22
Rozdział I. ŚWIĘCI
ny przez bł. Maurusa, biskupa. W 1083 r. papież Grzegorz VII potwierdził ten kult, a ogłosił go legat papieski na synodzie węgierskim w Ostrzyhomiu, odbytym w tymże roku. Katedra nitrzańska obrała obu eremitów za głównych patronów, a ich relikwie znajdują się w srebrnej trumnie w kaplicy św. Barbary. Jakie były związki św. Andrzeja Świerada ze Śląskiem? Istnieją wyraźne ślady w tradycji lokalnej o pobycie św. Świerada w pustelni w pobliżu Oławy. Zapewne już w XII stuleciu wzniesiono tam kościółek pod jego wezwaniem. Oławska pustelnia wchodziła wówczas w skład włości wrocławskiego klasztoru benedyktynów, ufundowanego przez komesa Piotra Włostowica15. Obok kościoła św. Świerada powstało hospicjum dla mężczyzn. W XIV w. otrzymało ono różne legaty testamentowe. Podczas wojen husyckich oławskie zabudowania szpitalne wraz z kościołem zostały całkowicie zniszczone, a po latach odbudowano jedynie przytułek. Kult św. Andrzeja eremity znany był również we Wrocławiu, gdyż w 1357 r. ufundowano w katedrze świętojańskiej altarię poświęconą Świeradowi, a jego imię występuje w średniowiecznym nekrologu klasztoru św. Wincentego na Ołbinie pod datą 16 lipca16. Prawdopodobnie miejscem kultu Pustelnika był też Strzelin, gdzie w 1953 r. odkryto murowany fundament tzw. rotundy św. Gotarda, pochodzącej z pierwszej połowy XII w. W lokalnej tradycji świątynia aż do początku XX w. była uważana za „kościół polski”17. Kres kultowi św. Andrzeja Świerada położyła reformacja protestancka. Dopiero po odbudowie katedry wrocławskiej ze zniszczeń II wojny światowej poświęcono świętemu eremicie jedną z bocznych kaplic. Umieszczono tam obraz w ołtarzu i witraż, ukazujący sceny z jego życia. Okazją do przypomnienia postaci pustelnika i odnowienia jego kultu była 900. rocznica kanonizacji, która przypadła w 1983 r. W Oławie z inicjatywy ks. Jana Janowskiego, proboszcza parafii Matki Bożej Pocieszenia, biskup Wincenty Urban zainicjował nabożeństwo do św. Andrzeja. W prawej nawie tejże świątyni parafialnej ufundowano duży obraz przedstawiający pobożnego eremitę. Wizerunek został poświęcony 21 VI 1983 r. przez papieża Jana Pawła II we Wrocławiu. Ponadto w kaplicy łaskami słynącego obrazu Matki Bożej Pocieszenia w oławskiej świątyni ufundowano witraż, przedstawiający pierwszego polskiego świętego. Treść witraża wypełnia postać pustelnika, którego opadające ciało, omdlałe z fizycznego wysiłku i umartwienia, podtrzymują dwaj aniołowie. Klęczący zakonnik na tle okazałych dębów trzyma w jednej dłoni krzyż, a w drugiej topór i siekierę. Na dalszym planie widać pnie wyciętych drzew i niczym czekające na odbiór bale złożonego drewna18. Papież-Polak 15 J. S w a s t e k, Kult św. Andrzeja na Śląsku i w Wielkopolsce, „Colloquium Salutis” 1982, t. 14, s. 146–153. 16
H. K a p i s z e w s k i, Z. S u ł o w s k i, Andrzej Świerad, w: HP, t. 1, s. 87.
J. S w a s t e k, Święty Andrzej Świerad i jego kult w Tropiu, „Nasza Przeszłość” 1979, t. 52, s. 30–31. 17
18 A. S z a f u l s k i, Witraż św. Andrzeja Świerada w oławskim sanktuarium, „Nowe Życie” 2005, r. 22, nr 9, s. 16.
