Teaghlach gan Dídean

24 MOL na hÓIGE

Sraith nua alt faoi choimirce an Sacred Heart Messenger, ar ábhair a bhaineann le Cruinniú Domhanda na dTeaghlach, atá á thionól in Éirinn in 2018.

Teaghlach gan Dídean

Is tuismitheoir aonair í Jane agus tá beirt leanaí aici, Peadar agus Jim, atá seacht mbliana agus cúig bliana d’aois. Ó d’fhág sí an scoil tá a saol go léir caite aici ag obair. Ach ó rugadh na páistí bhí uirthi obair pháirtaimseartha a dhéanamh. I ndiaidh na scoile théadh na leanaí go dtí Mamó, a bhí ina cónaí gar dóibh, go dtí gur chuir Jane a cuid oibre i gcrích. Bhí an teaghlach ina gcónaí in árasán dhá sheomra codlata agus d’íoc siad €800 cíosa sa mhí. Choinnigh Jane an-slacht ar an árasán agus níor theip riamh uirthi an cíos a íoc.

Lá amháin tar éis teacht abhaile ón obair di fuair sí litir faoin doras ón tiarna talún. Dúirt sé go raibh an cíos á ardú go €1,200 in aghaidh na míosa de bhrí gurbh shin ráta an mhargaidh. Ní raibh Jane in ann é sin a íoc agus caitheadh amach í.

Chuaigh Jane chuig na seirbhísí do dhaoine gan dídean, mar aon lena raibh aici, a beirt leanaí agus a bpeata madra. Dúirt siad léi nach raibh aon chóiríocht acu di, ach dá mbeadh sí in ann seomra a fháil in óstán go n-íocfaidís an bille. Chaith sí trí huaire an chloig ar an bhfón go dtí sa deireadh gur aimsigh sí óstán a bhí sásta ligean di fanacht ar feadh roinnt seachtainí. Ghoill sé go mór ar na leanaí go gcaithfidís a bpeata madra a fhágáil isteach i bpóna do mhadraí. Leaba shingil agus leapacha bhuinc do na leanaí a bhí sa seomra. Ach ní raibh áiseanna cócaireachta ar bith ann; ba ghá na béilí uile a cheannach sna siopaí mearbhia áitiúla agus iad a ithe ar an leaba.

Bhí an t-óstán achar fada ó scoil na leanaí agus b’éigean do Jane éirí go luath le dhá bhus a aimsiú chun na leanaí a thabhairt ar scoil; agus ansin dhá bhus eile a aimsiú le dul ag obair. Sa tráthnóna bhí uirthi dhá bhus a aimsiú chun na leanaí a bhailiú agus dhá bhus eile ar ais go dtí an t-óstán. Níor cheap sí riamh ina saol go mbeadh sí gan dídean. Tháinig dúlagar uirthi. An sracadh a bhain leis na leanaí a thabhairt ar scoil agus ar ais, d’fhág sé faoi bhrú í. Ní raibh a fhios aici cathain a thiocfadh deireadh leis an uafás. Chaoin sí gach oíche tar éis codladh a theacht ar na leanaí.

Thug na leanaí faoi deara go raibh a máthair faoi bhrú agus chuir sé sin isteach orthu. Bhí an iomarca náire orthu a inseacht dá múinteoirí ná dá gcairde go raibh siad gan dídean. Ba dhian orthu díriú ar an obair sa scoil leis an imní a bhí orthu faoina máthair. Ba ghráin leo an scoil a fhágáil le dul ‘abhaile’. Níor cheadaigh an t-óstán dóibh cairde a thabhairt isteach ann agus b’fhada uathu ar aon nós an áit a raibh cónaí ar a gcairde scoile. Ní raibh aon áit spraoi acu agus chaith siad formhór na dtráthnónta ag breathnú ar an teilifís.

Tar éis roinnt seachtainí dúirt an t-óstán le Jane go raibh a seomra réamháirithe do cheolchoirm mhór an deireadh seachtaine sin. Bheadh orthu

‘Ní raibh áiseanna cócaireachta ar bith ann – ba ghá na béilí uile a cheannach sna siopaí mearbhia áitiúla agus iad a ithe ar an leaba.’

an t-óstán a fhágáil. Ghlaoigh sí ar na seirbhísí do dhaoine gan dídean agus dúirt siadsan léi go gcaithfeadh sí féin seomra óstáin eile a lorg. Ghlaoigh sí ar a hionad oibre agus dúirt leo nach mbeadh sí in ann dul ag obair mar go raibh sí tinn. Chaith sí an lá go léir ag iarraidh áit éigin a aimsiú di féin agus dá leanaí i gcomhair na hoíche sin. Nuair a bhailigh sí na leanaí ón scoil ní raibh aon áit dóibh ach suíochán i bpáirc. Faoi dheireadh ar 8pm d’aimsigh siad seomra – ach ní raibh fáil air ach ar feadh aon oíche amháin. Bhí ar Jane glaoch isteach arís an lá dár gcionn le rá go raibh sí tinn agus tosú ag lorg seomra in athuair.

Chuaigh Jane chuig an dochtúir. D’inis sí don dochtúir go raibh náire uirthi a admháil go raibh sí gan dídean. Mheas sí gur loic sí ar a leanaí agus nár thuismitheoir maith í. Ba ghéar í a himní anois. D’ordaigh an dochtúir frithdhúlagáin di. Ní raibh ar a cumas leanúint den obair.

Níor thuig na leanaí cad a bhí ag tarlú. Ní fhaca siad ach go raibh a máthair ag éirí níos cúlánta agus níos cantalaí. Ní raibh meangadh gáire le feiceáil níos mó orthu. Bhídís ag fiafraí dá máthair cathain a bheadh siad in ann dul abhaile agus bheith ag súgradh lena gcairde arís. Deireadh a máthair go dtarlódh sé sin go luath.

D’imigh sé mhí thart, ansin dhá mhí dhéag, agus iad fós gan dídean. Bhí imní ar an scoil faoi na leanaí; bhí siad ag éirí níos cúlánta agus níos cúlánta, iad níos suaite sna mothúcháin agus i gcontúirt shíceolaíoch. Shocraigh an príomhoide go bhfeicfeadh na leanaí síciatraí agus ordaíodh cóir leighis dóibh.

Tá 2,000 tuismitheoir ar nós Jane ann agus 3,000 leanbh amhail Pheadair agus Jim.

Foclóirín: Mol na hÓige = youth hub; mearbhia = fast food; póna = clós d’ainmhithe seachráin; síciatraí = psychiatrist.