Im Leabharlann Dom

An Tearmann Alex Hijmans Cois Life, 2016 Praghas €12 Léirmheas le: Tomás Ó Ceallaigh

Is tuairim sheanchaite ag scolairí na Gaeilge í nach ann don éagsúlacht théamúil i litríocht na Gaeilge trí chéile – tá na téamaí agus na mórcheisteanna a ndéantar plé orthu cúng go maith. Tá an náisiúnachas agus ceisteanna faoi chúrsaí reiligiúin go mór chun tosaigh sa bhfi chiú haois agus má théann muid níos faide siar tá tús áite tugtha d’olagón fada faoi threascairt an tsean-oird Ghaelaigh agus tá caoineadh fada ann leis, maidir leis an droch-staid atá buailte ar lucht léinn. Mar sin is féidir a rá cinnte gur guth úrnua é guth Alex Hijmans, scríbhneoir a d’fh oghlaim an Ghaeilge go paiteanta agus fear ar ndóigh arb as an Ísiltír é ó dhúchas. San úrscéal spleodrach An Tearmann tarlaíonn an t-aicsean sa mBrasaíl – tá muid chomh fada is a d’fh éadfadh muid a bheith ó chladaigh Chonamara nó fi ú áit ar bith in Éirinn – is sa dufair na mílte míle i gcéin atá muid agus nach cur chuige breá, friseáilte é sin le haghaidh úrsceál Gaeilge? Is gníomhaí óg cearta daonna é an príomhcharachtar agus tá sé sa mBrasaíl le haghaidh taighde a dhéanamh ar an gcoimhlint idir treibh bhundhúchasach agus úinéirí talún. Is eiseamláir é de na mílte duine óg idéalach in Éirinn, daoine a bhfuil fonn orthu a gcuid fuinnimh a chaitheamh chun maitheas éigin a chur i gcrích sa domhan. Ropann an scéal ar aghaidh go mear agus ní haon áibhéil é a rá go slogtar an léitheoir isteach sa reacaireacht go hiomlán go dtí deireadh an scéil, nuair a bhriseann alltacht agus sceon amach. Ní sceithfi dh an scríbhneoir seo tada!

Clamavi Pádraig Ó Snodaigh Coiscéim 115 lch Praghas €7.50 Léirmheas le: Seán de Fréine

Gontacht. Giorracht. Géire. Géarchúiseachas. Ciniciúlacht. Sithiúlacht. Gaois (arís). Nua-aoiseachas. ‘Bhuel’, mar a deireann an fi le féin linn, ‘seo mé agus tá sé OK/ má chruann fuacht na gaoithe an talamh fúm’ (lch. 49). Agus maidir leis an léirmheastóir seo, tá seisean OK chomh maith tar éis an leabhar bríomhar fórsúil seo a léamh le fonn. Tá de bhua ag Pádraig mórán a chur in iúl le fíorbheagán focal. Mar shampla, seo dán iomlán: ‘Tháinís i mbrionglóid chugham/ Ach níor bhrionglóid an folús/ A d’fh ágais id dhiaidh’ (lch 76).

Baineann na dánta seo (beagnach céad díobh) linne, agus lenár saol fi chehaonú aoiseach go sainiúil. Smaointe gairide fánacha, shílfeá, b’fh eidir, ach ansin ritheann smaoineamh eile leat: cén fáth nár smaoinigh mise air sin cheana? Clamavi: ‘tá mé tar éis a fh ógairt/ glaoch amach’, is ciall don teideal, daoibhse ar ceileadh bhur n-oidhreacht Laidine Eorpach oraibh. Ni baol go bhfuil sí sin ceilte ar Ó Snodaigh. Éireannach é. Eorpach é. Go smior. Cuid den fh reagra é ar Bhreandán Ó Beacháin agus é ag tnúth (gan mórán dóchais) le fi le a thiocfadh ag séideadh gríosaí (ina dhán ‘Guí an Rannaire’).

Anois, a leitheoirí dílse, leis an airgead atá sábháilte agaibh ar tháillí uisce, téigí agus ceannaígí cuid de na leabhair seo. Nó iad go léir. Glacaigí páirt san obair iontach

Hata Zú Mhamó Áine Ní Ghlinn Cois Life, 2013 Praghas €7 Léirmheas le: Aoibhinn Mc Phillips, Dalta i gColáiste Iognáid, Gaillimh

Le déanaí, léigh mé leabhar nua, Hata Zú Mhamó le Áine Ní Ghlinn. Leanann an scéal seo cailín óg, Siobhán, agus a mamó nuair a éalaíonn said as an teach altranais in éineacht le beirt eile, Jeaic agus Beirtí. Bhí Mamó ag iarraidh dul go dtí an zú ó bhí Siobhán ina páiste óg, roimh gur fh ág sí an bhunscoil mar ní fh aca sí na moncaithe nó na cangrú riamh ina saol, nó fi ú na hainmhithe eile. Faraor, nuair a thosaigh Siobhán ag freastal ar an meánscoil, bhí Mamó róthinn chun dul aon áit seachas an teach altranais. Nuair a bhí siad ag fanacht ar thacsaí a d’eagraigh Mamó le cabhair ó Jeaic agus Beirtí, thuig Siobhan nach raibh aon airgead ag an ngrúpa, seachas an t-airgead a bhí aici chun dul ag siopadóireacht. Déanann sí an cinneadh an t-airgead a úsáid agus an lá a chaitheamh sa zú. Le cabhair ó thiománaí tacsaí cairdiúil, Tomás, éalaíonn an grúpa i dtreo Pháirc an Fhionnuisce agus an zú. Agus iad lasmuigh den zú, cloiseann Siobhán teachtaireacht ar an raidio ó na

Gardaí ag lorg triúir a chuaigh ar strae as teach altranais sa cheantar! Mar thoradh air seo, tá orthu scéal a chumadh agus téann Tomás go dtí an zú leo, ag ligean air gurb iad Mamó agus Beirtí a thuismitheoirí, gurb í Siobhán a iníon agus Jeaic a uncail! Caithfith go raibh Tomás ina aisteoir den scoth mar d’oibrigh an plean, níor chuir aon duine aon cheisteanna orthu! Seachas nuair a bhris Jeaic isteach i gclós na n-eilifintí – ach sin scéal a chaithfear léamh sa leabhar é féin!

I mo thuairim, is leabhair anghreannmhar é seo. Thaitin píosaí áirithe de liom – mar shampla, bhain mé taitneamh as an chaoi go bhfuil muid in ann an caidreamh agus an grá idir Siobhán agus a Mamó a fheiceáil go soiléir sa leabhar seo. Ach sin ráite, ceapaim go mbainfidh daoine níos óige níos mó taitnimh as an scéal gearr Gaeilge seo.

Hóng Anna Heusaff Cló Iar-Chonnacht, 2012 Praghas €8 Léirmheas le: Caoileann Nic Dhonncha, Dalta i gColáiste Iognáid, Gaillimh

Leigh mé an gearrscéal ‘Hóng’ le déanaí. Anna Heusaff an t-ainm atá ar an údar. Scéal é seo faoi dhéagóir darb ainm Evan a chaitheann an iomarca ama ag imirt cluiche ríomhaire áirithe. Lá amháin, casann Evan le carachtar spéisiúil atá ag brath ar chabhair uaidh. Cónaíonn Evan agus a chlann i mBaile an Chuain, ceantar suaimhneach cois farraige. Ní tharlaíonn aon rud mór le rá i mBaile an Chuain ar nós coiriúlachta, agus ceapann Evan go bhfuil an baile leadránach dá bharr. B’fhearr le hEvan agus a chara Rio an saol fíorúil ar líne a bhaineann leis an gcluiche ríomhaire ‘Hóng’. Tá an cluiche lonnaithe i gcathair bhréige darbh ainm Hóngchéng agus imríonn na mílte daoine timpeall an domhain an cluiche gach uile lá.

Tá Evan ag imirt ‘Hóng’ tar éis na scoile nuair a shiúlann carachtar aisteach ina threo. Tugann an duine seo an leasainm Yin uirthi féin agus tá sí ag lorg duine Éireannach chun fadhb a réiteach di. Is Síneach í Yin atá ag úsáid Google Translate chun teangmháil a dhéanamh le hEvan. Tá a dheartháir, Yang, ag obair in Éirinn chun airgead a bhailiú dá chlann atá ag stracadh. Tá teachtaireacht ag Yin do Yang. Tá obair chontúirteach mhídhleathach á déanamh ag Yang i nganfhios dó. Tá an fhreagracht ar Evan teangmháil a dhéanamh le Yang chun an fógra a thabhairt dó. Le cabhair óna chara Rio agus a dheirfiúr Síofra, oibríonn Evan chun an mistéir faoi Yin agus Yang a réiteach. Is scéal iontach, corraitheach é ‘Hóng’.

Thaitin sé go mór liom, bhí mé ar bís á léamh. Tá plota cliste ag an leabhar atá leagtha amach go cúramach. Sár-leabhar is ea é, atá féiliúnach do dhéagóirí idir 11 agus 15. Mholfainn an scéal gearr seo do mo chlann agus mo chairde.

Thabharfainn scór 8/10 don scéal seo.

€10

An Buntáiste Breise