1.3.3. Η ουτοπία του Μοντερνισμού | Ville Radieuse

1.3.3. Η ουτοπία του Μοντερνισμού | Ville Radieuse

Τη δεκαετία του 1920, ο Le Corbusier μετά τα δύο οραματικά πολεοδομικά έργα το Ville Contemporaine (εικ. 44) και το Plan Voisin (εικ. 40) σχεδιάζει το Ville Radieuse. Εμπνεόμενος από τον Arturo Soria y Mata, παρουσιάζει το νέο όραμά του για την ιδανική πόλη όπου προωθεί την ιδέα του δομημένου χώρου ως σχέδιο κοινωνικής μεταρρύθμισης. Σε αντίθεση με τα πρώτα έργα, η Λαμπερή Πόλη έχει γραμμική ανάπτυξη και βασίζεται σε ένα αφηρημένο σχήμα ενός ανθρώπινου σώματος με κεφάλι, πόδια και χέρια (εικ. 43). Ό σχεδιασμός διατηρεί τις αρχικές προθέσεις των ψηλών πολυκατοικιών, της ελεύθερης μετακίνησης και των άφθονών χώρων πρασίνου (Baldwin, χ.χ.). Στην ουτοπική πόλη τα κτίρια που στηρίζονται στις πιλοτές απελευθερώνουν όλο τον χώρο του εδάφους για τους πεζούς: ένας οριστικός διαχωρισμός του αυτοκινήτου από τον πεζό (“Fondation Le Corbusier”, χ.χ.). Στη Ville Radieuse όλα είναι συμμετρικά και τυποποιημένα. Στο κέντρο, η επιχειρηματική ζώνη συνδέεται με τις οικιστικές και τις εμπορικές ζώνες μέσω υπόγειας κυκλοφορίας (Kohlsted, 2018).

Το όραμα του Le Corbusier είναι μια ουτοπική ιδέα που θέλει να αντιμετωπίσει τις ανθυγιεινές και μολυσμένες πόλεις του εικοστού αιώνα, αποτελώντας το μοντέλο των νέων, «φωτεινών» σύγχρονων μεγαλουπόλεων. Όμως, από την έντονη κριτική σε όλες τις πολεοδομικές προτάσεις του αρχιτέκτονα προκύπτει ότι οι πόλεις είναι κάτι περισσότερο από ένας κάννα-

εικόνα 39. Η κυκλοφορία των ανθρώπων διαχωρίζεται απο την κυκλοφορία των μηχανοκίνητων. Le Corbusier, Ville Radieuse, 1930

βος δρόμων και κτιρίων και οφείλει να περιέχει χώρους που παράγουν σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Επίσης, η πόλη προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες και είναι αδύνατο να δημιουργηθεί από το μηδέν. Ώστόσο, ο Le Corbusier μέσω των έργων του καταφέρνει να υπερασπιστεί την ταξική ισότητα που υποσχόταν η μέγιστη λειτουργικότητα (Burbano, 2021).

Παράλληλα με το Ville Radieuse, ο Le Corbusier αναπτύσσει άλλες δύο προτάσεις: το Ferme Radieuse (Radiant Farm) και το Village Radieuse (Radiant Village). Μέσω των διαφορετικών κλιμάκων ο αρχιτέκτονας φαίνεται να ολοκληρώνει την πρότασή του, αφού παράγει σχεδιαστικές λύσεις για κάθε είδους δομημένο περιβάλλον. Στα προοπτικά σκίτσα αυτών των έργων αλλά και σε άλλα, όπως το Ville Contemporaine (εικ. 42), γίνεται διακριτή η αλλαγή του τρόπου αντίληψης του παρατηρητή ως προς το σχέδιο (Kohlstedt, 2018).

Η πίστη στην αρχιτεκτονική ως φορέα μετασχηματισμού φαίνεται στον ρόλο των αρχιτεκτονικών αναπαραστάσεων. Την περίοδο του Μοντερνισμού, ο παρατηρητής των αρχιτεκτονικών προϊόντων υπερτερεί έναντι του χρήστη, όμως σε συλλογικό επίπεδο. Κατά μια έννοια ο παραλήπτης θεωρείται το κοινωνικό υποκείμενο. Συνδυαστικά με τη μονόδρομη πλέον σχέση αρχιτέκτονα-παραλήπτη, όπου ο πρώτος είναι ο αρμόδιος να ορίζει τον τρόπο ζωής προκύπτει ότι τα σχέδια και οι εικόνες είχαν ως κύριο σκοπό την ενημέρωση και την επεξήγηση του αρχιτεκτονικού έργου. Παραδόξως, οι Le Corbusier και Mies van der Rohe χρησιμοποιούν το προοπτικό σχέδιο ως εργαλείο καθολικότητας σε αντίθεση με τις αντι-υποκειμενικές τάσεις που είναι υπέρ της αξονομετρικής αναπαράστασης (οπως το de Stijl). Τα μέσα της αρχιτεκτονικής σύνθεσης πρέπει να είναι κατανοητά με καθολικό τρόπο. Προκύπτει, λοιπόν, ότι η βασική παραδοχή των Μοντερνιστών αρχιτεκτόνων είναι η ταύτιση του παρατηρητή των σχεδίων με τον χρήστη του κτιρίου (Χαριτωνίδου, 2019).

εικόνα 40. Οι 18 σταυροειδείς ουρανοξύστες ύψους 200 μέτρων. Le Corbusier, Plan Voisin, 1925

εικόνα 41. Βασικές σχεδιαστικές αρχές: 1. Αποσυμφόρηση των κέντρων των πόλεων, 2. Αύξηση της πυκνότητας, 3. Διεύρυνση των μέσων κυκλοφορίας, 4. Διεύρυνση των χώρων διαμόρφωσης. Le Corbusier, Ville contemporaine, 1922

εικόνα 42. Προοπτικό σκίτσο. Le Corbusier, Ville contemporaine, 1922

εικόνα 43. Πολεοδομικό σχέδιο. Le Corbusier , Ville Radieuse, 1930

εικόνα 44. Le Corbusier, Ville contemporaine, 1922