FEUILLETON De liefde vieren, heet dat

Zeg ‘trans’ en ‘queer’ - dikke kans dat er voorzichtig, defensief of zelfs agressief wordt gereageerd. Het kan ook anders. Je kunt er positief tegenaan kijken. Of er blij van worden, zoals in Arnhem. Veel bezoekers van How Dare You Make Me Feel this Way in Museum Arnhem lopen zo niet huppelend dan toch zeker met een glimlach door de tentoonstelling. Dat kan ook bijna niet anders, de samenstellers hebben er een feestje van gemaakt: door de gekozen kunstenaars hier en daar lekker te laten uitpakken. Zo kun je jezelf heerlijk laten wegzinken in een enorme, gestileerde mensfiguur of je in vervoering te laten brengen door transcendente video’s.

Museum Arnhem heeft samen met Museum Valkhof in Nijmegen het project Ontgrenzen opgezet; deze tentoonstelling is de tweede in de reeks. Doel? Door de samenstelling van de exposities nu eens niet in handen te leggen van curatoren of andere deskundigen, maar van personen die een andere binding hebben met de aan de orde komende thema’s – in de hoop op andere (re) presentatievormen. In How Dare You zijn het zeven mensen uit de trans- en queerwereld die, vooruit, samen met een curator, de kunstwerken hebben geselecteerd.

Of het hen gelukt is om nieuwe wegen te vinden? Mwah. Wat je vooral ziet zijn de te verwachten foto’s en video’s van transgenders in allerhande stoere of juist breekbare poses. Er is veel roze en – jawel – er zijn ook glazen buttplugs.

Maar er is dus ook die enorme liggende, gouden figuur, midden in de museumzaal. De bezoeker kan het kunstwerk vasthouden, én omgekeerd. Het voelt als een omhelzing.

En er is de video die helemaal recht doet aan de intenties van de makers: positivisme in optima forma. Je ziet een zittende vrouw met stekeltjeshaar, ze kijkt recht in de camera. Na een minuutje of wat gaat er een jongeman met rastahaar op haar schoot zitten, en omarmen de twee elkaar. De vrouw blijft je recht aankijken. Er wordt niet gesproken, niet bewogen. Tót ze heel zachtjes met een duim de rug van de man streelt. Minimaal, amper te zien. Maar des te meer te voelen. Prachtig.

De liefde vieren heet dat, geloof ik. Wat wil je nog meer? (RS) How Dare You Make Me Feel this Way?

Van T/m 13.5 in Museum Arnhem. museumarnhem.nl.

Mode als pantser

Een snor, een grote ziekenfondsbril en een rood mutsje à la Harry Slinger. Daaronder witte sokken boven een te korte lange broek en een jas in zuurstokkleuren, zoals je die in de jaren tachtig kon kopen bij Zeeman.

Het is het clowneske alto-uniform van nu. Morgen kunnen we er smakelijk om lachen, maar vandaag dragen we zo uit dat we ons lekker niet conformeren aan wat dan ook. Het is hoe mode werkt: we denken uniek en alternatief te zijn, maar in werkelijkheid zijn we onderdeel van een kudde meelopers. Mode lijkt op massahypnose, of erger, -psychose.

De dubbelexpositie Mirror mirror –mode & de psyche in ModeMuseum (MoMu) in Antwerpen en Museum

Dr. Guislain Gent (in een voormalig psychiatrisch ziekenhuis) gaat over de connectie tussen mode, psychologie, zelfbeeld en identiteit. ‘Mode kan een belangrijke rol spelen om dwingende schoonheidsidealen te doorbreken’, lezen we. Maar nergens valt te lezen dat juist mode ook heel dwingend kan zijn.

Wel lezen we dat social media vaak een bron zijn voor problematische schoonheidsidealen - met dank aan de filters die het selfie-gelaat op allerhande wijze kunnen verfraaien, waardoor we allemaal hetzelfde perfecte cyborg-gezicht krijgen. Weg diversiteit, lang leve de uniformiteit.

De ontwikkeling heeft verontrustende psychologische effecten en werken onzekerheden, vooral bij jongeren, in de hand. De grillige, weinig begerenswaardige asymmetrische modellen die hier ook getoond worden, zoals die van de Japanse Rei Kawakubo, lijken gezonder voor het zelfbeeld.

De cyborg of avatar maakt als surrogaat mannequin een flinke groei door, ook als alternatief voor liveshows die door corona niet mogelijk waren. Behalve een stoet traditionele modepoppen zien we in

Mirror mirror ook een game-achtige video, waarmee modehuis Balenciaga in 2021 de herfstcollectie lanceerde. Ontwerper Walter Van Beirendonck maakt, zo leren we, al veel langer gebruik van de avatar, zijn Puk Puk. Een ander lid van De Antwerpse Zes (het gevierde clubje modeontwerpers uit de Sinjorenstad ) is Dirk Van Saene. ‘I feel perfectly terrible’ heet zijn tragikomische sculptuur, een alternatieve etalagepop met de handen voor de ogen geslagen. De man worstelt duidelijk met het leven, maar ook met het maatpak dat hij aan heeft.

Genoemde Rei Kawakubo probeert zich in te beelden hoe de ‘alto’ er in de 18e eeuw kan hebben uitgezien. Het resultaat is een soort gepantserde jas, rijk gedrapeerd met ruches. Misschien wordt het wel hét alto-tenue van 2023. (DvdB)

Mirror mirror - mode & de psyche. Van T/m 26.2 in MoMu Antwerpen en Museum Dr. Guislain Gent. momu.be

Mode zonder één cm stof

Screenwear - Exploring Digital Fashion in het Design Museum in Den Bosch is een tentoonstelling over de toekomst van de mode zonder één