Jaargang 113 | Nummer 12 | December 2021
ZuivelZicht
Adviseur LNV: neem dierenwelzijn mee in transitie veehouderij
Y I L I E N AUS N U T R I A
O P E N DA I RY
Chinese zuivelreuzen bundelen krachten voor mondiale groei
Start-up begint onlineplatform voor zuivelhandel
TOELEVERING / NEDERLAND
De Nr.1 specialist in gereviseerde zuivelmachines ‘SPECIALIST HOMOGENISATOREN EN HOGEDRUKPOMPEN’
Melk Yoghurt
MACHINEBOUW Bos MG-serie. Capaciteiten van 20 tot 44.000 liter per uur en druk tot 1400 bar.
Boter
Margarine
SPAREPARTS Ruim assortiment aan onderdelen en cilinderblokken direct beschikbaar voor diverse merken en fabrikanten.
Smeltkaas Kaas
2.000 machines in voorraad
REVISIE Complete revisies om uw oude homogenisator of hogedrukpomp een tweede leven te geven.
Garantie bij levering Snelle levertijden
SERVICE Een gespecialiseerd service team voor onderhoud, training en ingebruikstelling van uw homogenisator of hogedrukpomp.
Lage investering Complete projecten
Vraag naar onze mogelijkheden. Ons team van professionals staat voor u klaar om de beste oplossing te bieden.
+31(0)348-558080 info@lekkerkerker.nl
BOS Homogenisers BV | Oscar Romerolaan 18, Hilversum Telefoon: +31 (0) 35 62 13 190 | www.boshomogenisers.com Email: sales@boshomogenisers.com
www.lekkerkerker.nl
120 1
Industrial Internet of Things
Flexibiliteit in perfectie: Weber weSLICE 4000 Series De compacte slicer met handmatige en automatische belading alsmede een rond of sikkel mes zijn krachtige allround oplossingen voor full-range producenten. Kom meer te weten: www.weberweb.com/weslice
Weber Benelux B.V. Tel.: +31 10264 0100 bnl@weberweb.com
27-09-21 13:01
snelle omsteltijden
Weber hygiënisch design
INHOUD
20
14
22 Visie 6
RDA Zes leidende principes voor ‘dierwaardige’ veehouderij hebben impact op zuivelsector
8
Dairy Covid Crisis Covid-19 verandert Europese foodservicemarkt
11
Milcobel Belgisch zuivelbedrijf maakt premiumkaas Brugge CO2-neutraal
Koeien in de VrijLevenStal van de familie De Vries in Stolwijk (ZH) hebben meer ruimte voor natuurlijk gedrag. Dat sluit aan de bij zes leidende principes door ‘dierwaardige veehouderij’ die de Raad voor Dierenaangelegenheid heeft geformuleerd.
Bedrijf 12 Chinese samenwerking Yili neemt een belang in Ausnutria; een strategische samenwerking volgens de twee bedrijven
17 Cefetra Dairy Nederlandse Cefetra Group begint onderneming in de zuivelhandel
18 Zott Ingezette veranderkoers zorgt voor herstel Duitse zuivelproducent
20 Granarolo Tweede zuivelverwerker van Italië concentreert zich weer op kaas
22 Mobiele fabriek In Nigeria komt de yoghurtproductie naar de melk
Markt 23 Marktcijfers De ontwikkelingen in de markt
Foto: Roel Dijkstra
14 OpenDairy www.zuivelzicht.nl
Onlinehandelsplatform wil traditionele zuivelhandel opschudden
24 Japan Door toename verkopen Gouda wordt Japan belangrijke exportbestemming voor kaas
ZuivelZicht december 2021
3
• In- en verkoop van zuivelapparatuur • RVS tanks (nieuw en gebruikt)
Uw melk is meer waard!
Van den Heuvel Dairy and Food Equipment E info@heuvelzuivelmachines.nl | T 0184-641266
C. van ‘t Riet staat voor: • • • •
Betrouwbaarheid en Kwaliteit Veilig en Lokaal produceren Advies en Ervaring Service
N T U I F? N E I IJ KO E B E D R IN
C. van ‘t Riet is een familiebedrijf dat gespecialiseerd is in de ontwikkeling en productie van zuivelverwerkingsmachines sinds 1888. Hierbij staat het gebruiksgemak, kwaliteit en de werking van de machine centraal.
C. van ‘t Riet Zuiveltechnologie B.V. Energieweg 20 2421 LM Nieuwkoop
• Complete projecten • Engineering
t. e. w.
+31 172 571 304 info@rietdairy.nl www.rietdairy.nl
GA NAAR WWW.ZUIVELZICHT.NL VOOR ZUIVELNIEUWS UIT DE EERSTE HAND!
CENTRIFUGAAL, LOBBEN EN SCHROEFSPINDELPOMPEN
PACKO
Hygiënische pompen voor de zuivel
VERDER is fabrikant van PACKO pompen VERDER BV Tel.: +31 (0)50-549 59 00
VakbladVoedselind_adv_185x129mm.indd 2
sales@verder.nl
www.verder.nl
21-04-2021 13:19
ZuivelZicht
ZI JLI JN
ZuivelZicht is een uitgave van BDUvakmedia ISSN 0165-8573 Postbus 67, 3770 AB Barneveld www.bdumedia.nl
vakmedia Redactie ZuivelZicht Postbus 93044 2509 AA Den Haag T: 070 2191707 E: redactie.zuivelzicht@bdu.nl I: zuivelzicht.nl Hoofdredactie Bert Kleiboer (waarnemend hoofdredacteur) E: b.kleiboer@bdu.nl Contentregie Albert Schuurman Medewerkers aan dit nummer Jeen Akkerman, Mathieu Geuskens, Yves De Groote, Hermann-Josef Martin, Bert Westenbrink Advertenties Hielke van der Werf T: 020 5736056, E: h.v.d.werf@bdu.nl Uitgeefteam BDUvakmedia Peter Vorstenbosch (uitgever vakmedia) Sonja Voois (adjunct-uitgever vakmedia)
Investeren in de toekomst 2021 blijkt toch weer een jaar van corona. Nieuwe lockdownmaatregelen werpen hun schaduw over de feestdagen, de horeca moet weer een stap terug en veel mensen werken weer thuis. Voor de foodservicemarkt is dat opnieuw een domper. Er zijn ook veel lichtpuntjes. De economie staat er goed voor. Als zuiveljaar was 2021 niet slecht. De opbrengstprijzen waren hoger en de gemiddelde melkprijs lag 10 procent boven het niveau van vorig jaar. Hopelijk kunnen we de coronacrisis volgend jaar achter ons laten. Er liggen namelijk meer uitdagingen die aandacht vragen, zoals de verduurzaming van de keten. De klimaattop in Glasgow heeft de ambities van het internationale klimaatakkoord weer hoog op de agenda
Martin ten Hoven (salescoördinator) Abonnementen Abonnementsprijzen (12 nummers): € 135,84 exclusief btw (studenten € 83,68 inclusief btw); Buitenland: € 179,64 exclusief btw, inclusief portokosten; Proefabonnement (3 edities): € 15,00, exclusief btw Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Zakelijke abonnementen worden niet tussentijds beëindigd. Abonnementenservice Abonnementenservice BDUvakmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld E: service@bdu.nl, T: 0342 494882 Op werkdagen bereikbaar tussen 9.00 uur en 16.00 uur. Ontwerp: GiesbersRetail, Duiven Druk: Vellendrukkerij BDU, Werkendam
De grote uitdaging is het rendement op de investeringen
gezet. De CO2-footprint wordt steeds belangrijker – ook die van de voedselproductie. In de zuivelindustrie is dat besef al doorgedrongen. Het wordt beleden in de strategische plannen en duurzaamheidsverslagen en geïmplementeerd in bijzondere melkstromen. Naast klimaatdoelen voor 2030 heeft Nederland ook nog te maken met een acute stikstofcrisis. De beperkte milieugebruiksruimte begrenzen de groei van de melkveehouderij. Woningbouw, natuur en de gevolgen van het veranderende klimaat vragen ook ruimte. Regelmatig valt de term transitie. En als het aan de Raad voor Dierenaangelegenheden ligt, wordt dierenwelzijn daarin integraal meegenomen. Dat is nodig, licht hoogleraar Dierenwelzijn Bas Rodenburg toe in dit nummer. De sector heeft in zijn ogen een beter verhaal met een melkveehouderij die meer rekening houdt met het natuurlijke gedrag van koeien. Op zich is het een logische gedachte om noodzakelijke veranderingen voor dierenwelzijn meteen mee te nemen in de transitie en te investeren in een sector die toekomstbestendig is. De grote uitdaging is het rendement op die investeringen. Staan er extra inkomsten tegenover een verhoging van het kostenniveau? De basis is goed. Voor de langere termijn is de verwachting dat de mondiale vraag in de komende jaren blijft groeien. De toenemende wereldbevolking heeft voedsel nodig en opkomende economieën willen hoogwaardige eiwitten. Er moet toch een markt zijn voor gezonde zuivel die efficiënt, duurzaam en diervriendelijk is geproduceerd? Bert Kleiboer Waarnemend hoofdredacteur
ZuivelZicht december 2021
5
V I SI E
‘Alleen een dierwaardige melkveehouderij is toekomstbestendig’
RDA formuleert zes principes voor dierwaardige veehouderij De Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA) heeft zes leidende principes geformuleerd voor een ‘dierwaardige’ veehouderij, met mogelijk ingrijpende consequenties voor de melkveesector. Tekst: Bert Kleiboer
“Wat zijn randvoorwaarden voor de veehouderij van de toekomst, waarin het dier een positieve staat van welzijn ervaart?” Zo luidt de centrale vraag waarop de Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA) antwoord geeft in de zienswijze Dierwaardige veehouderij. Deze is opgesteld op verzoek van de minister van LNV. In dit advies, dat afgelopen maand werd aangeboden, formuleert de RDA zes leidende principes voor een dierwaardige veehouderij. (zie ook kader ‘De zes leidende principes’).
Perspectief van het dier
Bas Rodenburg: “Ik zou willen dat de principes worden opgevat als een aanmoediging om de focus in de sector te verleggen van productiegericht naar meer diergericht.”
6
ZuivelZicht december 2021
In de zienswijze gaat de Raad een stap verder dan de opvattingen over dierenwelzijn die nog steeds gangbaar zijn, zegt hoogleraar Dierenwelzijn Bas Rodenburg. “Verbeteringen in bestaande systeem gaan vaak uit van het voorkomen van problemen, het wegnemen van zaken die negatief zijn voor het welzijn. Waar we naartoe willen is het dier een leven geven dat vanuit het perspectief van het dier de moeite waard is.” Rodenburg, hoogleraar Dierenwelzijn aan de Universiteit Utrecht, is lid van het forum dat de zienswijze heeft opgesteld. (zie kader ‘RDA onafhankelijk adviseur van LNV’). Aan Rodenburg de vraag of de huidige veehouderijpraktijk gemakkelijk uit de voeten kan met deze zes principes. Voor een deel wel, zegt hij. Sommige punten
zijn oplosbaar, andere vereisen een regelrechte systeemverandering. “Aspecten waar Nederlandse melkveebedrijven nu al aan werken, zijn bijvoorbeeld de gezondheidsrisico’s die zijn gekoppeld aan de hoge melkproductie, zoals de negatieve energiebalans rond het afkalven en problemen met kreupelheid. Ook kalversterfte is zo’n onderwerp. Dit zijn grote thema’s. De sector is ermee bezig, maar er moeten echt nog stappen gemaakt worden.”
Weidegang Deze thema’s hebben betrekking op principe 4, het waarborgen van een goede gezondheid. Het principe 5, ruimte voor natuurlijk gedrag, raakt onder meer aan weidegang. Dat wordt veel toegepast, maar niet op alle bedrijven en dat zou wel beter zijn. Rodenburg: “We hebben hierover binnen de raad discussie gehad. Je kunt veel van de voordelen van weidegang ook binnen aanbieden, zoals rust, ruimte en comfort. Toch zijn er recente studies die laten zien dat het voor de gezondheid en het welzijn van een koe beter is als deze naar buiten gaat. We komen er op uit dat weidegang voor koeien belangrijk is.”
Kalf bij de koe Er zijn nog grotere uitdagingen te bedenken. Onthoornen bijvoorbeeld. Principe 1 is respect voor de integriteit van het dier. Dat impliceert dat het dier niet mag worden aangepast aan het systeem, maar dat het systeem wordt aangepast aan het dier. “Stoppen met onthoornen zou een logische stap zijn”, zegt Rodenburg. “Tegelijkertijd weten we ook dat het lastig is koeien met hoorns in een loopstalsysteem te houden. In een ruimere vrijloopstal zou dit wel mogelijk zijn.”
V I SI E
Een ander voorbeeld is het scheiden van kalf en koe na de geboorte. Ruimte bieden aan natuurlijk gedrag – principe 5 – zou een systeem vereisen waarin het kalf bij de koe blijft. Enkele ngo’s bepleiten dit al. “Het kalf bij de koe houden vraagt een compleet andere manier van melkvee houden. Er wordt momenteel onderzoek gedaan naar de mogelijkheden hiervoor”, zegt Rodenburg. Denkt hij dat dit een realistisch toekomstbeeld is? “Het ligt niet op alle bedrijven voor de hand, maar het zou best een alternatief kunnen zijn voor veehouders in korte ketens, die direct contact hebben met hun consumenten. Je kunt ook nadenken over tussenvormen die positieve effecten hebben op het welzijn van koe en kalf.”
De zes leidende principes zijn niet bedoeld als voorschrift voor de veehouderij van de toekomst. “Wij willen richting geven. We benoemen zaken, zodat de praktijk gericht aan de slag kan gaan met de ontwikkeling van toekomstbestendige systemen. Ik zou willen dat ze worden opgevat als een aanmoediging om op een ander manier naar de sector te kijken en de focus te verleggen van productiegericht naar meer diergericht.” Volgens Rodenburg is de noodzaak zonneklaar. “Je merkt dat de maatschappij steeds kritischer wordt op de melkveehouderij. Kijk alleen maar naar de opkomst van plantaardige zuivel. Je hebt een beter verhaal
De zes leidende principes De leidende principes voor een dierwaardige veehouderij zijn weergegeven in de figuur. De basis, principe 1, is erkenning van de intrinsieke waarde en de integriteit van het dier. Daarnaast dient een dierwaardige veehouderij in drie basisbehoeften te voorzien: voldoende voeding, comfortabele en veilige omgeving en een goede gezondheid; de principes 2, 3 en 4. Verder moet er ruimte zijn voor natuurlijk gedrag – principe 5. Volgens principe 6 moet het dier kunnen reageren op zijn omgeving, teneinde een emotionele toestand te kunnen bereiken die het als positief ervaart.
Onafhankelijk adviseur LNV De Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA) is een onafhankelijke raad van deskundigen die de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit gevraagd of op eigen initiatief adviseert over vraagstukken op het gebied van dierenwelzijn en ethische vraagstukken. De RDA bestaat uit ongeveer veertig leden met zeer uiteenlopende achtergrond en deskundigheid, die zitting hebben op persoonlijke titel. De zienswijze Dierwaardige veehouderij is opgesteld door een forum bestaande uit de raadsleden Gerda van Dijk (voorzitter, hoogleraar Publiek Leiderschap VU Amsterdam), Gé Backus (consultant), Bert van den Berg (Dierenbescherming), Leo den Hartog (Nutreco), Annechien ten Have-Mellema (varkenshouder), Bas Kemp (hoogleraar adaptatiefysiologie Wageningen UR), Bas Rodenburg (hoogleraar Dierenwelzijn Universiteit Utrecht), Jan Staman (voorzitter RDA) en Han Swinkels (consultant).
met een melkveehouderij die tegemoetkomt aan de vraag naar natuurlijkheid en de behoefte van de koe zelf.”
Sterke regiefunctie overheid De RDA stelt dat de veehouderij alleen toekomstbestendig is als deze ook dierwaardig is. In de zienswijze roept de raad de overheid op om dierenwelzijn integraal mee te nemen in de transitie van de sector, tegelijk met maatregelen voor de klimaat- en stikstofproblematiek. Het gevaar dreigt anders dat stappen in de richting van dierwaardiger veehouderij worden bemoeilijkt door de eenzijdige focus op milieu. “Er is een ander beleid nodig en een sterke regiefunctie van de overheid.” Rodenburg erkent dat het niet gemakkelijk is, maar ziet ook kansen. “Nederland heeft een grote zuivelsector en er is veel discussie over de milieukant en de omvang van de veestapel. Dat zet druk op de sector, stelt grenzen aan de groei. In mijn ogen moeten we naar een verdienmodel dat minder is gericht op kostprijs en volume en meer op kwaliteit en zaken als dierenwelzijn.”
ZuivelZicht december 2021
7
V I SI E
Nieuw maaltijdconcept in België: Delhaize biedt samen met start-up Tastyoo maaltijden aan in de supermarkt. (Foto: Delhaize)
EMF-studie: markt pas over vijf jaar hersteld van impact Covid-19
Foodservice boort nieuwe kanalen aan De Covid-19-pandemie resulteert in een grote verkoop shift op de foodservicemarkt. Het on-tradekanaal – waar de consument ter plekke eet en drinkt – krimpt terwijl het off-tradekanaal groeit. Hier liggen grote kansen voor productinnovatie. Dit blijkt uit de studie ‘Dairy Covid Crisis’ van het European Milk Forum in vijf landen, waaronder België en Frankrijk. Tekst: Yves De Groote
De sterke impact van de pandemie van het coronavirus heeft de bestaande consumententrends radicaal versneld. In de foodservice treedt een verschuiving op van on-trade- (consumptie buitenshuis) naar off-tradekanalen (consumptie thuis). Daardoor ontstaan, volgens voorzitter van het European Milk Forum (EMF) Laurent Damiens, nieuwe kansen voorde ontwikkeling van maaltijdconcepten direct voor de consument. Een voorbeeld van zo’n nieuw concept is de maaltijdbox van het zuivelbedrijf Galbani voor het maken
8
ZuivelZicht december 2021
van pizza’s in het Verenigd Koninkrijk. Deliveroo UK levert de maaltijdbox aan huis. Een ander voorbeeld zijn de Honig Vers Bereid-maaltijden, een initiatief van levensmiddelenproducent Honig, cateraar Eurest en Thuisbezorgd.nl.
Dairy Covid Crisis De constatering van Damiens is gebaseerd op de ‘Dairy Covid Crisis’-studie van het EMF in Parijs. De resultaten ervan werden afgelopen maand gepresenteerd in een online conference. De ‘Dairy Covid Crisis’ is een door de EU
medegefinancierde campagne in vijf lidstaten van het EMF: België, Frankrijk, Denemarken en Ierland en NoordIerland. Partners zijn Vlam (België), Cniel (Frankrijk), Danish Dairy Board (Denemarken), de NDC (Ierland) en de DCNI (Noord-Ierland). De impact van de Covid-19-pandemie is in de foodservice dermate groot dat pas over vijf jaar deze markt hersteld is. De verkoop daalde in 2019-2020 met dubbele cijfers, zo blijkt uit de studie van het EMF. Ierland werd het hardst getroffen met
VISIE
een halvering. Met een gemiddelde daling van 30 procent deed België het beter dan Frankrijk (40 procent). De cijfers zijn afkomstig van de Euromonitor Voice of the Consumer: Health and Nutrition survey, 2021. Dat Ierland sterk is getroffen, is toe te schrijven aan de bestedingen in Ierland. Deze zijn de grootste in West-Europa. België staat op de dertiende plaats, voor Frankrijk en Nederland. In 2019 was de foodservice goed voor een omzet van € 459 miljard. Twee derde van de bestedingen van de West-Europese consument betrof eten dat ter plaatse (on-trade) werd geconsumeerd. Voor België en Frankrijk ligt dit hoger, 75 procent.
Shift in verkoop Dit heeft grote impact op voedingsbedrijven. Ook hierover heeft de EMFstudie cijfers: de foodserviceverkoop in West-Europa daalde in 2020-2021 met 34 procent, terwijl de verkopen in de retail en de e-commerce met 6 procent stegen. In volume is dit 4.329.000 ton minder melkafzet in de foodservice en 1900 duizend ton meer afzet in de retail. Bedrijven in en rond de foodservice-sector hebben te maken met een aantal trends in de markt. Doordat de consumenten meer thuis waren als gevolg van thuiswerken en andere lockdownmaatregelen, werd er meer thuis gekookt. Bovendien gingen mensen ook meer
aandacht besteden aan het koken en eten, om zo het leven aangenamer maken. Dit leidde tot een hogere verkoop van met name boter en spreads in de retail. Ook werden meer zuiveldranken, yoghurtproducten en kaas gekocht voor de lunch. 72 procent van de consumenten verwacht voor een middellange termijn meer thuis te zijn.
Kookmoeheid Een andere trend is een toenemende kookmoeheid die in 2021 in West-Europa begon. Dat leidde er toe dat consumenten op zoek gingen naar nieuwe manieren om thuis te consumeren zonder zelf te hoeven koken. De off-tradefoodservicesector heeft ook een aantal nieuwe spelers zien opkomen, zoals supermarktketens en voedingsbedrijven. Zo zijn in de Delhaize-supermarkt Roodebeek in België warme en koude gerechten te koop in de eerste warme keuken van Delhaize. De retailer werkt samen met de start-up Tastyoo, die zich positioneert als leverancier van kant-en-klare maaltijden en voornamelijk actief is als thuisbezorgdienst. E-commerceleveringen stegen in 2020 tot € 50 miljard omzet (+ € 20 miljard ten opzichte van 2019) en restaurantleveringen groeiden uit tot € 40 miljard (+30 miljard). Het aandeel van e-commerce en restaurantlevering steeg van 5 procent van de totale bestedingen
in 2019 tot 9 procent in 2020. Een ander initiatief van Delhaize in off-trade is uitbaten van restaurants in franchise samen met Foodmaker. In de komende twee jaren zijn nog een tiental openingen gepland.
Gezondheid en duurzaamheid Uit het Euromonitor-onderzoek blijkt ook dat in West-Europa de interesse van de consument voor gezondheid, eiwit, duurzaamheid, lokale producten en herkomst toeneemt. Volgens cijfers van Euromonitor is 64 procent van de consumenten van mening dat verrijkte producten een gemiddeld tot hoog positief effect hebben op hun weerstand. Groot-Brittannië en Ierland lopen voorop als het gaat over gezondheidsclaims over immuniteit op zuivelproducten. Het aandeel op SKU’s met claim is respectievelijk 3,5 en 3 procent. In België zijn de percentages met betrekking tot immuniteit 0,7 en circa 1 procent voor probiotica. Voor Frankrijk is dit respectievelijk 0,5 en 0,7 procent. Vooral jongere generaties hechten een belang aan producten en snacks verrijkt met eiwit. Meer dan 40 procent van generatie Z snackt vaak tussen maaltijden en 25 procent probeert meer eiwit te consumeren. Voor millennials (generatie Y) is dit respectievelijk 36 en 22 procent, voor generatie X respectievelijk 30 en 15 procent, en voor babyboomers 22 en 12 procent.
Advertentie
ZuivelZicht december 2021
9
Wanneer kennis en
kwaliteit telt
De beste plank voor kwaliteitskaas
engineered wood products
Meer informatie: www.vidarwood.nl of tel. 0031 (58) 251 87 57.
V I SI E
Zuivelcoöperatie kiest voor ‘cradle to gate’-benadering
Milcobel lanceert CO2-neutrale Brugge Kaas Alle Brugge Kaas is vanaf februari 2022 met het CO2 Neutral-label verkrijgbaar in de verschillende verkoopkanalen. De broeikasgasemissies zijn ‘cradle to gate’ bepaald. De data-analyse over de gehele keten is complex en tijdrovend. Dit vereist teamwerk en veel overleg, zegt Kathleen De Smedt, corporate affairs & communication manager van de Belgische zuivelcoöperatie.
een concrete target op voor de komende jaren. Dit werd vastgesteld op 35 procent reductie tegen 2035. Wat we resterend blijven uitstoten aan CO2, compenseren we met een duurzaam windmolenproject in India. Zo zijn we nu al klimaatneutraal. Binnenkort staat ook lokale compensatie op de agenda.”
CO2 Neutral-label Tekst: Yves De Groote
Brugge Kaas, geproduceerd in WestVlaanderen, is niet alleen een lokaal geproduceerde premiumkaas. Het bedrijf kiest ook resoluut voor een zo laag mogelijke ecologische voetafdruk. “Voor transitie naar een CO2-neutrale Brugge zijn alle emissiebronnen van de diervoeding, de koeien, de boerderij, intern transport, de kaasproductie en de verpakkingen voor de leveringen aan de klanten onder de loep genomen”, zegt Kathleen De Smedt. “We noemen dit cradle to gate. Alleen het transport naar de retailers of kaashandelaren is niet meegenomen in de analyse.”
Voor het berekenen van de ecologische voetafdruk van de melkveebedrijven deed Milcobel beroep op gegevens uit een recente studie van de KU Leuven. De Smedt: “Voor de melkverwerking baseerden we onze berekeningen op concrete bedrijfsgegevens, zoals alle brandstofverbruik, verliezen van koelmiddelen, gebruik van grondstoffen en verpakkingen enzovoort in de kaasproductie, kaasversnijding en kaasverpakkingsafdelingen in WestVlaanderen. Toen we de CO2-voetafdruk kenden van ons product, stelden we een CO2-reductieplan op en zetten we
Brugge is een lokaal geproduceerde premiumkaas van Milcobel.
Om het duurzaamheidslabel geloofwaardig te claimen, werkt het zuivelbedrijf samen met CO2Logic. De Smedt: “We willen niet aan greenwashing doen. CO2Logic ontwikkelde in samenwerking met externe auditor Vinçotte het CO2 Neutral-label, gebaseerd op de internationaal erkende PAS2060-norm voor het aantonen van koolstofneutraliteit. “We hebben met enkele mogelijke partners gesproken, maar uiteindelijk gekozen voor lokale speler CO2Logic in Brussel”, zegt De Smedt. “Vinçotte heeft als auditor alle berekeningen en ook de compensatie gevalideerd.”
Uitdagingen De grootste uitdaging in dit project was niet zozeer gelinkt aan het behalen van het certificaat. De Smedt wijst naar het boven water krijgen van betrouwbare primaire data. Ook noemt ze het hebben van een plan voor het verder reduceren van de CO2-uitstoot. “Nu moeten we met alle teams aan de slag om ook moeilijkere en iets minder voor de hand liggende initiatieven uit te gaan voeren.” Last but not least moet een bedrijf een duurzaam economisch model hebben. “Economie en ecologie moet hand in hand gaan. Milcobel kiest voor een zeer pragmatische en realistische aanpak.”
ZuivelZicht december 2021
11
B E D R I JF
Inpakrobot aan het werk in de fabriek van Yili in Hohhot in de Chinese regio Binnen-Mongolië. (Foto: Li Zhipeng Xinhua / Eyevine)
Yili wordt grootste aandeelhouder van Ausnutria
Chinese zuivelreuzen bundelen hun krachten Het Chinese zuivelconcern Yili neemt een belang in Ausnutria, de in Nederland gewortelde producent van onder meer zuigelingenvoeding. Beide bedrijven schetsen de transactie als strategische samenwerking. Yili, gestage klimmer in de Rabo Dairy top 20, denkt te profiteren van de markttoegang die Ausnutria wereldwijd heeft opgebouwd. Tekst: Bert Westenbrink
Inner Mongolia Yili Industrial Group (Yili) is de grootste zuivelonderneming met het meest uitgebreide productassortiment in China. De onderneming is in rap tempo uitgegroeid tot de grootste zuivelonderneming in Zuidoost-Azië en heeft de ambitie om een wereldwijd netwerk op te bouwen met de ontwikkeling van Yili’s ‘Zuivel Zijderoute’. Dat vult het onder meer in met samenwerkingen en overnames. Een voorbeeld hiervan is de inlijving van Westland Co-operative Dairy Company Limited, de op een na
12
ZuivelZicht december 2021
grootste coöperatie van Nieuw-Zeeland, in 2019. Nu neemt het concern een belang in Ausnutria Dairy Corporation, zo werd eind oktober aangekondigd. In twee fases krijgt het 34,33 procent van de aandelen in zijn bezit en legt daarvoor circa € 694 miljoen op tafel. De transactie wordt uitgevoerd door Yili’s dochteronderneming Jingang Trade Holding Co Lt., die in totaal 621 miljoen aandelen zal verwerven, deels bestaande die worden overgenomen, deels nieuwe die door Ausnutria worden uitgegeven.
Aunsutria staat genoteerd aan de beurs van Hongkong met het Chinese staatsfonds Citic als grootste aandeelhouder (22 procent). Na de transactie zal Yili, genoteerd aan de beurs van Shanghai, de grootste zijn. Strategisch gezien zal de samenwerking tussen de twee bedrijven win-winresultaten voor beide ondernemingen opleveren, zeggen analisten. Yili is in China marktleider in zuivel in alle segmenten en beschikt over een volledige industriële verwerkingsketen. Ausnutria Dairy is een snelgroeiend internationaal bedrijf dat zuigelingenvoeding en andere voedings- en gezondheidsproducten aanbiedt. De twee bedrijven zijn zeer complementair op het vlak van hun bevoorradingsketens, kanalen en productportfolio, aldus de analyse.
Meer slagkracht Beide bedrijven willen hun krachten bundelen op het gebied van inkoop, marketing, toelevering en research en
B E D R I JF
development om hun concurrentiepositie op hun respectievelijke markten te versterken. De samenwerking past in het nieuwe Chinese nationale beleid dat zuivelbedrijven aanmoedigt hun krachten te bundelen om zo bij te dragen aan de versterking van het Chinese bedrijfsleven. Voor Ausnutria zal een strategische investeerder als Yili niet alleen synergie creëren in de hele keten, maar het bedrijf ook meer slagkracht geven op het gebied van management en strategische planning, aldus de toelichting van topman Yan Weibin bij de bekendmaking van de aandelentransactie. Yili denkt te profiteren van de markttoegang die Ausnutria wereldwijd heeft opgebouwd.
Zuigelingenvoeding en geitenmelk Maar het gaat Yili ook om zuigelingenvoeding, interessant vanwege het sterke groeipercentage en hoge toegevoegde waarde. Ausnutria heeft zowel in China als daarbuiten een sterke positie in dit segment met geitenmelk als grondstof. Yili wil zich versterken in zuigelingenvoeding om in toekomst het volledige potentieel ervan te benutten, hoewel het concern met Jinlingguan al een merk voor zuigelingenvoeding heeft dat het snelst groeiende is op de Chinese markt. Tijdens de eerste drie kwartalen van 2021 realiseerde Yili met zuigelingenvoeding een groeipercentage van meer dan 30 procent op jaarbasis.
Yili en Ausnutria De in 1956 opgerichte Chinese zuivelgigant Yili met het hoofdkantoor in Hohhot (Binnen-Mongolië) heeft ook banden met Nederland. Het concern opende in 2014 een onderzoeks- en ontwikkelingscentrum op de campus van Wageningen Universiteit. In 2018 werd het centrum opgewaardeerd tot het Yili European Innovation Center en geldt als een van de R&D-instellingen van de hoogste standaard die de Chinese zuivelindustrie in het buitenland heeft opgezet. De onderneming is in rap tempo uitgegroeid tot de grootste zuivelonderneming in Zuidoost-Azië en maakt er geen geheim van haar positie in het buitenland te willen versterken. De verwachting is dat Yili het eerste zuivelbedrijf in Azië zal worden met een omzet van meer dan 100 miljard renminbi ( € 13,9 miljard). In de Rabo Dairy top 20 van 2020 staat Yili met een omzet van € 12,1 miljard op een vijfde plek net boven het Nieuw-Zeelandse Fonterra. Ausnutria, met Bart van der Meer uit Delfstrahuizen in de top, is in 2003 opgericht en heeft productiefaciliteiten in China, Australië, Nieuw-Zeeland en Nederland. Het bedrijf verkoopt producten op basis van geitenmelk en biologische koemelk in China, Noord-Amerika, het Midden-Oosten en delen van Europa. De onderneming heeft een sterke positie in de markt van zuigelingenvoeding, maar heeft een breder portfolio met voedingsproducten zoals voedingssupplementen, probiotica en voeding voor speciale medische doeleinden. Belangrijke merken zijn Kabrita en Neolac. De groep is ook een private label-leverancier. In Nederland heeft Ausnutria het hoofdkantoor in Zwolle en beschikt het over productielocaties in Ommen, Kampen, Leeuwarden en Heerenveen, waar de productielocatie fors wordt uitgebreid. In 2015 nam de onderneming een belang van 50 procent in melkleverancier en handelsbedrijf Farmel.
Het sterke groeicijfer past in de resultaten die het zuivelconcern al jaren laat zien. In China is Yili zes achtereenvolgende jaren het meest verkochte merk, met een bereik van meer dan 90 procent van de huishoudens. Naast een reeks aan zuivelproducten zijn dat plantaardige producten, zoals sojadrank. Op zoek naar verdere groei wordt de portfolio verder uitgebreid; zo lanceerde het zuivelconcern een nieuw mineraalwater.
Consumententrends Een van de succesfactoren is de focus op productinnovatie en kwaliteit, waarbij veel aandacht is voor consumententrends, gezonde voeding en de smaak en behoefte van lokale consumenten. Het concern gaat te werk volgens de filosofie ‘Mondiale denkwijze ontmoet lokale behoeften’ en kijkt nadrukkelijk ook over de grens,
Ausnutria heeft in Heerenveen een productielocatie voor baby- en peutervoeding op basis van geitenmelk.
door samenwerkingen aan te gaan met gerenommeerde R&D-instituten in Azië, Europa, Oceanië en Amerika. Het resultaat is dat Yili hoog scoort in het aantal aanvragen voor patenten; eind 2020 stond het wereldwijd op de derde plaats van ‘s werelds top 10 zuivelbedrijven. Yili-topman Pan Gang (“Geen innovatie, geen toekomst”) zei in 2017, toen het Internationale Olympisch Comité het zuivelconcern aankondigde als partner en leverancier van gezonde voeding voor de zomer- en winterspelen in Beijing: “Yili staat voor de hoogste kwaliteit.” Naast innovatie maakt het Chinese concern een speerpunt van duurzaamheid. Het managementsysteem maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo), waarmee een balans worden gezocht tussen ‘people, planet en profit’, geldt voor de eigen bedrijfsvoering en het concern heeft negen Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties opgenomen in de ontwikkelingsstrategie. In de (internationale) samenwerkingen met partners wordt gestreefd naar duurzame ontwikkeling, aldus het concern.
ZuivelZicht december 2021
13
B E D R I JF
De mannen van OpenDairy, (van links naar rechts) Henk de Weijer, Hans Caspers en Martijn Goedhart, laten hun handelsplatform zien dat komend jaar live gaat. (Foto’s: Ivo Hutten)
Onlineplatform belooft kleinere marge en meer transparantie
OpenDairy wil traditionele zuivelhandel openbreken De traditionele rol van de handel staat onder druk nu onlinemogelijkheden meer gemak en lagere kosten bieden. Ook de handel in commodities verandert, zo is de overtuiging van de nieuwe speler OpenDairy. Tekst: Jeen Akkerman
14
ZuivelZicht december 2021
B E D R I JF
Een typische digital start-up, die uitstraling heeft OpenDairy. Witte sneakers, jeans en vrijetijdshemden dragen de drie mannen die in Arnhem bouwen aan hun vernieuwende platform. Achter deze uiterlijke verschijning gaat meer schuil dan een hip idee. Twee van de drie initiatiefnemers, Henk de Weijer en Martijn Goedhart, verdienden hun sporen in de internationale zuivelhandel: ze werkten beiden meer dan tien jaar bij Hoogwegt, een van de grootste ondernemingen in deze sector. “Wij wilden na zoveel jaren iets voor onszelf gaan doen en hebben in een prima verstandhouding afscheid van elkaar genomen”, legt De Weijer uit. Beide mannen zegden begin 2020 hun contract op, in de wetenschap dat ze een jaar lang niet konden handelen in zuivelproducten; een gebruikelijk concurrentiebeding in de sector.
Teruggeworpen Het plan was om in maart 2020 te starten met hun eigen handelsonderneming, die dan eerst in andere grondstoffen actief zou zijn. Een jaar later zouden de zuivelingrediënten weer de hoofdmoot worden. Dat verhaal is inmiddels historie vanwege Covid-19. De pandemie maakte het opstarten van een traditionele handelsonderneming, die vooral is gebaseerd op een netwerk van contacten en persoonlijke ontmoetingen, bijzonder lastig. De Weijer en Goedhart besloten hun eigen rol en die van de zuivelhandel als geheel eens goed onder de loep te nemen. Het resultaat is OpenDairy.
Minimal viable product De derde man achter OpenDairy is ‘head of tech’ Hans Caspers. Hij was als ondernemer eerder actief in onlinebusiness, onder andere de verkoop van advertenties. Hij toont op een groot scherm een lange lijst met zuivelproducten. De onlineondernemer is inmiddels medeaandeelhouder en vertelt dat we kijken naar het MVP van de start-up. Die afkorting staat voor “minimal viable product”, een in start-upkringen gebruikelijke term voor een eerste versie met de belangrijkste toegevoegde waarde voor gebruikers. Die toege-
voegde waarde raakt de essentie van de traditionele zuivelhandel: op het platform van OpenDairy kunnen verkopers en kopers van zuivelproducten transacties met elkaar afsluiten. Bijvoorbeeld: een zuivelproducent biedt op het platform een bepaalde hoeveelheid mager melkpoeder aan met alle relevante productspecificaties, inclusief de datum van levering en de gevraagde prijs. Kopers, bijvoorbeeld foodbedrijven die melkpoeder verwerken in hun producten, plaatsen hun wensen ook op het platform: de gevraagde hoeveelheid, kwaliteitseisen, herkomst, vereiste certificaten enzovoort. En natuurlijk de prijs die men bereid is te betalen.
Zonder tussenkomst van traders De software van OpenDairy matcht vraag en aanbod en toont aan kopers en verkopers welke deals ze kunnen afsluiten. Dat laatste gebeurt zonder tussenkomst van traders. “Dat is de grootste toegevoegde waarde van ons systeem”, aldus Martijn Goedhart. “Want traders zijn hoogopgeleide mensen met veel kennis en een groot netwerk; dus die zijn duur. Door dit traditionele onderdeel van hun rol te vervangen door digitale techniek, realiseren we een grote besparing.” Hoe groot? “De zuivelhandel werkt met een gemiddelde marge van 3 tot 4 procent. OpenDairy hanteert een marge van slechts 1 procent. Verkoper en koper betalen daarvan ieder de helft.”
Great things happen! Gecertificeerd voedselveilig!
Wij produceren al 30 jaar kaasplanken van formaat uit het beste Noord Europese vuren.
Logistiek en financiering Het onlineplatform faciliteert koop en verkoop. Maar er is meer. In hun zoektocht naar wat de rol van de zuivelhandel is of zou moeten zijn, zagen Goedhart en De Weijer dat bijna altijd twee andere aspecten een rol spelen: financiering en logistiek. De Weijer: “De zuivelhandelaar neemt het financieringsrisico door de verkoper te betalen en het geld bij de koper te innen. Voor het risico rekent hij een marge. Deze rol kan efficiënter worden ingevuld door banken, die immers hierin gespecialiseerd zijn. Zij financieren ook de meeste handelsondernemingen.” Onderdeel van het OpenDairy-platform
Prime Quality Cheese Board Panels
LAMICO B.V. Papierbaan 16-22 9672 BH Winschoten Tel: +31 (0) 597 - 47 17 40 info@lamico.nl
www.lamico.nl
B E D R I JF
Hans Caspers: “Een 15 tot 20 procent hogere opbrengstprijs is mogelijk.”
Henk de Weijer: “Rabobank International is onze eerste partner voor financiering.”
Martijn Goedhart: “OpenDairy hanteert een marge van slechts 1 procent.”
is dan ook de mogelijkheid om de financiering van een transactie onder te brengen bij een bank. In de MVP-versie staat de Rabobank vermeld. “Rabobank International is onze eerste partner voor financiering, daar zijn we blij mee”, aldus De Weijer. Ook als het gaat om de logistiek, dus het transport van de producten en bijvoorbeeld douaneformaliteiten, heeft OpenDairy partners die kopers en verkopers via het platform kunnen inschakelen. “Zo laten we gespecialiseerde bedrijven rechtstreeks hun diensten aanbieden. Ook dat is efficiënter en dus goedkoper, zodat een groter deel van de toegevoegde waarde in de zuivelketen beschikbaar blijft.”
werkelijk te koop is en wat er werkelijk wordt gevraagd. Hoe meer partijen er gebruik van maken, hoe transparanter de markt wordt.” De verwachting is dat dit leidt tot een betere prijs voor de producenten van zuivel. “We hebben een pilot gedaan met een veilingsysteem en de uitkomst daarvan was dat een 15 tot 20 procent hogere opbrengstprijs mogelijk is”, verduidelijkt Caspers.
baar is voor alle zuivelproducten (met uitzondering van vloeibare zuivel), gaat het in totaal om een grote potentiële omzet. “Jaarlijks gaat er in de internationale zuivelhandel ongeveer € 30 miljard om en de zuivelproductie groeit met gemiddeld 2 procent per jaar”, geeft Goedhart een indicatie. “Er is dus wel ruimte om met ons model een boterham te verdienen”, voegt De Weijer droogjes toe.
Potentieel
Traditionele rol
Of deze hooggespannen verwachtingen uit gaan komen, moet blijken in 2022. Dan gaat OpenDairy live. “Ons platform is gratis te gebruiken, je betaalt pas als je een deal sluit”, benadrukt Goedhart de lage drempel om het vernieuwende systeem te testen. Voor de drie ondernemers is het een spannende stap. Ze investeerden elk een deel van hun spaargeld. Daarnaast is er een innovatielening van de Rabobank en hebben enkele particuliere investeerders er geld in gestoken. “In totaal is er tot nu toe voor tonnen geïnvesteerd. Onze plannen om het platform verder uit te bouwen, bijvoorbeeld het aanbieden van CO2compensatie per transactie, vergen natuurlijk verdere investeringen; die zijn mogelijk als we de komende tijd laten zien dat dit werkt in de zuivel”, aldus Caspers. Omdat OpenDairy wereldwijd toepas-
Het kan ook betekenen dat de bestaande zuivelhandel een flinke veer moet laten. “Dat klopt voor de traditionele rol van de zuivelhandelaar”, aldus Goedhart. “Wij zijn ervan overtuigd dat ons platform beter werkt voor het bij elkaar brengen van vraag en aanbod en het organiseren van financiering en logistiek. Als dat zo is, zullen deze aspecten minder belangrijk worden bij de traditionele handelshuizen. Die zullen zich dan moeten toeleggen op andere zaken die voldoende waarde toevoegen.” Een optie kan zijn dat handelaren nauwere banden aanknopen met producenten om een beter en betrouwbaarder pakket aan te kunnen bieden. En dat kunnen ze natuurlijk doen via het platform OpenDairy? “Jazeker, ze zijn van harte welkom”, glimlacht De Weijer.
Melkprijs Dat betekent volgens de initiatiefnemers dat er meer overblijft voor bijvoorbeeld de zuivelonderneming. Als dat een coöperatie is, zoals een eerste gebruiker van het MVP, dan kan OpenDairy ook bijdragen aan een betere melkprijs voor de boer. Los van de lagere handelsmarge die het platform in rekening brengt, kan ook de volledige transparantie ervan hieraan bijdragen. Goedhart: “Van een traditionele zuivelhandelaar krijg je als verkoper altijd te horen dat er weinig vraag is naar jouw product. En aan kopers vertellen ze dat er weinig aanbod is. Met ons platform zie je wat er
16
ZuivelZicht december 2021
B E D R I JF
Nieuw bedrijf Cefetra Dairy
Cefetra Group stapt in de zuivelhandel Het Nederlandse bedrijf Cefetra Group stapt in de zuivelhandel. De start van een nieuw bedrijf, Cefetra Dairy, is onderdeel van de diversificatiestrategie van de bedrijvengroep die oorspronkelijk actief was als toeleverancier in de diervoederindustrie. Tekst: Bert Kleiboer
diervoedingsindustrie”, vertelt Daan Vriens, ceo van Cefetra Group. “Cefetra Dairy verhandelt producten die zeer goed passen bij onze langetermijndoelstellingen en andere recent overgenomen bedrijven binnen onze groep. Onze roots liggen in het leveren van grondstoffen aan diervoederproducenten, in de afgelopen jaren hebben dit uitgebreid met speciale ingrediënten voor zowel diervoeders als levensmiddelen. We willen onze solide basis gebruiken om
ons aanbod de komende jaren verder uit te breiden.” De Cefetra Group heeft zijn oorsprong in de Nederlandse coöperatieve mengvoerindustrie, als importeur van veevoergrondstoffen van Cebeco. In 2013 werd BayWa eigenaar van Cefetra. BayWa, dat ook coöperatieve roots heeft, is nu een beursgenoteerd Duits concern dat zich richt zich op landbouw, energie en bouwmaterialen. BayWa heeft meer dan 21.000 werknemers in 45 verschillende landen.
Advertentie
Cefetra Dairy is gevestigd in ’s-Hertogenbosch. Managing director is Peter ten Kate, die zijn ervaring in de zuivel heeft opgedaan bij handelsbedrijf Hoogwegt. Het nieuwe bedrijf is in november gestart en concentreert zich de komende maanden op het ontwikkelen van de organisatie. Ten Kate: “We gaan nu geleidelijk een sterk handelsteam opbouwen en ons leveranciers- en klantennetwerk intensiveren.” Cefetra Dairy profileert zich als one-stopshop voor zuivelproducten. De beoogde klanten zijn afnemers in de voedingsmiddelenindustrie, maaltijdproducenten, pizzeria’s en foodservicebedrijven. “We bieden een breed aanbod zuivelcommodities”, zegt Ten Kate. “Dat zijn kaas, melkpoeders en derivaten, boter en ook plantaardige alternatieven voor zuivel. Voor dat laatste kunnen we terugvallen op zusterbedrijven binnen de Cefetra Group.”
Moederbedrijf Het moederbedrijf Cefetra Group is een van de grootste Europese importeurs van granen en oliezaden. De stap naar zuivel is onderdeel van de diversificatiestrategie. “Ons doel is om ons te versterken als toonaangevende handelaar in hoogwaardige ingrediënten voor de voedings- en
ZuivelZicht december 2021
17
B E D R I JF
Zott lijkt uit het dal te klimmen
Hoofdvestiging en productielocatie in Mertingen. (Foto: Zott/Eckhart Matthäus Fotografie)
Nieuw tijdperk voor de makers van Jogobella en Zottarella Wat brengt 2022? Bij Molkereigesellschaft Zott weten ze al dat het nieuwe jaar begint met een historische primeur. Voor het eerst in bijna honderd jaar zal er geen lid van de familie Zott meer in de raad van bestuur zitten. En er verandert meer bij de Zuid-Duitse zuivelonderneming. Tekst: Hermann-Josef Martin
Qua naam is er opvallend weinig verschil tussen het kleine Beierse dorp Mertingen en de nabijgelegen plaatsen Meltingen en Wertingen. Maar alleen Mertingen heeft zuivelmultinational Zott binnen de gemeentegrenzen. De in 1926 opgerichte firma is in de loop der decennia uitgegroeid tot een concern met een omzet van rond de € 1 miljard. Het in yoghurt,
18
ZuivelZicht december 2021
desserts en kaas gespecialiseerde bedrijf levert tegenwoordig wereldwijd aan ruim negentig landen. Eigenaar en ceo Christine Weber wil na de jaarwisseling verder als voorzitter van de raad van toezicht. Daarmee verdwijnt het laatste lid van de familie Zott uit het dagelijks bestuur. Weber wil op iets meer afstand wel blijven
bijdragen aan Zott’s in 2019 ingezette ontwikkelings- en transformatieproces. Zott noteerde over 2020 een omzet van € 935 miljoen, ruim minder dan in 2019 (-5 procent) en 2018 (-10 procent). De Duitse vakpers meldt wel dat Zott bezig is om uit het dal te klimmen. Volgens recente prognoses komt de omzet over 2021 uit op ongeveer € 1 miljard.
B E D R I JF
Toen Christine Weber in 1981 leiding ging geven aan Zott, bedroeg de omzet ongeveer 198 miljoen Duitse mark. Nu de bestuursvoorzitter na veertig jaar stopt, is de omzet vertienvoudigd. Opvolger Frank Uszko is momenteel directeur sales & marketing bij Zott en kent het concern van haver tot gort. Financieel topman Anton Hammer blijft op zijn post, waarmee de continuiteit in de bedrijfsvoering is gewaarborgd. Bij die continuïteit hoort ook het vasthouden aan de in 2019 ingezette veranderkoers. Zott sneed de afgelopen jaren fors in de kosten, onder meer door het stroomlijnen van de productieprocessen in de drie grote fabrieken in Mertingen, Günzburg (Beieren) en Opole (Polen). Ook op het gebied van inkoop werd ingezet op meer efficiency. De ingrepen zijn terug te zien in de personeelsaantallen. In het topjaar 2018 had Zott wereldwijd ongeveer 3.150 mensen in dienst. Door de genoemde aanpassingen plus de sluiting en verkoop van verschillende zuivelfabrieken in Zuidoost-Europa daalde dat aantal tot ongeveer 2.800 nu.
Vier kernmarkten Het afstoten van activiteiten was volgens het management onvermijdelijk omdat de internationale groei van eerdere jaren onvoldoende doorzette en ‘investeringen niet altijd de verwachte vruchten afwierpen’. Op basis van een internationale marktanalyse besloot Zott zich hoofdzakelijk op vier ‘kernmarkten’ te richten. Dat zijn Duitsland/Zwitserland/Oostenrijk, Polen, Centraal-Oost-Europa (met name Tsjechië, Slowakije en Hongarije) en Vietnam. Volgens Uszko zijn het stuk voor stuk regio’s waar Zott hoge groeicijfers behaalt. Zott bracht in Vietnam het aantal producten met twee derde terug. Het deel dat resteert, verkoopt uitstekend en dochteronderneming Zott Vietnam heeft meer dan zeshonderd mensen in dienst om de distributie en verkoop nog verder te boosten. De dochteronderneming heeft
vestigingen in de twee grootste steden van Vietnam, Ho Chi Min-stad en Hanoi. Zott heeft één buitenlandse productiefaciliteit: dat is de zuivelfabriek in de Poolse stad Opole. In Polen is Zott in diverse productgroepen de absolute marktleider. Een voorbeeld hiervan is fruityoghurt. Ondanks een dalende trend in de totale verkoop van fruityoghurt in Polen, wist Zott er vorig jaar juist marktaandeel te winnen. Naast de vestiging in Opole beschikt Zott ook over een kantoor in de stad Wroclaw. Van hieruit wordt de marketing en verkoop voor Polen en andere delen van de grote Oost-Europese markt geïnitieerd. Soortgelijke verkoopkantoren zijn er in Tsjechië, Slowakije, Hongarije en Rusland.
Sluiting verkoopbedrijven Dat Zott met vier kernmarkten werkt, wil uiteraard niet zeggen dat de rest van de wereld niet meer in beeld is. Het Beierse bedrijf wil op veel plekken aanwezig blijven, maar zonder daarvoor eigen kantoren op te tuigen. In dat licht past de recente sluiting van Zotts verkoopbedrijven in onder meer Turkije en Marokko. Zott kiest er in veel landen voor om in samenwerking met groothandels of importeurs de detailhandel en de voedingsindustrie te bereiken. Een recent voorbeeld is Italië, waar sinds medio 2020 een partnerschap is aangegaan met handelsmaatschappij L’Interform in Milaan. Deze firma promoot sindsdien een selectie uit het Zott-assortiment op de Italiaanse markt.
lenbranche in Duitsland. Van de ruim 1.000 respondenten kende 97,1 procent de zuivelmakers uit Merlingen. Naast die naamsbekendheid is men bij Zott ook bijzonder trots op de Bundesehrenpreis, toegekend door het Duitse ministerie van Landbouw. Zott ontving de prijs afgelopen zomer voor de twaalfde keer in successie. Alleen de negen zuivelbedrijven die als beste uit de jaarlijkse kwaliteitstest van de Duitse Landbouwvereniging (DLG) komen, kunnen aanspraak maken op de onderscheiding.
Winterdesserts Bij Zott zien ze de prijs als een erkenning van alle inspanningen die het bedrijf zegt te doen wat betreft kwaliteit, duurzaamheid en innovatie. Om de kwaliteit te borgen, laat het concern bijvoorbeeld alle producten ook door een onafhankelijke partij testen. Op het gebied van duurzaamheid noemt men onder meer het terugdringen van verpakkingsmaterialen als voorbeeld. Dat Zott innovatief is, mag onder meer blijken uit de nieuwe zuivelvarianten die met grote regelmaat in de markt worden gezet. Mozarella met jalapeño-pepers, roomyoghurt ‘Carribean Dreams’ of speciaal voor het winterseizoen ontwikkelde toetjes met ‘Bratapfel’: Zott levert het. In september 2021 presenteerde het bedrijf acht nieuwe winterdesserts, verkrijgbaar tot in februari 2022. Topvrouw Christine Weber heeft dan inmiddels een maand de tijd gehad om te wennen aan haar nieuwe rol achter de schermen.
Grote naamsbekendheid
Met zijn roomyoghurtmerken behoort Zotte in Polen en Duitsland tot de marktleiders. (Foto: Tofino / Alamy Stock Photo)
De bekendste merken die Zott op de markt brengt, zijn Monte (desserts), Zottarella (mozzarella) en de yoghurtmerken Jogobella en Primo. Die twee laatstgenoemden doen het erg goed in Polen, maar ook in Duitsland hoort de roomyoghurt van Zott bij de marktleiders. Hoewel het concern niet tot de grootste Duitse zuivelbedrijven gerekend kan worden, is de naamsbekendheid onder Duitse consumenten zeer hoog. Volgens marktonderzoek van Innofact in 2019 hoort Zott zelfs bij de bekendste merken van de levensmidde-
ZuivelZicht december 2021
19
B E D R I JF
Italiaans zuivelbedrijf wil groeien met kazen
Granarolo verruilt diversificatie weer voor specialisatie Zuivel maakte Granarolo groot en het is eveneens zuivel dat het concern de komende jaren weer moet laten groeien en bloeien. De op een na grootste melkverwerker van Italië neemt daarom afscheid van bedrijfsonderdelen die andere levensmiddelen produceren. Tekst: Hermann-Josef Martin
Het Granarolo-management lanceerde in 2011 een ambitieus plan. Het in 1957 als zuivelcoöperatie opgerichte NoordItaliaanse bedrijf wilde nationaal en internationaal de vleugels uitslaan door naast zuivel ook andere levensmiddelen te produceren en te verkopen. De raad van bestuur van het coöperatief georganiseerde concern stippelde de weg uit.
Granarolo is de op een na grootse melkverwerker van Italië. (Foto: Granarolo)
20
ZuivelZicht december 2021
Door met een veel breder productenportfolio op verschillende markten in meer landen aanwezig te zijn, zou het bedrijf minder kwetsbaar zijn voor schommelingen op de zuivelmarkt. Er werd ingezoomd op tal van mogelijkheden die deze diversificatiestrategie met zich mee zou brengen. De verwachtingen waren hooggespannen.
Inmiddels ziet de top van Granarolo geen heil meer in die tien jaar oude strategie. Volgens insiders is het heilige vuur wat betreft diversificatie al sinds 2018 aan het uitdoven. De bedrijfsresultaten geven ook niet veel reden tot enthousiasme. In het boekjaar 2020 daalde de omzet ten opzichte van 2019 met 2,8 procent tot € 1,28 miljard. Met kaas wordt het meeste geld omgezet: 42,5 procent van de concernomzet. De netto winst lag vorig jaar flink hoger dan in 2019: € 15,8 miljoen. Het aantal medewerkers daalde vorig jaar met 318 tot 2.454. Het kleinere personeelsbestand heeft onder meer te maken met het afstoten van diverse bedrijven. Het in Bologna gevestigde Granarolo
B E D R I JF
kiest namelijk voor een terugkeer naar de roots: zuivel. Om die reden werd eind 2020 de in 2016 gekochte producent van bakkerijproducten Pandea weer verkocht. Pandea heeft een jaarlijkse omzet van rond de € 12 miljoen. Niet veel later werd ook azijnfabrikant Fattorie Giacobazzi (omzet € 14 miljoen) van de hand gedaan.
Overnames Ondertussen nam Granarolo zuivelbedrijven over. Het belang van 24 procent in roomkaasspecialist Venchiaredo (omzet rond de € 27 miljoen) groeide in 2020 uit tot een belang van 97 procent. Hiermee heeft Granarolo nu alle verkooprechten op Venchiaredoroomkazen en verstevigt het daarmee zijn toch al sterke marktpositie binnen dit segment. In april 2021 namen de Noord-Italianen ook kaasleverancier Mulino Formaggi over. Dit bedrijf is gespecialiseerd in het verpakken en internationaal vermarkten van Italiaanse harde kazen, inclusief hoogwaardige (en beschermde) variëteiten zoals Parmigiano Reggiano. Na de overname van Mulino Formaggi gaf bestuursvoorzitter Gianpiero Calzolari aan dat Granarolo de internationale activiteiten rond harde kaas wil doorontwikkelen. Hij vertelde dat er een businessplan voor de periode 2021-2023 is opgesteld waarin Mulino Formaggio een belangrijke rol speelt bij het streven naar betere toegang tot internationale markten.
Verenigd Koninkrijk Wat die export betreft, zijn voor Granarolo vooral Groot-Brittannië en Frankrijk belangrijk. In het Verenigd Koninkrijk maakte men gebruik van de diensten van distributiebedrijf Granarolo UK, tot voor kort een joint venture met Fratelli Bosco. De 49 procent van de aandelen die Fratelli Bosco in handen had, zijn in 2021 overgenomen door Granolo. Het moederbedrijf heeft daarmee de handen vrij om de Britse dochter volledig in de eigen groeistrategie te betrekken. In 2020 was Granarolo UK goed voor ruim 10 procent van de totale verkoop van
Italiaanse kazen op de Britse markt. De omzet bedroeg € 60 miljoen.
Gorgonzola De overnamehonger van Granarolo is daarmee niet gestild. In oktober van dit jaar kondigde het concern aan dat het in zowel Duitsland als de Verenigde Staten een kaasmakerij zal overnemen. Vrijwel tegelijk werden ook alle aandelen van de Italiaanse kaasmakerij Mario Costa aangekocht. Dit meer dan een eeuw oude bedrijf exploiteert een moderne zuivelfabriek in de provincie Lombardije, waar de beroemde – en beschermde – blauwe gorgonzola wordt geproduceerd. Mario Costa bereikte in 2020 een omzet van € 15 miljoen. Iets minder dan een derde daarvan wordt in het buitenland verdiend. Granarolo neemt behalve de fabriek ook het personeel over, inclusief de twee voormalige eigenaren. Granarolo’s ceo Gianpiero Calzolari denkt dat er zowel in Italië als ook op de internationale markten nog veel groeipotentieel is voor gorgonzola en andere traditionele kaassoorten.
Bologna en Modena. Het doel was om consumenten die getroffen waren door de stringente quarantainemaatregelen toch te voorzien van basisvoedsel. De coronapandemie heeft overigens de sterke positie van Granarolo op de Italiaanse markt niet aangetast. Het is – na het Franse Lactalis – nog steeds de nummer twee van de Italiaanse zuivelindustrie.
Harde kazen, waaronder Parmigiano Reggiano, spelen een rol in het businessplan voor 2021-2023. (Foto: Tritones / Alamy Stock Photo)
Export Bezorgservice in coronatijd Of de nieuwe, op zuivel gerichte specialisatiestrategie betekent dat Granarolo meer bedrijfsonderdelen gaat afstoten, is niet duidelijk. Eind 2020 had het bedrijf twaalf fabrieken in Italië. Daarnaast heeft men nog tien Italiaanse dochterondernemingen met eigen fabrieken. Sommige daarvan produceren ook andere levensmiddelen dan zuivel. De Noord-Italiaanse thuisbasis van Granarolo was begin 2020 een grote brandhaard van Covid-19. De wekenlange lockdown- en quarantaineperiode die volgde, zorgde voor productieproblemen en een sterke verkoopdaling. In april 2020 gaf het concern grote hoeveelheden zuivel gratis weg aan voedselbanken en andere liefdadigheidsinstellingen. De zuivel zou anders over de uiterste verkoopdatum zijn gegaan. Daarnaast creëerde Granarolo een gratis bezorgservice voor zijn producten in de drie Noord-Italiaanse steden Milaan,
Buiten de eigen landsgrenzen genereerde Granarolo in 2020 een omzet van ongeveer € 425 miljoen, 1 procent lager dan in 2019. Er wordt geleverd aan meer dan zestig verschillende landen. Eind 2020 had Granarolo acht productiefaciliteiten in het buitenlan: drie in Brazilië, twee in Frankrijk en de overige drie staan in Duitsland, Nieuw-Zeeland en het Verenigd Koninkrijk. In andere delen van de wereld heeft het concern dochterorganisaties en/of verkoopkantoren. Medio 2020 nam Granarolo bijvoorbeeld het Zweedse importbedrijf Matric Italgross over, waarvan het al de helft van de aandelen bezat. Het bedrijf werd omgedoopt tot ‘Granarolo Nordic’ en vormt nu het bruggenhoofd om het Granarolo-assortiment in Scandinavië verkocht te krijgen. Soortgelijke constructies werden de afgelopen jaren opgezet in Noord- en Zuid-Amerika. In Azië, Oceanië, Afrika en het Midden-Oosten behaalt Granarolo een relatief bescheiden marktaandeel.
ZuivelZicht december 2021
21
B E D R I JF
FrieslandCampina stimuleert lokale zuivel in Nigeria
De yoghurtfabriek komt naar de melkveehouders toe Met de realisatie van een mobiele yoghurtfabriek versterkt FrieslandCampina zijn lokale zuivelproductie in Nigeria. De onderneming verwerkt al melk van Nigeriaanse melkveehouders in de zuidelijke stad Lagos. Nu kan ook melk van veehouders in de noordoostelijke regio worden verwerkt.
bevolking.” Ook voor de marktpositie van de FrieslandCampina-bedrijven pakt het stimuleren van binnenlandse productie goed uit, stelt hij. “Ook in Nigeria is het een trend dat consumenten een voorkeur hebben voor voedsel dat lokaal is geproduceerd.”
Tekst: Bert Kleiboer
200 miljoen inwoners
De fabriek voor lang houdbare drinkyoghurt bestaat uit vijf geschakelde zeecontainers en is gebouwd in Friesland, door Scherjon Dairy Equipment in Surhuisterveen en Onesto Construction in Drachten. De installatie wordt verscheept naar Nigeria. Doordat de fabriek bestaat uit compleet geïnstalleerde onderdelen, kan deze gemakkelijk op afgelegen plaatsen worden opgebouwd. Het mobiele karakter heeft een extra voordeel in deze WestAfrikaanse regio. Een belangrijk deel van de grondstof is afkomstig van rondtrekkende veehouders. Deze volgen met hun vee de aanwezigheid van water en gras, vertelt Jeroen Elfers, corporate director Dairy Development en Melkstromen van FrieslandCampina. “In de regio zijn verschillende voorbeelden van productielocaties die zijn verlaten omdat de leveranciers zijn weggetrokken. Met de mobiele fabriek kan de verwerking meeverhuizen.”
18 miljoen zakjes drinkyoghurt De verwachting is dat de zuivelonderneming de fabriek in het eerste kwartaal van 2022 in gebruik zal nemen. De productie start met de verwerking van 1,8 miljoen kilo melk en kan meer dan 18 miljoen zakjes drinkyoghurt per jaar produceren. De verwerkingscapaciteit is snel opschaalbaar. “Met deze verplaatsbare zuivelfabriek
22
ZuivelZicht december 2021
helpen we duizenden lokale Nigeriaanse boeren aan een betrouwbare afname van hun melk en dus inkomsten”, zegt Elfers. De productiefaciliteit is onderdeel van het Dairy Development Programme dat lokale boeren ondersteunt bij het verhogen van hun melkproductie, de verbetering van de kwaliteit van de melk en met toegang tot de markt. De Nigeriaanse overheid stelt een dergelijke ondersteuning van de lokale economie als voorwaarde aan buitenlandse bedrijven die voedsel willen importeren. Elfers: “Op deze manier werken we samen met de Nigeriaanse overheid op het gebied van de voedselvoorziening voor de snelgroeiende Het Dairy Development Programme ondersteunt lokale boeren. . (Foto: FrieslandCampina)
Nigeria is met 200 miljoen inwoners een belangrijke en winstgevende markt voor FrieslandCampina. Het coöperatieve concern exporteert zuivelproducten en halffabricaten vanuit Nederland. Het produceert ook zuivelproducten in dit land, met melk van lokale melkveehouders. Sinds 1974 heeft FrieslandCampina een eigen zuivelfabriek in Nigeria, FrieslandCampina Wamco (West Africa Milk Company). Het bekendste merk van FrieslandCampina in Nigeria is Peak. In 2020 nam FrieslandCampina het zuivelbedrijf Nutricima over, kreeg daarmee een tweede verwerkingslocatie in het zuidwesten van Nigeria en werd daarmee eigenaar van onder andere het merk NuNu.
MARK TCIJFERS
WZK h d/ DĞůŬĂĂŶǀŽĞƌ ŵŽŶĚŝĂĂů (jan’ 21 - sep ’21, % t.o.v. ’20) EU-27
ƵŝǀĞůƉƌŽĚƵĐƚŝĞ h (jan’ 21 - sep ’21, % t.o.v. ’20)
-0,1%
Duitsland ǁĂĂƌǀĂŶ͗ ƵŝƚƐůĂŶĚ
7.500
-1,8%
&ƌĂŶŬƌŝũŬ Frankrijk
x 1.000 ton +2,1%
-1,2%
EĞĚĞƌůĂŶĚ Nederland
-2,1%
6.000
Verenigde Staten
+1,9%
Nieuw-Zeeland
+2,3%
Verenigd Koninkrijk
+0,5%
Argentinië
+4,0%
Australië
4.500
3.000
-0,8%
Wit-Rusland
+1,1%
Uruguay
-1,2%
+4,0% 0
-1,6%
1.500 25
50
75
100 125 x miljard kg
-9,6% 0
Totaalvolume in de periode januari-september 2021: 235,0 miljard kg (+0,9%).
Kaas
Boter
NMMP
MMP
WZ/: E EĞĚĞƌůĂŶĚƐĞ ŶŽƚĞƌŝŶŐĞŶ ;ƚŽƚ ĞŶ ŵĞƚ ǁĞĞŬ ϰϴ ϮϬϮϭͿ
'ĞŵŝĚĚĞůĚĞ h ŵĞůŬƉƌŝũƐ (okt ’21 t.o.v. sep ’21, in %) euro per 100 kg 40
700 +1,6%
euro per 100 kg MMP
600
38
Boter
500 36 400 34
300 200
32 2019
2020
2021
100 jul-21
jan-21
jul-20
jan-20
jul-19
jan-19
jul-18
jan-18
jul-17
jan-17
dec
jul-16
jan
jan-16
30
yWKZd EĞĚĞƌůĂŶĚƐĞ ĞdžƉŽƌƚ
tĞƌĞůĚŚĂŶĚĞů (jan’ 21 - aug ‘21, % t.o.v. ’20)
Melkequivalenten
Waarde
x 1.000 ton NMMP
7.500
8.000 MMP
2.866
-0%
Kaas
x miljoen euro
10.000
+7%
2.802
6.000 +4%
4.500
1.647
1.602
3.373
3.666
3.000
4.000 5.667
6.177 1.500
2.000 Boter en -olie
6.000
-5% 0
0 0
Bron: ZuivelNL
500
1.000
1.500
2.000 2.500 x 1.000 ton
jan-aug '20 jan-aug '21 EU
Derde landen
jan-aug '20 jan-aug '21 EU
Derde landen
www.zuivelnl.org
ZuivelZicht december 2021
23
MARK T
Tijdens de coronapandemie blijft Nederlandse Gouda populair in Japan
Japan wordt belangrijker voor kaasexport A-Insights gelooft dat het gebruik van data in toenemende mate van belang is om de juiste strategische beslissingen te kunnen nemen. In deze editie kijkt het naar de kaasimport van Japan, waar meer dan een kwart van de door Nederland geëxporteerde Gouda heengaat. Tekst: Mathieu Geuskens
Over het algemeen is de internationale kaashandel slechts beperkt geraakt door de coronapandemie: het handelsvolume nam in 2020 licht toe ten opzichte van 2019 (0,9 procent). Japan zat ruim boven dit gemiddelde cijfer, met een volumestijging van 3,6 procent in 2020.
Als we naar import per maand kijken valt het op dat de volumes alleen in het eerste kwartaal onder het niveau van 2019 lagen en daarna sterk toenamen. Dit hangt samen met het vroege ingrijpen van de Japanse regering om de pandemie te beteugelen en de mate
waarin de Japanse bevolking zich aan sociale beperking hield. Vanaf mei neemt de import sterk toe, waarna deze rond juli weer normaliseert en de rest van het jaar boven het niveau van 2019 blijft. In 2021 zakt de import weer in, al is er in de maanden juli en augustus verbetering zichtbaar.
Corona-effect Gouda Een belangrijk deel van de Japanse kaasimport bestaat uit Gouda kaas. Het valt op dat vooral deze kaassoort significant meer geïmporteerd werd in coronajaar 2020. Waar de import van cheddar, dat voorheen het grootste importvolume had in Japan, sterk terugloopt in 2020 neemt de import van Gouda juist sterkt toe. Het volume van Gouda is nu groter dan dat van cheddar, vermoedelijk vanwege een lagere consumptie binnen de horeca. Ook in 2021 blijft Gouda, ondanks een daling van het importvolume, qua volume de belangrijkste importkaas voor Japan.
Japanse consument in een delicatessenwinkel. (Foto: AsiaDreamPhoto / Alamy Stock Photo)
24
ZuivelZicht december 2021
14 procent van de tussen januari en augustus geëxporteerde Gouda gaat naar Japan
MARK T
Industriële koeling Highcare Kaasrijping Cleanrooms Airconditioning Maatwerk Grafiek 1. Totale import van kaas door Japan per maand (x 1.000 ton).
Grafiek 2. Totale import van kaas door Japan van januari tot en met augustus, per jaar (x 1.000 ton).
Grafiek 3. Aandeel van Japan in de Nederlandse export van kaas, in de periode januari tot en met augustus, per jaar (x 1.000 ton en %).
Een aanzienlijk deel van de geïmporteerde Gouda komt uit Nederland: de Japanse consument lijkt minder warm te lopen voor goedkopere Gouda uit bijvoorbeeld Duitsland. Hierdoor is Japan een belangrijke handelspartner voor Nederland voor de export van Gouda: maar liefst 14 procent van de tussen januari en augustus geëxporteerde Gouda heeft Japan als
eindbestemming. Ten opzichte van het aandeel van Japan in de totale Nederlandse kaasexport (4 procent) is dit aanzienlijk, en bovendien neemt het aandeel van Japanse import in de Nederlandse export van Gouda jaarlijks toe. Mathieu Geuskens is zuivelanalist bij A-Insights.
Voets & Donkers ontwikkelt met grote precisie luchtbehandelingssystemen die exact de juiste condities creëren voor kaasrijping.
www.voetsdonkers.nl
BELRUBRIEK KAASPROMOTIE
KAASBEWERKINGSMACHINES
INDUSTRIËLE AUTOMATISERING
Jouw partner in procesautomatisering Zorgt voor: hoogwaardige automatiseringsoplossingen op maat
veilig en verantwoord werken business continuÏteit en betere traceerbaarheid
Actemium adviseert, ontwerpt, bouwt en onderhoudt industriële processen. Door onze marktgerichte kennis en gedreven aanpak maken wij van veelomvattende projecten een groot succes.
Meer weten? Neem contact op met Sebastian Taken: sebastian.taken@actemium.com - 31 (0)88 83 18 200
Kijk op actemium.nl
IN- EN VERKOOP TANKS
LUCHTBEHANDELING
KAASVERWERKINGSMACHINES RVS TANK- EN APPARATENBOUW
Tel 0522-463684
info@koster-nl.com
www.koster-nl.com
Duurzaam hergebruik van uw overtollige tanks en machines We zetten onze expertise dagelijks in voor hergebruik van duurzame materialen
Wij zijn doorlopend op zoek naar: - RVS tanks - Warmtewisselaars - Pompen - Poedermengers - Zeefmachines - Indampers - Losse roerwerken
