Thema
rekenen-wiskunde. ‘Als een middelbare
In de spiegel kijken
school een basisschool vraagt kinderen beter voor te bereiden op wat ze op het
26
g
Thema
Goochelen met grote getallen
Henk van de Hoef heeft de indruk dat er op veel reformscholen een vorm van
voortgezet onderwijs moeten kunnen,
conservatisme is ontstaan, ‘de wet van de remmende voorsprong, waarbij
gaan de meeste basisscholen daar vaak
het gevaar dreigt dat men te veel naar binnen gericht raakt.’ Als je op deze
in mee. Maar als je aan basisscholen
scholen het gesprek voert over het al dan niet digitaliseren, proef je bij leraren
vraagt de kant van het zelf ontdekkend
regelmatig nostalgie naar de montessorimaterialen die in de jaren dat er
rekenen op te gaan en dus de creatie-
reguliere papieren schoolmethodes werden aangeschaft, in de kast beland
vere lijn van het Freudenthal Instituut
waren. Juist nu de Onderwijsinspectie weer meer ruimte laat, mogen die
te volgen, dan neem ik steeds meer
kasten weer open. ‘Tegelijkertijd denken scholen ook na over de introductie
weerstand waar. Men geeft steeds
‘Ah, dit is een makkie! Als een plus drie vier is, is tien plus dertig dus veertig en
‘We zien thuis dat Bruno echt plezier
van digitale adaptieve rekenmethodes. Misschien maakt het wel duidelijk
meer aan dat men vooral “de basis”
honderd plus driehonderd….’ Ik stond versteld. Zoon Willem bleek in groep 3 al
heeft in rekenen. Hij verzint sommen
hoe zoekende scholen en docenten zijn om de bewezen ervaringen uit het
goed op orde wil hebben, of dat we
moeiteloos in staat om flinke getallen bij elkaar op te tellen en toen ik hem tijdens
voor ons en die moeten wij dan oplos-
verleden te combineren met vernieuwing. Bij kosmisch onderwijs is het relatief
in het onderwijs al tien jaar “aan het
een lockdown begeleidde, snapte ik ineens waarom. De ‘spieksommen’ die hij
sen. Bruno is de meester en zegt of we
gemakkelijk traditionele montessori-elementen te vertalen naar domeinen
klooien zijn om de regie bij het kind
aan het maken was, lieten het kind (Willem) zien dat ‘hoge cijfers’ feitelijk niet
het goed of fout hebben. We moeten
binnen digitale geletterdheid. Bij rekenen-wiskunde heb je echt didactisch
te leggen.” En ergens kan ik me in die
moeilijker zijn dan kleine door ze met elkaar te vergelijken.
goed opletten, want soms moeten we
sterke docenten nodig om concrete materialen een aanvulling te laten zijn op
kritiek wel vinden.’
een plus-som uitrekenen en daarna
digitale middelen en vice versa.’
Er is onmiskenbaar de tendens, zegt
een min-som. We zien hem antwoor-
hij, dat steeds meer basisscholen te-
den controleren door zijn vingers te
ruggaan naar de basis van het cijferen.
gebruiken. Hij maakt het concreet voor zichzelf.’
Esther Sandbergen
dat kinderen met rekenen ook zelf
Doorlopende leerlijn
Bij begrijpend lezen zie je hetzelfde,
moeten kunnen creëren, evalueren en
Digitale adaptieve methoden maken
zegt hij. ‘Soms vraag ik me af of het
experimenteren, maar het is de vraag
het mogelijk, vertelt Van de Hoef, om
toevallig is dat juist in de jaren dat we
Anne Boonstra (architect) en Yomi van
of dit alle kinderen ook lukt op het ni-
bepaalde kinderen in groep 8 al opga-
met digitale adaptieve methodes zijn
der Veen (zakelijk directeur UvA), ou-
veau dat de methodemaker voor ogen
ven van vwo 2 niveau te laten maken
gaan werken, gemiddelde resultaten op
ders van Jonathan, Mia, Birk en Hanna,
heeft. De digitale adaptieve leermidde-
– dat mag ook volgens het curriculum
rekenen en lezen achteruit zijn gegaan.
zien grote verschillen als het gaat om
len kunnen hier vooralsnog technisch
van de basisschool. ‘Leerlingen leren
Ik besef dat er geen simpele causale
aanleg voor rekenen en het plezier in
gezien weinig bij helpen. En als het
weliswaar nog niet de stelling van
verbanden zijn en dat er meerdere
het vak bij hun kinderen. Anne werd
met de creativiteit van die methodes al
Pythagoras, maar breuken en percen-
correlaties bestaan: de afname van het
enthousiast voor het montessorionder-
tegenvalt, dan geldt dat ook voor het
tages kunnen ze wel op dat niveau
spontane lezen, groeiende invloed van
wijs toen hij bij een open dag zag hoe
plezier dat kinderen eraan beleven. Je
maken. Andersom kunnen kinderen
de sociale media die de spannings-
kinderen bezig waren met geometri-
ziet na wat beginnersenthousiasme dat
in groep 8 ook nog op onderdelen van
boog van kinderen verkort, de veran-
sche vormen, ook zelf kubussen maak-
rekenen op een device zelfs kan gaan
groep 6 oefenen. De aansluiting op
derde houding van docenten. Ik zie de
ten en die in handen hadden. ‘Dit soort
vervelen, dat opgaven met slechts twee
de middelbare school laat echter vaak
discussies hieromtrent ook verharden,
werkjes maken het rekenonderwijs voor
antwoordopties zonder serieus naden-
te wensen over, omdat het regelmatig
die tussen “de Paul Kirschners ener-
ken aangeklikt worden, want het sys-
voorkomt dat de docent in de eerste
zijds en de Paul Schnabels anderzijds”,
Het was me al eerder opgevallen dat
Anouk wil ouders de tip meegeven
Yomi vindt het fijn dat het onderwijs
teem biedt vaak toch een tweede kans.
les met les 1, hoofdstuk 1 van de VO-
er wordt nauwelijks meer naar elkaar
op montessorischolen al vanaf 5 jaar
om vooral naar de interesses van hun
rekening houdt met verschillen tussen
Leerlingen weten daarbij overigens
methode begint.’
geluisterd en van elkaar geleerd.’
gewerkt wordt aan de lijn van de grote
kind te kijken en daar thuis op aan te
kinderen. ‘Onze oudste zoon kreeg
vaak niet dat het adaptieve systeem
Vandaar ook dat je binnen schoolbe-
getallen, die ik vroeger pas laat in de
sluiten. ‘Vraag eens wat ze leren en ga
in de bovenbouw meer uitdagend
dan wel afschaalt, waardoor ook de vol-
sturen steeds meer 10-tot-14 scholen3 ziet ontstaan, zegt hij, want dat pro-
middenbouw te zien kreeg. Toen ik an-
daar thuis mee aan de slag. Bijvoor-
werk en profiteert daar nu van op het
dere ouders vroeg naar hun ervaringen
beeld door een gezelschapsspelletje te
gymnasium, onze dochter heeft soms
met rekenen met montessori-materiaal,
doen of samen terug te tellen vanaf een
moeite met rekenen en heeft veel baat
was dat een geluid dat bevestigd werd.
bepaald getal.’ Daarbij is het volgens
bij de verschillende manieren waarop
gende opgave minder leerzaam is.’
bleem speelt natuurlijk niet alleen bij
3 In de Verenigde Staten ‘middle school’ genoemd.
De kans bestaat dan ook, als docenten
kinderen aantrekkelijker,’ vertelt Anne.
Anouk ook goed om bewegend te
het rekenen wordt uitgelegd.’ Ze vertelt
geen duidelijke schoolbrede afspraken
Anouk Elzas (moeder van Fay, 7, en
leren. ‘Misschien wil je kind de getallen
ook dat ze met haar zoon wel eens
gemaakt zijn, dat de verschillen tus-
groepsleerkracht Montessorischool
opschrijven, maar het is ook een idee
legoblokjes heeft gebruikt om tijdens
sen leerlingen vergroten in plaats van
Castricum) legde me uit dat ‘er inder-
om te springen, terwijl je de getallen
het thuisonderwijs werkjes te maken
verkleinen. Het is een ongemakkelijke
daad al vroeg mee begonnen wordt en
opnoemt.’
met zijaanzichten en dergelijke.
conclusie, maar Van de Hoef wil die
dat dit kan vanwege de inzichtelijkheid
wel onder ogen zien. ‘Als een leraar
die het materiaal de kinderen verschaft.
Ook Rogier Schotvanger (vader van
materiaal het rekenproces inzichtelijk
volledig vertrouwt en afgaat op de
Met het gouden materiaal heeft een
Bruno, 8, en docent Frans op Willem
maken, recht doen aan verschillen bij
computer, dan is dat gevaar zeker niet
kind echt honderd kralen in handen.
Blaeu in Alkmaar) noemt de grote
kinderen, het is een korte samenvatting
denkbeeldig. Daarom denken wij dat
Dat helpt, het wordt zichtbaar.’ Dochter
getallen al snel als ik hem vraag naar
van rekenonderwijs op montessori-
leerlingen beter af zijn met docenten
Fay is nu op school bezig met maten
wat hem opvalt aan het rekenonderwijs
scholen. Vraag er thuis eens naar en ga
die minder affiniteit met ICT hebben
en gewichten en wil graag in de keuken
op een montessorischool. Daarnaast
samen aan de slag!
maar didactisch wél goed weten hoe
helpen met het afwegen van ingrediën-
sprong bij hem het ‘honderdbord’ in
Met dank aan genoemde ouders van
de leerlijnen opgebouwd zijn, dan
ten en het optellen van hoeveelheden.’
het oog als een concreet hulpmiddel.
Montessorischool Castricum.
didactisch minder vaardig zijn en er
Vroeg beginnen met grote getallen, met
andersom.’ Montessori Magazine
nummer 2 | jaargang 45
Montessori Magazine
nummer 2 | jaargang 45
27
