10
Dominik Owczarek
czasowych do 33 miesięcy (od 2016 roku), oskładko-
ekonomicznego z niską efektywnością energetyczną
wanie zbiegu umów cywilnoprawnych do wysokości
budynków zamieszkiwanych przez osoby tworzące
płacy minimalnej, znaczny wzrost płacy minimalnej
te gospodarstwa. Na podstawie dotychczas przepro-
w 2017 roku (z 1680 zł brutto do 2000 zł brutto).
wadzonych analiz możemy szacować, że ok. 17%,
W nadchodzących latach rząd dekretował kolejne
czyli blisko 6,44 mln Polaków, dotkniętych jest tym
(choć już nie tak znaczne) jej podwyżki . Niezwykle
problemem24. Dotyczy on aż 1/3 mieszkańców wsi
istotne było także wprowadzenie w 2017 roku mini-
oraz 1/3 mieszkańców domów jednorodzinnych25.
malnej stawki godzinowej dla umów zleceń. Przed
Niemal równie wysokie odsetki ubóstwa energetycz-
reformą stawka godzinowa nie była w żaden sposób
nego można zaobserwować wśród mieszkańców
ograniczona od dołu. Teraz została ustalona w sto-
starych budynków i mieszkań o dużej powierzchni,
sunku do miesięcznego wynagrodzenia minimalnego,
co jest konsekwencją niskiej efektywności energe-
w związku z czym będzie rosnąć proporcjonalnie.
tycznej budynków, niewłaściwego użytkowania źró-
Mechanizm waloryzacji jest gwarancją minimalnego
deł energii i urządzeń pobierających energię, ale
standardu wynagrodzenia. W 2017 roku minimalna
także po prostu ubóstwa w sensie dochodowym. Nie
stawka godzinowa wynosiła 13 zł, w 2018 roku wzrosła
dziwi zatem, że zjawisko to w największym natężeniu
do 13,5 zł, a w 2019 roku wyniesie 14,50 zł. Znaczący
można zaobserwować wśród osób utrzymujących
wzrost płacy miesięcznej i wprowadzenie minimal-
się z niezarobkowych źródeł, wśród rencistów czy
nej stawki godzinowej mogą się przyczynić do istot-
w rodzinach wielodzietnych. Co więcej, ubóstwo
nego zmniejszenia ubóstwa pracujących. Wyraźny
energetyczne jest zjawiskiem, które w różnym stop-
wzrost płacy minimalnej (w tym godzinowej) przy-
niu jest doświadczane przez kobiety i mężczyzn
czynił się w ostatnich latach do wzrostu średniego
w polskich gospodarstwach domowych. Większa
wynagrodzenia: w 2010 roku wynosiło ono 3435 zł
jest liczba kobiet niż mężczyzn ubogich energetycz-
brutto, w 2015 roku 4121 zł brutto, podczas gdy w 2017
nie (w proporcji 105 do 95)26. Ponadto czterokrotnie
już 4530 zł brutto22. Czynnikiem wpływającym na
więcej jest gospodarstw domowych ubogich ener-
wzrost płac było też niskie bezrobocie i duże zapo-
getycznie zamieszkałych przez same kobiety (jedną
trzebowanie na pracowników, które było efektem
lub więcej) niż gospodarstw zamieszkałych przez
z jednej strony wzrostu gospodarczego, a z drugiej
samych mężczyzn (jednego lub więcej)27. Ubóstwo
strony licznej emigracji (m.in. z powodu niskiej jako-
energetyczne może też być pochodną procesów
ści miejsc pracy).
demograficznych (depopulacyjnych) i migracyjnych.
21
Przykładem tego mogą być gospodarstwa domowe
Rozwój społeczny a rozwój środowiskowy
zamieszkałe przez rodziców w starszym wieku (a często tylko przez wdowy) w nieremontowanych domach jednorodzinnych o dużej powierzchni, na wsi, których dzieci przeniosły się do większych miejscowości lub za granicę. Przychody z renty czy eme-
W obszarze powiązań rozwoju społecznego ze śro-
rytury w takich przypadkach są niewystarczające do
dowiskiem również odnaleźć można wiele wyzwań
wystarczającego ogrzania dużej powierzchni nisko
stojących przed Polską. Najlepszym przykładem jest
efektywnych energetycznie domów. Termomoderni-
ubóstwo energetyczne. To zjawisko polegające na
zacja również wydaje się nieracjonalna kosztowo (i
doświadczaniu trudności w zaspokojeniu podstawo-
niemożliwa do samodzielnego udźwignięcia przez
wych potrzeb energetycznych gospodarstw domo-
mieszkańców) i trzeba szukać innych rozwiązań (np.
wych za rozsądną cenę . Łączy ono kwestię ubóstwa
socjalnych lub związanych z przeprowadzką).
21
W 2019 roku płaca minimalna wynosić będzie 2220 zł brutto.
24
Ibidem.
25
Ibidem.
22
26 D. Owczarek, (Nie)równy ciężar ubóstwa energetycznego
23
GUS, Zatrudnienie i wynagrodzenia…, op. cit.
23 D. Owczarek, A. Miazga, Ubóstwo energetyczne w Polsce – definicja i charakterystyka społeczna grupy, Instytut na rzecz Ekorozwoju, Warszawa 2015.
wśród kobiet i mężczyzn w Polsce, ClientEarth, Warszawa 2016. 27
Ibidem.
