Push and pull, czyli dlaczego emigryjemy

Karolina Kruss Push anD Pull

czyli dlaczego emigrujemy

W2004 roku, kiedy Polska weszła do Unii Europejskiej, poza granicami kraju mieszkało około miliona Polaków. W 2019 roku było to już około 2,5 mln osób. W ciągu sześciu lat od wejścia do Unii ta liczba podwoiła się ze względu na nowe możliwości, ale kolejna dekada przyniosła pewną stabilizację. Zmienność z roku na rok wynikała głównie z tego, że Polacy emigrowali częściej, gdy krajowa gospodarka się pogorszała i wracali, gdy się poprawiała.

Emigracja spowodowana jest wieloma czynnikami wpisującymi się w tzw. model push and pull. Przedstawia on powody opuszczania kraju (push factors) oraz te, dla których ktoś decyduje się na pobyt w wybranym miejscu (pull factors). Czynniki „wypychające” (push), wśród których można wskazać uwarunkowania gospodarcze, presję demograficzną oraz wysokie bezrobocie w kraju pochodzenia, zwykle współistnieją z czynnikami „ciągnącymi” (pull), zachęcającymi do wyjazdu do wybranego kraju. Są to m.in. wyższe zarobki, możliwość zatrudnienia, czy łączenie rodzin. Powodem do emigracji mogą być także poglądy czy wyznawane wartości. Sytuacja polityczna nie odpowiada każdemu, wielu młodych Polaków ucieka, bo nie czuje się dobrze w swoim kraju. Brak tolerancji dla różnorodności wpływa na zdrowie psychiczne i poczucie bezpieczeństwa wielu ludzi. Dotyka nie tylko pojedynczych osób, ale i całych społeczności, które rozwiązanie znajdują w wyjeździe z Polski. Innych zachęcają lepsze standardy życia w bogatszych krajach, a część osób decyduje się na wyjazd, gdy ich znajomi czy bliscy mieszkają za granicą.

liczby

Plany emigracyjne Polaków sprawdzane są w cyklicznym badaniu „Monitor Rynku Pracy” przeprowadzanym przez firmę Randstad. Według tych badań już co trzeci Polak przed trzydziestką chce wyjechać za granicę w celach zarobkowych. Skłonność do wyjazdu z Polski maleje nie tylko z wiekiem, ale przede wszystkim wraz z rosnącym wykształceniem. Najbardziej zainteresowane wyjazdem na dłużej są osoby młode – od 18 do 29 lat. Emigrację zarobkową rozważa aż 36% osób, które ukończyły szkołę podstawową bądź zawodową. Dla porównania, wśród absolwentów uczelni wyższych odsetek ten wynosi zaledwie 17%.

za pracą W przekonaniu młodych Polaków gospodarka naszego kraju nie jest wystarczająco innowacyjna i nie tworzy się wystarczająco dużo odpowiednich miejsc pracy. Dlatego szukają oni pracy za granicą. Problemem jest też sposób zarządzania przedsiębiorstwami w Polsce. Nadal zwykle wyznacza się sztywne godziny pracy, a w korporacjach występują głównie pionowe struktury i autorytarny system zarządzania. Umowy na zlecenie, niska płaca i akceptowany mobbing (czyli znęcanie się w miejscu pracy) są powodami, dla których wiele osób decyduje się na pracę za granicą. Aktualnie jednak częściej

można liczyć na lepsze warunki pracy. Młodzi oczekują partnerskiego traktowania, a możliwość pogodzenia życia zawodowego z życiem prywatnym jest dla nich bardzo istotna.

edukacja

Najlepsze Polskie uczelnie w światowych rankingach zajmują dalekie miejsca. W 2019 roku czternaście polskich uczelni znalazło się w Times Higher Education World University Ranking. Najlepsze z nich Uniwersytet Jagielloński i Uniwersytet Warszawski zajęły w nim jednak miejsca w siódmej i ósmej setce. Studia za granicą są szansą nie tylko na otrzymanie dobrej edukacji, ale również na poznanie nowych ludzi z całego świata, naukę języków i pozyskanie nowych doświadczeń. Wyjeżdżając z kraju na studia uczniowie poszukują szkół otwartych na zmiany i unowocześnienia, na których poziom nauczania jest znacznie wyższy. Na zagranicznych uczelniach studiuje około 50 tysięcy Polaków. Według przeprowadzonych badań na zlecenie Boston Consulting Group, 77% młodych Polaków wyjeżdżających na studia za granicę deklaruje chęć powrotu do kraju po uzyskaniu dyplomu. Rzeczywistość wygląda jednak inaczej, kiedy po zakończeniu edukacji zakładają oni rodziny i znajdują pracę na dobrych stanowiskach. Wtedy większość z nich decyduje się na pozostanie w kraju, w którym się znajdują.

Młodym Polakom pobyt za granicą umożliwiają programy takie jak Erasmus+, organizujący wymiany dla studentów i doktorantów z krajów w nim uczestniczących. Dzięki zagranicznym studiom można poprawić swoje umiejętności komunikacyjne, językowe i międzykulturowe, a także zdobyć bardzo cenione przez pracodawców tzw. soft skills (komunikatywność, asertywność, kreatywność, odporność na stres, kompetencje przywódcze, umiejętność zarówno współpracy z innymi ludźmi, jak i pracy samodzielnej oraz zarządzanie czasem).

Dokąd emigrujemy?

Najwięcej polskich emigrantów przebywa w Wielkiej Brytanii. Jednak obecnie ze względu na Brexit coraz mniej osób decyduje się na wyjazd w tym kierunku. Polacy wyjeżdżają do Anglii często do swoich bliskich, którzy osiedlili się tam już wcześniej. Oczywiście praca tam też jest wciąż jednym z czynników, szczególnie ze względu na język angielski, który większość wyjeżdżających osób zna co najmniej na poziomie komunikatywnym, więc bariera językowa nie jest problemem. Kolejnym popularnym kierunkiem są nasi zachodni sąsiedzi. W Niemczech bezrobocie jest niewielkie, a rynek ciągle idzie do przodu. Minimalna pensja wynosi tam 1557 euro (około 6965 złotych). Dlatego obecnie jest to państwo, do którego emigruje najwięcej Polaków i to właśnie w celach zarobkowych. Włochy, Francja i Belgia to kolejne najczęściej wybierane kierunki emigracyjne, jednak wyjeżdża tam znacznie mniej osób, ze względu na odległość, język, czy mniejszą ilość ofert pracy. W Belgii, aby znaleźć pracę wystarczy znać podstawy angielskiego lub francuskiego. Inaczej jest w przypadku Włoch czy Francji, gdzie języki narodowe są wymagane.

konsekwencje

Jednym z najbardziej negatywnych skutków emigracji Polaków jest wzrastający deficyt specjalistów. Widoczne jest to w różnych sytuacjach – brak lekarzy, pielęgniarek w szpitalach powoduje, że dostęp do opieki medycznej jest ograniczony. Jednocześnie opuszczenie kraju przez pracowników o odpowiednich uprawnieniach sprawia, że przedsiębiorstwa nie mogą znaleźć dobrze wykwalifikowanych pracowników. Cierpi więc gospodarka krajowa. Kolejnym problemem jest możliwe załamanie systemu emerytalnego, spowodowane dużym odpływem młodych ludzi. Proporcja między osobami pracującymi, młodymi, a tymi które odbierają emeryturę niekorzystnie się zmienia. Przez emigrację spada liczba urodzeń w Polsce, ponieważ wyjeżdżają przede wszystkim osoby młode, jednak dzietność Polek za granicą jest dwukrotnie wyższa niż w kraju. Świadczy to o tym, że cały czas Polacy, młodzi ludzie którzy zakładają rodziny, nie czują się pewnie w kraju. Migracje mają też pozytywne skutki, do nich zalicza się m.in. zmniejszenie bezrobocia i podniesienie standardu życia. Mimo że Polacy zdobywają środki finansowe za granicą, to jednak zarobione kwoty najczęściej inwestują w kraju.

Zjawisko emigracji wpływa na życie osób w kraju i poza nim. Wyjeżdżając należy pamiętać o odpowiedzialności, jaką niesie za sobą życie w nieznanym miejscu i obcej kulturze. Dobrze jest znaleźć Polaków, którzy znają lokalne zwyczaje oraz pomogą w zaklimatyzowaniu się, ale i poznawać nowych ludzi. Nowe doświadczenia są zawsze cenne, a praca lub nauka za granicą poszerza horyzonty i zapewnia wiele wrażeń, na które powinniśmy być otwarci.