ZON 4 | Winter 2021

ZON December 2021 8e jaargang, nummer 4

Voor vrijwilligers bij de Zonnebloem

Verder in dit nummer…

Binden en boeien van nieuwe vrijwilligers Drie generaties op MPS de Zonnebloem Lucille Werner op werkbezoek voor betere toegankelijkheid

‘Wij motiveren elkaar voor bezoekwerk’

In dit nummer

Bakken met Rudolph En samen ­recepten ­maken uit ‘Bakken met de Zonnebloem!’

22

4 8

Nieuwe vrijwilligers vinden en vasthouden

‘We kunnen onze problemen kwijt bij elkaar’

10

En verder: Digitale stadswandeling 13 Wat doe jij?

19 Puzzel 23 VrijwilligersVoordeel 24

Nationale Vereniging de Zonnebloem Postbus 2100 | 4800 CC Breda Zorgvlietstraat 491 | 4834 NH Breda T 076 - 564 64 64

2

M contact@zonnebloem.nl W zonnebloem.nl ING: NL72 INGB 0001 0985 10 Rabobank: NL03 RABO 0108 9019 98

Elkaar motiveren voor bezoekwerk

Hoofdredactie: Alexander van Zijp (zon@zonnebloem.nl) Concept en realisatie: Fortelle

Aan dit nummer werkten (o.a.) mee: Han Hermkens, Orkun Akinci, Peter Venema, Nicole Minneboo, Rick Keus.

ZON

MARC

Een koekje van ons eigen deeg

14 Op kerstbezoek met de Zonnebloemauto

16

‘Als gezin dragen wij ons steentje bij’

20

‘Iedereen moet kunnen meedoen’

Bijblijven? zonnebloem.nl mijnzonnebloem.nl facebook.com/dezonnebloem @DeZonnebloem @dezonnebloem Kijk voor onze privacyverklaring op zonnebloem.nl of mijnzonnebloem.nl.

Geen internet? Vraag dan een papieren versie aan via: 076 - 564 64 64.

De oplossing van de puzzel op pagina 23 is: 8734

december 2021

Inmiddels loopt 2021 weer ten einde. Een jaar dat ­uiteindelijk verliep zoals we voorspeld hadden: het valt niet te voorspellen. Dan zitten we weer in een lockdown, dan is er weer van alles mogelijk, om niet veel later de coronamaatregelen weer te moeten ­aanscherpen. Daar vinden wij allemaal van alles van, maar we hebben er toch geen invloed op. Dus laten we gewoon maar met het moment leven en steeds kijken naar wat er kan.

En laten we onze doelgroep niet uit het oog verliezen: we doen dingen niet voor onszelf, maar voor mensen met een lichamelijke beperking. En vooral degenen onder hen die dreigen te vereenzamen. Gelukkig zijn veel deelnemers de afgelopen anderhalf jaar een stuk handiger geworden met smartphones, tablets en computers. Daardoor werd hun wereld ineens veel groter. En dat is mooi, want corona verdwijnt hopelijk wel weer uit ons leven, maar natte, koude, gure ­wintermaanden niet. Dan is het fijn dat je met een deelnemer ook via beeldbellen contact kunt ­houden, of tegen elkaar een spelletje Wordfeud (scrabble) of iets anders kunt spelen.

ZON verschijnt op 7 december: de Dag van de Vrijwilliger. We willen onze waardering uitspreken voor alle vrijwilligers die ondanks alle coronaperikelen toch manieren hebben gevonden om onze deelnemers aangesloten te houden bij de samenleving. Bezoekwerk is ook in coronatijd het eerste dat weer kan.

Speciaal voor bezoekduo’s hebben we veel aandacht voor samen iets lekkers bakken. Meester­patissier ­Rudolph van Veen geeft in ZON een recept voor heerlijke appeltaart ter inspiratie. Maar ook de chef-kok op ons schip, Ronald, heeft een recept ­­ gemaakt, net als een paar bekende Nederlanders.

Je vindt ze in het boek Bakken met de Zonnebloem.

Geniet van de wintermaanden met deze lekkere baksels, maar vooral van samenzijn.

Die ándere goede voor­ nemens, zoals afvallen, ­komen volgend jaar wel weer.

Marc Damen Directeur

3

Binden en boeien

Op weg naar een toekomstbestendige vereniging

Samen stropen we de mouwen op In de vorige editie van ZON kwam het ­werven van nieuwe vrijwilligers uitgebreid aan bod. De uitdaging is om het enthousiasme vast te houden dat vrijwilligers hebben bij hun aanmelding.

En hoe zorg je ervoor dat zij niet afhaken, maar juist gemotiveerd blijven om aan het werk te gaan? In dit artikel een aantal tips waar vrijwilligers en bestuurs­leden samen mee aan de slag kunnen.

4

E

en speciale werkgroep buigt zich over het onderwerp ‘binden en boeien van vrijwilligers’. “Héél belangrijk”, vertelt verenigingsconsulent Mirjam van Sonsbeek, die zelf deel uitmaakt van de werkgroep. “Dat begint al bij het warme welkom. We mogen niet onderschatten hoe essentieel het is dat een nieuwe vrijwilliger zich gezien en gehoord voelt binnen de afdeling. Dit heeft veel impact op de mate waarin iemand zich welkom voelt en aansluiting voelt bij de andere ­vrijwilligers. Bovendien willen nieuwe vrijwilligers zich snel nuttig voelen. Zij willen na aanmelding ­direct aan de slag.”

ZON

De introductieworkshop is onmisbaar voor nieuwe vrijwilligers van de Zonnebloem

Verloren gevoel Soms voelt een nieuwe vrijwilliger zich niet automatisch verbonden met de vereniging: “Dat had misschien ook te maken met de ­coronapandemie, waardoor de activiteiten lang stillagen. Maar wat ik vooral miste in mijn beginperiode was aandacht vanuit de afdeling. Tijdens de eerste vergadering werd ik door de voorzitter voorgesteld, wat ik heel erg waardeerde, maar vervolgens werd ik ­eigenlijk aan mijn lot werd overgelaten. Ik voelde me best verloren tussen de andere vrijwilligers. Gelukkig heb ik het er niet bij ­laten zitten, maar ben ik zelf op de mensen afgestapt. Ik heb ook aangegeven dat ik een warme welkom had gemist. Destijds dacht ik erover om te stoppen bij de Zonnebloem, maar ik heb het nog een tijdje aangekeken.

Het was vanwege corona een vreemde tijd voor iedereen. Inmiddels ben ik bezig met het organiseren van activiteiten en dat geeft me voldoening.”

Gezien en gehoord voelen Ook moet er een match zijn tussen de verwach­ tingen van de vrijwilliger én die van de afdeling. ­Mirjam: “Probeer niet alleen tijdens het intake­ gesprek, maar ook gedurende de verdere ‘loopbaan’ met elkaar in contact te blijven. Haal je nog steeds genoeg voldoening uit het vrijwilligerswerk? Loop je ergens tegenaan? En zijn er dingen die je liever anders wilt doen? Door het gesprek aan te gaan, voelt de ander zich gehoord en gezien. Dat versterkt het gevoel van verbondenheid en ­betrokkenheid.”

Toekomst van de vereniging Mirjam: “Na het warme welkom blijft aandacht ­tijdens de verdere loopbaan noodzakelijk om ­nieuwe vrijwilligers aan ons te binden. Als we hier niet continu aandacht aan schenken, dan kunnen we over een aantal jaar de deur van de vereniging sluiten. Dat klinkt misschien hard, maar nieuwe, ­jongere ­vrijwilligers zijn de toekomst van onze ­vereniging. Met elkaar moeten wij aan de slag om onze afdelingen toekomstbestendig te maken.”

december 2021

Tips om vrijwilligers te binden en boeien Samen met afdelingen heeft de werkgroep aanbevelingen opgesteld die helpen bij het binden van vrijwilligers.

Deze worden momenteel ­verder uitgewerkt. Enkele tips vanuit de werkgroep waar afdelingen nu al mee aan de slag kunnen: Creëer meer flexibiliteit in vrijwilligerswerk Sommige vrijwilligers willen elke twee weken een huis­ bezoek afleggen of juist ­alleen ­ondersteunen bij activiteiten. Andere zijn inzetbaar voor een bepaalde periode of ­specifieke taak. Meer oog voor diversiteit in vrijwilligerswerk helpt ons vrijwilligers­ bestand groeien.

Koppel een buddy aan een nieuwe vrijwilliger Een nieuwe vrijwilliger heeft behoefte een maatje: een ­mede-vrijwilliger die fungeert als vraagbaak en luisterend oor. Hiermee wordt voor­ komen dat nieuwe mensen zich verloren voelen binnen de afdeling.

Meld nieuwe vrijwilligers snel aan voor de introductieworkshop Nieuwe vrijwilligers krijgen essentiële informatie over de vereniging, doelgroep en de verschillende vormen van ondersteuning waar ze op kunnen rekenen, zoals Mijn Zonnebloem en ­begeleiding van het nationaal bureau. Onmisbaar dus voor nieuwe mensen!

5

Binden en boeien

Workshop ‘Aan de slag bij de Zonnebloem’ De introductieworkshop is een interactieve ­bijeenkomst die zowel op locatie als digitaal kan worden gevolgd. Er is veel contact met andere nieuwe vrijwilligers. Aan de hand van veelvoor­ komende situaties uit de praktijk leren zij van ­elkaars ervaringen. Het uiteindelijke doel is dat een vrijwilliger de praktische kennis en inzichten opdoet en weet wat nodig is om het werk op een goede manier uit te voeren. Er wordt onder andere gesproken over hoe je omgaat met deelnemers die in een sociaal isolement dreigen te raken of die over onvoldoende financiële middelen ­beschikken om aan een activiteit deel te nemen.

Op locatie en online De introductieworkshop is onderdeel van een ­divers programma-aanbod voor afdelingsvrij­ willigers en bestuursleden van de Zonnebloem.

Het grote voordeel van de online variant is de ­tijd­besparing. Deelnemen gaat eenvoudig thuis achter het beeldscherm. Dit geeft jou, ook als je naast je vrijwilligerswerk een reguliere baan en/of gezin hebt, de flexibiliteit om toch mee te doen.

Ook zijn workshops op locatie mogelijk. De lokale ­afdeling of regio organiseert deze. Ook in de ­toekomst blijft de mix van online en op locatie ­bestaan.

6

“ Nu kan ik datgene doen waarvoor ik me had aangemeld: mensen helpen.”

Behoefte peilen Het Expertisecentrum, onderdeel van het nationaal bureau, ­coördineert de workshops. Daarnaast houdt het zich bezig met onderzoek, analyse en i­nnovatie. Want een workshop is natuurlijk alleen zinvol als er ook behoefte aan is. Via de verenigings­consulenten, het vrijwilligerspanel en via lokale afdelingen worden die behoeftes in kaart gebracht. En zo ontstaat er geregeld een nieuwe workshop of ander aanbod. Bijvoorbeeld over de inzet van Facebook. Die workshop gaat binnenkort van start. Dit wordt een heel praktische training over hoe je een Facebook-profiel aanmaakt en ­bijhoudt. Met als uiteindelijke doel om je lokale zichtbaarheid als afdeling te vergroten. In het ­aanbod workshops worden binnenkort ook ­webinars opgenomen. Je kunt je dan laten ­bijpraten over de laatste ontwikkelingen rondom een bepaald thema en je krijgt de gelegenheid om vragen te stellen.

ZON

‘Ik voelde me snel welkom’ Vrijwilliger Leny van der Meulen volgde onlangs de introductieworkshop. Nadat zij 50 jaar fulltime in de ouderenzorg werkte, was het tijd voor haar welverdiende pensioen.

“Toen heb ik me meteen aangemeld bij de Zonnebloem, want ik ken de vereniging goed en weet dat ze fantastische dingen doen voor mensen met een lichamelijke beperking. Hoewel ik startte in coronatijd en er in de eerste periode geen activiteiten waren, voelde ik me toch snel welkom. De afdeling had bedacht om attenties rond te brengen om op die manier toch aandacht te schenken aan de mensen. Dat versterkte het b ­ ijzondere gevoel dat ik sowieso al had bij de Zonnebloem.”

Via een mail vanuit de vereniging werd Leny ­uitgenodigd voor de workshop ‘Aan de slag bij de Zonnebloem’. “Natuurlijk heb ik die gevolgd.

Het was een prima bijeenkomst. Je ontmoet ­andere vrijwilligers en bespreekt samen dingen waar je tegenaan loopt. Zo was er een mevrouw die geen klik voelde met haar bezoekdeelnemer.

Hoe ga je daarmee om en hoe beëindig je dan het bezoek? Dat zijn heel relevante vragen.

Ook heb ik meer informatie ontvangen over de ­Zonnebloem zelf en over de vrijwilligers­ ondersteuning. Zelf loop ik eigenlijk nergens ­tegenaan. Als ik vragen heb, dan stel ik ze ­meteen. Ik ben wel heel blij dat de activiteiten weer van start zijn gegaan. Ik bezoek inmiddels een ­mevrouw thuis en ik heb deelgenomen aan de afdelingsvakantie. Nu kan ik dus eindelijk ­datgene doen waarvoor ik me had aangemeld: mensen helpen!”

“ Aan de hand van praktijksituaties leer je van elkaars ervaringen.”

Programma-aanbod Veel workshops zijn functiegericht, bijvoorbeeld voor bestuursfuncties, of hebben een specifiek thema, zoals ‘Gespreksvaardigheden’, ‘Ken je grenzen’ of ‘Lokale fondsenwerving’. Het complete aanbod staat op Mijn Zonnebloem.

december 2021

7

Portret

8

ZON

‘ We zijn echte vrienden geworden’ Als directeur van een transport- en expeditiebedrijf zag hij veel van de wereld. Nu maakt Herman Zonligt (76) zich sterk voor zijn directe omgeving. Als vrijwilliger van de Zonnebloem werd hij gekoppeld aan deelnemer Simon Bomers. Amsterdam ‘meets’ Rotterdam. Op neutraal terrein, namelijk het Brabantse Etten-Leur.

Waarom heb je je bij de Zonnebloem aangemeld?

“Ik ben opgegroeid met vrijwilligerswerk.

Mijn ouders vonden het belangrijk om sociaal bezig te zijn, dus als tiener verkocht ik al speldjes voor het Anjerfonds.

We woonden in het Nieuwe ­Westen in Rotterdam en ik ging de ­kroegen in om ze aan de man te brengen. Dat was de beste plek. Wat mij uit die tijd is bij­ gebleven, is dat mensen uit de straat ­altijd bij ons kwamen als ze iets nodig hadden. Van hulp met een zieke kanarie tot een goed gesprek. Mijn moeder had in die tijd ook al contacten met de Zonnebloem. Dat herinnerde ik me toen ik twee jaar geleden een organisatie zocht om me vrijwillig voor in te zetten.”

En toen werd je gekoppeld aan Simon, een Amsterdammer.

“Ja, 010 tegenover 020. Maar het ijs brak snel, hoor. Natuurlijk maken we daar grapjes over. ‘O jee’, dachten we allebei toen we elkaar voor het eerst ­ontmoetten. Het was een keukentafel­ gesprek in onze huidige woonplaats ­Etten-Leur, er zat ook een bestuurslid van de afdeling bij. Het klikte gewoon.

Zoiets kun je niet forceren, het gevoel is er of is er niet. Nou, tussen Simon en mij werkt het. We zien elkaar meestal meerdere keren per week, terwijl het

december 2021

“ Het klikte gewoon tussen ons. Dat kun je niet forceren.” aanvankelijk de bedoeling was om ­elkaar eens in de veertien dagen te ­ontmoeten. Hij heeft me inmiddels zelfs een sleutel van zijn woning gegeven.”

Mogen we daaruit concluderen dat er sprake is van vriendschap?

“Ja, ik denk wel dat je dat kunt zeggen.

Dat is het in elk geval in de loop der tijd geworden. We dollen veel met elkaar.

Het helpt dat we allebei veel lol aan het leven beleven. Maar we hebben ook ­genoeg meegemaakt om ernstige ­gesprekken te voeren. Simon en ik ­hebben veel van de wereld gezien, we realiseren ons dat het niet alleen draait om lol hebben. We kunnen onze problemen kwijt bij elkaar.”

Je hebt hem toch ook geholpen met de organisatie van een scootmobieltocht?

“Dat was geweldig. Simon wil mensen met een scootmobiel aansporen om ­eropuit te trekken. Senioren moeten achter de geraniums vandaan, vindt

hij en daar ben ik het volledig mee eens. We hebben een route van 23 ­kilometer door de natuur rond Etten-­ Leur uitgezet en hebben de tocht met tien deel­nemers gereden. Zelf ben ik in een ­geleende scootmobiel meegegaan. ­Niemand kende elkaar, maar het was heel gezellig. Het mooie is dat we allebei bepaalde kwaliteiten hebben. Ik heb weer een ander netwerk dan hij. ­Schuiven we die in elkaar, dan past het.”

Het klinkt alsof je zelf ook heel blij wordt van het vrijwilligerswerk?

“Ik zoek altijd naar manieren om me ­nuttig te maken. Als ik het van mezelf mag zeggen, ben ik empathisch ingesteld. Daarom past de Zonnebloem bij mij.

Hoe draag jij bij aan het leven van ­Simon?

Zelf heb ik een geluk dat Simon niet meer heeft: een partner met wie ik bijna vijftig jaar ben getrouwd. Je moet iemand in het leven hebben met wie je kunt sparren en kunt lachen. Simon en ik zijn twee positieve mensen, dat gaat goed samen. Dat geeft ons allebei een goed gevoel.”

9

Bezoekwerk

ezoekwerk floreert door B hechte band vrijwilligers Het bezoekwerk vormt al sinds jaar en dag de kernactiviteit van de Zonnebloem.

Duizenden bezoekvrijwilligers geven door het hele land aandacht aan mensen met een lichamelijke beperking. Toch kan het voor afdelingen best een klus zijn om voldoende vrijwilligers hiervoor te vinden.

Bij de afdeling Nistelrode is er veel animo voor bezoekwerk. Hoe doen zij dat?

10

E

en kop koffie, een rondje over de weekmarkt of eropuit in dorp of stad. Met het bezoekwerk bezorgen vrijwilligers tal van deelnemers een leuke tijd. Maar we zijn er ook voor een luisterend oor of een goed gesprek. “Het ­bezoekwerk is het belangrijkste dat we als vereniging doen”, zegt Rosemarie van Ark, al vijftien jaar voorzitter van de afdeling Nistelrode, onder de rook van Oss. Maar niet alleen deelnemers hechten veel waarde aan het bezoekwerk

ZON

en soms ­ontstaan vriendschappen voor het leven, zoals bij Conny van Grinsven en Edith de Wit (zie kadertekst).

Aandacht De afdeling Nistelrode telt 60 bezoekvrijwilligers. Hoe zorgt het bestuur onder aanvoering van Rosemarie dat zij met hart en ziel het bezoekwerk uitvoeren?

Het belangrijkste is dat je als afdeling een gevoel van eenheid creëert. Je bent per slot van rekening ook allemaal aangesloten bij dezelfde ‘club’. Je bent per slot van r­ ekening ook allemaal aangesloten bij dezelfde ‘club’. Wij doen dat onder meer door veel aandacht aan onze vrijwilligers te schenken.” Zo besteedde Rosemarie dit jaar tijdens de eerste ­fysieke vergadering in lange tijd ruim aandacht aan hoe vrijwilligers de

“ Door echt met elkaar te praten, schep je een band binnen de afdeling.” afgelopen corona­periode hebben ervaren. “Dat begint met een eenvoudige maar heel belangrijke vraag: hoe is het met je?”

Respect en waardering Maar het zit ook in aandacht voor jubilea en andere mooie – maar ook minder mooie – momenten in de levens van haar vrijwilligers. Voor Rosemarie is het een aanpak waar ze niet eens over na

hoeft te denken. “We willen die momenten samen delen, elkaar vertellen wat er privé speelt. Als Zonnebloemafdeling vervul je daarin een belangrijke sociale rol. Door echt met elkaar te praten, schep je een band binnen de afdeling.

Het laat zien dat je er niet alleen voor staat. Respect en waardering zijn wat mij betreft eerste levensbehoeften. Dat begint met aandacht.”

Divers gezelschap Rosemarie ziet dat de insteek in ­Nistelrode resulteert in gemotiveerde bezoekvrijwilligers. En mocht een vrij­ williger een keer niet tevreden zijn over het bezoekwerk, of ergens mee ­zitten, dan volgt een goed gesprek, met gerichte tips voor de specifieke situatie.

“Het loopt met ons bezoekwerk best

Interview

Conny brengt de buitenwereld bij Edith binnen De Zonnebloem bracht Conny van Grinsven en Edith de Wit uit Nistelrode 25 jaar geleden bij elkaar. Een kwart eeuw later bezoekt Conny haar dorpsgenote nog steeds heel trouw. “Sinds ik bij haar kom, schijnt weer de zon, schreef ze in een gedicht aan mij.”

“Edith is altijd vrolijk. Ik vind het knap dat ze zo in het leven staat, want ze heeft veel meegemaakt.

Door een vervelende botsing in de botsauto’s liep ze een zenuwbeschadiging op en ligt ze een groot deel van de dag in bed. In plaats van de nadruk te leggen op wat ze niet kan, telt Edith haar zegeningen. Zo is ze heel creatief. Ze is altijd bezig op haar bed.

Lief en leed Nadat mijn vader overleed, meldde ik me aan bij de Zonnebloem. Tijdens zijn ziekte had ik veel december 2021

­ esprekken met hem. Dat vond hij heel fijn. Ik vond g dat ik hetzelfde ook voor andere mensen kon betekenen. Met Edith klikte het vanaf het begin. Als ik bij haar ben, vliegt de tijd. Het grappige is dat ze jonger is dan ik. Edith is 53, ik 60. We delen lief en leed met elkaar. Bieden elkaar een troostende arm als het even minder gaat, maar praten ook over feestjes en over ons gezin.

Hoogtepunten Een enkele keer gaan we op pad. Edith heeft een elektrisch rolstoelbed waarin ze uitstapjes kan ­maken. Alleen verdraagt haar zenuwstelsel weinig prikkels. Toen ze 50 werd, zijn we op een rustige middag gaan lunchen. Wanneer het lukt, gaat ze ook mee met uitjes van de Zonnebloem. Dat zijn echt hoogtepunten voor haar. Net als het schilderclubje dat ik twaalf jaar geleden heb opgericht. In een grote schuur bij ons huis gaan we twee tot drie keer per maand met een klein groepje aan de slag. Met het schilderen heeft Edith een nieuw talent van zichzelf ontdekt.

11

Bezoekwerk

“ Het begint met een eenvoudige vraag: hoe is het met je?”

Rosemarie van Ark

­ ardig”, zegt Rosemarie met gevoel voor a understatement. De groep vrijwilligers in Nistelrode is een divers gezelschap dat elkaar inspireert en enthousiasmeert.

“Ik denk dat het verschil in leeftijd daar juist aan bijdraagt.”

Mond-tot-mondreclame Maar hoe bindt de afdeling Nistelrode nieuwe bezoekvrijwilligers? Onder meer door regelmatig de lokale pers op te zoeken voor publiciteit, om te laten zien wat de afdeling allemaal doet en om mooie verhalen te delen. “Maar ook

je bestaande vrijwilligers kunnen veel betekenen in de mond-tot-mond­reclame, door te vertellen hoe het v ­ rijwilligerswerk eruitziet binnen je afdeling. En daarbij geldt dat als zij het naar hun zin hebben, ze eerder en vaker niet-­vrijwilligers ­enthousiast proberen te ­maken om ook vrijwilligerswerk te doen.”

Kennis vergroten Enthousiasmeren is in Nistelrode niet ­alleen een kwestie van luisteren en ­praten, schetst Rosemarie. Maar ook van leuke en inspirerende activiteiten voor vrijwilligers.

Zo nodigt afdeling Nistelrode een aantal keer per jaar sprekers uit die een presentatie geven over thema’s als armoede, ­gezonde voeding en zorgverlening. ­Thema’s die kunnen leven bij deelnemers en waar vrijwilligers dus mee te maken kunnen krijgen. “Door hun kennis te ­vergroten, willen we het bezoekwerk een beetje eenvoudiger maken.”

Interview

Méér dan deelnemer Edith heeft een schilderij voor mij gemaakt en daar een gedicht bij geschreven. Sinds ik bij haar kom, schijnt weer de zon, schreef ze. Heel bijzonder. Ze zegt dat ik de buitenwereld bij haar binnen breng.

Voor mij is ze veel meer geworden dan alleen een deelnemer. Dat voelt zij ook zo, denk ik. Soms heeft ze een periode dat het slecht met haar gaat en ze geen bezoek kan hebben. Vroeger stond er dan een lamp bij haar raam. Was het licht aan, dan kon ik binnenkomen. Anders liever niet.

Tegenwoordig communiceren we dat via de app.

Bijzondere klik Ooit heb ik bij haar bespreekbaar gemaakt of het nog voldoende klikte. Je moet van vrijwilliger kunnen wisselen als dat niet zo is, vind ik. ‘Je blijft maar mooi bij mij’, antwoordde ze. Edith wil zo nog wel 25 jaar doorgaan. Dat bleek ook eigenlijk wel uit dat gedicht natuurlijk. En ik wil ook nog heel lang bij haar blijven komen.”

12

“ We delen lief en leed samen.”

Meer over Edith en Conny? Zij vertellen ­samen hun verhaal op www.zonnebloem.nl/­ actueel/nieuwsberichten

ZON

Activiteiten

Digitaal avontuur door Amsterdam Als we iets geleerd hebben van corona, is het dat bijeenkomsten dankzij de huidige technologie gemakkelijk digitaal te organiseren zijn. Ruud Dulmus, penningmeester afdeling Amsterdam Nieuw West, nam deelnemers met een zelfgemaakte PowerPointpresentatie mee op een virtuele tour door de stad. “Dit kun je voor elke willekeurige locatie maken!”

“I

edereen even opzij voor de fietsers”, blikt Ruud terug op de digitale stadswandeling door Amsterdam die hij recent organiseerde.

“Via de Willemspoort op de Haarlemmerdijk ­gingen we langs het Centraal Station, over het Damrak naar de Dam en door naar het Anne Frank Huis. Hier ‘stopten’ we even om een paar regels uit het dagboek van Anne Frank voor te lezen.”

Achttien deelnemers volgden hem vanuit huis via hun telefoon, tablet of computer. Allemaal via Zoom, een digitaal platform voor beeldbellen.

Niet alleen v ­ anwege corona, maar ook omdat zo’n grote ­wandeling niet voor alle deelnemers meer is ­weggelegd. De virtuele tour bestond uit een ­PowerPointpresentatie van 40 dia’s. “Ik wilde de ras-Amsterdammers graag rondleiden langs plekken uit hun jeugd, een trip down memory lane!”

Interactief “Alleen maar luisteren naar iemand, daar is niks aan”, vertelt Ruud. Zijn oplossing: “Ik gooide er wat dia’s met geluiden tussen, zoals een fietsbel en draaiorgelmuziek. En ik stelde huiskamervragen.

Veel deelnemers zaten met een vrijwilliger, kennis of familielid en dan konden ze samen babbelen over dat onderwerp. Daarvoor lasten we dan een korte pauze in.” En ze konden ook nog een echte prijs winnen. “Tijdens de ‘wandeling’ stelde ik

­ uizvragen. De deelnemers moesten de q ­antwoorden opschrijven en naderhand zelf ­bijhouden welke antwoorden juist waren. Wie meer dan tien ­antwoorden goed had, mocht mij bellen. De eerste beller won.”

Geweldig leuk Niet iedereen die meedeed, is digitaal vaardig, maar met hulp van vrijwilligers, kennissen en ­familieleden was dat zo opgelost. “De deelnemers vonden de digitale wandeling werkelijk geweldig leuk. Er was zelfs een deelnemer die in het ziekenhuis lag en zo’n verzetje als dit goed kon gebruiken.

Een mooi compliment voor mijn inspanning.”

Tip van Ruud Ruud heeft nog een tip voor medevrijwilligers die ook een digitale activiteit willen organiseren: “Geef deelnemers ruim de tijd om in te loggen via Zoom, of welke tool je ook gebruikt. Reken zeker zo’n 30 minuten.”

Benieuwd naar de digitale stadswandeling? Neem dan contact op met Ruud Dulmus via zon@zonnebloem.nl

december 2021

13

Zonnebloemauto

‘Dit is zijn feestje’ Net als vorig jaar, huurt Ina Dissel ook dit jaar de Zonnebloemauto in de kerstperiode. Ze gebruikt de rolstoelauto voor haar meervoudig gehandicapte zoon Pim, zodat ze met de hele familie bij elkaar kunnen zijn voor het kerstdiner.

D

oor zuurstofgebrek bij de geboorte liep Pim een hersenbeschadiging op. Daardoor is hij gebonden aan een rolstoel. Zijn moeder Ina is er vrij nuchter over: “Natuurlijk is het heftig als je dit meemaakt. Pim is de oudste, we wisten niet wat ons overkwam toen hij werd geboren. Maar ­inmiddels zijn we 40 jaar verder en kan ik ook wel zeggen dat het me sterk heeft gemaakt. Overspannen of overbezorgd ben ik eigenlijk nooit geweest.

Ik heb ook een balans gevonden in het mantel­ zorgen. Ik doe alles voor Pim wat ik kan, maar ik ­cijfer mezelf niet weg.”

14

Betaalbaar en eenvoudig Elke zondag komt Pim vanuit Houten naar ­Nieuwegein om bij zijn moeder te eten. Daarbuiten zien ze elkaar op verjaardagen, feestdagen en ­andere momenten tussendoor. Passend vervoer is soms een hele uitdaging. Ina: “Het is hartstikke zwaar als ik Pim in en uit een auto moet tillen, zeker omdat hij ook spastisch is. De rolstoelauto van de Zonnebloem is dan ideaal. Het is betaalbaar en het werkt allemaal heel makkelijk. Via een filmpje op YouTube heb ik uitgevogeld hoe het inrijden en vastzetten werkt, maar dat is allemaal heel eenvoudig.”

ZON

Ophalen Dit jaar met kerst wordt de Zonnebloemauto ook gehuurd. Dan is de familie compleet. Pim heeft twee broers – een tweeling – die allebei een gezin hebben. “Het is hartstikke gezellig om met de ­neefjes en nichtjes erbij kerst te vieren. Een taxi ­reserveren is niet te doen. Niet alleen is het heel prijzig, maar het is ook moeilijk om goede af­ spraken te maken over ophalen, zeker tijdens de ­feestdagen. Zonde toch als hij zijn toetje niet kan opeten, omdat de taxi plotseling voor de deur staat? Of als hij een uur langer moet wachten ­terwijl hij doodmoe is en wil slapen.”

Gezellige dag “Nu zijn we vrij om de planning te bepalen. Dit jaar valt kerst in het weekend, dus beschikken we tot en met maandag over de auto. Ik ben benieuwd waar Pim nog meer naartoe wil. Vorig jaar wilde hij naar ­recreatiegebied Tull en ’t Waal waar we vroeger ­altijd gingen zwemmen. Het is zijn feestje, ik rijd wel. We maken er altijd een gezellige dag van.

Ook hebben we vorig jaar een van zijn broers, die destijds in Zeeland woonde, bezocht. Diezelfde dag vierde hun dochtertje haar verjaardag, dus vielen we mooi met onze neus in de boter.”

Elektrische Zonnebloemauto Ina kwam de Zonnebloemauto op het spoor via ­Facebook. “Er is iemand in mijn kennissenkring die de rolstoelauto wel eens heeft gehuurd, dus ik vermoed dat ik de advertentie daardoor voorbij heb zien komen. Dit jaar heb ik voor het eerst een elektrische Zonnebloemauto. Daar zit een laadpas bij inbegrepen, dus ik moet alleen even checken waar de openbare oplaadpunten zitten. En we moeten natuurlijk goed in de gaten houden dat we de auto tijdig opladen. Anders staan we straks met kerst ergens langs de kant van de weg. Ach, dan maken we er ook gewoon een feestje van!”

50%

korting voor Zonnebloem­ afdelingen

Van 1 januari tot 1 juli 2022 kun je als afdeling de Zonnebloemauto tweemaal huren met 50% korting. Je betaalt dan 22,50 euro en 5 euro voor afkoop eigen risico. De auto is in te zetten voor alle deelnemers, ook diegenen die geen gebruikmaken van rolstoel of scootmobiel. Ook kun je daarbij een vrijwillige chauffeur aanvragen. Houd bij het reserveren het nummer van de Zonnebloemautopas van je afdeling bij de hand (op te vragen bij je secretaris) en gebruik de kortingscode 22ZBA2750.

Prijsverhoging

Voor andere huurders gaat de huurprijs vanaf 1 januari omhoog van € 40 naar € 45.

De eerste prijsverhoging sinds de introductie van de Zonnebloemauto in 2014 is nood­ zakelijk door de gestegen kosten voor onder andere onderhoud.

Hoe zit dat met de elektrische Zonnebloemauto?

Iedereen met een lichamelijke beperking kan de Zonnebloemauto huren, ook de elektrische variant. De eerste 100 kilometers zijn bij de huur inbegrepen.

Bij de huur ontvang je een laadpas waarmee je de auto gratis kunt opladen.

Je betaalt dus geen brandstofkosten. Met de speciale app van Vattenfall of op www.oplaadpunten.nl zie je precies waar oplaadpunten zijn. Kijk voor meer informatie op zonnebloem.nl/zonnebloemauto of scan de QR-code.

december 2021

15

16

ZON

Vitamine V

Vrijwilligersfamilie Wieringa weer even terug op het schip

‘ Dit virus dooft nog lang niet uit’ De familie Wieringa uit het Groningse Bedum is besmet met het Zonnebloemvirus. Geen vaccinatie die daar tegen helpt, maar klachten hebben ze niet. Sterker nog, ze genieten ervan en waren blij dat ze tijdens de promotour afgelopen zomer weer even terug aan boord van MPS de Zonnebloem waren.

D

e zon schijnt volop in de Bataviahaven in Lelystad. Stralend in hun witte polo’s verwelkomt het echtpaar Piet en Ria en hun zoon Bernard tientallen geïnteresseerden op de kade. Drie vrijwilligers uit één familie is al best bijzonder, maar het gezelschap is verre van compleet. “Onze dochter Betty kan er niet bij zijn, omdat ze moet werken. Betty’s 21-jarige zoon Ton, onze kleinzoon, was tijdens de promotour in Lemmer aan boord als vrijwilliger, maar is nu weer thuis”, vertelt Ria. Drie generaties Wieringa zetten zich dus in voor de vereniging als vaarvrijwilliger.

Het draait om mensen De familie neemt plaats op de mooie gele banken in de salon van het schip.

Het is heerlijk koel in de fraaie ruimte en het appelgebak smaakt uitstekend bij de koffie en thee. Piet: “Onze oudste dochter Betty is ermee begonnen. Als vrijwilliger op het schip kreeg zij studiepunten voor haar opleiding tot verpleegkundige.

De een steekt de ander aan, dus volgde

december 2021

haar jongere zus Zwannie al snel daarna.” De zussen vonden het ook echt iets voor hun vader, als tegenhanger van zijn technische werk op de Rijksuniversiteit Groningen. “Dat zagen ze goed hoor”, zegt Piet. “Techniek draait om dode ­materie, maar er is ook die compleet ­andere wereld, waarin het om mensen gaat. Inmiddels ben ik 23 keer als vrij­ williger op vaarvakantie geweest en ik hoop snel de 25 vol te ­maken.”

Gezelligheid voorop Ook moeder Ria raakte besmet. Zij ­startte haar vrijwilligerswerk aan boord samen met een vriendin. “Als je dertien keer mee bent geweest, krijg je als vrijwilliger een beeldje als aandenken: de duwer en de geduwde. Ik zei tegen Piet: als je die krijgt, dan ga ik voortaan met jou mee.” Nu gaan ze dus al jaren samen.

Ze schrijven zich in voor een bepaalde week, maar geven geen voorkeur aan qua taak. Ria: “Het maakt ons eigenlijk niet uit waar we worden ingedeeld, ­zolang het maar niet achter de bar of

17

Vitamine V

Leren relativeren Ondanks dat het aanpoten is tijdens de vaarweek, hebben vrijwilligers toch een vakantiegevoel. Niet in de laatste plaats door de luxe slaaphutten op het onderdek: geschikt voor twee personen en alle voorzien van badkamer en tv. Piet: “Op het oude schip was dat heel anders. Daar sliepen we met z’n vieren in twee stapelbedden met nauwelijks ruimte om je kont te keren. Maar ook daar kijk ik met plezier op terug hoor.” Bernard vult aan: “Je leert hier ook goed relativeren. Als je sommige ­gasten op de boot ziet, denk je al snel: bij mij is het allemaal zo erg nog niet!”

“ De eerste dag ken je niemand, de laatste dag neem je met betraande ogen afscheid van elkaar.” de receptie is. Dat is fysiek te zwaar voor ons ­zeventigers. Achter de bar sta je lang achter e ­ lkaar en receptiewerk is onregelmatig, omdat deze 24 uur per dag in toerbeurten bemand is. Het gaat ons om de gezelligheid, je inzetten met gelijk­ gestemden. De eerste dag, zeker de eerste keer, ken je ­niemand, maar op de laatste dag neem je met ­betraande ogen afscheid van elkaar. Van de andere vrijwilligers, maar ook van de gasten ­natuurlijk. Je maakt razendsnel vrienden op dit schip!”

Moe, maar voldaan De enthousiaste verhalen van zijn ouders lieten Bernard niet onberoerd. Met zijn 31 jaar is hij een jongeling, maar aan zijn passievolle manier van vertellen, is duidelijk merkbaar dat het virus chronisch is. “Mijn ouders kwamen altijd moe maar voldaan terug. En met de mooiste verhalen, waardoor ik het heel graag zelf wilde ervaren. Intussen ben ik al vijf keer mee geweest en het wordt steeds leuker.

Ik kom dezelfde vrijwilligers weer tegen. Super­ gezellig natuurlijk. Dat ik er vrij voor moet nemen van mijn werk als logistiek operator maakt me niet uit. Ik ben iemand die op werk afloopt. Aan boord doe ik van alles, alleen geen zorgtaken. Hoewel, ik heb wel eens geholpen met iemand omhoog tillen.

De verzorgenden kregen het niet voor elkaar, na ­instructie lukte het mij in mijn eentje.”

Onvergetelijke tijd Vragend naar anekdotes of waardevolle herinne­ ringen praten de Wieringa’s druk door elkaar heen.

Mooie zonsondergangen in Koblenz, gigantische ijscoupes in Andernach, terrassen die volledig ­werden verbouwd voor de deelnemers, muziek aan boord. Maar als ze terugdenken aan alle gasten die ze hebben ontmoet, valt het even stil. “Mensen zijn soms echt ernstig beperkt, liggen alleen maar op bed. Of zijn terminaal en varen mee als laatste uitje”, vertelt Bernard. Ria vult aan: “Prachtig toch dat de crew en vrijwilligers alles uit de kast halen om deze mensen een onvergetelijke tijd te bezorgen. Dat wij daar als gezin aan mogen bijdragen voelt fantastisch.”

Thuiskomen “Toen de Zonnebloem ons benaderde voor de ­promotour, hoefden we geen seconde na te ­denken. Natuurlijk is het wel anders, want het schip vaart niet en er zijn geen gasten aan boord.

Toch voelt het als thuiskomen. We verwelkomen geïnteresseerden die zich hebben opgegeven voor een rondleiding en we proberen passanten aan boord te krijgen. Vooral Piet is daar heel bedreven in: hij spreekt op de kade iedereen aan die langsloopt.” Een dame van middelbare leeftijd spreekt de familie Wieringa aan. Ze heeft de rondleiding gedaan en vraagt waar ze zich kan opgeven als vaarvrijwilliger. De gezinsleden buitelen over ­elkaar heen om haar van de juiste informatie te voorzien. Met een foldertje in haar hand en een aantal tips van ‘oude rotten’ Piet en Ria stapt ze van boord. Het Zonnebloemvirus heeft opnieuw toegeslagen.

Benieuwd naar de ervaringen van kleinzoon Ton? Zijn verhaal lees je op zonnebloem.nl/actueel/nieuwsberichten

18

ZON

Wat doe jij?

Hoe stimuleer je kleinschalige activiteiten?

In het Meerjarenplan 2019-2023 heeft de vereniging besloten te focussen op kleinschalige activiteiten.

“Voorheen organiseerden wij vanuit het bestuur activiteiten voor de hele afdeling. Maar de wensen en behoeften van deelnemers én vrijwilligers zijn veranderd.

De coronapandemie heeft die behoefte versterkt. Liever nemen zij deel aan kleinschalige activiteiten. Op welke manier pakken vrijwilligers dit op en hoe stimuleren we andere vrijwilligers om dit ook te organiseren?”

Elly van der Schaft, afdeling Maastricht

“ Houd je vrijwilligers ­betrokken”

“ Nieuwe aanwas ­vrijwilligers inspireren”

“ Houd het kort, bekend en niet te ingewikkeld”

“Eens in de week of twee weken komen we als bestuur bij elkaar en zoeken we naar passende activiteiten die de vrijwilligers in kleine groepjes kunnen onder­ nemen. We merken dat dit aan­ stekelijk werkt en er is een natuurlijke wisselwerking ontstaan: door onze vrijwilligers betrokken te houden, komen zij op hun beurt actief met ideeën voor kleinschalige activiteiten. Daarom zijn we vanuit het bestuur ook altijd bezig met de vraag wat we voor onze e ­ igen vrijwilligers kunnen doen. In de vorm van ­attenties, maar ook door alle vrijwilligers actief samen te brengen en te luisteren naar hun verhalen.”

“Een groot deel van onze vrijwilligers is tussen de 60 en 80 jaar oud. Veel vrijwilligers kunnen of willen zelf niet rijden en dus heb je vaak vervoer nodig. Voor corona werkten we wel eens met taxibusjes, wat het uitje duur maakte. In september organiseerden we een lunch in het centrum van Heiloo.

Hier konden de deelnemers én ­vrijwilliger gemakkelijk naartoe ­reizen, al dan niet te voet of met de rollator. Dat beviel iedereen heel goed. Het draait natuurlijk ­uiteindelijk gewoon om het samenkomen. Er is een nieuwe aanwas aan vrijwilligers en de komende bijeenkomst met hen is voor ons belangrijk. We hopen hen te ­inspireren en activeren om meer kleinschalige activiteiten in de buurt te organiseren.”

“Net voor de eerste lockdown, ­organiseerden we voor deelnemers en vrijwilligers een eerste kleinschalige activiteit. Veel van onze deelnemers zijn op leeftijd en we merken dat zij niet een hele dag op pad hoeven, dat is voor velen te druk. Samen buurten, daar draait het uiteindelijk om. En zulke kleinschalige activiteiten hebben we erin gehouden. De vrijwilligers hebben meer persoonlijke aandacht voor de deelnemers en ­vinden het ook leuker om mee te doen. Onze ervaring? Houd het kort, bekend en niet te ingewikkeld. Dan komen ook de vrij­ willigers zelf met initiatieven.”

Patricia Hagen Afdeling Bunnik

Jacqueline Melisse Afdeling Zundert

Coby Kakes Afdeling Heiloo

december 2021

19

Onbeperkt Eropuit

‘ Iedereen moet kunnen meedoen’ Op uitnodiging van de Zonnebloem bezocht Tweede Kamerlid Lucille Werner op maandag 4 oktober Het Nationale Theater in Den Haag.

Het bezoek viel samen met de eerste dag van de Week van de ­Toegankelijkheid. Een mooie gelegenheid om de toegankelijkheid in vrijetijdslocaties onder de aandacht van de politiek te brengen.

L

ucille Werner is vanwege haar lichamelijke ­beperking erg betrokken bij het onderwerp toegankelijkheid. “Meedoen is een onderwerp dat me aan mijn hart gaat. Een beperking moet ­normaal worden. Hiervoor is het belangrijk dat we een onderwerp als toegankelijkheid beter tussen de oren krijgen. Bij mij zit het in ieder geval in het bovenste laatje”, aldus Werner. “Goed om te zien dat Het Nationale Theater hier in samenwerking met de Zonnebloem zo goed mee bezig is. Ik hoop dat ze de kennis uitdragen naar de andere theaters in Nederland.”

Slim en betaalbaar Het Nationale Theater liet onlangs haar locatie op toegankelijkheid keuren door het project Onbeperkt Eropuit van de Zonnebloem. Dat g ­ ebeurt met ‘­mystery guests’ (vrijwilligers in een rolstoel of ­scootmobiel) en keurmeesters die de technische keuring verzorgen. Op basis van hun bevindingen voerde Het Nationale Theater een aantal slimme en betaalbare aanpassingen door. Zo werd de naam ‘invalide toilet’ veranderd in ‘aangepast toilet’, werden muurbeugels aangebracht en afvalbakken zonder voetpedaal geplaatst. De pinapparaten bij de kassa werden losgeschroefd en de rolstoelplaatsen in de zaal (1e rang) kregen het tarief van een tweederangs kaartje. “Dit laatste is precies waar de Zonnebloem zich sterk voor maakt. Wij vinden dat niemand gehinderd mag worden door zijn beperking, ook niet op financieel gebied”, zegt ­Zonnebloemdirecteur Marc Damen.

20

“ Een beperking moet normaal worden. Dat geldt dus ook voor toegankelijkheid.”

Informatie vooraf “Een pand uit 1804 dat gebouwd werd als paleis wordt waarschijnlijk nooit honderd procent toegankelijk”, vertelt theaterdirecteur Cees Debets.

“Daarom is het verstrekken van goede informatie belangrijk, zodat bezoekers weten of ze ons theater kunnen bezoeken en wat hiervoor nodig is.” Rob Verberne, professional Mobiliteit & Toegankelijkheid bij de Zonnebloem, is het er roerend mee eens: “Een dagje uit begint niet op locatie, maar thuis achter de laptop. Staat er online geen goede informatie, dan haken mensen al af. Verstrek daar-

ZON

‘Mystery guests’ Corrie van Kooten – van der Meiden (links) en Natalja van Luijk (rechts) in gesprek met Lucille Werner.

om op de website zo veel mogelijk details. Bijvoorbeeld over de parkeermogelijkheden, de toiletten, de breedte van de gangpaden. Mensen kunnen dan zelf beslissen of een bezoek mogelijk is of niet.”

‘Mystery guest’ Natalja van Luijk weet uit ervaring dat het dan soms alsnog misgaat: “Dan informeer ik vooraf of het toilet rolstoeltoegankelijk is, maar als ik dan naar het toilet moet, blijkt deze alleen te bereiken via een trap.”

Belevingsworkshop “Als je bewustzijn wilt creëren, moet je de mensen zelf laten ervaren hoe het is om een beperking te hebben”, zegt Martijn de Bruin, keurmeester bij Onbeperkt Eropuit. “Daarom maakt een belevingsworkshop deel uit van het project Onbeperkt ­Eropuit. Medewerkers krijgen in hun ­eigen theater, museum, bioscoop of dierentuin een paar opdrachten: ga naar de wc en ga wat te drinken halen. Bij het uitvoeren van de opdrachten nemen ze plaats in een rolstoel of krijgen ze een beperkingspak aan,

december 2021

waarmee we allerlei beperkingen kunnen simuleren. Voor veel deelnemers aan de workshop is het een ‘echte eyeopener’!”

Bejegening Toegankelijkheid is belangrijk, maar de bejegening is misschien nog wel belangrijker. Ook dit onderwerp komt voorbij in de workshop. Martijn: “Medewerkers van een vrijetijdslocatie willen soms zo graag gastvrij zijn voor mensen in een rolstoel, dat deze bezoekers zich juist ongemakkelijk voelen.” Natalja vult aan: “Het gebeurt ook vaak dat mensen uit ongemak de begeleider aanspreken, niet de persoon in de rolstoel. Fijn dat hier ook aandacht voor is.” Medewerkers van Het Nationale Theater hebben alle adviezen ter harte genomen. Zij geven voortaan zelf een training aan nieuwe collega’s over bejegening en ontvangst. Zo is onbeperkt meedoen niet langer alleen uitgenodigd worden op een feestje, maar ook ten dans gevraagd worden.

21

Recept

Je hebt ‘m vast al gezien: het bakboek dat samen met dit ­decembernummer van ZON op de mat lag. Ter inspiratie voor een gezellig huisbezoek delen we elf recepten om ­samen met je deelnemer te maken. Op deze pagina geven we je alvast een voorproefje: de appelvlaai. Chef-kok ­Rudolph van Veen. “Tijdens het mengen en kneden van het deeg en het schillen van de appels is het fijn om gezellig bij te kletsen. Als het goed is, wordt het maken van deze taart net zo leuk als het s ­ noepen wanneer hij klaar is.”

‘ Bakken en gezellig bijkletsen’

• voor 1 vlaai of 12 personen • bereidingstijd 45 minuten • wachttijd 1 uur en 30 minuten INGREDIËNTEN

BEREIDING

Deeg -4 25 g volkoren­ meel -7 5 g rietsuiker -M espunt zout -2 00 g koude ­boter, in ­stukjes - 1 el azijn - 1 20 ml koud w ­ ater

1. Meng in een kom het meel met de ­suiker en het zout. Kneed de boter met je ­vingertoppen erdoorheen tot fijne ­kruimels. Voeg de azijn en het water toe en kneed kort en snel tot een gelijkmatig deeg. Laat het deeg ingepakt in plastic folie 30 minuten rusten in de koelkast.

2. Verwarm de oven voor op 190°C. 3. Meng in een andere kom de appel met de suiker, honing, banketbakkersroompoeder en kaneel. Beboter de vlaaivorm en leg eventueel bakpapier op de ­bodem. Rol de helft van het deeg uit tot een ronde plak en bekleed de vlaaibodem ermee. Strooi het amandelmeel over de bodem. Dit vangt het vocht uit de appels op, maar geeft de vlaai ook een lekkere amandelsmaak.

Verdeel de appelvulling over de vorm en druk stevig aan.

4. Rol de andere helft van het deeg uit tot een rechthoekige plak en snijd hiervan repen van 2 cm breed. Bestrijk de repen met ei en rol ze spiraalvormig op. Leg deze deeg­spiralen vanuit het midden g ­ erold op de vlaai. Sluit ze goed op e ­ lkaar aan en werk tot aan de buitenrand. B ­ estrooi de vlaai met rietsuiker en bak hem in 5 ­ 5-60 minuten gaar. Laat volledig a ­ fkoelen voor je de vorm weghaalt en de vlaai aansnijdt.

Vulling - 1 kg appels, met schil en in partjes - 150 g rietsuiker - 2 el honing - 2 el instant banketbakkersroom (poeder) - 1 tl kaneel - 50 g amandelmeel Afwerking - 1 losgeklopt ei - 2 el rietsuiker Extra benodigd­ heden - Vlaaivorm (24 cm) - Plastic folie

TIP G ebruik bij voorkeur een platte vlaaivorm. Een springvorm kan ook, mits je hem niet tot bovenaan vult. Instant banketbakkersroom neemt het vrijkomende vocht uit de appels op.

Maizena of arrowroot zijn prima alternatieven, maar Rudolphs favoriet is roompoeder.

22

ZON

Puzzel

Sudoku samurai De Sudoku samurai bestaat uit vijf sudoku’s waarvan enkele blokken elkaar overlappen.

Vul de Sudoku samurai zo in, dat bij alle vijf de sudoku’s in elke rij, elke kolom en elk blok van 3x3 vakjes de cijfers 1 tot en met 9 één keer voorkomen. De cijfers in de gekleurde vakjes vormen in de leesrichting de oplossing. Die vind je onderaan pagina 3.

december 2021

23

Doen! Pak jouw V ­ rijwilligersVoordeel Op 13 december kunnen we je opnieuw een mooi winteraanbod voorschotelen. Als dank voor het geweldige werk dat jij doet. ­Omdat we denken dat de winter zich bij uitstek leent om samen ­leuke dingen te doen, zoals koken, knutselen, puzzelen, lekker eten en wandelen, is ‘samen’ het thema van deze winteraflevering van VrijwilligersVoordeel. Veel plezier!

Deze winter gaan we samen leuke dingen doen

• Keuze uit 600 magazines en andere cadeaus over koken, eten, knutselen, puzzelen en andere leuke dingen om in de winter samen te doen (op = op).

• Gratis puzzelwandelingen door het hele land. Iedere vrijwilliger kan elke route eenmaal gratis downloaden.

• Gratis stadswandelingen met gratis 2e lunch. Iedere vrijwilliger kan elke route eenmaal gratis downloaden.

Kijk voor het definitieve winteraanbod vanaf maandag 13 december 18.00 uur op mijnzonnebloem.nl en bestel.

• Geen internet? Kijk of een familielid, kennis of collega-vrijwilliger voor je kan bestellen.

• Lukt dat niet? Bel dan het nationaal bureau: 076 - 564 64 64 (werkdagen: 8.30 - 17.00 uur én ­ maandag 13 december 18.00 - 20.00 uur).

• Van de gratis magazines en cadeaus kun je eenmaal gebruikmaken. Wees er snel bij, want op = op!

• Alle vrijwilligers kunnen alleen of samen met hun deelnemer, partner, familielid of vriend(in) ­gebruikmaken van de gratis puzzelwandelingen en stadswandelingen met gratis 2e lunch.

• Zijn de gratis magazines en cadeaus op of zit er niets voor je gading bij? Bekijk dan ons kortings­ aanbod op Mijn Zonnebloem, met kortingen van minimaal 25% die het hele jaar gelden.

Bestel je kaarten op Mijn Zonnebloem vanaf 13 december 18.00 uur!

Gratis magazines en cadeaus, puzzelwandelingen en stadswandelingen met gratis 2e lunch aanvragen kan t/m 19 maart 2022. Je kunt de gratis 2e lunch bij de stadswandelingen t/m 31 maart 2022 verzilveren.