dosya
süt ve süt ürünleri
SETBİR Başkanı Tarık TEZER
"Çiğ sütün arzına dair tebliğ" ülkemiz gerçekleri göz önüne alınarak iptal edilmelidir"
Süt ve süt ürünleri dosyamızda SETBİR Başkanı Sayın Tarık Tezer'in görüşlerine başvurduk
Sektör açısından 2019 yılı genel değerlendirmesini yapar mısınız?
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanan verilere göre, Türkiye’de 2019 yılında sığır sayısı 17 688 139 (bir önceki yıla göre %3,8 daha fazla), koyun sayısı 37 276 050 (bir önceki yıla göre %5,9 daha fazla), keçi sayısı 11 205 429 (bir önceki yıla göre %2,6 daha fazla) ve manda sayısı 184 192 (bir önceki yıla göre %3,2 daha fazla) olmuştur. Ülkemizde 2019 yılında üretilen toplam süt miktarı 22.960.379 ton olmuştur. Bu sütün 20,8 milyon tonunu yani %90,5’ini inek sütü, 1,5 milyon tonunu (%6,6’sını) koyun sütü, 577 bin tonunu (%2,5’ini) keçi sütü ve 79 bin tonunu (%0,3’ünü) manda sütü oluşturmaktadır. 2019 yılında üretilen toplam süt miktarı, 2018 yılına göre %3,8 artmıştır. Ülkemizde sanayi tarafından toplanan inek sütü, 2019 yılında 9.560.354 ton olup, 2018 yılında toplanan inek sütü miktarından %4,7 daha düşük gerçekleşmiştir. 2019 yılında üretilen içme sütü 1.540.122 ton olup, 2018 yılından %7,3 daha azdır. 2019 yılında üretilen yoğurt 1.181.206 ton olup, 2018 yılına göre %1,5 daha az gerçekleşmiştir. Ayran üretimi 720.120 ton olup, 2018 yılından %1,4 daha az gerçeklemiştir. İnek peyniri 679.059 ton olup, 2018 yılından %6 daha azdır. Tereyağı üretimi 73.840 ton olup, 2018 yılı üretiminden %12,1 daha fazladır. Yağsız süttozu üretimi 67.136 ton olup, 2018 yılı üretiminden %6,2 daha fazladır. Tam yağlı süttozu üretimi 39.588 ton olup, 2018 yılı üretiminden %14,4 daha azdır.
Çiğ süt üretici fiyatları ile son ürün perakende satış fiyatlarına baktığımızda karşılaştığımız tablo şöyle: Ulusal Süt Konseyi (USK), 1 Ocak - 30 Nisan 2019 tarihlerini kapsayan dönem için en az %3,6 yağ ve %3,2 protein değerine sahip bir litre soğutulmuş çiğ sütün satış fiyatını 1,70 TL olarak tavsiye etmişti. Bu tavsiye fiyatı daha sonra, 1 Mayıs - 14 Kasım 2019 tarihlerini kapsayan dönem için 2 TL, 15 Kasım 2019 24
- 31 Aralık 2020 tarihlerini kapsayan dönem için ise 2,30 TL’ye yükseltildi. Sonuç olarak 2019 yılında çiğ süt fiyatları, 2018 yılına göre %35,3 oranında arttı. Buna karşılık süt sanayicilerinin ürettiği süt ürünlerinin fiyatlarındaki artış oranı ise %24’te kaldı. Sektörün dış ticaretine baktığımızda ise 2019 yılında toplam süt ve süt ürünleri ihracatımız 208.151 ton karşılığı 356.850.975 USD olmuştur. 2019 yılında yapılan ihracatımız, 2018 yılına göre miktarsal olarak %8,3, cari olarak ise %9,7 artmıştır. İhracattaki bu artış, süttozu ve peyniraltı suyu tozu ihracatındaki artıştan kaynaklanıyor. 2019 yılında yapılan süt ve süt ürünleri ithalatımız ise, 19.479 ton karşılığı 80.339.409 USD olmuştur. İthalatımız 2018 yılına göre miktarsal olarak %5, cari olarak %11,5 azalmıştır.
Çiğ sütün marketlerde satışı ve vatandaşın evde yoğurt yapımına yönelmesi hakkında görüşleriniz nelerdir? Sektörü nasıl etkilemektedir? 27 Nisan 2017 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan “Çiğ Sütün Arzına Dair Tebliğ” ile ari çiftliklerden alınan çiğ sütün yerel perakendeciler tarafından satışına maalesef, izin verildi. Anılan tebliğ yayınlanmadan önce görüşlerimizi ve endişelerimizi hem Bakanlığımız ile paylaştık hem de yazılı medyada dile getirdik. Ülkemizde çiğ süt üretiminin tamamı hayvan hastalıkları, toplam canlı sayısı ve somatik hücre sayısı bakımından AB normlarına ulaşıncaya kadar çiğ sütün satışının yasal hale gelmemesi gerektiğini de vurguladık. Kaldı ki bu şartlarda dahi süt mutlaka pastörize edilmelidir. Ülkemizde 2019 yılı itibariyle 22.960.379 ton çiğ süt üretilmiştir. TÜİK tarafından yayınlanan “sanayi tarafından toplanan inek sütü” miktarı, yani kayıtlı inek sütü miktarı ise 2019 yılında yaklaşık 9,6 milyon ton olmuştur. Bu miktar, maalesef hala üretilen sütün ancak %42’sinin hijyenik koşullarda ve kayıt altında yasal işletmelerde işlendiğini göstermektedir. Dolayısı ile sütte kayıtdışı oranı yüzde 58’dir. Sektörün bugün için en temel gündem maddesi, bir yandan korku tacirliği ile tüketicinin aklını karıştırarak halk sağlığı riskleri yaratan, bir yandan da üretimi kayıt dışına yönlendirerek, haksız
Şubat -Mart 2020
