзіңізбен бірге әрқашан құтқару құралдарын ала жүріңіз (резеңкелі, үрлемелі дөңгелек, көкірекше). Балалар жасанды салмен, үрлемелі, резеңкелі дөңгелекпен, көрпешемен жүзгенді ұнатады. Бұл да өте қауіпті. Қайықпен жүзген кезде қайық ішінде алысуға, оны тербеуге, түрегеп орын ауыстыруға, қайық сыртына қарай шалқаюға болмайды. Суда бірін-бірі суға батырып ойнауға болмайды, адам шашалып, оның соңы жазатайым оқиғамен аяқталуы мүмкін. Балалар ешқашан су маңында үлкендердің қарауынсыз қалмауы керек. Құрметті қала тұрғындары! Суда абай болыңыздар! Сіздердің қауіпсіздіктеріңіз - өз қолдарыңызда! М.Хамитова, Екібастұз қаласы ТЖ басқармасы төтенше жағдайлардың алдын алу тобының бас маманы
Құрметті оқырман!
Редакцияға мақалаларыңызды жолдағанда, суретті WORD-бағдарламаның, яғни, мәтіннің ішіне салмай, жеке сақтауларыңызды өтінеміз.
Шифр, біліктіліктің атауы
Оқыту тілі
1401000 Ғимараттар мен құрылымдарды салу және пайдалану
140104 2 сылақшы
қазақша
9 сыныптар базасында бюджеттік (тегін), оқу мерзімі 2 ж. 10 ай. 1
1114000 Пісіру ісі
111404 2 электр газымен дәнекерлеуші
қазақша
2
1201000 «Автомобиль көлігіне қызмет көрсету, жөндеу және пайдалану»
120107 2 автомобильдерді жөндейтін слесарь
орысша
3
0508000 Тамақтандыруды ұйымдастыру
050801 2 аспаз
орысша
11 сыныптар базасында бюджеттік (тегін), оқу мерзімі 10 ай. 4
1402000 Жол - құрылыс машиналарын техникалық пайдалану (түрлері бойынша)
140216 2 автомобиль кранының машинисі
орысша
Біздің мекенжайымыз: Екібастұз қ. Мәшһүр Жүсіп к-сі, 109. E-mail: psh4-ekibastuz@inbox.ru, телефон: 8 (7187) 75-01-60, 75-01-61
КҮН ӨТКІЗІП АЛМАҢЫЗ серу қиынға соғады. Құсу, іштің өтуі зардап шеккен адамды мүлдем әлсіретіп, жағдайын төмендетеді. Осындай жағдайларда көрсетілетін алғашқы медициналық көмек: зардап шеккен адамды көлеңке немесе салқын жерге орналастыру, шешіндіру, денесін дымқыл матамен орау, суық немесе аздап тұз қосылған су ішкізу керек. Егер естен танып қалса, басын тыныс алуға ыңғайлы етіп бұрып, кеудесімен жатқызу қажет. Тынысы тоқтап қалған жағдайда жасанды тыныс алдыру тәсілін («ауыздан ауызға») қолданады. Жағдайы өте нашарлаған адам аурухананың жансақтау бөліміне жатқызылады.
Шифр, мамандықтың атауы
Коррекционды мектеп базасында бюджеттік (тегін), оқу мерзімі 1 ж. 10 ай. 1
ТЖ қызметі ескертеді
Күн өту – орталық нерв жүйесіне күн сәулесінің тура түсуі салдарынан болатын жағдай. Ол адам денсаулығына қатты әсерін тигізеді. Күн өткен адамнан тер сүмектеп ағады, бұл ағзадағы ылғалдылық пен тұзды азайтады. Тершеңдік дене қызуының көтерілуіне жол бермесе де, ағзадағы тұздың төмендеуінен дене мен аяқтың бұлшық еттері тартылып, адам әлсіреп, тіпті естен тануы мүмкін. Сондай-ақ, күн өткен кезде адамның басы ауырып, айналып, жүрегі айнитын болады. Дене қызуы көтерілмей, сол қалпында қалады, бірақ денесі ылғал және суық сияқты болады. Бет әлпеті ағарып, тыныс алуы төмендеп, тамыр соғысын тек-
15
Отарқа
Құрметті түлек- 2015! Өткен оқу жылдарының құрметті түлектері! ЭКИнЕУ - Инновациялық Еуразия Университетінің Екібастұз колледжі (Мемлекеттік лицензия № 14006533, берілген күні 13.05.2015ж.) келесі мамандықтар бойынша 2015-2016 оқу жылына талапкерлерді қабылдайды: №
Мамандықтар
Біліктілігі
1
«Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту»
Тәрбиеші
2
«Бастауыш білім беру»
- Бастауыш білім беру мұғалімі - Шетел тілінен бастауыш білім беру мұғалімі
3
«Негізгі орта білім беру»
Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі
4
«Құқықтану»
Юрисконсульт
5
«Кітапхана ісі»
Кітапханашы
6
«Қаржы»
Қаржы жұмысы бойынша экономист
7
«Есеп және аудит»
Бухгалтер-ревизор (аудитор)
8
«Электр станциялары мен желілерінің электр жабдықтары»
Техник-электрик
9
«Электрмен қамтамасыз ету»
Техник-электрик
10
«Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыздандыру»
Ақпаратты қорғау технигі
ОҚЫТУ МЕРЗІМДЕРІ: 9 сынып негізінде - 2 жыл 10 ай, 3 жыл 10 ай 11 сынып негізінде –1 жыл 10 ай, 2 жыл 10 ай Оқыту мемлекеттік және орыс тілінде, күндізгі және сырттай нысан бойынша, бюджеттік және ақылы негізінде жүргізіледі. Біздің түлектерімізге Инновациялық Еуразия университетінде оқуға жеңілдіктер жасалады. Колледж туралы толық мәліметті мына мекенжай бойынша аласыздар: Екібастұз қ. Мәшһүр Жүсіп к-сі, 23. Қабылдау комиссиясының анықтама телефондары: 75-43-50, тел/факс: 75-44-74 №№1,3,5,9,10 автобустарымен «Техникум» аялдамасына дейін келе аласыздар e-mail.ru: ekineu@rambler.ru Сайт ekineu.kz Биылғы және өткен жылдардың мектеп түлектеріне (11 сынып негізінде) ҰБТ сертификаты қажет емес.
«Қ.Пішенбаев атындағы Екібастұз тау-кен-техникалық колледжі» КМҚК 2014 жылғы 22 сәуірдегі №14005618 мемлекеттік лицензиясы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті Павлодар облысының Білім саласындағы бақылау департаменті 2015-2016 оқу жылына оқушыларды қабылдайтынын хабарлайды. 9 сынып базасында: №
Коды, мамандығының атауы
Біліктілігінің атауы
Оқыту тілі
Оқыту мерзімі
1
0706000 Кен орындарындағы пайдалы қазбаларды ашық қазу
0706012 Экскаватор машинисі
орыс тілінде
2ж.10ай
2
1108000 Темір жол жылжымалы құрамдарын пайдалану, жөндеу және техникалық қызмет көрсету
1108072 Электровоз машинисінің көмекшісі
орыс тілінде
2ж. 10 ай
3
1109000 Токарлық ісі және металл өңдеу
1109012 Токарь
қазақ тілінде
2ж.10ай
4
1114000 Дәнекерлеу ісі
1114042 Электр газбен дәнекерлеуші
орыс тілінде
2ж.10ай
5
1115000 Өндірістердегі электрмеханикалық жабдықтар
1115042 Электр жабдықтарын жөндейтін және қызмет көрсететін электромонтер
орыс тілінде
2ж. 10 ай
Оқыту күндізгі, бюджеттік. Қабылдау комиссиясы сағ. 9:00-ден 17:00-ге дейін жұмыс істейді Телефон: 8(718)7-75-42-73
Біздің мекенжайымыз: Екібастұз қаласы, Мәшһүр Жүсіп көшесі, 23 Тел: 8-(7187) -75-43-51 Тел/факс: 8-(7187) -75-44-85 Е-таіі: egtk_k.pshenbaeva@таіl.ru Біздің сайт: ЕК18.kz 1,3,5,9,10 автобустарымен келіңіз. "Техникум" аялдамасы.
Түзету
Газетіміздің өткен санындағы (2.07.2015. №26/1276) Жаңылтай Қуандыққызынның атына берілген құттықтауда «Ізгі тілекпен: жұбайы, күйеу балалары, жиендері» деп қоса оқылсын. Редакция
Отарқа
№27 (1277) 9 шілде 2015 жыл www.otarka.kz
Сырт көз
Құттықтаймыз!
Алматыға бара жатып пойызда бір жігітпен әңгімелескенім бар. Өзі Астананың іргесіндегі бір ауылда мұғалімдік қызмет атқарып жүр екен. Екеуміз көрген-білгенімізді айтып, сан алуан тақырыптарды қаузадық. Бір кезде ҰБТ жағдайы, мамандық жайына ойыстық. Ол өз достарының басынан өткен жайтты айтып берді.
Абай Құнанбаев атындағы №2 жалпы орта білім беретін мектептің директоры
СӘуле Қажыбекқызы Алғамбарованы
Бір жол бар алыс...
Бала күннен бірге оқыған Жеңіс, Қуан деген екі досым болды. Мектеп қабырғасында жүргенде екеуі де бірінен бірі өткен мықты болатын. Барлығымыз сол екеуінің аузына қарап тамсанатынбыз. Қатарымыз жазылмай сегізінші сыныпты да тәмамдадық. Бірақ отбасы жағдайына байланысты кейбіреуі оқуын жалғастыра алмады. Бір тобы әке-шешесіне қолғабыс етіп, үй шаруасына араласуды жөн санаса, енді бір шоғыры кәсіптен нәсіп тапқанды дұрыс деп тапты. Мен сияқты бірнешеуі жоғары білім алуды мақсат тұтты. Сонымен, Жеңіс оқуын жалғастырды да, Қуан жеке кәсіптің бұйдасын ұстады. Жеңіс екеуміз қаладан үй жалдап тұрдық. Бірде аш, бірде тоқ күндер басымыздан сынаптай сырғып өтіп жатты. Қаражат жағынан үйдегілер көмектесіп тұрды. Киындыққа төзе жүріп мектеп бітірдік. Ал Қуан болса осы үш жылдың ішінде ағаш ұсталығының қыр-сырын жетік меңгеріп алды. Енді ол өз алдына еңбек етіп, қаражат жинай бастады. Ол кезде каникул сайын сыныптастар бірігіп бас қосатынбыз. Сонда қызу әңгіменің арасында Қуан өзінің бір айда тапқан нәпақасын айтып, бізді қатты қызықтыратын. Соқыр тиын да таппайтын жоғары сынып оқушысына ондай қаржы көп болып сезіледі емес пе? Сондай бір әсерлі сәтте «Оқудан не пайда? Ертең елдің қажетіне жарай алсақ бірсәрі. Оқып алып түкке жарамсыз боп қалсақ не болады?» деген ой жиі мазалайтын-ды. Алайда білімге деген құштарлығымыз ол ойымыздан тез айнытып жіберетін. Оңаша қалғанда өзімізді-өзіміз сабырға шақыратынбыз. Мұндайда бізге әйгілі адамдардың өмір жолдары, тағылымды істері тоқтау болатын. Өмірдің бұралаң жолынан қаймықпай өту үшін кітапқа көп үңілу керектігін білетінбіз. Кейін біріміз анда, екіншіміз мұнда жүріп, бір-бірімізден біраз жылдар көз жазып қалдық. Бір танысымнан естуімше, Жеңіс өзі қалаған мамандықты меңгеріпті. Қазір бір қалада мұғалім болып қызмет атқарып жатқан көрінеді. Үйленіп, балалы-шағалы да болған. Бірақ мұғалімнің айлығы неге жетеді? Десе де ептеп-септеп күн кешіп жатқан сыңайлы. Әйтсе де осы бір абыройлы мамандықты жан-тәнімен сүйіп, оқушылармен бірге өткен әр күнін бақытты шақтардың біріне балайтын көрінеді. Ал Қуан болса өзінің сүйікті кәсібін дөңгелетіп, басына үй, астына көлік те мініп үлгерген. Бірақ кейінгі жылдары бұл күнкөрісіне қанағаттанбай, тез баюды көздеп, жұмыстың үстіне жұмыс алып, оны мұқият істемей, шалағайлық танытқан. Сөйтіп, бірте-бірте жұрттың сенімінен шыға бастаған ол бар тапқан-таянғанын құмар ойынына салып тыныпты. Ақыр аяғында қолындағы барынан айрылған ол кезінде оқымағанына өкініш білдіретін көрінеді. Жолаушы жігіттің әңгімесін тыңдағаннан кейін терең білім жинаған адам өмірдің шешуші сәттерінде ұтымды жол таба білетіндігін аңғардым. Қуан сияқты жігіттер қаншама? Көбісі күнделікті тіршілікте ақылына әрекетін сәйкестіре алмай жатады. Осының бәрі білімнің таяздығынан шығар деп ойлайсың кейде. Осындайда «Бір жол бар алыс, алыс болса да жақын» деген халық нақылы еске оралады. «Өмір – бұралаңдығымен мәнді» дегендей, бастапқыда қиналсаң да соңында рахатын көрген жақсы ғой, әрине. Бес күндік жалғанда мағыналы тірлікпен айналысып, аса бір шектен шығып кетпеудің өзі саналы да білімді адамдардың ғана қолынан келетіні ақиқат. Сондықтан ақшасы аз болса да абыройлы мамандықпен айналысқаннан артық ештеңе жоқ-ау, сірә! Пікіріңіз болса, газет редакциясына немесе Otarka1@yandex.ru электрондық почтасына жолдаңыз.
Отарқа www.otarka.kz
МЕНШІК ИЕСІ: «Екібастұз дауысы - ақпараттық орталығы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Директор: АЙНҰР Мейрамова Тел.: 34-93-92 Редактордың міндетін атқарушы: Жанаргүл Қадырова Жауапты хатшы: ДАРИЯ ЖҰМАДІЛОВА Тілшілер: Рауза Мұсабаева, БЕКТҰРҒАН ЛАҚАДЫЛ Аға оператор-бет қаттаушы: Ерқанат Нұрпейісов Бет қаттаушы: Бақытгүл Мәукілова
мерейтойымен құттықтаймыз. Мерейлі тойыңыз құтты болсын, Денсаулығыңыз әрдайым мықты болсын! Қуат алып денсаулықтың нәрінен Жүзіп өтіп, жүзге аяқ басыңыз, Балалардың ортасында жүрерсіз, Шаттық нұрдан айықпасын жүзіңіз, Тілектеспіз шын жүректен бәріміз! Тілек білдірушілер: жора-жолдастары Тасболат - Зина, Айгүл, Салия.
№6955
Қазақстан Республикасының аумағы шегінде орналасқан мүлікті заңдастыру
Осы Заңмен мемлекеттік кірістер органдарына Қазақстан Республикасының аумағы шегінде орналасқан мүлікті заңдастыруды өткізу міндеті жүктелді. Осы Заңды орындау мақсатында Қазақстан Республикасының аумағы шегінде орналасқан мүлікті заңдастыру болып келесі танылады: 1) Қазақстан Республикасы аумағының шегiнен тыс орналасқан жылжымайтын мүлiк; 2) эмитенттерi шет мемлекетте тіркелген бағалы қағаздар; 3) шет мемлекетте тіркелген заңды тұлғалардың қатысу үлесі Қазақстан Республикасының шегiнен тыс орналасқан мүліктің сатып алу немесе бағалау құнының он пайызы мөлшерінде төленеді. Осы Заңды жүзеге асыру мақсатында Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2014 жылғы 22 тамыздағы «Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік табыс комитетінің аумақтық бөлімшелерінде Қазақстан Республикасының шегiнен тыс орналасқан мүлікті заңдастыруды өткізудің кейбір мәселелері туралы» №374 бұйрығына қол қойылды. Көрсетілген бұйрыққа сәйкес мемлекеттік кірістер органдарында Қазақстан Республикасының аумағы шегінде орналасқан мүлікті заңдастыруды өткізу үшін комиссиялар құрылды, құжаттарды қабылдау үшін жауапты тұлғалар тағайындалды. Қазақстан Республикасының аумағы шегінде орналасқан мүлікті заңдастыруды өткізу заңдастыру субъктісінің тұрғылықты жерінде орналасқан мемлекеттік кірістер органдарында 2014 жылғы 1 қыркүйектен басталып, 2015 жылғы 30 қараша аралығында құжаттарды қабылдау жүргізіледі. Басқа да толық ақпаратты алу үшін заңдастыру субъектісінің тұрғылықты жері бойынша мемлекеттік кірістер органдарына хабарласу қажет. Екібастұз қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы, телефон (81787) 77-16-70
Қаперге алыңыз
Құрметті Екібастұз қаласының тұрғындары! Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 30 маусымдағы «Қазақстан Республикасының азаматтарына, оралмандарға және Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхаты бар адамдарға олардың мүлікті жария етуіне байланысты рақымшылық жасау туралы» №213-V ҚРЗ Заңына сәйкес Екібастұз қаласы әкімінің
АВТОшкола
«АЙГЕРЖАН» Приглашает на курсы водителей кат. А1, В1, В, ВЕ, СЕ, С1, D1, E1, мотоцикл, В1 - трициклы, квадроциклы.
Тел: 77-08-31
Лицензия №00069, выд КДП МВД РК г. №6283
Продам
Известь 70 тн/кг. Розница. 60 тн/кг. Оптом. В мешках, качество, доставка. Ул. Абая, 19, Ул. 14 Северный, 37. Тел. 37-18-11, 74-15-55, 8-701-422-95-42 №5886
аппараты мүлікті (ақшадан басқа) жария етуге ұсыну үшін Екібастұз қаласы Мәшһүр Жүсіп көшесі, 45, №35 каб. мекенжайында құжаттарды қабылдауды жүзеге асыруда. Анықтама телефоны: 34-45-00.
«думан» кафесі шақырады:
* Үйлену той, қыз ұзату, мерей той! * Тұсаукесер, тілашар, сүндет той! * Бәрі де сіздер үшін игілікке!
Мекенжайымыз: М.Әуезов көшесі, 157 «А» (19 ш/а. «Сәуле» СҮ артында, квартал ішінде) Тел.: 33-35-18, 8-705-276-84-80 №6985
Сатамын
Мешіттің қасынан 6 сотық жер сатамын. Іргетасы қаланған, құрылыс материалдары бар. Иленген тері, ені 7 см., ұзындығы әртүрлі. Асүй диваны, бұрын ұсталған. Тел.: 33-78-93, 8-705-986-90-18
Сатамын
Музыкалық орталық, жаңа, ұсталмаған. 5 л. сепаратордың бөлшектері. 8-705-986-90-18, 33-78-93 №6715
Автордың жеке пікірі үшін редакция жауап бермейді. Қолжазба, фотосурет авторға қайтарылмайды. «Отарқада» жарияланған материалдарды көшіріп немесе өңдеп басу үшін редакцияның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сілтеме жасалуы міндетті. Редакцияның мекенжайы: 141206, Екібастұз қаласы, Мәшһүр Жүсіп көшесі, 46-үй, 1-қабат Тел/факс: 40-06-19 Электрондық пошта: Otarka1@yandex.ru Таралым 2510 Тапсырыс: №1350 Индекс 63700 Газет аптасына бір рет, бейсенбі күні қазақ тілінде шығады. Көлемі 4 б.т. Газетке 8.07.2015 ж. сағат 18.00-де қол қойылды.
Екібастұз қаласы әкімінің аппараты
Газет Қазақстан Республикасының Мәдениет және Ақпарат министрлігі, Ақпарат және мұрағат комитетінде 28.08.2012 жылы тіркеліп, №12979-Г куәлігі берілген.
Газет редакцияда компьютермен теріліп, беттеліп, Павлодар қаласындағы «Дом печати» ЖШС баспаханасында басылды. Павлодар қаласы, Ленин көшесі, 143-үй.