and Other Monuments

1.2. Ή Αναπαράσταση του Φανταστικού ώρου

Σύμφωνα με τον Alberti, ο αρχιτέκτονας δεν δημιουργεί κτίρια αλλά αναπαραστάσεις κτιρίων (Anstey, 2006). Για τη δημιουργία αναπαραστάσεων βασική προϋπόθεση είναι η φαντασία. Η φαντασία, με την σειρά της, μπορεί να πηγάζει από την αναζήτηση του ιδανικού, την ανάγκη απεικόνισης του παράδοξου ή απλώς από τη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας. Έτσι, η ιδέα μέσω της φαντασίας γίνεται αναπαράσταση, με χαρακτηριστικό σταθμό τα ρομαντικά ζωγραφικά έργα. Αυτή η παραδοχή σταδιακά θα αρχίσει να φαίνεται και στην αρχιτεκτονική. Η αναπαράσταση της ιδέας ή της ατμόσφαιρας υπερτερεί της κατανόησης της χωρικής οργάνωσης.

1.2.1. Η αφετηρία της αναπαράστασης του ιδανικού | The Pantheon and Other Monuments

Ένα capriccio αποτελεί μια αρχιτεκτονική φαντασία, όπου τοποθετούνται μαζί υπαρκτά κτίρια, αρχαιολογικά ερείπια και διάφορα αρχιτεκτονικά στοιχεία. Εδώ η φαντασιακή εικόνα δεν αντιπαρατίθεται με τον πραγματικό χώρο. Η ετυμολογία υποδηλώνει ότι αυτό το καλλιτεχνικό στυλ είναι κάτι απροσδόκητο και χωρίς περιορισμούς. (Parshall, 2011). Τα capriccios συγκαταλέγονται ανάμεσα στα διάφορα αναμνηστικά που έφερναν οι νέοι ευκατάστατοι Ευρωπαίοι, επιστρέφοντας απο το Grand Tour3 τον δέκατο όγδοο αιώνα. Για τον Giovanni

εικόνα 1. Roman Capriccio: The Pantheon and Other Monuments, 1735 3. Επιμορφωτικό ταξίδι για κατανόηση της κλασικής αρχαιότητας στην αρχαία Ελλάδα και Ρώμη.

Paolo Panini η φυγή και ο στοχασμός υπερτερούν της γεωγραφικής ακρίβειας. Αυτή η δημιουργική αναδιοργάνωση οδηγεί σε καλύτερη κατανόηση των ιδανικών των μνημείων. Όυσιαστικά, το νόημα του κάθε ξεχωριστού κτιρίου ισχυροποιείται σε αυτούς τους νοητικούς συνδυασμούς.

Ό Panini στα ζωγραφικά capriccios πραγματοποιεί τοπογραφικές συνενώσεις ερειπίων, δημιουργώντας έτσι τις πρώτες αρχιτεκτονικές αναπαραστάσεις φαντασίας. Ό Ιταλός ζωγράφος σκηνοθετεί μια αναπαράσταση χρησιμοποιώντας την ίδια προοπτική, όπως στα σκηνικά του Ιταλικού Θεάτρου. Το 1765 στον πίνακα Roman Capriccio: The Pantheon and Other Monuments (εικ. 1) συνενώνει τον Ναό του Αδριανού, το Πάνθεον, τον Ναό της Βέστα, τον ρωμαϊκό ναό Maison Carree, το άγαλμα του έφιππου Μάρκου Αυρήλιου, τη σαρκοφάγο της Αγίας Ελένης και τον οβελίσκο του φαραώ Thutmose III.

Τα αρχιτεκτονικά, φανταστικά ζωγραφικά έργα αποτελούν τις πρώτες απεικονίσεις ενός χώρου με ιδιαίτερη αξία. Αν και δεν περιέχουν αντιλήψεις περί ουτοπίας ούτε προτάσεις για την κοινωνία του μέλλοντος, τα cappricios είναι η αφετηρία της αναπαράστασης του ιδανικού. Το ιδανικό είναι μια από τις αφετηρίες της ουτοπικής σκέψης.

εικόνα 2. Roman Capriccio: The Colosseum and Other Monuments, 1735

εικόνα 3. Capriccio of Classical Ruins, 1725

εικόνα 4. St Sibyl’s Sermon in Roman Ruins with the Statue of Apollo, 1740

εικόνα 5. Fantasy View with the Pantheon and other Monuments of Ancient Rome, 1737