Thema
R
Thema
Rekengebouw dat traditie en toekomst verbindt
Op de pabo werd rekenen sterk benaderd vanuit de basis, wat volgens haar heel goed is, omdat veel mensen in het onderwijs trauma’s met rekenenwiskunde oplopen en tegen de tijd dat ze leerkracht willen worden denken dat ze het niet (meer) kunnen. Veel kinderen en ook volwassenen hebben
Paul Op Heij
het idee dat rekenen moeilijk en ingewikkeld is, zegt ze, terwijl dat helemaal niet het geval hoeft te zijn, als je maar goed bij de basis begint: rekenen als
4
Basisschoolleerkracht Pink van de Hel bouwt met haar achtergrond in de ICT
opgaven gaan toevoegen. Om alle
vaardigheid om te ordenen, nog niet
aan het Rekengebouw dat de montessorileerlijn verbindt met SLO-tussendoelen
doelen te ordenen plaatsten we die van
het ‘realistisch rekenen’ voor het echte
en de volgorde in volgsysteemtoetsen. Dat bovendien een verbeterde versie
gelijk niveau naast elkaar en moeilij-
leven van het Freudenthal Instituut.
van digitale adaptieve rekenmethodes wil zijn. ‘Ik heb lang genoeg in de ICT
kere boven makkelijkere. Dat groeide
Pink van de Hel: ‘Als je eerst goed leert
gewerkt om te weten dat je pas precies weet wat je nodig hebt als je een systeem
uit tot het Rekengebouw, waarmee we
ordenen met cijfers valt dat bewerken
eenmaal gebruikt.’
kinderen van de ene naar de volgende
later heel erg mee. Dat ordenen heeft
verdieping laten werken, ieder in een
weinig met intelligentie te maken, vrij-
eigen tempo. Dus leerlijnordening in
wel iedereen moet dat kunnen. Daarbij
nog met liefde gebruikt, maar met
waarmee ze leerlingen regelmatig op
de vorm van een gebouw.’
is het voor mij als leerkracht, met
alleen die materialen krijg je kinderen
pad stuurt. En zo’n Viktor Mids van
mijn bredere ervaring, makkelijker om
niet aan het rekenen, meent zij. ‘Naast
Mindfuck op tv. - oud-leerling trouwens
Om de groei bij kinderen qua rekenen-
konden en een verdieping hoger kwa-
wiskunde aanschouwelijk en tastbaar
men, omdat het helpt bij het opbou-
te maken, ontwikkelt Pink van de Hel
wen van vertrouwen en motivatie. Ons
Vanuit de basis
kinderen mee te nemen, omdat ik meer
de lesjes wil je als docent ook een
van het Haags Montessori Lyceum, en
van Openbare Montessorischool Jan
was opgevallen dat bij gezamenlijke
Op basisscholen loopt rekenen minder
overzicht heb en vreemde gedachten-
aanleiding hebben waarom kinderen
een Ionica Smeets met haar reken-
Vermeer in Delft met collega’s het
tempotoetsen kinderen die het goed
het gevaar dan wiskunde op de middel-
kronkels van kinderen makkelijker kan
iets moeten uitrekenen. En er moet ge-
wiskundecolumns in de Volkskrant,
zogenoemde Rekengebouw. Dat is een
deden, plezier hadden, meer oefenden
bare om een geïsoleerd vak te worden
herkennen. Toen ik 10 jaar geleden in
oefend worden. De materialen die we
vindt ze heel inspirerend, al kan ze hun
website waarop voortgang zichtbaar
en snel vooruitgingen. Goed voor het
in het curriculum, zegt Pink van de
het onderwijs begon, moest ik me wel
op school hadden, waren wat morsig
ideeën en ideetjes zelden direct meen-
wordt, in een bouwwerk met etages
klassengemiddelde, maar wat heb je
Hel. Dit omdat op basisscholen bijna
bepaalde didactische vaardigheden
geworden en we konden het niet ge-
nemen in lessen, vertelt ze.
voor moeilijkheidsgraden en kamers
daaraan als kinderen die het niet goed
alle leerkrachten alle vakken geven,
nog eigen maken, maar daarbij heb ik
makkelijk eens worden over hoe ze te
voor de aparte rekenonderdelen. Ze
kunnen, weinig oefenen en nauwelijks
‘ook al leggen ze hun eigen accenten.’
veel steun gehad van ervaren collega’s
vervangen. Bij ons op school, toen nog
Marcel Schmeier
noemt het voor de afwisseling ook
vooruitgaan. Door die laatsten te laten
Zelf studeerde ze Industrieel Ontwer-
als Anne Schiereck van Montessori-
twee locaties, koos de ene locatie voor
Maar er is ook Marcel Schmeier met
wel lasagne, omdat er geen ramen in
oefenen en toetsen op een beperkt
pen aan de Technische Universiteit
school Leidschenveen, net als ik een
de methode Getal en Ruimte Junior, de
zijn Hoe leer je kinderen rekenen? 3, zegt
zitten. Kinderen vergeten gemakkelijk
aantal tafelsommen tegelijk, boekten
rekenfreak. Hoewel ik al bijna vier jaar
andere wilde zonder methode verder
ze, die zich juist sterk afzet tegen al dat
hun eigen ontwikkeling, licht ze toe,
ook zij meer vooruitgang en werden
Delft en ontwikkelde 10 jaar software bij TNO 1 voordat ze in de avonduren
in Delft werk, werken we nog steeds
en koos voor AVE-Ik. Maar eigenlijk wil
moderne realistische rekenen, waarbij
en zo’n gebouw met verdiepingen
gemotiveerder. Ik programmeerde
de pabo ging doen en een montes-
goed samen.’
je een systeem dat niet alleen voor de
alles moet kunnen worden beleefd,
helpt niveaus zichtbaar maken. ‘Zeker
daartoe toetsen op maat. Daarna zijn
soriomscholing. Als ingenieur op de
leraren, maar ook voor de leerlingen de
terwijl er nauwelijks nog geoefend en
kinderen die wat moeilijker leren, wil je
we aan die maatwerktoetsen naast
basisschool legt zij het accent allicht
Behoorlijk in beweging
leerlijn transparant maakt. Want het is
geautomatiseerd wordt. ‘Veel mensen
eraan herinneren dat ze iets eerder niet
tafelsommen steeds meer soorten
bij rekenen-wiskunde, zegt ze, al wil
Op veel scholen is het rekenonderwijs
hartstikke leuk om leerlingen indivi-
lijken te denken dat abstractie en jonge
dat niet zeggen dat ze andere onderde-
behoorlijk in beweging, vertelt Van de
dueel lesjes te geven, maar je hebt er
kinderen niet samengaan, maar ik denk
len niet met plezier doet. Toen ze voor
Hel, en daarbij lopen de ideeën van
wel 27 in de klas. Je wil dus een goed
dat abstract denken ook gewoon een
het onderwijs koos, zaten haar twee
collega’s vaak flink uiteen. Zeker ook
voorbereide omgeving met niet alleen
vaardigheid is die je met onderwijs kan
kinderen op de basisschool. ‘Wat ik het
op montessorischolen. De materialen
die materialen, maar ook alles wat ze
allerleukste vind is als je bij kinderen
van Maria Montessori worden er vaak
nodig hebben om individueel voldoen-
het kwartje ziet vallen, hoe ze enthou-
de te kunnen herhalen en geïnspireerd
siast kunnen uitroepen: hé nu snap
te raken.’
ik het.’ Voorlopig zal ze dus nog wel in het basisonderwijs werken, ook al ziet ze zichzelf al wel eens bij een Lego Education Centre of het Freudenthal Instituut.2
1 Nederlandse Organisatie voor toegepastnatuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) werd in 1932 opgericht en werkt aan onderzoeken en innovaties die direct kunnen worden toegepast door bedrijven en overheden.
Montessori Magazine
nummer 2 | jaargang 45
Je hebt niet altijd een aanleiding nodig 2
Het Freudenthal Instituut aan de Universiteit Utrecht draagt al 50 jaar het zogenaamde ‘realistische rekenen’ uit waarbij kinderen leren vanuit praktijksituaties, om vanuit de fysieke werkelijkheid tot de abstractie van formules te komen, in plaats van andersom. 3 Schmeier, Marcel (2017), Effectief rekenonderwijs op de basisschool 2.0, Uitgeverij Pica. Pink van de Hel over Schmeier: ‘Ik heb de indruk dat de extreme variant van het “realistische rekenen” een beetje op zijn retour is. Marcel Schmeier maakt steeds meer tromgeroffel om terug te keren naar de Pink van de Hel basisvaardigheden.’
Montessori Magazine
om iets te kunnen uitleggen of uit te laten rekenen, maar praktijkvoorbeelden en -situaties, ‘soms een bijzonder getal uit het Jeugdjournaal’, maken het wel makkelijker om de aandacht van kinderen vast te houden, meent ze. Dus vraagt ze haar leerlingen, zeker bij groepsactiviteiten, hoe lang zij denken dat de gang is of hoe breed het speelplein. Ze heeft bijvoorbeeld een touw van honderd meter in haar lokaal
nummer 2 | jaargang 45
5
