Jaargang 113 | Nummer 9 | September 2021
ZuivelZicht
Nieuwe leiding ZuivelNL werkt aan breder draagvlak
HALFJA ARCIJFERS Onzekerheid troef op weg naar een ander normaal
ZUIVELTECHNOLOOG ‘Vergelijk CO2-emissie van cola niet met die van melk’
INHOUD
10
14
18 Visie 6
ZuivelNL Interview met directeur Hubert Andela en voorzitter Arjan Schimmel
18 Faircoop ‘Fairebel bewijst dat een eerlijke prijs voor de melk mogelijk is’
20 Valio Herstel Fins zuivelconcern zet door
10 Peter de Jong Hoe maak je een optimaal voedingsproduct dat betaalbaar en duurzaam is en van hoge kwaliteit?
Halfjaarcijfers De nieuwe leiding van ketenorganisatie ZuivelNL: directeur Hubert Andela (links) en voorzitter Arjan Schimmel.
14 Prognose FrieslandCampina en Arla Foods voorzichtig over jaarresultaat 2021
22 Hochwald Driesporenbeleid werpt zijn vruchten af
Markt 24 A-Insights De financiële situatie bij Milcobel nader bekeken
Foto: William Hoogteyling
Bedrijf 16 Bettinehoeve
29 Marktcijfers De internationale zuivelmarkt in één oogopslag
Nieuwe fabriek vergroot productiecapaciteit geitenmelkpoeder
www.zuivelzicht.nl
ZuivelZicht september 2021
3
Meetbaar Beter! FTNIR voor Lab en Proces • 10 jaar onderhoudsvrij • Analyses in melk, wei, WPC, (ijs)room, gemalen kaas, melkpoeder, boter, yoghurt • ISO/IDF21543
InSight Pro Analyser • 2 kanaals online FTNIR analyser • Lab/Proces modellen zijn direct overzetbaar • Unieke probes voor diverse toepassingen • IP65 • Insight Pro software voor direct inzicht in het proces
Anaspec Solutions BV | Phone +31 182 304 005 | info@anaspec.eu
Wanneer kennis en
kwaliteit telt
De beste plank voor kwaliteitskaas
engineered wood products
Meer informatie: www.vidarwood.nl of tel. 0031 (58) 251 87 57.
ZuivelZicht
ZI JLI JN
ZuivelZicht is een uitgave van BDUvakmedia ISSN 0165-8573 Postbus 67, 3770 AB Barneveld www.bdumedia.nl
vakmedia Redactie ZuivelZicht Postbus 93044 2509 AA Den Haag T: 070 2191707
Vergrijzing of veerkracht
E: redactie.zuivelzicht@bdu.nl I: zuivelzicht.nl Hoofdredactie René van Buitenen E: r.v.buitenen@bdu.nl Contentregie Albert Schuurman
Een kwart van de melkveebedrijven in Nederland zegt geen opvolger te hebben. Dat stelde marktonderzoeksbureau AgriDirect enkele weken geleden vast op basis van een enquête die het dit voorjaar hield onder ruim 4.200 melkveebedrijven. Let wel: dat betrof bedrijven met een 55-plusser aan het roer.
Medewerkers aan dit nummer Ria Besseling, Mathieu Geuskens, Yves De Groote, Hermann-Josef Martin, Stephan Peters Advertenties Hielke van der Werf T: 020 5736056, E: h.v.d.werf@bdu.nl Uitgeefteam BDUvakmedia Peter Vorstenbosch (uitgever vakmedia) Sonja Voois (adjunct-uitgever vakmedia) Martin ten Hoven (salescoördinator) Abonnementen Abonnementsprijzen (12 nummers): € 129,37 exclusief btw (studenten € 79,69 inclusief btw); België: € 144,49 exclusief btw, inclusief portokosten; buitenland: € 171,09 exclusief btw. Proefabonnement (3 edities): € 12,41 Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Zakelijke abonnementen worden niet tussentijds beëindigd. Abonnementenservice Abonnementenservice BDUvakmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld E: service@bdu.nl, T: 0342 494882 Op werkdagen bereikbaar tussen 9.00 uur en 16.00 uur. Ontwerp: GiesbersRetail, Duiven Druk: Vellendrukkerij BDU, Werkendam
Het gebrek aan een opvolger op melkveebedrijven is een gegeven dat regelmatig opduikt in discussies over halvering van de veestapel. Het sluit aan bij het narratief van een tanende bedrijfstak, waar het aantal veehouders toch al decennialang afneemt. Zo’n cijfer past dan in het pleidooi voor een stevige krimp van de veestapel – in de veronderstelling dat de meeste melkveehouders voorsorteren en aan het ‘uitboeren’ zijn.
‘Slechts 4 procent van de 55-plussers is van plan het bedrijf af te bouwen’
Een nadere beschouwing van de AgriDirect-cijfers laat zien dat de werkelijkheid genuanceerder ligt. Dat een kwart van 4.200 melkveehouders geen opvolger voor zijn of haar bedrijf heeft, betekent niet zij er spoedig de brui aan willen geven. Sterker nog: 68 procent van de ondervraagde melkveehouders wil het bedrijf gewoon in de huidige staat voortzetten; 14 procent heeft zelfs plannen voor uitbreiding. Slechts 4 procent van de bedrijfshoofden die 55 jaar of ouder zijn is van plan het bedrijf af te bouwen en te beëindigen. Zet daar de laatste visie van ING Bank eens tegenover. De economen van deze bank schetsten deze zomer een heel ander vooruitzicht. Zij verwachten dat meer melkveehouders de handdoek in de ring zullen gooien, vooral vanwege de stikstofproblematiek. De smaller wordende marges noch de stikstofcrisis noch de coronacrisis hebben tot dusver geleid tot een exodus van melkveehouders. Pas komend jaar en de jaren daarna zal de veestapel serieus slinken als gevolg van een toenemend aantal bedrijfsbeëindigingen, vermoedt het economisch bureau van de ING. Want stikstofmaatregelen zullen schaalvergroting straks nauwelijks nog mogelijk maken. Stikstofstoppers noemt de bank de boeren die er daarom mee zullen kappen. Gecombineerd met de vergrijzing leidt dat volgens ING tot een verdere afname van het aantal melkveebedrijven. Zijn de 55-plussers in de melkveehouderij blind voor de (politieke) realiteit? Of rekenen de economen buiten de veerkracht van de melkveehouderij? René van Buitenen Hoofdredacteur
ZuivelZicht september 2021
5
V I SI E
Voorzitter Arjan Schimmel en directeur Hubert Andela:
‘ZuivelNL is in staat om alle deelbelangen te bundelen’
Hubert Andela (links) en Arjan Schimmel bepleiten een breder draagvlak van ZuivelNL: “Toetreding van andere belangenorganisaties is noodzakelijk omdat de diversiteit onder de melkveehouders toeneemt.” (Foto’s William Hoogteyling)
6
ZuivelZicht september 2021
V I SI E
ZuivelNL heeft een moeilijke tijd achter de rug. De onlangs aangetreden voorzitter Arjan Schimmel en de nieuwe directeur Hubert Andela willen het draagvlak van de ketenorganisatie verbreden – ondanks de toenemende verdeeldheid onder boeren. “Uiteindelijk hebben we allemaal één gezamenlijk belang: een sterke zuivelketen.” Tekst: René van Buitenen
Tijdens het laatste boerenprotest deze zomer in Den Haag, liepen Arjan Schimmel en Hubert Andela samen een rondje over het Malieveld. Ze werden aangesproken door melkveehouders en voerden er goede gesprekken. Over het stikstofbeleid, en over de toekomst van de melkveehouderij. Het belang van dergelijke ontmoetingen is groot, vindt Schimmel, sinds dit voorjaar voorzitter van ZuivelNL. “De gesprekken die we voerden gingen niet eens zozeer over ZuivelNL. Het feit dat je er rondloopt, dat je je gezicht laat zien, dat je dus beschikbaar bent; daar gaat het om. Dat is belangrijk.” De nieuwe voorzitter van de ketenorganisatie in de zuivelsector hecht aan goede contacten met melkveehouders; ook als zij een andere mening zijn toegedaan. “Dat is wat ik in de loop der jaren heb geleerd als coöperatiebestuurder: in gesprek gaan, in gesprek blijven, niet te snel oordelen en transparant zijn.” Transparantie. Schimmel en de kersverse directeur Hubert Andela laten het woord regelmatig laten vallen in een gesprek over de positie van ZuivelNL. De ketenorganisatie heeft een lastige tijd achter de rug. De laatste jaren kreeg de organisatie veel voor de kiezen: een bezuiniging van € 3 miljoen op een begroting van € 10 miljoen, wisselingen in het bestuur en in de directie en ook nog eens een openlijke discussie in de boerenachterban over haar bestaansrecht. “Het was een moeilijke periode”, erkent Schimmel. “Er is eind vorig jaar bewust hard ingegrepen. Er is een nieuw financieel plan gemaakt en dat voeren we strak uit. De eerste resultaten
daarvan zijn al zichtbaar. Zoals het er nu uitziet beschikken we aan het eind van het jaar weer over een positieve algemene reserve en hebben we wat meer te besteden.”
Meerwaarde creëren Het doel van de in 2014 opgerichte organisatie is meerwaarde creëren voor haar leden: de melkveehouders (verenigd in LTO Nederland en in de Nederlandse Melkveehouders Vakbond) en de zuivelondernemingen (verenigd in de Nederlandse Zuivel Organisatie). De laatste tijd is onder groepen melkveehouders twijfel gerezen over het nut van ZuivelNL. De kritiek was misschien begrijpelijk, maar zeker niet terecht, vinden Schimmel en Andela. “Ook de afgelopen jaren is er waarde gecreëerd voor melkveehouders. Dat was wellicht niet voor iedereen duidelijk zichtbaar“, stelt Schimmel. “ZuivelNL heeft haar middelen altijd ingezet om de melkveehouderij op een zo efficiënt mogelijke manier verder te brengen en om zekerheden voor de melkveehouderij te waarborgen. Achteraf hadden we daar denk ik veel beter over moeten communiceren. We hadden de boeren beter kunnen meenemen.“ Melkveehouders betalen contributie en hebben er recht op te weten wat er met hun geld gebeurt. Daar schortte het volgens de voorzitter de afgelopen jaren
weleens aan. “De terugkoppeling was er echt wel, maar die is niet geland.” Verwijzen naar het jaarverslag waar alle activiteiten plus de bijbehorende financiële verantwoording keurig vermeld staan, is dan niet voldoende, beseft Schimmel. Wetende dat zelfs zijn eigen compagnon met wie hij een melkveebedrijf runt, zich weleens afvraagt wat ze bij ZuivelNL doen.
Goed geregeld “Ik kom er net in, maar ik zie dat het professioneel en goed geregeld is bij ZuivelNL”, stelt Andela, die ook bij andere organisaties binnen en buiten de landbouw heeft gewerkt. “We kunnen het hebben over finetuning, maar in essentie gebeuren hier echt goede dingen. In de zuivel is veel door de sector zelf collectief geregeld. Dat is echt beter dan dat een ander het voor je doet. Dat realiseren melkveehouders zich niet altijd. Als ledenorganisatie voer je uitsluitend zaken uit die door je leden zijn goedgekeurd. Dus in theorie doe je per definitie uitsluitend de goede dingen. Alleen sijpelt dat niet altijd door.”
KoeMonitor Als voorbeeld haalt Andela KoeMonitor aan, een instrument opgezet om veehouders en zuivelproducenten zo efficiënt mogelijk te kunnen laten
‘Ook de afgelopen jaren is er waarde gecreëerd voor melkveehouders. Dat was wellicht niet voor iedereen duidelijk zichtbaar’ ZuivelZicht september 2021
7
V I SI E
voldoen aan de eisen die wet- en regelgeving stellen aan het leveren en verwerken van boerderijmelk. KoeMonitor is ontwikkeld op initiatief van de ZuivelNL-leden zelf, maar de invoering leidde niettemin tot discussie bij een aantal melkveehouders. Schimmel: “Wij beheren instrumenten als de KringloopWijzer en KoeMonitor. Die stellen we beschikbaar aan zuivelondernemingen. Zij bepalen zelf of ze daar gebruik van willen maken. Als ze dat willen, kunnen ze het opnemen in hun leveringsvoorwaarden. Bij melkveehouders wil daardoor nog weleens het beeld ontstaan dat ZuivelNL boeren verplicht tot deelname, omdat ze anders geen melk kunnen leveren. Maar wij faciliteren slechts.” Andela constateert dat melkveehouders er vaak aan voorbij gaan dat KoeMonitor zaken voor hen regelt waartoe zij op grond van de EU-hygiëneverordening en nationale wetgeving als voedselproducent verplicht zijn. “Op een regeling die vanuit de sector zelf is bedacht, is altijd kritiek. Maar als je een stapje terugdoet
en het van een afstand bekijkt, zul je zien dat een collectieve regeling vaak voordeliger en efficiënter is voor het individu.”
In gesprek De nieuwe bestuurders willen ZuivelNL dichter bij de leden brengen door de organisatie zichtbaarder te maken. Schimmel: “Stap één is dat we in gesprek gaan met onze partners om te kijken wat we op een zo efficiënt mogelijk manier voor elkaar kunnen betekenen.” (ZuivelNL heeft behalve leden ook partners: CRV, GemZu, Veepro Holland, VNFKD, Netwerk Grondig, Platform Melkgeitenhouderij en Bond van Boerderijzuivelbereiders. RvB.) “Stap twee is beter en meer communiceren met groepen melkveehouders, bijvoorbeeld via de bijeenkomsten die onze leden met hun leden organiseren. Dan moet je denken aan de ledenbijeenkomsten van LTO of NMV-afdelingen en aan regiobijeenkomsten van zuivelondernemingen.” “Dat kan twee kanten opwerken”, vult
Arjan Schimmel (48) is melkveehouder in Linschoten. Daar heeft hij samen met een compagnon een bedrijf met 185 melkkoeien. Schimmel was sinds 2010 bestuursvoorzitter van coöperatie DOC Kaas en trad na de fusie met DMK in 2016 toe tot de raad van commissarissen van de Duitse zuivelonderneming. Dit voorjaar trad hij terug als bestuurder van DOC Kaas en DMK omdat zijn zittingstermijn verliep. Hubert Andela (58) groeide op op een melkveebedrijf in Franekeradeel (Friesland) en studeerde Zoötechniek aan Wageningen University & Research. Hij werkte onder meer bij het Productschap Vee en Vlees en het Productschap Pluimvee en Eieren. Ook was hij commercieel directeur en plantmanager van Kemper, producent en verwerker van vleespluimvee. Tot voor kort was hij directeur-secretaris van Koninklijk Nederlands Vervoer, de ondernemersfederatie in openbaar vervoer, touringcarvervoer, zorgvervoer en taxi. Daarnaast was hij onafhankelijk voorzitter van Anevei, de vereniging van eierhandelaren en eiproductfabrikanten. Die functie legde hij op 1 juli neer.
8
ZuivelZicht september 2021
‘In de zuivel is veel door de sector zelf collectief geregeld. Dat is echt beter dan dat een ander het voor je doet’ Andela aan. “Wij kunnen uitleggen wat wij doen, maar we krijgen op die manier ook direct feedback van de boeren.”
Nieuwe leden Daarnaast willen bestuur en directie het draagvlak van ZuivelNL vergroten. Daarom voeren zij op dit moment gesprekken met jongerenorganisatie NAJK en met de Dutch Dairymen Board over een mogelijk lidmaatschap. “Toetreding van andere belangenorganisaties is noodzakelijk omdat de diversiteit onder de melkveehouders toeneemt”, legt Schimmel uit. “De belangen tussen groepen melkveehouders lopen steeds verder uiteen, gezien de opkomst van andere organisaties die groepen veehouders vertegenwoordigen.” Volgens Andela is dat mede een gevolg van de toenemende maatschappelijk druk op de sector. Hij constateert dat de interne verdeeldheid daardoor toeneemt. Terwijl er juist meer dan ooit behoefte is aan een gezamenlijke visie. “Mensen hebben altijd de neiging om onderlinge verschillen uit te vergroten. In de praktijk zie je dat ze het over driekwart van de thema’s meestal eens zijn. Daar focussen wij ons op.” Schimmel: “ZuivelNL is goed in staat om al die deelbelangen in de sector te bundelen.” Hij wijst als voorbeeld op de klacht die ZuivelNL namens haar leden recent indiende bij de Reclame Code Commissie tegen de antizuivelcampagne van actiegroep Dier&Recht. “Uiteindelijk hebben we namelijk één gezamenlijk belang: een sterke zuivelketen die haar bestaansrecht en ontwikkelingsruimte in Nederland behoudt.”
PRODUCENT HOMOGENISATOREN EN HOGEDRUKPOMPEN MACHINEBOUW Capaciteiten van 20 tot 44.000 liter per uur en druk tot 1400 bar. SPAREPARTS Ruim assortiment aan onderdelen en cilinderblokken direct beschikbaar voor diverse merken. REVISIE Complete revisies om uw oude homogenisator of hogedrukpomp een tweede leven te geven. SERVICE Een gespecialiseerd service team voor onderhoud, training en ingebruikstelling van uw installatie. Vraag naar onze mogelijkheden. Ons team van professionals staat voor u klaar om de beste oplossing te bieden.
SA
BOS Homogenisers BV | Oscar Romerolaan 18, Hilversum Telefoon: +31 (0) 35 62 13 190 | www.boshomogenisers.com Email sales: sales@boshomogenisers.com
FE
Sijtsma N oord bv
EMS SYST TY
F OO D
P C C A H
Specialisten in betonrenovatie, stralen, vloer- & wandcoating
IED
CERTIF
• Ruim 35 jaar dé specialist binnen de zuivel- en voedingsmiddelenindustrie • HACCP coating systemen voor vloeren, wanden, plafonds en pekelbaden • Werkzaamheden kunnen tijdens productieproces worden uitgevoerd 9&$ HQ +$&&3 JHFHUWLÀFHHUG
+31(0)517 23 22 00
info@sijtsma-noord.nl
www.sijtsma-noord.nl
V I SI E
Peter de Jong: “Niet alle berekeningen van LCA-analyses zijn van gelijke kwaliteit.”
Lector Zuivelprocestechnologie Peter de Jong:
‘Vergelijk de CO2-emissie van cola niet met die van melk’ Hoe maak je een optimaal voedingsproduct dat betaalbaar en duurzaam is en van hoge kwaliteit? Die vraag staat centraal in het werk van dr. Peter de Jong, principal scientist food processing bij Nizo Food Research. Met zijn kennis en ervaring van modelleren berekent De Jong onder andere ecologische voetafdrukken van voedingsmiddelen. Dat geeft verrassende inzichten. Tekst: Stephan Peters
10
ZuivelZicht september 2021
V I SI E
Hoe bent u in dit vak en specialisme terechtgekomen? “Rekenen aan processen – oftewel modelleren – is de rode draad in mijn carrière. Daarmee ben ik direct begonnen na mijn opleiding tot chemical engineer. In eerste instantie was het modelleren gericht op het verlagen van kosten in productieprocessen zonder dat er verlies mocht optreden in kwaliteit en voedselveiligheid. Kostenbeheersing en veiligheid van processen in een fabriek waren dertig jaar geleden namelijk de belangrijkste factoren bij voedselproductie. Later is daar de factor duurzaamheid bijgekomen. De kennis vanuit het modelleren heb ik, met mijn team bij Nizo, wereldwijd in fabrieken en productielocaties toegepast. Voor die berekeningen kijken we in fabrieken om dicht bij de praktijk te blijven. Inmiddels is ons vak veel breder geworden. We kijken daarom niet alleen meer naar fabrieksprocessen, maar naar de hele voedselketen: van boerderij tot consument.”
Gezondheid en duurzaamheid zijn steeds belangrijker geworden in uw werk als procestechnoloog. Wat vindt u daarvan? “In welke mate een product bijdraagt aan de gezondheid van de consument zie ik als een belangrijk onderdeel van productkwaliteit. Neem bijvoorbeeld de ontwikkeling van babyvoeding. Lange tijd richtten bedrijven zich op de samenstelling en microbiële veiligheid van babyvoeding, dus op wat erin zit. Maar wat er aan ingrediënten in een product zit, zegt niet alles over de biobeschikbaarheid ervan voor de mens na consumptie. Daarnaast komen we er steeds meer achter dat de biobeschikbaarheid van voedingsstoffen ook bepaald wordt door de verwerking van het product. Dat is natuurlijk ontzettend belangrijk voor ons werk. In onze computermodellen kunnen we al deze gezondheidsaspecten meenemen, inclusief duurzaamheid. Zo kunnen we het optimale proces ontwerpen voor een gezond en duurzaam voedingsmiddel tegen relatief lage kosten en zo min mogelijk energieverbruik.”
Kunnen jullie ook voedingsmiddelen vergelijken op basis van duurzaamheidsindicatoren, zoals de carbon footprint?
Industriële koeling
“Ja, dat is mogelijk. Je ziet dat bedrijven zich hierop proberen te onderscheiden, bijvoorbeeld op de zogenaamde CO2-emissie per kilogram product. De betekenis van deze indicator is echter zeer beperkt. De waarde van een voedingsmiddel wordt in belangrijke mate bepaald door de nutriënten die erin zitten. En daar houdt die indicator geen rekening mee. Bronwater kan bijvoorbeeld een lage CO2-emissie hebben, maar je kunt er niet van leven. er zitten geen of nauwelijks nutriënten in. Het heeft dus ook geen zin om de CO2-emissie per kilogram product van bijvoorbeeld cola te vergelijken met die van melk. Of die van bananen met die van vlees.”
Kaasrijping
Highcare Cleanrooms Airconditioning Maatwerk
In de praktijk worden voedingsmiddelen wel met elkaar vergeleken op basis van de CO2-uitstoot per kilogram product. Kunt u uitleggen hoe dat komt en waarom dat niet klopt? “We kijken nog maar kort – ongeveer vijftien jaar – naar de ecologische effecten van ons voedsel. De basis hiervan vormen berekeningen met LCA-analyses (life cycle assessment) van voedingsmiddelen. Met LCA-analyses kun je duurzaamheidsindicatoren van voedselproductie uitrekenen, zoals de CO2-uitstoot, landgebruik of watergebruik. Op basis van LCA’s kan bijvoorbeeld een som gemaakt worden van de zogenoemde CO2-voetafdrukken van een product in alle fases van de productieketen. De resultante hiervan is de ecologische voetafdruk en die wordt uitgedrukt in CO2-uitstoot per kilogram product. Hieruit blijkt – over het algemeen, want er zijn veel uitzonderingen – dat dierlijke producten een hogere CO2-voetafdruk hebben dan plantaardige producten. Daardoor wordt vaak aangenomen dat een minder dierlijk en meer plantaardig dieet een lagere CO2-voetafdruk oplevert en dus goed is voor onze aarde. Dit klopt mogelijk voor een specifiek dieet. Maar op basis
Voets & Donkers ontwikkelt met grote precisie luchtbehandelingssystemen die exact de juiste condities creëren voor kaasrijping.
www.voetsdonkers.nl
VISIE
hiervan kun je niet zomaar producten een op een met elkaar gaan vergelijken. Eerder gaf ik al het voorbeeld van cola en melk. Als je producten met elkaar vergelijkt wat betreft duurzaamheid, moet je ook rekening houden met de kwaliteit en gezondheidseffecten van de producten. Dat gebeurt nu te weinig. Bovendien is er nog een andere complicatie: niet alle berekeningen van LCA-analyses zijn van gelijke kwaliteit. Er zijn veel intrinsieke aannames die moeilijk te achterhalen zijn.”
U ziet dus twee problemen met de ecologische voetafdruk: de kwaliteit van LCA’s en het verkeerde gebruik van LCA’s. Kunt u allereerst uitleggen waarom er zo’n verschil is in kwaliteit van LCA’s? “De discussie rondom de duurzaamheidsaspecten van voedsel is begonnen met de uitstoot van CO2. Later kwamen daar andere aspecten bij zoals landgebruik en de uitstoot van fosfaat en stikstof. Opvallend is dat de problematiek door en onder invloed van de media erg versimpeld wordt. Zo van: ‘Plantaardige eiwitten zijn geweldig’ en ‘Dierlijke eiwitten; daar moeten we vanaf’. Als ik zoiets hoor, denk ik meteen: laten we er eens aan rekenen: wat zijn de gebruikte data en wat waren de aannames? Wanneer je je namelijk verdiept in de LCA-data vallen verschillende zaken op. Als je bijvoorbeeld kijkt naar zuivelproducten, dan zie je dat de zuivelketen precies in kaart heeft gebracht wat de impact is van de
Dr. Peter de Jong 1983-1987 Afgestudeerd in Chemical Engineering The Hague University of Applied Sciences 1987–heden Principal Scientist Food Processing bij NIZO Food Research 1996 Gepromoveerd aan de TU Delft op interactie eiwitdenaturatie en vervuiling apparatuur 2012–heden Programmadirecteur Institute for Sustainable Process Technology 2014–heden Hogeschool Van Hall Larenstein, Leeuwarden, Lector Zuivelprocestechnologie
12
ZuivelZicht september 2021
‘De discussie over minder dierlijk en meer plantaardig eten behoeft nuancering’ productie van zuivel in de hele keten. Met die data kunnen nauwkeurige LCA-berekeningen worden uitgevoerd. Maar die gedetailleerde LCA-rapporten zijn er niet of in veel mindere mate van zuivelalternatieven.” “ Ten tweede zie je dat in de media en in populairwetenschappelijke artikelen vaak alleen de positieve aspecten van plantaardige alternatieven worden belicht. En omdat goede LCArapporten voor plantaardige alternatieven ontbreken, ben je aan Google overgeleverd. Voor CO2-footprints van bijvoorbeeld ‘haverdrank’ kom je via Google terecht bij websites van natuur- en milieuorganisaties en van vegetarische en veganistische producenten. Die gaan voor hun communicatie altijd uit van gunstige getallen voor plantaardige producten en ongunstige voor dierlijke producten. Ik zie vaak dat er verkeerde getallen worden gebruikt bij vergelijkingen tussen producten. Op internet worden LCA-analyses van plantaardige producten vergeleken met absurd hoge CO2-waarden voor melkproducten. Dat soort hoge waarden komen misschien in Afrika voor, maar niet in Europa of de Verenigde Staten waar zuivel het meest efficiënt wordt geproduceerd. Dat kan zomaar een factor twee of drie schelen! Bovendien is de situatie in Afrika totaal anders. De LCA-waarden zijn daar weliswaar hoger dan in Europa, maar de zuivelketen is in Afrika heel anders georganiseerd en dan spelen er andere belangen mee. Een koe is daar een leverancier van melk, maar óók een tractor én een financieel appeltje voor de dorst.”
U vindt dat LCA’s verkeerd worden gebruikt. Waarom voldoen LCA-analyses niet om producten met elkaar te vergelijken?
mooi als je bijvoorbeeld productieketens efficiënter wilt maken. Je kan dan zien of je interventie een effect heeft op de CO2-uitstoot. Alleen is de CO2uitstoot per kilogram product sinds een aantal jaren ook een soort basis geworden om voedingsmiddelen onderling met elkaar te vergelijken. Dat cola of broccoli een lagere CO2voetafdruk heeft per kilogram dan respectievelijk halfvolle melk of ei, betekent niet je melk moet gaan vervangen door cola of een ei door broccoli. Er worden op dit moment beleidsbeslissingen gemaakt op basis van de LCA per kilogram-vergelijking. Maar de discussie over minder dierlijk en meer plantaardig eten behoeft nuancering. Je kunt het niet ophangen aan de kale voetafdruk van voedingsmiddelen. Als je het voedingspatroon ecologisch vriendelijker wil maken, wil je natuurlijk wel dat dit op een gezonde manier gebeurt. We hebben in de wereld geen tekort aan kilogrammen of calorieën, maar wel een tekort aan nutriënten zoals eiwitten. Dat geldt ook in de Nederlandse context. In het westen eten we gemiddeld te veel eiwit, maar kwetsbare groepen als ouderen krijgen te weinig eiwit binnen.” “Bij verduurzaming van ons voedingspatroon hoort het niet te gaan over de hoeveelheid maar over de kwaliteit van het voedingsmiddel. Daarom moeten we op zoek naar een andere indicator dan CO2-uitstoot per kilogram product om de ecologische voetafdruk van voedingsmiddelen uit te drukken. Deze andere indicator moet rekening houden met de voedingsstoffen en met de bijdrage die de voedingsmiddelen leveren aan de gezondheid. Alleen op die manier kun je betere inzichten krijgen in welke voedingsmiddelen of combinaties je kunt vervangen voor een duurzamer voedselpatroon.”
“De resultaten van LCA-analyses worden meestal uitgedrukt in CO2emissie per kilogram product. Dat is
Dit artikel is een beknopte weergave van een publicatie in Voeding Magazine.
De Nr.1 specialist in gereviseerde zuivelmachines
www.anuga.com
TASTE THE FUTURE ANUGA IN KEULEN: 9 T/M 13-10-2021 ANUGA @HOME: 11 T/M 13-10-2021 EN ON DEMAND
Melk Yoghurt Boter
Margarine
EINDELIJK
Smeltkaas Kaas
2.000 machines in voorraad
weer een Anuga!
Garantie bij levering Snelle levertijden Lage investering Complete projecten
+31(0)348-558080 info@lekkerkerker.nl
www.lekkerkerker.nl
Ko op nu onlin e ee n ticket:
anu ga.co m /t
ickets
Veilig be ur sb ez oe k:
an ug a.co m /c
Uw melk is meer waard! C. van ‘t Riet staat voor: • Betrouwbaarheid en Kwaliteit • Veilig en Lokaal produceren • Advies en Ervaring • Service
Hoofdthema ‚„Transform“ – in beeld: de transformatie van voeding Nieuw hybridemodel: fysieke beurs in Keulen en de digitale Anuga @home
C. van ‘t Riet is een familiebedrijf dat gespecialiseerd is in de ontwikkeling en productie van zuivelverwerkingsmachines sinds 1888. Hierbij staat het gebruiksgemak, kwaliteit en de werking van de machine centraal.
Nieuwe economische perspectieven: zakendoen en netwerken op het belangrijkste internationale platform van de branche RS Vision Expo BV Excl. Vertegenwoordiging van Koelnmesse in Nederland Panoven 13, 3401 RA IJSSELSTEIN Tel. + 31 (0) 30 - 3036450 tickets@koelnmesse.nl
C. van ‘t Riet Zuiveltechnologie B.V. Energieweg 20 2421 LM Nieuwkoop
he ck
t. e. w.
+31 172 571 304 info@rietdairy.nl www.rietdairy.nl
H A LFJA A RCI J F E R S
Halfjaarcijfers Arla Foods en FrieslandCampina
Onzekerheid nog troef op weg naar een ander normaal Zowel Arla Foods als FrieslandCampina presenteerde onlangs zijn resultaten over de eerste helft van 2021. Daaruit blijkt enig herstel van de coronacrisis. Toch overheerst de onzekerheid over hoe de internationale markten reageren op het vervolg van de pandemie. Tekst: René van Buitenen
Hoewel de zuivelmarkt zich lijkt te herstellen van de coronacrisis zijn FrieslandCampina en Arla Foods er nog niet gerust op. Beide zuivelproducenten zien positieve signalen van marktherstel, maar zijn nog voorzichtig met hun verwachtingen voor de rest van dit boekjaar. Zij houden nadrukkelijk een slag om de arm, blijkt uit de presentaties van de resultaten over de eerste zes maanden van 2021. Zo is FrieslandCampina aan de ene kant voorzichtig optimistisch over het ingezette herstel van de consumentenen out-of-homekanalen, maar rekent het concern er niet op dat de Aziatische kindervoedingsmarkt zich zal spoedig herstellen. “Daarnaast blijft er onzekerheid over de ontwikkeling van de coronapandemie en de impact daarvan op de onderneming. De pandemie is nog niet over en daarmee ook niet de onzekerheid die daarmee gepaard gaat, zeker niet in landen waar de vaccinatiegraad nog relatief laag is. Voorzichtigheid blijft dus geboden”, vindt ceo Hein Schumacher. Ook Arla Foods is er nog niet gerust op. “De vooruitzichten blijven volatiel”, meent ceo Peder Tuborgh. Hij vindt dat Arla Foods tot dusver succesvol is geweest in het beheersen van de coronacrisis. Een net zo’n succesvolle omgang met het ‘volgende normaal’ is de volgende uitdaging, stelt Tuborgh.
14
ZuivelZicht september 2021
Arla Foods verwacht dat er een nieuw evenwicht zal ontstaan tussen de vraag vanuit de retail en de vraag vanuit het foodservicekanaal. Dat zal er toe kunnen leiden dat de groei van de merkproducten bij Arla Foods de komende tijd zal afzwakken. Die verwachting is terug te zien de nieuwe prognose van de resultaten voor heel 2021. Arla Foods heeft de raming voor de jaaromzet iets naar boven bijgesteld. In februari ging het concern nog uit van een omzet ergens tussen de € 10,3 en € 10,6 miljard. Die bandbreedte ligt volgens de jongste ramingen tussen de € 10,6 en € 11 miljard. De nettowinst zal vermoedelijk niet meegroeien, is de verwachting. Het aandeel van de nettowinst op de omzet zal volgens het concern tussen de 2,8 en 3,2 procent liggen. Dat is evenveel als een halfjaar geleden al werd vermoed.
Zuivelprijzen stabiliseren FrieslandCampina heeft geen concrete ramingen van de concernresultaten over het hele boekjaar afgegeven. Wel heeft het een uitspraak over de ontwikkeling van de zuivelprijzen (en daarmee ook van de melkprijzen) gedaan. Die zullen in de tweede helft van dit jaar rond het huidige niveau blijven bewegen, denkt het concern. Bij FrieslandCampina daalde de totale omzet in de eerste helft van 2021 ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar
met 1,8 procent naar € 5,5 miljard. Gecorrigeerd voor valuta-effecten steeg de omzet met 0,8 procent. Het concern zag de consumentenverkopen via de retail en e-commerce herstellen. Ook de omzet van de businessgroup Food & Beverage steeg, vooral dankzij de merken Parrano, Chocomel en Valess. De omzetten van Specialised Nutrition en Ingredients daalden mede als gevolg van de moeilijke kindervoedingsmarkt. In de eerste helft van 2021 daalden het bedrijfsresultaat van FrieslandCampina met 41,2 procent naar € 130 miljoen en de winst met 42,6 procent naar € 62 miljoen. Dat kwam mede door de kosten van de herstructurering.
Transformatie FrieslandCampina kondigde eind 2020 een transformatie van de onderneming aan. Daarbij ligt de focus op groei, structureel lagere kosten en optimalisatie van de organisatiestructuur. Tot eind dit jaar komen circa 1.000 arbeidsplaatsen te vervallen. De operatie moet vanaf 2022 jaarlijks tenminste € 100 miljoen aan besparingen opleveren.
Succesvolle introducties Bij Arla Foods kwam de halfjaaromzet uit op € 5,441 miljard, een lichte stijging van 1,2 procent vergeleken met de eerste helft van 2020. Dat kwam voornamelijk dankzij de groei van de merkproducten. Dat steeg met 5,6 procent in toe in alle
H A L FJA ARCI JFER S
De afzet van zuivelproducten naar het out-of-homekanaal herstelde zich het afgelopen halfjaar enigszins. (Foto FrieslandCampina)
categorieën, met name via de detailhandel. Het concern zag zijn hoofdmerk Arla met 6,9 procent groeien. De producten onder dat merk leverden een omzet op van € 1.626 miljoen. In alle markten was sprake van groei, maar onder meer in het Verenigd Koninkrijk en Denemarken was sprake van een snelle groei. Dat kwam onder meer door succesvolle introducties zoals Starbucks Triple Shot en Starbucks Chilled Classics Grande. De prestatieprijs van de coöperatie kwam uit op 38,6 cent per kilogram melk, tegen 37,0 cent in de eerste helft van 2020. De voorschotprijs die de leden
ontvingen was met 36,0 cent per kilogram, 1,6 cent hoger is dan in dezelfde tijd vorig jaar.
Calcium Ook Arla Foods kent een herstructureringsprogramma. Het programma getiteld Calcium werd vier jaar geleden ingezet en is inmiddels afgerond.
‘De pandemie is nog niet over. Voorzichtigheid blijft dus geboden’
“Calcium heeft met succes de manier waarop we werken, uitgeven en investeren in Arla Foods getransformeerd”, meent Tuborgh. Het programma is volgens hem essentieel geweest om een concurrerende melkprijs te kunnen betalen aan de melkveehouders. Normaal gesproken zou Calcium de doelstelling van € 400 miljoen aan kostenbesparingen hebben opgeleverd, ware het niet dat de stijgende inflatie roet in het eten heeft gegooid. Het afgelopen half jaar incasseerde Arla € 82 miljoen aan besparingen vóór inflatie. Het netto-effect was € 29 miljoen.
ZuivelZicht september 2021
15
B E D R I JF
Joint venture Bettinehoeve en AVH dairy trade
Milieuvriendelijke fabriek voor geitenmelkpoeder Goat Milk Powder (GMP), een joint venture tussen geitenmelkverwerker Bettinehoeve en handelsonderneming AVH dairy trade, is in Etten-Leur gestart met de bouw van een nieuwe milieuvriendelijke fabriek. Het nieuwe pand zal naar verwachting in de zomer van 2022 in gebruik worden genomen. Tekst: Ria Besseling
In de nieuwe GMP-fabriek komt een duurzame sproeidrooginstallatie voor de productie van geitenmelkpoeder met de kwaliteit van zuigelingenmelkformules. “De nieuwe fabriek zal worden gerealiseerd tegenover de bestaande fabriek om een optimale synergie te bereiken”, aldus Sybren Ewijk, managing director van de Bettinehoeve. Het bedrijf gaat in de nieuwe fabriek conventionele en biologische geitenmelkpoeder en eiwitconcentraat produceren. GMP kondigde vorig najaar al aan dat
het de productie van geitenmelkpoeder sterk wil uitbreiden vanwege de groeiende internationale vraag naar toepassingen in onder andere babyvoeding, sportvoeding en geriatrische voeding. De capaciteit van de huidige fabriek loopt tegen haar grenzen aan.
Geitenkaas en melkpoeder De capaciteit van de nieuwe poederfabriek wordt twee keer zo groot als de fabriek die in 2014 werd geïnstalleerd. Over de exacte capaciteit en de investeringskosten laat GMP zich niet uit. Als
gevolg van de nieuwbouw zal het aantal arbeidsplaatsen toenemen. Bettinehoeve telt nu circa 120 medewerkers. Verwacht wordt dat er zo’n dertig nieuwe banen ontstaan. Het bedrijf verwerkt nu 65 procent van de aangeleverde geitenmelk tot Bettinegeitenkaas en 35 procent tot melkpoeders. Vanaf volgend jaar verlaat geitenmelk de locatie in Etten-Leur voor 65 procent in de vorm van poeders en eiwitconcentraten en voor 35 procent als geitenkaas. Bettinehoeve verwerkt jaarlijks circa 40 miljoen liter geitenmelk, afkomstig van zo’n veertig geitenhouderijen die zijn verenigd in de Organic Goat Cooperatie. De Bettinehoeve is aangesloten bij de Nederlandse Geitenzuivel Organisatie (NGZO) en neemt deel aan het programma KwaliGeit, een ketenkwaliteitszorgsysteem van de NGZO.
Duurzaam produceren
Artist impression van de nieuwe productielocatie van Bettinehoeve in Etten-Leur. (Foto’s: GMP)
16
ZuivelZicht september 2021
Bettinehoeve is grotendeels in handen van het Zwitserse concern Emmi. Deze zuivelonderneming heeft een programma om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, zuinig om te gaan met water, minder afval te produceren en om melk duurzaam in te kopen. Met deze doelstellingen wordt rekening gehouden bij de bouw van de nieuwe fabriek. “Omdat dit een nieuwe fabriek is, moeten wij leidend zijn in de
B E D R I JF
oplossingen en richting geven aan de andere fabrieken”, vertelt Martin van Putten, programmanager van Emmi Javelin in Tiel. “Wij zijn bijvoorbeeld de eerste fabriek in deze categorie die volledig zonder gebruik van stoom zal functioneren. Het streven is om na succesvolle implementatie dit verder binnen Emmi te vervolgen.” Deze dochteronderneming van Emmi Group levert producten van op basis van geitenwei en geitenmelk zoals wei proteïneconcentraten, volle melkpoeder, magere melkpoeder en speciale geitenmelkpoeder blends. De geitenmelkpoederproducten gaan naar fabrikanten van babyvoeding, sportvoeding of worden verwerkt in farmaceutische producten. De investering in Etten-Leur betekent een stap in het reduceren van afval en CO2-uitstoot. Van Putten: “Door gebruik te maken van de nieuwste technologieën kon het gebruik van gas voor het sproeidroogproces tot een minimum worden beperkt. Door afvalvermindering mee te nemen in het procesontwerp hebben we miljoenen liters water per jaar bespaard. Het waterverbruik wordt sterk verminderd door hergebruik van condensaat.” Duurzaamheid wordt in de nieuwe fabriek op verschillende gebieden nagestreefd. “Dat is een laag energieverbruik voor het gehele proces en het gebruik van duurzaam opgewekte energie; Emmi gebruikt 100 procent groene elektriciteit voor alle vestigingen. Het streven is gebruik van biogas.
‘Emmi gebruikt 100 procent groene elektriciteit voor alle vestigingen. Het streven is gebruik van biogas’ De technische inrichting bestaat uit een warmtepomp voor de gehele voorfabriek en gebouwgebonden installaties. Met deze oplossing worden circuits voor zowel water van 90 °C als water van 2 °C gevoed. Door slim hergebruik van energiestromen benadert de warmtepomp een verbruik van 4 COP ofwel
Bettinehoeve Geitenmelkverwerker Bettinehoeve produceert verse en gerijpte geitenkaas onder het eigen merk Bettine en onder private label. Ongeveer de helft van de kaasproductie gaat naar de binnenlandse markt. Andere belangrijke afzetmarkten zijn België, Frankrijk, Duitsland en Scandinavië. Het bedrijf produceert zowel gangbare als biologische en vegetarische producten. Bettinehoeve behoort tot de Zwitserse zuivelonderneming Emmi Group, dat 90 procent van de aandelen bezit. Bettinehoeve werd in 1982 opgericht door Johan Ewijk, de vader van huidig algemeen directeur Sybren Ewijk. Ewijk senior bezit de resterende 10 procent van de aandelen.
Coefficient of Performance. Dat is de verhouding tussen de afgegeven hoeveelheid warmte tegenover het elektriciteitsverbruik, het opgenomen vermogen van de warmtepomp. Een COP van 4 betekent dat er een deel elektriciteit nodig is voor vier delen warmte. Het sproeidroogproces is nu ingericht met aardgas, maar is voorbereid op alternatieven als sproeidrogen met waterstof, elektrisch of via een hogetemperatuurwarmtepomp.
Artist impression van de nieuwe GMP-fabriek. Volgens Martin van Putten wordt dit de eerste fabriek in deze categorie die volledig zonder gebruik van stoom zal functioneren.
Zuigelingenmelk Om te voldoen aan de kwaliteitseisen van zuigelingenmelk is er in de installatie speciale aandacht voor het ontwerp van het proces en de verpakkingslijn. “Belangrijk voor het bereiken van de hoge kwaliteit is een hoge hygiënische uitvoering van de onderdelen en de focus op de kritische controlepunten voor het bewaken van de kwaliteit tijdens de productie en het reinigen van de installatie”, legt Van Putten uit. “Nog belangrijker is de hygiënische productieomgeving en een hoge mate van automatisering van de processen. De systemen moeten minimaal worden gehanteerd door de operators en worden daar waar mogelijk volledig door automatisering aangestuurd en geregeld”.
ZuivelZicht september 2021
17
Tanja Van Poecke: “We willen voor alle landbouwers een faire prijs, een eerlijk inkomen. En voor de consument een eerlijk product van eigen bodem.”
Faircoop-bestuurslid Tanja Van Poecke:
‘Fairebel bewijst dat eerlijke prijs voor melk mogelijk is’ In vijf jaar tijd is de afzet van het zuivelmerk Fairebel op de Belgische zuivelmarkt verdubbeld. Dat levert de vijfhonderd melkveehouders een eerlijke prijs op volgens Tanja Van Poecke, bestuurslid van coöperatie Faircoop. “Fairebel wil de consument dichter bij de boer brengen en andersom.” Tekst: Yves De Groote
“Het Belgische zuivelmerk Fairebel is verkrijgbaar bij op een na alle Belgische retailers. Dat bewijst dat een faire melkprijs van producent tot consument mogelijk is”, vindt Tanja Van Poecke, bestuurslid van de coöperatie Faircoop, en melkveehouder in Laarne, OostVlaanderen. “Mochten de zuivelbedrijven een eerlijke prijs betalen, dan zou
18
ZuivelZicht september 2021
Fairebel niet nodig zijn. Volgens Europese studies is dat 45 cent per liter.” De geschiedenis van Fairebel gaat twaalf jaar terug. Op 16 september 2009 sproeiden honderden melkveehouders op een akkerveld in Ciney, tussen Namen en Marche-en-Famenne, niet minder dan 3 miljoen liter melk uit protest tegen de lage melkprijzen. Een
groep melkveehouders besloot dat er iets moest veranderen en richtte de coöperatie Faircoop op. Van Poecke, sinds 2019 bestuurslid, legt uit: “De coöperatie heeft in de eerste plaats als doel extra inkomsten voor de melkveehouders te genereren zodat ze hun kostprijs, inclusief een fatsoenlijk loon, betaald krijgen. Tegelijk willen we aantonen dat het mogelijk is om melk tegen een goede prijs te verkopen en zodoende de melkveehouders een eerlijke prijs te betalen. Veel mensen denken dat Fairebel veel duurder is, maar onze prijzen in de winkel liggen in dezelfde lijn als die van de andere A-merken.” De eerste producten, een liter halfvolle en volle UHT-melk, kosten € 1,11 en € 1,19. Fairebel breidde de jaren erna uit
B E D R I JF
met chocolademelk met Fairtrade-cacao, melkcupjes, boter, roomijs (in diverse smaken), zachte en abdijkaas, kaasblokjes (licht gekruid met selderijzout) en sinds kort ook roomkaas. De zuivelproducten zijn te koop bij alle grote en middelgrote retailers in België met uitzondering van Albert Heijn. Fairebel slaat aan bij de consument: in 2020 werd 13 miljoen liter melk verkocht, in 2015 was dit nog 7,5 miljoen liter.
Zuivelbedrijven De productie van de zuivelproducten vindt plaats bij kleinere en middelgrote zuivelbedrijven in België en Luxemburg. Voor de productie van de eerste producten moest Faircoop over de grens gaan. “In 2009 stonden we nog voor gesloten deuren van de zuivelbedrijven in België”, vertelt Van Poecke. “Ze wilden geen risico’s nemen: gaat het nieuwe merk wel aanslaan op de markt; is de coöperatie wel solvabel? De Luxemburgse zuivelcoöperatie Luxlait gaf ons een kans.” Inmiddels werkt Fairebel ook samen met de Belgische zuivelbedrijven Olympia in Herfelingen voor de productie van boter. Voor de productie van de zachte kaas, abdijkaas, kaasblokjes en sinds kort roomkaas werkt Faircoop samen met de kaasmakerij Herve Société in Herve. De zachte kaas verpakt Herve Société zelf (zie kader). Het roomijs is afkomstig van Gilfi in Francorchamps.
Coöperanten De coöperatie telt ongeveer vijfhonderd melkveehouders, waarvan zes in het oosten van België. Sinds 1 januari 2020 laat het zestal hun melk ophalen door Faircoop en verwerken bij Luxlait. De ontbrekende liters worden aangekocht op de zuivelmarkt tegen de huidige melkprijzen. De overige melkveehoudercoöperanten leveren hun melk gewoon aan hun zuivelbedrijf. Ieder lid van de coöperatie krijgt een extra vergoeding en zo wordt (een deel van) hun melkplas aan een faire prijs vergoed. “Het bedrag hangt af van het aantal aandelen en kan oplopen tot een dertiendemaandvergoeding”, legt Van
Poecke uit. “In 2020 werd € 46,50 per aandeel uitgekeerd. Door de lage melkprijs en de goede omzet is deze bonus in 2020 uitzonderlijk hoog. Een coöperant kan maximaal vijfhonderd aandelen in eigendom hebben door telkens de bonus te laten omzetten in aandelen.” Hoeveel de bonus bedraagt, hangt volgens Van Poecke af van de melkprijs op de markt en de verkoop van Fairebel-producten. “Per verkochte liter melk gaat 10 cent in een reserve van de coöperatie. Die wordt op het eind van het jaar herverdeeld onder de coöperanten. De melkveehouders kunnen kiezen om de meerwaarde op hun melk uit te laten betalen of om te zetten in extra aandelen.” Om de bonus te kunnen krijgen moeten de veehouders zich ook inzetten voor de promotie van Fairebel. “Afhankelijk van het aantal aandelen dat een veehouder bezit moeten ze een tot maximaal vijf dagen per jaar de faire producten onder de aandacht brengen op beurzen of in supermarkten”, vertelt Van Poecke. “Fairebel wil de consument dichter bij de boer brengen en anders om. Het grootste voordeel is dat de boer in gesprek gaat met de consument. Een ander voordeel is dat klant de winkel aanspoort Fairebel een plaats te geven in de zuivelrekken.” Ook is het voor consumenten mogelijk om coöperant te worden. “Zij kunnen voor minimaal € 50 en maximaal voor € 500 aandelen kopen. De teller staat nu op ongeveer 1.500 consument-coöperanten. Jaarlijks krijgen deze sympathisanten een dividend van 6 procent in de vorm van aankoopbonnen toegestuurd”, weet Van Poecke. “Met Fairebel willen het grootste zuivelmerk worden en op die manier de maatschappij veranderen. We willen dat iedere consument en melkveehouder beseft dat het anders kan en dat de familiale landbouw nog toekomst kan hebben. Daarnaast willen we ook dat onze producten van eigen bodem blijven en zo een topkwaliteit behouden, maar dat de melkveehouder daar eerlijk voor beloond wordt. Zodat de komende generaties nog toekomst zien in landbouw.”
Herve Société “Eigenlijk is alles per toeval begonnen”, zegt Jean-Marc Cabay, gedelegeerd bestuurder van de kaasmakerij Herve Société over de samenwerking met Fairebel. “Wij zijn elkaar tegengekomen op de landbouwbeurs van Battice en vervolgens is de coöperatieve Faircoop bij ons op bezoek gekomen. Stilaan rijpte het idee om een kaas te produceren. Wij hadden nog productiecapaciteit over en onze installaties zijn heel flexibel.” “Wij verwerken de melk tot zachte kaas van 200 gram of tot grote blokken van 15 kilo. Idpack in Andenne versnijdt die laatste tot kaasblokjes en verpakt die onder beschermende atmosfeer in een vlootje. Wij verpakken alleen de zachte kaas van 200 gram. De samenwerking is ideaal, omdat wij rechtstreeks contact houden met de veehouders, die opnieuw centraal staan in het productieproces.”
Advertentie
ZuivelZicht september 2021
19
B E D R I JF
Valio meldt na enkele magere jaren opnieuw een recordwinst Het herstel van Valio zet door: voor het tweede jaar op rij boekte de grootste zuivelgroep van Finland een recordwinst. Een deel van de investeringen die het concern doet, gaat de komende jaren naar maatregelen om klimaatneutraal te kunnen produceren. Tekst: Hermann-Josef Martin
2017 en 2018 waren ronduit magere jaren voor de in Helsinki gevestigde zuivelonderneming Valio. Na een reeks bezuinigingsmaatregelen en na het bijstellen van de koers kwam in 2019 de kentering: bijna € 33 miljoen winst. Dat was het beste resultaat in de geschiedenis van het concern tot dan toe. Het boekjaar 2020 gaat daar overheen: een nettowinst van € 37,2 miljoen. In totaal werd er voor ruim € 1,8 miljard omgezet. Dat was 1,2 procent meer dan in 2019, wat marktanalisten in ‘coronajaar’ 2020 als een opvallende prestatie beschouwen. Er zijn drie verklaringen voor de goede resultaten. Allereerst hield Valio de afgelopen jaren vast aan drastische
Om de CO2-uitstoot in de productieketen te reduceren laat Valio rmowagens op biogas rijden.
20
ZuivelZicht september 2021
kostenbesparingen op het gebied productie en logistiek. Dit verbeterde de concurrentiepositie. Daarnaast pakten eerder gedane langetermijninvesteringen bij de twaalf Finse productielocaties van het bedrijf goed uit. Als derde succesfactor wordt de aanzienlijk hogere omzet in het buitenland genoemd.
Export Wat dat laatste betreft: Valio’s internationale omzet steeg met 4,3 procent naar een waarde van € 745,7 miljoen. Ook dat is een bedrijfsrecord. Van de 4.246 medewerkers die vorig jaar op de loonlijst stonden, werkten er bijna een kwart buiten de landsgrenzen. De
meesten zijn actief in Estland (483 personen) en Rusland (420). Samen met Zweden, China en de Verenigde Staten is daarmee de top 5 van Valio’s belangrijkste exportlanden genoemd. Vooral in Estland hebben de Finnen al jaren een zeer sterke positie. Saillant detail wat betreft de export naar Zweden is dat in 2020 voor de 21ste keer op rij groei werd bereikt: dit keer 4 procent ten opzichte van 2019. Valio exporteert naar circa zestig landen. Ruim een vijfde deel van de productie voor het buitenland gaat naar EU-landen. De Aziatische markt wordt elk jaar belangrijker: hier zette Valio in 2020 voor € 92 miljoen om.
B E D R I JF
In aanwezigheid van ceo Annika Hurme en de Finse minister van landbouw opende Valio in 2018 een nieuw hoofdkantoor in de Oost-Chinese havenstad Shanghai. Daar zat al een Valio-kantoor, maar alles moest groter en beter: er werden drie businessunits ingericht (Ingredients, Retail en Food Service) die er geen gras over lieten groeien. Geholpen door de problemen op de Chinese zuivelmarkt wat betreft melkpoeder voor baby’s steeg de omzet al snel. In 2020 zette Valio vanuit Shanghai 45 procent meer zuivel om dan in 2019. In geld uitgedrukt werd er voor zo’n € 28 miljoen meer verkocht. Valio beschikt over een eigen, gepatenteerde technologie om zuivel lactosevrij te maken. In China is circa 80 procent van de bevolking lactose-intolerant. Begin 2019 kreeg Valio van de Chinese autoriteiten toestemming om ook vanuit Finland verpakte babymelkpoeder en kant-en-klare babymelk te leveren. Mede dankzij die invoervergunning lijkt China de komende jaren uit te groeien tot belangrijkste exportland voor de Valio Groep.
Klimaatdoelen Vorig jaar maakte het zuivelconcern bekend dat het uiterlijk in 2035 volledig klimaatneutraal wil werken. Dat geldt niet alleen voor het moederbedrijf, maar ook de vijf toeleveringscoöperaties van melkproducenten. De veehouders gaan dus mee in het streven om binnen ongeveer vijftien jaar de ecologische voetafdruk in de hele melkproductieketen te verminderen tot nul. Valio geeft aan dat het op basis van wetenschappelijke inzichten alle facetten van het bedrijf tegen het licht zal houden: niet alleen transport, productie en verpakkingen maar dus ook het hele reilen en zeilen aan de kant van de melkleveranciers. Omdat juist aan die productiekant bij de boeren ‘meer dan 90 procent van de CO2-voetafdruk van melk’ ontstaat, zo stelt het bedrijf, wil men in nauwe samenwerking met diezelfde producenten werken aan een uitgebreid klimaatbeschermings- en duurzaamheidsconcept.
Inmiddels zijn de eerste door Valio in gang gezette experimenten gestart. Een eerste groep van tweehonderd melkveehouders neemt bijvoorbeeld deel aan een opleidingsprogramma om al op korte termijn de uitstoot van schadelijke stoffen te verminderen. Uiteindelijk gaan alle melkleveranciers dit programma volgen, is de doelstelling. Verder wil het concern de vastlegging van kooldioxide in de bodem van melkveebedrijven vergroten door veehouders ertoe te bewegen een nieuw graszadenmengsel te gebruiken. Ook introduceerde het bedrijf een rekenprogramma waarmee melkveehouders zelf de uitstoot van broeikasgassen op hun bedrijf kunnen berekenen en die – conform de doelstellingen – kunnen verminderen. In de kantlijn speelt ook het Nederlandse DSM een rol. In december 2020 ging dit bedrijf een bilaterale samenwerking aan met de Finnen om de koolstofvoetafdruk van de Finse melkproductie te verkleinen. DSM levert onder meer een supplement voor diervoer dat
Valio wil in 2035 volledig klimaatneutraal werken
de methaanemissies bij runderen met bijna 30 procent zou kunnen verminderen.
Dierenwelzijn Sinds 1 januari 2021 nemen alle ongeveer 4.300 Finse melkleveranciers van Valio deel aan het dierenwelzijnsprogramma dat de onderneming in 2018 invoerde. In ruil voor deelname betaalt Valio de producenten een bonus van 2 cent per geleverde liter melk. De veehouders verbinden zich contractueel aan een programma dat de levenskwaliteit van hun melkvee moet verbeteren. Het betreft niet alleen afspraken over huisvesting en de mogelijkheden voor weidegang, maar ook een verbod op voer waarin soja of genetisch gemodificeerde organismen zijn verwerkt.
De opening van een nieuw kantoor in Shanghai enkele jaren geleden onderstreept het belang dat Valio toekent aan de Aziatische markt.
Milieu Begin 2021 kondigde Valio ook aan dat het samen met verschillende binnenlandse partijen financieel gaat deelnemen aan een groot opgezet scholingsprogramma ter ondersteuning van kringlooplandbouw. Geïnteresseerde Finse boeren kunnen er gratis onlinecursussen volgen, op basis van de nieuwste wetenschappelijke inzichten. Het streven is dat in het eerste jaar alvast 10 procent van alle Finse boeren gaat deelnemen.
ZuivelZicht september 2021
21
B E D R I JF
Driesporenbeleid van Hochwald werpt vruchten af Het in Thalfang (Zuidwest-Duitsland) zetelende zuivelconcern Hochwald heeft een sterk 2020 achter de rug. De raad van bestuur meldde onlangs dat de cijfers over de eerste helft van 2021 nog weer beter zijn. De enkele jaren geleden ingezette strategie blijkt succesvol. Tekst: Hermann-Josef Martin
In 2020 bereikte Hochwald een geconsolideerde omzet van ruim € 1,65 miljard, een stijging van 7,6 procent ten opzichte van 2019. De omzetgroei is volgens analisten vooral toe te schrijven aan enkele overnames en de uitbreiding van een fabriek in Mecklenburg-Vorpommern. Hochwald versterkte het eigen vermo-
gen van het coöperatieve bedrijf van € 218,9 miljoen in 2019 tot € 236,7 miljoen in 2020, een stijging van ruim 8 procent. Ook verhoogde het concern de bedrijfsreserves met € 10,5 miljoen. De totale binnenlandse omzet van Hochwald steeg vorig jaar met 8,3 procent tot bijna € 900 miljoen. Vooral de bekende Hochwald-merken
Elinas en Bärenmarke zorgden voor gestage groei, ook in tijden van corona. De premiumproducten die onder het Bären-merk vallen, zorgen al vier jaar op rij voor forse omzetstijgingen. Wat ook goed scoort, is het regelmatig introduceren van nieuwe producten en aanvullende productvarianten. Recente voorbeelden zijn een trendy ggo-vrije baristamelk en ijskoffie in verschillende smaakvarianten.
Export: minder volume, meer winst
Onder meer dankzij de producen die Hochwald onder het merk Bärenmarke afzet, heeft de onderneming de afgelopen jaren een gestage groei doorgemaakt. (Foto’s: Hochwald Foods)
22
ZuivelZicht september 2021
Van alle zuivel die Hochwald in 2020 produceerde, verdween meer dan 50 procent naar het buitenland, zo meldt het bedrijf. Er wordt geleverd aan ruim zestig landen. Het exportquotum daalde weliswaar met 0,3 procentpunt, maar dat had geen gevolgen voor de opbrengsten. Integendeel: er werd bijna € 50 miljoen meer omgezet dan in 2019, een stijging van circa 7 procent. Al met al leverde de buitenlandse omzet ruim € 753 miljoen op. Veel producten gaan naar EU-landen, maar Hochwald exporteert ook steeds vaker naar niet-EU-landen: +4 procent, gemeten in opbrengst. Met name de export van UHT-zuivelproducten naar ZuidoostAzië steeg. Het management van Hochwald zegt op middellange tot lange termijn goede groeimogelijkheden te zien op buitenlandse markten. Men richt zich hierbij vooral op het MiddenOosten, Zuid-Amerika en Oost-Europa. In de fabriek in Bolsward werd het
B E D R I JF
afgelopen boekjaar in totaal 130,3 miljoen liter melk verwerkt tot gecondenseerde melkdranken met koffievariëteiten en ijschocolade. In Duitsland wordt dit assortiment verkocht onder het merk Hochwald, terwijl een ander deel in het MiddenOosten wordt vermarkt onder het merk Bonny. Sinds de fabriek na een grote verbouwing in 2017 heropende, kunnen er in Bolsward zo’n 35.000 blikjes gecondenseerde melk per uur worden gevuld. Volgens het concern is de locatie daarmee een van de grootste productiebedrijven voor gecondenseerde melk in blik in Europa.
Strategie De opwaartse lijn van de Hochwald Groep heeft volgens ceo Detlef Latka alles te maken met de enkele jaren geleden ingezette strategie voor de langere termijn. Er is een driesporenbeleid herkenbaar: met een deel van de melk bedient het concern de binnenlandse markt voor witte zuivel, een tweede deel zet het om in kaas(producten) en het derde deel is bestemd voor de export. Dit betekent risicospreiding: mocht het in een van de sectoren slecht gaan, dan leunt het bedrijf wat meer op de twee andere pijlers. Latka wil de komende jaren het internationale concurrentievermogen van Hochwald versterken. Meer opbrengsten uit export betekent ook meer kans om de Duitse melkproducenten een bovengemiddelde melkprijs uit te betalen. Hoewel de melkprijs van Hochwald vorig jaar een fractie daalde (-0,1 cent) werd het prijsverschil ten opzichte van de gemiddelde Duitse prijs per liter boerderijmelk juist groter: +0,5 cent. De groep betaalde de circa 2.500 aangesloten melkveehouders in 2020 1,3 cent per liter meer uit dan het Duitse gemiddelde.
Positieve verwachtingen Op basis van de maanden januari tot en met mei heeft de raad van bestuur van Hochwald de verwachting uitgesproken dat zowel de omzet als ook de netto-inkomsten over 2021 nog weer boven de
Gecondenseerde melk in blik is een van de belangrijkste exportproducten van Hochwald.
resultaten van 2020 zullen liggen. De bestuurders baseren zich niet alleen op verkoopcijfers maar ook op gestegen verkoopprijzen en noteringen van belangrijke producten zoals magere melkpoeder, boter en wei. Volgens topman Latka is het gelet op de situatie op veel melkveebedrijven ook hard nodig om meer inkomsten te genereren. Hij stelt dat veel melkveehouders tegen almaar hogere kosten aanlopen om de bedrijfsvoering rond te krijgen. Als Hochwald een hogere melkprijs uitbetaalt, geeft dat de aangesloten leden meer financiële slagkracht op hun bedrijf. Tegelijk verbetert Hochwald daarmee zijn positie bij de boeren als koper van rauwe melk.
Mocht het in een van de sectoren slecht gaan, dan leunt Hochwald wat meer op de twee andere pijlers
In het boekjaar 2020 investeerde Hochwald € 204,9 miljoen. Het leeuwendeel van dat bedrag ging naar de bouw van de nieuwe zuivelfabriek in Mechernich (NoordrijnWestfalen). De opening van deze hypermoderne productielocatie is in oktober 2021 voorzien. Ongeveer de helft van alle aangesloten melkveebedrijven gaat aan de nieuwe fabriek leveren. Dit jaar liggen de investeringen op een aanmerkelijk lager niveau, al zullen ze de grens van € 100 miljoen vermoedelijk overschrijden. De nieuwbouw in Mechernich krijgt opnieuw extra budget en de fabriek bij het hoofdkantoor in Thalfang wordt gerenoveerd. Een kaasfabriek in Hünfeld (deelstaat Hessen) gaat uitbreiden. Anderzijds worden enkele oude fabrieken gesloten. Verder zijn herstelwerkzaamheden nodig aan Hochwald’s zuivelfabriek in Erfstadt (NoordrijnWestfalen) die in juli ernstig werd getroffen toen na dagen van zware regenval rivieren buiten hun oevers traden.
ZuivelZicht september 2021
23
MARK T
Oorzaken: verwerkingskosten en stijgend aandeel bulkproductie
Melkprijs Milcobel onder druk A-Insights gelooft dat het gebruik van data in toenemende mate van belang is om de juiste strategische beslissingen te kunnen nemen. In deze maandelijkse rubriek neemt het de lezer mee in hoe de groeiende hoeveelheid gebruikt kan worden bij het beter begrijpen van ontwikkelingen binnen de zuivelmarkt. In deze editie: Milcobel, waar een ondergemiddelde melkprijs heeft geleid tot een uitloop van leden en een aangevochten uittredingsstop. Aan de hand van de financiële gegevens van de Belgische coöperatie duidt A-Insights de druk op de melkprijs en motivatie voor de uittredingsstop. Tekst: Mathieu Geuskens
Nils van Dam, ceo van Milcobel.
24
ZuivelZicht september 2021
MARK T
Grafiek 1. Ontwikkeling van de gemiddelde melkprijs bij Milcobel, ten opzichte van FrieslandCampina en de gemiddelde melkprijs in Noord-Europa, in euro’s per 100 kilo.
Milcobel betaalt de leden sinds 2018 een melkprijs die ruim onder het gemiddelde van Noord-Europa ligt. Net als de rest van de markt zag de coöperatie zich door een gedaalde vraag genoodzaakt de prijs verder te verlagen in coronajaar 2020. Hoewel de melkprijsdaling ten opzichte van 2019 met € 2,80 per 100 kilo beperkter is dan bij bijvoorbeeld RFC (-€ 3,09 per 100 kilo), is deze substantieel sterker dan het de daling van de gemiddelde prijs (-€ 1,04 per 100 kilo). Voor een aanzienlijk deel van de leden is het diepterecord van de melkprijs aanleiding om de coöperatie te verlaten. Begin 2021 maakte Milcobel bekend dat circa 170 van de 2.500 leden, gezamenlijk goed voor zo’n 150 miljoen kilo melk, hebben aangegeven te willen vertrekken. Dit beschouwt de coöperatie als positief, omdat de focus ligt op een verbetering van de productmix en niet op verdere volumegroei.
Milcobel wil de solvabiliteit verhogen naar 35 tot 4o procent. Het bedrijf lijkt daar nu nog ver van verwijderd
Ondanks een substantiële verhoging van de melkprijs in de eerste maanden van 2021 blijft het aantal uittreders toenemen, waardoor Milcobel zich in april genoodzaakt zag om een uittredingsstop af te kondigen. De coöperatie gaf aan dat het wegvallen van een dergelijk volume (de schattingen lopen op tot 600 miljoen kilo rauwe melk, oftewel een derde van het in 2020 verwerkte volume) een dusdanige verstoring van de productie met zich mee zou brengen dat de uittredingsstop geoorloofd is. De rechter gaat hier echter niet in mee en zet een streep door de uittredingsstop. Op moment van schrijven loopt het door Milcobel aangespannen hoger beroep hierover.
Great things happen! Gecertificeerd voedselveilig!
Wij produceren al 30 jaar kaasplanken van formaat uit het beste Noord Europese vuren.
Nog geen hogere verkoopprijs De druk op de melkprijs van Milcobel kent meerdere oorzaken, waarbij oplopende bedrijfskosten een voorname rol spelen. De coöperatie ziet de verwerkingskosten per 100 liter melk sinds 2018 oplopen, terwijl de omzet per 100 liter juist gestaag afneemt. De dalende opbrengsten worden naast de invloed van corona in 2020 veroorzaakt door een groeiend aandeel van relatief goedkope bulkproducten in de totale afzet. Eind 2020 geeft ceo Nils van Dam aan dat circa 60 procent van de aangeleverde melk wordt verwerkt tot bulkproducten. Daarnaast verhoogt
Prime Quality Cheese Board Panels
LAMICO B.V. Papierbaan 16-22 9672 BH Winschoten Tel: +31 (0) 597 - 47 17 40 info@lamico.nl
www.lamico.nl
MARK T
Milcobel in 2020 de marge die het op de verwerkte melk maakt ten koste van de melkprijs. De coöperatie doet dit deels om uitzonderlijke kosten te compenseren die voortvloeiden uit de sluiting van de verlieslatende fabriek in Schoten, en deels ter ondersteuning van het strategische doel om de solvabiliteit te verhogen.
Doel lijkt ver weg Milcobel heeft zich als onderdeel van een strategisch herstelplan ten doel gesteld de solvabiliteit te verhogen naar 35 tot 40 procent. De coöperatie geeft aan dat dit een hogere melkprijs zou toelaten, vermoedelijk door in magere jaren in te teren op het eigen vermogen en in goede jaren een kleiner deel van de opbrengsten in te hoeven houden om het eigen vermogen te versterken. Met een solvabiliteit van 25,5 procent in 2020 lijkt Milcobel echter nog ver verwijderd van dit doel, zeker als de vertrekkende boeren hun deel van het ledenkapitaal meenemen. De solvabiliteit daalde in 2020 door een nettoverlies, dat volledig veroorzaakt wordt door aan de sluiting van de fabriek in Schoten gerelateerde uitzonderlijke kosten.
Grafiek 2. Kostenopbouw en omzet (dikgedrukt) bij Milcobel, in euro’s per 100 liter verwerkte melk.
Grafiek 3. Ontwikkeling van de solvabiliteit bij Milcobel.
Milcobel heeft in 2021 diverse stappen ondernomen om het tij te keren. Zo is de melkprijs fors verhoogd, al blijft deze achter op concurrenten A-ware en LDA, en heeft Milcobel de kaasverwerker Kaasbrik overgenomen om de toegevoegde waarde op de geproduceerde kaas te verhogen door deze verder te verwerken. Het blijft echter een feit dat een aanzienlijk deel van de aangesloten boeren de wens heeft uitgesproken uit te treden, waardoor Milcobel flink volumeverlies zou kunnen lijden. De tijd zal moeten leren of de ondernomen stappen succesvol genoeg zijn om het merendeel van de boeren met een vertrekwens te overtuigen om bij de coöperatie te blijven.
De Milcobel-vestiging in het Oost-Vlaamse Kallo.
26
ZuivelZicht september 2021
Mathieu Geuskens is zuivelanalist bij A-Insights (eerder bekend als Annual Insight).
28-05-2020 13:26 adv Mafait 90x1 .indd 1
N T U I F? N E I IJ KO E B E D R IN
• In- en verkoop van zuivelapparatuur • RVS tanks (nieuw en gebruikt)
GA NAAR WWW.ZUIVELZICHT.NL VOOR ZUIVELNIEUWS UIT DE EERSTE HAND!
• Complete projecten • Engineering
Van den Heuvel Dairy and Food Equipment E info@heuvelzuivelmachines.nl | T 0184-641266
~ŠŕĿŠĚ DŽĚĿŕĿŠij
ZUIVELVERWERKINGSFABRIEK WEGENS SLUITING MILCOBEL SCHOTEN (België) ĿƑČî Ǫǫ ƑūĚƙƥDŽƑǞƙƥîŕĚŠ ŞĚŕŒƥƙȡ îƙĚƎƥĿƙČĺĚ ūƎƙŕîijƥƙ ĚŠ ūƎƙŕîijŞĚŠijƥƙȡ HĚîȡ ŕIJî gîDŽîŕ ĚŠ ¡× ĺūŞūijĚŠĿƙîƥūƑĚŠȡ ŞƎîČŒ ŞŞîŠŠ ĚŠ ¹ĚƥƑî ¡îŒ îƙĚƎƥĿƙČĺĚ DŽƭŕŕǞŠĚŠȡ ¬ƥūƑŒ ¬ƥĚƑĿēĚîŕ ƙƥĚƑĿŕĿƙîƥūƑȡ è~ ƙƭĿŒĚƑ ĚŠ ĿŠijƑĚēĿĦŠƥĚŠ ŞĚŠijIJîċƑĿĚŒȡ ŞĚŕŒƎūŞƎĚŠȡ eƑūŠĚƙ ƥƑîNj DŽūƑŞȹ ĚŠ DŽƭŕŞîČĺĿŠĚȡ ¡ūƙĿŞîƥ ǜĚƙƙĚŠ ūƎǕĚƥŞîČĺĿŠĚƙȡ ØĿŕČūŞîƥ ŕĚŒēĚƥĚČƥĿĚƙƥîƥĿūŠƙȡ eƑūŠĚƙ ĚŠ ¹ƑîŠƙƎîŒ ƎîŕŕĚƥĿƙĚĚƑĿŠƙƥîŕŕîƥĿĚƙȡ eƑūŠĚƙ ƙĚîŕŞîČĺĿŠĚƙȡ ŒƑĿŞƎƥƭŠŠĚŕƙȡ DŽĚƑƎĿŠijƙŞîČĺĿŠĚƙȡ ĚƥĿŒĚƥƥĚĚƑŞîČĺĿŠĚƙȡ ƥƑîŠƙƎūƑƥċîŠĚŠȡ ¬DžĿƙƙŕūij DŽūŕîƭƥūŞîƥĿƙČĺ ĺūūijċūƭDžŞîijîǕǞŠȡ ĿŠƑǞ ƎîŕŕĚƥƙƥĚŕŕĿŠijĚŠȡ ijƑūƥĚ DŽūūƑƑîîē ūŠēĚƑēĚŕĚŠȡ ĚƥČȦ
Bezichtiging: Dinsdag 5 oktober Sluiting: Donderdag 7 oktober Adres: ØîƙƙĚƑǞƙƥƑîîƥ ǫȡ ǨǯǦǦ ¬ČĺūƥĚŠ ȳ ĚŕijĿĦȴ ƥƑūūƙƥDžǞŒîƭČƥĿūŠƙȦČūŞ
MARK TCIJFERS
WZK h d/ DĞůŬĂĂŶǀŽĞƌ ŵŽŶĚŝĂĂů (jan’ 21 - jun ’21, % t.o.v. ’20) EU-27
ƵŝǀĞůƉƌŽĚƵĐƚŝĞ h (jan’ 21 - jun ’21, % t.o.v. ’20)
-0,1%
Duitsland ǁĂĂƌǀĂŶ͗ ƵŝƚƐůĂŶĚ
5.000
-1,8%
Frankrijk &ƌĂŶŬƌŝũŬ
x 1.000 ton +2,6%
-1,5%
Nederland EĞĚĞƌůĂŶĚ
-1,7%
4.000
Verenigde Staten
+2,4%
Nieuw-Zeeland
+5,6%
Verenigd Koninkrijk
3.000
+1,0%
Argentinië
+4,0%
Australië
+0,5%
Wit-Rusland
+1,8%
Uruguay
2.000 -0,9%
+5,5% 0
-3,0%
1.000 20
40
60
80 100 x miljard kg
-11,3% 0
Totaalvolume in de periode januari-juni 2021: 157,7 miljard kg (+1,3%).
Kaas
Boter
NMMP
MMP
WZ/: E 'ĞŵŝĚĚĞůĚĞ h ŵĞůŬƉƌŝũƐ (jul ’21 t.o.v. jun ’21, in %) euro per 100 kg
EĞĚĞƌůĂŶĚƐĞ ŶŽƚĞƌŝŶŐĞŶ ;ƚŽƚ ĞŶ ŵĞƚ ǁĞĞŬ ϯϱ ϮϬϮϭͿ 700
37 2019
2020
36
euro per 100 kg MMP
2021
Boter
600
+0,5%
500
35 400
jul-21
jan-21
jul-20
jan-20
jul-19
dec
jan-19
jan
jul-18
100 jan-18
32
jul-17
200 jan-17
33
jul-16
300
jan-16
34
yWKZd tĞƌĞůĚŚĂŶĚĞů (jan’ 21 - mei ‘21, % t.o.v. ’20)
EĞĚĞƌůĂŶĚƐĞ ĞdžƉŽƌƚ Melkequivalenten
Waarde
x 1.000 ton NMMP
+7%
MMP
+2%
Kaas
7.500
3.500
6.000
2.800
4.500 +4%
1.733
3.523
3.873
1.071
982
2.130
2.266
2.100 1.400
3.000 1.500
Boter en -olie
1.788
x miljoen euro
700
-7% 0
0 0
Bron: ZuivelNL
250
500
750
1.000 1.250 x 1.000 ton
jan-mei '20 jan-mei '21 EU
Derde landen
jan-mei '20 jan-mei '21 EU
Derde landen
www.zuivelnl.org
ZuivelZicht september 2021
29
BELRUBRIEK KAASPROMOTIE
KAASBEWERKINGSMACHINES
INDUSTRIËLE AUTOMATISERING
Jouw partner in procesautomatisering Zorgt voor: hoogwaardige automatiseringsoplossingen op maat
veilig en verantwoord werken business continuÏteit en betere traceerbaarheid
Actemium adviseert, ontwerpt, bouwt en onderhoudt industriële processen. Door onze marktgerichte kennis en gedreven aanpak maken wij van veelomvattende projecten een groot succes.
Meer weten? Neem contact op met Sebastian Taken: sebastian.taken@actemium.com - 31 (0)88 83 18 200
Kijk op actemium.nl
IN- EN VERKOOP TANKS
LUCHTBEHANDELING
KAASVERWERKINGSMACHINES RVS TANK- EN APPARATENBOUW
Tel 0522-463684
info@koster-nl.com
www.koster-nl.com
Gebruikte tanks en machines voor de zuivelindustrie Ook nieuwe tanks uit voorraad leverbaar Wij zijn doorlopend op zoek naar: - RVS tanks - Warmtewisselaars - Pompen - Poedermengers - Zeefmachines - Indampers - Losse roerwerken
