6 minute read
Gıdalarda kullanılabilen ve ticari kullanım
Günümüzde gıda, su, yüzey ve ekipman hijyeni, hava ıslah ve hijyeni yanında diş hekimliği ve beşeri hekimlikte de tedavi amaçlı olarak kullanılan ozon, ozon üreteçleri ve akıllı ozon kontrol sistemleri hakkında PCS Elektronik Genel Müdürü Sayın Mehmet EFE ile arkadaşımız Mehmet Baki ASUTAY'ın gerçekleştirdiği söyleşiyi sizlerle paylaşıyoruz.
Advertisement
Ozon üç oksijen atomundan oluşan oda sıcaklığında renksiz, karakteristik kokusu olan bir gazdır (O3). İsmi Yunanca “ koklamak ” anlamına gelir. Atmosferi oluşturan gazlara göre oldukça düşük oranda bulunan ozon, iklim ve canlıların korunmasında önemli rol oynamaktadır.
Normal koşullar altında ozon oldukça kararsız bir gazdır; suda kısmen çözünür ve belirgin bir kokuya sahiptir. Gıdalarda kullanılabilen ve ticari kullanım hakkı olan tek doğal dezenfektandır. Ozonun oksidasyon reaksiyonu başladıktan sonra, ortamın sıcaklık ve nemine bağlı olarak ozon molekülleri iki atomlu O2 gazına dönüşmektedir. Dolayısıyla, dezenfeksiyon işlemi için ozon kullanımında artık ürün veya reaktif ürün oluşması söz konusu değildir.
Ozon; yüksek tepkime özelliği dolayısıyla hem organik hem de inorganik yapılarla tepkimeye girerek organik ve inorganik yapıları okside eder. Bu tepkimeler neticesinde havada bulunan mikroorganizmaları nötr hale getirerek temizleme sağlanır. Tepkimenin başlamasından sonra ortamda bulunan havanın sıcaklığına bağlı olarak, ozon gazı molekülleri oksijen molekülüne dönmeye başlar. Bundan dolayı ozon diğer dezenfektan maddelerine göre atık madde bırakmaz ayrıca reaktif ürün oluşturmaz.
Ozon ’un temel kullanım alanları:
Ortam ve su dezenfeksiyonu, Ortamdaki kokuların giderilmesi, Gıda maddeleri dezenfeksiyonu, Atık suların arındırılması olarak özetlenebilir.
Ozon; bakteri, virüs, küf, spor, mantar gibi organik zararlıları, sigara dumanı, egzoz gazı gibi havadaki kötü kokuları ve yağları, ayrıca sudaki kirletici ve zararlıları okside ederek yok eder.
Ozon, uygun dozda kullanılması durumunda su ve havayı mikro organizmalardan arındırırken zararlı yan ürünler üretmez, herhangi bir kalıntı da bırakmaz. Ozon, gaz fazında olduğu gibi suda çözünmüş durumda da dezenfeksiyon amacı ile kullanılabilir. Bu şekildeki kullanım uygulamalarına örnek olarak; içme suyu dezenfeksiyonu, atık suların arındırılması, gıda malzemesiyle temasta bulunan yüzeylerin dezenfekte edilmesi, ekipman hijyeni, taze meyve ve sebzelerdeki bakterilerin yok edilmesi ve insektisit ve pestisitlerden temizlenmesi söylenebilir.
Ozon suyun pH dengesini etkilemediği için pH ayarlama işlemlerini minimize eder.
Ozonun gaz fazında kullanılması hem ürün yüzeyindeki hem de havadaki bakteri ve küflerin etkisiz hale getirilmesi açısından önem taşır.
Ozon gazı klor gazından daha etkin olduğu gibi kullanımdan sonra malzemenin üzerinde zararlı bir atık bırakmadığı ve korozyon oluşturmadığı için de avantajlıdır. Ozon; çiğ balık, tavuk ve etlerin dezenfektan edilmesinde, yumurtaların kabukları üzerindeki bakterilerin arındırılmasında da kullanılabilir.
Kullanım uygulamalarını detaylandırdığımızda;
Suların arıtımında: Tat, koku, renk, bulanıklık, bakteri, siyanid, nitrit ve amonyak yok edilmesinde, metallerin uzaklaştırılmasında, tarımsal ilaç kalıntılarının giderilmesinde, balık üretim çiftliklerinde, akvaryumlarda,
Ortam Dezenfeksiyonu ve Kontaminasyon Giderilmesinde:
Et, balık, tavuk işleme tesislerinde soğuk hava depolarında, veterinerlik ve hayvancılıkta enfeksiyon yok edilmesi, alfatoksin temizlenmesi, havaalanı, hastane gibi klima sistemleri olan tesislerde, yüzme havuzlarında, arabalarda sigara veya yangından hasar görmüş yapıların sterilizasyonu ve kokuları yok etmede, bakteri ve virüslerin dezenfeksiyonunda,
Sağlık Alanında: Kanda yer alan virüslerin yok edilmesinde, cilt hastalıklarında, virüslerin neden olduğu vakalarda, zayıflamada, Koku Giderilmesinde: Suda ve havada meydana gelen kötü kokuların sebebi olan organik veya yapay bileşenler, ozon gazıyla oksitlenerek, istenmeyen kokuları yok edilmektedir. Koku yok etme aşamasında ozon, çok yaygın kullanım alanına sahip ve kusursuz çözümler sunabilmektedir.
Bu amaçla otellerde, evlerde, ilaç ve kauçuk fabrikalarında, yemek fabrikalarında, tavuk çiftliklerinde, benzin istasyonlarında, ozon gazı koku giderme amacı ile kullanılmaktadır.
Endüstriyel Atık Suların Kontrolünde: Endüstride görülen önemli problemlerden birisi olan fabrika yan ürün ve atık su kimyasal kirleticilerin çevre ve insan sağlığı için zararlı seviyelere gelmesidir. Ozon gazı, tehlikeli kimyasal içeren yan ürün ve atık sularda kapsamlı arıtma yaparken, doğa ve insan açısından koruyucu etki sağlamaktadır.
Ozon gazıyla yapılan projeler ışığında, ozon gazının güçlü oksidan özelliği sayesinde havada ve suda; mikrop öldürücü, koku giderici özelliğinden faydalanılır. Havayı kirleten çoğu organik yapının imha edicisi olarak kullanılabileceği kanıtlanmıştır
Ozon çok çabuk reaksiyona girdiği için hızla tükenir ve oksijene dönüşür, ömrü sınırlıdır bu yüzden depolanamaz. Ozon depolanması ve taşınması mümkün olmadığı için kullanılacağı zaman ve yerde üretilir. Her kullanım alanına ve uygulama şekline göre özel sistem tasarımı gerektirmektdir.
Eğer sıvı fazında kullanılacaksa ozonun suda çözünürlük oranına, sistem sıcaklık değerine, pH değerine ve giderilmesi gereken organik ürün miktarı göz önüne alınmalıdır.
Ozonun kendine özgü kokusu havadaki yoğunluğu 0,01- 0,05 ppm üzerinde olduğunda kişi tarafından algılanır. ABD Çalışma Bakanlığı’na bağlı İş Sağlığı ve Güvenliği Kurumu tarafından, hafif bir işte çalışan kişilerin maruz kalabileceği 8 saatlik ortalama ozon miktarı 0,1 ppm, 15 dakikalık ortalama ozon miktarı ise 0,3 ppm olarak belirlenmiştir.
Ozon, özellikle ofis, fabrika, AVM vs gibi insanların bulunduğu ortamlarda hava dezenfeksiyonu ve koku giderme amacı ile kullanılırken mutlaka havadaki ozon konsantrasyonunun standartların izin verdiği değeri aşmadığından emin olunmalıdır.
Bunun için ozon üreteçlerine entegre edilmiş ve algılayıcıları özel olarak kalibre edilmiş ‘Ozon Algılama Modülleri’ kullanılmalıdır. Bu algılayıcılar yardımı ile ortamdaki ozon seviyesinin izin verilen değerlerin üzerine çıkmaması sağlanır.
Piyasada ozon üretimi yapan birçok cihaz vardır; ancak PCS Elektronik olarak bizim Ozon üreten cihazlarımızın farklılığı, kendi tasarladığımız ve sensörleri tarafımızdan bire bir kalibre edilen ‘Ozon Algılama Modülleri’ ile kontrol edilebilmesidir.
PCS Elektronik olarak sizin ozon sistemleriniz ile ozon ve uygulamalarınız nelerdir?
PCS Elektronik olarak bizler ozon gazının, özellikle son yıllarda pek çok alanda yaygın bir şekilde kullanılması, hammaddesinin oksijen olması, kalıntı bırakmayan gaz formunda oluşu oksidasyon gücü oldukça yüksek bilinen en kuvvetli dezenfektan olması özelliklerini öncelikle en etkili ve kontrollü kullanımını sağlamak için Ar-Ge çalışmaları başlattık.
Ozon gazının kullanım alanlarına göre çevre, gıda, su, vb. konularda hijyen hava ıslahı, koku giderme gibi alanlarda değişik uygulamalar yaptık. Bu uygulamalar sırasında ozon üreteçleri ile entegre kullanılabilen, ortam ve uygulama alanlarında ozon miktarının ölçümleri için Amerika çevre standartları çerçevesinde “anlık” ve “uzun süreli “ ozon miktarlarının tespiti ile ozon oluşumu, yıkımlanması ve ozon kalitesi üzerinde etkili olan “ısı” ve “nem” parametrelerinin kontrolü, gerektiğinde havalandırma fanını devreye alabilen akıllı kontrol sistemlerini (Ozon Algılama Modülleri) geliştirdik ve ozon uygulama alanlarında kullanmaya başladık.
Ar-Ge çalışmaları kapsamında üniversitelerin ilgili bölümleriyle koordine edilerek tez projelerine destek verilerek ozon sistemlerinin etkinliği üzerine çalışmalar yapılıp, ozon sistemleri geliştirilmesi amaçladık.
Ozon sistemleri ile uygulama yapılan birimlerde TÜRKAK tarafından kabul edilen akredite bağımsız laboratuvarlar tarafından uygulama öncesi ve sonrası numuneler aldırılıp sonuçlar raporlanıp yapılan işlemler doğrulanarak çalışmalar sürdürülmüştür.
Yaptığımız çalışmalar sonunda elde ettiğimiz bilgi birikimi ve deneyimlerimizin ışığında;
- Tuvaletlerde bakteriyel kirlilik temizleme, koku ve hijyen için,
- Açık ofis çalışma alanlarında ortam havası temizleme ve ıslahı için,
- Fabrika bacası kokusu giderme için,
- Üretim alanları yüzey ve duvarların hijyeni sağlamak için,
- Gıda üretim ve paketlemelerinde hijyen sağlama ve raf ömrü için,
- Mezbahalarda kesim alanları,ekipmanları hijyeni ve et yüzeyinde kirliliklerinin giderilmesi amaçlı,
- Soğuk odalar, frigorifik nakliye araçları, et işleme tesislerinde ortam havası ve yüzey hijyeni sağlamak için,
- Üretim alanlarında havayı kirletip personelin iş gücünü etkileyen istenmeyen koku ve rahatsızlık vericilerin giderilmesi için,
- Yüzme havuzlarında su kalitesi artırmak ve su hijyeni sağlamak için,
- Oto kuaförlerinde araç içi istenmeyen kokuların giderilmesi ve mikrobiyal kaliteyi artırmak, hijyen sağlamak için,
- Sigara içilen ortamlarda istenmeyen kokuyu gidermek için,
- Otel odaları yatak, mefruşat, ekipman ve banyolarında koku gidermek ve hijyen sağlamak için,
- Su sebillerinde hijyen sağlamak için,
- Yangın sonrası duvarlar ve tekstil üzerine sinen is kokusunun giderilmesi için...
Çeşitli işkollarındaki firma ve üretim tesislerinde, PCS Elektronik olarak ihtiyaçları kapsamında projelendirerek üretip hizmete sunduğumuz, ozon üreteçleri ve akıllı kontrol sistemleri aktif olarak çalışmaktadır.
