Біріңді, қазақ, бірің дос, көрмесең, істің бәрі бос!
Абай
Отарқа Екібастұз қалалық газеті. газет 1992 жылдың 1 қаңтарынан бастап шығады
№38 (1236)
www.otarka.kz
25 қыркүйек 2014 жыл
Отарқа-ақпарат Құрметті екібастұздықтар, соғыс және еңбек ардагерлері!
Халықаралық қарттар күнімен шын жүректен құттықтаймын! Сіздер үлкен өмір кештіңіздер. Бүгінгі күні біз мақтан тұтатынның барлығын сіздер жасап, сақтадыңыздар. Соғыс жылдарының барлық қиындықтарын бастан өткеріп, адал еңбек еттіңіздер, біздің қаламызды құрып, елімізді көркейттіңіздер. Жастардың бастамаларымен бірге үлкендердің даналықтары қажет болған кезде сіздердің білімдеріңіз бен өмірлік тәжірибелеріңіз қазіргі жағдайда өте маңызды екені сөзсіз. Сіздер өскелең ұрпаққа адал көмекші әрі тірек болып, адамгершілік құндылықтар мен дәстүрді сақтаушысыздар. Қаламыздың қоғамдық және мәдени шараларына белсенді қатысып жүрсіздер. Ерен еңбектеріңіз және Екібастұздың дамуына қосқан баға жетпес үлестеріңіз үшін шынайы алғысымызды білдіреміз! Көңіл-күйлеріңіз ғұмыр бойы көтеріңкі болып, өмір айдынында қайғы-мұңды білмей, еркін жүзе беріңіздер! Сіздерге мықты денсаулық, рухани сергектік, өмірге деген өшпес қызығушылық, жақын адамдардың жылуы мен махаббатын тілеймін! Екібастұз қаласының әкімі А.Вербняк
Еліне ескерткіш болып қайта оралды Биылғы жылы жазушы Жүсіпбек Аймауытовтың 125 жылдық мерейтойына қатысты шаруалар сонау наурыз айынан бастап қолға алынғанын, бұл жөнінде нендей істер атқарылғанын білесіздер. Кезінде жазушының сүйегін Мәскеуден елге алып келіп қайта жерлесек деген тілекпен сенатор Жабал Ерғалиевтың атына хат жазылып, сосын депутат осындай сауалмен үкіметке шыққаны да хабарланған. Бірақ өкінішке орай, Жүсіпбектің бауырластар зиратына жерленуіне байланысты, сүйегін елге әкелудің реті болмады. Осыдан кейін, тым болмаса Мәскеудегі зиратына барып, дұға оқып, елден бір уыс топырақ апарып салып келейік деген тілек айтқанбыз. Бір қуанарлығы,
аймақ басшысы Қанат Бозымбаев бұл ұсынысты барынша қолдап, қаржылай көмек көрсете білді. Сөйтіп, арнайы делегацияның Ресей астанасына барып келгенінен де ел-жұрт хабардар. Міне, осы атқарылған орайлы шаруалардың нәтижесіндей, үстіміздегі айдың 19-ыншы жұлдызы күні Павлодарда, жазушының өзінің атындағы музыкалық-драма театрының жанында Аймауытовтың биіктігі 8 метрге жуық үлкен ескерткіші бой көтерді. Мыстан құйылған келісті мүсіннің авторы - астаналық шебер Ермек Тоқтаров екен. (Жалғасы 6-бетте)
«Тілдер достығыхалықтар достығы» Осындай тақырыпта 24 қыркүйек күні «Өнер» қалалық мәдениет орталығында Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының 25 жылдығына және Қазақстан халқының тілдері күні мерекесіне арналған салтанатты шара өткізілді. Мерекелік шараға кәсіпорындар мен мекемелердегі тіл жанашырлары, қоғамдық ұйымдар өкілдері қатысты. Ж.Бұланбай Жиналған қауымды Екібастұз қаласы әкімінің атынан қала әкімінің орынбасары Айгүл Марданова құттықтап, біздің өңірде мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейту жолында атқарылып жатқан игі ісшаралар жайында баяндады. Қазақстан - көпұлтты мемлекет. Елімізді қоныстанған өзге де ұлттар мен ұлыстардың тілдерін дамыту қоғамдағы келісім мен тұрақтылықты баянды етудің кепілі. Айгүл Хамзақызы осы бағытта жүзеге асырылған жан-жақты жұмысты да санамалап берді. Осыдан кейін мемлекеттік тіл саяса-
тын қолдап, қоғамда өрістеуіне белсенді атсалысқан бірқатар тіл жанашырлары марапатталды. Атап айтқанда Халел қажы Хамметовке «Тіл зиялысы», Жеңіс Мейірманға «Тіл м а й т а л м а н ы», Амангелді Сүлейменовке «Тіл бірлігі», Жассерік Сәдуақасов, Жұмағали Қоғабаев, Күланда Сүйрікбаеваға «Тіл жанашыры» аталымындағы дипломдар тапсырылды. Атқарушы биліктің ұйытқы болуымен бүгінгі таңда кәсіпорындар мен мекемелер арасында да мемлекеттік тілді дамытуда алға жылжу бар.
Мерекелік шарада «Богатырь Көмір» ЖШС-не «Мемлекеттік тілді насихаттаушы үздік кәсіпорын», «KEGOC» АҚ Солтүстік жүйеаралық электр тораптары филиалына «Ең үздік этно-мәдени тіл орталығы», «Горэлектросеть» АҚна «Тіл білгірлері», Қаныш Сәтбаев атындағы каналдың аймақтық кәсіпорнының іс жүргізушісі Г.Ивановаға «Үздік іс жүргізуші», Екібастұз орта мектебінің ағылшын тілі мұғалімі Д. Кицульге «Тіл шебері» және «Братство», «Полония», «Возрождение», «Світанок», «Әзірбайжан» этно-мәдени орталықтарына «Туған тілдің сақтаушысы» дипломдары берілді. Мерекелік шарада айтыскер ақын Алмагүл Жүгінісова арнау айтып, бастауыш сынып оқушылары ана тілі қасиетін дәріптейтін тақпақтар оқып, этно-мәдени орталықтар өнерпаздары өз тілдерінде ән шырқап, би биледі.
Еңбек, еңбек бәрін жеңбек Елбасының Жарлығымен елімізде жалпыға ортақ Еңбек күні мерекесі дүниеге келді. Жалпыға ортақ деп отырғанымыз, еңбектенбейтін адам жоқ. Ендеше бұл мереке кәсібімізге қарамастан баршамызды біріктіреді, Қазақстан Республикасы Президенті Н. Назарбаевтың «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға ортақ еңбек қоғамына 20 қадам» бағдарламасын жүзеге асыру жолына жұмылдырады. 23 қыркүйек күні «Қайнар» ББК-де сөз болып отырған мерекеге арналған форум өткізілді. Форумға әр түрлі салада жемісті еңбегімен ел назарына іліккен адамдар шақырылды. Олардың арасында бір кәсіпті атадан балаға мирас еткен әйгілі еңбек әулеттері де жетерлік. Форумға қатысушыларды Екібастұз қаласы әкімінің атынан әкімнің орынбасары М. Үсенов құттықтап, биыл тұңғыш рет аталып отырған Еңбек күнінің мәні мен маңызын айтып өтті. Осыдан кейін «Богатырь Көмір» ЖШС-і кәсіподақ ұйымының төрағасы Қайролла Хамитұлы сөз сөйлеп, қала құраушы ірі кәсіпорында еңбек адамдарына жасалып отырған қамқорлықты тілге тиек етті. Еуроазиаттық энергетикалық корпорациясы «Шығыс» кеніші еңбеккері Ринат Әміреновтің сөзі қауымды елең еткізді.
Олай болатын жөні бар, үлкен отбасы отағасының екі ұлы, екі қызы, тіпті күйеу балалары осы кеніште жұмыс істеп, ырыздығын айырып жүр екен. Ал мұндай табысты кеніште еңбек еткен адамның әлеуметтік-тұрмыстық жағдайы ешкімнен кем болмасы түсінікті. Жалпыға ортақ еңбек қоғамы идеясының діттегені де осы емес пе! Форумда сөз алған «Болат Нұржанов атындағы Екібастұз ГРЭС-1 станциясы» ЖШС-нің жас маманы Сәбит Кудинов, №26 гимназия-мектебінің мұғалімі Сандуғаш Муслимова және тағы басқалары еңбектің адамды шыңдайтынын, жетістіктерге жетелейтінін айтты. Осыдан кейін өңірімізге, тіпті аймағымызға танымал еңбек әулеттеріне құрмет көрсетіліп, «Танылым» сертификаттары табыс етілді. (Жалғасы 4-бетте)
Жексенбіде су беру тоқтатылады
Жылу беру маусымына әзірлік жұмыстары аясында ауызсу құбырларына жоспарлы жөндеу жүргізілуіне байланысты 28 қыркүйекте сағат таңғы 6.00-ден 22.00-ге дейін қалада су беру тоқтатылады. «Горводоканал» ҚМК әкімшілігі тұрғындарға уақытша қолайсыздық тудырғаны үшін кешірім сұрайды. Өз тілшімізден
2
Отарқа
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Құрметті екібастұздықтар және қала қонақтары! Қазақстанда тағы бір кәсіби мереке – Еңбек күні белгіленді. Бұл мереке ерен еңбек қана еліміздің технологиялық артықшылығы мен халықаралық беделін, халықтың әл-ауқаты мен әлеуметтік тұрақтылығын қамтамасыз ететінінін түсінетін түрлі жастағы және алуан кәсіптегі адамдарды біріктіреді. Еңбек күнімен біз барлық жұмыскерлерді құттықтаймыз. Дегенмен алдыңғы кезекте еңбек ардагерлеріне құрметіміз ерекше болмақ. Өйткені олар қалалар мен зауыттар салды, тың игеріп, жолдарды төседі. Бұл мереке кейінгі ұрпақтардың да мейрамына айналуы үшін біз, ХХІ ғасыр адамдары, аға буынның тамаша дәстүрлеріне лайықты бола білуіміз керек. Біздің өміріміздің бір бөлігін құрайтын еңбек баршаңызға жемісті болып, мерейлі мереке өрлеу мен өркендеудің баспалдағына айнала берсін! Сіздерге денсаулық, бақыт пен береке тілейміз! Өмірлеріңіз жетістіктер мен толағай табыстармен өрілсін! «Проммашкомплект» ЖШС-нің басшылығы мен ұжымы
Интерфакс материалдарынан Жапония Ресейге қарсы жаңа санкциялар енгізді
«Жапония үкіметі Украинаға қатысты жағдайға орай Ресейге қарсы жаңа санкциялар енгізу туралы шешім қабылдады», - деді Жапония министрлер кабинетінің бас хатшысы Йосихидэ Суга. «Статус-кво-ны күштеп өзгертуге тырысушылық Украинаның егемендігі мен аумақтық құндылығына елеулі залал келтірді, біздің ел мұны елеусіз қалдыра алмайды», - деді ол. Оның ішінде жапон басшылары Ресейге қару экспорттаудың шектелуін күшейтпек. Сондай-ақ санкциялар бес ресейлік банктің бағалы қағаздарының қолданылуына ықпал етпек. «Ресей Украинадағы келіспеушілікті бейбіт түрде шешуге айқын іс-қимылдар жасаған жағдайда біз ол шараларды алып тастауға дайынбыз», - деді Й.Суга.
Қазақстандық жүзгіш жаңа рекорд орнатты
Қазақстандық жүзгіш Дмитрий Баландин Оңтүстік Кореяда Инчхон қаласында өтіп жатқан XVII жазғы континенталды Азия ойындарында алтын ұтып алып, жаңа рекорд орнатты. Д.Баландин 200 метр қашықтықты брасс түрінде 2:07,67 уақыт ішінде жүзіп, жарыстардың жаңа рекордын орнатты. Күміс пен қоланы Жапония спортшылары Кадзуки Кохината және Ясухиро Косеки алды. Арқамен жүзу жарысында 50 метрге жүзуде әйелдер арасында күмісті Екатерина Руденко жеңіп алды. Қазақстанның жалпы қоржынында 4 алтын, 6 күміс және 12 қола медаль бар. Қазақстан жалпымедальдық есепте 22 медальмен 4-орынға шығып, көшбасшылардың бестігіне енді. Азиада Инчхонде 19 қыркүйек пен 4 қазан аралығында өтуде. Қазақстан атынан жарысқа спорттың 39 түрінен 420 спортшы қатысуда.
Апатқа ұшыраған ұшақ табылмады
Алматы облысында апатқа ұшыраған Су-27 ұшағының ұшқыштарын іздестіру операциясы жалғасуда. Іздеу жұмыстарына армия авиациясының төрт тікұшағы мен он іздеу тобы тартылған. Ұшақ құлаған жер анықталған, енді ұшқыштар іздестірілуде. Қорғаныс министрлігінің мәліметі бойынша, Су-27 2009 жылы Белорусь елінде күрделі жөндеуден өткен және запаста тағы үш жылы болған. Әскери ұшақ кеше оқу-жаттығу кезінде құлаған. Экипаж тағдыры әзірге белгісіз.
Әкімнің үстінен қылмыстық іс қозғалды
Қарағанды облысының бұрынғы әкімі Бауыржан Әбдішевтің үстінен екі бірдей қылмыстық іс қозғалды. Бұл туралы Мемлекеттік қызмет істері және жемқорлыққа қарсы күрес агенттігінің төрағасы Қайрат Қожамжаров мәлім етті. «Қарағанды облысының бұрынғы әкімі Әбдішевтің үстінен қызмет бабын асыра пайдалану фактісі бойынша екі қылмыстық іс қозғалды», - деді Қ.Қожамжаров. Оның айтуынша, Б.Әбдішев «қылмыстық іс қозғау туралы қаулылармен танысқан және 132бап бойынша күдікті ретінде қамауға алынған». Жуырда оған айып тағылуы тиіс, содан соң қолданатын жаза түрі белгіленеді. Б.Әбдішев сейсенбі күні өз үйінде тұтқындалып, Қарағанды ІІБ тергеу изоляторына жеткізілген болатын. Алматы облысында төрт тікұшақ пен он іздеу тобы апатқа ұшыраған Су-27 ұшағының ұшқыштарын іздеуді жалғастыруда.
Қазақстандықтар электр станциясын салуға қарсы
MediaNet халықаралық журналистика орталығы жанындағы DEMOSCOPE қоғамдық пікірді мониторингтеу бюросы Қазақстан тұрғындарының арасында атом электр станциясын салу мәселесіне қатысты сауалнама жүргізді. «Сауалнамаға қатысқандардың жартысынан астамы (58%) үкіметтің атом электр станциясын салу туралы жоспарын қолдамайтынын айтса, 29 пайызы Қазақстанда ядролық технологияларды дамытуға қарсы еместігін білдірген. Зерттеу нәтижесінде белгілі болғандай, «қазақстандықтардың басым бөлігі атом электр станцияларынан бас тартқан дұрыс деп есептейді».
Құрметті машина жасау саласының еңбеккерлері!
Сіздерді кәсіби мереке – Машина жасаушылар күнімен құттықтаймыз! Машина жасаудың ел экономикасының іргетасы, отандық өнеркәсіптің жүрегі атануы тегін емес. Машина жасау кәсіпорындары өнімдерінің сапасы мен сенімділігі өз ісіне берілген жұмыскерлердің, жоғары білікті инженерлік-техникалық құрамның, саланы дамытуға, өндіріске жаңа әдістер енгізуге, сату нарығын игеруге мүмкіндік беретін зор техникалық әлеуетті сақтау қабілетіне ие сауатты басқарушылардың еңбегімен қамтамасыз етіледі. Барша машина жасаушылар үшін бұл күн - мамандығымен, саласымен, кәсіпорнымен мақтану күні. Әрбір дайын өнімнің ар жағында адамның маңдай тері тұратыны әмбеге аян. Бұл – ұзақ әрі күрделі үдеріс әр маманнан толық күш-қуат, кәсібилік, дарын мен шыдамдылықты талап етеді. Шын жүректен «Проммашкомплект» ЖШС-нің барлық қызметкерлерін мерекемен құттықтаймыз! Баршаңызға мықты денсаулық тілейміз, өмірдегі көкжиектеріңіз жарқын болып, Қазақстан игілігі жолында атқарған табысты да тұрақты жұмыстың арқасында жан дүниелеріңіз жарқырай берсін! «Проммашкомплект» ЖШС-і басшылығы
Депутаттар іс үстінде
Бюджетке өзгеріс енгізілді Гүлсана МЕДЕУБАЙТЕГІ Қалалық мәслихаттың тұрақты комиссиясының кеңейтілген отырысында 22 мәселе қаралды. Алдымен Екібастұз ауылдық округі жерлерінің жершаруашылық орналастыру сызбасын бекіту, Екібастұз қаласы мен бірқатар ауылдық аймақ жерлерінің аймақтандыру схемаларын салық салу мақсатында бекіту туралы жер қатынастары бөлімінің басшысы Қ.Аққазеновтің хабарламасы тыңдалды. Депутаттар мәселенің күрделілігіне және қажетті материалдардың қолға тимеуіне байланысты бұл бекітуді кейінге қалдырды. Бұдан әрі экономика және бюджетті жоспарлау бөлімі басшысы қалалық мәслихаттың бюджет туралы шешіміне өзгеріс енгізу туралы баяндады. Биылғы бюджетке осымен алтыншы рет өзгеріс енгізіліп отыр екен. Бөлім басшысы Қ.Қапуовтың айтуынша, бюджеттен қосымша қарастырылған қаржы негізінен коммуналдық қызметтердің қымбаттауына, қосымша жөндеу жұмыстарына жұмсалады. Білім беру бөліміне коммуналдық тарифтің өсуіне байланысты 63,0 млн.теңге сұралған. Еңбекпен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөліміне бөлінген 24,5 млн.теңгенің 9,5 млн.теңгесі әлеуметтік жұмыс орнына бағытталған азаматтарға, 10,5 млн.теңге қоғамдық жұмысқа алынатын жұмыссыздарға жұмсалады. Қарттар күні мен мүгедектер күні қарсаңында жеке санаттағы азаматтарға әлеуметтік көмек көрсету үшін 1,6 млн.теңге бөлінген. Депутат Е.Шаихов бюджеттің
ТҮКШ бөлімі жүзеге асыратын тасымалдау қызметіне қатысты тұсына келіспеушілік білдірді. Оның айтуынша, саяжайшыларды тасымалдауға бө-лінетін ақша жыл сайын кеміп келеді. Ал жолақы қымбаттады. Тағы бір назар аударатыны, ТҮКШ бөлімі басшысы ҰОС, Чернобыль апатына қатысқан ардагерлерді, «Алтын алқа» иегерлерін тегін не жеңілдікпен тасымалдау конкурс талабында көрсетілгенін айтса, тасымалдау қызметін көрсетуші бұл талаптардың келісімшартта нақтыланбағанын, сол себепті қаржыландыруда проблема туындайтынын жеткізді. Осы тұста мәслихат депутаты Ғ.Балтабекова бұл қызметке мол қаржы бөлінгенімен, тасымалдау сапасының сын көтермейтінін айтты. Келесі кезекте Қоянды ауылы мен Шідерті поселкесінің әкімдері сайлауалды бағдарламаларының негізгі бағыттарының орындалу барысымен таныстырды. Қоянды ауылының әкімі Е.Қабдылов өзі сайланғаннан бергі жетістіктерін айта келіп, ауылда бизнесті қолдау мемлекеттік бағдарламасы қарқынды орындалып жатқанын жеткізді. Жарықтандыру, қоқыс тастайтын жер, балалар алаңшасын салу жұмыстары шешімін тапқан. Алдағы уақытта жеке кәсіпкерлер балабақша, тігін цехын ашуды, тойхана мен наубайхана құрылысын бастауды жоспарлап отыр екен. -Меншік үй салуға жер сұраушылар саны артып келеді. Қазірдің өзінде 15 адам жер алу туралы өтінішпен тіркелді,-деді ауыл әкімі. Қаржы бөлімі балансындағы
коммуналдық меншіктегі мемлекеттік активтерді тиімді басқару жұмыстары туралы баяндаған қаржы бөлімінің басшысы С.Мұқанов коммуналдық меншік ұйымдарын жекешелендіруге, оңтайландыруға және таратуға қатысты ақпаратпен таныстырды. Жекешелендірудің бірінші кезеңі бойынша Екібастұз қаласының 4 ұйымын жекешелендіру мақұлданған. Олар - «Екібастұзлифт», «Офис-сервис», «Екібастұзкоммунсевис», «Екібастұз қаласының муниципалдық нарығы» ЖШС-тері. Екінші кезеңде «Спортсервис» ҚМҚК-ні 2016 жылдың қыркүйек айына дейін мүліктік кешен ретінде жекешелендіру жүзеге асырылмақ. Бұдан соң білім ұйымдарының жағдайы мен болашақтағы дамуы туралы білім бөлімі басшысының баяндамасы тыңдалып, бекітілді. 23 қыркүйекте қалалық мәслихаттың ХХХІІ сессиясы өтті. Сессияда экономика және бюджетті жоспарлау бөлімі басшысының есебі тыңдалды. Бұдан әрі Екібастұз ауылдық округінің жер-шаруашылық орналастыру жобасын бекіту және 13 ауылдық округ аумағында өзгеріс енгізу жайы мақұлданды. Тұрақты комиссияда талқыланған басқа да мәселелер сессияда қаралып, тиісті шешімдер қабылданды. Сессияға қатысқан қала әкімі қысқы маусымға дайындық жұмыстарын қадағалау мәселесіне депутаттар назарын аударды. Сондай-ақ, қолданысқа берілген тұрғын үйлерді бақылауда ұстау қажеттігін атап өтті.
Округтік сайлау комиссиясының шығып кеткен депутаттың орнына №4 Богатырь сайлау округі бойынша Екібастұз қалалық мәслихатының депутатын сайлау жөніндегі 2014 жылғы 24 қыркүйектегі ХАБАРЛАМАСЫ Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» Конституциялық заңының 104-б. негізінде № 4 Богатырь сайлау округі бойынша Екібастұз қалалық мәслихатының депутаттығына кандидат болып тіркелді: Артём Владимирович Зворыгин, 1987 жылы туған, «Богатырь Көмір» ЖШС GPS диспетчері, Екібастұз қаласында тұрады. Айбек Советұлы Сағынов, 1972 жылы туған, № 21 ЖОБМ денешынықтыру мұғалімі, Екібастұз қаласында тұрады. Серік Қасымханұлы Сыздықов, 1981 жылы туған, «Глинка атындағы балалар музыка мектебі» КМҚК–ның директоры, Екібастұз қаласында тұрады. №4 Богатырь сайлау округінің округтік сайлау комиссиясы
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Отарқа
Моноқалаларды дамыту
3
Бәрекелді!
Миллионның сұрауы бар Жанар Әбдікәрім Екі жылдан бері моноқалаларды дамыту бағдарламасы аясында жаңа өндіріс ашқан кәсіпкерлерге 3 миллион теңгеге дейін гранттар беріліп жатқанын газетіміздің өткен сандарында айтқан болатынбыз («Қой жүнін ұқсатуда», «Отарқа» №36, 11.09.14 ж., «Жеңіл қорытылатын жем жайлы білеміз бе?», «Отарқа», №37, 18.09.24 ж.). Мемлекет қазынасынан қайтарымсыз берілетін 3 миллион теңге дегеніңіз аз ақша емес. Біздің білуімізше, бұл миллиондар екінің біріне емес, өндірістің тым жаңа түрін ашқан кәсіпкерлерге ұсынылуы тиіс. Екі жылда 3 миллионнан 48 миллионды қалталарына басқан екібастұздық 16 кәсіпкер қаржыны тиімді пайдаланып, ел экономикасына пайдаларын тигізе алып жатыр ма? Осыны оқырмандарға жеткізбек ниетте біз кәсіпкерлердің өздеріне хабарласқан едік. Шынымен де, жақсы іс бастап, халыққа қажет дүниені қолға алған жандар бар екен. Қой жүнін ұқсату, мал азығын жаңаша әзірлеу сияқты бастамаларға мұндай қолдаудың көрсетілгені дұрысақ. Алайда грантқа ие болған кей кәсіпорындар біздің көкейімізде көп сұрақ тудырды. Мәселен, Екібастұз қаласы әкімдігінің кәсіпкерлік бөлімі ұсынған мәліметтерге жүгінсек, «LEVDEV» ЖК «Кристалл» автожуу қызметін ашқан көрінеді. Бізге берілген мәліметтерде бұл жерде 3 жұмыс орны ашылды деп көрсетілген. Кәсіпкерлік иесі Эрик Вартановқа хабарласқанымызда, ол қазіргі уақытта проблемалар болып жатқанын айтты. Бәлкім, жұмысы алға жылжымай жатқан шығар. Ондай-ондай бола береді. Бірақ бізді таңғалдырғаны – автожуу қызметіне қайтарымсыз грант берілетіндей, Екібастұзда автожуу қызметі соншалықты тапшы ма еді?! Рас, кәсіпкерлік бөлімінің біздің сұрағымызға айтар мынадай уәжі бар: былтырғы жылдары гранттар қызмет көрсету саласы бойынша беріліпті, бірақ биылдан бастап тек өндіріс ашқандарға ғана бөлінетін болған. Десе де, автожуу салондары саңырауқұлақтай қаптап тұрған қалада тым жаңа өндіріс ашуы тиіс кәсіпкерлерге бөлінуге тиіс
ақшаның көптің біріне неге берілгені бәрібір түсініксіз. Айта кетерлігі, бұқаралық ақпарат құралдары – «халықтың көзі мен құлағы». Ал халықтың мемлекеттің қаржысы қайда жұмсалып жатқанын білуге қақы бар. Десе де, жұмысының қалай жүріп жатқанын білуге деген қызығушылығымыз «LUXURCAKES» жеке кәсіпкерлігінің «Диана» шағын кондитерлік цехының басшысы Диана Алекян ханымға ұнай қоймады. «Бізге жарнама қажет емес!» - деп шорт кескен жауабына орай «Біз жарнамалайын деп тұрған жоқпыз, сіз мемлекеттен өз бизнесіңізге қаржы алдыңыз. Сол қаржыға атқарып жатқан шаруаңызды халықпен бөлісуіңіз керек емес пе?» - деген сөзіміз ол кісінің шамына тиіп, ашуланып қалды. Гранттар туралы жазғанда біздің біреуді мақтайық немесе даттайық деген мақсатымыз жоқ. Бар болғаны – мемлекет қолдау көрсеткен кәсіпорындардың аяқ алыстарын елге жеткізу. Олар әлдеқандай қиындықтарға душар болып жатса, ол да кейінгілерге де сабақ емес пе? Қиындық демекші, билік өкілдерінің сайттарын шолып отырып, министрлер блогына жазылған мынадай хатқа көзіміз түсті (хат иесі – еліміздің өзге өңірінен): «Мен 2013 жылғы желтоқсанда моноқалаларды дамыту бағдарламасымен 1 200 000 теңге грант алған едім. Салық басқармасында маған осы сомадан салық төлеуім қажеттігін айтты. «Даму» қорының алдында толық сомаға есеп беретініме қарамастан, мемлекет ұсынған қаржының бір бөлігінен шынымен салық төлеуім керек пе?». Бұл адамға берілген жауап төмендегідей: «... кәсіпкерлікті дамытуға берілген қайтарымсыз грант сомасы жылдық жиынтық кіріске енеді, сонымен қатар, грант рәсімдеуге жұмсалған кәсіпкерлік қызмет шығындары алынып тасталады. Осылайша, арадағы айырма салық төлеуге жатқызылады». Ал жыл басында Павлодар облысы әкімінің сайтына жазылған мына бір хат иесі – екібастұздық Ренат есімді азамат. Ол былай дейді: «Мен гранттар конкурсына қатысу үшін ТҮКШ нысандарының желдеткіш жүйелерін тазарту жобасын
әзірлеген едім. Екібастұз қаласының кәсіпкерлер бөлімінде маған грант қызмет көрсету саласына емес, жаңа өндіріске берілетінін айтты. Алайда ТҮКШ саласының бүгінгі жағдайы адамдар тұрмысының санитарлық-гигиеналық нормаларын қамтамасыз ете алмайды. Осы саладағы қызметтің кенжелеп қалғанын ескеріп, мен желдеткіштерді, ауа тазартқыштарды және қоқыс желілерін фин технологиясы бойынша тазартуды көздедім. Жобаның әлеуметтік маңызына байланысты оны гранттар конкурсында қарастыруды өтінемін». Ренатқа берілген жауапта мұндай гранттардың шағын қалаларда жаңа өндіріс ашқан адамға берілетіні қайталанып айтылған. Сонымен қатар, «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы аясында да жұмысын жаңа бастаған кәсіпкерлерге грант ұсынылатыны түсіндіріліпті. Байқап отырсақ, екі бірдей бағдарламада қайтарымсыз гранттар қарастырылып отыр. Яғни, жұмыс істеймін деген адамға мемлекеттен қолдау жасалып-ақ жатыр. Қазір қандай да бір кәсіппен айналысқысы келетін адам айналамызда толып жатыр. Бірақ нақты немен айналысу қажеттігінен көпшілігі бейхабар. Біздің ойымызша, кәсіп ашатын адам сол кәсіпке біртабан жақын адам болуы керек. Мәселен, біреу асхана ашса, ол тумысынан тамақ пісірудің шебері болуы керек. Ал өмірі түйме қадап көрмеген адамның тігін цехын ашқаннан ұтары шамалы. Мәселен, кей шағын қалаларда гранттар дәретхана қағазын, салфетка шығаратын өндіріс иелеріне беріліпті. Мұндай өндірістер біздің қаламызда мүлдем жоқ. Болып жатса, жақсы емес пе? Дегенмен, қағаз өндірісінің жай-жапсарын білмеген, арнайы білім жоқ адамның мұны істей алмасы анық. Грант мәселесін сөз еткенде, мына жайтты да атап өткіміз келеді. Мемлекеттен қолдау алып, кәсібін дөңгелеткендер өз істерінің халыққа пайдалырақ болуын ойлап, өнімдерін шіремей, нарықтағы бағадан төмен ұстаса, игі. Сонда мемлекеттік бағдарламаның жақсылығын жұрт кәдімгідей сезінер еді.
Темір бұйымдарға сұраныс жоғары
Технология қарыштаған, ақпарат молайған заман өрісті кеңейтіп отыр. Бұл терең білім алуға талпынған, ізденуге құштар балалар үшін де жаңа мүмкіндіктер туғызды. Ғаламтордағы «Ғылыми жобалар» сайтында жарияланған республикалық байқауға көзі түскен №13 мектептің 11 «Б» сыныбының оқушысы Арайлым Мыңбаева оған қатысуға бел буды. Байқау үш кезеңнен тұрады екен. Бірінші кезеңде тестің 30 сұрағына жауап берген ол екінші кезеңде олимпиадалық тапсырмаларды орындап, үшінші ақтық кезеңге өтті. «Қазіргі заманғы Қазақстандағы жастар және мәдениет» тақырыбын таңдаған Арайлым жетекшісі Шәрбану Сапакованың көмегімен жоспар құрып, іске кірісті. Таяуда оқушы мен жетекшісі Астана қаласына барып, байқаудың қорытынды кезеңіне қатысып, олжалы қайтты. Республикалық байқауды «Тұран» университеті Ы. Алтынсарын атындағы Ұлттық білім беру академиясымен бірлесіп ұйымдастырыпты. Байқауда І орынды жеңіп алған Арайлым Мыңбаева естелік кубок, медаль және құрмет грамотасымен марапатталды. Ал жетекшісі Шәрбану Сапакова Білім және ғылым вице-министрінің құрмет грамотасын алды. Талапты оқушы енді халықаралық байқауда бағын сынап көрмекші.
Бұзақылық жасаған кім? Кенже ҚУАТ
Ж.БАЙМЫРЗА шақты екен. Соған қарамастан, металл бұйымдарға тапсырыс көп-ақ. Осылайша, көпшілікке керек кәсіпті қолға алмақшы болған Олжас моноқалаларды дамыту бағдарламасы бойынша гранттан үміткерлерді іріктейтін комиссияға бизнес-жобасын ұсынды. Қазір оның қарамағындағы екі жұмыскер темір дуалдар, терезе торларын, қоршаулар, есіктер, тіпті шамдар да жасайды. Той салтанаттарын өткізетін әлдебір фирма көше шамдарына тапсырыс беріпті. Саябақтар мен аулалардың әрін келтіретін шамдар әдемі-ақ. Ал бұларды жасайтын металл Қарағандыдан сатып алынады екен. Цехта орналасқан жалғыз станоктың бағасы – 2 миллион 300 мың теңге. Бұл станоктың бір өзі 7 бірдей қызмет атқарады. Ал цех орналасқан ғимарат жалға алыныпты.
Ж. Бұланбай
Оқыс оқиға
Металл өндірісінің қай заманда да адам баласына қажеттілігі төмендеген емес. Бір кездері ұсталықты өнер еткен аталарымыз айналасындағы жұртты тұрмыстық бұйымдармен өздері-ақ қамтамасыз етіп отырған. Заман өзгеріп, тұрмыс оңалған сайын қоғамда металл бұйымдарға деген сұраныс тіпті еселене түсті. Өйткені қазір зәулім-зәулім сарайлардың терезелері торланып, дуалдарына небір сәнді, өрнекті қақпалар орнатылады. Зәулім сарай салмай-ақ, көпқабатты үйде тұрсаңыз да, терезеңізге темір тор қажет. Темір есікке деген қажеттілік айтпаса да белгілі. Алда-жалда қаладағы темір бұйымдар жасайтын цехтарға күніңіз түсе қалса, олардың сұраған затыңызды жасап берулеріне бірталай уақыт керек. Өйткені тапсырыс берушілердің қарасы қалың. Бизнеспен айналысу туралы ойланғанда, жас кәсіпкер Олжас Шапауов алдымен қаладағы нарық жағдайын таразылап, ерекше сұранысқа ие өнімдерді екшеді. Байқаса, Екібастұзда металл өңдеуді қолға алған кәсіпорын он
Арайлымның асуы
- Гранттың қаржысына бизнес жүргізетін ғимаратты жалдауға немесе сатып алуға жұмсауға рұқсат етілмейді, оған өз қаражатымды шығындадым, - дейді Олжас. Оның айтуынша, цех жұмысы биылғы жылдың маусымында ғана басталыпты. Сол уақыт ішінде кәсіпорын түрлі бұйымдарымен тұтынушыларға танылып үлгерген. «Біз тіпті темір пештерге де тапсырыс алдық», - дейді кәсіпкер. Мемлекеттен қолдау алған жас жігіт өз кәсібін адаспай тапқанына дән риза.
Қаламыздағы медициналық колледжде студенттер уланыпты деген хабар тараған болатын. Оқиға орын алысымен оқу орнындағы 270 адам тез арада қауіпсіз жерге көшірілген. Біреулер белгісіз газ сеуіп, нәтижесінде жеті студент ауруханаға түскен. Олардың бесеуі қалалық ауруханаға жеткізілсе, аяғы ауыр екі студент перзентхананың сақтандыру бөліміне жатқызылған. Газдың буы аллергиялық реакция тудырғанға ұқсайды. Бұл туралы Төтенше жағдайлар басқармасына хабарласқанымызда, басқарма бастығы Бауыржан Қабижанұлы иіс тигендердің халі жақсы екенін жеткізді. Сақтандыру бөліміндегі студенттің айы-күні жақындағандықтан бақылауда болады, ал терапияда жатқан студент сауықты дегенді айтты ол. Осы оқиғаға байланысты «Бұзақылық» бабы бойынша іс қозғалды. Сараптама жұмыстары жүргізіліп, бұзақылар анықталып жатыр.
4
Отарқа
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Еңбек адамы «...Біздің әлеуметтік саясат бәсекеге қабілетті және күшті Жалпыға ортақ еңбек қоғамын құруға бағытталуы тиіс. Шындықты мойындайық: болашақта ХХІ ғасырда тек ЕҢБЕК қана барлық қазақстандықтардың әл-ауқатқа және жаңа өмір сапасына қол жеткізуін қамтамасыз ете алады. Мен қазақстандықтардың әлеуметтік жаңғырту саясатына қолдау көрсететініне, оның сыртында оны жүзеге асыруға барынша тікелей және мүдделі түрде атсалысатынына мейлінше сенімдімін». Н.Назарбаев, Қазақстан Республикасының Президенті
Энергетиктер әулеті
Владимир Басировичпен сұхбатымызды бастаған сәттен-ақ есептен жаңылмау үшін қолымызға есептегіш құралды алуға тура келді. Сонымен, әулеттің басшысы Владимир Басирович Абайдуллин – 47 жыл, зайыбы Галина Витальевна – 40 жыл және ұлы – Александр 15 жыл бойы энергетика саласында еңбек етіп келеді. Бүгінде әулеттің жалпы еңбек өтілі 102 жылды құрап отыр. Бұл 45 жылдық еңбек өтілі бар әкесінен мұраға қалған сүйікті ісі – энергетик мамандығына отағасы бас болып әулеттің бір ғасырдан артық уақыт арнағанын дәлелдейді. «Бала кезімнен әкем мені қосқышты орнатуға немесе электр плитасын жөндеуге баулитын. Оған қоса енем де энергетик болды, - деді Владимир Басирович жымиып, - мамандыққа деген сүйіспеншілігімнің тамыры қайда жатқанын осыдан-ақ аңғарарсыз». Абайдуллиндер үшін тағы бір айтулы дата – ерлі-зайыптылардың 40 жыл бірге отасуы. Павлодар индустриалдық институтының дипломын алған соң Владимир Басирович бірнеше кәсіпорында жұмыс
істеп, тәжірибе жинақтады. 1979 жылы салынып жатқан Екібастұз МАЭС-2 станциясына отбасымен көшіп келді. Ол Ермак МАЭС-і, Павлодар ЖЭО-ның жаңа энергоблоктарының құрылысына қатысты. Екібастұзға көшіп келгенде МАЭС-2 энергоблогының құрылыс-монтаж жұмысы қарқынды жүріп жатты. Екінші энергоблокты пайдалануға берген күні станцияға ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың келгені есінде. Зайыбы Галина Витальевнамен Ермак МАЭС-де кездесіпті. Троицк энергоқұрылыс техникумын бітірген ол жолдамамен осында келген болатын. Сол кездің өлшемі бойынша үлкен той жасалып, жетпістен аса қонақ шақырылған. Кейін Александр және Гариф есімді ұлдары дүниеге келді. Александр атаанасының жолын қуып, агрегаттар (турбиналар) басқармасында қазандықтурбиналық цех блоктық жүйесінің 7-санатты машинисі болып еңбек етеді. Кенжесі «Шығыс» көмір кенішінде жұмыс істейді. «Үлкен ұлымыз орта мектепті бітіргенде оған энергетика саласына баруға кеңес бердік. Оның да таңдауы осы болды. Себебі біздің не-
мен айналысатынымызды бала кезінен білді», - дейді Владимир Басирович, кіші ұлымыздың кенші мамандығын таңдауы да құптарлық. Біз кеншілер мен энергетиктер қаласында тұрамыз ғой». «Энергетика – жауапкершілігі мол, өзіне деген талабы зор, тиянақты жандардың мамандығы. Бойыңызда осы қасиеттер болса, салаға қош келдіңіз», - дейді әулет мүшелері. Бұл – тәжірибеден алынған пікір. Әулеттің отағасы – электр цехының бас шеберінің қарамағында екі релелік қорғаныш және автоматика тобы жұмыс істейді. Олар үшін жаңа қондырғылар орнатылып, технологиялар енгізілген станцияда білікті мамандармен қоянқолтық жұмыс істеу қызықты. Владимир Басирович кешкі ас үстінде
Арманға апарар жолда Бейбіттің әр жұмыс күні учаскедегі әріптестерімен жиын өткізіп, күнделікті атқаратын шаруаны жоспарлаудан басталады. Әркімге өзіне тиесілі тапсырманы бөлгеннен кейін ол басшылардың алдында тындырылған істер жайлы есеп береді.
Қазіргі заман – компьютердің, ж а ң а технологияның заманы. Жай жұмысшы болсаң да, техника тілін біліп тұруың керек, уақыт арқаны кеңге салуды көтермейді. Өзімен әріптес жігіттердің ұмтылыстарынан Бейбіт осыны байқайды және өзінен кейінгілерге білім мен еңбекті үлгі етеді. «Жанымда слесарь болып жұмыс істейтін жігіттер жоғары оқу орнында білім алып жүр. Қазіргі жастар білімнің қадірін біліп келе жатыр ғой», - дейді ол. Бейбіт басқаратын учаскенің міндеті - зауыттағы жұмысты, әсіресе, станоктар жұмысының қысымын реттеу, оларды суыту жүйесімен, яғни, суық сумен қамтамасыз ету. Цехта ауа қысымының қалыпты болуын қадағалау. Жүйенің бір жерінде ақау болса бітті, өндіріс тоқтап қалады. Мұндай келеңсіздікті болдырмау үшін Бейбіт басқаратын учаске алдын ала резервтік жоспарлар әзірлеп қояды. Ал әлдебір ақау орын алса, оны дер кезінде қалпына келтіру керек. Зауыт ұжымының 60 пайы-
Еңбек, еңбек бәрін жеңбек Ж.Сәдуақас
Ж.Мырзақұл Кәсіпорынға келген үш жыл ішінде учаске басшысы болып үлгерген Бейбіт Сәтбекұлы сияқты жастарға былайғы жұрт қызыға қарауы мүмкін. Дегенмен, оның жұмысы тек қана жиналыс өткізіп, әдемі сөйлеуден тұрмайды. Жас маман кішкентай кезінен құбыр атаулыға құмар. Ауылға барғанда да атасының жанында жүріп жарылған құбырларды жалғап, ұсақ-түйек шаруаны айналдыратын. Әйтеуір қол қусырып отыруды білмей, майда-шүйдені іс қылумен болды. ...Мектеп бітіргенде көптеген жастар қай мамандықты таңдарын білмей, біреулер ата-анасы бағыттаған оқу орнына құжат тапсырып, енді біреуі қоғамда беделді саналатын мамандықтарға тоқталып жатқанда, Бейбіт көп ойланған жоқ. Бірден Қ.Сәтбаев атындағы Екібастұз инженерлік-техникалық институты колледжінің жылу энергетикасы бөліміне барды. Кейін жұмыс істей жүріп осы оқу орнында жоғары білім алды. Қай студенттің болмасын көкейінде «шіркін, бір мықты жерде жұмыс істесем!» деген арман болады. Елімізге жақсы танымал болып қалған «Проммашкомплект» кәсіпорнында жұмыс істей жүріп талапты жас осы арманның бір белесін бағындырғанын сезеді. Және еңбек адамды орта жолда қалдырмайтынын да жете түсінді.
зайыбы Галина Витальевнамен бірге отырып ортақ тақырыпқа әңгіме-дүкен құрады. Себебі бір цехта жұмыс істейді. Зайыбы релелік қорғаныш аппаратурасы, автоматика және заманауи баламаларды жөндеу бойынша бесінші санатты электр монтері. Өткен жылы ерлі-зайыпты Абайдуллиндер көп жылғы еңбектері үшін «Ардагер энергетик» белгісімен марапатталды. Мерекелерді қашанда ұлдары, келіндері және төрт немересімен бірге қарсы алады. Энергетиктер әулетінің немерелері де ата жолын қууы мүмкін, онда әулеттің төртінші ұрпағы энергетика саласындағы жалпы еңбек өтілін еселей түсер еді. Ү.Сағитова Суретте: энергетиктер әулеті.
зы осы Бейбіт сияқты жастардан тұрады. Қызметкерлерге қойылатын талап қатаң болса да, жастардың бұл зауытқа ұмтылатын жөні бар. Өйткені бұл – теміржол саласына қажет бөлшектерді өндірумен айналысатын бірегей кәсіпорын. Болашағы зор. Оның үстіне, өз қызметкерлеріне баспанамен де қарайласады. Және қазір зауыт көптеген мамандарды, әсіресе, жастарды, шетелде оқытады. Мұндай жерде кімнің жұмыс істегісі келмейді дейсің? Міне, қазір Бейбіт Сәтбекұлы тағы да жұмысшылардың еңбек қауіпсіздігіне сай әрекет етуін қадағалап, айналасындағыларға ақыл-кеңесін беруде. Күндегісі – осы. Өз мамандығына құрметпен қарап, қадірлей білетін ол үшін жұмыстың ұсақ-түйегі жоқ. Тек мұқияттылық пен тиянақтылық, еңбексүйгіштік сияқты қасиеттер ғана армандарға жеткізетіні жас маманның көкейінде сайрап тұр.
(Соңы. Басы 1-бетте) Мұндай марапатты көмір өнеркәсібінен Омаровтар, Әміреновтер, энергетика саласынан Гайдуктер, Мырзалиевтер, теміржолшылардан Метрушиндер, Сәлімгереевтер, денсаулық сақтау саласынан Таштаевтар, Құсайыновтар, білім беру саласынан Жүсіповтер, Құрманғалиевтер, мәдениет саласынан Төлеубаевалар, Абдрахмановтар әулеттері көрді. Әрине, біз «Танылым» сертификатын иеленген әулеттердің бәрін бірдей атаған жоқпыз, ең бастысы, мұндай еңбек әулеттері көп екен. Яғни, тамырын тереңге жайған тағылымды дәстүр бар. Және бұл дәстүрден өнеге алу өзгелер үшін жақсылықтың бастауы болмақ. Заманында Абай атамыз «Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей» деді емес пе. Расында да, ерінбей еңбектенген адам отбасын да тоқ етеді әрі еліміздің көркеюіне де үлесін қосады. Сөз соңында айтпағымыз, биыл еңбек фору-мында ауыл шаруашылығы са-ласындағы еңбек әулеттері еленбей қалды. Ал ауылдық аймақта егін салу мен мал өсіруден жеті атасынан бері қол үзбеген адамдар баршылық. Олай б о л с а , к е л е р жылы олар да құрмет көреді деген ойдамыз.
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Отарқа
5
Еңбекпен шыңдалған жан «Қуана білмегенге құт қонбас, бағалай білмегенге бақ қонбас» дейді халық даналығы. Тәуелсіздік жылдары қол жеткізген жетістіктеріміздің бір ұшы жер қойнауынан алып жатқан қазба байлықтарымызға байланысты екені рас. Қойнауы көмірге толы Екібастұзда нағыз еңбек адамдары тұрады десек, артық айтқандық емес. Жеті қат жер астынан қара алтынды өндіру ащы термен, ерен еңбекпен келетіні белгілі. Сондықтан да әр кенші құрметке лайық. Десек те, кеншілердің арасында өнегелі еңбегімен, жоғары пайымпарасатымен, кәсіби шеберлігімен ерекшеленіп, бедел биігіне көтерілгендер көп емес. Сол аздың қатарында «Богатырь Көмір» ЖШС-де №3 аршу жұмыстары учаскесі экскаваторының машинисі Данияр Мерекенов те бар. Дария ЕРҒАЗИНА Данияр Мамырханұлы Шығыс Қазақстан облысы Зайсан ауданы Шілікті ауылында дүниеге келді. Екібастұз қаласына қоныс аударғанда, орта мектепті тәмамдаған Данияр бозбала жасында екен. Әкесі сол кездегі «Спецремстрой» тресіне тракторшылыққа орналасады. Анасы Гүлжаукен Балмұхаметқызы шұжық цехына жұмысқа кіреді. Отбасында сегіз бала. Ата-анасы балаларын жеткізу үшін уақытпен санаспай еңбек етеді. Сол кезде №163 кәсіптіктехникалық училищеге оқуға түскен Данияр оны бітірген соң, әскер қатарына алынады. Әскерде ер жігітке тән мінез қалыптастырып келеді. Бұл жылдары кенішке экскаватор машинистері жетіспей жатқан. Ол «Экибастузугольге» қарасты «Степной» кенішіне жұмысқа тұрады. Арада аз жылдар өткенде оның еңбекқорлығы жайында кеніште әңгіме тарап, әріптестері оған құрметпен қарайтын болды. Бастапқыда машинистің көмекшісі болып еңбек еткен ол кейін экскаватор машинисінің тізгінін ұстайды. Бір орында табан аудармай жұмыс істеп, қажыр-
-Мені осы күнге жеткізген жалғыз құдіретті күш бар болса, ол еңбек дер едім. Еңбек адамды мұратқа жеткізеді. Неге екенін қайдам, еңбек еткенді жастық жігерім қалады да жылдың тұрды. лісті. жүзі болыпқайратын осы кен орнына сарп етіп келе жатқанына да 23
ты. Өнегелі өмірін қиыны мен қызығы мол кеніш саласына арнаған Данияр Мамырханұлы өндірістің алдыңғы шебінде, қайнаған жұмыстың ортасында өз қызметін тиянақты атқара білді. Әңгіме арасында Данияр Мамырханұлы өз өміріндегі ұмытылмастай болып қалған ең қызықты да қуанышты сәттерінің бірімен бө-
-Мені осы күнге жеткізген жалғыз құдіретті күш бар болса, ол еңбек дер едім. Еңбек адамды мұратқа жеткізеді. Неге екенін қайдам, еңбек еткенді жастық жігерім қалады да тұрды. Алғашқы жылдары ата-анама көмектесуді борышым деп санадым. Бүгінде іні-қарындастарымның бәрі де өз шаңырақтарын көтеріп, жеке
Кеніштегі алғашқы жылдар (оң жақта бірінші - Д.Мерекенов)
үй болды,- дейді шынайы жүзбен. Данияр Мамырханұлы екі ауысымда еңбек етеді. Оның негізгі міндетіне экскаватормен көмірдің сыртқы қабатын аршып, кен жыртысын «БЕЛАЗ»-ға арту кіреді. Артылған кен жынысы сыртқа шығарылады. Көмекшісі - Андрей Заворосин. Кеніште ұзақ жылдар еңбек еткен бригадир Иван Свириденко зейнеткерлікке шыққанда, басшылар мен ұжымдағылар оның орнына Данияр Мамырханұлын лайықты көреді. -Иван Иванович тәжірибелі әрі адамгершілігі зор адам болатын. Ұжымды татулық пен бірлікке шақырып, ұйыстырып отырды. Біз оны зейнеткерлікке құрметпен шығарып салдық,-дейді Данияр Мамырханұлы бұрынғы әріптесі жөнінде. Бойындағы жауапкершілік пен еңбексүйгіштігі арқасында әріптестері арасында абырой мен беделге ие болған Данияр Мамырханұлының еліміздің отын байлығын жасау жолында еткен қажырлы еңбегі ескеріліп, лайықты бағаланды. Ол - «Шахтер Даңқы» белгісінің толық иегері. Ал еселі еңбегі үшін берілген диплом, грамоталарда есеп жоқ. Кеніштегі еңбек өтілі - 34 жыл. Жеке өміріне тоқтала кетсек, құдай қосқан қосағы Халида Уахитқызымен бірге балаларын келешекке дұрыс бейімдеп, білім мен тәрбие бере білді. Саналы ғұмырларында екі бала тәрбиелеп, олардың лайықты азамат болып өсулеріне бар күштерін салды. Әрине, ата-ананың еңбегі бағаланды, үміттері ақталды. Тұңғышы Ринат Астанада. ҚР Қорғаныс министрлігіне қарасты әскери бөлімдердің бірінде келісімшартпен жұмыс істейді. Екінші ұлы Мадияр - Алматы қаласындағы зауыттардың бірінде менеджер. Екі ұлы да отбасын құрды. Ринаттан Әнел, Аружан есімді сүйкімді немерелер сүйді. Мадиярдың ұлының есімі – Әмір. Кен өндірісі – Қазақстандағы басты сала, ал кеншінің кәсібі елдегі ең құрметті мамандықтың бірі болған және бола бермек. Ендеше кенші кәсібі қашанда өз биігінде қалады.
6
Отарқа
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Тағзым
Еліне ескерткіш болып қайта оралды
(Соңы. Басы 1-бетте) Арқаның азынаған желі мен себелеген жауынына қарамастан қаптай жиналған қала жұртшылығы, «қазақ қара сөзінің қағбасы» атанған қаламгерге арналған осы бір тебіреністі сәттерге куә болды. Ескерткіштің жамылғысын облыс әкімі Қанат Бозымбаев пен Мәдениет және ақпарат вице-министрі Асқар Бөрібаев, жазушының немересі Римма Аймауытова сыпырды. Осыдан соң сөйлеген аймақ басшысы Қ.Бозымбаев Аймауытовқа арналған іс-шаралар осымен тоқтап қалмай, мектептерде жүйелі түрде Аймауытов оқуларын өткізіп, басқадай игілікті шараларды қолға алу керектігін айтқасын, арманда кеткен Алаш арысының аты енді кеңінен дәріптеле ме деп үміттендік. Жазушылар одағы облыстық филиалының директоры Арман Қани мен осы жолдардың авторы Мәскеудегі Ваганьков зиратынан әкелінген топырақты ескерткіш түбіне
көмген соң, Жүсіпбек жатқан сол зираттан жеткізілген бір уыс топырақ Қызылтаудағы Дәндебай қорымына апарылм а қ ү ш і н жазушының туысы Рамазан Нұрғалиевке табыс етілді. Жан толқынысынан көз жасына ие бола алмаған Римма дәл осылай атасының рухын аспанға көтерген облыс басшылығы мен жиналған қауымға рахметін айтты. Осыдан соң Сұлтанмахмұт Торыайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінде өткізілген ғылыми конференцияда сан қырлы талант иесі Аймауытовтың қаламгерлік шығармашылығына жанжақты баға берілгенін айта кеткіміз келеді. Дегенмен, бұл жерде жазушының тек қаламгерлігі ғана сөз етіліп, ал оның режиссерлік, актерлік, сазгерлік дарыны, қайраткерлігі, туған жылы жайлы деректер айтылмай, қозғаусыз қалды. Туғанына 125 жыл толған жазушыға арналып тұңғыш рет ұйымдастырылып отырған мұндай шарада оған қатысты мәлімет-деректің барлығы назардан тыс қалмауы керек еді. Өкінішке қарай, жиналысты жүргізушілердің асығыстығынан біраз нәрсе халықтың құлағына жетпей қалды... Келесі күні жазушының өзінің туған жері - Баянауылда сал-
танатты мәжіліс өтіп, соңынан ас берілді. Осы шараға арнайы келген Семейдегі атақты Мұхтар мен Жүсіпбек, Қаныш пен Қадырлар оқыған, Әбікей Сәтбаев директоры болған педагогикалық колледждің директоры Шағангүл Жанаеваның сөзі залда отырған талай адамның көзіне жас үйірді. Оқу орнындағы Мұхтар мен Жүсіпбектің табаны тиген баспалдақты жөндетпей, жәдігер ретінде сол күйінде сақтап отырған Шағангүл сол күні елдің алғысын алып, мерейіне бөленгенін айта кету парыз. Дәстүр бойынша ұлттық ат спорты ойындары да ұйымдастырылды. Аймауытовтың өз аталастары, Сүйіндік-Құлболдының Күлігінен тарайтын ұрпақтар аламан бәйгенің жүлдесіне автокөлік қойды. Бұның барлығы, әрине, көңіл қуантарлық-ақ шаруа. Бірақ қалыптасқан әдет бойынша Ай-
мауытовқа қатысты дүниелер келесі мерейтойға дейін біржола ұмыт болып кетпесе екен дейсің. Мысалы, біздер бұған дейін Баянауыл кентіндегі шіркеу-приход мектебінің ғимараты, оның ішінде Жүсіпбек оқыған класс бөлмесі әлі де сол күйінде сақталып тұрғанын жазғанбыз. Қазір онда балалар мен жасөспірімдердің спорт мектебі орналасқан. Одан басқа, Жүсіпбектің әкесінің інісі Оспан болыстың тілмашы Серебряковтың үйі де сол күйінде тұр. Аймауытов сол үйде пәтерде жатып оқыған. Енді шама келсе, осылардың іргесіне ескеркіш тақталар ілініп, келер ұрпақ үшін тарихи жәдігер ретінде сақталса дейсің. Жүсіпбектің қайраткерлігінің бір белгісі ретінде, Қызылтаудың бауырында «Мәдени кіндік» деген ауылдың орны жатыр. Ол өзі Семейдің губерниялық комитетінде қызметте жүрген-
де, осы ауылдың іргесін көтеруге қол жеткізген екен. Білетіндердің айтуынша, кезінде сол ауылда тіс жұлатын дәрігер мен бабалар бақшасына дейін болған екен. Қайтсем де халқымның көзін ашам, отырықшы өмірге үйретем, Еуропа тұрмысына жақындатам деген Жүсіпбектің бұл да бір азаматтық әрекеті еді. Осы ауылда Дихан Әбілев бастауыш мектептің директоры болып еңбек жолын бастаған. Бұл да Жүсіпбек өмірін зерттеймін дегендер үшін қажетті деректер деп ойлаймыз. Сөйтіп, Жүсіпбектің туғанына 125 жыл толды десек, өткен жексенбі, қыркүйектің 21-і күні оның Мәскеу жерінде жазықсыз ажал құшқанына тура 84 жыл, 5 ай болған екен. Араға осынша уақыт салып, Жүсіпбек туған жері - Ертіс-Баянаула өңіріне ескерткіш болып қайта оралды. Сайлау Байбосын
Амалдық сопыға ас берілді Шиқылдақ ауылында Күлік-Шобай тұқымынан шыққан Амалдық сопының туғанына 220 жыл толуына орай ас берілді. Ас беруші - сопының ұрпағы Серік Шалабеков. Гүлсана МЕДЕУБАЙТЕГІ С.Шалабеков осыдан үш жыл бұрын Амалдық сопының басына белгі орнатыпты. Белгі тасты арнайы Баянауылдан алдырған. Бейіттің жанына садақа жәшігін қойдырып, сыртын қоршатқан. Туыстық жағына келсек, С.Шалабековтің атасы Амалдық сопының туған немересі боп келеді. -Бабамыз жайлау басында өмірден қайтқан екен. 1794-1877 жылдар аралығында өмір сүрген Амалдық атамыз дін таратып, сопылық бағытты ұстанған. Көріпкел, әулиелігімен қатар ел арасына сыйлы кісі болған,-дейді кәсіпкер Серік Маратұлы. Солтүстік және Орталық Қазақстанның тарихи-мәдени ескерткіштері туралы мәліметте Амалдық сопының мазары Қарағанды-Шідерті тас жолының бойындағы Шідерті өзенінің ескі арнасында орналасқаны айтылады. «Ескерткіш ХІХ ғасырдың екінші жартысында тұрғызылған. Күмбез сәулет құрылымы жақсы сақталуымен және қайталанбас өзіндік қалануымен ерекшеленеді. Себебі бұның төбесі жабық,
ал жан-жақ қабырғалары шаршыдан жоғарылаған сайын ұшталып салынған. Жерден 3,10 м биіктікте терезе басталады, оның биіктігі 1,10 м. Төрт терезенің екі жақ бөлігі құлаған, қалған екі бөлігі сақталған. Алдыңғы қабырғасы – 5,40 м. Есігінің биіктігі – 0,95 м, ені – 0,60 м. Қабырғасының қалыңдығы -1,10 м. Архитектуралық құрылымы бойынша бұл тектес күмбез бұл өңірде кездеспейді» делінген мұнда. Сәулет жағынан бұл типтегі бейіт Баянауылдың Хазірет ауыл деген жеріндегі ескі зиратқа ұқсас екен. Онда Әбділда хазірет деген кісі кезінде медресе ашқан. Айта кетерлігі, осы зиратты да бір кезде С.Шалабеков өзі бастап, ауылдастар қостап, темірмен қоршатыпты. Сопы мазары қара жолдың үстінен байқалады. Салынғанына бір жарым ғасырға жуықтағанына қарамастан бейіт құламапты. Күмбезі ғана бүлінген. Оның мұншама ұзақ уақытқа төтеп беруінің құпиясы сол – бір кезде күмбез көтергендер құрылысқа жылқының қылын пайдаланған деседі. Күлік тарихын
жазған С.Байбосын үлкендерден естіген дерегі бойынша бейітті Ерлан деген сол заманның ұста-зергері салыпты дегенді айтады. «Ерланның баласы Шарты, оның баласы Сыздық, оның баласы Әбдіқасым бертінгі заманда Ажы ауылында тұрған. Тұқымы шетінен зергер, ұста, ер шабатын адамдар болған», - дейді ол. Ал Мәшһүр Жүсіптің «Қазақ шежіресі»
кітабында сопының бейітін сарт ұста салған делінеді. Сондай-ақ кітапта Амалдық сопы туралы ел аузынан алынған бірқатар әңгімелер келтірілген. Сопы зираты Павлодар өлкетану мұражайының мәліметтер базасына тіркелген. Шиқылдақ ауылындағы Амалдық сопы ұрпақтары сауапты істің басында жүретін С.Шалабековтің баба рухына арнаған асына ризалық білдірді.
Суретті түсірген В.Фадеев
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Отарқа
7
Сұхбат Раис Харисұлы Гайнулин 1951 жылы Новосібір облысы Татар қаласында дүниеге келді. «Қуатбасқармасы» ЖШС-нің бас директоры, «Екібастұздың болашағы үшін» қоғамдық бірлестігінің төрағасы, облыстық мәслихат депутаты. Футбол федерациясының президенті. Екібастұз қаласының құрметті азаматы, «Шахтер даңқы» белгісінің толық иегері. «Құрметті шахтер» атағының иегері. Отандық бизнесті дамытуға үлес қосқаны үшін әр жылдары Қазақстан Президенті Н.Назарбаевтан алғыс хаттарға ие болды.
метеостанциямен тығыз байланыста жұмыс істейтін экологиялық бекеттің ақпары қаншылықты шындыққа жанысымды? - Экологиялық бекет жұмыс істеп тұр. Автоматтандырылған станция атмосферадағы ауаның жағдайын бақылап, әр 20 минут сайын «Метеоқызметке» ақпар беріп отырады. Желсіз, тымық күндері Екібастұз қаласы түтінге оранып тұратыны рас. Оны мен жоққа шығармаймын. Меніңше, гәп станцияның қолайсыз жерде орналасқанында болса керек. Ашық жерде үздіксіз жер үрлеп тұратындықтан экологиялық ахуалды қалыпты деп көрсетуі әбден мүмкін. Осы жағдайды ескеріп, біз келешекте Екібастұзға тағы бір экологиялық бекет орнатуға ұсыныс жасадық. Биылғы жылы бюджет бекітілгендіктен ол мәселе алдағы күндердің еншісіне қалдырылды. Экология демекші, ГРЭС-1 станциясында электр сүзгісі барлық блоктарда орнатылған жоқ. Тең жартысынан астамы түтін тұтқышсыз тұр. Бүкіл блокқа фильтр қойылмаса, қалғандарына орнатылғанынан не пайда?! Станция-
Сырқат балалардың көбейіп келе жатқандығы алаңдатады -Раис Харисұлы, Ұлт Көшбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға ортақ еңбек қоғамына қарай 20 қадам» атты мақаласында көрсетілгендей, Екібастұз қаласында жазғы демалыста оқушыларды жұмысқа орналастыруды ұйымдастыруда сіз алғашқылардың бірі болып үн қостыңыз. №17 мектепте соңғы үш жылда оқушылар жазғы демалыста кәсіпорындарда нәпақаларын айырып, еңбекпен тапқан нанның тәтті екенін сезіне бастады... - Негізінде бұл бастаманы көтерген - «Нұр Отан» партиясының Екібастұздағы филиалы. Мен отбасында балалардың үлкені болғандықтан еңбекке ерте араластым. Әкем қарапайым жұмысшы болатын. Ол ертелі-кеш тыным таппайтын. Еңбексүйгіштікті менің бойыма ерте ұялатты. Әкеме қолғабыс жасай жүріп, еңбектің қадірін ұғындым. Мектеп жасындағы баланы еңбекке баулуды мен қуана құптаймын. Еңбек баланы шынықтырады, оның жеке тұлға болып қалыптасуына ықпал етеді. «Оқушыларға қандай жұмыс қолайлы?» деген сауал төңірегінде ойласа келе, гүлзарларды күтіп-баптау, «Амелия» қонақүйінде аспазшыларға көмектесу секілді жеңіл-желпі жұмыстарды ұсындық. Айына 25 мың теңге жалақы төледік. Бұл шара алдағы уақытта да жалғасын табады. - Сіз төрағалық ететін «Екібастұздың болашағы үшін» қоғамдық бірлестігінің құрылғанына он жылға таяды. Байқағаным, осы бірлестік аясында қалада ауқымды шаралар атқарылды. Бүгінде бірлестіктің құрамында қанша адам бар? -Бірлестіктің құрамында Екібастұздың тағдырына бей-жай қарамайтын, нақты ісімен қамқорлық танытып жүрген жеті мыңнан астам адам бар. Соның ішіне ірі кәсіпорындар, білім беру, денсаулық сақтау мекемелері, мәдени ошақтар және кәсіпкерлер кіреді. Биыл Қала күні мерекесі қарсаңында Александр Жеребцов басқаратын бес жүзден астам «Богатырь-Секьюрити» ЖШС-нің күзет агенттігі ұжымы біздің бірлестіктің қатарын толықтырды. Осы уақыт аралығында бірлестіктің атқарған жұмыстарына келсек, қалада жеті футбол алаңына жасанды жабын төселді. Жыл сайын аз қамтамасыз етілген отбасылардың балаларына
«Қарлығаш» лагеріне тегін жолдама беріледі. Сондай-ақ әр жылы кәсіпорындармен бірлесіп, 100-ден аса пирами тектес терек, емен, бұталы өсімдіктерді отырғызамыз. Қаланың 55 жылдығы қарсаңында бірлестік қаржысына «Шахтер» саябағында, №19 түзеу мектебінде, №1,10,23 балабақшаларда ағаш отырғызылды. Жалпы, бірлестік мүшелерінің қатысуымен осы жылдары 5 мыңнан аса түрлі ағаштар мен тал-шіліктер отығызылды. -Біздің білуімізше, «Қуатбасқармасы» ЖШС-і өз қаржысы есебінен қаланың дамуына қомақты үлес қосып келеді. Өткен жылы жаңадан салынған музыка мектебіне үрмелі оркестр үшін құны 5 млн. теңге тұратын аспаптар сатып әперді, спортшыларға 2 млн теңге, балалар шығармашылық ұжымдарына 350 мың теңге, шұғыл емделуді қажет ететін сырқаттарға 1 миллион теңге қаржы бөліп, демеушілік көмек көрсеттіңіздер. Қолымыздағы мәліметке сүйенсек, жалпы, кәсіпорын 2013 жылы осы мақсатқа 20 миллион теңге қаржы бөліпті. Биыл сегіз айдың ішінде қайырымдылық шараларға қанша қаржы жұмсалғанын білуге бола ма? -Әрине, сауалыңыз орынды. Біз қала тұрғындарына қашанда қолдау көрсетуге әзірміз. Биыл қайырымдылық акцияларына, түрлі шараларды қоса есептегенде 10 миллион теңгеге жуық қаржы бөлінді. Сіздің алдыңызда ғана қабылдауыма келген жандар Қарттар күніне, Мұғалімдер күніне қаржылай көмек көрсетуімізді өтінді. Ешқайсысының меселін қайтармадық. 100 мың теңгеден 200 мың теңге қаржы бөлдік. «Екібастұз» қоғамдық балалар қорына 100 мың теңге аудардық. «Қуатбасқармасы» ЖШС-де 250ден астам адам жұмыс істейді. Біздің ұжымда да жалғызбасты аналар, мүгедек бала тәрбиелеп отырған отбасылар, т.б. әлеуметтік қолдауға зәру отбасылар жеткілікті. «Екібастұздың болашағы үшін» қоғамдық бірлестігі жарна төлеушілердің арқасында қызмет істеп тұр. Құрамында екі-ақ адам жұмыс істейді. Оның бірі – бірлестіктің төрағасы, екіншісі – хатшы. Төрағаның қызметі – тегін. Жарнадан тек хатшының жалақысы төленеді. Негізінде қоғамдық бірлестіктің қаулысында жиналған қаржы қаланы көріктендіруге жұмсалуы тиіс деп көрсетілген. Алайда атааналар сырқат балалардың емделуіне
көмектесуді сұрағанда, бетін қайтаруға дәтіміз жетпейді. Сондай-ақ талантты балалардың облыстық, республикалық байқауларға қатысуына қаржылай көмектесеміз. «Алтын белгі» иегерлеріне төрт жыл қатарынан 10 мың теңгеден үлестіріліп келген, биыл 15 мың теңгеден берілді. Бірлестік арқылы Королев көшесіндегі 280 орындық балабақшаның ғимараты сатып алынып, қалалық мешіт пен «Серафим-Ивер» шіркеуіне жөндеу жүргізілді. Осы мақсаттарға 2 млн. теңге бөлінді. - Сіз футбол десе ішкен асыңызды жерге қоясыз. Футбол федерациясының президенті ретінде футболдың келешегі жөнінде не айта аласыз? - Спортта маған, әсіресе, футбол ойыны жаныма жақын. Жеті жастан бастап футболмен шұғылдандым. Алғашқыда көшеміздің, кейін мектебіміздің, қаламыздың құрама командасының, «Богатырьдің» намысын қорғадым. 2011 жылы «Экибастузец» командасына жетекшілік еттім. Біз сол уақытта бірінші лигадан супер лигаға дейін жеттік. Сол жылдары клуб базасын салдық, 100 балаға лайықталған футбол мектебін аштық. «Экибастузец» жеті жыл бойы суперлигада болды. Айтайын дегенім, суперлиганың талабы қатал. Бізде қазір суперлига жоқ. Жақын уақытта болмауы да мүмкін. Өйткені футбол командасын ұстауға қыруар қаржы қажет. Шамамен 115 миллион теңгені құрайды. Біздің қалада футболға қолдау танытатын кәсіпорындар саусақпен санарлық. Кәсіпорындардың ішінде «Богатырь Көмір» ЖШС-і ғана футбол командасын қолдайды. Биыл 85 млн. теңге көлемінде қаржы аударды. Бірақ бұл сома жеткіліксіз. Қазіргі футбол мектебіне менің ешқандай қатысым жоқ. -Раис Харисұлы, Екібастұз қаласының тұрғыны ретінде біздің өңірдің экологиялық мәселесін жақсы білесіз. Облыстық мәслихатта сіз экологиялық комиссияның құрамындасыз. Біздің қалада экологиялық жағдай сын көтергісіз халде. Әдетте өндіріс ошақтары көптеп шоғырланған қаланың экологиясы нашар болатыны түсінікті жай. Бұдан екі-үш жыл бұрын 31-шағын аудан экологиялық қауіпті аумаққа жатқызылғандықтан осында бекет орнатылды. Сол жылдары бекет Екібастұздың экологиясын «қалыпты нормада» деп көрсетті. Астанадағы
дан шығатын ауа қалдықтары да экологиялық жағдайдың төмендеуіне септігін тигізуде. Келешекте осы мәселе шешімін табуы тиіс. Жылу электр станциясына да түтін тұтқыш сүзгі орнату міндеттелуде. Алайда бұл станцияның басқа да проблемасы жеткілікті. Қазандықтардың әбден тозығы жеткен. Заманауи құрал-жабдықтарды орнату да кезек күттірмес мәселеге айналды. -Отбасыңызға тоқталсаңыз? - Өмірлік жарым Фатима Бұрханқызымен қырық жылға таяу отастық. Екеуіміз Рафаэль атты ұл мен Рената атты қызымызды тәрбиелеп-жеткіздік. Бүгінде ұлымызды ұяға, қызымызды қияға қондырып, ата-әже атандық. -Сізді Екібастұздың азаматы ретінде қандай мәселе толғандырады? - Екібастұзда экологиялық ахуал алаңдаушылық туғызуда. Соның салдарынан бүгінде түрлі ауыр сырқатқа шалдыққан балалардың саны артуда. Өкініштісі сол, біздің қалада мұндай балалар тұрақты қаралатын медициналық орталық жоқ. «Әлем» оңалту орталығы бәріне бірдей қолжетімді емес. Менің қабылдауыма мүгедек арбадағы балаларымен бірге ата-аналар жиі келеді. Біз шамамыз келгенше өтініштерін жерге тастамай, операцияға көмектесеміз. Мен балалары үшін жандарын шүберекке түйіп, кәсіпкерлердің табалдырығын тоздырған ата-аналарға түсіністік танытамын. Екінші мәселе, қаланы көгалдандыруға, абаттандыруға қыруар қаржы жұмсалуда. Моноқалаларды дамыту бағдарламасы бойынша бөлінген қаржыдан, жергілікті бюджет қаржысы есебінен автокөлік жолдары, кварталішілік жолдар жөндеуден өткізілуде. Әттегенайы сол, тұрғындар бардың қадірін білмейді: жаңадан салынған аялдамаларды сындырып, жаңа отырғызылған ағашты тамырымен жұлып, бұрыш-бұрышқа қоқыс толтырып, ойларына келгенін істейді. Игіліктің бәрі – өзі үшін, адамдар үшін жасалып жатқанын сезінбейді. Мен өзім туған қаламды сүйемін! Өз қолым өз аузыма жеткен күніақ туған қалама қызмет көрсетуді абыройлы парызым деп санадым. Бірде-бір екібастұздықтың тағдырына бей-жай қараған емеспін! Ендеше бәрінің де өтеуі болуы тиіс! Ол – біз, аға буынның өз қолымен қалдырған игілікті ісіне құрметпен қарау! - Әңгімеңізге рахмет! Сұхбаттасқан Дария ЕРҒАЗИНА
8
Отарқа
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Тілдер айлығы
«Мемлекеттік тіл және мемлекеттік қызмет» Т.ӘБІЛДА Қалалық кітапханада мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің ұйымдастыруымен мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейту және оны дамыту мақсатында мемлекеттік органдарда, мемлекет тік ұйымдар мен кәсіпорындарда қызмет істейтін мемлекеттік қызметшілер арасында «Мемлекеттік тіл және мемлекеттік қызмет» атты байқау өтті. Қала әкімдігінің дербес бөлімдері мамандары қатысқан шараның шымылдығын қалалық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы А.Жұмабаева құттықтау сөзімен ашып, үміткерлерге сәттілік тіледі. Байқауға қала әкімдігінің дербес бөлімдерінің мамандары: экономика және бюджетті жоспарлау бөлімінің түсімдерді
болжау секторының бас маманы О.Қорабаева, ауыл шаруашылығы бөлімінің бас маманы Б.Қасымов, жылжымайтын мүлік орталығының маманы М.Маукилова, Екібастұз қалалық тұтынушылардың құқығын қорғау басқармасының бас маманы С.Асылханова, мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің бас есепшісі А.Идришева, білім бөлімінің кадр жұмысы жөніндегі бас маманы Н.Көпжасарова, жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау мәселелері бөлімінің бас маманы Ү.Ахметова қатысты. Сайыскерлерден бейнероликтер арқылы таныстыру, жаңа терминдер әлемі (мемлекеттік терминологиялық комиссия бекіткен терминдерді білу деңгейі), ресми хатқа аударма жасау талап етілді. Қала әкімі аппаратының
құжаттамалық қамтамасыз ету және мемлекеттік тілді дамыту бөлімінің басшысы М.Темірғалиева төрағалық еткен байқаудың қазылар алқасы қатысушылардың білім-біліктерін сарапқа салып, үздіктерді анықтады. Байқау қорытындысы бойынша қалалық тұтынушылар құқығын қорғау басқармасының бас маманы С.Асылханова бірінші орынды жеңіп алды, экономика және бюджетті жоспарлау бөлімінің бас маманы О.Қорабаева екінші орынды еншілесе, мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің бас есепшісі А.Идришева үшінші орынды иеленді. Байқау жеңімпаздары дипломдармен, ақшалай сыйлықтармен, қатысушылар алғыс хаттар мен ынталандыру сыйлықтарымен марапатталды.
Ауызша журналды парақтағанда... Орталық қалалық кітапхананың оқу залында тілдер мерекесіне орай «Тілім менің – тірлігімнің айғағы» атты ауызша журнал өтіп, оған №2 қазақ мектебі мен №25 қазақ қыздар гимназиясының 8-сынып оқушылары, кітапханашылар және тұрақты оқырмандар қатысты. «Жаса, қазағым» әнімен басталған шараны Күнтай Бәстемиқызы мен Нұргүл Елтайқызы жүргізді. Ауызша журнал мынадай бес беттен құралды: «Ана тілім - ардақтым» (Тіл туралы мәлімет және өлеңдер); Асан қайғы бабамыздың өсиеті; «Үш би» атты мәйекті сөзге толы сахналық көрініс (Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би); электронды-әдеби шолу: «Тілім менің – тірлігімнің айғағы»; «Жалғасын тап» ойыны (мақал-мәтелдің, қанатты сөздердің жалғасын табу). Шарада Жасмин Бояубаева Амандос Сабыровтың «Ана тілім - ардақ-
тым», Оразгүл Мұхамеджанова Мұхтар Шахановтың «Төрт ана», Айым Мейрамқызы Қадыр Мырзалиевтың «Тілім менің», Ақбота Әшірова Мұқағали Мақатаевтың «Үш бақытым» өлеңін жатқа оқыды. Кітапхананың қызмет көрсету бөлімінің меңгерушісі Ардақ Жұмағалиева Мұхтар Шахановтың «Тамырсыздану қаупінің тұжырымдамасы» өлеңін мәнерлеп оқыса, Нұржігіт Сәни мен Рауан Букенов Асан қайғының толғауларын жырлады. Алтынбек Жақсылықов Әйтеке бидің, Әмір Сабырбеков Қазыбек бидің, Махаббат Шами Төле бидің мәйекті сөздерін сахналық көрініс арқылы жеткізді. Соңынан «Тілім менің – тірлігімнің айғағы» атты кітап көрмесіне шолу жасалды. К.Карекина, орталық кітапхана
Сайын шығармашылығына арналды
№6 лицей-мектебінде Қазақстан халқының тілдері күніне орай тіл айлығы шеңберінде 10-11 сыныптарға Сайын Мұратбековтің «Жусан иісі» повесі бойынша конференция сабағы өтті. Қазақ әдебиеті пәнінің мұғалімі Жамал Сырымова оқушыларды С.Мұратбековтің өмірбаянымен таныстырып, шығармаларынан презентацияны назарларына ұсынды. Шара барысында оқушылар «Жусан иісі» шығармасының мазмұнымен таныса отырып, қазіргі замандағы балалардың жетім қалу себептерін қызу талқылады. 10-сынып оқушысы Әділ Қасенов және 11-сынып оқушылары Камила Шәріпханова, Екатерина Казупица, Диана Калимова, Надежда Биляева Ұлы Отан соғысы жылдарындағы балалардың тағдыры жайлы ойларымен бөлісті. Оқушылар үшін іс-шараның тәрбиелік мәні зор болды. Ю.Жұмаділов
Абай тағлымымен сусындатпақ А.Құнанбаев атындағы №2 мектепте Тілдер мерекесі Абайтану кабинетінің тұсаукесерімен ашылды. Кабинетті жабдықтап, ондағы жұмысты ұйымдастырушы – қазақ тілі пәні мұғалімі Мейрамгүл Дүйсебаева. Кабинет тұсаукесеріне гуманитарлық кафедра мұғалімдері мен оқушылар қатысты. Мектеп директоры Сәуле Алғамбарова оқушылар мен ұстаздарға тілегін білдіріп, кабинетті ашу рәсімін жасады. Кабинетті ұйымдастырушы Мейрамгүл Дүйсебаева стендтердің ұйымдастырылу мақсатымен, мәнімен, атқаратын қызметімен таныстырды.
Кабинеттегі стендтер мынадай тақырыптарға бөлінген: «Абайдың ата тегі туралы шежіре кесте», «Абай және әдебиет», «Даму кестесі», «Иманигүл». Кабинетте Абай Құнанбайұлының шығармалар жинағы, ғақлиялары, М.О.Әуезовтің «Абай жолы» романы, А.Құнанбайұлының шығармаларын зерттеушілердің шығармалары бар. Кабинетке жауапты 8 б сыныбы, Абай оқуларына қатысушы оқушылар және пән мұғалімдері Абай әндерін шырқап, өлеңдерін жатқа оқыды. №2 Абай атындағы орта мектептің баспасөз қызметі
Тіл –халықтың жаны «Біз алыс сапарға бел буып, кемемізді тәуекел дариясына түсірген елміз, елес үмітті емес, елдік пен ерлік мұратын кемеміздің тұғырына ту етіп байлаған елміз» деген Елбасының ойын бүгін өз қиялыммен ұштастырып, осыны мен оқитын мектеп қалай түсініп жатыр деп толғандым. Иә, тұғырға байлаған туымыз елдік пен ерлік мұраты болса, тіл мерекесі қарсаңында жүргізілген іс-шаралар осыған қосқан зор үлесіміз дер едім. Еліміздің ертеңі - жас ұландардың жүрегінде мазмұнды өткен шаралардың ізі көпке дейін сақталары сөзсіз, 22 қыркүйек - Қазақстан халқы тілдері күніне орай мамандандырылған «Зерде» дарынды балалар мектебінде «Тіл - халықтың жаны» тақырыбымен апталық өтті. Апталықтың шымылдығын бастауыш сыныптың оқушылары ашты. Таңғы уақытта, үзіліс кезінде қазақ тілі, орыс тілі, ағылшын тілінде өлеңдер оқылды. Мектеп табалдырығынан аттаған ата-аналар, мұғалімдер мен жоғары сынып оқушыларына жұмбақ шешкізіп, жаңылтпаш қайталатып, мақал-мәтел сұрап, тығырыққа тіреп, мәре-сәре болды. Түстен кейінгі уақытта үш кезеңдік «Сөз маржаны» сайысы өтті. «Мықты болсаң, тауып көр», «Жүйрік болсаң, шауып көр», «Ойлы болсаң, ойлап көр» дейтін әр кезеңде әр сыныптың талпынысы, еңбегі, ізденісі байқалды. Сайыс қорытындысы бойынша 6 «А» сыныбы І орынға ие болып, мерейлері тасып жатса, намысты қолдан беріп алған 6 «Б» сыныбының оқушылары келесі сайысқа өздерін қайрап жатты. Бұл көрініс сырттан бақылаған маған “Ұлттың тілі — сол ұлттың жаны, жан-дүниесі. Ол жүректі соқтыртып тұрған қан тамыры сияқты. Егер қан тамыры жабылып қалса, жүрек те соғуын тоқтатпай ма?» деген Мұхтар Әуезовтің сөзін еріксіз есімізге түсіргендей болды. Қыркүйектің 16-да 5-cыныптар арасында өткен «Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар» сайысы да өз мәресінде жеткіншек ұрпақтың делебесін қоздырып, тілге деген құрмет пен жанашырлық сезімдерін шыңдай түсті. Мақал - сөздің мәйегі. Мақал–мәтелді кім көп біледі? Мақалды жалғастыру, сөзжұмбақ шешу сияқты топпен жұмыс өзара бағалау әдістерімен достық қарым-қатынасты дамыта түсті. Осы аптаның үшінші күнінде, 17 қыркүйек күні, мереке «У Самовара» атауымен орыс әдебиеті пәні бойынша жалғасын тапты. Іс-шараға 7-8-сынып оқушылары қатысты. 5 кезеңнің бесеуінде де оқушы-
лар шаршамай, тек алғырлық көрсетті. Атап айтатын болсақ, «Частушки», «Загадки» сайысында 8-сынып оқушылары белсенділік көрсетсе, «Пословицы-поговорки», «Перенеси бублик» және «Веселые художники» сайысында 7-сынып оқушылары ілгері шықты. Іс-шара барысында балалар тек жарысып қана қоймай, шайдың қашан пайда болғандығы мен қайда өндірілетіндігі жайында мол мәліметтер алды. Сайыс соңында жеңіске жеткен оқушыларға сыйлықтар мен тәттілер таратылды. 18 қыркүйек күні тіл апталығы аясында 9-10-сыныптар арасында «Полиглот» сайысы өтті. Әр сыныптан 3 оқушы қатысты. Сайыста қазақ, орыс және ағылшын тілі пәндерінен сұрақтар қойылып, 9-сынып оқушылары тарапынан дұрыс жауаптар берілді. Жалпы сайыстың «Бәйге» кезеңінде әр сыныпқа жеке-жеке 10 сұрақ қойылды. Келесі «7 жұмбақ» кезеңінде әр топқа қызықты сұрақтар қойылып, соңғы «Шешендік өнер» сайысында әр топтың шешендік қабілеттерін тексеріп, тіл байлықтарының қаншалықты екеніне көз жеткізді. Соңында қазылар осы іс-шара жөнінде өз ойларын білдіріп, сайыс қорытындысын жариялады. Қыркүйектің 19-да түскі үзіліс кезінде бастауыш сыныптар «Ертегілер елінде» тақырыбында қазақ, орыс, ағылшын тілінде ертегілер сахналады. Беттері балбұл жанған бүлдіршіндер ертегі әлеміне еніп, рахаттанып, ертегілер кейіпкерлеріне айналғандай көрінді. 3сынып оқушылары «Лиса и цыплята», 4-сынып оқушылары «Алдар көсе мен Қожа», «A radish» ертегілерін мазмұнға сай сахналады. 20 қыркүйек күні жоғары сынып оқушыларының арасында «Поэзия менімен егіз...» тақырыбында өткен кеш көрермендер жүрегінің төрінен ерекше орын алды. Өлең оқу шеберлері Абай, Мағжан, Махамбет, Мұқағали сынды ақындарымыздың өлеңдерін оқыса, мектебіміздің жас ақындары – Ақбота Жансұлтанова мен Еламан Төлеутайдың өз туындыларын оқуы жан тебірентіп, келешектерінен зор үміт күттіргендей болды. Осындай ұрпағы бар елде мемлекеттік тілдің маңдайын көлеңке шалуы мүмкін емес деген үміт бар. Аяулым Даниярова, Ақтоты Дулат, 10-сынып оқушылары
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
9
Отарқа
Экологиялық акция
Достық үйіндегі мереке 18 қыркүйекте Екібастұз қаласы әкімдігінің мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің ұйымдастыруымен Достық үйінде «Мемлекеттік тіл білгірлері» атты сайыс өтті. Аталмыш сайысқа қаланың және өңірдің түрлі мекемелерінен 10 өзге ұлт өкілі қатысты. Қатысушылардың басым бөлігі ұлттық костюмде болды. Сайыс 3 кезеңнен тұрды. Сайыскерлер өздерін слайдтар арқылы таныстырған бірінші кезеңде ұлты орыс Сергей Ларцев, әзірбайжан Аслан Аппасов және украин Мария Павленко қазақша таза сөйлеуімен cуырылып алға шықты. 2-кезең шарты бойынша классик ақындар шығармашылығынан жатқа өлең оқу, 3-кезеңде өнер көрсету керек болды. Бұл екі кезеңде жоғарыда аталған сайыскерлер тағы да көрермендерді тәнті етті. Сергей Ларцев «Қара жорға» биін тамаша билеп беріп, Аслан Аппасов әзербайжан ұлттық аспабын шебер меңгергендігін көрсетті. Мария Павленко, Светлана Опец, Елена Комашевская сынды сайыскерлер әнді қазақ тілінде әдемі орындауларымен бүкіл залды риза қылды. Әсіресе, Роза Рымбаеваның «Туған жерім» әні тыңдарманға қатты әсер етті. Сайыс барысында шашу да шашылды, асық та ойналды. Қазылар алқасы ІІІ орынды Мария Павленко, Светлана Опец, Елена Комашевскаяға беруді ұйғарды. ІІ орынды Аслан Аппасов иеленсе, І орынды Сергей Ларцев жеңіп алды. Екібастұз қаласы әкімдігінің мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің маманы Торғын Апаковаға осындай мереке ұйымдастырғаны үшін ризашылығымызды білдіреміз. Осы шараға көрермен ретінде барған ИнЕУ Екібастұз колледжінің құқықтану бөлімінің ҚТ-214 тобы студенттерінің көңілдері көтеріліп, шарадан рухани ләззат алып шықты. А.Абдраимова, ИнЕУ Екібастұз колледжінің оқытушысы
Екібастұздықтар да үлес қосты Г.ҚУАТҚЫЗЫ Биыл көктемде республика бойынша алғаш рет «Ұлттық орман отырғызу күні» акциясы өткізілді. ҚР Үкіметінің қолдауымен, «Тұрақты даму» Жер қорының басшылығымен өткен шара аясында ел аумағында 600 мыңнан аса ағаш көшеттері отырғызылған. Ортақ шараға біздің қаламыз да үлесін қосты. Акцияның екінші легі қыркүйек айы деп жарияланған болатын.
Депутаттар ҚІІБ бөлімшелерін аралады Кенже ҚУАТ Қалалық мәслихат депутаттары әмбебап жол-патрульдік қызметкерлері тарапынан азаматтардың құқығының сақталуын тексеру мақсатында ҚІІБ бөлімшелерін аралады. Осылайша халық қалаулылары ішкі істер басқармасының кезекшілік бөліміне, М.Әуезов көшесінде («Уақ» сауда үйінің қасы) орналасқан стационарлық полиция бекетіне, Ломоносов көшесіндегі арнайы оқшаулау орнына барды. Ондағы жұмыстарға баға беріп, азаматтардың ойын тыңдады.
М.Қуантай «Сөз мерген» сайысының жеңімпазы атанды. 8-11 сыныптарға қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімдері Б.Базилова мен Г.Қабенова «Бір ел-бір кітап» акциясы аясында С.Мұратбековтың «Жусан иісі» шығармасына арналған әдеби кеш өткізді. Кешке кітапханашы М.Татыбаева акцияға бұл кітаптың қалай түскені жайында баяндап берді, биолог Г.Солтаналина жусан өсімдігінің биологиялық ерекшеліктерін атап өтті. 9-сыныптың оқушылары Ғ.Ақтай, Ж.Абдығапаров, Ә.Шарапат шығарма ішіндегі образдарға ене отырып, Аянның бейнесін сомдады. Кеш соңында оқушыларға викториналық сұрақтар қойылып, көп ұпай жинаған оқушыларды мақтау қағаздарымен марапаттады. Ардақ Бозғоева
Бүгінде қала көшелерінде жаяу патрульдік кезекшілік автопатрульдермен қатар атқарылады. Қаланың әр жерінде орналасқан 4 стационарлық бекет қылмыс пен бұзақылықтың алдын алуға үлес қосуда. Бекеттерде бейнебақылаулар қойылып, Ішкі істер министрлігінің республикалық базасы орнатылған. Ауылдардағы «Сақшы-сарбаз» деп аталатын қоғамдық жасақшылар саны бүгінгі таңда 121 адамға жетті.
«Жолдағы қабылдау»
№26 гимназия-мектебінде тілдер айлығы аясында ағылшын тілінен 6 «А» мен 6 «Ә» сыныптары арасында «In search of treasure» (Асыл қазыналарды іздеу барысында) атты сайыс өткізілді. Аталмыш шарада екі топтың оқушылары өз білімдерін жоғары деңгейде көрсете білді. Оқушылардың ағылшын тілін үйренуге құштарлығын аңғардық. Жүлделі І орынды 6 «Ә» сыныбының «Odessa Pirates» тобы иеленді, ІІ орынды 6 «А» сыныбының «Gold Pirates» тобы иеленді. Өзін қазақстандықпын деген осы елдің қай азаматы болса да, тіл мәселесінен қалыс қалмауы керек. Анар Смағұлова, Әйгерім Омарова, №26 гимназия-мектебінің ағылшын тілі мұғалімдері
Ақкөл ауылдық мектебінде Тілдер айлығына арналған шаралар өте тартымды да мазмұнды өтті. Барлық сыныптар тіл мерекесіне арналған «Тілім менің - тірлігімнің айғағы» тақырыбында ашық сынып сағаттарын өткізді. Бастауыш сыныптарда «Тіл -елімнің тірегі» ертеңгілігі өтті. Интернат аясында «Ана тілім асыл қазынам» тақырыбындағы сайысты тәрбиеші Д.Арымбеков өте тартымды өткізді. Екі топтан құралған «Озаттар» мен «Алғырлар» тобы ағайларының дайындаған бес кезеңінде де өз білімдері мен өнерлерін көрсете білді. 5-7-сыныптар арасында «Сөз мерген» интеллектуалды сайысы өтті. Сайыскерлер «Жүйрік болсаң, озып көр» бөлімінде берілген сөздерден нақыл сөздер құрады. Өз білімімен сайыскерлерден оқ бойы озып шыққан 7-сынып оқушысы
кісідей атсалысып, мекеме маңында көгалдандыру жұмысын жүргіздік,-дейді кәсіпорын қызметкері Разия Фатиханқызы. –Жиырма алты емен ағашын отырғыздық. Көгалдандыру шараларынан тыс қалмайтын «Промсервис Отан» ЖШС-і жұмысшылары осы жолы 240 түп ағаш отырғызды. Ағаш көшеттері «Флора» шаруа қожалығы мен саяжай қоғамдарынан алынды.
Акция
Үштұғырлы тіл – уақыт талабы
Тіл - елімнің тірегі
Екібастұздықтар бұл жолы да белсенділік көрсетті. 18-21 қыркүйек аралығында өткен экологиялық акция барысында қаламызда тоғыз жүзден аса көшет отырғызылды. Акцияға мемлекеттік органдар мен қоғамдық ұйымдар, жалпы саны елу шақты кәсіпорын, 2000-нан аса адам қатысқан. «Қуатбасқармасы» ЖШС-інен бұл шараға 50 адам тартылыпты. -Экологиялық акцияға бір
Кенже ҚУАТ Құқық қорғау органдарындағы жемқорлық пен құқықбұзушылықтың алдын алу, полиция қызметкеріне деген сенімді күшейту мақсатында «Нұр Отан» партиясы мен ішкі істер органы қызметкерлері бірігіп «Жолдағы қабылдау» акциясын өткізді. «Өнер» ҚМО жанындағы полицияның стационарлық бекетінде «Нұр Отан» партиясының өкілі Ш.Базарбаева жүргізушілер арасында сауалнама жүргізіп,
олардың шағымдарын тыңдады. Сауалнамада көлік жүргізушілері жол қозғалысын реттеу жұмысын қалай бағалайтыны, жолдағы жемқорлық, қала жолдарының қазіргі жайы туралы сұрақтар бар. Бекетке келген жүргізушілердің куәліктері бірегей мәліметтер базасынан тексерілді. Ортақ базадан олардың қай жылы неше рет айып тартқанын білуге болады. Жомарт Бекталеевтің Тараз қаласынан келгеніне көп бола қоймапты. -Жастықпен жол ережесін бұзғаным бар. Қазір жолда өте сақпын,- дейді ол. Берік есімді жүргізуші де жолдағы тәртіпті бұзбайтынын айтады. Десе де ол тек бір жылдың ішінде 3 рет айыппұл тартып үлгерген. Шара нәтижесінде стацио-
нарлық бекеттегі қабылдауға 17 адам қатыстырылып, сауалнамаға жауап берді. -Жүргізушілер қазіргі ахуалды жақсы деп бағалады. Ешқандай арыз-шағым болған жоқ,-дейді партия өкілі Шолпан Қиманқызы. «Жолдағы қабылдау» жылына 2-3 рет жоспарлы түрде ұйымдастырылып жүр. Бұдан кейінгі шара қараша айына межеленіп отыр. Жалпы, мұндай шараның жұртты алдын ала хабарландырып өткізілгені дұрыс сияқты. Жүргізуші ғана емес, жаяу жүргінші де келіп, шағымын айта алса. Көшедегі көлікті тоқтатпай-ақ, көліктегілер шақырусыз өзі келіп, сауалнамаға қатысуға тілек білдірсе. Әйтпесе, бекетте БАҚ өкілдері мен полиция қызметкерлерінің ортасында тұрған жүргізушінің сауалнамаға шын ниетімен жауап беруге ықыласы болды деу қиын.
10 Отарқа
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Саңлақ
Намысы найзағайдың жасынындай Кейде кездейсоқ жайт адам өміріне бағдар береді. Былтырғы жылы Дәурен іссапармен Қостанай қаласына барды. Жолдас жігіттердің бірі «Осында самбодан ардагерлер арасында ел чемпионаты өтіп жатыр. Бағыңды сынап көрсейші», - деді әңгіме үстінде қолқалап. Қашанда бабында жүретін Дәурен «тәуекел» деп бел буды да, ертеңінде кілемге шықты. Сөйтіп, қайратты жігіт қарсылас шақ келтірмей, чемпион атанды. Сол жолы ол ақтөбелік атақты палуан Байраммен танысты.
Байрақты бәсекеде бәс күшті
Ж.Сәдуақас - Байқаймын шебер күреседі екенсің. Ардагерлер арасындағы әлем чемпионатына қатыссайшы. Ол да бір ер жігіт үшін елдің атын шығарар бәсеке,деді қызықтырып. Ақиқатын айтса, Дәурен мұндай біріншіліктердің өтіп тұратынынан хабарсыз еді. «Несі бар, көрсем көрейін» деп ойлады палуан. Екібастұзға оралған соң жаттығуға кірісіп кетті. Күз түскенде Біріккен Араб әмірліктері еліне жолға жиналды. Қазақстаннан барған палуандар арасында әлгі Байрам да бар. Айтпақшы екеуі бір салмақ дәрежесінде. Дәурен жартылай финалға дейін еркін жетті де, финалға шығу үшін ағылшын палуанымен татамиге шықты. Бұл жолы жеңіс жат жерлік дзюдошыға бұйырды. Негізі жекпе-жек тең дәрежеде өткен еді, тіпті Дәурен «ұттым» деп те ойлаған, бірақ төрешілер басқаша ұйғарды. Ең қызығы осыдан кейін болды. Үшінші орын үшін өткен жекпе-жекте қазақстандық екі дзюдошы: Байрам мен Дәурен кездесті. Кездесу алдында Байрам: «Енді не істейміз?» деді қипақтап. «Медаль - біреу. Екіге жаруға келмейді. Кім жеңсе, соныкі», - деді Дәурен жолдасына әзіл-шыны аралас. Қола медаль екібастұздық палуанға бұйырып тұр екен, ол татамиде өзінің басымдығын дәлелдеді. Бір айта кететін жай, ардагерлер арасында 30 жастан бастап күресуге болады. Әр бес жас аралығындағы палуандар топқа бөлініп белдеседі. Біздің елімізден жасы жетпістен асып кеткен оралдық дзюдошылар татамиге шықты. Ал Жапониядан сексеннен асқан қарт дзюдошылар да келіпті. Жергілікті қауым да, чемпионатты ұйымдастырушылар да оларға ерекше құрмет көрсетіп, жеңгенін де, жеңілгенін де марапаттады. Елге қайтып оралған соң Дәурен көрген-білгенін палуан жігіттерге айтып еді, күресуді доғарған Серік Саттаров тың көзі оттай жанды. Сөйтіп, былтырдан бері екеуі бірге жаттығып жүр. Екібастұзда өткен «Қазақстан барысы» жобасының іріктеу турниріне, облыстық спартакиадаға қатысты. Жүлдесіз қалған жоқ. Енді Испанияның Малага қаласында болатын ардагерлер арасындағы әлем чемпионатына әзірлік үстінде. - Аптасына екі рет күрес залында жаттығамыз. Бес километрге жүгіреміз. Жаттығу жеңіл емес, бірақ тер төкпей нәтиже болмайды. Серік ағаның жасы қырық алтыда, соған қарамастан жігерлі, намысқой. Жалпы, палуанға мінез керек, әйтпесе дым өнбейді. Содан соң спорттық режимді сақтап, жаттығудан қол үзбей, әрдайым бабын ұстай білуі керек. Осында салмағы жүз келінің үстінде, бойшаң жас палуандар бар. Кілем үстінде ұстаса кетсең, денесі болбыр, біраздан соң алқынып қалады. Бапкер Тоқтар Қосбармақов: «Палуан қасқыр
мінезді болуы тиіс. Көзің жанып, қолың ұстаған жерінен ажырамай, қарысып қалсын», - деп қайраушы еді. Біздің қазіргі жас палуандарға осындай мінез, қайрат жетіспей жатады. Атақты дала көкжалы Мәди: «Жамбасың жерге тисе де, жүрегің жерге тимесін» депті. Кілемге шығарда біреудің атақ-даңқынан әсте қаймығуға болмайды, өйтсең, белдеспей жатып-ақ ұтыласың, - дейді күрес жайында сағаттап айтуға жалықпайтын Дәурен қыза-қыза сөйлеп. Жаратушы иеміз шыр етіп дүниеге келген әр балаға қабілет береді. 1977 жылдың 19 маусымында Шарбақты ауданы Арбиген ауылында туған бала Дәуренді
өткелі жатыр. Жүр, күресіп қайтасың», деп, көлігіне мінгізіп алады. Тойда сонау Қарағанды, Семей жақтан әлді палуандар жиналған екен. Бұла күші бұлқынған Дәурен ерекше қайрат көрсетіп, түйе палуан атанып, жүлдеге жылқы мінеді. -Әлгі жылқыны «Не істейміз?» деп әрі-сәрі болып тұрғанда қасымызға бір оралман ағай келіп саудаласа кетті. Ақыры тайды соған беріп, күзде орнына қара мал алдық. Кейін естідік, сол тай ат болғанда иесі жаратып бәйгеге қосыпты да, жеңіл көлік жеңіп алыпты,-деп күледі сол бір оқиғаны еске түсіріп Дәурен палуан. Биыл жаз отыз жеті жасқа толған Дәу-
Ж. Жәлелұлы
тумысынан күрес үшін жаралған десек болады. Әйтпесе, әңгімесіне қарағанда дендеп күреспен шұғылданып көрмепті. Рас, қазақ күресінің әліппесін бала күнінде ауылда бапкер Тоқтар Қосбармақовтан үйренеді. 1994 жылы әкесі Қайролла мен анасы Рыскен Екібастұз қаласына қоныс аударады. Семей қаласындағы мотоатқыштар девизиясында әскери борышын өтеп жүргенде жас жігіт спорттан қол үзбей, әскери округ біріншілігінде қазақ күресінен бірінші орынды жеңіп алады. Сол жолы генерал-майор Мартыновтың көзіне түсіп, он күн демалыс беріліп, үйіне келіп кетеді. Әскерден келген соң тиіп-қашып спорт залға барып жүреді. Жаттықтырушы Абай Кубесовтан тәлім алып, палуан жігіттердің арасына түседі. Сол тұста Дәуреннің мықты палуан екенін бәрі мойындайды. Айтпақшы, бірде бапкері келіп «Ескелдіде Мәшһүр Жүсіп тойы
реннің сымбатына көз сүйсінеді. Бойында бір қырым артық ет жоқ, бұлшық еті темірдей қатты, білегінің қуаты сыртқа теуіп тұр. Бозкілемге шыққанда сабырлы, жинақы, өзіне сенімді. Ағалық жасқа жеткен ол ізін басқан інілеріне білгенін үйретіп, ақыл-кеңесін әрдайым беріп жүреді. «Екібастұз ГРЭС-2» станциясында жүргізуші болып жұмыс істейтін ол бос уақытын бозкілем үстінде өткізуді әлі де хош көреді. Айтпақшы, қыркүйек айының соңын ала Испанияның Малага қаласына жол түскелі отыр. Еуропадағы ежелгі елде ардагер палуандар арасында кезекті әлем чемпионаты жалауын көтермекші. Үйдегі жары Әлия, екі қызы Айсана мен Айша жеңіспен қайтуын тілеп, жақсы хабар күтеді. Бойын қазақтың рухы кернеген, намысы найзағайдың жасынындай Дәурен олжалы оралуы тиіс. Өйткені Мұқыш шалдың немересіне жеңілуден жеңу жеңіл!
Спортсүйер қауымның назары қазір Оңтүстік Кореяның Инчхон қаласына ауып тұр. 19 қыркүйек күні мұнда ХҮІІ жазғы Азия ойындары жалауын желбіретті. Қазақ спортшылары да байрақты бәсекеге сақадай сай әзірлікпен келді. Отандастарымыз жалпы командалық есепте төртінші орынға табан тіреуді мақсат етіп отыр. Мамандардың болжауынша, бұл үшін кемінде 26 алтын медаль олжалау керек. Жалпы, Азия ойындары спорттың 50 түрі бойынша өтіп, 437 медаль сарапқа салынады. Қазақстаннан 400-ден астам спортшы спорттың 39 түрінен бақ сынайды. Ал Инчхонға Азияның 45 елінен сайыпқырандар жиналатынын ескерсек, жүлделер үшін бәстің күшті болары анық. Осы орайда біз спорттың қай түрлерінен бәсекеге қабілеттіміз деген сұрақ туындайды. Спорттың жілік майын шаққан мамандар сөзіне жүгінсек, бокс, ауыр атлетика, жеңіл атлетика және байдарка мен каноэда жүзуден мықтылар қатарынан табылуға тиіспіз. Сонымен бірге дзюдошылар мен палуандар да қарап қалмасы белгілі еді. Жорамал жасау, әрине, жақсы. Алайда, ең бастысы - нәтиже. Ол ұзақ күттірген жоқ. Сонымен... Қазақстан қоржынына бірінші алтын медальді штанга көтеруші Маргарита Елисеева салды. Ол ең жеңіл 48 келі салмақ дәрежесінде чемпион атанды. Ал әйгілі Зульфия Чиншанло Азия ойындарында күміс медальді қанағат тұтты. Инчхонда біздің дзюдошылар шеберлігімен танылып, жанкүйерді қуанышқа бөледі. 60 келі салмақта Елдос Сметов чемпиондық тұғырға көтерілді. Ол финалда әлем чемпионы, монғол дзюдошысы Ганбат Голдбааторды таза жеңді. Сонымен бірге Максим Раков күміс медаль, Азамат Мұқанов пен Ленария Мингазова, Мариан Урдабаева қола медальді олжалады. Осылайша, жазғы Азия ойындары біздің отандастарымыз үшін сәтті басталды десек болады.
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Отарқа
11
Бұл Құрбан Құрбан шалудың маңыздылығы айт бұрынғы айттан өзгерек... Биыл Құрбан айт мерекесі жылдағыдан ерекше ұлттық нақышта өткізіліп, тұңғыш рет рухани кеш ұйымдастырылмақ. Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы ұлық, мерейлі, мейірім мерекесі – Құрбан айтты ұлттық нақышпен, жан-жақты дайындықпен өткізуді жоспарлап отыр. Бас мүфти Ержан қажы Малғажыұлының бастамасымен облыс, аудан орталықтары мен қалалардағы мешіт аулаларында кийз үйлер тігіліп, мүмкіндігі шектеулі жандар үшін арнайы дастархан жайылады. Қазақтың ұлттық спорт түрлерінен (арқан тартыс, қазақша күрес, гір тасын көтеру, асық ойыны, белтемірге тартылу, т.б.) сайыстар өткізіледі. Сондай-ақ, мешіт ауласында балаларға арналған арнайы ойын алаңдары жұмыс істемек. Республика бойынша жетім бүлдіршіндер мен мүгедектерге мерекелік бағдарламалар әзірленуде. Өз тілшімізден.
Құрбан «жақындау» деген мағына береді, негізгі түбірі «қарибун» сөзінен алынған. Алла Тағаланың ризашылығына жақындау ниетімен оның әмірлеріне бойұсыну арқылы орындалған құрбандық ақыретте үлкен кешіріммен сый-сияпаттарға кенелтеді. Қасиетті Құран кәрімде Құрбан: «Олардың (құрбан малдарының) еттері де, қандары да Алла Тағалаға жетпейді. Бірақ оған сендердің тақуалықтарың жетеді» деп айтылады. Құрбан шалу – Ибраһим пайғамбарымыздан жалғасып келе жатқан сүннет. Ибраһим (ғ.с.) Алла Тағалаға берген сөзінде тұрып, бауыр еті баласы Исмайлды әлемдердің Раббысы Алланың жолында пида ете алатындығын паш етіп, қиын сынақтан өткен еді. Міне, бұл құрбан шалу - сол бір ғибратты оқиғаның көрінісі. Пайғамбарымыз (ғ.с.) хадисінде: «Сахабалар: - Уа Алланың елшісі, құрбандық деген не? –деп сұрақ қойды. - Құрбандық – сендердің Ибраһим (ғ.с.) бабаларыңның сүннеті –деді. Одан бізге қандай сауап бар? - Шалған құрбандықтарыңның әрбір тал қылшығы үшін сауап аласыңдар. - Қойдың жүнінен ше? - Оның әрбір тал қылшығына да сауап бар», - деген бар. Ханафи мазхабында құрбан айтта құрбан шалу уәжіп шамасы жеткендерге уәжіптігінің дәлелі Алла Тағала Құран кәрімнің Кәусәр сүресінде: «Раббың үшін намаз оқы және құрбан шал». - деп пайғамбарымызға әмір етіп парыз қылды. Ендеше үмметтері - біздерге уәжіп
құрбан айтта шамасы келгендерге құрбан шалу. Пайғамбарымыз бір хадисінде: «Кімде-кім шамасы жетіп мүмкіншілігі бола тұра құрбан шалмаса, біздің намаз оқитын жерімізге жақындамасын», - деп бұйырған. Құрбан шалудың уақыты құрбан айттың бірінші күні айт намазын оқығаннан басталып, айттың үшінші күні ақшамға аз уақыт қалғанға дейін жалғасады. Әр түрлі себептермен үзірлі болып құрбан айт намазына қатыса алмаған адам айт намазы оқылып болған уақыттан кейін құрбандықты шалады, онан бұрын шалуға болмайды, ол құрбандығы жарамайды, ол жай садақа болып қалады, қайтадан шалу керек. Осылай дұрыс болуының дәлелі, Бәрә ибну Азибтің риуаяты бойынша: «Пайғамбар (ғ.с.) біздің бұл күнде алғашқы жасайтын ісіміз намаз оқу, сосын қайтып келіп, құрбандығымызды шалу. Кім осылай істесе біздің сүннетімізге ергені, ал кімде-кім айт намазынан бұрын құрбан шалса, ол құрбандығының еті отбасына берген жай садақасы сияқты болады, кімде-кім айт намазынан бұрын шалса, құрбандықты қайта шалсын», - деп ескерткен». Біздің арамызда шариғатта міндет етілмеген істерді істеп өзімізге салт қылып алған ісіміз бар, оны «шектік» дейді немесе «өлінің шегі», «тірінің шегі» деп бөліп алғанбыз. Ол құрбан айттан бір күн бұрын болатын күн, дінімізде ол күнді арафа күні дейді. Осы күні қажылыққа барғандар Арафат алаңында таңнан күн батқанға дейін тұ-
Екібастұз қаласы үшін 2014 жылдың қазан айына арналған намаз кестесі
рып дұға етеді, ал қажылыққа бармағандар осы күні ораза ұстаса, үлкен сауапқа ие болады. Тірі адамдар атынан шалынатын құрбан, өлген адамдар атынан шалынатын құрбан екеуі де құрбан айтта шалынады, оған дәлел пайғамбар (ғ.с) қайтыс болғаннан кейін хазрет Али (р.а.) екі құрбандық шалған, біреуін өз атынан, біреуін Пайғамбарымыз (ғ.с.) атынан шалған. Пайғамбар (ғ.с.) өзі тірі кезінде екі құрбандық шалған: біреуін өз атынан, екіншісін үмметтері атынан. Пайғамбар (ғ.с.): «Соқыр, ақсақ және арық мал құрбандыққа жарамайды», - деген. Ханафи мазхабында: бір көзі соқыр, сойылатын жерге жете алмайтын дәрежедегі әлсіз, құлағы немесе құйрығы тумадан жоқ немесе басым бөлігі кесілген, тістерінің көбі түсіп қалған, емшектерінің басы жұлынып қалған, бір мүйізі немесе екеуі де түбі-нен сынған - осындай кемшіліктері болса - құрбандыққа жарамайтыны айтылған. «Құрбандыққа шалынған малдың етін өздерің жеңдер және кедей міскіндерге беріңдер», - деп бұйырды Алла Тағала құранда хаж сүресінің 28ші аятында. Құрбан айттан бір күн бұрын Арафа күні таң намазының парызын оқығаннан бастап құрбан айттың 4 -ші күні екінті намазын оқып аяқтағанға дейін әр 5 уақыт намаздың парызын оқып сәлем бергеннен кейін артынан «тәкбір ташриқ» айту уәжіп болып есептеледі. Тәкбір ташриқ сөзі: Аллаһу акбару, Аллаһу акбар, Лә илаһа иллаллаһу, Аллаһу акбару, Ал-
лаһу акбар, уа лиллаһил хамд. Құрбан айт - Ислам дініндегі ең үлкен мерекелердің бірі. Барша мұсылмандардың Алла Тағалаға мақтау мен мадақ, пайғамбарымызға (ғ.с.) салауат айтып, жүздері қуанышқа толы дауыспен тәкбір ташриқ айтып жамағат болып мешіттерге жиналатын сауапты күн. Құрбан айттың қай уақыттан тойлана бастағанына келер болсақ, Абу Дауд Анас ибн Мәліктен риуаят болған: «Расулуллаһ (ғ.с.) Мединаға келгенде қаладағы тұрғындардың ойнап күлетін екі мейрамы болған, Пайғамбар (ғ.с.): «Бұл қандай мейрам?» деп сұрады. Олар – «Я Расулуллаһ, біздің жаһилет заманында (яғни ислам дінінен бұрын) ойнап күлетін мейрамымыз еді», - деп жауап береді. Содан кейін Пайғамбар (ғ.с.): «Шындығында Алла Тағала бұл екі мейрамды одан да жақсы екі мейрамға ауыстырды, ол ораза айты мен құрбан айты», - деді. Айт күндері мұсылмандардың істейтін әдепті істері: Алланы көп зікір ету, ғұсыл алу, жақсы иіс әтір жағу, таза киімдерін кию, айт түндері көп дұға жасау, айт намазына барғанда бір көшемен, намаздан қайтқанда басқа көшемен қайту, атаанасына барып сәлем беру, бір-бірін айтпен құттықтау, ата бабаларын еске алып дұға жасау, садақа беру. Екібастұз қалалық мешітінде айт намазы: 4 қазан, таңғы сағат 7:50-де оқылады. Әмин. Хайролла Әбілдабекұлы, Екібастұз қалалық мешітінің найб имамы
Сұраңыз, жауап береміз
Күндер
Таң нам. кіруі
Мешітте оқылуы
Күннің шығуы
Бесін намаз. кіруі
Бесін намазы
Екінті намазы
Ақшам намазы
Құптан намазы
1
5.02
5.53
6.59
13.00
13.20
16.36
18.40
20.14
2
5.04
5.55
7.00
13.00
13.20
16.34
18.37
20.12
3
5.06
5.57
7.02
13.00
13.30
16.32
18.35
20.10
4
5.08
5.59
7.04
13.00
13.20
16.30
18.33
20.07
5
5.10
6.00
7.05
13.00
13.20
16.28
18.31
20.05
6
5.11
6.02
7.07
13.00
13.20
16.26
18.28
20.03
7
5.13
6.04
7.09
13.00
13.20
16.24
18.26
20.00
8
5.15
6.05
7.10
13.00
13.20
16.22
18.24
19.58
9
5.17
6.07
7.12
13.00
13.20
16.20
18.22
19.56
10
5.18
6.09
7.14
13.00
13.30
16.18
18.19
19.53
11
5.20
6.11
7.15
13.00
13.20
16.16
18.17
19.51
12
5.22
6.12
7.17
13.00
13.20
16.14
18.15
19.49
13
5.24
6.14
7.19
13.00
13.20
16.12
18.13
19.47
14
5.25
6.16
7.20
13.00
13.20
16.10
18.11
19.44
15
5.27
6.17
7.22
13.00
13.20
16.08
18.08
19.42
16
5.27
6.17
7.24
13.00
13.20
16.08
18.06
19.40
17
5.30
6.21
7.25
13.00
13.30
16.04
18.04
19.38
18
5.32
6.23
7.27
13.00
13.20
16.02
18.02
19.36
19
5.34
6.25
7.29
13.00
13.20
16.00
18.00
19.34
20
5.35
6.26
7.31
13.00
13.20
15.58
17.58
19.31 19.29
21
5.37
6.28
7.32
13.00
13.20
15.56
17.56
22
5.39
6.30
7.34
13.00
13.20
15.54
17.54
19.27
23
5.40
6.32
7.36
13.00
13.20
15.52
17.52
19.25
24
5.42
6.33
7.38
13.00
13.30
15.50
17.50
19.23
25
5.44
6.35
7.39
13.00
13.20
15.48
17.48
19.21
26
5.45
6.37
7.41
13.00
13.20
15.46
17.46
19.19
27
5.47
6.39
7.43
13.00
13.20
15.45
17.44
19.17
28
5.49
6.41
7.45
13.00
13.20
15.43
17.42
19.15 19.13
29
5.50
6.42
7.46
13.00
13.20
15.41
17.40
30
5.52
6.44
7.48
13.00
13.20
15.39
17.38
19.11
31
5.52
6.44
7.50
13.00
13.30
15.39
17.36
19.09
Құрбанға шалынған малдың терісін сатуға бола ма?
Құрбанға шалынған малдың терісін садақа етіп берген абзал. Өңдеп, үй қажеттілігіне де қолданса болады. Себебі етін жеуге рұқсат етілген малдың терісін қолдануға да рұқсат болуы заңды. Оның үстіне, Айша анамыз құрбанға шалынған малдың терісінен мүтара (сиқа- )ءاقِسжасап қолданатыны деректерде келген. Бірақ оны (құрбан терісін) ақшаға сату – мәкрүһ. Өйткені Пайғамбарымыз (с.а.у): «Кім құрбанының терісін сатса, шалған құрбаны жоққа есеп», – деп, теріні сатпауды баса айтқан. Дегенмен, түскен ақшаны садақа ету мақсатында теріні сатуына болады.
Садақа «құрбан орнына» жүре ме? Құрбан шалудың шарты – малды бауыздап, қан ағызуында. Бұл дегеніміз – құрбандық болып есептелуі үшін міндетті түрде айт күндері мал сойылуы керек деген сөз, малдың орнына оның ақшасын садақа етіп тарату арқылы міндетінен құтыла алмайды. Бұл пәтуа құрбан шалуға міндетті болған бақуатты кісілерге арналған. Ал сауап алғысы келген тұрмысы нашар кісінің – өз ықтиярында. Дегенмен, жылына бір рет келетін Құрбан айт мейрамында садақа етіп бергеннен гөрі құрбандық шалғаны дұрыс. Өйткені құрбандыққа шалынған малдың әрбір қылшығы үшін сауап жазылатындығы хадистерде айтылған.
Құрбандықты өзге біреуге шалдыруға бола ма? Құрбандық шалуы уәжіп кісі басқа бір адамды тікелей болмаса, телефон немесе хат жолдау арқылы өзінің орнына өкіл ретінде құрбан шалуы үшін тағайындай алады. Сондықтан туыстарыңыздың біріне айтып, құрбан малын бауыздата аласыз. Және ол құрбандықты сіз шалған болып есептелесіз. Пайғамбарымыздың да қасапшыларға құрбан шалдырғандығы хадистерде айтылған. Muslim.kz сайтынан алынды
12
Отарқа
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Торайғыр би қайда жерленген? Ана бір жылы «Қызылтау - құтты мекен, киелі аймақ» атты кітабымызды дайындау барысында қазіргі Ақмола облысының құрамына кіретін (бұрынғы Көкшетау облысының аумағы) Еңбекшілдер ауданын аралауға тура келді. Оған себеп - ХVІІІ ғасырдың екінші жартысынан ХІХ ғасырдың ортасына дейін бұл өңір Сүйіндік елдерінің, оның ішінде Айдабол, Қаржас руларының жайлауы болған. Аталмыш аймақтағы көптеген топонимдер осы күнге дейін екі рудың белгілі адамдарының аттарымен байланысты аталады. Мысалы, Итемген-Мамайдың көлі, Айдабол көлі, Торайғыр тауы деген секілді. БаянаулаҚызылтауды жайлаған ел жазғытұрым Көкшені бетке алып қаптай көшкенде, Күлік ауылдары Сілетіден сәл асып барып қана тоқтаса, Айдабол мен Қаржас Сілетіні көктей өтіп, одан әрі тағы да 100 шақырымдай жүріп, бүгінгі Итемген-Мамайдың көлінен өтіп (Итемген - Шоң бидің баласы), Төлектің Тасшалқары, Қойсоғым, Бөдене, Қызқұлаған, Сексеннің қыстауы деген жерлерге дейін барып, Атығай ауылдарымен қанаттас қонады екен. Одан әрі Жанботаның биігі, Сарының Ақшоқысы, Шиелі бет болып, Көкшенің қарағайлы қалың биігі басталады. Біздің әңгімеміз осы төңіректе жерленген Айдабол Торайғыр би Едігеұлы жайлы болмақ. Ол кісінің зираты Көкшетау жағында дегенді бұрын да құлағымыз шалатын. Көкшеге жол түскен 2010 жылғы сапарымызда Торайғыр бабамыздың жатқан жері жайлы деректер сұрастыра жүрдік. Сол өңірді бірер күн аралағасын, Торайғыр бидің зираты Мәдениет ауылының жанында деген дерек айтты бір адам. Сөйтіп, ат басын Мәдениетке тіреп, сол жердегі көнекөз қария Дулат Әбдірашұлы деген кісіге кіріп сәлем бердік. Амандасып, жөн сұрасқасын, менің не шаруамен жүргенімді білген Дулат ақсақал: -Е, балам, сен тура келген екенсің, бабаң мына жерде, ауылдың іргесінде, Торайғыр биігінің басында жатыр. Қазір апарып көрсетем,-деді тура менің келетінімді күтіп отырған кісіше. Мен әлі де болса дүдамалдау оймен: «Аға, бұл қай заманнан қалған әңгіме, дерегі бар ма, өзіңіз кімнен естіп едіңіз?»-деп сұрадым. -Қарағым, менің жасым сексен алты асып, сексен жетіге кетіп барады. Бұл әңгімені сонау соғыстың алдында, біздің бала күнімізде: «Ана төбенің басында Сүйіндік елінің Торайғыр деген биі жатыр, әкесінің аты Едіге екен» деп үлкендер айтып отыратын. Әйтпесе мен ойдан шығарып отыр дейсің бе, айналайын,-деді ақсақал менің сеніңкіремей отырғанымды байқап. Сөз барысында байқағаным, Дулат ақсақал кезінде Ұлы Отан соғысына қатысып, ол жақтан аман-сау оралып, кейін колхоз басқарып, елге қадір-құрметі биік болған кісі көрінеді. Және сол өңірдің өткен-кеткен тарихына жетік, түйгені мол, ескі әңгімелерді де жадына сақтап қалған қазыналы қария екен. Ауылдың іргесіндегі Торайғыр бабамыз жатқан биіктің басына шығып, дұға қайырдық. Бір таңғаларлығы, Жанботаның биігі, Сарының Ақшоқысы секілді асқаралы биіктермен қанаттас жатқан осы бір кішіректеу төбе сол көне заманнан бері өзінің атауын жоғалтпай, «Торайғырдың тауы» болып қалыпты. Сөйтіп, осы әңгімені елге келген соң, біраз азаматтарға айтып, алыстау жерден топырақ бұйырған бабамыздың басына бір тас белгі апарып қоялық деген ұсыныс айтқам. Бірақ кейбір азаматтар «Торайғыр би ол жерде емес, Түркістанда жерленген, ал Мәдениеттегі Торайғыр тауы бидің аманаттап қойылған жері» деген дәлел айтты. Оған себеп Мәшһүр Жүсіп Көпейұлының 2007 жылы басылып шыққан 13 томдығының 6-томындағы мына бір әңгіме: «...Шоң өлді. Өлерінде өсиет қылды: «Балалар, Торайғыр мен екеуміздің құдайға берген уағдамыз бар еді. Бұл һәм кешікпей
менің артымнан келер. Мені аманат қып қойыңдар, екеумізді хазіретке бірге алып барыңдар!»-депті. ...Сілетінің бойына аманат қылып қойдырған екен. Ел Баянауылға көшіп келгесін, Шоңның қырқын беріп жатқанда, Торайғыр өлді. ...Жаз шыққан соң, Торайғыр мен Шоңның сүйегін аманат қойған жерінен алып, Хазірет Сұлтанға алып кетті. Сонда Шоңның сүйегін аманат қойған жерінен алғанда, ішінде едім дейді Шонабай қожа деген қожа». Мәшһүр бабамыз, байқасақ, бұл деректі Шонабай қожа деген кісіден алған екен. Ол кісі Шоңның сүйегін алғанда ішінде едім дейді де, Торайғыр жайлы ештеңе айтпайды. Енді аталмыш он үш томдықтың 13томын парақтасақ, Мәшһүр Жүсіп тағы былай дейді: «...Сол күннен бері қарай Арғын ұрпағынан шыққан қадірлі би, қадірлі байлардың сүйегін жүз жылқымен Әзіреттің басына апарып қоятын болған. Шаншарұлы Қазыбек (Қаз дауысты) сонда, Шақшақұлы Жәнібек сонда, Тілеуке-Бертістің Тілеукесінің баласы Жарылғап, Күлік Ақыл баласы Айбас сонда, Едіге баласы Шоң би сонда, Малкелді баласы Ақпан сонда, жүз жылқымен апарып қойған». Бірақ бұл жерде де Торайғыр бидің аты аталмайды. Егер ол кісі Түркістанда жерленген болса, ел ішінде «Шоң-Торыайғыр» деп қатар аталып жүрген ағалы-інілі адамдарды Мәшһүр бөліпжармай, Торайғырды да бірге атар еді. Бірақ олай етпепті. Әрине, біз не жазсақ та, Мәшһүр бабамыздың деректерін түпнұсқа етіп аламыз. Бірақ Мәшекең де көп деректерді ел аузынан жинағанын ескеруміз керек. Ол кезде де түрлі адамдар түрлі деректер айтатыны белгілі. Осыдан болар, кейбір тарихи тұлғаларға немесе оқиғаларға байланысты бір-біріне қарама-қайшы деректер ұшырасады. Оның үстіне, Мәшһүр Жүсіп жазбаларының қағазы ескіруіне, жазулардың көмескі тартуына байланысты ма екен, кейде оқып отырып, мәтіндердің араласып кеткенін байқаймыз. Мысалы, Жүсіпбек Аймауытовтың арғы бабалары Танашбай, Қуан деген кісілерге байланысты сондай бір әңгімені көзіміз шалды. Сондай-ақ, Мәшекеңнің алтыншы томының 161бетінде: «Шоң би, Торайғыр би, Ізден абыз үшеуі құрдас екен» деген сөйлем бар. Ал Торайғыр Шоң бидің інісі екенін белгілі. Неге бұлай жазғаны түсініксіз. Тағы бір жерде «Шоң мен Торайғыр екеуі 49 жасында опат болды» деген дерек айтады. Сондықтан бұл секілді әлі де нақтылауды керек ететін деректерді анықтап алмай, пайдаланған дұрыс емес секілді. Жоғарыдағы Торайғыр бидің қайда жерленгені туралы дерек те осындай нақтылауды керек ететін сияқты. Осы өңірдегі халыққа белгілі, 2010 жылы басылып шыққан «Баянауыл перзенттері» деп аталатын шежіре-кітап бар. Осы кітаптың «Айдабол» деп аталатын тарауында Шоң би Едігеұлы 1764 жылы туып, 1836 жылы Баянауылда қайтыс болған деген анықтама беріліпті. Санасақ, 72 жыл ғұмыр кешіп, інісі Торайғырдан кейін 6 жылдан соң қайтыс болған екен. Ал жоғарыдағы Мәшһүр Жүсіп бабамыздың дерегінде екеуі бір жылда қайтыс болған делінеді. Аталмыш кітапта Торайғыр би жөнінде: «1767 жылы Баянауылдағы Бауыртаста туып, 1830 жылы Көкшетаудағы Шалқаркөлде қайтыс болды» дейді. Санасақ, 63 жыл ғұмыр кешкен. Бұл деректің біз үшін құндылығы, Торайғыр би Мәдениет ауылының жанында жерленген деген болжаммен дәлмедәл келіп тұр. Себебі осы ауылдың дәл іргесінде Шалқар деп аталатын үлкен көл бар. Торайғыр заманында ол Шалқар деп аталса, кейінгі уақытта жергілікті халық Төлектің Тасшалқары, Атығайдың шалқары деп жүргенін білдік. Ендеше, Торайғыр бабамыздың осы арада жерленгені дау туғызбаса керек. Осыдан соң біздер бір дерек кезде-
сіп қалар деген оймен 2000 жылы Алматыда басылып шыққан «Түркістанда жерленген тарихи тұлғалар» деген кітапты парақтадық. Байқағанымыз, кітаптың авторы Марат Тұяқбаев деген адам кесенеде жерленген адамдар мен олардың жатқан орындарын анықтау үшін жүздеген тарихи еңбектерді қопарған екен. Олардың ішінде шет ел мен Ресей ғалымдарының зерттеулері де бар. Осы кітапта Әзірет Сұлтанда жерленген Қаз дауысты Қазыбек биден бастап, 21 бидің аттары аталыпты. Бірақ ішінде Торайғыр бабамыз аталмайды. Бұдан басқа, 1907 жылы Мұхамедсадық Сапабекұлы деген кісі кесенеге барып, зиярат етіп, деректер жинапты. Және ол Шоң бидің осында жерленгенін айтады. Бұл жерде тағы да Торыайғыр бабамыздың аты аталмайды. Сосын біздер Торайғыр би жөнінде дерек іздеп, ҚР Ғылым академиясының сирек қолжазбалар қорында сақтаулы тұрған, бидің өз ұрпағы Шаймерден Торайғыровтың жазбаларымен де таныстық. Онда да Торайғыр бидің сүйегі Түркістанда жерленгені туралы дерек кездестіре алмадық. Ескерту! Кейбір сауаты шамалы адамдар жоғарыда айтылғандарды теріс түсініп, өзінше долбар жасап, мынау не жазып отыр, Мәшһүрдің сөзін теріске шығаратын кім өзі сонша деуі мүмкін. Дұрыс түсініңіздер! Біздікі қайтсе де Торайғыр бидің Түркістанда жерленбегенін дәлелдеу емес. Егер шынымен сол жерде жатса, ұрпақ үшін тіпті қуаныш, топырағы торқа болсын дейміз! Бірақ шама келсе тарихи деректердің шындығына көз жеткізіп, оның дұрысын пайдалану керек. Егер Торайғыр би бабамыз Көкшедегі Шалқарда жерленсе, одан ештеңесі кеміп қалмайды. Ол да қазақтың қасиетті жерлерінің бірі. Сондықтан айтылған деректерді назарға алып, Торайғыр би Едігеұлы жоғарыда аталған Мәдениет ауылының қасында жатыр дегенге тоқтағанымыз дұрыс секілді. Енді төменде ҚР Ғылым академиясының сирек қолжабалар қорынан алынған Шаймерден Торайғыровтың жазбаларынан қысқаша үзінді ұсыналық: «Торайғыр алып денелі, айыр сақалды, қасқа маңдайлы адам екен. Тік бойы үш кезден әлдеқайда биік, жауырыны есіктей, келбеті өте сұлу кісі болыпты. Туған жері - Көкшетаудағы Торайғыр Шалқары дейтін көлдің басы. Жайлауы сондағы Торайғыр тауының күнгей жақ бауыры екен. Осы таудың бауырында Торайғырдың ерегесіп көтерген тасы жатыр. Көлемі орта денелі шөккен түйенің қорымындай. Қыстау мекені Баянауыл тауындағы Торайғыр көлінің ығында болған. Таудың күншығыс жақ қойнауындағы қорым тастардың ішінде Торайғырдың сауытын қоятын қойма тасы бар. Тастың сырт көрінісі шөгіп жатқан піл секілді, тұтас біткен дәу тас. Осы тастың тау жағында есік секілді жалғыз аузы бар, басқа жағында тышқан кірерліктей саңылау жоқ. Осы есіктен кіргеннен кейін, тапал кісі бой жазып жүрерліктей, аумағы үш қанат үйдің аумағындай үңгір бар.
Осы үңгірдің оң жақ төрін ала біткен тас сәкі бар. Торайғыр сауытын сол сәкінің үстіне қояды екен де, шығар ауыздың сыртынан қасындағы қақпақ таспен бастырып кетеді екен. Осы қақпақ тас әлі күнге сол орнында. Шамамен алғанда, диаметрі бір жарым метр, қалыңдығы 60-70 сантиметр шамасындай. Формасы дөңгелек үстел секілді. Атақты Добан балуан әдейі көп кісі ертіп барып, әлгі тасты көтеріп көргенде, бір жағын жерден қарыстай ғана қозғаған екен. «Добан қойған тіреу» дейтін қақпақ тастың батыс шетін ала, астын тіреп, жерге тигізбей тұрған ат басындай қызылшұбар тас бар. Біздің бала күнімізде айқын көрінетін. Осы кезде жер өсіп, жоғалуға айналыпты. Торайғырдың сауытын көрген кісілер, оның ішінде 1909 жылы 88 жасында қайтыс болған өзінің немересі Дүржанның айтуынша, сауыт болаттан үзбелі етіп соғылған көкірекше екен. Ішкі жағына жібек қатталған, омырауы үзбелі, жеңі шынтақ бүктесіне жетерліктей ғана болса керек. Ауырлығы төрт пұтқа жетіңкіремейді. (Бір пұт-16 кг-С.Б.). Торайғырдың көкірекше деп атаған сауыты бойы шарқы кісіге шапандай мол еді. Қандай әлдімін дейтін жігіттер өз бетінше көтеріп кие алмайтын. Торайғыр көкірекшесін таудан көшкенде қоймаға қойып кетеді екен. Оны өзі өлерден жеті жыл бұрын әдет қылыпты. Көкірекшені алғаш рет қоймаға қойғанда былай депті: «Жылан көз, шығыршық, көк болат, Жау алған жоқ мені тонап. Батырлықтың күні кетті, Шешетұғын мезгіл жетті. Асыл сияқты зор көк тас, Қияметке дейін қозғалмас. Кеудемдегі көкірекшені, Түсте көріп шешкен күні. Тапсырдым саған аманат! Қойған тасты ашып, алып кетсе, Мойнына қарыз қылмаймын, Берген ақым салауат!». Торайғыр ақырғы екі жыл ауырған кезінде болмаса, жаз күні төсекке бел шешіп жатпаған адам деседі. Найзасының ұзындығы тоғыз кез болыпты. Осы найзаны түнде болсын, күндіз болсын, екі қолымен ұстап көрмепті. Жай жүргенде (ат үстінде) орта кезінен оң қолымен ұстап, қолтығына қысып отырады. Жауға шапқанда, найза саларда, дүмін оң қолтығының астына тіреп, қарын бүгіңкіреп ұстайды. Найзаны үйіріп ойнау, ат үстінен тезек ілу, қарсыласып найза салысқанда, жауды бұрын түсіру шеберлігінен «Найзагер Торайғыр» атанған. Өзінің қонақ үйінен бөлек жеке үй тігіп, ол жерде семізден қатып, жоны шығып, бауырынан жарап, дүбір шықса елігіп, балауса көк құрақ жеп, су орнынан бие сүтін ішіп, астына төсеген майда құмды тұяғымен тарпып, Тобылғы торы аты тұрады. Бұл атты Торайғыр құлын күнінде өзі сынап, Алтай-Қуандық еліндегі қайнынан алып келген көрінеді. Бесті шыққанша үйретпей, құнан күніне дейін арда емізіп өсіріпті. Тобылғы торы 21 жасқа жетіп өлгенде, Торайғыр оның басын кесіп алып, адамша кебіндеп, Жақсы Бөкенбайдың басына көмген екен»-дейді Шаймерден атамыз. Жуқта бір топ адам Мәдениет ауылындағы Торайғыр би жатқан төбенің басына тас белгі апарып қойып келдік. Тасты жасатқан «Теміржолжылу» АҚ Екібастұз филиалының директоры, игілікті істерімен елдің алғысын алып жүрген азаматтардың бірі - Совет Келдібаев. Тасты өз көлігімен жеткізіп, орнатып, бидің басына құрбандық шалған- Таңнұр Қаңтарбаев. Бұл жігіт - кезінде республикамызға танымал журналист болған, марқұм Амангелді Қаңтарбаев ағамыздың баласы. Осы шаруаға атсалысқан «Теміржолжылу» серіктестігінің бас инженері Ербатыр Опбаев, Бауыржан Мусин, жеке кәсіпкер Нұрлан Ержанов бауырларымызға да ел атынан алғыс айтамыз. Енді аманшылық болса, келер жазда Баянауылдағы Торайғыр бидің сауыт қойған қоймасын, Жақсы Бөкенбайдың басына көмілген Тобылғы торы тұлпардың басын тауып алсақ, ол өлке тарихына қосылған үлкен бір үлес болар еді. Сайлау Байбосын, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Отарқа
13
Теледидар бағдарламасы
ДҮЙСЕНБІ, 29 ҚЫРКҮЙЕК ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан».10:00 «Дауа». 10:35,00.35 «Арнайы репортаж».10:55,21.05 «Айтуға оңай...».11:40,19.30 «Құбылай хан». Т/х.12:30 Жаңалықтар.12:45 «Апта. Kz».13:50 «Ақсауыт».14:25 «Жүзден жүйрік».14:50 М/х «Джунгли кітабы».15:05 «Әйел бақыты». Ток-шоу.16:10,22.40 «Келін». Т/х. 17:00 «Менің Қазақстаным».17:30,20.30,00.00 Жаңалықтар.17:50 «Өзекжарды». 18:05 «Шын жүректен!». Реалити шоу. 18:50 «Заң және біз».19:30 «Құбылай хан».21:50 «Қара шаңырақ». Т/х. 23:30 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев».
ХАБАР
7.05 «Айтұмар» 8.00 «Жаңа күн» 10.00,11.00 «Жетi күн» 12.00,21.30 Т/с. «Сулейман Великолепный» 13.00 Түскі жаңалықтар 13.15 Д/ф. «Страх в твоем доме» 14.05 Т/с. «Женский доктор» 15.00 Дневной выпуск новостей 15.15 «Әр үйдің сыры басқа». Д/ф 15.50 «Сәтті сауда» 16.25 М/с. «Жабайы футбол жаналғыштары» 16.50 «Подари детям жизнь» 17.00 Кешкі жаңалықтар 17.20 «Көзқарас» 17.50 «Бизнессыры» 18.00 Вечерний выпуск новостей 18.20 «Әселдің құрбы-құрдастары». Т/х 19.00 «ТВ Бинго» 20.00,23.50 Қорытынды жаңалықтар 20.30 «Соқыр сенім». Д/ф 21.00 Итоговый выпуск новостей 22.30 «Нүкте». 23.20 «Көзқарас»
ЕВРАЗИЯ
7:00 Т/х. «Доброе утро».11:00 К/ф.«Учителя».12:05 «Модный приговор».13:15,22.50 «Х FACTOR». Күнделік.13:25 «Наедине со всеми» с Ю.Меньшовой.14:30 «Чужой район». К/ф.15:30 «112».15:45 «Судебные истории».16:45 «Давай поженимся».18:00 Жаңалықтар.18:55 «Сүйген жар».Т/х.19:50 К/ф. «Одинокий волк».21:00 «Новости в 21:00». 21:40 К/ф.«Как выйти замуж за миллионера - 2».23:00 «Пусть говорят». 00:15 К/ф. «С чего начинается родина». 2:40 Детектив. «Участковый».
КТК
6.05 К/ф “Счастливая, женька!”. 7.30, 04.25-04.50 Д/х “На грани возможного”. 8.00, 03.35 “Япыр-ай”. 9.00 “Дорога домой”. 9.10 Т/с “Я буду жить! ”. 13.00 “Другая правда”. 14.00 “Портрет недели”. 15.15 “Слуги народа”. 16.05 Т/с “Однолюбы”. 17.30 Т/х “Махаббат мұңы”. 18.00 Т/х “Мұздан суық, оттан ыстық”. 19.00, 03.10 Жаңалықтар. 19.25, 02.05 “Рейдер”. 19.40, 02.15 Т/х “Алаң болма, жаным!”. 21.00 Вечерние новости. 21.30 “Главная редакция” – “Наш милый Шакен”. 22.25 Т/с “Женщины на грани”. 00.20 Кино “Морские дьяволы. Смерч”.
АРТА
7.00 «Вкусные секреты».7:30,21.00 Т/х. «Уәде беремін».10:00 К/ф. «Вкус жизни».12.00 Мультсериалы.14:00 К/ф. «Звездный путь».16:30 Комедия «Воронины».18:Комедия «Два отца и два сына».19:00 Т/х. «Кухня».20.00 «Информбюро».23:00 «Алдараспан», «Шаншар», «Нысана» күнделігі. 01:00 «Әзіл студио».
ЕҚТ
7.00 «Ән шашу» 08.05,10.20,11.30,15.00,16.10,17.30 Телекаталог 08.10 «Ислам өркениеті» 8.30 «Панорама недели» 9.30 «Астрологический прогноз» 9.40, 11.30, 14.15, 15.30 «TV Shop» 10.15 «Ән шашу» 12.10 К/ф «Жесірлер» 13.40 Музыка арнасы 14.30, 19.50 «Тілеймін сізге ... .» 14.40 «Ән шашу» 16.00 «Ювелирочка» 18.00 «Автохарактер» 18.25 «Без обмана» 18.50 Сериал «Огнеборцы» 20.00 «Панорама дня» 20.25 «Неизведанный Казахстан» 20.50 «Здоровый образ жизни» 21.00 «Тәулік тынысы» 21.30 «Супер Лото» 21.40 Заттыбек Көпбосынұлының шығармашылық кеші
СЕЙСЕНБІ, 30 ҚЫРКҮЙЕК ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00,21.50 «Қара шаңырақ». Т/х.10:55,21.05 «Айтуға оңай...».11:40,19.30 «Құбылай хан».Т/х.12:30,17.30,20.30,00.00 Жаңалықтар.12:45 «SPORT.KZ».13:10 «Алаң» ток-шоуы.14:00 «Жаныңда жүр жақсы адам». Д/ф.14:30 «Жүзден жүйрік». Спорттық-танымдық бағдарлама.14:55 «Джунгли кітабы». М/х.15:05 «Әйел бақыты». Ток-шоу.16:10,22.40 «Келін». Т/х.17:00 «Келбет». 17:50 «Ас болсын!».18:35 «Сырсұхбат».19:10 «Жан жылуы». 23:30 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев». 00:35 «Жаныңда жүр жақсы адам». Д/ф.1:10 «Ас болсын!»
ХАБАР
7.05 «Айтұмар» 8.00 «Жаңа күн» 10.00 Утрен-
ний выпуск новостей 10.10 «Нүкте». 11.00 Таңғы жаңалықтар 11.15 «Дело вкуса». 11.45,21.30 Т/с. «Сулейман Великолепный» 12.40 «Бизнес-сыры» 13.00 Түскі жаңалықтар 13.15 Д/ф. «Страх в твоем доме» 14.05 Т/с. «Женский доктор» 15.00 Дневной выпуск новостей 15.15 «Әр үйдің сыры басқа». Д/ф 15.50 «Сәтті сауда» 16.25 М/с. «Жабайы футбол жаналғыштары» 16.50 «Подари детям жизнь» 17.00 Кешкі жаңалықтар 17.15 «Көзқарас» 17.45 «100 бизнес – историй» 18.00 Вечерний выпуск новостей 18.20 «Әселдің құрбы-құрдастары». Т/х 19.00 «Жансарай» 20.00,23.30 Қорытынды жаңалықтар 20.30 Т/с. «Перекресток в Астане» 21.00 Итоговый выпуск новостей 22.30 «Арнайы хабар» 23.00 «Көзқарас»
ЕВРАЗИЯ
7:00 «Доброе утро».11:00 К/ф.«Учителя».12:05 «Модный приговор».13:15,22.50 «X FACTOR». Күнделік.13:25 «Наедине со всеми» с Ю.Меньшовой.14:30 «Чужой район».15:30 «112».15:45 «Судебные истории».16:45 «Давай поженимся».18:00 Жаңалықтар.18:55 «Сүйген жар».Т/х.19:50 К/ф. «Одинокий волк».21:00 «Новости в 21:00». 21:40 К/ф. «Как выйти замуж за миллионера 2».23:00 «Пусть говорят».00:15 К/ф. «С чего начинается родина».2:40 Детектив «Участковый».
КТК
6.05 Т/х. “Сыла. Тағдыр талқысы”.7.45 “Япырай”.8.35,19.00 Жаңалықтар. 9.05 “Давай поженимся!”. 10.10 К/ф. “Земский доктор.12.00 Новости. 12.35 “Главная редакция”. 13.30,19.25 “Рейдер”. 13.40 “Семейные драмы”. 14.40 “Верное средство”. 15.40 К/ф.“Однолюбы”.17.00 “Астарлы ақиқат”.17.30 Т/х. “Махаббат мұңы”. 18.00 Т/х. “Мұздан суық, оттан ыстық”. 19.40 Т/х. “Алаң болма, жаным!”. 21.00 Вечерние новости. 21.30 “Диагноз”. 22.10 Т/х.“Женщины на грани”. 00.00 “Спорт- экстрим”. 00.30 Лига Чемпионов УЕФА. “ПСЖ” (Франция) / “Барселона” (Испания). Прямая трансляция.
АРТА
7.00 «Вкусные секреты». 07:30,21.00 Т/х. «Уәде беремін».10:00,16.00 Комедия «Воронины».11:00,17.00 Т/х. «Два отца и два сына».12.00 Мультсериалы.14:00 «Галилео».15:00 «Городские легенды».18:00 Т/х. «Кухня». 20.00 «Информбюро».23:30 «Алдараспан», «Шаншар», «Нысана» күнделігі.01:00 «Әзіл студио».
ЕҚТ
7.00 «Ән шашу» 08.05,10.20,11.30,15.00,16.10,17. 30 Телекаталог 8.30 «Территория происшествий» 8.40 Сериал «Огнеборцы» 9.30 «Астрологический прогноз» 9.35,11.30, 14.15, 15.30 «TV Shop» 10.05 «Ән шашу» 12.10 Айбек Бекбосынов «Мәңгілік» 13.45 Музыка арнасы 14.30,19.50 «Тілеймін сізге ... .» 14.40 «Ән шашу» 16.00 «Ювелирочка» 18.00 «Тихая, кроткая, верная Вера» 18.50 Сериал «Огнеборцы» 20.00 «Панорама дня» 20.30 «Киноклуб» 21.00,23.00 Жаңалықтар 21.15,23.15 Новости 21.30 «Супер Лото» 21.45 «Салауатты өмір салты» 22.00 Ақбота Керимбекова «Бақыттымын»
СӘРСЕНБІ, 1 ҚАЗАН ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00, 21:50 «Қара шаңырақ». Т/х.11:00, 21:05 «Айтуға оңай...».11:45, 19:30 «Құбылай хан». Т/х.12:30,17.30, 20:30, 0:00, 3:00 Жаңалықтар.12:45 «Тағдыр». 13:00 «Сәнді баспана». 13:25 «Заң және біз». 14:05 «Жаныңда жүр жақсы адам». Д/ф. 14:35 «Жүзден жүйрік». 14:55 «Джунгли кітабы». М/х. 15:05 «Әйел бақыты». 16:10, 22:40 «Келін». Т/х. 17:00, 1:05, 3:35 «Шетелдегі қазақ балалары».17:50, 2:45 «Өзекжарды».18:10 «Еңбек түбі - береке». 18:15, 4:05 «Ғасырлар үні». 19:05 «Қылмыс пен жаза». 23:30, 2:15 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев». 0:35 «Жаныңда жүр жақсы адам». Д/ф. 1:40 «Сыр-сұхбат».
ХАБАР
7.05 «Айтұмар» 8.00 «Жаңа күн» 10.00 Утренний выпуск новостей 10.10 «Жансарай» 11.00 Таңғы жаңалықтар 11.15 «Дело вкуса». 11.45,21.30 Т/с. «Сулейман Великолепный» 12.40 «100 бизнесисторий» 12.50 Түскі жаңалықтар 13.15 Д/ф. «Страх в твоем доме» 14.05 Т/с. «Женский доктор» 15.00 Дневной выпуск новостей 15.15 «Әр үйдің сыры басқа». Д/ф 15.50 «Сәтті сауда» 16.25 «Бақ мекенім, Астанам». Т/х 16.55 «Подари детям жизнь» 17.00 Кешкі жаңалықтар 17.15 «Көзқарас» 17.45 «Ұлы дала әуендері» 18.00 Вечерний выпуск новостей 18.20 «Әселдің құрбы-құрдастары». Т/х 19.00 «Біздің үй» 20.00,23.30 Қорытынды жаңалықтар 20.30 Т/с. «Перекресток в Астане» 21.00 Итоговый вы-
пуск новостей 22.30 «Бюро расследований» 23.00 «Көзқарас»
ЕВРАЗИЯ
7:00 «Доброе утро».11:00 К/ф.«Учителя».12:05 «Модный приговор».13:15,22.50 «X FACTOR». Күнделік.13:25 «Наедине со всеми» с Ю.Меньшовой. 14:30 «Чужой район». К/ф.15:30 «112».15:45 «Судебные истории».16:45 «Давай поженимся».18:00 Жаңалықтар.18:55 «Сүйген жар». К/ф. 19:50 К/ф.«Одинокий волк».21:00 «Новости В 21:00». 21:40 К/ф.«Как выйти замуж за миллионера 2». 23:00 «Пусть говорят». 00:15 К/ф. «С чего начинается родина». 2:40 Детектив «Участковый».
КТК
6.05 Т/х.“Сыла. Тағдыр талқысы”.7.45 “Япырай”.8.35,19.00 Жаңалықтар. 9.05 “Давай поженимся!”.10.10 Т/х.“Земский доктор. Продолжение”. 12.00 Новости. 12.35 “Диагноз”.13.15,19.25 “Рейдер”.13.25 “Семейные драмы”.14.25 “Верное средство”.15.25 К/ф.“Однолюбы”. 17.30 Т/х.“Махаббат мұңы”. 18.00 Т/х. “Мұздан суық, оттан ыстық”. 19.40 Т/х. “Алаң болма, жаным!”.21.00 Вечерние новости. 21.30 “Черный квадрат”. 22.10 К/ф.“Женщины на грани”.00.00 Обзор матчей Лиги Чемпионов УЕФА.00.30Лига Чемпионов УЕФА. “Атлетико М” (Испания) / “Ювентус” (Испания). Прямая трансляция.
АРТА
7.00 «Вкусные секреты». 7:30,21.00 Т/х.«Уәде беремін».10:00,16.00 Т/х.«Воронины».11:00,17.00 Т/х. «Два отца и два сына».12.00 Мультсериалы.14:00 «Галилео».15:00 «Городские легенды».18:00 Т/х. «Кухня».20.00 «Информбюро».23:30 «Алдараспан», «Шаншар», «Нысана» күнделігі. 01:00 «Әзіл студио».
ЕҚТ
7.00 «Ән шашу» 7.30,21.00, 23.00 Жаңалықтар 7.45, 21.15, 23.15 Новости 08.05,10.20,11.30,15.00,1 6.10,17.30 Телекаталог 8.30 «Территория происшествий» 8.40,18.50 Сериал «Огнеборцы» 9.30 «Астрологический прогноз» 9.35, 11.30, 14.15, 15.30 «TV Shop» 10.05 «Ән шашу» 12.10 Гауһар Әлімбекова «Анаға сағыныш» 13.45 Музыка арнасы 14.30, 19.50 «Тілеймін сізге ...» 14.40 «Ән шашу» 16.00 «Ювелирочка» 18.00 «Ольга Аросева.Другая жизнь пани Моники» 20.00 «Панорама дня» 20.30 «Профессиональный разговор» 21.30 «Супер Лото» 21.45 Индира Расылхан «Жас қайың»
БЕЙСЕНБІ, 2 ҚАЗАН ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00, 21:50 «Қара шаңырақ». Т/х. 11:00, 21:05 «Айтуға оңай...». 11:45, 19:30 «Құбылай хан». Т/х. 12:30, 17:30, 20:30, 0:00, 3:00 Жаңалықтар. 12:45 «Агробизнес». 13:05, 3:35 «Сіз не дейсіз?». 13:30, 4:20 «Ұлы дала дүбірі». Д/ф. 14:00, 1:00 «Жаныңда жүр жақсы адам». Д/ф. 14:25 «Томпақ: Оралуы». Т/х. 14:55 «Джунгли кітабы». М/х. 15:05 «Әйел бақыты». 16:10, 22:40 «Келін». Т/х. 17:00, 1:55 «Мың түрлі мамандық». 17:50, 0:35, 4:00 «Қылмыс пен жаза». 18:15 «Мәлім де беймәлім Қазақстан. 18:45, 1:30 «Поэзия әлемі». 19:10«Жаңа Қазақстан - 2050». 23:30, 2:25 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев».
ХАБАР
7.05 «Айтұмар» 8.00 «Жаңа күн» 10.00 Утренний выпуск новостей 10.10 «Біздің үй» 11.00 Таңғы жаңалықтар 11.15 «Дело вкуса». 11.45, 21.30 Т/с. «Сулейман Великолепный» 12.40 «Ұлы дала әуендері» 13.00 Түскі жаңалықтар 13.15 Д/ф. «Страх в твоем доме» 14.05 Т/с. «Женский доктор» 15.00 Дневной выпуск новостей 15.15 «Әр үйдің сыры басқа». Д/ф 15.50 «Сәтті сауда» 16.25 «Бақ мекенім, Астанам». Т/х 16.55 «Подари детям жизнь» 17.00 Кешкі жаңалықтар 17.20 «Көзқарас» 17.50 «Ұлы дала әуендері» 18.00 Вечерний выпуск новостей 18.20 «Әселдің құрбы-құрдастары». Т/х 19.30 «Арнайы хабар» 20.00,23.50 Қорытынды жаңалықтар 20.30 Т/с. «Перекресток в Астане» 21.00 Итоговый выпуск новостей 22.30 «Под прицелом» 23.20 «Көзқарас»
ЕВРАЗИЯ
7:00 «Доброе утро».11:00 К/ф.«Учителя».12:05 «Модный приговор».13:15,22.50 «X FACTOR». Күнделік.13:25 «Наедине со всеми» с Ю.Меньшовой. 14:30 К/ф.«Чужой район».15:30 «112».15:45 «Судебные истории».16:45 «Давай поженимся».18:00 Жаңалықтар.18:55 «Сүйген жар». К/ф.19:50 К/ф. «Одинокий волк». 21:00 «Новости в 21:00». 21:40 К/ф.«Как выйти замуж за миллионера 2». 23:00
14 Отарқа
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Теледидар бағдарламасы «Пусть говорят».00:15 К/ф. «С чего начинается родина». 2:40 Детектив «Участковый».
КТК
6.05 Т/х.“Сыла. Тағдыр талқысы”.7.45 “Япыр-ай”. 8.35,19.00 Жаңалықтар. 9.05 “Давай поженимся!”.10.10 К/ф. “Земский доктор. Жизнь заново”. 12.00 Новости. 12.35 “Черный КВАДРАТ”.13.15,19.25,00.35 “Рейдер”.13.25 “Семейные драмы”.14.25 “Верное средство”. 15.25 К/ф. “Однолюбы”. 17.30 Т/х.“Махаббат мұңы”.18.00 Т/х.“Мұздан суық, оттан ыстық”.19.40 Т/х.“Алаң болма, жаным!”.21.00 Вечерние новости. 21.30 Ток-шоу “Наша правда”.22.35 К/ф.“Женщины на грани”.00.50 Лига Европы УЕФА. “Тоттенхэм” (Англия) / “Бешикташ” (Турция). Прямая трансляция.02.45 Обзор матчей Лиги Чемпионов УЕФА.03.10-05.00 Лига Европы УЕФА. “Краснодар” (Россия) / “Эвертон” (Англия).
АРТА
7.00 «Вкусные секреты».7:30,21.00 «Уәде беремін».10:00,16.00 Т/х. «Воронины».11:00,17.00Т/х. «Два отца и два сына».12.00 Мультсериалы.14:00 «Галилео».15:00 «Городские легенды». 18:00 Т/х. «Кухня».20.00 «Информбюро».23:30 «Алдараспан», «Шаншар», «Нысана» күнделігі.01:00 «Әзіл студио».
ЕҚТ
7.00 «Ән шашу» 7.30,21.00, 23.00 Жаңалықтар 7.45, 21.15, 23.15 Новости 08.05,10.20,11.30,15.00, 16.10,17.30 Телекаталог 8.30 «Территория происшествий» 8.40,18.50 Сериал «Огнеборцы» 9.30 «Астрологический прогноз» 9.35,11.30, 14.15, 15.30 «TV Shop» 10.05 «Ән шашу» 12.10 Шаба Әденқұлқызы «Маржан қыз» 13.45 Музыка арнасы 14.30,19.50 «Тілеймін сізге ... .» 14.40 «Ән шашу» 16.00 «Ювелирочка» 18.00 «Профессиональный разговор» 18.30 «Энциклопедия» 20.00 «Панорама дня» 20.30 «Трансмиссия» 21.30 «Супер Лото» 21.40 «Сағындырған әндер-ай»
ЖҰМА, 3 ҚАЗАН ҚАЗАҚСТАН
7:00 «Таңшолпан». 10:00 «Қара шаңырақ». Т/х. 11:00, 21:05 «Айтуға оңай...». 11:45, 19:30 «Құбылай хан». Т/х. 12:30, 17:30, 20:30, 0:00, 3:00 Жаңалықтар. 12:45 «Менің Қазақстаным». 13:15 «Көкпар». 13:55, 2:10 «Жаныңда жүр жақсы адам». Д/ф. 14:25 «Томпақ: Оралуы». Т/х. 14:55 «Джунгли кітабы». М/х. 15:05 «Әйел бақыты». 16:10, 22:55 «Келін». Т/х. 17:00 «Жан жылуы». 17:25, 18:10 «Еңбек түбі - береке». 17:50, 3:35 «Өзекжарды». 18:15 «Жаңа Қазақстан 2050». 18:40 «Парламент». 19:05, 2:40 «Иман айнасы». 21:50, 3:55 «Ұлттық шоу». 23:40 «Жайдарман». 0:35 Кино «Көксерек».
ХАБАР
7.05 «Айтұмар» 8.00 «Жаңа күн» 10.00 Утренний выпуск новостей 10.10 «Көзкөрген» 11.00 Таңғы жаңалықтар 11.15 «Дело вкуса». 11.45 Т/с. «Сулейман Великолепный» 12.40 «Инновационный форсаж» Дневник 13.00 Түскі жаңалықтар 13.15 Д/ф. «Страх в твоем доме» 14.05 Т/с. «Женский доктор» 15.00 Дневной выпуск новостей 15.15 «Әр үйдің сыры басқа». Д/ф 15.50 «Сәтті сауда» 16.25 «Бақ мекенім, Астанам». Т/х 16.55 «Подари детям жизнь» 17.00 Кешкі жаңалықтар 17.20 «Бармысың, бауырым?» 18.00 Вечерний выпуск новостей 18.20 «Әселдің құрбы-құрдастары». Т/х 19.00 «Орталық Хабар» 20.00 Қорытынды жаңалықтар 20.30 «Одна судьба» 21.00 Итоговый выпуск новостей 21.30 боевик «Вавилон Н.Э.» 23.30 Кино. «Төрт жаназа мен бір той»
ЕВРАЗИЯ
7:00 «Доброе утро».11:00 К/ф.«Учителя».12:00 «Модный приговор».13:10 «Жұма уағызы». 13:25 «Давайте похудеем?».14:30,15.45 «Чужой район». К/ф.15:30 «112».16:50 «Жди меня». Казахстан. 18:00 Жаңалықтар.18:55 «Сүйген жар».Т/х.19:50 К/ф. «Одинокий волк».21:00 «Новости в 21:00».21:40 «Поле чудес». 23:00 К/ф.«Любить нельзя забыть».1:15 «Человек и закон».
КТК
6.05 Т/х. “Сыла. Тағдыр талқысы”. 7.45 “Япыр-ай”. 8.35,19.00 Жаңалықтар. 9.05 “Давай поженимся!”.10.10 К/ф. “Земский доктор. Жизнь заново”.12.00 Новости.12.35 “Наша правда”.13.30,19.25 “Рейдер”. 13.40 “Семейные драмы”. 14.45 “Верное средство”. 15.45 К/ф.“Однолюбы”.
17.50 Т/х. “Мұздан суық, оттан ыстық”.19.40 Т/х.“Алаң болма, жаным!”.21.00 Вечерние новости.21.30 Токшоу “Наша правда”. 22.30 “Очная ставка” – “Белгородский стрелок”. 23.30 К/ф. “Бой с тенью-2. Реванш”. 02.15 Обзор матчей Лиги Европы УЕФА.
АРТА
7.00 «Вкусные секреты». 7:30,21.00 Т/х.«Уәде беремін».10:00,16.00 Т/х.«Воронины».11:00,17.00 Т/х. «Два отца и два сына».12.00 Мультсериалы.14:00 «Галилео».15:00 «Городские легенды».18:00 Т/х. «Кухня». 20.00 «Информбюро». 23:30 «Алдараспан», «Шаншар», «Нысана» күнделігі». 00:30 Кино «Безбрачная неделя».
ЕҚТ
7.00 «Ән шашу» 7.30, 21.00, 23.00 Жаңалықтар 7.45, 21.15, 23.15 Новости 08.05,10.20,11.30,15.00,1 6.10,17.30 Телекаталог 8.30 «Территория происшествий» 8.40 Сериал «Огнеборцы» 9.30 «Астрологический прогноз» 9.35,11.30, 14.15, 15.30 «TV Shop» 10.05 «Ән шашу» 12.10 Бауыржан Бекахметов «Отан Ана» 13.45 Музыка арнасы 14.30 «Тілеймін сізге ... .» 14.40 «Денсаулық және сулұлық» 16.00 «Ювелирочка» 18.00 «Чепионат мира по шоссейнокольцевым мотогонкам «MotoGP» 19.20 «Тайны нашего кино» 19.50 «Территория происшествий» 20.00 «Панорама дня» 20.30 «Неизведанный Казахстан» 21.30 «Супер Лото» 21.40 «Ән-Хадиша концерті»
СЕНБІ, 4 ҚАЗАН ҚАЗАҚСТАН
7:00 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт. 8:40 «Агробизнес». 9:00 «Сенбілік таң». 10:05 «Дауа». 10:35, 2:15 «Аc болсын!». 11:25 «Әзіл әлемі». 13:00, 4:15 «Поэзия әлемі». 13:30 «Телқоңыр». 14:15 «Жедел жәрдем». Т/х. 15:55 «Мәлім де беймәлім Қазақстан». 16:25, 1:45 «Жарқын бейне». 17:00, 4:45 «Мың түрлі мамандық». 17:30, 20:30, 0:00, 3:00 Жаңалықтар. 17:50 «Жайдарман». 19:45 «Тағдыр». 20:05, 3:35 «Арнайы репортаж». 21:05 «Шын жүректен!». 21:55 «Махаббат ордасы». Г.Әлімбекованың ән кеші. 23:30 «Сіз не дейсіз?». 0:35 Кино «Ойыншық». 3:55 «Парламент».
«Мышиная охота».19:00,21.00 К/ф.«Час пик».23:00 К/ф. «Стартрек: возмездие».01:30 К/ф. «Танго и кеш».
ЕҚТ
7.00 Мұрағат «Шаншар» 08.05,10.20,11.30,15.00 ,16.10,17.30 Телекаталог 8.30 «Клуб юмора» 9.00 «Кинопаркофка» 9.30 «Стиляги» 10.00,21.00 «Иннополис» 10.30 «Қазақ тілі мәртебең» 11.00,18.00 «Ой түйін» 11.30 «TV Shop» 12.10 «Дәрібаевтар ансамблінің концерті» 14.00,18.30 «Обозрение недели». 14.30,19.30 «Тілеймін сізге ... .» 15.30 «Новое десятилетие – новые возможности» 16.00 «Ювелирочка» 17.00 «Безопасная дорога» 17.30 «Тайны нашего кино» 20.00 «Панорама недели» 21.30 «Ауыл тынысы» 21.30 «Супер Лото» 21.45 «Ән шашу» 22.00 «Апталық шолу»
ЖЕКСЕНБІ, 5 ҚАЗАН ҚАЗАҚСТАН
7:00 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт. 8:40 «Диего». М/х. 9:45 «Айгөлек». 11:05 М/ф. 11:35, 2:30 «Ақсауыт». 12:10 «Сәнді баспана». 12:40 «Сыр-сұхбат». 13:10 «Ұлттық шоу». 14:15 «Жедел жәрдем». Т/х. 15:50 «Қазақ даласының құпиялары». Д/ф. 16:15 «Шарайна». 16:50 Футбол. Ағылшын премьер-лигасы. «Манчестер Юнайтед» - «Эвертон». Тікелей эфир. 18:50 «Ғасырлар үні». Д/ф. 19:25 «Ақ тілек». 20:30, 3:00 «Апта. кz». 21:35 «Әзіл әлемі». 23:15 «Алаң». 0:05 «Көкпар». 0:45 Футбол. Ағылшын премьер-лигасы. «Челси» - «Арсенал».
ХАБАР
7.05 «Астана- махаббатым менің». Т/х 8.45 «Фархат» М/с 9.15 «Айбын» 9.45 «Ас арқау» 10.10 М/ф. «Титан. После гибели Земли» 11.45 «Динофроз». М/с 12.15 Кино. «Пестрая шкурка» 13.20 «Бенефис шоу» 14.35 «Инновационный форсаж». Дневник 15.00 «Көзкөрген» 15.50 «Сол бір кеш» 17.05 «Линия судьбы» 17.35 К/ф «Мустафа Шокай» 19.55 Галаконцерт. «Мерейлі отбасы» 20.30 «Бюро расследований» 21.00 «Жетi күн» 22.00 Кино. «Пандорум» 23.45 Кино. «Саябақтағы жоғалған қыз»
ЕВРАЗИЯ
ХАБАР
6:00,2.55 К/ф. «Человек – невидимка 2».7:25,13.10 «П@утina». 7:45,8.30 «Сенбілік жаңалықтар».8:00 «Тілші түйіні».8:45 «Воскресные беседы». 9:00 Новости.9.10 «Здоровье».10:10 «Казлото».10:55 «Большие гонки». 12:30 «История российской кухни». 13:35 «Караоке такси». 14:10 «X FACTOR».15:15 «Добрый вечер, Казахстан».16:30 К/ф. «Консервы». 21:00 «Аналитика». 22:00 «Клуб веселых и находчивых». Высшая лига.00:45 К/ф.«Я, робот».
ЕВРАЗИЯ
7.05 Д/х. “На грани возможного”. 7.40 М/х. “Астробой”. 8.10 Cartoon network представляет: “Бен 10. Омниверс”. 9.00 “Жанайқай”. 9.30 “Hello Қазақстан!”.10.05 К/ф.“Высота”. 12.05 К/ф.“Лекарство для бабушки”. 15.50 Истории усыновлений в программе “Дорога домой”.16.00 “История успеха”.16.10 “Той BestStar”-2.17.30 “Астарлы ақиқат”.18.00 Док. цикл “Звездная жизнь ” – “Папы – одиночки”.19.00 К/ф.“Конец света”. 21.00 “Портрет недели”.22.00 “Слуги народа”. 22.50 “КТК-да ҚАБАТОВ!”-2. 00.15 К/ф.“Покорение планеты обезьян”. 02.00 Дневник Лиги Чемпионов УЕФА.
7.05 «Астана- махаббатым менің». Т/х 8.45 «Фархат» М/сы 9.15 «Ұлт саулығы» 9.45 «Продвопрос» 10.10 «Бармысың, бауырым?» 10.55 М/ф. «Тролль в центральном парке» 12.10 «Энергия будущего» 12.30 «Наследие земли» 12.45 К/ф «Помни меня» 15.05 «Орталық Хабар» 16.05 Концерт. Еркін Нұржанов «Ана қадірі» 17.15 «Одна судьба» 17.45 «Сол бір кеш» 19.00 «Под прицелом» 19.50 «Бенефис шоу» 21.00 «Жетi күн» 22.00 К/ф «В долине Эла» 0.15 Кино. «Тұйық шеңбер» 6:50 Детектив «Участковый». 7:35 К/ф. «Игры разума». 8:25 «Таңғы пошта». 9:00 Новости. 9:10 «Смак». 9:50 К/ф.«Родные и близкие».11:45 «Фабрика грез» с О.Артамоновой.12:15 «Идеальный ремонт».13:20 «П@утina».13:45 «Караоке такси». 14:20 К/ф.«Черно-белое».15:30 К/ф.«Ветер в лицо». 20:00 «X FACTOR». 21:00 «Новости в субботу». 21:30,22.15 «Сенбілік жаңалықтар». 21:45 «Тілші түйіні».22:35 «Кешкі кездесу».00:05 «Точь-в-точь». Шоу перевоплощений.
КТК
7.05 Т/х. “Сыла. Тағдыр талқысы”. 8.30 “Жүрекжарды”. 9.15 “История успеха”. 9.25,16.15 “Мәссаған.kz”. 10.00 “Юрмала-2013”. 12.00 Новости.12.35 Ток-шоу “Наша правда”.13.35 “Рейдер”.13.45 “Выходной со звездой”.14.20 Док. цикл “Тайные знаки. Странные явления” – “Ваше имя – ваша судьба”. 15.00 “Hello Қазақстан!”.15.35 “Жанайқай”.16.45 “КТК-да ҚАБАТОВ!”- 2. 18.15 Док. цикл “Звездная жизнь” – “Охотницы за чужими мужьями”. 19.15 К/ф. “Диагноз - любовь”. 21.00 “Другая правда” . 22. “Той BestStar”. 23.25 “Хроники недели”.00.00 К/ф. “Морские дьяволы. Судьбы-2” – “Ангел - хранитель”.
АРТА
7.00 «Ой түйін».7.30 «Обозрение недели».9:00 «Вкусные секреты». 9:30 Комедия «Люблю тебя, чувак».11:30 Комедия «Безбрачная неделя». 13:30 «Алдараспан», «Шаншар», «Нысана» күнделігі.15:00 Комедия «Пятерка кладоискателей».17:00 Комедия
КТК
АРТА
7.00 «Ой түйін».7.30 «Обозрение недели». 8:30 «Галилео».9:30 Комедия «Пятерка кладоискателей».11:30 «Мышиная охота». 13:30, 15.30, 00.00 К/ф. «Час пик».17:30 Фильм «Кухня». 19:00 Т/х.«Кухня».02:00 Кино «Тренировочный день».
ЕҚТ
7.00 «Апталық шолу» 8.00 «Ән шашу» 08.05,10.20, 11.30,15.00,16.10,17.30 Телекаталог 8.30 «Смех с доставкой на дом» 9.30 «MADLapys» 10.00 «Иннополис» 10.30 «Ән шашу» 11.00 «Ой түйін» 11.30 «Ауыл тынысы» 12.00 «Бал дәурен» 12.30 Сержанәлі «Моншақтым» 14.30,19.30 «Тілеймін сізге ... .» 15.00 «Обозрение недели». 15.25 «Новое десятилетие – новые возможности» 16.00 «Ювелирочка» 18.00 «Тайны нашего кино» 18.30 «Александр Михайлов.Я боролся с любовью» 19.00 Музыка арнасы 20.00 «Давно не виделись!» 21.00 «Ән шашу» 21.30 «Супер Лото» 21.45 К/ф «Жолы болғыш жігіттер»
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Адам. Қоғам. Заң.
15
ЕСКЕ АЛУ
Түзеу жұмыстарына тарту - тиімді Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің 43-бабына сәйкес түзеу жұмыстары – жаза түрлеріне және сотталғанды сот үкімінде көрсетілген белгілі бір мерзімге мәжбүрлі түрде негізгі жұмыс орнында еңбекке тарту, сонымен қатар, тапқан еңбекақысынан мемлекеттік кіріске белгіленген мөлшерде ұстап қалу жүргізіледі. Түзеу жұмыстары қылмыстық жазалардың түрлері ретінде қылмыстық-атқару тәжірибесінде кеңінен қолданылуда және құқықбұзушыларға профилактикалық әсер ретінде тиімді жаза түрі болып табылады. Заң түзеу жұмыстарына қатысты алдыңғы қолданыста болған регламентацияға қарағанда жаңа құқықтық регламентация шығарды. Олар сотталғанға дейін істеген жұмыс орнында тағайындалған жазасын өтейді. Ал егер жұмыссыз болса, ол адамға сот түзеу жұмысын тағайындамайды. Инспекция әр тоқсан сайын сотталғандардың жұмыс орнынан оларды көтермелеу және жазалау туралы мәліметтер алады. Аталған адамдарды басқа қызметке ауыстыру немесе босату тек қана Инспекциямен келісім негізінде жүргізіледі. Түзеу жұмыстарын өтеу кезеңінде сотталғандардың Инспекцияның жазбаша рұқсатынсыз өз тілегімен жұмыстан босауына тыйым салынады. Ол сотталғандар өздерін өздері жұмыспен қамтамасыз етеді немесе халықты жұмыспен қамту қызметі арқылы жүзеге асырады. Бұл инспекцияның қызметіне кірмейді, бірақ қажет жағдайда халықты жұмыспен қамту қызметіне сотталғандарды жұмысқа орналастыру жөнінде жолдама жібере алады. Инспекция жазасын өтеушілерді бақылап, олардың жұмыс орны бойын-
Отарқа
ша ұйым әкімшілігінің сот үкімі талабын орындауын қадағалайды. Осы орайда инспекция сотталғандардың ұйым әкімшілігімен, еңбек ұжымымен тығыз байланыста болуы қажет. Ұйым бастықтары мен есепшілер бөлімі заңмен жүктелген міндеттерін білуі тиіс және орындауға міндетті. Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің 39-бабына сәйкес түзеу жұмыстары тек негізгі жаза түрі ретінде қолданылады, оған қоса екі айдан екі жылға дейін сотталғанның жалақысынан мемлекет пайдасына бес пайыздан жиырма пайызға дейін сот белгілеген мөлшерде ұсталады. Ұстап қалу әрбір жұмыс істеген ай үшін айдың екінші жартысына еңбекақы төленген кезде, ал жұмыстан босатылған кезде айдың жұмыс істелген бөлігі үшін жүргізіледі. Түзеу жұмыстарын өтеу мерзімі сотталған адам жұмыс істейтін ұйым әкімшілігі инспекциядан сот үкімінің немесе қаулысының көшірмесін және тағы басқа да құжаттарды алған күннен бастап есептеледі. Сот үкімі инспекцияға түскеннен кейін 15 тәуліктен кешікпей орындалады. Түзеу жұмыстарының мерзімі, сотталған адам жұмыс істеген және соның ішінде оның еңбекақысын ұстап қалу жылдармен және айлармен есептеледі. Жұмыс істелген күндер саны сот белгіле-ген жаза мерзімінің әр айына сәйкес келетін жұмыс күндерінің санынан кем болмауы тиіс. Еңбекақыдан ұстап қалу кезінде сотталғанның материалдық жағдайы да ескеріледі, себебі, егер оның жағдайы нашарласа, инспекция оның еңбекақысынан ұстап қалу мөлшерін төмендету туралы сотқа өтініш беруге құқылы. Бірақ бұл шешім сотталғанның барлық табыс көздерін ескере
отырып шығарылады. Алайда сотталғандардың төменде көрсетілген табыстарынан ұстап қалу жүргізілмейді: 1. Әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік сақтандыру тәртібімен алатын зейнетақылар мен жәрдемақылардан; 2. Еңбекақы жүйелерінде көзделмеген біржолғы сипаттағы төлемдер мен сыйақылардан (соның ішінде пайдаланылмаған демалысы үшін берілген өтемақылар). Жаза мерзімі аяқталған күні инспекция сотталғанның жұмыс орны бойынша оның түзеу жұмыстарын өтегені туралы хабарлама жібереді және оның еңбекақысынан ұстап қалуды тоқтатуды ұсынады. Қазіргі таңда Екібастұз қаласының қылмыстық-атқару инспекциясында түзеу жұмысына сот шешімімен жіберілген екі сотталған адам жұмыспен қамтылып, жазасын өтеуде. Инспекцияда оларға жеке іс ашылып, онда үкімнің немесе қаулының көшірмесі, есепке алу карточкасы, тіркеу парағы, күзет карточкасы, мерзімдік-бақылау карточкасы толтырылған. Сонымен қатар, жеке іске жазаны өтеуді ұйымдастыру мен жүзеге асыруға қатысты барлық материалдар ай сайын тіркеліп тұрады. Түзеу жұмысына жіберілген сотталғандар жазаны өтеудің белгіленген тәртібін қатаң сақтауға, адал еңбек етуге, қылмыстық-атқару инспекциясы жүктеген міндеттерді орындауға міндетті. Жазаның мақсаты құқықтық тәртіпті қалыптастыру, түзету және жаңа қылмыстарды жасауға жол бермеу болып табылады. А.Жамшитова, Екібастұз қаласы ҚАИ бөлімінің инспекторы, әділет аға лейтенанты
Пробациялық бақылау
Пробациялық бақылау – сынақ мерзімі кезеңінде әлеуметтік-құқықтық көмек алуға жәрдем көрсете отырып, шартты түрде сотталғандарға сот жүктеген міндеттердің орындалуына және олардың жүріс-тұрысын бақылауды жүзеге асыру жөніндегі қылмыстық-атқару инспекциясы пробация қызметінің жұмысы. Қылмыстық-атқару инспекциясының пробация қызметі пробациялық бақылауда тұрған шартты түрде сотталған адамды есепке қойған кезде: 1) сотталған адамның денсаулық жағдайын, білім деңгейін және еңбекпен қамтылғандығын, тұрғылықты жерінің бар-жоғын анықтай отырып, жеке басын зерделейді, сондай-ақ әлеуметтік-құқықтық көмектің көлемін айқындау үшін қажетті өзге де мәліметтерді анықтайды; 2) әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету, оған қатысты пробациялық бақылауды жүзеге асыру және тоқтату тәртібін түсіндіреді, сондай-ақ тіркелу үшін қылмыстық-атқару инспекциясының пробация қызметіне келу күндерін белгілейді; 3) сот жүктеген міндеттерді орындау тәртібін, оларды орындамағаны, сондай-ақ пробациялық бақылау тәртібін бұзғаны үшін жауапқа тарту тәртібін түсіндіреді. Қылмыстық атқару инспекциясы пробация қызметінің жұмысын ұйымдастыру қылмыстықатқару қызметі саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жүзеге асырылады. Пробация қызметі шартты түрде сотталған адамның жеке басын және тіршілік жағдайын зерделеу нәтижесінде әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетудің жеке бағдарламасын жасайды. Білім алуға, мамандық меңгеруге, жұмысқа орналасуға, сондай-ақ құқықтық көмекпен қамтамасыз етуге жәрдем беру шартты түрде сотталғандарға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетудің негізгі бағыттары болып табылады. Ар-
найы бағдарламаға сәйкес оларға әлеуметтікқұқықтық көмек көрсетуді жүзеге асыру кезінде қылмыстық-атқару инспекциясының пробация қызметіне жергілікті атқарушы органдар, үкіметтік емес және өзге де ұйымдар жәрдем береді. Шартты түрде сотталған адамдарға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету тәртібін ҚРның Үкіметі айқындайды. Оларға қосымша жаза ретiнде белгiлi бiр лауазымда болу немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыру тағайындалған жағдайда, қылмыстық-атқару инспекциясы осы Кодекстiң 24-29-баптарында көзделген іс-шараларды толық көлемде жүзеге асырады. Шартты түрде сотталған адамдар қылмыстық-атқару инспекциясы пробация қызметінің алдында өзiнiң жүрiс-тұрысы туралы есеп беруге, сот жүктеген міндеттерді орындауға, тіркелу үшін қылмыстық-атқару инспекциясының пробация қызметіне айына 2 рет, ал күшейтілген пробациялық бақылау кезінде 4 рет, сондайақ шақырту бойынша келуге мiндеттi. Дәлелді себепсіз келмеген жағдайда олар мәжбүрлеп келтiрiлуi мүмкiн. Тиісті пробациялық бақылауды қамтамасыз ету және сотталғандардың орналасқан жері туралы ақпарат алу үшін қылмыстықатқару инспекциясының пробация қызметі ҚРның Үкіметі түрлерін айқындайтын электрондық бақылау құралдарын пайдалануға құқылы. ҚАИдің пробация қызметінің пробациялық бақылауды жүзеге асыруы кезінде оларды қолдану тәртібін қылмыстық-атқару қызметі саласындағы уәкілетті орган айқындайды. Шартты түрде сотталған адам бақылаудан жалтарған жағдайда қылмыстық-атқару инспекциясының пробация қызметі оның себептерiн анықтау бойынша ісшаралар жүргізеді. А.Жамшитова, Екібастұз қалалық ҚАИ-ның инспекторы, әділет аға лейтенанты
Төртүй ауылының тумасы
Сәуле Болпаққызының
қайтыс болғанына 40 күн толуына АРНАУ Жан туысым, шерімді қалай тарқармын, Сені ойлап, көз жасымды сарқармын. Сіңлім-ау, сен ғайыптан жоқ болдың, Ажал келіп үстінде тас жолдың. Анамызға ұқсаған ақсары едің, Не айтса, соған сенетін аңқау едің. Отбасы жүгін көп арқаладың, Ұрпағыңның қызығын көре алмадың. Бес баланың анасы болып, Жиендеріңе көңілің толып, Үйде де, түзде де дамыл таппадың, Енді міне, мәңгілікте жатқаның..
Тағдырдың салғанына көнерміз, Қайғының салмағына да төзерміз. Үміт еткен егіз ұлыңа Қамқор болып жүрерміз. Туыстары атынан еске алушы: апасы Бәтжамал, 2014ж. Марқұмның 40 күндік асы 26 қыркүйекте сағат 12.00-де мешіт асханасында беріледі. №11214
ТЖ басқармасы ескертеді
Сынап төгілген жағдайда...
Сынап - күміс түстес жылтыр, сұйық металл, белгілі сұйық-тықтан ауырлау. Сынап - сұйық күйдегі жалғыз сұйық металл. Егер үйде сынап төгілген болса, ол жұмсақ жиһазға, түс қағазға, кілемге түспеуі қажет. Сынап төгілген жер үлкен көлемді болса, оның булануы да соғұрлым күшті болады. Бөлмеде сынап төгілсе не істеу керек? 1. Терезені ашып, бөлмені желдетіңіз. 2. Сынап төгілген жерді қоршап, оның жан-жаққа таралуына жол бермеңіз. Сынап жабысқақ келеді, сондықтан аяқ киімге жабысып, бүкіл бөлмеге таралуы мүмкін. 3. Сынапты қолмен немесе шаңсорғышпен жинауға болмайды. Газетті суға малып, оны сығып, қолға резеңкелі сау-сақты қолғап киіп ылғалды газетпен жинаңыз, жабысқақ пластырь немесе скотчпен (сынаптың тамшыларын газетке, жабысқақ пластырь мен скотчқа жабысқан күйі суы бар банкаға салынады), оны банкаға салып, қақпақпен жабыңыз. Сондай-ақ сынапты медициналық шприцпен немесе спринцовкамен жинайды. 4. Жиналған сынапты бірнеше сағат жылытқыш құрылғылардан алыс жерде су ішінде сақтауға болады. Сынаптың бөлмеде көп сақталауы адам-
ның денсаулығына қауіп төндіреді. 5. Есіңізде болсын, сынап үнемі қоршаған ауада булана береді. Оның буы тыныс алу мүшелеріне өте қауіпті. Сынап буымен уланбас үшін дене қызуын өлшейтін сынапты құрал және люминесценцияға негізделген лампа сынғанда қоқыс салатын ыдысқа жәнеде үйдегі су құбырларына лақтырмаңыз. 6. Сынап төгілген жерді күшті марганцовка ерітіндісімен немесе хлорлы сумен сүртіп, сабын мен сода (ас содасы) қосылған ыстық ерітіндімен жуыңыз. Сынаппен уланудың белгілері. Төгілген сынаптың буын көзбен көре алмайсыз, оның буларын арнайы құрылғылар арқылы айқындауға болады. Уланудың тағы бір белгілері арқылы білуге болады, олар: - ауызда темір дәмінің сезілуі; - кіші дәрет түсінің өзгеруі; - бастың жиі ауыруы; - саусақ, бармақ бастарының үнемі тоңазуы. Егер осындай белгілер сезілетін болса, дәрігерге қаралу қажет. М.Хамитова, ТЖ басқармасының бас маманы
Жарамсыз деп танылсын:
Қадиша Шакірттің атына берілген жеке куәлік жоғалуына байланысты.
№11126
Лияс Аскерханның атына 2008 жылы 20 мамырда Урожайная көшесі, 4, 1-пәтерге берілген сату-сатып алу келісімшарты, үй кітабы.
№11118
Отарқа
№38 (1236)
25 қыркүйек 2014 жыл www.otarka.kz
Сырт көз
«Кюнетке»
Дария ЕРТАЙҚЫЗЫ
кіріп, кіріптар болды
Пікіріңіз болса, Otarka1@yandex.ru электрондық мекенжайына жолдаңыз.
Құттықтаймыз! Құрметті интернационалист-жауынгерлер Ерлан Қошаев, Ерболат Байғожин, Жұмат Мұқатаев, Амантай Ақтілесов, Жанат Құсайынов! Сіздерді туған күндеріңізбен құттықтаймыз. Зор денсаулық, ұзақ ғұмыр, қызметтеріңізге табыс тілейміз. Отбасынан ырыс пен береке арылмай, алдағы өмірлеріңіз шуақты болсын! Сіздердің мінсіз қызметтеріңіз - Қазақстанның жас ұрпақтарына жарқын үлгі. К.Құсайынов, Қорғаныс істері жөніндегі біріктірілген бөлім бастығы, подполковник, Екібастұз қаласының ауған ардагерлері одағының қоғамдық бірлестігі.
Шипалы ем-дом
Артроз, артрит, протрузия және омыртқа грыжасы/дисктегі/, простатит, энурез, невроз, неврологиялық аурулар. Инемен биоактивке, нүктелерге, фармакопунктураға электрстимуляция жүргізу, емдеу. Тел. 8-702-594-36-96, 8-707-418-04-04, 37-23-18.
Отарқа www.otarka.kz
МЕНШІК ИЕСІ: «Екібастұз дауысы - ақпараттық орталығы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Директор: АЙНҰР Мейрамова Тел.: 34-93-92 Редактор: Жассерік сәдуақасов Редактордың орынбасары: Жанаргүл Қадырова Жауапты хатшы: Дария Жұмаділова Тілшілер: Рауза Мұсабаева, Гүлсана Медеубаева, ТОРҒЫН ОРАЗАЛЫ Аға оператор-бет қаттаушы: Ерқанат Нұрпейісов Бет қаттаушы: Бақытгүл Мәукілова
Әлкей Марғұлан ауылында тұратын қадірлі баламыз, ініміз
АСХАТ ҚАНАТҰЛЫ БҰЛАМБАЕВ
Өткен жексенбіде немере әпкем үйге жылап кірді. -Құдай-ау, мына үкімет қайда қарап отыр. Сорлап қалдық қой, сорлап... Бәріміз үрпиіп қалдық. Әпкеміз ебіл-дебіл жылаған күйі дәліздегі орындыққа отыра кетті. -Не болды?-деп біз оны жапатармағай қоршап алдық. - Менің сіңлім Айымгүлді білесіңдер ғой. Соңғы бір айда ол ағайын-туыспен қарым-қатынасын үзді. Қоңырау шалсақ, телефон тұтқасын көтермейді, үйіне барсақ, есігін ашпайды. Оның осы әрекетінен іштей секемдендім. Соңғы екі аптада есігін күзетіп жүріп, оны жолықтырдым. Өңі қап-қара болып түтігіп кетіпті. Өзі әбден арыған. Бір пәлеге ұшырағаны көрініп тұрды. Мен тықақтап, қоярда-қоймай, жағдайын сұрадым. Ақыры, ол сырын жайып салды. Сөйтсем, ол пирамидаға, яғни, «Кюнет» деген желілік маркетингке кіріп кетіпті. Банктен 900 мың теңге несие алып, ақша салған. Ақыры,пайда таппай, алаяқтарға жем болыпты. Айымгүл – жесір келіншек. Қолында он бас жастағы Диана есімді қызы бар. Өзі қаладағы көмір кеніштерінің бірінде жұмыс істейді. Жалақысы да мардымсыз. 40-50 мың теңгенің айналасында.Жоқшылықтың салдарынан тұрмысымды түзеймін бе деген үмітпен осындай қадамға барса керек. Бізді таң қалдырғаны, алдында «Айымгүл несиеге ноутбук алды. Әлі төлеп жатыр» деп естіген едік. Несиесін өтемесе, аз жалақысына банктегілер қалайша тәуекел етіп, осыншама соманы берген? Көкейімдегі сауалды Айымгүлдің әпкесі Риза тәтемізге айтқанымызда, ол да айран-асыр болды. Бұл жерде банк менеджері тарапынан шикіліктің бар екенін де ішіміз сезді. -Айымгүл төлемақысын алғашқы уақытта ғана төлепті. Кейін төлемегені былай тұрсын, телефонға жауап беруден де жалтарыпты. Енді не істейміз? Айымгүл сіздерге де жат емес. Қаны бір туыс. Ендеше әркім шама-шарқынша оның несиесін өтеуге қолұшын берсе...-деп апамыз сөзін күмілжіп аяқтады. Айымгүл демекші, бұдан екі-үш жыл бұрынғы оқиға тағы да көрініс берді. Банктен алған несиесін қайтаруға дәрменсіздік танытқан Айымгүл дәл осылай елді әуре-сарсаңға салған болатын. Сол жолы туыстары жақ ашпастан оған жаны ашып, несиесін толық өтеп берген еді. Енді сол көрініс басқаша түрде қайталанып отыр. Үйдегі жан тегіс үнсіз қалды. Қымбатшылық иықтан басып тұрған заманда аузынан жырып, туыстың несиесін жабуға кім тәуекел ете қояр екен? Жағдайды түсінді ме, Риза тәтеміз «Айымгүлді қиын кезде жалғыз қалдырғанымыз жарамас. Ақша адам өмірінен артық емес шығар», - деп, кетіп бара жатып ауыр салмақ артты.
Лицензия АСТ ЛП 2006ж 29.04. №0007330
Құттықтаймыз!
№11353
40 жасқа толып отыр. Ат жалын тартып, қамал бұзатын 40 жасқа келген туған күнің құтты болсын! Игі істеріңнің қашанда оңға басуына, қадамыңның қарымды болуына, ел алдында абыройыңның арта беруіне тілектеспіз! Отбасың берекелі де мерекелі болсын! Тілек білдірушілер: анасы, апа-жездесі, іні№11341 қарындастары, күйеу балалары, жиендері
Ғ.Мүсірепов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық балалар мен жасөспірімдер театры
Екібастұз қаласы «Өнер» мәдениет орталығы
Балаларға арналған спектакль: 27 қыркүйек
Ер көжек
/музыкалық ертегі/ Авт. Ө.Боранбаев Реж. И.Әбілмәжінов Басталуы: сағат 12.00, 14.00-де Анықтама телефоны: 33-34-64
27 қыркүйек
Мен, ұмытылмаймын... /лирикалық драма/
Авт. М.Мақатаев Инсц. және реж. Б.Сейітмамытұлы Басталуы: сағат 18.30-да Театрдың көркемдік жетекшісі – Ерлан Біләлов Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Қазақстан Жастар одағы сыйлығының лауреаты «Экология» Академиясының доктор академигі, магистр, шипагер, көріпкел-тамыршы, биоөріс маманы-биотерапевт, халық емшісі
БЕКЗАТ РЫСБАЙТЕГІ
Қасиетімен көпшіліктің құрметіне бөленіп жүрген азамат. Жандарбек қожа атаның батасын алып, Үміт апаның жолын ұстанған жерлесіміз биылғы жылы Мәскеуде өткен халықаралық емшілер сынақ-байқауының жеңімпазы. Түркия мемлекетінің Измир қаласында да ең алғашқы сынақта Магистр атағына қол жеткізді. Жақында Алматы қаласында жоғары деңгейдегі құрылтай жиынында «Халқына еңбегі зор» төсбелгісімен марапатталды. Ата-бабамыздан жалғасқан дуалы ауыз бақсылардың бірі. Білімі зор, әсіресе: жын, талма, ұстамасы бар күрделі аурулардың кеселін қайтарып, емін жасайды. Ішімдікке тәуелді болған адамдарды ауруынан айықтырады. Ұйқысы қатты шыжың (энурез) балалардың дертіне бірден-бір ем жасайды. Ішкі-сыртқы ісіктерді қайтару. Перзент жолы - бала көтермеген әйелдерге жол ашады. Негізгі емі - ыстық шипалы алақанымен сылау (биөріс). Нәтижелі еміне халық риза. Құмалақ ашу, көріпкелдік болжамы зор. Әулиелерге зиярат сапарына жазылуларыңызға болады.
Қабылдау қазан айының 2-нен 10-на дейін.
Алдын ала тізімге жазылу қажет. Екібастұз қаласы Әуезов көшесі, 38, 1-қабатта, 104 «А» кабинет. Сағат 9.00-ден - 18.00-ге дейін. 8 (7187) 33-43-23, 8 777-930-67-12, 8 777-347-33-94, 8 775-215-65-72
Жалға беремін:
Шідерті кентіне бара жатқан жолдағы кафені. Тел.: 8-705-341-14-37.
№11167
Зиярат сапары
Әулиелерге зиярат сапары қазан айының 12-нен Аягөздегі - (Киелі ақ балшық); қасиетті Арқарбай ата, Ырғызбай ата (Зікір таспихы); жын-перінің патшасын бағындырған Баянбай ата; Семей жеріндегі - (Әйгілі тау ішіндегі көл) - Қоңыр әулие, Абай, Шәкәрім, Кеңгірбай ата, т.б. (Ақындықтың жолын ашатын); «Қыз әулие» (Перзент тілегін беретін); Әулие Мәшһүр Жүсіп (Көріпкелдік пен ілім-өнер қасиетін ашатын); Баянауыл - Қоңыр әулие (үңгірдегі ғажайып суы. Талма ісіктерге бірден-бір ем).
Зиярат сапары - қазан айының 12-де «Мерседес Спринтер» автокөлігі Алматы-Аягөз-Семей, Баянауыл маршруты бойынша
Сатып аламын:
Құрылыс-монтаждау жұмыстарына немесе жобалық қызметтерге лицензиясы бар жауапкершілігі шектеулі серіктестігін. Барлық ұсыныстарды қарастырамын. №10962 Тел. 8-702-356-56-41
Автордың жеке пікірі үшін редакция жауап бермейді. Қолжазба, фотосурет авторға қайтарылмайды. Редакцияның мекенжайы: 141206, Екібастұз қаласы, Мәшһүр Жүсіп көшесі, 101-үй, 1-қабат Тел/факс: 77-16-90 Электрондық пошта: Otarka1@yandex.ru Таралым 2820 Индекс 63700 Газет аптасына бір рет, бейсенбі күні қазақ тілінде шығады. Көлемі 4 б.т. Газетке 24.09.2014 ж. сағат 18.00-де қол қойылды.
Газет Қазақстан Республикасының Мәдениет және Ақпарат министрлігі, Ақпарат және мұрағат комитетінде 28.08.2012 жылы тіркеліп, №12979-Г куәлігі берілген.
Газет редакцияда компьютермен теріліп, беттеліп, Павлодар қаласындағы «Дом печати» ЖШС баспаханасында басылды. Павлодар қаласы, Ленин көшесі, 143-үй.