Avgustina, Tomi Koivunen

Kielâ- já KulttuuraKtivist Avgustina

sárnu telkkarist udmurtkielâ já illood internet máhđulâšvuođâin

Tekstâ: Tomi Koivunen Koveh: Avgustina Mihailova já Daur TV

Udmurteh láá Ruošâst ässee aalmug. Sij sárnuh udmurtkielâ, mii lii suomâ-ugrâlâš ucceeblovokielâ tego sämikielah-uv láá. Udmurtia täsiväldi ađai Udmurteennâm lii Moskova já Uralváráduv kooskâst, já tobbeen lii meddâl meiddei udmurtlâš aktivist, telkkarjođetteijee já somepersovn Avgustina Mihailova, kiäst mun koijâdim muáddi koččâmuš. Sun muštâl váháš tast, et kii sun ubâ liigin, maid sun parga eellimstis já maid sun jurdá eenikielâstis. Algâalgâlâš sahhiittâllâm lii rahtum udmurtkielân VK-viermisiijđost.

Tiervâ! Kii tun lah já kost lah pargoost?

Muu nommâ lii Avgustina. Tääl mun aasâm Udmurteennâm uáivikaavpugist Ižkarist (ruošâkielân Iževsk) mut mun lam šoddâm Udmurtia täsivääldi Alnaš kuávlu Kuźobaj kylást. Mun poorgâm Aalmugij ustevvuođâ táálust äššitobden já uásálistám udmurtlij servij tooimân.

Ij-uv lekken nuuvt, et tun lah luuhâm udmurtkielâ Udmurteennâm staatâollâopâttuvâst? Maggaar lâi máttááttâllâđ tobbeen?

Tuotâ, mun luuhim udmurt- já uŋgarkielâ. Mun halijdim korrâsávt tiettiđ čieŋâlubbooht mii jieččân kielâst já kulttuurist. Máttáátteijeeh muštâleh tobbeen ain pyellee čolmijguin jieijâs amnâsist. Mun lijkkojim puoh enâmustáá toos, et stuárráámus uási oppâtiijmijn lâi udmurtkielân. Puoh lasseen eidu tobbeen mun eleškuottim jieškote-uvlágán udmurtlijn tábáhtuumijn já jieš-uv algim leđe tain fáárust.

Mun lam kuullâm tagarist ko Daur TV. Miigis tot lii, já maid tun tobbeen poorgah?

Daur TV lii vuossâmuš udmurtkielâlâš viermitelkkarkanava. Tobbeen čäittih ubâ pirrâmpeeivi udmurtkielâlijd videopittáid, jieškote-uvlágán vuolgâttâsâid, kylámainâsijd, konsertijd já ennuv muide. Tom puáhtá keččâđ VKontakte-somesiijđost (VK) já daur.tv-nettisiijđost. Taan ive Daur TV kanava teevdij kyehti ive! Mun jođettâm tääbbin jyehi iiđeed Bur čuknajen! (‘Pyeri iiđeed!’) vuolgâttâs sehe lam meiddei eres vuolgâttâsâin, main mun sáárnum mielâkiddiivái kuosijguin. Motomin mij ornip tábáhtuumijd Daur TV studiost já lep njuolgâvuolgâttâsâin.

Kale mun vissâ puávtáččim jieččân udmurtaktivistin koččođ. Mun kuittâg viigâm piäluštiđ udmurtlâšvuođâ eellimvyeimi, já mun išedâm tom nuuvt tego pastam. Udmurtlâšvuotâ tarbâšuvvoo uáli korrâsávt; mij nuorah iällup vájáldit jieččân madduid, levâttop udmurtlâšvuođâ vijđásávt tááláá elimist.

Na maid tun jurdáh udmurtkielâ tiileest? Magareh láá udmurtkielâ táálááh čuolmah? Kalle ulmuu sárnuh udmurtkielâ?

Mun halijdiččim korrâsávt oskođ, et mii udmurtkielâ ij lappuu. Ton tiileest puáhtá ettâđ veikkâ mon ennuv. Vaidâlitteht tááláá ääigi párnááh ruoššâluveh iäge addii udmurtkielâ merhâšume. Puoh lii vaanhimij meerridmist: jis perrust sárnuh udmurtkielâ, te páárnáš-uv viggá tom sárnuđ, kulá kielâ já hárján toos. Kuittâg peivikiäčun teikkâ škoovlân monâdijnis párnááh sárnuškyetih ruošâkielâ. Siämmást škoovlâin-uv láá tääl ain ucceeb udmurtkielâ tiijmeh. Mun tiäđám, et maaŋgah udmurtkielâ máttáátteijeeh uárnejeh puohlágán tábáhtuumijd, kerhoid já kištoid udmurtkielân já -kulttuurân uápásmem várás, mut tot lii tuše tego miäldustoimâ, ij tot ohtuunis pijsáá. Udmurtkielâ sárnoi tááláš lohomeeri ij lah tárkká tiäđust, mut majemuu aalmugreekkig mield (ubâ Ruošâ aalmugreekkig, mii uárnejui ive 2010, toim. huámm.) udmurtkielân sarnuu vala paijeel 300 000 olmožid. Láá meiddei tagareh tábáhtusah, et olmooš äddee udmurtlâšvuođâs eskin rävisolmožin já talle máttááttâl kielâs. Muu ilosmit tot, et udmurtkielâ kiävttoo ennuv internetist. Láá ennuv resurseh uáiniđ já luuhâđ tom.

Maid eres kielâid tun máátáh udmurtkielâ lasseen? Kuás já kost tun taid kiävtáh?

Udmurtkielâ lasseen mun máátám ruošâ- já uŋgarkielâ sehe váháš eŋgâlâš- já saksakielâ. Udmurtkielâ mun kiävtám skipárijguin, perruin já internetist sárnudijnân. Ruošâkielâ mun kiävtám Ižkarist, kaavpijn já almolijn fiävruin jođedijnân. Uŋgarist meddâl leijee skipárijdânguin mun irâttâm kevttiđ uŋgarkielâ. Mun kiävtám eŋgâlâš- já saksakielâ uáli harvii: muusik kuldâldijnân teikkâ maađhâšdijnân (mut tot te kale tábáhtuvá harvii).

Puáhtá-uv ettâđ, et tun lah udmurtaktivist? Maid tot tunjin meerhâš?

Kale mun vissâ puávtáččim jieččân udmurtaktivistin koččođ. Mun kuittâg viigâm piäluštiđ udmurtlâšvuođâ eellimvyeimi, já mun išedâm tom nuuvt tego pastam. Udmurtlâšvuotâ tarbâšuvvoo uáli korrâsávt; mij nuorah iällup vájáldit jieččân madduid, levâttop udmurtlâšvuođâ vijđásávt tááláá elimist.

Nabai maggaar lii tuu mielâst almolâš suomâ-ugrâlii lihâstuv merhâšume? Vâi lii-uv taggaar ollágin?

Tááláá ääigi suomâ-ugrâliih nuorah monnii suujâst iä innig tuubdâ nubijdis, vâi lam-uvks mun semmuumin? Oro kuittâg, et mun jiem tääl tuubdâ aktiivlijd suomâ-ugrâlijd nuorâid. Lihâstâh tarbâšuvvoo korrâsávt, vâi teivâččijm nubijdân já tiäđáččijm nubijdân aašijn já tiileest. Mij puohah kuittâg lep hyelhih. Mun ahevušâm ennuv tagarijd suomâ-ugrâlijd tábáhtuumijd, kost uážžu tiettiđ puohâi kulttuurist já uápásmuđ aktivistijguin. Lii uáli mielâkiddiivâš tiettiđ, et maht iälá jieijâs nálásâš hyelkkiaalmug.

Muu tiäđui mield tun lah motomin aassâm aainâs-uv Uŋgarist. Lah-uv tun iällám sämmilij kulen?

Vaidâlitteht mun jiem lah vala iällám sämmilij kulen, mut mun oskom, et máhđulâšvuotâ vala šadda. Nuuvt lii, Uŋgarist asâdijnân mun uápásmuvvim Uŋgar aalmugân. Sij láá uáli ávusmielâliih, ain valmâšeh šoddâđ ustevin, ain irâtteh išediđ. Sii rijjâvuotâ ilosmitij muu.

Láá-uv tust motomeh vuáváámeh puátteevuođâ várás?

Taat lii munjin vädis koččâmuš. Mun jiem lah tääl valmâštâllâm puátteevuotân várás maiden stuorrâ vuáváámijd. Mij ep tieđe, mii mijjân tábáhtuvá čuávuváá peeivi, nuuvt et mun irâttâm eelliđ ilolâžžân taan peeivi. Mun halijdiččim korrâsávt vala uáiniđ maailm.

Munjin oro, et tun lah ain mottoomlágán vuolgâttâsâst teikkâ tábáhtusâst, mut lah-uv tun kuássin ovdil lamaš anarâškielâlii loostâst? Halijdah-uv tun vala ettâđ maidnii lohheid?

Mun jiem vala lah lamaš anarâškielâlii loostâst, nuuvt et kiijtám ennuv tággáár máhđulâšvuođâst! Ávudâm ennuv! Lohheid mun halijdâm vuolgâttiđ stuorrâ lieggâ tiervuođâid Udmurtenâmist! Uápásmuvvop!

Daur TV logo Kove: Daur TV

Kuvvimtábáhtus Daur TV:st Kove: Daur TV

Daur TV hovdâ Bogdan Anfinogenov Kove: Daur TV