Nostalgie

DE REIS VAN HET KONIJN

Mijn vader vertelde dat het gebied in het Langeveld waar later de psychiatrische inrichting Sancta Maria stond, in de volksmond “De Wra” werd genoemd – het staat zelfs op een naambordje naast de voordeur van de voormalige directeurswoning aan ingang nummer 3 van het huidige landgoed Sancta Maria. De betekenis hiervan wist hij ook niet.

Als kind bevolkte ik in mijn fantasie de duinen van heel vroeger met mammoeten, oerossen en sabeltandtijgers. Het was een tegenvaller toen ik vernam dat onze duinen helemaal niet zo oud zijn. Met de verzanding van de monding van de Rijn bij Katwijk in de loop van de tiende eeuw, werden de nieuwe duinen gevormd. De oude duinen die veel lager waren, werden deels overstoven. Het was helemaal een tegenvaller toen ik las dat ons oer-Hollandse duinkonijn helemaal niet voorkwam in de duinen. Het konijn (Oriyctologus cuniculus) is geïmporteerd. Het diertje is in de dertiende eeuw vanuit Spanje in de Hollandse duinen uitgezet ten behoeve van de jacht; de adel had blijkbaar niet meer genoeg jachtwild. Zo’n uitzetplaats werd een konijnenwarande of warenne genoemd, kortweg ‘wra’. Maar het verhaal is hiermee nog niet afgelopen.

De Romeinen hadden rond het begin van de jaartelling een enorm rijk gesticht, met een groot deel van Zuid-Europa, de Britse eilanden, de kust van Noord-Afrika en

delen van Azië. Met recht konden de Romeinen toen de Middellandse Zee ‘mare nostrum’ noemen, onze zee. Van keizer Hadrianus (hij regeerde van 117 tot 138 na Christus) is bekend dat hij heel veel reisde en vele provincies heeft bezocht. Van die provincies zijn er ook munten geslagen, een propagandamiddel bij uitstek. Op de voorzijde van zo’n munt is het portret van de keizer afgebeeld en op de keerzijde een allegorisch figuur of personificatie van de vrede, welvaart of een overwinning van de keizer op een opstandig volk. Zo werd de provincie Afrika voorgesteld als een liggende vrouw, leunend op haar ellenboog met een schorpioen. De provincie Galliae als een knielende vrouw die door Hadrianus overeind wordt geholpen. De provincie Spanje, ‘Hispania’, als een knielende vrouw met een olijftak in haar linkerhand, ook zij wordt overeind geholpen door keizer Hadrianus. Tussen hen in zit een konijntje. Als titulatuur lezen we: ‘Restitutori Hispaniae’, wat zoveel betekent als: Hersteller van Spanje. En daar wordt natuurlijk Hadrianus mee bedoeld. We gaan nog even verder. Ons woord voor konijn is via het Franse conin en het Latijnse cuniculum ontleend aan een Iberische taal, die dan weer van de Puniërs zou komen die Carthago in Noord-Afrika hadden gesticht en die ook een deel van de kust van het Iberisch schiereiland hadden gekoloniseerd. Deze Puniërs kwamen van oorsprong uit Fenicië, het huidige Libanon en wel uit de havenstad Tyrus. Zij spraken een Semitische taal. Zou dan de oorsprong van de naam van ons konijn uit het Semitisch komen?