6 minute read
DIE GROOT VRAAG
Moet ons vet in ons dieët insluit of nie?
Deur Duane Mellor
Jy sal vergewe word as jy nie weet of jy vet moet eet of nie. Vir ‘n lang tyd is mense aangesê om heeltemal daarvan weg te bly. Maar die afgelope tyd lyk dit of vet weer op die tafel is— maar net sekere soorte vet.
Met soveel teenstrydige boodskappe oor watter soorte vet om te eet, is dit geen wonder dat baie mense verward is oor die kwessie of hulle dit moet eet of nie. Hier is net ‘n paar redes waarom die advies oor vet so verwarrend is—en hoeveel vet jy regtig moet eet.
Sommige vet is noodsaaklik in ons dieët, aangesien dit ons energie gee en ons help om sekere vitamiene te absorbeer, insluitend vitamien A, D en E. Maar daar is baie verskillende soorte vette, en om te veel van sekere soorte te eet, kan skadelik vir ons wees. Onversadigde vette (ook genoem mono-onversadigde of polionversadigde vette) staan bekend as ‘goeie’ vette en is belangrik om ons te help om cholesterol te verlaag en ons hart gesond te hou. Onversadigde vette kan gevind word in kos soos avokado’s, olyfolie of grondboontjieolie, en vis.
Maar versadigde vette kan sleg wees vir ons wanneer dit in oormaat geëet word, en kan cholesterol en
Daar is baie verskillende tipes vet, en om te veel van seker tipes te eet, kan skadelik wees.
die risiko van hartsiektes verhoog. Transvette kan ook cholesterolvlakke verhoog. Voedsel wat versadigde- en transvette bevat, sluit in botter, kaas, spek, koekies en gebraaide kosse.
VET IS BELANGRIK
Baie gesondheidsowerhede wêreldwyd stem saam dat vet ‘n belangrike deel van ‘n gesonde dieët is, maar dat ons net soveel kalorieë daagliks uit vette moet kry.
Die Wêreldgesondheidsorganisasie (WGO) beveel aan dat mense nie meer as 30% van hul daaglikse kalorieë uit vet kry nie—waarvan slegs 10% van die daaglikse kalorieë van versadigde vette moet wees, en minder as 1% van transvette.
Maar in Europa stel gesondheidsaanbevelings voor dat vet tussen 20% en 35% van ons totale daaglikse kalorieë moet uitmaak. Daar is ook geen aanbevelings vir hoeveel kalorieë van versadigde- of transvette moet wees nie—net dat dit beperk moet word. In Amerika word mense net aangeraai om die inname van versadigde vette tot minder as 10% van die daaglikse kalorieë te beperk.
Alhoewel daar dus blykbaar ooreenstemming is oor hoeveel vet mense moet eet, kan die geringe variasies in hierdie aanbevelings— sowel as variasies in hoeveel van sekere soorte vet ons moet eet—die verwarring verklaar oor die kwessie of ons vet moet eet of nie, en hoeveel daarvan ons moet eet.
MISLEIDENDE RAAD
Asof al die verskillende aanbevelings nie verwarrend genoeg is nie, is daar ook baie inligting daar buite wat óf te simplisties óf verkeerd is. Dit maak die aanbevelings oor vet eet des te meer ingewikkeld.
Byvoorbeeld, die Gesamentlike Britse Verenigings (wat aanbevelings publiseer om mense te help om hul risiko van kardiovaskulêre siektes te verminder) beveel aan dat slegs ongeveer 10% van ‘n persoon se totale vetinname van versadigde vette moet kom. Aangesien ons tipies 30% tot 40% van ons kalorieë van vet inneem, en internasionale en regeringsliggame aanbeveel dat ongeveer 30% van daaglikse kalorieë van vet moet kom, sal die beperking van versadigde vette tot 10% daarvan beteken dat dit slegs 3% van ons daaglikse kalorieë uitmaak. Dit sou op ‘n bietjie meer as ongeveer 7g versadigde vet neerkom—ongeveer twee teelepels botter.
Dit verskil van baie ander aanbevelings, soos van die WGO, wat sê 10% van al die kalorieë wat mense daagliks eet, moet van versadigde vette kom. Dit is ook onduidelik of so ‘n streng beperking van versadigde vette enige voordeel sal inhou en vir baie mense moeilik sal wees om te bereik, aangesien ‘n verskeidenheid gesonde kosse, soos olyfolie, ook versadigde vette kan bevat.
Daar is ook baie raad wat te simplisties is, wat indirek misleidend kan wees.
Byvoorbeeld, een wenk wat die Britse Hartstigting aanbeveel om versadigde vette vir onversadigde vette te ruil, is om ‘n spuitolie of maatbekers te gebruik in plaas daarvan om dit net reguit uit die bottel te gooi. Maar dit neem nie in ag dat verskillende soorte olie verskillende versadigde vetvlakke het nie. Sonneblomolie, byvoorbeeld, is reeds laag in versadigde vet, so verminderde gebruik sal kalorieë aansienlik verminder, maar versadigde vetvlakke net matig verminder. ’n Fokus op metodes wat ‘n minimale effek op versadigde
vetvlakke het, kan dit meer verwarrend maak om te weet watter kosse (en vette) om te vermy. Die maklikste manier om versadigde vette te vermy, is om kos soos pasteie, koeke en beskuitjies te vermy. Hierdie kosse is hoog in versadigde vette en dit is geneig om die grootste bron daarvan in die meeste mense se dieët te wees.
KRY DIE REGTE HOEVEELHEID
Navorsing dui daarop dat ons ongeveer ‘n derde van ons energie uit vet moet kry—waarvan twee-derdes onversadigde vette moet wees.
Natuurlik sal sekere voedselbronne verskillende soorte vette en verskillende vlakke van vette bevat. Byvoorbeeld, avokado’s en pasteie is albei hoog in vet. Maar avokado’s is hoog in gesonde mono-onversadigde vette, wat goed is vir hartgesondheid en wat cholesterol kan verlaag. Pasteie, aan die anderkant, is hoog in versadigde vette, wat sleg kan wees vir jou hart en cholesterolvlakke.
Die maklikste manier om seker te maak jy eet genoeg van die regte vette, is om kos te vermy wat versadigde en transvette bevat—soos botter, harde kase, pasteie, koekies, gebak, koeke, verwerkte vleis en skyfies. Hierdie kosse is ook hoog in sout, koolhidrate en suiker, en kan dus ook ander gesondheidskade inhou, soos ’n verhoogde risiko van hoë bloeddruk.
Probeer eerder bronne van gesonde vette soos avokado’s, olyfolie, neute en vis in te sluit. Dit sal verseker dat jy nie net genoeg vet in jou dieët inkry nie, maar dat jy die regte soort vette inkry (ongeveer 75g per dag vir vroue en 90g vir mans). ■
Duane Mellor is hoof van Bewysgebaseerde Medisyne en Voeding aan die Aston Mediese Skool
BIEDOUW VALLEY ROOIBOS
+27 27 482 2832 | www.biedouwvalleyrooibos.co.za
Biedouw Valley Rooibos Tea is cultivated on the plateau of the surrounding Cederberg mountains which overlooks the Biedouw Valley, world famous for its breathtaking wild flowers. Growing in its original habitat at an altitude of 900 - 1,000m, in perfect sandstone soil and unpolluted air, our tea has a richer flavour. Biedouw Valley Rooibos was formed in 1997 to produce estate Rooibos Tea and is run by the Van der Merwe family producing, marketing and distributing this unique product.
Biedouw Valley Rooibos is proudly a leader in the field of quality, taste and hygiene to ensure the best quality to tea drinkers world-wide.
Fennel has been used as a natural medicine for centuries with its properties been having said to help prevent and relieve muscle spasms, improve digestion, flatulence and stomach cramps. Many of the symptoms are associated with colic in infants. Chamomile is a mild sedative, which helps improve your kid’s sleep quality. Some parents also use Chamomile tea for teething or to treat a colicky baby, as it helps in easing tummy pain.
To order, email sales@biedouwvalleyrooibos.co.za
